z u i d e r l u c h t

8

cultureel maandblad | jaargang 1 | november 2007

zuiderlucht Op de barricaden tegen Plasterk 9 Amsterdams ongemak met Jo Coenen 10 Aangrijpende Jonas in Spaans Gouvernement 15 Claudy Jongstra, koningin van het vilt 16 + Plattegrond Designroute 2007 Maastricht

www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad november 2007

V E RME ULE N

H e t L i m b u r gs Cultuurlandschap

in 2009

Landelijke bezuiniging op Beeldende Kunst- en Vormgevingsgelden betekent culturele kaalslag voor Limburg.

plasterkbedankt.nl


Inhoud

(Niet) van de straat

5 Teeken en Beckers in de zorg 7 Voorpublicatie Pieke Dassen 9 Op de barricaden tegen Plasterk 10 Jo Coenen en de OBA 13 De verzamelaar: Kees Blokker 15 Jonas in Spaans Gouvernement 16 Claudy Jongstra, de koningin van het vilt 19 Cityscape Arne Quinze in Brussel 21 Kritisch design rukt op 22 Jonge Makers: Joost Vrouenraets 23 Frêle schouders van Mai-Thu Perret 25 Opera Zuid brengt Il Trittico 26 Braziliaanse graffiti in Sittard 27 Venlose museumdirecteur onder vuur 28 Family Affair: Jodymoon 30 Agenda En verder: 9 Hier & daar 11 Enkeltje Utopia 13 Hier & daar 16 Inkijk in Signe 19 Siciliaanse Notities Cover: Op de set bij filmopnames van “I have a dream...’ van choreograaf/met danser Joost Vrouenraets (r ), foto Pascal Moors. Zie pagina 22.

#POOFGBOUFONVTFVN .BBTUSJDIU LVOTUDVSTVTTFO OBKBBSWPPSKBBS EPPSPO[FQSPGFTTJPOBMT NFUEFNVTFVNDPMMFDUJF BMTCBTJTPQ[PFLOBBSIFU HSPUFWFSIBBMNFFSJOGP XXXCPOOFGBOUFOOM

Gevraagd naar zijn inspiratiebronnen komt Gustavo Pandolfo van de Braziliaanse kunstenaarstweeling Os Gemeos net zo gemakkelijk met beeldende kunstenaars als met persoonlijkheden uit de popmuziek, het circus en het straattheater. Terwijl er nog steeds mensen zijn die bij het woord ‘kunst’ in een kramp raken, gaan kunstenaars zelf onverdroten voort met het opzoeken en doorbreken van gren-BON234 WTK advertentie zuid.indd 1 zen. Zoals Gustavo en Otavio Pandalfo, die opgroeiden met een spuitbus in de hand in de straten van Sao Paulo. Hun verhaal staat op pagina 26 van deze editie. Bij Zuiderlucht maken we geen onderscheid tussen ‘van de straat’ en ‘niet van de straat’. Zowel in ons leven als in onze kolommen lopen die categorieën vloeiend in elkaar over. Zoals museum Het Domein in Sittard met Os Gemeos de straat naar binnen haalt, zoeken andere kunstinstellingen de straat juist op om te protesteren tegen het beleid van minister Plasterk. De advertentie hiernaast spreekt voor zich, de problematiek staat elders in dit nummer beschreven. Intussen zoeken in Maastricht liefhebbers van vormgeving de straat op voor de Designroute 2007, zie pagina 14. Kunstenaars die de straat als hun werkterrein beschouwen, zijn van alle tijden en plaatsen. Zo heeft in Brussel een ietwat vereenzaamde straat, nou ja, een laan, door een ingreep van kunstenaar Arne Quinze nieuw aanzicht gekregen. Maaike Lauwaert plaatst er kanttekeningen bij. Laat allemaal onverlet dat verstilde plekken ons even lief zijn. Het atelier van Claudy Jongstra bijvoorbeeld, op het Friese platteland, waar de geboortige Limburgse zich heeft teruggetrokken om haar vilten objecten te maken. Ze hangen in buiten- en binnenland, zoals in de nieuwe Openbare Bibliotheek Amsterdam van Jo Coenen, nog zo’n plek van bezinning. Die bepaald niet zonder straatrumoer tot stand kwam. “Eigenlijk is er geen kunst. Er zijn alleen kunstenaars”, luiden de befaamde eerste zinnen van Ernst Gombrichs klassieker ‘The story of Art’. Ons idee. Kunstenaars zijn er in alle soorten en maten, net als cultuurliefhebbers. Voor hen heeft Zuiderlucht 8 items over architectuur, jazz, hedendaagse en klassieke beeldende kunst, vormgeving, opera, dans en popmuziek in petto. En niet te uw professionele partner vergeten straattheater, zoals een voorpublicatie van de voor internationale biografie van de dit voorjaar overleden Pieke Dassen, zakenreizen en poppenspeler die met zijn straattheater stad en land kunst & cultuur aftrok. Daarnaast was hij actief als schilder en acteur, groeps*arrangementen in de Film van Ome Willem. Net als Gustavo en Otavio *lezersaanbieding bij het boeken van een groepsarrangement van minimaal Pandolfo keek ook Pieke graag over de muren van zijn 20 personen mag de hoofdboeker vooraf een gratis kennismakingsreis naar de betreffende bestemming maken kunstenaarschap heen. Wido Smeets hoofdredacteur [email protected]

13-07-2007 10:16:06

Uniglobe Business Event Travel Nieuwe Markt 1 - 6067CG - Linne [email protected] (+31) 0475 - 43 84 90


DE OPKAMER HEEFT U EEN MONUMENTJE VOOR ERFGOED? 2007 IS HET JAAR VAN DE MOLENS. CHECK DE NIEUWE MOLENKAART, HET BOEK BAKENS VAN ENERGIE, DE WERVINGSFOLDER NIEUWE MULDERS EN DE MOLENKIST VOOR KIDS VAN DE MOLENSTICHTING LIMBURG. FIETS OOK EENS LANGS DE ‘OPTREKJES’ VAN STICHTING LIMBURGSE KASTELEN.

WWW.HKLIMBURG.NL HET HUIS MET 1000 KAMERS.

1

wooneventmaastricht

The place to be voor design- en interieurliefhebbers Tijdens Woonevent Maastricht treft u op 15.000 m2 volop inspiratie op woongebied! Bij verschillende experts kunt u terecht voor interieurideeën, de laatste woontrends, boeken, uiteenlopende woonstijlen, de mooiste woonaccessoires, kwalitatieve bouwmaterialen, unieke tentoonstellingen, persoonlijk advies, workshops, demonstraties en nog veel meer…

Design & Kunst specials 2007

Neem een kijkje in het interieur van Maastricht!

Catchy schemerlamp 1

Wegens het grote succes van vorig jaar wordt gelijktijdig met Woonevent Maastricht voor de 2e keer Designroute Maastricht georganiseerd. Verschillende interessante woonwinkels, architectonische bezienswaardigheden, speciale tentoonstellingen en stijlvolle locaties om even te genieten van een lekker kopje koffie liggen op de route. MINI KERAM zorgt dagelijks voor het 'MINI-design' vervoer richting de stad.

Kunstenaars Marc de Vree, Roger Stemkens en Nico Schilders hebben speciaal voor Woonevent Maastricht een in het oog springend totaalkunstwerk gemaakt. De zes en een halve meter(!) hoge schemerlamp is dé blikvanger in de entreehal van MECC Maastricht.

Entrance in Style 2 Direct bij binnenkomst wordt u in de juiste stemming gebracht voor een onvergetelijke ontmoeting met design en interieur. Voor de zeven - door Sphaire ontwikkelde - toegangsruimtes is door LICHT vormgevers een exclusief lichtplan met bijzondere lichtinstallaties ontworpen. In deze ruimtes wordt u geïnspireerd door de Pierre Paulin presentatie van Artifort, de GROEN primeur van de Kunstfabriek Amsterdam, de GLOW tentoonstelling en NEW Dutch design van Senses-design en opkomend talent van ABK Maastricht.

Cultureel programma Designroute Maastricht de Kunstuitleen en de Museum Shop

• Editions Gallery_Showroom Tentoonstelling ‘GLOW’: Nederlandse

Breng tevens een bezoek aan het 500m2 Kunstplein, waar een viertal vooraanstaande galeries - Galerie Mariska Dirkx, Galerie Tracé, Galerie Post + García en DZD Art Gallery - speciale exposities presenteren.

• Conflict Instorepresentatie van de door Thomas Eyck geïntroduceerde

Eenmaal, andermaal, verkocht! 4

• Centre Céramique Tentoonstelling World Press Photo • Marres Tentoonstelling STAIR/STARE

kunstenaars laten hun visie op licht zien

collectie van Studio Job, genaamd 'Tin ware'

Algemene informatie

Denkt u een uniek object in handen te hebben en wilt u graag de waarde hiervan weten? Zorg dan dat u op zondag 18 november vanaf 11.00 uur aanwezig bent bij de gratis taxatie van Taxatieburo De Goede. Tevens is het mogelijk om uw object te laten veilen tijdens de veiling om 15.00 uur.

Wanneer Waar Openingstijden

Woonevent Maastricht presenteert i.s.m. Provincie Limburg en Uniquole Tentoonstellingen een Euregionale tentoonstellling met een sterke internationale ontwerpdynamiek in drievoud genaamd MIXED DESIGN - NL.B.D. De volle breedte van het designspectrum, in 30 werken van klinkende namen tot verse talenten communiceert een duidelijk grensoverschrijdende inspiratie. Samengevoegd in een stille, prikkelende sfeer stralen deze individueel geselecteerde producten door eigenheid en karakter, harmonieus verenigd op deze unieke locatie.

3

Kijk voor meer informatie over Woonevent Maastricht en de volledige Designroute Maastricht plattegrond met bijbehorende acties op www.wm07.nl

Gratis taxatie voor toepaste kunst en design

Mixed Design

2

• NAi Maastricht Tentoonstelling Cuypers ‘Architectuur met een missie’ • Bonnefantenmuseum Bezoek naast de prachtige tentoonstellingen ook

Kunst met een hoofdletter K 3

Tijdens de veiling op zondag 18 november om 15.00 uur gaat een groot aantal unieke designobjecten en collectors-items (1907-2007) onder de hamer. Van ware kunstobjecten van opkomend talent als Sofie Boonman en Marc de Vree tot orginele, tijdloze ontwerpen uit de vorige eeuw van ontwerpers als Charles & Ray Eames en Hans J. Wegner. Daarnaast vindt op vrijdag 16 november om 20.00 uur de veiling van de Samenwerkende Kringloopbedrijven Limburg (SKL) - Kringloopcentrum BIS-BIS, Rd4 en Kringloop Zuid - plaats.

2

Entreeprijs Voorverkoop

Woensdag 14 t/m zondag 18 november 2007 MECC Maastricht Woensdag t/m vrijdag 13.00-22.00 uur Zaterdag en zondag 11.00-18.00 uur Volwassenen €12,50 p.p. Kinderen 6 t/m 12 jaar € 3,50 p.p. Kinderen t/m 5 jaar gratis Bijenkorf Maastricht, VVV Maastricht, selexyz dominicanen en online via www.wm07.nl

4

Woonevent Maastricht - 14 t/m 18 november - www.wm07.nl


signalement

Avé Maria krijgt nieuwe invulling

Een goed gebouw, zeker in de zorg, appelleert aan alle zintuigen. De nieuwbouw bij ziekenhuis VieCuri in Venlo is een geslaagd voorbeeld. Net als in zorgcentrum Avé Maria in Geulle van de architecten Teeken en Beckers. “Weet u dat er hier nog wegen zijn met karrensporen!”

Avondblik op Avé Maria in Geulle. foto Philip Driessen

door Wido Smeets

D

e Finse architectuurcriticus Juhani Pallasmaa ging ooit in het door Peter Zumthor ontworpen badhuis in het Zwitserse Vals door de knieën om de vloer te likken. Een tikje overdreven wellicht, maar het half in een bergwand verscholen badhuis was voor hem het bewijs dat architectuur een zintuiglijke ervaring kan zijn die meer teweeg brengt dan alleen het strelen van het oog. In kuuroorden draait alles om de gebruiker. Net als in de eigentijdse wereld van wellness en fitness, waar aaneengeschakelde verwennerijen verder gaan dan het puur lichamelijke. Maar als welzijn en gezondheid onverhoopt haperen en je op de professionele gezondheidszorg bent aangewezen, beland je in een omgeving waar de lucht

doordrenkt is van geuren die ziekte en dood suggereren. Niet de gebruiker, maar de medische machinerie staat centraal. Hier is de klant geen koning, maar een nummer, een product. In zorgcentra en ziekenhuizen staat de medische machinerie centraal. Dat het anders kan, bewijst de nieuwe uitbreiding van het VieCuri-ziekenhuis in Venlo van architect Han van de Westelaken. In de ontvangsthal zijn veel natuurlijke materialen gebruikt: hout, keramiek, schelpen, water, planten. In de gangen ligt huiselijk tapijt. Het gebouw appelleert aan de zintuigen van de gebruikers; de geur van ziekte en dood is ver te zoeken. Van het Heerlense architectenduo Theo Teeken en Jules Beckers, inmiddels aardig bedreven in het ontwerpen van zorggebouwen, wordt deze maand het vernieuwde en uitgebreide Avé Maria in Geulle opgeleverd, een

combinatie van zorgcentrum, verpleegtehuis en aanleunwoningen. Een omgeving waar het begrip verwennerij een andere lading heeft dan in een welness paradijs. Toch is ook hier alles gericht op een zo aangenaam mogelijk verblijf voor de gebruikers. Zoals bij Jozef en Anna Peil, die vol trots hun aanleunwoning laten zien. “Drie slaapkamers”, zegt ex-mijnwerker Jozef (83) en steekt glunderend evenzoveel vingers op. In hun woonkamer konden ze vrijwel alle meubels kwijt uit hun vrijstaande woning in Kerkrade waar nu hun zoon woont. “Laatst waren we er op bezoek”, zegt Anna (82). “Toen we opstapten, zei ik: ‘We gaan naar Geulle, we gaan naar huis’.” Ze prijst vooral de ruimte en de lichtheid van hun nieuwe onderkomen, en de prachtige omgeving. Avé Maria ligt aan de rand van Geulle, op de Slingerberg. De achterkant van het complex

steekt letterlijk in het groen. Een zorgcomplex ontwerpen verschilt niet wezenlijk van andere architectuuropgaven, vindt Jules Beckers. “Zoals mevrouw Peil al liet blijken, gaat het om licht en ruimte. Díe maken het leven aangenaam.” Collega Theo Teeken: “De ruimte eromheen is zeker zo belangrijk als het gebouw. De bewoners moeten niet het idee hebben dat ze opgesloten zitten. Ze moeten eruit kunnen.” De bosrijke omgeving van Avé Maria hielp daarbij een handje. Maar voor het interieur geldt hetzelfde. Alles moet ruiken en voelen ‘als thuis’. Hoewel het niet in de bouwopgave zat, hebben Teeken en Beckers in het hart van het complex, daar waar aanleun-, zorgen verpleegafdelingen samenkomen, een atrium voorzien. Inclusief een ontmoetingsruimte waar plaatselijke verenigingen samenkomsten kunnen beleggen en een feestje

kunnen bouwen. Er omheen zitten een restaurant, een winkeltje, een wasserette en een kapper. Teeken: ”We hebben een inpandig dorp willen maken dat tegemoetkomt aan de behoefte van mensen aan beschutting en geborgenheid.” Avé Maria werd vijftig jaar geleden gebouwd als bejaardentehuis bij een klooster. Het handjevol zusters dat nog over is, bewoont een stuk gehandhaafde oudbouw waar ook een kapel deel van uitmaakt. Teeken en Beckers gebruikten naast baksteen veel glas, aluminium en kunststof. Het getinte glas in lood van de kapel hebben ze terug laten komen in de blauwtransparante huid van policarbonaat bij de aanleunvleugel en het atrium. Teeken: “Alsof we een tent hebben gespannen om het betonnen gebouw. Elke zonnestand zorgt voor een andere kleur lichtinval. ’s Avonds maakt de belichting van binnenuit de constructie zichtbaar.” Beckers, verwijzend naar de groene omgeving: “Het is bekend dat mensen tegen het eind van hun leven, heel primair, grote behoefte hebben aan natuur. Dan maakt het niet uit of het gebouw modern is.” Vanuit een ander concept dan VieCuri in Venlo is ook zorgcomplex Avé Maria een voorbeeld van architectuur die op allerlei manieren de zintuigen wil prikkelen. Door de natuur, door het in elkaar overlopen van binnen en buiten. Terwijl haar man Jozef alweer onderweg is om de laatste bouwactiviteiten van nabij gade te slaan, wijst Anna Peil naar haar wandelschoenen die bij de buitendeur in de aanslag staan. “Je bent hier zo buiten. Weet u dat er hier nog wegen zijn met karrensporen!”


kunsthandel schiltaere Witmakersstraat 1 6211 JA Maastricht tel. 043 325 85 89 Geopend: wo. t/m vr. 14.00 - 17.00 uur za. 12.00 - 17.00 uur en op afspraak

www.schiltaere.nl

galerie dis Galerie DIS Tafelstraat 28 6211 JD Maastricht tel 043 321 54 79 Geopend: Wo t/m Za van 13h - 17h en op afspraak

Limburgse kunst uit de 20e eeuw

www.galeriedis.nl GEESKE WALSMA - 20 OKT t/m 24 NOV

galerie prinsenhoek Ringweg 7 6141 LM Limbricht tel. 0464 518 459 of 06 55 183 747 Do 14h tot 21h en Zo 13h tot 17h. www.galerieprinsenhoek.nl

sOLO MARC JANSSENS, keramiek en schilderijen, 18 nov t/m 23 dec.

galerie wolfs Hoogbrugstraat 69 postbus 2206 6201 HA Maastricht tel. 043 321 04 41 mobiel. 06 18 64 10 31 [email protected]

www.galeriewolfs.nl

GALERIE7OLFS $ISJTUJOF8PMGT6OFNB )PPHCSVHTUSBBU 1PTUCVT E>.BBTUSJDIU Q J XXXHBMFSJFXPMGTOM

gallery_showroom editions

HBMFSJFXPMGT!HBMFSJFXPMGTOM

Tongersestraat 33 6211 LM Maastricht Geopend : Do 12.00 u - 18.00 u, Vr 12.00 u – 18.00 u, Za 12.00 u – 17.00 u En op afspraak tel: 043 3251925 [email protected]

www.editions-showroom.com “GLOW” 16.11 t/m 16.12.2007

sebas tijdloos interieur Rechtstraat 50 6221 EK Maastricht tel. 043 350 06 43 [email protected] Geopend: Di, Wo en Vr 11h - 18h, Do 11h - 20h, Za 10h - 17h, 1e Zo v/d maand 12h - 17h

www.sebasti.nl

kunsthandel primavera-art Theo Schroijen Sphinxlunet 101E 6221 JK Maastricht Geopend: op afspraak tel. 06 10625212 [email protected]

Primavera-Art

o.a. werken van Peter Cox, Marieke Dorenbosch, Ton Franssen, Luis Penin, Guus van Enckevort en Raymond Bedaux.

keramiek galerie groot welsden Groot Welsden 48 6269 EV Margraten tel. 043 458 27 51 Geopend: woensdag, zaterdag en zondag van 13-17 uur en op afspraak. [email protected]

www.keramiek-grootwelsden.nl


Sublieme kolder en vlijmscherpe hekelingen Op 19 april 2007 overleed schilder, poppenspeler, muzikant en acteur Pieke Dassen. Uit ‘Kijk, Pieke Dassen!’ van auteur Emile Hollman en fotograaf Peter Wijnands blijkt dat zijn politiek poppentheater hem niet alleen vrienden opleverde. Een voorpublicatie.

Pieke Dassen (1926-2007). foto Peter Wijnands

door Emile Hollman

I

s het omdat Pieke Dassen en zijn kompaan Jan Nelissen zich bedreigd voelen door de opmars van de bioscoop dat ze begin jaren vijftig op de politieke toer gaan? Ze beloven op voorhand dat “alle toestanden in en rond Maastricht op elk terrein” op de korrel genomen zullen worden. Jan Nelissen (die overlijdt in 1987) blikt in 1978 terug in NRC Handelsblad: “We hadden van alle bekende Maastrichtenaren poppen gemaakt. De poppenkast was een soort krant waarin vooral het kerkelijk nieuws niet werd vergeten. Jonge kapelaans gaven ons op briefjes stiekem nieuwtjes door die wij verwerkten in het spel. Vanaf de Maastrichtse preekstoel werd het sterk ontraden om vermaak te zoeken in zo’n duivels hol. Op het laatst werd het spelen ons echt onmogelijk gemaakt en ben ik naar Amstelveen vertrokken.” Pieke blijft achter. Hij studeert aan de Toneelacademie maar verandert van studie als hij in 1953 de Poesjenellenkelder in het Dinghuis (nu huist er de VVV) kan overnemen. Hij zal uiteindelijk afstuderen aan de Jan van Eyck Academie in vrij schilderen. Pieke zou zich zomaar kunnen vestigen als kunstschilder, maar hij besluit door te gaan met het poppentheater. Nu Pieke aan de touwtjes trekt, heet het poppentheater Die Blauwe Scuyte naar een narrenschip op een schilderij van Jeroen Bosch. De Rotterdamse krant Het Vrije Volk neemt in september 1953 een kijkje in Maastricht en trakteert zijn lezers op superlatieven: ”Sublieme kolder, spitse dialogen, vlijmscherpe hekelingen, originele decors, uitstekende poppen en weloverwogen dictie maken er een feestavond van.” Aanvankelijk laat Pieke nog weten dat het politieke poppentheater in de nieuwe sfeer taboe zal zijn. Ook hij heeft zijn buik vol van alle kritiek die hij met Nelissen over zich heen heeft gekregen.

Pieke wil het poppentheater in Maastricht graag naar een hoger artistiek plan tillen. Als tekstschrijver weet hij journalist Frans Brunklaus (schrijversnaam Van Oldenburg Ermke) aan zich te binden. Maar Dassen en Brunklaus kunnen niet met hun vingers van de politiek afblijven. En meteen is het weer hommeles. Een landelijke krant analyseert: “Critici van plaatselijke dagbladen zagen poppen die hun fysieke en psychische gesteldheid zo naargeestig dicht benaderden, dat zij zich zwaar beledigd voelden. Elke Maastrichtse pastoor dacht dat hij de pastoor voorstelde die als pop in de Poesjenellenkelder optrad en dacht dat de pop ‘Maria’ zijn bloedeigen huishoudster was, ook al heette deze Netteke, Anneke of Trieneke. Kortom, er waren veel Maastrichtenaren die zich bij de neus genomen voelden, hoewel de schrijver zich de blaren onder de voeten liep naar het

Maastrichts politiebureau, waar men voor de uitvoering de tekst censureerde.” Vrij Nederland komt in november 1955 met een prachtige vergelijking. In de Spaanse tijd werd een twintigtal Maastrichtse burgers veroordeeld en berecht wegens hoogverraad (1638). Ze zouden de Spanjaarden hebben geholpen tegen de Staten Generaal. In het Dinghuis werden ze gefolterd en de Maastrichtse burgerij sprak er schande van dat die praktijken in de binnenstad werden uitgevoerd en dat het gekerm tot op straat te horen was. VN: “Nu komt het gekerm van de notabelen die in het Dinghuis door poppen worden gefolterd.” Van schrijver Brunklaus heeft Pieke ook een pop gemaakt en die heet voorafgaand aan elke voorstelling het gemeentebestuur van Maastricht hartelijk welkom. Maar dat laat zich dan al lang niet meer zien in de kelder. Ook Vrij Nederland maakt er melding van dat Pieke elke nieuwe tekst moet voorleggen aan de politie. “Dat heeft weinig nut opgeleverd”, schrijft het blad. “Want er heerst in ons land, ook in de Limburgse hoofdstad, nog steeds vrijheid van meningsuiting, en men kan wel dode woorden vooraf aan een censuur onderwerpen, doch niet de poppenspeler binden die deze woorden door zijn voordracht en gebaar levend maakt en er een dodelijke scherpte aan geeft.” Het valt overigens niet mee om het verhaal over de politiecensuur te verifiëren. De politiearchieven zijn gesloten en – zover na te gaan – heeft niemand heeft er herinneringen aan. Fred van Leeuwen van de toenmalige Regionale Omroep Zuid kan zich niet voorstellen dat Frans Brunklaus zich ooit zou laten censureren. Hoe dan ook, de volgende opmerking in VN mocht Brunklaus in zijn zak steken: “De auteur is een boosaardige nar die men zijn vlijmscherp gehekel alleen maar

vergeeft omdat hij hierbij blijk geeft van zoveel spitse geest, dat men er toch om lachen moet.” Langzamerhand wordt de Poesjenellenkelder ook buiten Maastricht bekend. Piekes poppen vieren succes alsof het levende personen zijn. Eind 1956 is er feest want het theater bestaat tien jaar. De onsterfelijke hoofdfiguur in het politieke theater heet Holmes, maar nu mag het visduo Bubbeldebub 1 en Bubbeldebub 2 naar hartenlust kolderen. Zij hoeven geen rekening te houden met verboden tekstpassages omdat de politie vanwege het jubileum de teksten nu eens niet vooraf gecensureerd heeft. Zelfs Marietje, de declamatrice van pure abstracte poëzie, kan hierdoor vrijuit spreken. Dat komt haar op deze jubileumdag goed van pas. Zij moet immers, “compleet met paardenstaart en een kandijgestreepte jurk” als afgevaardigde van het ‘bedrijfschap bakvissen’ de directeur Pieke Dassen huldigen. Ze brengt het gemengd zwemmen nog ter sprake. “De vissen in de Maas zijn de enigen die in Maastricht gemengd mogen zwemmen.” Piekes humor ten voeten uit. Ter gelegenheid van het jubileum vat Brunklaus het decennium nog even samen: “Wat hebben we al niet gedaan: in de Poesjenellenkelder hebben Egyptenaren het Julianakanaal genationaliseerd, Sartre is er over de hekel gehaald, Faust mocht er om politieke redenen niet naar de hel, Beatrijs en Servaas kwamen er tot leven. ‘Mijn gezin en ik hebben het wel geweten. We hebben er echt last van gehad.” Maar die wijnkelder en rookkamer van meneer pastoor zijn er mooi nooit gekomen. Emile Hollman en Peter Wijnands, ‘Kijk, Pieke Dassen!’ (inc. dvd) 22,50 euro. Vanaf 4 december verkrijgbaar bij Selexyz, De Tribune, Kiek Oet, VVV Maastricht, Centre Céramique en ‘t Hoes mèt de Kiekdoos.


57 appartementen Belvédère Haven nu in verhuur #FMWnEoSF)BWFOJTEFOBBNWBOIFUFFSTUFQMBOHFCJFECJOOFO#FMWnEoSFEBU XPSEUHFSFBMJTFFSE&FOHSPFOFPNHFWJOHEJFWPPSQSPDFOUJTPNSJOHE EPPSXBUFS%F[FCFWPPSSFDIUFQMFLNBBLU#FMWnEoSF)BWFOUPUFFOIPPH XBBSEJHF XPPOPNHFWJOH %F NFFTUF BQQBSUFNFOUFO CFTDIJLLFO PWFS FFO SPZBMFCVJUFOSVJNUFJOEFWPSNWBOFFOCBMLPOPGUFSSBTFOLJKLFOVJUPQIFU XBUFSFOEFIBWFO5IVJTLPNFOJO#FMWnEoSFJTHFOJFUFOWBOSVTUFOWSJKIFJE FOHSPFO NFUFFOQBSLBMTBDIUFSUVJO

Meer weten? #FM %PT 7BTUHPFENBOBHFNFOU UFM PG LJKL PQ EF XFCTJUF XXXXPOFOJOCFMWFEFSFOM%BBSLVOUV[JDIJOTDISJKWFOPNNFFSJOGPSNBUJF UFPOUWBOHFOPWFSEFBQQBSUFNFOUFOFOIFUHFCJFE www.woneninbelvedere.nl

#POOFGBOUFONVTFVN .BBTUSJDIU .BJ5IV1FSSFU-BOEPG $SZTUBM GPDVTSPOEMFJEJOHPQ EPPS(VJEP(PPTTFOT 4PM-F8JUU OJFVXFXBMMESBXJOHDFOUSBBMJO DPMMFDUJFQSFTFOUBUJFUN 4IPFTIJOF$IPDPMBUF#BS FOBOEFSFCFXFHFOEFCFFMEFOVJU EFDPMMFDUJFWBOBG 3JKLTNVTFVN.BBTUSJDIU "QFMMFT7VMDBOVT UN 1SPTQFDU1BSL** SFDFOUFBBOXJOTUFO+FSPFOWBO#FSHFO )BEBTTBI&NNFSJDIFO,BSFO4BSHTZBO

Stedenbouwkundig plan ‘Terwijde’

Aan de bovenkant van Maastricht groeien nieuwe leefwerelden samen.

N Architecten Koningsplein 16 6224 EC Maastricht Nederland T +31 (0)43 408 18 27 F +31 (0)43 362 87 90 E [email protected]

XXXCPOOFGBOUFOOM


Hoezo cultuurspreiding?

HIER & DAAR

Bende van Venlo

De Bende van Venlo, de groep ontspoorde jongeren die begin jaren negentig tal van geweldsmisdrijven pleegde, blijft schrijvers en filmmakers inspireren. Deze maand verschijnt de geactualiseerde versie van ‘De bende van Venlo’ uit 1996 van Valerie Lempereur, waarin ze beschrijft wat er terecht is gekomen van de bendeleden. Cineast Hans Heijnen gaat voor de NPS een documentaire maken over de bende die voorjaar 2008 op tv komt. In 2003 baseerde regisseur Pieter Kuijpers zijn film ‘Van God los’ al op de Bende van Venlo.

Kunstsupermarkt

De aanpak van cultuurminister Plasterk zorgt voor beroering in de kunstwereld. Plasterk zet in op topkwaliteit, maar vergeet dat daar een brede basis bij hoort, luidt een van de klachten. “Op deze manier blijft er tussen Sittard en Mook weinig overeind.”

De Stadsgalerij in Heerlen is van 23 november tot 13 januari omgebouwd tot een Kunstsupermarkt waar zo’n 130 kunstenaars hun werk tegen aantrekkelijke prijzen te koop aanbieden. De prijzen variëren van 1 euro tot 350 euro. Het winkelmandje kan worden gevuld met schilderijen, tekeningen, fotografie, aquarellen, strips, illustraties, keramiek, prints, grafiek, T-shirts, kunstenaarsboeken, textiel, video, dichtbundels, design, kleding en collages. Het museum is gedurende deze periode gratis toegankelijk. www.stadsgalerijheerlen.nl

Grootste slachtoffers zijn Odapark Venray en Stichting ’t Raam in Tegelen, de laatste jaren goed voor projecten in de openbare ruimte als ‘De nis’ en ‘Vrijstad Venlo’. Mieke Smits van ’t Raam: “Als dit doorgaat, gaan we ermee stoppen. Dan hebben we wel een projectruimte, gefinancierd door woningvereniging Antares, maar geen budget om projecten te ontwikkelen. Van de gemeente hebben we in 2007 geen ondersteuning gekregen.”

Venlose brug

Zowel professionals als amateurs kunnen meedingen naar een prijs voor het ontwerp van een brug over de oude haven van Venlo. De stad wil dat iedereen de kans krijgt mee te denken over het project. De brug, deel uitmakend van de in aanbouw zijnde Maasboulevard, gaat het stadscentrum verbinden met het schiereiland De Weerd in de Maas. De inschrijving sluit op 1 december. Alle inzendingen worden tentoongesteld, waarna een jury drie prijswinnaars selecteert. Er is ook een publieksprijs. Zie www.maasboulevard.nl

Duitse vertaling

‘Warum ich meine demente Mutter belüge’ is de titel van de Duitse vertaling van het boek ‘Waarom ik moet liegen tegen mijn demente moeder’ van Cyrille Offermans. Net als in Nederland zijn de reacties, ook in Oostenrijk en Zwitserland, enthousiast. Het boek levert de Sittardse schrijver/criticus (tevens Zuiderlucht-medewerker) veel publiciteit op. De cultuurzender Arte wijdde er een reportage aan die in vier landen werd uitgezonden, in Der Spiegel stond een lovende recensie. Net als vorig jaar in NRC Handelsblad, dat sprak van “een klein juweel, zeer persoonlijk maar het private overstijgend”.

Designhuis

In het voormalige kantongerecht in Eindhoven, tegenover het Van Abbemuseum, is sinds enkele weken het Designhuis gevestigd. Het is een initiatief van directeur Lidewij Edelkoort van de Eindhovense Design Academy. In totaal zijn er zo’n 1000 vierkante meter beschikbaar, verdeeld over dertien ruimtes. Verbouwing en inrichting à een miljoen euro werd bekostigd uit een Europese subsidie. De gemeente Eindhoven gaf een startsubsidie van 500.000 euro. Volgens Edelkoort is er genoeg budget om het eerste jaar te overbruggen. De eerste expositie is gewijd aan Studio Job. www.designhuis.com

Deel van het kunstwerk ‘The American Dream’ van Mieke Smits, onderdeel van de manifestatie Rock My Religion van Odapark Venray. foto Zuiderlucht

door Wido Smeets

H

ij vindt het “te zot voor woorden” en “een regelrechte schande”. Vice-voorzitter Edmond Staal van de Stichting Odapark, centrum voor hedendaagse kunst in Venray, is razend op de bezuiniging die Plasterk wil doorvoeren in de sectoren beeldende kunst en vormgeving. Odapark heeft de laatste tien jaar van zich doen spreken door spraakmakende kunstmanifestaties als De Waan, Living Apart Together en Rock my Religion. Net nu het centrum naam begint te maken, dreigt de minister alle inspanningen met een pennenstreek ongedaan te maken. De door Plasterk voorgestelde afschaffing van de subsidieregeling Geldstroom Beeldende Kunst en Vormgeving komt Limburg op een korting van ruim een half miljoen euro te staan. Omdat de bezuiniging in 2009 ingaat, zijn de mogelijkheden voor de betrokken podia tot compensatie minimaal. Staal is niet te beroerd voor te rekenen wat de maatregel voor Odapark concreet betekent. “We krijgen 60.000 euro uit de Geldstroom BKV, voor vier exposities.

Met dat bedrag als basis trekken we nog eens 2,5 á 3 ton extra los uit de samenleving aan sponsors en fondsen. Deze maatregel komt aan ons voortbestaan, het is rampzalig.” Beleidsmedewerker José Morales van de provincie Limburg onderschrijft de analyse van Staal. “Plasterk wil inzetten op excellency, maar vergeet dat die topkwaliteit alleen mogelijk wordt als er een brede basis onder zit.” Dat de minister van een doeluitkering als de Geldstroom BKV af wil vanwege de bureaucratie die ermee gemoeid is, kan hij nog wel billijken. Maar de compensatie die hij biedt gaat naar veertien steden, in Limburg is dat alleen Maastricht. Morales: “Als je hoofdstad in het centrum van de provincie ligt, kun je in het omringende verzorgingsgebied nog wat rechttrekken. Maar Maastricht ligt in de periferie. Op deze manier blijft er tussen Sittard tot Mook weinig overeind.” Extra zuur is volgens Morales dat met de maatregel alle dynamiek en vernieuwing van de laatste jaren teniet wordt gedaan. “Limburg liep al niet bepaald voorop. De inhaalslag die we de laatste jaren hebben gemaakt, wordt nu in één keer afgekapt.”

Smits wijst erop dat ’t Raam niet het enige project is dat het loodje gaat leggen. Ook initiatieven als Rondzien Venlo, L5, het Centrum Beeldende Kunst en Pittstowe in Roermond, Kunstencentrum Sittard en De Smederij in Heerlen komen serieus in de problemen of worden bedreigd met sluiting. Hetzelfde geldt voor allerlei kunstroutes en educatieve projecten her en der in de provincie die worden ondersteund door de Geldstroom BKV. Smits: “Plasterk maakt een ernstige denkfout. Hij meent dat het meer kwaliteit oplevert als hij de beschikbare middelen minder verspreidt. Ik doe wel eens projecten in Amsterdam, maar daar ligt het niveau echt niet hoger dan hier. Dat is een misvatting.” Inmiddels heeft Plasterk de Tweede Kamer toegezegd de gevolgen van de maatregel te onderzoeken. Voor Odaparkbestuurder Edmond Staal is het allemaal niet genoeg. Hij wil de barricaden op, om duidelijk te maken welke ravage Plasterk aanricht. Staal: “Deze minister realiseert zich niet dat hij de door de provincie ingezette cultuurspreiding teniet doet. En cultuurspreiding is nou net een van de hoofddoelstellingen van dit kabinet.”


Pronkjuweel met een op de barricades

Interieur van de Openbare Bibliotheek in Amsterdam. foto Luuk Kramer

Architecten worden tegenwoordig als sterren gevierd, maar als puntje bij paaltje komt als lastpakken beschouwd. De bouw van de nieuwe Amsterdamse Openbare Bibliotheek illustreert dat pijnlijk. Architect Jo Coenen, met tromgeroffel binnengehaald, werd uiteindelijk van de bouwplaats geweerd. door Cyrille Offermans

zolang hij zijn mond maar hield.

ij was te lastig, die Coenen, had altijd kritiek, wilde op het laatste moment veranderingen doorvoeren, beslissingen openlaten of detailleringen aanbrengen. Stuk voor stuk vormen van bemoeizucht die het bouwproces vertraagden. En de bouw van de Openbare Bibliotheek Amsterdam, kortweg OBA, lag toch al achter op het schema. Als het gebouw op 07/07/07 moest worden geopend – die datum stond allang in de agenda’s van allerlei notabelen, daar viel niet aan te wrikken – kon men die stoorzender missen als kiespijn. Op belangrijke vergaderingen mocht hij nog net aanwezig zijn,

Zo eindigde het verhaal van de OBA voor architect Jo Coenen zoals het begon – met onvrede over gedicteerde compromissen. Want hij moet hebben getwijfeld toen hij jaren geleden hoorde welke de randvoorwaarden waren voor de bebouwing van het hoofdstedelijke Oosterdokseiland, een langwerpige, schiereilandachtige lap grond op een steenworp van het Centraal Station. Breedte, diepte en hoogte van alle geplande gebouwen stonden vast. Ook was vooraf bepaald dat er op de ongetwijfeld peperdure grond weinig ruimte onbebouwd zou blijven. Tussen

H

10

de gebouwen waren straatjes voorzien waarvan de geringe breedte werd gemotiveerd met een quasi contextueel argument: die breedte zou overeen komen met die van de straten in de oude stad aan de overkant van het water. Er nog van afgezien dat je die twee straattypen nooit in één oogopslag kunt zien, behalve misschien vanuit de lucht, werd daarbij de hoogte van de corresponderende gebouwen compleet genegeerd. Die op het Oosterdokseiland zouden vier maal zo hoog worden als die in de oude stad, veertig meter tegenover tien à twaalf meter. Dus zouden de OBA en zijn buren, keurig naast elkaar in

het gelid, onvermijdelijk een op elkaar gepropte indruk maken. De zijkanten zouden vrijwel onzichtbaar worden, met funeste gevolgen voor de ontvankelijkheid voor daglicht. Enfin, sommige voor de eilandbebouwing benaderde architecten lieten het afweten; in zo’n keurslijf van strenge, uitsluitend economisch gemotiveerde voorschriften konden zij zich niet soepel genoeg bewegen. Coenen – wellicht gestreeld door de opmerking van een voormalige Amsterdamse wethouder die zich bij een bezoek aan Centre Céramique in Maastricht liet ontvallen voor Amsterdam ook wel zo’n gebouw te willen – nam de uitdaging aan, zij het niet

zonder tegeneisen. Zo kreeg hij het voor elkaar de oorspronkelijk beoogde stapeling van bibliotheek en kantoren ongedaan te maken; de kantoren liggen nu achter de bibliotheek. Maar over de maten van ‘zijn‘gebouw viel niet te discussiëren, evenmin als over de opdringerige aanwezigheid van de buurgebouwen. Voor een definitieve beoordeling van de OBA is het nog te vroeg. Op diverse plaatsen in de bibliotheek wordt nog gezaagd en getimmerd. De rechterbuur – het Conservatorium – is bijna klaar, aan de linkerkant, waar appartementen komen, zijn de dreunende heiwerkzaamheden nog in volle gang. Ook moet de boel een tijdje in bedrijf zijn voor er iets zinnigs valt te zeggen over de kwaliteit van de dienstverlening en zeker over de publieksactiviteiten waarmee de bibliotheek toonaangevend wil zijn en mensen wil trekken. Maar een eerste indruk is natuurlijk mogelijk. Het gebouw oogt monumentaal, zeker van dichtbij. Ook als het eiland straks is volgebouwd, zal het als blikvanger fungeren. Dat dankt het aan een massieve natuurstenen kolom die aan de linkerkant negen meter uit de rooilijn springt. In combinatie met de terug liggende rechterkolom en een veel slankere luifel hoog daartussen ontstaat er niet alleen een fraaie lijst om het geheel, maar ook een soort half overdekt voorplein, dat kan worden gezien als het eerste element in een soepele, nietabrupte overgang van buiten naar binnen. Het is een van de principes waar Coenen, als ontwerper van openbare gebouwen, aan hecht. De openbare ruimte moet zo ongemerkt mogelijk overgaan in de binnenruimte. De bezoeker hoeft zich niet op commando te richten op de specifieke gebruiksaanwijzingen en gedragsnormen van die ruimte, hij mag talmend binnenkomen, krijgt volop de gelegenheid zich te oriënteren en te wennen. De


enkeltje utopia

architect

Exterieur Openbare Bibliotheek Amsterdam. foto Jasper Groen

mentale drempel moet zo laag mogelijk zijn. Ook de niet door de wol geverfde boekenfanaat moet de bibliotheek kunnen binnenkomen zonder zich bekeken, geïdentificeerd of anderszins in zijn bewegingsvrijheid belemmerd te voelen. Daarom was Coenen er ook bijzonder ongelukkig mee dat er in de hal meteen na de entree poortjes kwamen, zoals in warenhuizen, waardoor de bezoeker niet als gast maar als potentiële dief wordt begroet. Echte dieven worden daar trouwens, zoals inmiddels ruimschoots is gebleken, niet door tegengehouden. Eenmaal binnen vallen, van dichtbij, de groenwitte vilten lappen van Claudy Jongstra op. Vervolgens, zodra men de blik laat rondwaren, blijkt hoe verrassend licht, ruim en rijk aan verschillende uitzichten de entreehal is, zeker voor een toch primair verticaal gebouw. De hal biedt de bezoeker een fraai zicht op drie zowel beneden- als bovenvloerse etages. Alles nodigt uit tot nadere kennismaking. Coenen bewijst andermaal een meester van de subtiele overgang te zijn. Aan de voorkant geeft de bibliotheek met zijn diverse, verspringende, in verschillende materialen uitgevoerde volumes al een suggestie van grote gedifferentieerdheid, van binnen blijkt die ook daadwerkelijk gerealiseerd. Je kijkt hier je ogen uit. Coenen moet een

hekel hebben aan homogene ruimten. Het interieur herbergt een stad in het klein. Op talloze plaatsen is er sprake van overgangen en niveauverschillen, van openingen en doorkijken die de bezoeker lokken met de hoogstens halfduidelijke maar onweerstaanbare belofte van intimiteit. Uiteindelijk gaat het daarbij natuurlijk om de intimiteit van het lezen, die wel licht maar geen lawaai van binnen of van buiten verdraagt. Beschutting en afzondering, het fraaist vormgegeven in de ronde boekenkastschiereilanden op de kinderboekenetage, zijn nu eenmaal nodig om zich in de wereld van het boek te kunnen verliezen. Méér dan OBA-directeur Hans van Velzen wilde Coenen een klassieke bibliotheek, een gebouw gericht op dienstbaarheid aan de eeuwenoude Europese leescultuur. Maar juist aan die cultuur wordt tegenwoordig, vriendelijk gezegd, gemorreld. Alleen daarom al konden conflicten niet uitblijven en moest het gebouw iets krijgen van een compromis. Van Velzen is het type culturele ondernemer dat het boek niet meer ziet als doel in zichzelf – een autonomie waaraan de Europese cultuur haar grootste triomfen dankt – maar, in navolging van modieuze beleveniseconomen en amusementsontwikkelaars, als aanleiding voor het interessanterige gekwebbel en gepronk daar-

11

omheen. En dat alles natuurlijk omdat de kassa moet rinkelen. Dat is overigens ook de trend in de bibliotheekvernieuwing. Als reactie op de teruglopende uitleencijfers in de jaren tachtig en negentig, richt men zich steeds meer op nieuwe ‘functies’, nieuwe vormen van ‘cultuurbeleving en informatieverwerving’, zodat het gezellige zitje, de ontmoetingsplaats en het gezondheidsinformatiepunt allengs belangrijker zijn geworden dan, om eens iets te noemen, de collectievorming, het behoud en de ontsluiting daarvan, het niveau van het personeel of het comfort in de studie- en leeszalen. Coenen heeft die trend proberen te keren, hoewel ook hij natuurlijk niet vies is van een goed restaurant. In de OBA is dat te vinden op de bovenste verdieping, waar het uitzicht indrukwekkender is dan het interieur en het menu. Een koffiebar op een van de lagere verdiepingen ontbreekt geheel. De toekomst moet uitwijzen hoe de fusie van oude en nieuwe opvattingen hier uitpakt. De eerste tekenen wijzen op een overwicht van de belevenisadepten. Marjan Berk, geliefd bij de lezeressen van Margriet, vierde in de bibliotheek haar verjaardagsfeestje. Bart Chabot, de Rotterdamse stripfiguur die met zijn hoekige gebaren en zijn als een defecte sirene accelererende stem het kunstwerk volledig laat verdwijnen in de belevenis, droeg zichzelf voor. De eerste expositie werd gewijd aan zijn wildromantische maatje Herman Brood en diens overbekende spuitwerk, een eer gebaseerd op de misvatting dat wat voor de rockzanger roesverwekkend is dat automatisch ook voor de kijker is. Ik miste eigenlijk alleen Frits Barend nog aan de interviewtafel. De OBA is, kortom, een fraai gebouw, maar dat de ontwerper ervan tot persona non grata werd verklaard nog voor het werd opgeleverd, is een teken aan de wand.

Ver van huis

Hendrik van Veldeke en Pierre Cuypers, wie kent ze niet? Het gebeurt zelden dat culturele erflaters van dit kaliber deel uitmaken van een marketingpakket, nu maken Hasselt, Roermond en Maastricht goede sier met hun beider erfenis. En waarom ook niet. Zowel over de dichter Veldeke als over de architect Cuypers zijn tegelijkertijd mooie biografieën verschenen die ons beeld van de twee en de tijd waarin ze leefden danig heeft opgefrist. In Zuiderlucht 6 werd Veldeke betiteld als ‘een flexibele grensganger’. In die omschrijving ligt de tragiek besloten van een man die in het Nederlands, Duits en dialect schreef - voor zover die in de twaalfde eeuw te onderscheiden waren. Vanwege dat wonderlijke amalgaam werd hij vele eeuwen later geannexeerd door regionalisten en chauvinisten van allerlei pluimage, vaak met dubieuze motieven. De Belgische mediaevist Jozef D. Janssens geeft er in het boek ‘In de schaduw van de keizer. Hendrik van Veldeke en zijn tijd (1130-1230)’ enkele voorbeelden van. Net als Veldeke trok Pierre Cuypers zich weinig aan van grenzen. De architect, die in 1865 voor zijn werk van Roermond naar Amsterdam verhuisde, was iemand die vaak en veel onderweg was. Niet altijd tot zijn genoegen overigens. “Het onafgebroken reizen laat mij geen oogenblik rust om het noodigste af te doe”, schreef hij in 1895 aan zijn vrouw Nenny, aldus Ileen Montijn in haar pas verschenen boek ‘Pierre Cuypers, schoonheid als hartstocht’. Grote kunstenaars zijn vaak rusteloze reizigers. In zijn hoedanigheid als diplomaat van Filips de Goede was ook Jan van Eyck, nog zo’n regionale erflater, vaak en ver van huis. De ervaringen die hij in het buitenland opdeed, maakten van hem een baanbrekend kunstenaar. Veldeke, Cuypers en Van Eyck waren expats in een tijd toen het begrip nog niet bestond. Dit najaar worden in Zuid-Limburg expats-bijeenkomsten georganiseerd om helder te krijgen waarom jongelingen na hun studie de koffers pakken om elders hun geluk te beproeven. Het problematiseren van deze brain drain door politici en bestuurders heb ik nooit goed begrepen. Wat is er verkeerd aan weggaan als je weet dat er tal van interessantere plekken op de aarde zijn? Je hoeft niet eens de parabel van de talenten (Mattheus 25, 14-30) bij de hand te hebben om te beseffen dat achterblijvers zelden tot grootse daden komen. Veldeke, Cuypers en Van Eyck zijn grote namen uit de Limburgse canon. (Niet niet te verwarren met de competitie van Grootste Limburger die een regionale tv-zender vorig jaar destilleerde uit e-mails van kijkers, met een Gennepse kruidenier als winnaar tot gevolg.) Juist deze expats, die ver van huis hun roem vergaarden, worden ons lang na hun dood nagedragen als Grote Limburgers. De ironie van de geschiedenis, ik kan er geen genoeg van krijgen.

WIDO SMEETS


lf1_0710_zwak_zuiderlucht_p

16.10.2007 10:15 Uhr

Ludwig Forum für Internationale Kunst

24.11.07 – 24.02.08

Seite 1

DDT2w

Di-Vr 12-18, Do tot 20 uur Za, Zo 11-18 uur Aken, Jülicher Str. 97-109 Tel +49/241/1807-104 www.ludwigforum.de

Edwin Zwakman

Abb.: Edwin Zwakman, Aachen Dom Bagger Nacht

Iconic Targets

12


de verzamelaar

HIER & DAAR

Studium Chorale

Onder leiding van dirigent Hans Leenders verzorgt Studium Chorale in december enkele concerten rondom de Advent, de periode die de geboorte van Christus aankondigt. Het koor brengt repertoire uit de bloeitijd van de polyfonie aan het eind van de 16e en begin van de 17e eeuw. Eenvoudige vierstemmigheid wordt afgewisseld met de klanken van de ruimtelijke dubbelkorigheid. Op zondagmiddag 2 december bijt het koor het spits af in Domani, de voormalige Dominicanenkerk, in Venlo (aanvang 16.00 uur). Op vrijdag 7 december (aanvang 20.30 uur) treedt Studium Chorale op in de Kapel in ’t Zand in Roermond en op zaterdag 8 december, vanaf 20.15 uur, in de Onze Lieve Vrouwe Basiliek in Maastricht.

Kees Blokker

De angst voor het zwarte gat

Land zonder grens

Het euregionaal samenwerkingsproject Het Gemaal, gehuisvest in Cultuurhuis Ainsi in Maastricht, heeft het stuk ‘Land zonder grens’ in productie genomen, een multimediale voorstelling over de identiteit van een Europese regio en zijn bewoners. Schrijver/regisseur Emanuel Muris kreeg er een opdracht voor van het nationale LIRA Fonds. De première in Ainsi is op 22 januari 2008, waarna het stuk op tournee gaat. Kees Blokker: “Stel je eens voor dat ik alles zou hebben”.

door Emile Hollman

D Gemeenteflat Maastricht

De door de aanleg van de A2-tunnel met sloop bedreigde Gemeenteflat in Maastricht is opgenomen op de lijst van jonge Rijksmonumenten. Daarmee is het voortbestaan van de Gemeenteflat (1948) van architect Frans Dingemans allerminst zeker gesteld. De voor de A2tunnel verantwoordelijke wethouder Wim Hazeu (Groen Links) liet een dag later al weten dat sloop vrijwel onontkoombaar is. Inmiddels zijn er Kamervragen gesteld over behoud van het gebouw. De Maastrichtse oud-wethouder John Wevers is teleurgesteld over de opstelling van Hazeu. “Hij beroept zich op de aanbesteding, maar voordat die er was, was hij ook al voorstander van sloop.” Op 22 november wordt Docomomo, de internationale organisatie die zich inzet voor behoud en conservering van monumenten, gehoord over de kwestie.

Naar Florence

Beeldend kunstenaars Collin van de Sluijs en Brigitta Santegoeds zijn uitgenodigd voor de zesde editie van de Biënnale van Florence die van 1 tot en met 9 december wordt gehouden. Wereldwijd doen er bijna 800 kunstenaars aan mee, van wie zo’n dertig uit Nederland. Voor liefhebbers die begin december niet in (de buurt van) Florence zijn: Van de Sluijs en Santegoeds houden van 10 november tot 15 december een Biënnale Florence Preview in Galerie Groen Licht, Jodenstraat 16 in Maastricht.

13

In de tuin van Kees Blokker in Voerendaal staat een blokhut. Je kunt ook zeggen: de tuin ís een blokhut. Volgepakt met honderdvijftigduizend grammofoonplaten. Blokker heeft zijn leven lang verzameld: stripboeken, lucifermerken, handtekeningen van voetballers. Als knaapje reisde hij met de trein van Heerlen naar Valkenburg om daar van hotel naar hotel te hoppen teneinde zijn verzameling suikerzakjes uit te breiden. Vierhonderd verschillende zakjes koesterde hij. Om suikergoed zat hij nooit verlegen. Blokker realiseerde zich dat hij zich steeds gelukkig voelde als er muziek van de Britste componist Ron Goodwin voorbij kwam. Al duurde het decennia eer hij überhaupt door had dat het steeds muziek van deze componist was die hem zo aangreep. Een heel eind verderop in zijn leven dweepten zijn dochters aan tafel op een dag met hun idolen. De een met BZN, de ander met Ultravox. Kees Blokker bracht zijn affectie voor Goodwin ter sprake. ,,Ik zag ze kijken met een blik van: die ouwe is aan het af-

takelen. Waar komt hij nou mee? Om mijn dochters te imponeren ben ik gaan proberen om met hem in contact te komen.” Blokker (Heerlen, 1944) vroeg om een lijst met uitgebracht werk en kreeg die, voorzien van een persoonlijk schrijven. ,,Van de 38 platen had ik er negentien. Ik ging er achteraan en ontdekte gaandeweg dat de lijst veel en veel langer was. Het bleek om bijna vierhonderd opnamen te gaan, zo’n negentig originele elpees en een stuk of 250 singles.” Plus dus een aanzienlijk aantal obscure uitgaven. Goodwin, die onder meer werkte met Petula Clark, Peter Sellers en George Martin, bleek zeer benaderbaar. Blokker regelde een ontmoeting en kreeg, tot de componist in 2003 stierf, elk jaar een uitnodiging voor een concert in Engeland. Intussen struinde hij met zijn echtgenote Rietje beurzen af in Amsterdam, Keulen en Brussel op zoek naar platen van Goodwin. Hij begon zelfs met een eigen platenbeurs in Heerlen om het spul wat dichter bij te halen en schreef een boek over de componist. Soms kocht hij grote pakketten met daarin wat plaatjes van Goodwin. Zo werd hij naast verzamelaar ook hande-

laar. Begin jaren negentig telde zijn collectie 20.000 singeltjes. En toen kwamen ze dus bij die winkel in Luik waar de elpees in etages lagen opgetast. Blokker kreeg er lucht van dat de uitbater van die platen af wilde. Ze kwamen vrij snel tot een vergelijk en Blokker kocht, ook tot zijn eigen schrik, liefst 300.000 platen. Hij regelde eerst een opslagplaats bij een boerderij en offerde, toen hij de helft weer van de hand had gedaan, zijn tuin op aan een blokhut. ,,We hebben alles in kaart gebracht: er staan nu 133.000 titels in de computer.” Veel van wat er in de blokhut staat opgeslagen, is nooit op cd verschenen. Laatst kwamen er vier Amsterdammers voorbij die op zoek waren naar een single die ze wilden draaien tijdens de crematie van hun vader. “Stonden ze hier te huilen; erg indrukwekkend. Voor mijn eigen begrafenis heb ik een mix gemaakt met muziek van Goodwin. Maar die is bij nader inzien te zwaar, dan gaat iedereen plat, dus heb ik het project maar even bevroren.” Hij geeft toe met de gedachte te hebben gespeeld om alles van Goodwin in mp3 op één schijf te branden. Maar hij deinst ervoor terug. Het is zo liefdeloos. Na vele jaren van zoeken mist hij nog één plaat. De filmmuziek van een Canadese versie van The Little Mermaid. Is daar niet meer aan te komen? Kees Blokker haalt zijn schouders op. Hij kent zelfs iemand die de plaat heeft. ,,Stel je eens voor dat ik alles zou hebben, wat dan? Dat is het allerergste voor een verzamelaar. Dan val je in een groot gat.”


G RA C H T ST

C O X S T R A AT

B O S C H S T R A AT

U

G

AT

MI NC KE LE

ST

RN LAN

A/D MOL EN S

OI

ERSTR

ET

TR

SS

ER

PI

BOUILLO NSTR

K R I S TA L LUNET

SI

NSTR

30

RT

TE

POO

AN

TSE

ET

EG

DUI

ERW

LUN

EF

GEM

ONT

NN

29

HEU

RM

BO

A AT

CLE

NT

PA

RS T R AAT

A AT

ST R

R

HE

GG

EN

N

PE

TA A

EL KOMM

EL

AAN

MM

WEG

EGL

KO

ENER

ORW

N LAA

A AT

A TR SS U EN B ER H

EL G N SI N TE A TR SS U

RSS

SPO

TTA BA

28 open huis modelwoning Piazza Céramique

REMALUNET

HE

4

UG

STELLALUNET

31

EM ER

WE G

C E RAMIQUE

HN

28

MOSALUNET

DE

HOPSINGEL

T2

11 tentoonstelling S P H I N X L U N E T WORLD PRESS PHOTO

AV ENU E

SKA

BISSC

26

S T R A AT

AKERSTR

12

JO

NS

1

THE GREAT 29 tentoonstelling INDOORS 31 CUYPERS

TER

PRI

MEE

AT

TA

EG

R DE A N EX AL

AN

PIE

FLA

19

PLEIN 1992

BRUG

ST

H

HOF

AAN

STRA AT

T

UT

RK

VA N

ER EYL

NSL

GEL SIN INA EM LH WI

BRUG

AS

GELP

F PA

N H O FPA RK

T

BOURGOGNE PLEIN

25 P3 14

AT

20

AA

RA

HOGE

AT OFSTRA

R

TR

ST

BOURGOGNE

BELLEFROIDLUNE

Z W IN

EN

HOOG

EN KK RA BA

R

JN

6

MA

ST

GI

RTE

GE LA

RS

BE

P4

MAA

G

SST

ES

LI

IN

R

L

N

LW

NN

S

ST

E

7 18 6 32 23

G R A C H T S TRAAT

DER DE OUDE MIN BROEDERS

W Y C K E R

STR

RE CHT

RIDDER

L N WA S T E N E

HONDERT MARCK

S T R A A T

L

A

NS

22

RD

ST R

OULEVA

T

L A N G GRA C H TJE

IE

HT

HO

ALDE

AA

IN

E PK

KEN

AEP trendy rondleidingen 26 SCH

W Y C K E R B R U G S T R A AT

2 MAASB

FELSTR

INE

S T O K S T R A AT

KLE

T

TA

E LO G R OT

NIEUWENH

TEN

5

T STAT I O N SSTRAA

17

SINT SERV AAS BR UG

HET B AT

AC

EN ARK

COR

R R ST

OO

GR

ALD

FP

AK E

STOKSTRAA

RS

T

A LDENHO

A AT

GRAC HTJE

OIE

AA

R

OLV PLEIN

NEN STE RUG B

LO

TR

L

E NST

T R AA

T

RK

GE

HEKS

ST

RK

WE

K LE I N

WITM

R

8

STR

EN

MA

OL

20 tentoonstelling GLOW

T

NS

AT TRA

P LA N K ST

HOND

16

ACHTER DE COMEDIE

WYCKER HEIDENSTR

TR A AT

H AVE N S TRAA T

T

WYCKE PASTOO R RSTR

SME DENSTRAAT

F S T R A AT

AA

27

TR

MAASTR.BRUGSTRAAT

R H. V LEESH UIS

WOL

TR

PO

AT

EL

SB

SIN

TO

NG

RA

ULE

EZ

AA

OG

TO

T

S T R A AT

AT

VERWER HOEK

RV

RT

ENS

A RA TONGERSE ST SE PLEIN ER NG

5 TIN WARE ED by Job EStudio S

KA

A AT

SE

LENC

ES

MUNT

RA

STR

ST

BR

OBS

E

STR

NT

RTOR

ST AMORS PLEIN A AT

WI LH EM

TR.

24

13

ACH TE

BRUG WILHELMINA

SINT M A R I AS

JOD ENS

VI JF HARINGST R

P L AT I E L S T R

S T JAC

ST

ABT

SI

G WE

PO

E LV

S T R A AT

P5

R

S ER

P6

15

NIEUW

L E L I E S TRAAT

VRIJTHOF

OO

T

S T R A AT

G R O T E S TA AT

ASKL

G RAA

3

S PO R E NST R

AT EST

RA AT

RA

CA

RI LVA

HT

OUDE TWEEBERGE R POORT

KOMMEL

30 M

HERDENKINGS PLEIN

AC

S PI L S T R A AT

GR

E OT

VA SINT S ER

ST

K R U I S HE AN R ENG

speciale rondleidingen

HT

HOENDERS

HE L M ST

B R U S S E L S E S T R A AT

AC

E RR P

R

RE

BBEL

MARKT

IJNE NGANG PUC

STATENSTR

GR

GR

LOYENS ST

TU

AT

T S T R A A

RA

A T S T R A

ST CA

K

NE

LOUIS

LLE

EN

21 tentoonstelling STAIR/STARE

I LE

AN

RA

JN

AT

SLA ST ANTONIU

PA

CI

D E R S TR A

P7

LE I N

PU

BEL

E R I J B A T T

R D E N B O G A A

CA

UIT

R

STE

EIN E VE RP LE IN

B R E U L I N G S T R A AT

S R L EO U AR C C HO S K V IJ KR AN FR G HOO

USWE

G

L AK E N W

CUS R OMAN

EN

NCIS

AKK

FRA

BAR

E R D

OEV ER WAL

TE ACH

EV ER PL

MAASBOULEVARD

IES

S T R A AT

VA N H A S S E LT K A D E

DR

DE

T

EG

FR

W

EN

L A KE N W

S

S INT BERNARD USS TRAA

O

N

ER

GD

BASSINKA

ST TE UNI

KOESTR

G

TE

N

ER

AA

VARD

B A S S IN

B O S C H S T R A AT

B

SI

CA M

MAAS

COM

B

M AASBOULE

NG

E

L

9 10 BOSCHLUNET bezoek ook de KUNSTUITLEEN P2 & MUSEUMSHOP F.

KE

SERPENTILUNET

NN

ED

YB

RU

G

designroutemaastricht

P1 M T1

woonevent maastricht

M MINI opstapplaats P1 MECC Maastricht B Bushalte Forum P2 Céramique Zuid T1 Station Maastricht Randwyck P3 Céramique Noord T2 Maastricht Centraal Station P4 O.L. Vrouweparking

MAAS

PARKEREN

VERVOER (Woon)winkel Eten & Drinken Museum & Tentoonstelling Hotel Overige

B

P5 Vrijthof P6 Mosae Forum P7 De Griend

AZM

DEELNEMERS Alle deelnemers zijn herkenbaar aan het Designroute Maastricht uithangbord 1 2 3

4 5 6 7

Coen Gorter Interieur Concepten BV > Stationsstraat 9 > 043 - 321 45 46 > www.coengorter.nl > Bij besteding vanaf €1.000,- ontvangt u een leuke attentie Sebas Tijdloos Interieur > Rechtstraat 50 > 043 - 350 06 43 > www.sebasti.nl > 10% korting op alle verlichting selexyz dominicanen > Dominikanerkerkstraat 1 > 043 - 321 08 25 > www.selexyz.nl > Het Gouden Woonboek 2007 van €9,95 nu voor €7,50. Verder biedt selexyz dominicanen een uitgebreide selectie aan van boeken met als onderwerp 'wonen' of 'design' Bang & Olufsen Maastricht > Avenue Céramique 175 > 043 - 352 02 87 > www.beomaastricht.nl > Maak kennis met de nieuwe design-iconen van Bang & Olufsen Conflict > Minckelersstraat 14 > 043 - 321 11 86 > www.conflict.to > Presentatie Tin Ware by Studio Job voor Thomas Eyck Lendfers ID > Rechtstraat 63a > 043 - 354 15 75 > www.lendfers-id.nl > Bij besteding van €2.500,- een zitelement 'Tato' of 'Tatino' van Baleri Italia cadeau Arteaux Gallery > Sint Pieterstraat 26 > 043 326 13 06 > www.arteaux.nl > Op vertoon van de Designroute plattegrond ontvangt u 10% korting op onze schilderijen

Derlon Hotel > O.L.V. Plein 6 > 043 - 321 67 70 > www.derlon.com > Luxe in combinatie met een strak design. 'Derlon Hotel... dat is thuiskomen in Maastricht' 9 Ipanema > Avenue Céramique 250 > 043 - 329 01 57 > www.ipanema.nl > Gratis drankje bij de lunch op vertoon van de plattegrond 10 Bonnefantenmuseum > Avenue Céramique 250 > 043 - 329 01 90 > www.bonnefanten.nl > MuseumShop: €25,- aankoop = gratis unieke Bonnefantentas + 10% korting op designartikelen Kunstuitleen: Word gratis lid (normaal €12,50) + ontvang een welkomstcadeau Museum: €1,50 korting op entree + zondag 18 november gratis toegang 11 Centre Céramique > Avenue Céramique 50 > 043 - 350 56 00 > www.centreceramique.nl > Bezoek de tentoonstelling 'World Press Photo'. Gratis toegang 8

12 Teekenschool Interieur > Avenue Céramique 180 > 043 - 350 00 45 > Bij besteding van minimaal €2.500,- zowel op de beurs als in het filiaal, krijgt u een Tivoli Model One radio cadeau 13 Bijenkorf > Achter het Vleeshuis 26 > 043 - 328 58 05 > www.bijenkorf.nl > Een gratis zilveren shopper voor de eerste 250 bezoekers 14 Café Zuid > Plein 1992 15 > 043 - 361 0 555 > Gratis kop Limburgse mosterdsoep bij een lunchgerecht 15 Sissy-Boy BV > Markt 55 > 043- 351 08 26 > www.sissyboy.nl > Kom langs bij Sissy-Boy en ontvang gratis een kop koffie, thee, cappuccino of koffie verkeerd bij uw lunch 16 Limax Verrassend Glas > Hondstraat 2a > 043 - 390 05 04 > www.limaxglas.nl > Voor deelnemers van de designroute is er een speciale aanbieding 17 Stash clothing and stuff > Rechtstraat 32 >043 - 325 35 76 > www.s-t-a-s-h.com > 10% korting op het gehele kleding assortiment 18 2 Styles > Sint Pieterstraat 28 > 043 - 3257987 > www.2styles.nl > 2 Styles staat voor interieur, metamorfoses en kleuradvies. Bij 2 Styles ontvang u 10% korting op meubels en gordijnen 19 Boulevard Espressobar • Brasserie > Stationsstraat 2 > 043 - 352 16 70 > www.boulevard-maastricht.nl > Geniet hier van een heuse VIP-treatment in de trendy VIP-lounge mét een unieke menukaart 20 GLOW - Editions Gallery_Showroom > Tongersestraat 33 > 043-325 19 25 > www.editions-showroom.com > Gratis toegang tot de tentoonstelling GLOW: Nederlandse ontwerpers laten hun visie op licht zien 21 Marres, Centrum voor Contemporaine Cultuur > Capucijnenstraat 98 > 043 - 327 02 07 > www.marres.org > Korting van 7,5 % in de bookshop 22 de VerwonderinG > Hoogbrugstraat 21 > 043 - 321 13 34 > www.verwondering.nl > De befaamde designpoef 'Primary 01' in 24 kleuren van €298,- voor €250,-. Multifunctioneel, lichtgewicht en tijdloos. Gratis bezorging in heel Nederland 23 100% wonen > St. Pieterstraat 17 > 043 - 326 55 09 > www.100wonen.nl > Exclusief Italiaans Design en verlichting gepresenteerd in onze authentieke en sfeervolle kelder. Kortingen tot wel 20%

24 Iittala > Maastrichter Brugstraat 30-32 > 043 - 310 07 38 > www.iittala.com > Bij aanschaf van een Aalto vaas (160 mm helder) ontvangt u een vaas (95 mm) in dezelfde kleur cadeau. Deze geschenkset kost normaal €149,80, u betaalt nu €99,90 25 De Vitrine > Plein 1992 > 043 - 350 01 57 > www.de-vitrine.nl > Gratis kop Limburgse mosterdsoep bij een lunchgerecht 26 Hip Hotel St. Martenslane > Sint Maartenslaan 6 > 043 - 3211111 > www.st-martenslane.com > Trendy rondleiding Hip Hotel St. Martenslane; bezoek tussen 14.00 en 18.00 uur de hippe voorloper op het Qbic Hotel concept 27 Rivièra Maison > Minckelersstraat 1a > 043 - 356 11 66 > www.riviera-maison.nl > U ontvangt 10% korting op "Our ten favourites". Daarnaast krijgt u bij iedere aankoop vanaf €25,- een doorhanger t.w.v. €4,95 cadeau 28 Vesteda Modelwoning Piazza Céramique > Boschcour, 1e verdieping > 043 - 328 41 40 > www.vesteda.com > Ervaar de eindeloze mogelijkheden van wonen in deze prachtige modelwoning van Vesteda. Openingstijden: 14 -16 november van 14.00-18.00 uur en 17-18 november van 12.00-17.00 uur 29 The Great Indoors > Avenue Céramique 226 > www.the-great-indoors.com > The Great Indoors Conference. Kijk voor meer informatie en de toegangsprijzen op www.the-great-indoors.com 30 Kruisherenhotel Maastricht > Kruisherengang 19-23 > 043 - 329 20 20 > www.chateauhotels.nl > Het Kruisherenhotel verzorgt van 14 t/m 18 november dagelijks om 14.00 uur een rondleiding door het hotel. Daarnaast is het aansluitend op de rondleiding, tussen 15.00 en 16.00 uur "happy hour" in het Kruisherenhotel; u bestelt twee drankjes maar betaalt één drankje. Bij vertrek ontvangt u bovendien een voucher voor een gratis aperitief bij een lunch die u in de (nabije) toekomst in het Kruisherenhotel komt nuttigen op de unieke entresol in de voormalige kerk 31 NAi Maastricht > Avenue Céramique 226 > 043 - 350 30 20 > www.naimaastricht.nl > U betaalt €3,- entree i.p.v. €5,- en u kunt gratis deelnemen aan de rondleiding 32 Toro Interior Design > St. Pieterstraat 34 > 043 - 325 15 57 > www.torodesign.nl > 10% korting op alle cadeauartikelen en verlichting

‘Les Perles Gris’, colliers van (ex-)ABKM-studenten in MECC. ‘GLOW’, verlichtingsconcepten in MECC en Gallery Editions (20) ‘Precious Dutch’, accessoires in Museumwinkel Bonnefanten (10)

14


Geloof, wanhoop en liefde bij Henri Jonas Het leven maakte het Henri Jonas behoorlijk lastig. Gek genoeg zit zijn dramatische levensloop hem nu, meer dan zestig jaar na zijn dood, nog steeds in de weg. De blik op zijn werk wordt er onvermijdelijk door bepaald.

Henri Jonas, ‘Christus aan het kruis in de Kleine Looierstraat’ uit 1935. foto Museum Spaans Gouvernement/Paul Mellaart

door Duncan Liefferink

E

en van de meest aangrijpende schilderijen in de overzichtstentoonstelling van Henri Jonas in Museum Spaans Gouvernement in Maastricht is een Kruisiging uit 1935. Hij schilderde het in de psychiatrische inrichting Sint Servatius in Venray, waar hij twee jaar eerder wegens een diepe depressie was opgenomen. Naar middeleeuwse traditie is de scène overgebracht naar een meer vertrouwde omgeving, op de achtergrond zijn de torens van Maastricht te herkennen. Geheel rechts zweeft op Chagall-achtige wijze een huis, Kleine Looiersstraat 10, waar de kunstenaar vrijwel zijn hele leven woonde. De gevel vertoont grote scheuren en het dak ontbreekt. Het doek verbeeldt Jonas’ verlangen naar zijn geboortestad, maar ook de wanhoop of hij ooit nog thuis zou komen. Het ligt voor de hand het lijden van Christus te verbinden met dat van de schilder. Dit is Henri Jonas (1878-1944) ten voeten uit: de christelijke thematiek, ogenschijnlijk traditioneel vormgegeven, maar ingezet om greep

15

te krijgen op zijn eigen ellende. En prachtig geschilderd. Toen Jonas dit werk maakte, had hij al het nodige te verstouwen gekregen. Zijn eerste vrouw, Netteke Roukens, was in 1915 overleden aan tuberculose. Jonas was toen 36, hij verdiende zijn boterham als decoratieschilder. Daarnaast volgde hij lessen bij Rob Graafland en schilderde vlotte, impressionistische landschappen en portretten. Pas na de dood van Netteke, die hij tot het laatst toe verzorgde, vond hij de

ruimte om zijn vleugels uit te slaan als schilder. Hij trok naar Amsterdam en later naar Berlijn en Zuid-Europa. Het impressionisme van Graafland maakte plaats voor meer expressie, steeds in het gareel gehouden door een hechte compositie en een enigszins kubistische stilering. Jonas krijgt nu ook succes. De ingehouden kracht van zijn stijl maakt hem bij uitstek geschikt voor monumentaal werk. Steeds vaker ontvangt hij opdrachten voor glas-in-lood ramen: Bleijerheide, Eygelshoven, de Koepelkerk en de Lambertuskerk in Maastricht, de Staatsmijnen. Dit is het werk dat hem de reputatie geeft van een diep gelovig kunstenaar. Daar mag iets van waar zijn, maar de tentoonstelling in het Spaans Gouvernement laat zien dat het hooguit de helft van het verhaal is. Zijn vrije werk uit de jaren twintig is weinig religieus. Het zijn vooral landschappen en opvallend veel naakten. Die naakten hebben te maken met zijn nieuwe liefde: Eugénie Servais, restaurant-caissière uit Luik. Helaas is ze gescheiden. Een huwelijk met Jonas zit er dan ook niet in, niet alleen vanwege Jonas’ zakelijke belangen bij de rooms-katholieke kerk, maar ook in verband met zijn eigen geweten – over het geweten van Eugénie maken de bronnen weinig melding. Zeven jaar lang onderhouden de twee een half-verborgen relatie. Aan het einde van 1932 forceert Jonas een breuk, die al snel leidt tot een diepe inzinking. Langs omwegen belandt Jonas in de psychiatrische instelling Sint Servatius in Venray. Hij verblijft er vier jaar, geestelijk een wrak, gekweld door twijfel aan het geloof, van tijd tot tijd schilderend en verlangend naar Maastricht en zijn Adinda, zoals hij haar op een overgeleverd notitieblaadje aanduidt. Als Jonas uiteindelijk terug-

keert, is Eugénie’s voormalige echtgenoot overleden en staat niets een huwelijk meer in de weg. Een gelukkige oude dag wordt het niet. Jonas blijft zeer labiel en verblijft herhaaldelijk voor langere perioden in het ziekenhuis. Tussendoor schildert hij als een bezetene. De naakten nemen nu de vorm aan van oud-testamentische vrouwen: Hagar, Tamar, Susanne en de ouderlingen. Wat ze gemeen hebben is dat ze slachtoffers zijn van de gebeurtenissen, vooral ook van de mannen om hen heen. Zo moet hij in die jaren ook Eugénie gezien hebben: met een mengeling van liefde en schuldgevoel. Op 15 september 1944, een dag na de bevrijding van Maastricht, overlijdt Henri Jonas. En dan is het nog niet afgelopen. Begin jaren vijftig ontstaat een onverkwikkelijke affaire rond de schilderijen die hij in Venray maakte en die zowel door de instelling als door de familie worden geclaimd. En toch, hoe tragisch zijn levensverhaal ook mag zijn, het gaat uiteindelijk om de schilderijen. Jonas was geen nieuwlichter. Vanaf de jaren twintig sluit zijn werk aan bij dat van Leo Gestel, Matthieu Wiegman en andere schilders van de Bergense School en ook bij de Vlaamse expressionist Constant Permeke. In de beste schilderijen uit deze periode combineert Jonas de intensiteit van zijn geestverwanten met een opmerkelijke lichtheid van kleur en toets. Dat vleugje ‘zuiderlucht’ verdwijnt in de laatste jaren, om begrijpelijke redenen, maar de intensiteit wordt alleen maar groter. Henri Jonas (1878-1944): zijn muzen en demonen. Museum Spaans Gouvernement, Maastricht, van 10/11/2007 tot 10/2/2008, www.museumspaansgouvernement.nl. Excursies naar kerkramen van Jonas via het museum.


Zelfs een fiet

i n k ij k

Installatie van Naro Snackey in kunstencentrum Signe in Heerlen.

Vilt? Daar worden toch hoeden, theemutsen en pantoffels van gemaakt? Ontwerpster Claudy Jongstra geeft de oudste textielvorm een nieuwe toekomst. De kostuums van ‘Star Wars I’ zijn van haar, net als de wandtapijten in het Catshuis. “Ik kan altijd werken, het is het fijnste wat er is.”

Verbeelde herinnering

door Wido Smeets

H

door Duncan Liefferink

J

e stapt in de Willemstraat in Heerlen Kunstencentrum Signe binnen en eindigt in je kinderbedje. Hoe gaat dat in zijn werk? Centrale figuur op de tentoonstelling Time Machine is Naro Snackey (1980). Zij richtte de hoofdruimte van Signe in met sloophout, foto’s en objecten. Een communiefoto handhaaft zich met enige moeite op een versplinterende houten ondergrond. Een glanzende print van twee oosterse koppen blijkt een afbeelding te zijn van twee nietige beeldjes die een eindje verderop op de grond staan. Een schildering van een klimrek maakt zich los uit de muur, valt er haast af. Stukje bij beetje rijst het beeld op van een Nederlands-Indonesische jeugd. Om het thema van de expositie – herinnering – kracht bij te zetten nodigde Naro Snackey drie collega-kunstenaars uit, vrienden uit haar tijd aan de Rijksacademie in Amsterdam. Een gelukkige keuze, want de verschillende werken vullen elkaar aan en becommentariëren elkaar. Igor Sevcuk (1972) presenteert drie langere films, waarin hij onder meer op zoek gaat naar een verdwenen dorp in voormalig Joegoslavië. Meer dan een paar grafstenen, indirecte getuigen van vroeger leven, geeft het dichte bos niet prijs. Indrukwekkend is de korte video ‘Polyglotte grâce à Babel’ van Judit Kurtág (1975). Tegen de achtergrond van een portretfoto met wijd geopende mond (schreeuwend, extatisch?) en Mongoolse boventoonzang verschijnen in hoog tempo zinnen in beeld: “Mijn ouders hadden het over personages van Dostojevski en Tolstoi. Ik dacht dat het familieleden waren.” Hoe concreet herinneringen kunnen zijn en hoe misleidend. En hoe ze toch, tegen beter weten in, een eigen leven kunnen gaan leiden. Inhoudelijk brengt ‘Time Machine’ niet veel nieuws. Sinds Proust weten we allemaal dat geuren, kleuren en geluiden ons op het spoor kunnen zetten van het verleden – en dat dat maar al te vaak een dwaalspoor blijkt te zijn. Wel biedt de tentoonstelling een rijke en overtuigende verbeelding van dat inzicht en dat is geen geringe verdienste. Een toepasselijke afsluiting vormt het geluidskunstwerk van Jan Mech (1974). Het bestaat uit de uitspraak van het woord ‘Nebelland’, bewerkt tot een volstrekt onverstaanbaar, pulserend geraas. Mij bracht het rechtstreeks terug naar mijn eigen kindertijd. Mijn slaapkamertje lag aan een drukke weg. De onophoudelijk voorbijrijdende auto’s, vrachtwagens en brommers produceerden eenzelfde diffuus, half-gestructureerd geluidsgordijn. Daar lag ik weer met mijn konijntje onder de geblokte deken.

aar welkomstwoord is een verontschuldiging. De verwarming in haar studio, vijf passen verwijderd van haar woning in het Friese gehucht Spannum, is defect. Het zal niet lang duren, zegt ze, de monteur is onderweg. Acht jaar geleden verhuisde Claudy Jongstra met haar werkplaats van Amsterdam naar het Friese platteland. Haar studio in de hoofdstad hield ze nog een tijdje aan, maar vorig jaar moest ook die eraan geloven. De dorpse rust en de weidse vergezichten komen haar concentratie ten goede, zegt ze. “Hier kan ik tenminste doorwerken.” En als iets kapot gaat, wordt het dezelfde dag nog hersteld, klinkt het twintig minuten later monter wanneer ze de verwarmingsmonteur uitgeleide doet. Dat kun je in Amsterdam wel vergeten. Gevoel voor ambachtelijkheid is een andere reden waarom het haar hier zo goed bevalt. De verver van haar vilt zit in Harlingen, het handjevol Friese vrouwen die voor haar spinnen, wonen als het ware om de hoek. Verderop in de provincie schuift haar kudde Drentse heideschapen als een levende wolfabriek door het

Time Machine. Kunstencentrum Signe, Willemstraat 91a, Heerlen. Van 14/10 t/m 24/11, do 14-19 uur, vr-zo 14-17 uur. www.kunstencentrumsigne.nl.

Bestuurscentrum Nijverdal.

16

landschap. Ja, Claudy Jongstra is iemand die graag alles in eigen hand heeft. Haar vrijwillige ballingschap heeft in elk geval niets te maken met haar wortels (haar grootouders kwamen uit Friesland). Zelf groeide Claudy Jongstra (Roermond, 1963) op in het Midden-Limburgse Echt. Ze ging naar Utrecht mode studeren aan de kunstacademie, waar ze in 1989 cum laude afstudeerde. Een kwart eeuw later is ze de ongekroonde koningin van het vilt. Haar werk wordt wereldwijd toegepast, van penthouses in Las Vegas tot het beroemde MoMA in New York, van de Parijse catwalks tot het Italiaanse designmerk Cappellini. Architecten gebruiken haar werk om akoestiek en leefbaarheid van hun gebouwen te verbeteren. Uit Limburg heeft ze sinds haar vertrek niets meer vernomen. “Ik word nóóit gebeld”, constateert ze zonder verwijt. Toen ze enkele weken geleden in Maastricht was ter voorbereiding van een expositie in The Underground Gallery merkte ze hoe ze er zich op haar gemak voelde. “Het was als in de VS, waar de netwerken ook zo open zijn. Een ad hoc afspraak is er geen probleem. In Nederland is zoiets ondenkbaar, behalve in Maastricht. Daar herinnerde ik me weer waar ik vandaan kom.” Na haar afstuderen werkte Jongstra vier jaar in de modewereld. Te beginnen in de confectie. Bij de herinnering trekt ze een vies gezicht. “Voor dat vak moet je uit ander hout zijn gesneden. Vijf keer per jaar een nieuwe lijn presenteren, je moet er andere zintuigen voor open hebben. Na vier jaar had ik echt het idee dat ik het verkeerde vak had gekozen. Een knoopje hier, een kraagje daar, vreselijk.”

Midden jaren negentig zag ze in het Textielmuseum in Tilburg een vilten nomadentent uit Mongolië. Ze kreeg er een eureka-gevoel bij, gekoppeld aan een opperste verbazing. “Hoe kon het bestaan dat nog nooit iemand met vilt aan de slag is gegaan?” Ze somt de unieke eigenschappen nog even op: vilt is vuurdovend, wandisolerend, goed voor de akoestiek, vuilwerend, waterafstotend en antibacterieel. De oudste textielvorm is nog steeds een ‘smart textile’, op tal van plaatsen inzetbaar. Maar voor de moderniteit werd vilt een synoniem van truttigheid. Hoeden werden ervan gemaakt en theemutsen en sloffen. En knielkussentjes in de kerk. In 1996 leverde Jongstra vilt voor een show van de Britse ontwerper John Galliano. Een

Het Catshuis in Den Haag.

jaar later werden de kostuums in ‘Star Wars 1’ vervaardigd uit door haar geleverd materiaal. Later kwam daar de samenwerking met modeontwerper Alexander van Slobbe bij. “Niemand heeft meer gevoel voor vilt dan hij. Hij verconfectioneert het niet, wat de meesten anderen wel doen.” Vooral door de akoestische eigenschappen wordt vilt inmiddels veel toegepast door


tsenstalling kan van vilt

Claudy Jongstra: “We werken alleen samen met mensen die een vak beheersen”. foto Inga Powelleit

architecten. Voor Claus en Kaan leverde Jongstra honderden vierkante meters vilt voor het bestuurs- en cultuurcentrum in Nijverdal, een gebouw met de allure van een eigentijdse kathedraal. Zonder haar vilt zijn de interieurs van het Lloyd Hotel (van MVRDV) en de Openbare Bibliotheek (van Jo Coenen) in Amsterdam ondenkbaar. Haar doeken en panelen redden

de akoestiek in de Kunsthal in Rotterdam en de vergaderzaal van de Nederlandse ambassade in Berlijn, allebei ontworpen door Rem Koolhaas. “Breng de zon in het gebouw”, luidde Jongstra’s opdracht. Ze nam de hartenkreet letterlijk en maakte samen met schilder Marc Mulders twee banieren van vilt, geverfd met een extract van de reseda lutea, een plant waarvan de bloem

17

haar gele kleur ontleent aan het aantal zonuren. Haar succes heeft Jongstra’s experimenteerdrift alleen maar vergroot. Ze is ver gevorderd met het plantaardig verven van de wol en heeft plannen voor een eigen plantage waar ze de planten die ze daarvoor nodig heeft zelf kan kweken. De afmetingen van haar werk dwingen haar tot machinaal

vervilten, het arbeidsintensief procédé waarbij plukken wol in bakken water tegen elkaar worden gewreven totdat de vezels in elkaar haken. Inmiddels heeft ze een viltmachine, ontworpen door pa Jongstra, een gepensioneerde wiskundeleraar/ werktuigbouwkundige die er voor uit Limburg werd ingevlogen. De rest van de productie blijft handwerk. “We werken alleen

samen met mensen die een vak beheersen. De ambachtelijkheid en de bezieling waarmee iets is gemaakt zie je en voel je. Het stemt nederig, en dat is goed.” Jongstra’s fascinatie voor het materiaal is onuitputtelijk. Op een tafel in haar studio staan schaalmodellen van een fietsenstalling die ze heeft ontworpen voor de faculteit Diergeneeskunde van de Utrechtse universiteit. Met vilten dak – net als de Mongoolse tenten van tien jaar geleden. Inmiddels onderzoekt TNO welke coating de beste is om het vilt weerbestendig te maken. Het zijn eisen die ze ook aan zichzelf stelt. Vier keer per week, om acht uur ’s ochtends, trekt ze haar hardloopkleren aan. Ze heeft het nodig, zegt ze, om haar hoofd vrij te maken. Rust is een haar wezensvreemd begrip. “Vorig jaar had ik kinkhoest, nu de ziekte van Pfeiffer. Maar het werk gaat door. Ik kan altijd werken, het is het fijnste wat er is. Het vervolmaken zit nu eenmaal in me. Ik ben van de 10+. Het is niet gauw goed genoeg.” Door de vrijheid die ze vooral bij Amerikaanse architecten krijgt, ontwikkelt Jongstra zich steeds meer tot autonoom kunstenaar. Met een solo-expositie in de New Yorkse Moss Gallery haalde ze vorig jaar de cover van de New York Times. Twee verslaggevers reisden speciaal naar Friesland voor deze in hun ogen wonderlijke kunstenares. Volgend jaar heeft ze samen met Marc Mulders een expositie in museum De Pont in Tilburg: een ‘Gesamtkunstwerk’ van beschilderd glas en vilt dat gaat over de afwezigheid van geloof, utopie en liefde in de moderne samenleving. En dan is er nog een project in Kröller-Müller met Eylem Aladogan (“een supertalent”) waar ze naar uitkijkt. Ze beseft dat ze niet de makkelijkste route heeft uitgestippeld. “Als autonoom kunstenaar heb ik tijd nodig om mijn weg te vinden. Het is wezenlijk anders dan werken in opdracht. Het is een echte soloreis.”


De kunst van het wonen Vesteda is een landelijke verhuurder van kwalitatief hoogwaardige woningen en richt zich op huurders die grote waarde hechten aan plezierig wonen, een hoog wooncomfort en een aangename leefomgeving. Kunst voegt daar ons inziens een extra kwaliteit aan toe. Daarom combineren we in steeds meer projecten architectuur en woonbeleving met kunst. Zo heeft de Engelse kunstenaar Adam Colton in Granida de centrale hal voorzien van een groot sculptuur en twee wandsculpturen. Het goede wonen. Granida (ontwerp: Toon Kandelaars Architecten) Voormalige GGD-gebouw in de Eindhovense wijk Den Elzent. Met 30 luxe appartementen (waarvan twee penthouses), eigen parkeerruimten, huismeesterdiensten, domoticavoorzieningen (waaronder boodschappen aan huis). Appartementen te huur vanaf ca € 920,- per maand. Geïnspireerd? Maak een afspraak voor bezichtiging. Bel (040) 296 93 50 of kijk op www.vesteda.com

DAS_62063_A5

4/4/06

11:22 AM

Page 1

Geef cultuur de kans

Ons land kent vele toneelgezelschappen. Miljoenen landgenoten maken muziek. Daarnaast

zijn er talloze monumenten die bezocht, bewoond en bewonderd kunnen worden. Zo’n kleurrijke

cultuur moet gekoesterd worden. En dat lukt niet alleen met overheidsgeld. Gelukkig springt het Prins Bernhard Cultuurfonds vaak bij. Per jaar steunen wij bijna 4.000 culturele projecten, groot en klein. Onze donateurs zorgen dat cultuur toekomst heeft. Word ook donateur, voor 25 euro per jaar geeft u cultuur de kans. www.cultuurfonds.nl

XXXDIJMMJEBWFSSPLFOCF

18


De kunst om winkelpubliek te trekken

S i c i l iaa n se n o t i t ies

De wijk Quartier Louise in Brussel wordt opgefleurd door een stadslandschap van Arne Quinze om meer winkelpubliek naar de zieltogende Louiselaan trekken. Ironisch genoeg moet het kunstwerk over anderhalf jaar plaats maken voor… nog meer winkels. door Maaike Lauwaert

D

La Callas A

fgelopen september was het dertig jaar geleden dat Maria Callas is gestorven. Ik herdenk haar in de maand van Allerheiligen en Allerzielen, want voor mij passen beide dagen bij deze herdenking. Ik ‘ken’ Callas al meer dan vijftig jaar. Van in de tijd dat ik nog in de korte broek liep. Laatste klassen van de lagere school. Zo ongeveer tussen 1952 en 1954. Een keer per maand mocht ik van mijn ouders op maandagavond tot diep in de nacht in mijn eentje opblijven in ons huis aan de Julianalaan 47 in Maasniel. Bij de kolenkachel luisterde ik dan naar de live-uitvoeringen vanuit de Scala van Milaan. Dat waren van die uitzendingen waarbij het geluid nog golvend en af en toe ruisend vanuit Italië naar Nederland kwam. Soms hard, soms zacht. Zo heb ik Maria Callas een paar keren gehoord in die jaren, waarvan de eerste keer me altijd is bijgebleven: ‘Medea’ van Luigi Cherubini. Een opera en een componist waar ik nog nooit van had gehoord. En een sopraan, Callas dus, die ik niet kende. Dat was zelfs voor mij als jong ventje een schok: een stem die door merg en been ging. Rauw bijna, maar zò indringend dat ik het er koud van kreeg en eigenlijk meteen al wist dat dit de grootste sopraan was die ik ooit zou horen. Een stem die bij elk optreden tot op het bot ging, ook al zat ze er wel eens een toontje naast. Mijn hele leven ben ik haar trouw gebleven, heb inmiddels honderden langspeelplaten, cd’s en dvd’s gekocht, en ik ben nog steeds op zoek naar nieuwe opnamen. In al die jaren heb ik veel vrienden en kennissen (en huisgenoten) de stuipen op het lijf gejaagd wanneer ik na een maaltijd opstond en zei: “Ik zal eens een nieuwe plaat van Callas opzetten. Je weet niet wat je hoort”. En dat is zo gebleven. En wat vind ik nou de mooiste cd van Callas? ‘Rarities’, uitgegeven door een maatschappij die zich Verona noemt. Het zijn drie cd’s en vooral de tweede is adembenemend: repetities met het Dallas Symphony Orchestra. Veel dvd’s zijn er niet, maar de meest indringende blijft voor mij die met twee optredens in Hamburg. Probeer hem te kopen. Luister naar haar stem, maar kijk ook hoe ze in stilte haar rol beleeft op momenten dat ze niet hoeft te zingen. De rillingen lopen over mijn rug. Ik heb altijd zeker geweten dat Callas geen opvolgster zou krijgen. Totdat ik hier op Sicilië in de late zomeravonden ergens in de buurt een nog jonge sopraan de aria’s hoorde oefenen die ik ook van Callas ken. Uren achter elkaar. Wie het is, waar ze woont, ik weet het niet. Maar zij zou wel eens de nieuwe Maria Callas kunnen worden. Of lag het aan het late uur en aan de wijn? PIETER BEEK

e problemen bij het vormen van een Belgische coalitieregering illustreren pijnlijk hoe complex de politieke en bureaucratische situatie in België is. Van alle Belgische steden zijn de consequenties daarvan misschien wel het meest acuut voelbaar én zichtbaar in Brussel. Brussel is heel veel tegelijkertijd: hoofdstad van België, hoofdstad van de Vlaamse en Franse Gemeenschappen, hoofdstad van het Vlaams Gewest en bestuurlijk centrum van de Europese Unie. Vanwege die laatste functie wordt de stad vaak als hoofdstad van Europa beschouwd. Daar is meteen veel mee gezegd. Want met zoveel verschillende en vaak conflicterende politieke belangen wordt Brussel al gauw een moeras van non-actie en mank lopend beleid. Een voorbeeld: de straat waar wij wonen wordt zeven dagen per week ‘gestofzuigd’ zodat er geen peukje blijft liggen. Aan het einde van de straat draait de man om en doet het nog eens over. De straten verderop horen niet meer tot de sjieke Zavel (of Sablon in

het Frans) en daar wordt niet gestofzuigd. Daar hop je over de viezigheid en is het smerigheid troef. De politieke breuklijnen tussen burgemeesters en hun jurisdictiegebieden lopen als zichtbare grenzen door Brussel. Nog zo’n sjieke wijk is het Quartier Louise. Daar zit niet het chocolade imperium van de Zavel maar Armani, Gucci, Louis Vuitton en consorten. Ruime stoepen maar blijkbaar te weinig winkelpubliek. Omdat het niet echt goed loopt met de handel op de Louisalaan richtte de Brusselse minister voor economie, Benoît Cerexhe, de non-profit organisatie Brussels Louise op. Gesponsord door het automerk Mini vroegen zij de Vlaamse Brusselaar Arne Quinze – van het designbureau Quinze & Milan – om een van zijn houten sculpturen in Brussel te realiseren. Quinzes sculpturen bestaan uit houten plankjes die in een gigantisch web aan elkaar worden getimmerd en een organisch geheel vormen. Zijn sculpturen waren reeds eerder te zien in de Nevada woestijn (zie Zuiderlucht 7), New York, Londen en Berlijn. De eerste keer ‘vind’ ik Quinzes Cityscape wanneer ik min of meer toevallig langs het braaklig-

De cityscape van Arne Quinze. foto Zuiderlucht

19

gend terrein op de Guldenvlieslaan wandel waar hij zijn sculptuur aan het bouwen is. Je wordt er meteen door gegrepen, het hout, de monumentaliteit, die organische vorm op hoge poten, het licht dat er doorheen speelt. Een opzienbarend object in die grijze en monotone stad. Telkens wanneer ik daarna weer ging kijken, groeide de sculptuur. Op 34 palen staat het nu, 19 meter hoog en 40 meter bij 25 meter breed. Er zitten uitstulpingen op en heeft een groot gat in het midden. Het voelt onwerkelijk, dat zoiets groots en expansiefs kan blijven staan op die clusters van palen. In september werd het werk geopend. De hekken verdwenen en het braakliggend terrein werd opgesmukt met bankjes en zandkleurig grind. Het prijskaartje voor het werk, dat anderhalf jaar zal blijven staan, bedraagt 300.000 euro, meer dan het jaarbudget van menig Brussels museum. Het hout zal na die anderhalf jaar gerecycleerd worden; op het terrein komt een nieuw winkelcomplex. In de gangbare PR-praatjes wordt kunst in de openbare ruimte vaak gepresenteerd als generator van gemeenschapszin en als ontmoetingsplaats, maar de directe aanleiding is vaak tanende handel, zoals op de Louiselaan. Het overkomt me niet vaak maar ik vond de Cityscape spannender en verbluffender toen ik nog niets wist van de commerciële functie van het werk. Nu zit het me dwars dat het werk alleen gefinancierd kon worden als vehikel om winkelpubliek naar de Louisalaan te trekken en dat het straks plaats moet maken voor nog meer winkelruimte. Alsof de openbare ruimte al niet genoeg vercommercialiseerd is.


zuiderlucht 1 3 , 1 9 , 2 0 , 2 6 , 2 7 m ei 2007

CLAUDY JONGSTRA Feel Felt Felt e r ik habets -rauwe tederheid-

uit de klei getrokken underground gallery van sint fiet zo 18, za 24, zo 25 nov., za 1, zo 2 dec. geopend tot u n d e r g r van o u n d14.00 g a l l euur ry va n s17.00 i n t f i euur t g e o p e n d v a n 1 4 . 0 0 t o t 17.00 uur

Word nu begunstiger van Zuiderlucht en:

•krijg als alle begunstigers in december een boek als kerstgeschenk! •maak kans op een gratis overnachting plus diner vo or twee personen in het vijfsterrenhotel Karel V in Utrecht (verloting 31 december).

Hoe wordt u begunstiger? Stuur deze ingevulde bon gefrankeerd op naar: Stichting Zuiderlucht, Stationsplein 27, 6221 BT Maastricht Naam:

..................................................................................................

Straat en huisnr:

....................................................................................

Postcode en woonplaats: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Emailadres:

............................................................................................

Telefoonnummer: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bankrekening: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Of ga naar de site www.zuiderlucht.eu, klik op de button ‘begunstigers’ en vul de gegevens in.

v a n s i n t f i e t / verzamelaar van kunst / hagengaard 49 6227 he maastricht

Ciprian Muresan (Ro) / The end of the five-years-plan

Uw inschrijving gaat in nadat 55 euro zijn overgemaakt aan de Stichting Zuiderlucht, bankrekening 93.67.79.675 o.v.v. ‘Begunstiger Zuiderlucht 2008’.

ROCK MY RELIGION EEn manifEstatiE ovEr hEdEndaagsE kunst En rEligiE

18-11 2007 - 01-02 2008

LOvE Is thE ONLY shELtER een tentoonstelling over geweld en religie

Deelnemende kunstenaars: david Cerny (CZ), Jirí david (CZ), Margi geerlinks (nl), gregory green (UsA), John isaacs (UK), Aad de Haas (nl), dominic Mc gill (UsA), Ciprian Muresan (ro), Johan Muyle (B) Curatoren: Marijke Cieraad en theo lenders

Odapark centrum voor hedendaagse kunst Merseloseweg 117, 5801 CC venray | t +31 (0)478 513690 | [email protected] | www.odapark.nl Openingstijden dinsdag t/m zondag van 11:00 – 17:00 uur

20


Formponisten aan de macht

Jonge ontwerpers zijn kritisch en maatschappijbewust, kunnen we concluderen na de Dutch Design Week 07 in Eindhoven. “Ontwerpers zijn beter dan kunstenaars in staat om de beeldbeluste consumenten van deze tijd kritisch aan te spreken.” door Danielle Arets

H

et is lastig om niet in papagaaivisies te vervallen bij het beschrijven van de Dutch Design Week. De toonaangevende ontwerpweek werd ook dit jaar weer breed uitgemeten in de (inter)nationale pers. Geen wonder, want op maar liefst veertig plekken in de stad werd de nieuwste state of design-art getoond. Zoals in de Bijenkorf die de kleding in de etalages omringde met sloophouten meubelen. Een ontwerp van studenten van de mbo-opleiding Sint-Lucas dat benadrukt dat design een uitstekend communicatiemiddel kan zijn. Het is de boodschap die op veertig plaatsen in de stad wordt uitgedragen: Eindhoven is dé designstad van Nederland. Grote motor daarin is de Design Academy, onlangs door Time Magazine uitgeroepen tot ‘School of Cool’, broedplaats voor talentvolle ontwerpers. De jaarlijkse graduation show besloeg dit jaar maar liefst

drie etages in de voormalige Philips-lampenfabriek, waar de opleiding is gevestigd; de bijbehorende catalogus weegt ruim anderhalve kilo. Het valt niet mee om eenduidige etiketten te plakken op het divers palet aan ontwerpen. Volgens de net afgestudeerde ontwerper Joris Visser komt dat omdat er te weinig woorden zijn om de huidige cross-over ontwerpen te beschrijven. Zo zijn veel vormgevers steeds meer samenstellers van diverse geuren en smaken geworden; Visser noemt ze ‘formponisten’ in een woordenlijst die hij samenstelde op basis van artikelen uit kranten en tijdschriften. De lijst vormt de basis voor de bundel ‘Sculptaal’, zijn afstudeerproject met daarin 650 nieuwe woorden die journalisten van dienst kunnen zijn bij het beschrijven van hedendaagse ontwerpen. “Maar het is ook een leuk sinterklaascadeautje”, zegt Visser van zijn werkstuk. Vormgevers begeven zich van oudsher op het snijvlak van techniek, kunst en wetenschap. Nieuw is echter dat ze zich de

De City Swing van Gert Jan van Breugel

21

laatste jaren ook laten horen in het publieke debat. Duurzaamheid en integratie zijn thema’s die ontwerpers niet langer ongemoeid laten. Deze tak van sport, die zich laat omschrijven als kritisch design, levert vaak invloedrijk werk op. Ontwerpers zijn misschien wel beter dan kunstenaars in staat om de hedendaagse beeldbeluste consumenten kritisch aan te spreken. Ze kennen de ‘taal van de verleiding’ en staan met hun onderwerpen en ontwerpen vaak dichterbij de dagelijkse praktijk dan kunstenaars. Zoals blijkt uit het stadsproject van Anna Brons, die het was opgevallen dat er in het integratiedebat nauwelijks migranten aan het woord kwamen. Ze maakte een boek met verhalen en vakantie- en familiefoto’s van migranten in Nederland en laat daarmee Nederland door andere ogen zien. Ze is inmiddels al van diverse kanten benaderd voor advies over de multiculturele stad. Ook de thema’s duurzaamheid en recycling komen veelvuldig aan bod. Zoals in parasollamp ‘Sunshade’ van Lianne van Genugten die overdag schaduw geeft en ’s avonds als schemerlamp dienst doet. De ‘City Swing’, een hippe groene taxi-scooter op biobrandstof valt eveneens in die categorie. Volgens ontwerper Gert-Jan Breugel verbruikt het voertuig, dat drie personen tegelijk kan vervoeren, slechts 1 op 70. De blitse scooter toont aan dat duurzaam al lang niet meer riekt naar geitenwollen sokken. Recycling is fun zo toont ook Pim van der Bugt met zijn ‘Hussels’. Van der Burgt verzamelde oude knuffels uit tweedehands winkels en componeerde er hippe nieuwe hussels mee.

Hussels van Pim van der Burgt

De hang naar traditie en oude spullen is al langer populair, getuige de retro behangetjes in veel interieurs of de nieuwe woonwijken in jaren dertig stijl. Volgens sociologen heeft dat te maken met de huidige angstcultuur, mede veroorzaakt door het doorgeslagen individualisme en de dreiging van terrorisme. Een andere verklaring is dat juist ambachtelijke ontwerpen weer een nieuwe uitdaging vormen voor jonge ontwerpers die zich realiseren dat technisch alles haalbaar is. Zo ontstaan mooie syntheses van oud ambacht met nieuw technisch vernuft. De Limburgse ontwerper Jeroen Verhoeven oogstte in 2004 al veel succes met zijn van een ambachtelijk kantklospatroon voorzien hekwerk. Dit jaar toont zijn provinciegenoot Steven Kessels een poëtische symbiose van techniek en ambacht met zijn ‘Ventilator inside out’, een Leonardo da Vinciachtige installatie waarbij oude klokken een glasfiber vliegtuigvleugel aansturen die dient als ventilator. Duurzaam, vernuftig én een hebbeding. Een ander voorbeeld is van maatschappelijk bewust ontwerpen is ‘Mbook’ van Unit040,

een fotoboek uitgerust met sensoren en RFID-tags die het mogelijk maken een verhaal bij de foto’s vertellen. Het boek is speciaal ontwikkeld voor Altzheimer patiënten. Al met al houdt de nieuwe generatie ‘formponisten’ zich niet langer bezig met het aanmeten van mooie jasjes, maar richt zich vooral ook op de voering (geen bont) en uitvoering (duurzaam materiaal), en het uitdragen (multicultureel) ervan. Volgens bestuursvoorzitter Lidewij Edelkoort van de Design Academy hebben we te maken met een “vanuit de kantlijn opererende generatie die zich vanuit het halfduister een weg tast naar een nieuwe bron van energie.” Als dat resulteert in zelfoplaadbare zonneschermen annex schemerlampen, groene taxi scooters en sprekende fotoboeken, gaan we een vrolijke en groene toekomst tegemoet. Links genoemde ontwerpen: www.sculptaal.nl www.hussels.com www.unit040.nl/mbook www.liannevangenugten.nl www.kesselsgranger.com [email protected] www.gjvanbreugel.nl


expats

Met de rug naar de spiegel

Thuiskomen met Gé

Danser en choreograaf Joost Vrouenraets (Heerlen, 1979) werkte jarenlang in Zwitserland, Frankrijk en Chili. Met zijn ‘Gotra Ballet’ toont hij zijn kunnen in Heerlen. ,,Ik zou best hier willen blijven.” door Emile Hollman

H

W

ie opgroeit waar de Maas ons land binnenstroomt, moet de muziek wel in het bloed zitten. Eijsden herbergt immers een harmoniecultuur die zich internationaal kan meten. Al meer dan een eeuw woedt er binnen het dorp een tweestrijd tussen de roej en de blow, geuzennamen voor twee orkesten die Eijsden verdelen in twee kampen. Altijd feest! Winnen de roden een concours dan wordt daar het glas geheven, verliezen die roden dan heeft de blauwe tegenpartij iets te vieren. En omgekeerd. Zelf luisterde ik liever naar Hendrix, Dylan en The Doors. Trok de harmonie uit, dan zat ik op mijn fiets richting Pinkpop om daar Nils Lofgren, Manfred Mann en The Kinks te zien. Of naar Jazz Bilzen, net over de grens, waar Ted Nugent, Uriah Heep en Colosseum aantraden. Ik herinner me dat Bob Marley in 1978 in de Geleense ijshal optrad. The Cure zag ik voor vier gulden in het Sittardse jongerencentrum Donkiesjot, waar niet veel later U2 een concert gaf, voor een zaal die geeneens uitpuilde. En dan mijn idool Captain Beefheart, november 1980 in de schouwburg van Sittard. Afgezien van het Pinkpopfestijn speelde mijn bezoek aan popconcerten zich daarna in Nijmegen (Doornroosje, De Vereeniging) en de hoofdstedelijke poptempels Paradiso en de Melkweg af. De enige band die ik in Zuid-Limburg te pas en te onpas bleef tegenkomen heette Girls Walk By. Waarom weet ik niet, maar ging ik een avondje uit, dan stonden zij weer op de planken. Een echte fan was ik niet, wel had ik de verzamelelpee Southern Harvest, waarop het beste uit het zuiden luisterde naar namen als Goin’ Steady, Py Set, Whale én die Girls Walk By. Een Roermondse band, met een gedreven zanger die ik later ook in het Nijmeegse tegenkwam. Gé Reinders zong eerst Engels, ging naar de States om met Rita Coolidge de studio in te duiken, en probeerde later ook eens een liedje in het Limburgs. Dat was raak! Dat dialect deed het goed bij de Limburgse studenten in de Waalstad en in Brabant, en tenslotte – tis een kwestie van geduld – ging heel Nederland plat voor dit plat. Later ging de man van ’n kleine sjtad nog een stapje verder en ruilde drums en gitaren in voor bloasmuziek. En zo gebeurde het afgelopen juni dat die eertijdse rocker van Girls Walk By de allerlaatste avond van muziekcentrum Vredenburg ten overstaan van duizend man publiek uitluidde met een geblazen versie van zijn zeer toepasselijke ‘Sjloetingtied’. Na afloop signeert Gé voor mij zijn cd-single ‘Eder Keteer’. Opgenomen met de Koninklijke Harmonie Sainte Cécile uit Eijsden. Ik sidder een moment en besef dan via een immense omweg thuis te zijn gekomen.

ij is wat je noemt een meisjesjongen. Het deerde hem in het geheel niet dat hij de enige knul was op de balletschool waar zijn zusje al danste. “Het is belangrijk om jong met dansen te beginnen. Je lichaam is je instrument, op die leeftijd kun je het nog kneden. Dans moet een soort tweede natuur worden.” Na afronding van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten kwam hij op het spoor van de Franse choreograaf Maurice Béjart (1927) die een dansgezelschap leidt in het Zwitserse Lausanne. Vrouenraets deed samen met een kleine vierhonderd dansers auditie en behoorde tot de achttien uitverkorenen. Twee jaar lang zat hij in de opleiding, vier jaar danste hij vervolgens in het gezelschap van Béjart. “Werken met Maurice Béjart is een doel op zich”, zegt Vrouenraets. “De man weet precies wat hij wil, hij geeft je waanzinnige informatie, waar je als danser én als mens veel aan hebt.” De concurrentie in zo’n gezelschap is enorm. “Er lopen daar mensen rond die tien jaar keihard werken om een bepaalde rol te krijgen. Het is niet zo dat er stiekem knikkers op het toneel worden gegooid, maar het gaat om heel ambitieuze rollen en er zijn dansers die er alles aan doen om zo’n rol te krijgen.” In Lausanne bespeurde Vrouenraets bij zichzelf een zeker talent om collega´s te motiveren. “Dat gaat heel onbewust.

Dansers staan de hele dag met het gezicht naar de spiegel. Gaandeweg merkte ik dat ik liever met mijn rug naar de spiegel stond. Ik wilde zelf een spiegel zijn.” Blijkbaar voelde Béjart dat aan. Hij spoorde Vrouenraets aan een choreografie te maken. Die toonde zijn ambitie en zelfvertrouwen door meteen maar ‘L’après-midi d’un faun’ te bewerken, het gedicht van Mallarmé, door Manet geïllustreerd, door Débussy op muziek gezet en door Nijinski in 1912 van een toonaangevende choreografie voorzien. Hij keerde de bezetting om, schreef het stuk voor één man en zes dames om naar een stuk voor één dame en zes mannen. “Normaal gesproken wordt zo’n choreografie aan alle kanten afgezeikt maar Béjart was heel positief.” Vrouenraets heeft een voorkeur om met vrouwelijke dansers te werken. “Zowel in lichaam als in geest zijn vrouwen flexibeler. Mannen zijn stugger. Misschien ben ik ook wel te zeer op zoek naar wat ik zelf in me heb en ben ik daarom te kritisch naar mannelijke dansers.” Béjart stuurde hem naar Chili waar hij “veel succes voelde”. Toch scheelde het niet veel of hij had zijn carrière eraan gegeven om zich te bekennen tot het Boeddhisme. Het was Béjart zelf die hem op Boeddha’s achtvoudige pad bracht. Neemt niet weg dat hij na enige tijd de dansschoenen weer aantrok en een eigen gezelschap oprichtte. ‘Gotra’ staat voor een groep mensen die samen op weg zijn naar een verlichte staat

van zijn. “Ik wil werken met gelijkgestemden die in staat zijn om mijn metaforen om te zetten in dans.” Zoals de Française Maïté Guérin, die al jaren aan zijn zijde danst. Muziek is van eminent belang voor zijn choreografie. “Anderen beginnen met de choreografie en gaan dan op zoek naar muziek. Ik begin met een idee, zoek daar muziek bij en kom dan pas toe aan de choreografie. Je ziet natuurlijk dat ik door Béjart ben opgeleid. Maurice heeft een herkenbare taal: armen en bovenlichaam zijn heel belangrijk, de bewegingen van de bovenarmen komen uit de borstkas, daar ligt veel nadruk op. Inhoudelijk legt ie veel spiritualiteit in zijn werk.” Directeur Bas Schoonderwoerd van het nieuwe Theater Heerlen daagde hem uit een avondvullend programma te schrijven voor de opening. Het stuk, ‘I have a dream…’ gaat over het schemergebied tussen de droom en werkelijkheid. Om vorm te geven aan de droomwereld, filmde hij zijn dansers op locaties, bij een kolenmijn, in een zandgroeve en aan zee. De filmbeelden worden in de choreografie geïntegreerd via mobiele filmschermen. Volgens Vrouenraets is dans in Nederland een intellectuele en conceptuele zaak, nogal elitair. Vrouenraets daarentegen richt zich net als Béjart op een groot publiek. “Ik zoek naar mooie beelden, mooie muziek en grote componisten.” Ondanks zijn jeugdige leeftijd zou hij graag in het zuiden willen blijven. Iets te betekenen voor dans in de provincie. Een hiaat vullen. “Voor een stad is het net zo belangrijk om een professioneel dansgezelschap te hebben als een café, de Hema of een burgemeester.”

JOY ARPOTS ‘I have a dream…’ van Joost Vrouenraets, op 21, 22 en 23/12 in Theater Heerlen en op 5 en 6/1 in AINSI Maastricht.

Joy Arpots (Maastricht, 1960) studeerde filosofie en culturele antropologie in Nijmegen en was er programmeur van poppodium Doornroosje. Daarna was hij hoofd programmering van het Chassé Theater in Breda. Sinds twee jaar is hij artistiek leider van Muziekcentrum Vredenburg in Utrecht.

22

Joost Vrouenraets: “Ik zoek naar mooie beelden.” foto Pascal Moors


Beelden tegen een scherm van woorden

Het Bonnefantenmuseum in Maastricht beschouwt de relatief jonge en tamelijk onbekende Zwitserse kunstenares Mai-Thu Perret (Genève, 1976) als “een sleutelfiguur in een aankomende generatie kunstenaars”. Een deftige klop op frêle schouders.

Beeldengroep ‘The Family’ van Mai-Thu Perret in het Bonnefanten. foto Zuiderlucht

door Emile Hollman

C

onservator Paula van den Bosch peilt voor de zekerheid heel even bij zichzelf de reikwijdte van het begrip sleutelfiguur. “Ik had wel iets kunnen roepen over uitzonderlijk talent of zo, maar wat zegt dát dan? Nee, ik geloof echt in haar.” Van den Bosch geeft ook hoog op over de mogelijkheden van de generatie van Mai-Thu Perret. Deze zou ambachtelijk werken maar ook extreem conceptueel zijn, global en positief, en de 20ste eeuw zelfs al in perspectief kunnen plaatsen. Want de Zwitserse deinst er niet voor terug om daarop te reflecteren. Perret heeft vijf ruimten in het museum ter beschikking gekregen. We mogen deze opvatten als vier (huiselijke) kamers en een landschap (de grote zaal). Het is trouwens voor het eerst dat ze haar werk presenteert in een museale omgeving van deze orde. Ze heeft meteen de gelegenheid te baat genomen om te ontdekken hoe haar werk met de ruimte correspondeert. Daarom heeft ze haar werk ‘heel museaal en tuttig’ gegroepeerd naar materiaal. Dus: vaandels bij vaandels en keramiek bij keramiek. Als ze op haar 21-ste haar studie literatuurwetenschappen in Cambridge heeft afgerond, vertrekt Mai-Thu naar New York City waar ze hand en spandiensten verricht voor kunstenaar Steven Parrino. Zelf had ze sterk het idee dat haar prille werk in een zekere willekeur ontstond. Als ze in 1999 met vrienden in New Mexico verblijft, bedenkt ze, geïnspireerd door Sol LeWitts uitspraak het idee is de machine die de kunst maakt, een fictief verhaal dat werkt als een scherm waar-

23

tegen haar werk logica krijgt. Onder de titel ‘The Chrystal Frontier’ spint ze een verhaal over een groep vrouwen die de moderne samenleving beu is, zich terugtrekt in de woestijn en hun levens opnieuw inrichten naar eigen goeddunken. Haar teksten bestaan niet alleen uit fictie. Zo putte ze inspiratie uit brieven die de Russische avant-garde kunstenaar Aleksander Rodtsjenko aan zijn vrouw Varvara Stepanova schreef. Aan verwijzingen, referenties, connotaties, echo´s en reacties op en uit de kunstgeschiedenis sowieso geen gebrek in het werk van Mai-Thu Perret. Ze speelt ermee om symbolen uit hun context te tillen en deze vervolgens opnieuw te presenteren zonder de oorspronkelijke betekenis helemaal uit te wissen. Je moet het zien, je moet erdoor uitgedaagd worden.

De objecten die ze presenteert schrijft ze toe aan deze bedachte vrouwen. Omdat deze een papieren leven leiden, krijgen ook de acht teksten die ze in het Bonnefanten presenteert vanzelf gewicht. De woorden helpen vooral om in een goede context te komen. Perret grijpt de tentoonstelling in het museum aan om te zien of haar werk ook autonoom kan bestaan, dus los van de teksten. Vandaar dat zij ook die teksten groepeerde als een soort autonome kunstuiting. De schrik slaat je om het hart als je meteen oog in oog komt te staan met een beeldengroep, opgetrokken uit papier-maché genaamd ‘The Family’ (uit 2007). Alsof ze zojuist zijn afgezet door ruimteschip ‘Enterprise’ die ze weer heeft opgepikt in een onbekende krocht van het melkwegstelsel waar New Age

het om de een of andere reden heeft geschopt tot de ultieme religie. Alleen door groot toeval of in een blik in de tentoonstellingsbrochure kun je er achter komen dat Perret deze vrouw met kinderen modelleerde naar een foto van de Hollywood musical ‘A Midsummer Night’s Dream’. Zo zouden de mannequins in ‘Apocalypse Ballet’ (pruiken, hoepels, neons) die de tweede kamer bevolken, “een gelaagd verhaal dat reikt van de sculpturale traditie via constructivistische kledingontwerpen, vintage Hollywood Musicals tot de 19e eeuwse burgerlijke traditie van tableaux vivants” vertellen, aldus de zaalfolder. Voor de connaisseurs dus, maar je mag het van Perrret ook allemaal nemen zoals het er staat, wars van persiflage of reagerend op alles wat er in de kunst aan deze beelden vooraf ging. Maar je weet het, een vaandel is ook een stuk linnen zonder spieraam dat gedoemd is tot het communiceren van een boodschap. En Perrets keramische wandreliëfs lijken in hun vorm dan weer op (geglazuurde) schilderijtjes. In de grote zaal heeft de kunstenaar een enorme vierkante met stof bedekte spiraal opgesteld waar je doorheen kunt lopen. De materiaalkeuze, keramiek, stof, papier-maché, brengt je terug naar haar gedroomde vrouwen in de woestijn. Toch geeft de fictie hier weinig houvast. Hun verhaal is in relatie tot het werk eigenlijk te concreet. Je moet er mee zien te leven dat de fictie de kunstenaar heeft geholpen om haar werk te rechtvaardigen. En dat haar teksten hier een op zichzelf staand onderdeel werden van haar kunst. Het zal niet lang meer zal duren of het werk van Perret kan zonder woorden. Mai-Thu Perret, Land of Crystal. Bonnefantenmuseum Maastricht, t/m 6 januari 2008. www.bonnefanten.nl


18/11 - 23/12/2007

Plinio Avila ‘Inscapes’

tin ware by studio job

Galerie De Stijl

Guggenheim, 2007 olie op doek, 100 x150 cm

Mijnwerkerslaan 42, 3550 Heusden-Zolder, België, Tel. + 32 473 55 20 22 www.galeriedestijl.be, [email protected] Openingsuren: iedere zondag van 14 tot 18 u. of na telefonische afspraak

uit de collectie van thomas eyck te zien tijdens de designroute maastricht van 14 tot en met 18 november 2007 bij conflict maastricht

Galerie new Untitled

zuiderlucht

Eigentijdse schilderkunst, fotografie en sculpturen Bolwaterstraat 30 Venlo

Stationsstraat 27 6221 BT Maastricht. t 043 350 05 91 [email protected]

www.galerienewuntitled.nl

www.zuiderlucht.eu

Opening expositie Annette Born en Suzanne Jongmans 9 november 19.30 uur

zuiderlucht Word begunstiger en krijg Zuiderlucht elke maand franco thuisgestuurd. Aanmelden kan via de website www.zuiderlucht.eu, klikken op ‘begunstiger’.

24


Driewerf Giacomo Opera Zuid brengt vanaf deze maand Il Trittico van Giacomo Puccini op de planken. Operakenner Pieter Beek over de plaats die het drieluik inneemt in het oeuvre van Puccini, gelardeerd met enkele persoonlijke ervaringen. door Pieter Beek

E

r heeft nog geen noot geklonken en er is nog geen toon gezongen en toch moet ik nu al een groot compliment maken aan Opera Zuid en het Limburgs Symfonie Orkest. Wat gaan die namelijk doen? In november/december op verschillende plaatsen in Nederland drie opera’s van Giacomo Puccini in één avond uitvoeren. En ze doen dat in een seizoen waarin dit zogeheten ‘Trittico’ (drieluik) ook op het programma staat van de Scala van Milaan. Ik moet nog zien dat in deze Italiaanse operatempel een betere uitvoering wordt gegeven dan in Nederland. Ze hebben in Italië misschien een paar betere zangers, maar ze hebben geen Ed Spanjaard. Voor mij is hij een van de grote dirigenten van deze tijd, door zijn gedrevenheid, zijn passie, maar vooral ook door zijn intelligente benadering van oude en moderne klassieke muziek. Daarmee is niet gezegd dat succes gegarandeerd is, want er zijn nogal wat valkuilen rond het drieluik. Zo vormen de drie eenakters geen muzikaal geheel en behoren ze ook niet tot de top in operaland. De eerste is voor mij (die van drama en zwartgalligheid houdt) de meest interessante: ‘Il Tabarro’, over overspel, jaloezie en moordende wraak. De tweede vind ik een draak: ‘Suor Angelica’ (‘Zuster Angelica’, met alleen maar vrouwelijke solisten in een klooster). De derde is de bekendste: ‘Gianni Schicchi’ waarin een aria voorkomt (‘O mio babbino caro’, ‘ach vadertjelief’ dus), die tot de meefluiters op operagebied hoort en die ongeveer door alle sopranen is en wordt gezongen.

Misschien wel te beginnen bij de grote Puccini-vertolkster van het begin van de vorige eeuw, Nellie Melba. Die van de ‘pêche Melba’. Dat is geen goedkoop grapje, maar werkelijkheid. De Franse meesterkok Escoffier heeft dit perzikentoetje speciaal gemaakt voor de aanwezigheid van Nellie Melba in Londen. Een volgend probleem bij de uitvoering van ‘Il Trittico’ is dat elk van de drie eenakters om een eigen bezetting vraagt: de wat dramatische operastemmen voor de eerste, een wat ijlere bezetting voor de tweede en een burleske cast voor de derde. De vraag is of een bescheiden gebudgetteerd gezelschap als Opera Zuid hiervoor voldoende zangkwaliteit op het podium kan brengen. Voor de kijkers is er een voor- en een nadeel. Het voordeel is dat ze in één avondvullend programma een vogelvlucht krijgen over drie verschillende operagenres. Het nadeel is dat ze niet de volledige lijn en de dramatische opbouw van een volwassen opera mee zullen maken. Hoogste tijd om iets over Giacomo Puccini te vertellen. Mijn oordeel is gekleurd, omdat hij zeker niet mijn favoriete operacomponist is. Daarvoor vind ik zijn muziek teveel op een toverbal lijken. Het is van alles wat en nogal oppervlakkig door de grote pathetische aria’s, duetten, ensembles en orkestratie. Maar goed, ik geef toe dat hij een van de grootsten is. Hij is in 1858 geboren in Lucca, een stadje iets boven Pisa. Ik hou van kleine steden, omdat ik in de grote stad altijd de weg kwijt raak, nooit op de plekken uitkom waar ik wil zijn en de auto altijd op de verkeerde plaatsen parkeer. Twee keer ben ik een dag

25

Nabil Suliman vertolkt de rol van Michele in Il Tabarro (Het overspel), het eerste deel van Il Trittico. foto Opera Zuid

in Lucca geweest, beide keren met het stoptreintje uit Gragnola (zoek dat maar eens op de kaart op). Vanuit het station loop je over een groen weiland richting de omwalling van het oude centrum. Trappen op en je bent

op een van de mooiste vestingmuren van Europa. Mensen laten er hun hond uit, kinderen spelen er, meisjes flaneren er, joggers rennen er zich in het zweet en wandelaars (zoals ik) kunnen vanaf die omwalling op verschil-

lende plekken het hart van de stad induiken. Hier moet de jonge Puccini ook hebben gelopen, niet wetend dat er een standbeeld en een museum (dat echt helemaal niks voorstelt) aan hem zouden worden gewijd. Vreemd genoeg hebben ze het theater niet naar hem vernoemd. Bij mijn weten heet dat nog steeds Teatro del Giglio (Theater van de Lelie). In zijn beginjaren heeft Puccini het met een mis en een paar kleine symfonische werken geprobeerd, maar daar is niet veel van blijven hangen. Daarna kwamen de opera’s als ‘Tosca’, ‘La Bohème’, ‘Manon Lescaut’ en ‘Madame Butterfly’, de interessantste van allemaal. Hij schreef ze tussen 1893 en 1904, daarna werd het allengs stiller. Zijn laatste opera (‘Turandot’) heeft hij niet af kunnen maken, omdat hij in 1924 in Brussel (sic!) stierf aan de gevolgen van kanker. Een minder bekende componist heeft de laatste scènes van deze opera geschreven, Franco Alfano. En laat ik nou begin verleden jaar in Covent Garden in Londen een uitvoering van diens ‘Cyrano de Bergerac’ hebben gezien. Mijn oudste dochter had voor mij een plek op rij twee gereserveerd. Placido Domingo zong de hoofdrol en naarmate de voorstelling vorderde, kwam daar steeds meer speeksel aan te pas. Op momenten dat hij aan mijn kant van het toneel stond, voelde ik de spetters op mijn gezicht. Mooie voorstelling, maar geen interessante opera. Nee, dan toch liever Puccini himself. Opera Zuid, Il Trittico. Première 16/11 in Theater aan het Vrijthof, 27/11 Parktheater Eindhoven. 11/12 Theater Heerlen. www.operazuid.nl


Tussen de ritmes van Sao Paulo en Sittard Otavio (l) en Gustavo Pandolfo. foto Zuiderlucht

De Braziliaanse tweelingbroers Gustavo en Otavio Pandolfo verblijven zes weken in Sittard ter voorbereiding van hun expositie in museum Het Domein. Samen vormen ze ‘Os Gemeos’, Portugees voor ‘tweelingen’. “Onze dromen zijn vaak hetzelfde.”

“De Heerlense reus in op reis, al weten we niet waarheen”. foto Het Domein

door Wido Smeets

E

r zijn kunstenaars die uren naar een leeg doek zitten te staren eer het penseel in beweging komt. Áls het al in beweging komt. Zo niet Gustavo en Otavio Pandolfo. Ze komen uit de wereld van de graffiti, daar houden treuzelaars geen stand. De beelden moeten in je hoofd zitten wanneer je gaat spuiten. Hun hoge productiviteit is nu zichtbaar in Sittard waar de tweelingen verblijven ter voorbereiding van de tentoonstelling ‘The flowers in this garden were planted by my grandparents’. De gangen van museum Het Domein staan vol met deuren, planken, panelen, verfpot-

26

ten en spuitbussen. Plus een hammondorgel met luidsprekerboxen, en een gestripte 2CV in de museumtuin. De Citroën wordt ‘omgekat’ tot een menselijke sculptuur waarvan het gigantische zich nog ergens in een scheepsruimte tussen Brazilië en Nederland bevindt. Met de expositie van Os Gemeos, zoals het kunstenaarsduo door het leven gaat, neemt

Stijn Huijts afscheid van het museum – hij gaat op 5 december aan de slag in het Glaspaleis in Heerlen. Een passende afsluiting, omdat de Huijts zich heeft leren kennen als pleitbezorger van een vooral uit Amerika afkomstige generatie street artists, erfgenamen van pioniers als Jean-Michel Basquiet, Keith Haring en Robert Crumb . Het lukte Huijts niet om de expositie die deze generatie een naam gaf, ‘Beautiful Losers’, vorig jaar aar Limburg te halen. Maar met solo-exposities slaagde hij er de laatste jaren in om ‘beautiful losers’ als Mark Gonzales, Ed Templeton, Barry McGee, Thomas Campbell en Claire Rojas een podium gegeven in het Sittardse museum. Ook Gustavo en Otavio Pandolfo (Sao Paulo, 1974) horen tot de groep street artists die zich een weg hebben gebaand naar de musea. Vanaf hun veertiende trokken ze, gewapend met spuitbus en doek, door hun geboortestad om muren, gebouwen, parken en viaducten te voorzien van hun tekeningen. Ze zijn niet autodidact: vier jaar studeerden ze aan de plaatselijke academie voor design en communicatie. Van een universitaire vervolgstudie zagen ze af, zegt Gustavo. “We vonden dat we die jaren beter konden besteden aan het schilderen.” In 2005 haalde Huijts de tweelingen voor het eerst naar Nederland. Voor het project ‘Weird Walls’ schilderde de tweeling een zachtaardige reus op een inmiddels gesloopt gebouw in de Heerlense binnenstad. Jammer dat ‘ie is verdwenen? “Een beetje wel”, zegt Gustavo. “Zo’n enorme graffiti was iets nieuws voor de stad. Met de gevel is ook de reus verdwenen. Hij is op reis, al weten we niet waarheen.” Hoewel ‘Os Gemeos’ inmiddels gearriveerde kunstenaars zijn met galerieën in Sao Paulo en New York, zijn ze hun achtergrond niet vergeten. Nog steeds werken ze het liefst op locatie, hun werk ontstaat altijd in sa-

menhang met de omgeving. “We mengen de ritmes van Sao Paulo met de ritmes van Sittard. Hoe dat ritme van Sittard aanvoelt? “Very relaxed. In Sao Paulo is alles snel. Er is voortdurend stress. Rennen, kopen, betalen, rennen, kopen betalen.” Tijdens hun verblijf in Sittard komen de broers met de fiets naar het museum dat ze deels hebben ingericht als atelier. De indrukken die ze onderweg opdoen, komen terecht in het werk voor de expositie. Gustavo: “Vaak zijn het voorbijgangers die we tekenen. We koppelen ze aan een situatie en kleden ze vervolgens opnieuw aan. Zo mengen we werkelijkheid en fantasie door elkaar. En onze dromen van afgelopen nacht. Ja, onze dromen zijn vaak hetzelfde.” Gevraagd naar hun inspiratiebronnen en voorbeelden passeren tal van namen de revue. Opvallend is dat er maar twee beeldende kunstenaars tussen zitten: Bispo de Rosário en de eerder genoemde Barry McGee. Verder de Russische clown Slava (in Nederland bekend van het Cirque du Soleil), het Franse straattheatergezelschap Royal de Luxe, basgitarist Roger Waters van Pink Floyd en Siba e a Fuloresta, een theatergroep waarvoor de tweelingbroers de decors maakten. Die oversteekjes naar andere vakgebieden vindt Gustavo niet meer dan normaal. “We komen van de straat, en willen ons verder blijven ontwikkelen.” In december reizen de broers door naar Litouwen. Voor een schilderwerk op een gevel, maar ook om familie te ontmoeten. “De ouders van mijn moeder komen uit Litouwen. We zijn overal in Europa geweest, maar nog nooit in het land van onze grootouders. Het zal een emotioneel weerzien worden.” Os Gemeos, ‘The flowers in this garden were planted by my grandparents’. Van 17/11 t/m 6/1 in Museum Het Domein in Sittard. www.hetdomein.nl


Museumdebat Venlo schept weinig helderheid

De Venlose stadsvernieuwingswijk Q4 als decor van het kunstwerk Aan de Zijlijn van Linda Verkaaik. foto Lé Giesen

De programmering van directeur Vercauteren van Museum van Bommel van Dam leidde tot opschudding in Venlo. Kunstenares en oud-conservator Pascalle Mansvelders zet de feiten op een rij. door Pascalle Mansvelders

V

ier jaar lang was het rustig rond Museum van Bommel van Dam. Hoe anders was het de twintig jaar ervoor, toen Thei Voragen het museum runde. In die periode was er altijd wel wat. Voragen zou achter gesloten deuren werken, geen oog hebben voor de regio en het museum geen herkenbaar profiel geven. Had Van Bommel van Dam onder zijn voorganger Lei Alberigs nog (inter)nationale allure, onder Voragen was het museum afgegleden tot plaatsje 25 of zo in de landelijke pikorde. Maar Voragen bleef stoïcijns onder de kritiek, onder het motto dat je het in de ogen van kunstenaars die zich in hun werk niet ondersteund voelen, toch nooit goed kon doen. Hij hield de deur ferm op slot. De turbulentie ie terug sinds de Venlose kunstenaars Eric Toebosch en Peter Verheijden twee manden geleden een open brief rondstuurden over het functioneren van de in 2004 aangetreden directeur Rick Vercauteren. Uit een

inventarisatie van het tweetal bleek dat zestig procent van de onder Vercauteren exposerende kunstenaars woont of werkt in Noord-Brabant. Ook het aankoopbeleid zou sterk op het Brabantse zijn gericht. Bovendien bleek een groot deel van de kunstenaars gelieerd aan drie galeries waarvan één, galerie Schoots in Eindhoven, de voormalig werkgever is van de vBvD-conservatoren Ulco Mes en Ingrid Kentgens. Toebosch en Verheijden legden een link met de afkomst van de directeur en zijn conservatoren. Ze komen alle drie uit NoordBrabant, bovendien wonen Mes en Kentgens er nog steeds. Het verwijt: het museum oriënteert zich eenzijdig op een gebied dat niet correspondeert met de eigen regio. Toen Vercauteren in 2004 zijn entree maakte, werd hij door kunstminnend Venlo met open armen ontvangen. Er ontstond het beeld van een gedreven en dynamische directeur die een fikse wind door de plaatselijke kunstwereld liet waaien. Ook buiten de museummuren gloorde hoop. Het VOC (Venloos Overleg Cultuurinstellingen)

27

werd opgericht en er ontstonden nieuwe initiatieven, zoals de kunstenaarswijk Q4 en het cultureel podium Domani. “Cultuur leeft in Venlo”, luidde het nieuwe credo, ingezet door cultuurwethouder Peter Frey, waarop Vercauteren reageerde met een reeks van voornemens en beloftes. Hij beloofde meer samenwerking met Duitse instellingen, waarmee het museum zich kon positioneren op een culturele Oost-Westas. Verder zou hij met nieuwe invullingen voor kunst in de openbare ruimte komen, en met gefundeerde inventarisaties van onder meer de museumcollectie. Tegelijkertijd kondigde hij een rondgang aan langs de beeldende kunstenaars in de regio om daar “nieuw beleid op te maken”. Met die open-deur strategie oogstte Vercauteren oogstte alom bewondering, maar inmiddels wordt het geklaag over de termijn tussen voornemens en invulling ervan steeds luider. Toch getuigden Toebosch en Verheijden van lef om als kunstenaars die vinden niet aan bod te komen in het museum, met zo’n niets verhullende

open brief te komen. Het is ook vragen om problemen. Dat het duo een verloren strijd aanging, bleek op 12 oktober toen de brandbrief als inzet gold voor een publiek debat in het museum. Maar tot een inhoudelijke discussie kwam het amper. Vercauteren weerlegde de opsommingen van het duo met overzichten die anders uitwezen. De kritiek op zijn programmering pareerde hij met de mantra niet in termen van regio’s te denken, maar uitsluitend te selecteren op basis van kwaliteit. De museumdirecteur won het debat op alle fronten en wist zich gesteund door de circa tachtig aanwezigen. Niet geheel terecht. Te vaak moest hij verwijzen naar het nieuwe beleidsplan dat pas na november af is, hetgeen door cultuurwethouder Frey werd opgepakt om het publiek op te roepen over de inhoud hiervan mee te denken. Een opstelling die voor een museumdirectie ontoelaatbaar zou moeten zijn. Andere, veel interessantere discussiepunten kwamen daardoor niet aan bod, zoals de vraag of het museum de toch echt wel middelmatige collectie waarop het is gefundeerd, nog steeds als leidraad voor toekomstig beleid zou moeten nemen. De stelling van Toebosch en Verheijden dat het museum eenzijdig opereert, kwam in het debat niet uit de verf. Het is ook maar de vraag of een museumdirectie zich op deze wijze moet verantwoorden voor gemaakte keuzes. Als Vercauteren voortaan inspraak moet dulden in zijn beleid, is zijn positie verre van benijdenswaardig. Het houdt hem bovendien alleen maar af van het werk dat hij moet doen. Atelierbezoeken zou bovenaan zijn prioriteitenlijst moeten staan. Maar het scheppen van een beter klimaat voor kunstenaars, dat sommigen hem ook nog in de schoenen willen schuiven, hoort níet tot het pakket van een museumdirecteur.

Op zoek naar een origineel cadeau? Bestel nu een cadeaucheque op

www.chateauhotels.nl of bel 043 - 608 89 00

Guido-ontwerpt

Grafisch ontwerp en Art direction

T 043 32 70 888

minds are

Bodosz

like parachutes,

ideeën | concepten |

they

journalistieke producties

function best

T +31 43 3510029

when

www.bodosz.nl

open

graphic design www.obidesign.nl

E X P O S I T I E

Henri Jonas 1 8 7 8

M G

1 9 4 4

U S E U M S P A A N S O U V E R N E M E N T

MAASTRICHT 10 NOV T|M 10 FEBR 2008 WWW.MUSEUMSPAANSGOUVERNEMENT.NL

TRANS FORM

ARCHITECTEN WWW.TRANS-FORM.NL


Het klinkt eng, maar het voelt fijn

Gitarist Johan Smeets (Maasbracht, 1968) en zangeres Digna Janssen (Eindhoven, 1969) staan als Jodymoon in de finale van de Grote Prijs van Nederland. ,,Als het ooit mis gaat, dan gaat het ook goed mis.” door Emile Hollman

O

oit was Digna Janssen een prijswinnende jazz-zangeres. In 1998 sleepte ze alle prijzen van het International Jazz Contest in Breda in de wacht, inclusief The Singer of the Year Award. Ze maakte een theatertour met Corneille 7 en nam met de later verongelukte pianist een cd op. Haar jazzkwartet ‘Digna’ haalde mooie recensies maar toen ze in 2001 gitarist Johan Smeets ontmoette, ontdekte ze dat haar hart vooral klopte voor pop en rock. En voor Johan zelf. Van een voorbeeldige jazz zangeres veranderde ze in de ‘rockbitch’ van de alternatieve band Rosenfeld. Na vijf jaar werd de groep ontbonden en belandde het stel in rustiger vaarwater: Jodymoon. Geen muzikale paplepels destijds, thuis bij Digna Janssen in Eindhoven. In de kast stonden hooguit platen van het type ‘Alle Dertien Goed’. Haar stem gebruikte ze vooral om haar moeder en kletsgrage zusters te overstemmen. Geen idee verder waarom ze door de drie broertjes aan de overkant werd uitgenodigd voor hun band. “Misschien hadden ze me op de fiets horen zingen.” Johan: “Bij ons thuis kwam muziek voornamelijk binnen via Radio Manolito en de zendpiraten in de straat. Als mijn vader de radio aanzette, hoorde je de stem van de buurman! Op de lagere school kregen we allemaal blokfluitles en als dat een beetje klonk, drukte de fanfare je meteen een tröt in de handen. Ik baalde enorm dat ik een bugel kreeg. Niemand weet

toch wat een bugel is, het is ook geen standaard orkestinstrument. Zo’n fanfare is een hechte sociale gemeenschap, een soort familie, zoiets als de TROS. Ik had bijna elke dag wel les of repetitie en de fanfare luisterde ook alle feesten en begrafenissen op. Uiteindelijk ontdekte ik dat rock ‘n roll gewoon cooler is dan met een tröt de Last Post spelen bij een graf.” Digna zong in verschillende bandjes. In een groep genaamd Zipcode ontdekte ze een tekortkoming van haar stem. “Als ik drie nummers had gezongen, was ik hees. Ik zong veel te hard.” Haar lerares Mirjam Snoek liet haar muziek van Sarah Vaughan horen. “Erg tof, het was mijn eerste kennismaking met jazz. Maar eigenlijk ben ik pas echt met jazz begonnen op het conservatorium.” Johan Smeets liet zich imponeren door gitaristen als Brian May, David Gilmour en Mark Knopfler. De solo’s van de gitaargoden probeerde hij na te spelen. Popmuziek was iets dat je zelf moest uitzoeken. Een gitaarleraar was bijna standaard klassiek ingesteld; als je vroeg naar pop, rolde er bij wijze van compromis jazz uit. “In de fanfare werd wel over jazz gesproken. Maar een fanfare loopt altijd een jaar of tien achter. Toen we Stan Getz ontdekten, bleek die al tien jaar bezig. Ik heb eigenlijk niet de gangbare standaardgeschiedenis van bandjes. Zelfs het kampvuurgebeuren is aan me voorbij gegaan. Er zitten gaten in mijn ontwikkeling als gitarist. Ik speelde altijd heel veel solo’s. Ik was gewoon slecht in het spelen

28

van akkoorden.” Digna: “Ik wilde tolkvertaler worden. Tot ik een vrij heftig verkeersongeluk kreeg. Ik heb veel geluk gehad. Ik dacht: het kan dus zo maar over zijn, je moet doen wat je het liefste doet. Dus heb ik me flink op zelfstudie geworpen en toelatingsexamen gedaan aan het conservatorium. Niet met het idee om docent te worden of om op het podium te staan, ik wilde gewoon zingen. Ik begon met les geven en tegelijk wilde ik de allerbeste van de wereld worden. Zo rolde ik de jazz binnen. Zelf stukken schrijven werd al gauw heel belangrijk voor me. In de jazz speel je veel standards die je naar je toetrekt door ze van arrangementen te voorzien. Maar ik wilde liever mijn eigen composities zingen.” Johan: “Ze zingt haar eigen composities het beste.” Inmiddels zong ze in een jazzkwartet met haar eigen naam. Met begaafde mannen als Jo Didderen, Geert Roelofs, Egbert Derix en later Dirk Balthaus. ,,Er was een goeie chemie maar door de drukke bezigheden van de vier heren was het moeilijk een repetitie of optreden te plannen. En als ik het niet regelde, gebeurde er niets.... maar het was toch míjn band. Wat ik schreef werd steeds poppier, de chemie veranderde. Ik had wel al die prijzen gewonnen, maar op de een of andere manier paste de jazz niet meer. Ik moest een nieuwe identiteit zien te vinden.” In die tijd was ook Johan zoekende naar een eigen geluid. “Het frustreerde me dat ik maar geen eigen sfeer of sound kon vinden.

Je klinkt als jazz-gitarist al heel snel óf als Pat Metheny óf als John Scofield. Ik wist dat ik die eigen sound alleen kon vinden door zelf nummers te schrijven. Ik wilde een platencontract en beroemd worden met mijn eigen ding.“ Op de Maastrichtse muziekschool Kumulus nam hij zangles bij Digna Janssen. Digna: “Toen zei het klik. Het helpt wel als je elkaar elke week een half uur ziet. Het groeide en bleef groeien.” Johan: “Ik heb trouwens nog negen lessen tegoed… Het was natuurlijk raar om vanuit bed elkaar als leraar en leerling weer tegen te komen op de muziekschool. Toen ben ik maar met die zanglessen gestopt.” In 2001 richtten ze samen de rockband Rosenfeld op, in het jaar dat Digna nog een prijs wint voor haar jazzcompositie ‘Change is gonna come’. Door de inbreng van de Heerlense fotograaf en filmer Perry Schrijvers kreeg Rosenfeld een rockimago aangemeten. Vooral Digna onderging een metamorfose. “Ik was altijd one of the guys. Qua looks was ik niet zo interessant. Ik hoefde ook geen tjakka! Die metamorfose is niet zonder slag of stoot gegaan. Ik heb me er aanvankelijk zeer tegen verzet en dat is niet zonder tranen gegaan. Ik had het idee dat er aan mijn persoonlijkheid werd getornd. Dat is trouwens niet gebleken.” Johan: “Er wordt zo vaak gezegd dat ze in de jazz niet aan imago doen. Mensen als Duke en Miles dachten ook goed na over hun imago hoor, dat wordt nogal eens vergeten. Het gaat om een andere romantiek, kleiner, maar er wordt wel degelijk over nagedacht.” Digna: “Het is niet anders: mensen luisteren met hun ogen.

Eerst zien ze je en dan pas gaan ze zich bekommeren om de inhoud. Dus moet de verpakking goed zijn. Aanvankelijk dacht ik: bekijk het maar, ik sta hier gewoon in mijn broekpak en als je niet mooi vindt wat ik zing, dan maar niet.” Johan: “Ach, al dat imago-gedoe is ook part of the fun.” Tongue in cheek: “Bovendien was het nodig, want van ons zelf zien we er niet uit.” Opmerkelijk genoeg spelen ze thuis nooit samen. Johan: “Alleen als het écht moet. Hooguit tien minuten, voorafgaand aan een concert. Niet te lang, want je wil ook de spanning vasthouden.” Digna: ”Ik schrijf vooral op de piano. Vaak als er op de muziekschool een leerling uitvalt. Meestal begin ik aan een nieuw nummer door wat fonetisch te brabbelen. Dat biedt vaak een aanknopingspunt, een klank of een woord. ‘Round and round’ van onze laatste cd ontstond in Sardinië. Het begint met een lijntje muziek in mijn hoofd op een mooie plek onder een boom. Ik begin het te zingen en Johan laat zijn vingers over de snaren schuiven. Zo kleeft er meteen een sfeer aan het nummer.” Johan: “Voor mij werkt het om weg te zijn. Op de Veluwe, Sardinië of in Londen waar we laatst hebben gespeeld. Dat is sowieso erg leuk maar het werkt ook echt. Ik moet een knop omzetten om te kunnen componeren. Dat kan niet als de vuilniszak buiten moet worden gezet of als de badkamer nog moet worden gepoetst.” Johan: “Een goede song? Altijd lastig. Die moet in ieder geval bij je passen. We zijn het er gek genoeg altijd meteen over eens of een song oké is. Die moet in ieder geval niet te plat zijn, niet kitscherig, niet grotesk en niet te


family affair

catchy. De tekst en de melodie moeten goed zijn.” Johan pakt zijn gitaar erbij. “Wat is het toch verschrikkelijk om over muziek te moeten praten.” Digna: “Wat ik in elk geval nooit meer wil, is compromissen sluiten. Bij Rosenfeld was er voortdurend discussie over de koers. Drummer Geert Roelofs en bassist Richard Ritterbeeks (ex-Volumia!) voegen zich nu alleen live bij ons. Weet je, ik heb het gevoel thuis te zijn gekomen. Jodymoon is ons ei. Het is compleet. Het klinkt eng, maar het voelt fijn.” Johan: “Het is gewoon freaky hoe we elkaar aanvoelen. Ik denk wel eens: dit is niet normaal. Zouden we niet wat ruzie moeten maken? We kunnen volledig onszelf zijn en dat komt over bij het publiek. Ik heb altijd gedacht dat het vreselijk moest zijn om een vriendin te hebben met dezelfde baan. Maar het is fijn om samen te zijn als je naar Groningen moet om voor een habbekrats op te treden. Maar als het mis gaat, dan gaat het denk ik ook goed mis.” Digna: “Tijdens het spelen heb ik wel eens gedacht: wat is ie goed! En hij hoort bij mij.” Johan: “Ik ben niet zo’n romanticus. Ik ben meer van de harde porno.” Begin december staat Jodymoon in de finale van de Grote Prijs van Nederland. Digna: “Het is niet zo dat als je niet wint, je dan verliest. Muziek kost zoveel tijd en energie, dat gaat niet meer over succes of geld. Het enige dat telt is: vind ik het de volgende dag nog leuk?” Jodymoon speelt op 8 december tijdens de Grote Prijs van Nederland in de Melkweg in Amsterdam. www.jodymoon.com foto’s Romy Finke

29


Agenda

Architectuur, mode en vormgeving > Eindhoven – Expositie Studio Job. Designhuis, Stadhuisplein, t/m 16/12. > Hasselt – Toegepast 12, met objecten van Wim Buts, Tom Peeters, Tom Vanwelkhuyzen en Hanne de Wyngaert. Z33, t/m 16/12. www.z33.be > Hasselt – Groot gedrukt. Expositie met grafische kunstenaars. Cultuurcentrum Hasselt, van 27/10 t/m 9/12. www.ccha.be > Heerlen – Fragiele duurzaamheid. Overzichtsexpositie over het werk van architect Gaston Eysselinck (1907-1953). Vitruvianum, Glaspaleis, van 16/11 t/m 6/1. www.vitruvianum.nl > Maastricht – Designroute, van 14/11 t/m 18/11. Vanaf Woonevent in Mecc, zie ook elders in deze Zuiderlucht. – ‘Cuypers, architectuur met een missie’. Nederlands Architectuurinstituut NAi. Van 22/9 t/m 6/1 2008. www.naimaastricht.nl > Maastricht – The Great Indoors. Uitreiking prijzen voor interieurontwerp, conferenties en workshops. 16/11 en 17/11, in voormalige Sphinx-fabriek, Boschstraat 24. www.the-great-indoors.com. > Maastricht –Uitreiking 17e Euregionale Architectuurprijs. Zaterdag 10/11, Infocentrum Belvédère, Boschstraat 24, vanaf 20.00 uur. Expositie deelnemende projecten t/m 14/12. www.eap-pea.org > Roermond - Architect Pierre Cuypers (1827-1921), vernieuwer vanuit het verleden. Stedelijk museum , van 16/9 t/m 13/1. www.museum.roermond.nl > Rotterdam –‘Cuypers, architectuur met een missie’. NAi. Van 22/9 t/m 6/1. www.nai.nl > Rotterdam – Het lot van de architectuur. Bekende architecten over de toekomst van architectuur en stedenbouw. NAi - symposium, 9/11 in De Doelen in NAi. www.nai.nl > Weert – Pierre Weegels fecit; wederopbouwarchitect. T/m 6/1, Gemeentemuseum Weert locatie Tiendschuur. www.museumweert.nl

Beeldende kunst > Aijen (Bergen) –Groepstentoonstelling 18 realisten. Galerie

Pictura. Tot en met 24/11. www. galeriepictura.nl > Antwerpen – Middelheimmuseum. Jan Kempenaers. Van 18/11 t/m 20/01. www.middelheimmuseum.be > Antwerpen –Bivak Gloria, ism Centrum Beeldende Kunst Rotterdam. HessenHuis, van 9/9 t/m 25/11. Falconrui 53, Antwerpen. > Arcen – Ars Moriendi, de kunst van het sterven. Schilderwerk en objecten van Peter Verheijden, van 21/10 t/m 2/12, in het weekend, van 13.00 tot 17.00 uur, Franz Pfanner Huis. www. roompot.nl/franzpfannerhuis > Bergen – Kunsthuis De Bakkerij. Rob van Leeuwen en Hennie Weck. T/m 19/11. www.bakkerijbergen.nl > Berg en Terblijt – Beeldentuin Giardino. www.giardinobeeldentuin.nl > Bingelrade – Ateliers/beeldentuin van Joyce Oyen en Guido Ancion. Elke derde zondag v/d maand Open Poort. www.oyenancion.nl > Bingelrade – 24 vrouwen, gefotografeerd en geschilderd door Joop Vugs. Van 17/11 t/m 16/12, van 13.00 tot 17.00 uur. Dorpsstraat 109. > Brussel – Paleis voor Schone Kunsten. www.bozar.be > Echt – Norbert Dabekaussen Kunst. Wally Thissen, van 1/11 t/m 2/12. Flos Wink, van 3/11 t/m 6/1. Magda Luttikhuizen, van 17/11 t/m 6/1. www.dabekaussen.nl > Echt – Galerie Graus. 0475481068. > Eindhoven – Van Abbemuseum. Vormen van verzet. T/m 6/1. www.vanabbemuseum.nl > Eindhoven - Thomas Nowotny, fotografie, van 8/12 t/m 10/2 Galerie Judy Straten. www.galeriejudystraten.nl > Groot Welsden – Keramiek Galerie Groot Welsden. Werk van Natascha Rieter en Siegfried Gorinskat. www.keramiek-grootwelsden.nl > Grubbenvorst – Ceijssens & Gans, van 21/10 t/m 2/12. ‘Review 07’, terugblik op 2007, van 9/12 t/m 10/2. Galerie Judy Straten. www.galeriejudystraten.nl > Gulpen – Herberg De Zwarte Ruiter. Aquarellen van Marijke van Dongen, t/m 7/12. > Hasselt –Toegepast 12, met objecten van Wim Buts, Tom Peeters, Tom Vanwelkhuyzen en Hanne de Wyngaert. Z33, t/m 16/12. www.z33.be > Heerlen – Raph de Haas, ‘Verre Vingers’. Galerie Viap, van 21/10 t/m 2/12 www.viapgalerie.nl > Heusden-Zolder – Galerie De Stijl. Werk van de Mexicaanse kunstenaar Plinio Avia. Van 18/11 t/m 23/12. www.galeriedestijl.be > Heusden-Zolder – Eduardo Chillida en André Verroken. Kunstgalerij de Mijlpaal, i.s.m. Landcommanderij Alden Biesen, van 7/10 t/m 9/12. www.demijlpaal.com > Heerlen – Guido Geelen, sculpturen. DSM-hoofdkantoor. Van 13/9 t/m 18/11. Het Overloon 1, Heerlen > Heerlen – Kunstencentrum Signe. Naro Snackey, Time Ma-

30

chine. T/m 24/11. www.kunstencentrumsigne.nl > Heerlen –Naro Snackey, In one glance (in projectruimte). Encounters II. Over hedendaagse beeldcultuur. Stadsgalerij, t/m 11/11. www.stadsgalerijheerlen.nl > Heerlen – ’t Patronaat. Portretten van Wim Albrink. T/m 12/1.www.patronaat.eu > Heerlen – Henning Soppe, graffitty/collage van Henning Soppe. In entree van PNN Gallery, Nieuwe Nor, Pancratiusstraat 30. > Heusden Zolder – Artikel 27. Groepsexpositie met 45 kunstenaars uit België, Nederland, USA, Letland, Mozambique, India. Kortstraat 19. www.artikel27.be > Jabeek – Galerie REM. Collectie. www.galerierem.nl > Landgraaf - Werk van herman van Veen. van 18/11 t/m 23/12. Galerie Ipomal. > Limbricht –Marc Janssens. Van 18/11 t/m 23/12, Galerie Prinsenhoek. www.galerieprinsenhoek. nl > Luik – Monos Art gallery. www.monosgallery.com

> Maastricht – Galerie Stevens. Vanaf 25/11: Bruno Pedrosa. Op 31/10 en 7/11 cursus hedendaagse Chinese kunst door Wilma de Kluizenaar. Tevens werk te zien van Leiyan. www.galeriestevens.nl > Maastricht – Galerie Suite 59. www.suite59.nl > Maastricht – Galerie Wansink. Eugène Brands, werken op papier en collages 1962-1999. Van 28/10 t/m 1/12. www.galeriewansink.nl > Maastricht – Galerie Wolfs. www.galeriewolfs.nl > Maastricht – Piet Killaars, tekeningen en nieuwe beelden, van 21 /10 t/m 18/11. Henn Art Exhibitions. > Maastricht - Kunsthuis Theo Hübens. www.Kunsthuis-theohubens.nl > Maastricht – The Lucky Traveler’s Hotel, groepsexpositie door jonge kunstenaars van de Rietveld Academie A’dam en de ABK Maastricht. Van 2/11 t/m 16/11, van 16.00 tot 20.00 uur. www.theluckytravelershotel.tk > Maastricht – Marres, Centrum voor Contemporaine Cultuur. www.marres.org

Retrospectief Appie Drielsma, 5/11 t/m 25/1, RHC Maastricht.

>Luik –Arthur Schneiter, t/m 18/11, Mamac, museum voor contemporaine kunst.. www.mamac.be > Luik – Galerie Nadja Vilenne. www.nadjavilenne.com > Maaseik – Cultuurcentrum Achter de Olmen. Els de Schepper, 10/11. Hans Liberg, 14/12. www.achterolmen.be > Maastricht – B32, Bourgognestraat 32. > Maastricht –Mai-Thu Perret. Land of Crystal. Van 11/9 t/m 6/1, Bonnefantenmuseum. De zuil van Genk van Luciano Fabro, avant-première in binnentuin. Open restauratieatelier van SRAL met doeken van Georg Sturm uit Rijksmuseum, tot januari 2008. www.bonnefanten.nl > Maastricht – Dust (Maastricht 2007) en Brickfields (Kuala Lumpur), twee fotoprojecten van John Lambrichts. ’t Brandweer, Capucijnenstraat, van woensdag t/m zondag van 12 tot 17 uur, tussen 4/11 t/m 2/12. > Maastricht – Galerie Dis. Geeske Walsma, van 20/10 t/m 24/11. www.galeriedis.nl > Maastricht – Galerie Onyva. www.mariaes.nl > Maastricht – Galerie Post & Garcia. www.postgarcia.nl > Maastricht – Galerie R & R (Reuten & Reuten). > Maastricht – Galerie Rob van Rijn. Schilderkunst en beeldhouwkunst 20e/21e eeuw. www.robvanrijn.nl

> Maastricht – Werk van o.a. Pieter Defesche, Appie Drielsma, Charles Eijck, Gene Eggen, Robert Graafland, Sjef Hutschemakers, Piet Killaars, Lei Molin, Anton Rooskens, Hans Truijen en Jaap Min. Schiltaere Kunsthandel. www.schiltaere.nl. > Maastricht – Drawing, van Charlotte Morh en Peter Fillingham. Van 22/10 t/m 25/11 in Traders Pop Gallery. www.traderspopgallery.nl > Maastricht – Quaedvlieg Modern Fine Art. [email protected] > Maastricht –Henri Jonas, zijn muzen en demonen. Spaans Gouvernement, van 3/11 t/m 3/2/08. www.museumspaansgouvernement.nl > Maastricht – Katrien Haemers en Maarten van den Berg. Crown Plaza, t/m 19/11. > Maastricht – Appie Drielsma, a retrospective. Samen met Henn Art Exhibition, van 5/11 t/m 25/1. Regionaal Historisch Centrum, Pieterstraat 7. > Maastricht – Hareborne, schilderwerk van Marianne Aartsen, tevens presentatie boek, op 9/11 . 17.00 uur, Theater aan Het Vrijthof. > Margraten – Hout en Zout, werk van Ton van de Rotten en Joop Crompvoets, van 18/11 t/m 20/1, Keramiek Galerie Groot Welsden. www.keramiek-grootwelsden.nl > Roermond - Galerie DZD.

www.dzdart.nl > Roermond – ‘Pierre Cuypers, vernieuwer vanuit het verleden’. Stedelijk Museum Roermond, van 16/9 t/m 31/1. www.museum.roermond.nl > Rotterdam – Overzichtsexpositie van affichekunstenaar en schilder Théophile-Alexandre Steinlen. Kunsthal, van 22/9 t/m 20/1. www.kunsthal.nl > Rotterdam – Jean Tinguely, Alles beweegt! Van 10/10 t/m 27/1, Kunstahl. www.kunsthal.nl > Sittard - Guido Geelen, sculpturen. DSM-kantoor, Poststraat 1, van 13/9 t/m 18/11. > Sittard – Os Gemeos, ‘The flowers in this garden were planted by my grandparents’. Van 17/11 t/m 6/1, museum Het Domein. www.hetdomein.nl >Sittard – Nieuw werk van Guus van Eck. vanaf 11/11. Galerie Michel Knops. www.galerieknops.nl > Sittard –Kunst doet leven. Werk van oa Bep Scheeren, Ton Slits, Romy Finke, Xander Spronken, Joop Vughs, Maurice Mentjens. 40eurogalerie. www.de40eurogalerie.nl > Sittard – Kunst & Zo. Leyenbroekerweg 105a. >Tilburg –Reinoud van Vugt. Museum De Pont, t/m 6/1. www.depont.nl > Venlo – Galerie New Untitled. www.galerienewuntitled.nl > Venlo – Galerie Sir Harald’s Art. Eigen collectie. www.sirharaldart.nl > Venlo – Birth copluation death, werk op papier van Frank van Hemert. Van 7/12 t/m 24/2, Museum Van Bommel Van Dam. www.vanbommelvandam.nl > Venlo – Alleen het onderweg zijn telt, foto’s van Toon Michiels. Museum Van Bommel Van Dam. Van 14/9 t/m 25/11. Buren in beeld, van 14/9 t/m 25/11. Uit het nucleair onderkomen van 14/9 t/m 25/11. www.vanbommelvandam.nl > Venlo – Kamer voor Kunst/ Monique Bruls. www.kamervoorkunst.nl > Venray –Kunstmanifestatie Rock my Religion. Odapark, van 9/9 t/m 27/1 2008. Van 9/9 t/m 4/11: Religion my Rock, een voettocht van Oda naar Anna. Van 9/9 t/m 25/11: Exodus, een mobiele tentoonstelling. Van 31/8 t/m 25/11: Cross Over, projecten op locatie. Van 18/11 t/m 27/01: De geweldloze en de gewelddadige, een tentoonstelling in Odapark. www.odapark.nl > Vlissingen –Jeffrey Vallance, Reliquary Chapel. De Vleeshal, van 22/9 t/m 2/12. Ook werk van Bianca Runge. www.vleeshal.nl > Weert – Project Bernhard Visser, GronToon. Van 20/1 t/m 16/3, Gemeentemuseum Weert, locatie Tiendschuur. www.museumweert.nl > Wijlre – ‘Magic Circle’. Christian Jankowski. Hedge House, t/m 15/11. www.hedgehouse.nl

Fotografie en film > Eindhoven - Thomas Nowotny, fotografie, van 8/12 t/m 10/2 Galerie Judy Straten. www.galeriejudystraten.nl > Elsloo – ‘Het leukste evenement in het donker’. Amateur-


Fotoprojecten John Lambrichts, 4/11 t/m 2/12, ’t Brandweer Maastricht.

films uit heel Nederland. Nationale Nova Manifestatie 2007, 10/11 en 11/11, Maaslandcentrum. www.hklimburg.nl > Heerlen – Parkstad Limburg Stadion. 23e Internationale Filmbeurs. Speciale gast: Guy Siner, luitenant Gruber uit ‘Allo Allo’. 4/11 vanaf 10.30 uur. www.sonopromotion.nl > Heusden-Zolder – CinemaMUZE. > Maastricht – Dust (Maastricht 2007) en Brickfields (Kuala Lumpur), twee fotoprojecten van John Lambrichts. ’t Brandweer, Capucijnenstraat, van 4/11 t/m 2/12. > Maastricht – Centre Céramique. www.centreceramique.nl > Maastricht – Lumiere Cinema, filmhuis Maastricht. www.lumiere.nl > Maastricht – Galerie Flow’in. Alexander Battalaan 33. www. myspace.com/bemyhero2007 > Oud-Rekem – De Glazen Kast. www.deglazenkast.com > Venlo - Limburgs Museum. www.limburgsmuseum.nl > Venlo – Alleen het onderweg zijn telt, foto’s van Toon Michiels. Museum Van Bommel Van Dam. Van 14/9 t/m 25/11. Buren in beeld, van 14/9 t/m 25/11. Uit het nucleair onderkomen van 14/9 t/m 25/11. www.vanbommelvandam.nl

Literatuur > Hasselt – Dichter tussen ridders en jonkvrouwen: Hendrik van Veldeke en zijn tijd. Van 6/10 t/m 6/1, met publieksdagen en workshops. Literair Museum Hasselt. www.vivaveldeke.eu > Venlo – Studiedag Hendrik van Veldeke, 10/11, vanaf 10.00 uur. Aanmelden: 077 3522112. Limburgs Museum. www.limburgsmuseum.nl

Spanjaard. Op 11/12 Theater Heerlen. Aanvang 19.30 uur. > Horst – Café Cambrinus. No Blues Part 2 (7/11), Bernard Brogue (11/11), Ember (18/11), Remmelt, Muus & Femke (21/11), Magna Carta (25/11). www.cambrinusconcerten.nl > Maastricht – Il Trittico, door Opera Zuid met LSO olv Ed Spanjaard. Op 16/11 en 18/11 in Theater aan het Vrijthof. 27/11 Parktheater Eindhoven. www.lso.nl > Maastricht - L’Enfance du Christ, door LSO olv Ed Spanjaard, 16/12, Theater aan het Vrijthof. > Maastricht - Joe Cocker & support act. MECC, 28/11. > Maastricht – - Adventsconcert Studium Chorale, polyfonische koorzang uit barok, op 8/12 om 20.15 uur in O.L.V. Basiliek. > Ottersum - Cultureel Podium Roepaen. www.cultureelpodium.nl > Roermond - Azijnfabriek. Planet Jungle, Loxy (9/11), Mark Foggo’s Skasters (10/11), Molenrock Afscheidsfestival (17/11), Mala Vita (24/11), Benny Rodrguez, Cleon Macnack (30/11), C-Mon & Kypski (1/12) > Roermond – Bisceglia/Lauscher/Roelofs Trio met trompettist Eric Vloeimans, 8/11, 20.00 uur, CK Theater, Roermond. , > Roermond - Adventsconcert Studium Chorale, polyfonische koorzang uit barok, op 7/12 om 20.30 uur in Kapel in ’t Zand. > Roermond – Cuypers Kamerconcerten. Les Element, barokmuziek, 18/11 vanaf 11.30 uur. The new Clarinet Symphonics, 21/11 vanaf 20.00 uur. Trio Traverse, 9/12 vanaf 11.30 uur. Margriet Laumen en Ben Heijnen, 20/1 vanaf 11.30 uur. Mia Dreese (fluit), 17/2 vanaf 11.30 uur. Trio Dravegna/Schwartz/Arias Luna,

Muziek > Eindhoven – Il Trittico, door Opera Zuid met LSO olv Ed Spanjaard, 27/11, aanvang 19.30 uur, Parktheater Eindhoven. >Gulpen – Herberg De Zwarte Ruiter, concert door blokfluitkwintet Lunet, 11/11, 11.30 uur. > Hasselt – Muziekodroom. Lucinda Williams (15/11), Flip Kowlier (23/11) www.muziekodroom.be > Heerlen – De Nieuwe Nor. Anne Clarke (9/11), Agua de Annique Heideroosjes (23/11). www.denieuwenor.nl > Heerlen - Il Trittico, door Opera Zuid met LSO olv Ed

Ellen ten Damme, 10/11, Perron 55, Venlo.

31

9/3 vanaf 11.30 uur. Ensemble Rossignol, 13/4 vanaf 11.30. Vocaal ensemble Pavane, 18/5 vanaf 11.30 uur. Ensemble Quintetto Burletta, 15/6 vanaf 11.30 uur. > Sittard – Ad Mosam zingt Scarlatti. 6/11 (preview) en 7/11, 20.30 uur, Stadsschouwburg SittardGeleen. Tickets via [email protected] >Tongeren – De Velinx. Praga Khan (9/11) Ozark Henry (7/12). www.develinx.be > Venlo – Adventsconcert Studium Chorale, polyfonische koorzang uit barok, op 2/12 om 16.00 uur in Domani. > Venlo – Apse & The Tellers (9/11), Ellen ten Damme (10/11), Dolorean (11/11), Cuby & The Blizzards (23/11) in Perron 55. www.perron55.nl > Venlo - Theater de Maaspoort. LSO olv Ed Spanjaard. L’Enfance du Christ (14/12). > Verviers – Spirit of 66. The Flower Kings (13/11), Tripod (19/11), Ozark Henry (21/11), Fish (25/11), Sarah Bettens (26/11). > Weert - Ad Mosam zingt Scarlatti. 8/11, 20.00 uur, Paterskerk, Op de Biest 43. Tickets via info@ admosam.nl

Podiumkunsten > Eindhoven – Parktheater. Il Trittico van Puccini, door Opera Zuid. 27/11 om 19.30 uur. > Hasselt – Cultuurcentrum. Luilekkerland. Theater door studenten Toneelacademie en Academie Beeldende Kunsten Maastricht. 2/11 en 9/11. www. ccha.be > Heerlen – Theater Heerlen – De Kleine kapitein, jeugd- en familietheater. 7/11, vanaf 13.00 uur. www.parkstadlimburgtheaters.nl > Heerlen – Theater Heerlen, 21, 22, 23/12 Gotra Ballet, I have a dream… > Heerlen – Theater Heerlen. Il Trittico van Puccini, door Opera Zuid. 11/12, 19.30 uur. www.parkstadlimburgtheaters.nl > Maastricht – Mirakels, drieluik door Het Vervolg, Het Laagland en Huis van Bourgondië. 6, 7,8,9,en 10 november, Derlon Theater. www.hetvervolg.nl Kleine Teun, polderdrama van Alex van Warmendam door Het Vervolg. 8, 9 en 10/1 (try outs), 12/1 (première), 15/1 t/m 31/1 en 7/2 t/m 9/2, Derlon THeater. www.hetvervolg.nl > Maastricht - Theater aan het Vrijthof. Il Trittico van Puccini door Opera Zuid, 16/11 om 19.30 uur, 18/11 om 14.00 uur. www.theateraanhetvrijthof.nl > Maastricht – AINSI. Gotra Ballet. ‘I have a dream…’. 5 en 6/1. > Sittard –Mirakels, drieluik door Het Vervolg, Het Laagland en Huis van Bourgondië. 13 t/m 17 november, Laaglandtheater. www.hetlaagland.nl > Sittard – Tafel van 2, theatervoorstelling over Alzheimer. 13/11, 19.30 uur, Biblio Nova. www.biblionova.nl > Weert –Mirakels, drieluik door Het Vervolg, Het Laagland en Huis van Bourgondië. 20 en 21 november, Munttheater. www.munttheater.nl

Diversen > Hasselt – Jenevermuseum. De wijze en de dwaas, de alchemist in woord en beeld. Van 16/9 t/m 6/1. www.jenevermuseumhasselt.be > Heerlen – Cultuurbrouwerij in café Madame van Dam aan de Gasthuisstraat. Gast: Heerlens nieuwe cultuurwethouder Pé Diederen. 5/11, 20.30 uur. > Hoensbroek – Sprookjeskasteel, van 22/12 t/m 6/1, Kasteel Hoensbroek. www.kasteelhoensbroek.nl > Kerkrade – Industrion – www.industrion.nl > Maastricht – Centre Ceramique. ‘Show me the money’, geschiedenis van het geld. www.centreceramique.nl >Venlo - Limburgs Museum. www.limburgsmuseum.nl >Venlo – Pakhuis van Sinterklaas, van 17/11 t/m 5/12. Limburgs Museum. www.limburgsmuseum.nl > Weert – Kerstkasten en Kerstgroepen. Van 15/12 t/m 6/1, Gemeentemuseum Weert, locatie Jacob van Horn. www.museumweert.nl > Weert – Judith Krebbekx, Mater Dolorosa. Van 10/2 t/m 30/3, Gemeentemuseum Weert, locatie Jacob van Horn. www.museumweert.nl

[ DUITSLAND ] > Aken – Edwin Zwakman. Ionic Targets. 24/11 t/m 24/2. Ludwig Forum. www.ludwigforum.de > Aken – Suermondt-Ludwig Museum. Govaert Flinck, Christus mit dem Kreuz. T/m 2/12. Aachener Wunderkammer t/m 27/1. www.suermondt-ludwigmuseum.de > Aken – NAK (Neue Aachener Kunstverein). Actueel werk van Albrecht Schäfer, van 23/9 t/m 11/11. www.neueaachenerkunstverein.de > Aken – Eisengarten. www.burg-wilhelmstein.de > Berlijn – Hamburger Bahnhof. www.hamburgerbahnhof.de > Dresden – Landesmuseum für Vorgeschichte/Japanische Palais. Die Suche. Tijdloze archeologie uit de woning. Gecureerd door Studio Kernland Maastricht. T/m 6/1/08. www.archsax.sachsen.de > Duisburg – Museum DKM. Gianfredo Camesi (2/11/ t/m 24/2). www.stiftung-dkm.de > Düsseldorf – Kunsthalle. www.kunsthalle-duesseldorf.de > Düsseldorf – K20. Hiroshi Sugimoto t/m 06/01/08. K21 Joe Scanlan t/m 5/10. www.kunstsammlung.de > Düsseldorf – K21. > Düsseldorf – Museum Kunstpalast. Bonjour Russland. Franse en Russisiche mesterwerken 1870-1925. Van 15/9 t/m 6/1. www.bonjour-russland.de > Goch – Museum Goch. www.museum-goch-de > Keulen - Museum Ludwig. www.museum-ludwig.de > Kleve – Museum Kurhaus. Robert Indiana, t/m 06/01. Rijksmuseum Duitsland, tot einde jaar. www.museumkurhaus.de > Viersen - Schloss Ringenberg. www.schloss-ringenberg.de > Viersen – Städtische Galerie, ‘Viersen Violett’ van Manuel Franke. Van 21/10 t/m 18/11.

Colofon

Uitgever: (in opdracht van de Stichting Zuiderlucht): Bodosz, Stationsplein 27, 6221 BT Maastricht. Telefoon: 0031 43 3510029 Fax: 0031 43 3500636 Email: [email protected] Bankrekening: 93.67.79.675 Hoofdredactie: Wido Smeets. Telefoon: 0031 43 3500591 Mobiel: 0031 653 338905 Email: [email protected] Eindredactie: Emile Hollman. Telefoon: 0031 43 3500592 Mobiel: 0031 646 052505 Email: [email protected] Medewerkers: Danielle Arets, Benti Banach, Pieter Beek, Jurriaan Benschop (Berlijn), Fons Geraets, Jasper Groen, Lene ter Haar, Guuz Hoogaerts, Meyke Houben, Erik J. de Jong, Maaike Lauwaert, Duncan Liefferink, Pascalle Mansvelders, Leentje Mostert, Cyrille Offermans, Erwin Roebroeks, Maaike van Stolk, Leon Verdonschot, Paul Verstappen, Marieke Wiegel (Parijs) Tekstcorrectie: Anna Peeters Fotografie: Romy Finke, Lé Giessen, Jasper Groen, Vincent van den Hoogen, Mark Kuipers, Jacques Peeters, Moniek Wegdam. Beeldbewerking: Picture Improvement Website: Gosi Design Ontwerp: Baer Cornet Vormgeving: Obidesign Commercie en relatiebeheer: Lorraine Witteveen-ter Meulen 0031 630 851148 [email protected] Administratie: Agnes Doughty [email protected] Bladmanagement: Bodosz Maastricht. o43 31510029 [email protected] Druk: Concentra, Hasselt (B.) Distributie: HabetsXpress Zuiderlucht wordt in een oplage van 23.000 verspreid via theaters, musea, galeries, bibliotheken, (hoge)scholen, universiteiten en andere culturele instellingen. Zuiderlucht verschijnt in de eerste volle week van de maand (m.u.v. juli). Begunstigers van de Stichting Zuiderlucht krijgen het blad voor 55 euro per jaar thuisgestuurd. Aanmelden kan via de site. Zuiderlucht wordt ondersteund door het Fonds BKVB, Brand Cultuurfonds, SNS Reaalfonds, de Tripoolsteden, de gemeente Venlo en de

© Uitgeverij Bodosz. Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen of vermenigvuldigd.


2/3

3/3

derlucht.

Licht. Lucht. Zuiderlicht. Zuiderlucht. Scheelt maar

Ziehier. Z

gang.

een enkele letter. En, jawel, inderdaad, er zijn méér

kleur gee

het blad.

overeenkomsten. Tussen maandblad en ontwerp-

rond te la

n terug

bureau. De doelpersonen, bijvoorbeeld. Open oog.

Te Maastr

Voor kunst, cultuur, maatschappij. En: de biotoop. Het

huisstijl, i

zuiden des lands en het uiterste zuiden. Maastricht

website e

eid van

voorop. Doch niet daartoe begrensd. Door ingeboren

zinnig. Me

angen om

nieuwsgierigheid en door @ en www. Zo komt het

tijd een t

nzichtelijk.

ook dat wij ons evenzeer thuis voelen bij de gemeente

en gebon

oord.

Heerlen als bij Koninklijke Mosa, bij Theater aan het

verlangen

mensio-

Vrijthof als bij het Limburgs Museum, bij Artifort en

Inzichtelij

ment.

Vesteda als bij VROM. Communicatie overstijgt en

druk, inte

verschillen inspireren.

verkeer. Z

zuiderlicht | design is communicatie

zuiderlicht | d

www.zuiderlicht.nl

www.zuiderlic

acht van ld, taal.

chtb 32


z u i d e r l u c h t

Recommend Documents