Seizoener. Welkom bij de Seizoener. Inhoud. Colofon. Schoolkrant van Basisschool Michaël

Seizoener Schoolkrant van Basisschool Michaël

Welkom bij de Seizoener Voor jullie ligt een exemplaar van de Seizoener, in veel vrijescholen al een bekende periodiek, maar voor ons nog helemaal nieuw. Een schoolkrant is een verschijnsel dat op vrijwel iedere school voorkomt: een initiatief van ouders of leerkrachten, soms van beide groepen. Wisselend zit-

Inhoud 25 26 28 30 34 36

Welkom bij de Seizoener Sint Jan op Vrije School Michaël Ik ben de koning, jij de dienaar Interview met Jan Vermeulen Zomerbespiegelingen Zesdeklassers over hun tijd op de Vrije School

ten er meer of minder enthousiaste mensen in de redactie, wat vaak te merken is aan uiterlijk, omvang en verschijningsfrequentie. Ook op onze school is dit een herkenbaar beeld, al vonden we in Petra Groesbeek en Jan Lugtmeijer

Colofon

twee mensen die de draad steeds weer opppakten. Al langere tijd was de Seizoener bij het team in beeld als een mooi blad, waar je als vrijeschool op in kon schrijven, maar wat het precies inhield en wat het alle-

Redactie Ria Beuving Margreet de Jong- Kwast Henk van Hove

maal ging kosten... Na het verschijnen van onze laatste eigen krant is het er toch van gekomen om verder te informeren. In het team waren we enthousiast

Eindredactie Jan Lugtmeijer

over de boeiende artikelen die elk kwartaal in het blad verschijnen en het goed verzorgde uiterlijk. Er kwam draagvlak om bij toerbeurt de twintig pagina’s te vullen die iedere deelnemende school als middenkatern krijgt toegewezen.

Advertenties Danny Stindt

Natuurlijk is het nog spannend: gaat het lukken om de pagina’s elke keer weer te vullen en krijgen we voldoende adverteerders om de prijs laag te houden? Wordt het blad ook door ouders gewaardeerd? Hoe zullen de reacties zijn? Voorlopig hebben we toegezegd voor de komende vier nummers kopij aan te leveren. We zijn benieuwd naar jullie reacties en zullen in de loop van het volgend jaar onderzoeken hoe intensief het blad gelezen wordt en of wij het contract voort gaan zetten.

Vrije School Michaël Zwolle Bachlaan 8 8031 HL Zwolle 038 - 4225448 E- mail: [email protected]

Ik hoop dat jullie er veel plezier aan beleven en net zo enthousiast worden als het college! PAM KRANENDONK

25

VRIJE SCHOOL MICHAËL ZWOLLE

Sint Jan In het midden van de zomertijd is ‘t naamdag van St. Jan. Dat vieren wij met zang en spel, St. Jan de heilige man Johannes tijd is zomertijd doet bloeien ‘t leven overal. Dat vieren wij met zang en spel, St. Jan de heilige man

D

it lied zingen we als we samen met de kinderen, ouders van de school en vrienden het hoogzomerfeest vieren bij de Agnietenplas. We komen geleidelijk aan samen, de een is er wat vroeger, de ander wat later maar dan komt het moment dat iedereen opgeroepen wordt om mee te gaan in een grote kring. Een kring die weids is. We zingen: Er is vuur bij, spannend! Vuur is altijd spannend. We springen er overheen. Als je nog klein bent samen met een ouder. De oudste kinderen mogen alleen. Misschien zingen we het Uriël lied weer als de zesde klas de brandende fakkels plechtig het hout aansteken. Spannend!

Dit jaar mogen wij het vuur aansteken met echte fakkels. Dit jaar is het zover. Vorig jaar deed de zesde klas het ook maar ik was toen nog in de vijfde klas. Ik had het best al wel gekund, dat aansteken van het vuur. En een fakkel maken lijkt me ook nog niet zo moeilijk. Maar het vuur kan gevaarlijk zijn dat zegt meester, dat zeggen de juffies en dat weet ik ook wel. Vorig jaar werd er een lied bij gezongen. Over Uriël. Dat is een engel, net zo’n engel als Michaël. Maar deze engel heeft geen zwaard. Ik weet niet zo goed waarom deze engel bij het St. Jans feest hoort eigenlijk. Hij zal vast ook heel dapper zijn denk ik, dat is Michaël ook want die verslaat de draak. Voordat het vuur aan gaat dansen we eerst in een kring. Dat duurt wel even want je loopt in een spiraal en je moet er ook weer uit. Het lijkt dan net een levende doolhof. Iedereen loopt naar het midden van de kring. Daar moet je wel omkeren want verder kun je niet. Dat is wel leuk omdat je dan iedereen die nog naar binnen moet gaan tegen komt. Zo kan een kind uit de vijfde klas verwachtingsvol uitkijken naar het St. Jans feest. Hij kijkt er naar uit omdat er spanning en plezier is te beleven. Een kind uit de eerste klas zal dit nog geheel anders beleven omdat die opkijkt tegen de oudere kinderen. Later als ik groter ben, dan kan ik dat ook, dan mag ik dat ook. Voor een jong kind gaat het om het samen zijn en het zich geborgen weten. Het is gewoon fijn om samen feest te vieren en als dat buiten is met zand en water, met muziek en dans, met de gezelligheid van eten en drinken, dan is het helemaal goed. Ook voor dit kind is er natuurlijk het spannende van het vuur. Mag het er al overheen springen? Niet alleen want gevaarlijk is het wel dat vuur. De volwassene wil weten waarom een feest wordt gevierd. Feesten doe je als je iets te vieren hebt. De winter is definitief voorbij. Het licht is overal, de zon staat op zijn hoogste punt aan de hemel en we kunnen ons haast niet meer voorstellen dat het ooit koud was, geen blad en bloemen aan de bomen waren.

26

SEIZOENER

JAARFEEST

Maar juist op dit moment klinkt een stem uit het verre verleden die ons tot nadenken maant. “Het is feest, de natuur is prachtig maar vergeet niet dat de zon na zijn hoogste punt weer aan zijn afdaling begint. Na de zomer komt de herfst, na de herfst komt de winter”. Het St. Jansfeest wordt een half jaar gevierd voor het kerstfeest. Het is een keerpunt in midzomertijd, zoals het kerstfeest in midwinter het keerpunt van het jaar vormt. Johannes roept op tot inkeer. Het lopen van de spiraal (het labyrint) is een beeld hiervan. In het naar binnen keren ontmoeten we elkaar maar op het keerpunt in het midden ontmoeten we ons zelf. Even ben je daar al is het ongemerkt helemaal alleen. In het feestelijk gevoel dat we hebben als we dansen merken we dit misschien niet zo op maar wat je wel kunt ervaren is dat het in het centrum heel klein wordt. Je bent daar even op jezelf aangewezen. Het springen over het vuur heeft vele symbolische betekenissen. Het vuur wordt en werd altijd gezien als het element dat vernieuwing inluidt. Vuur bewerkstelligt loutering, zuivering, catharsis zo je wilt. Iets nieuws kan ontstaan als het door het vuur is heengegaan. Iets wat oud geworden is kan verjongd worden als het door het vuur is gereinigd.

Uriël, oh zie op ons neer, Schenk ons de kracht gij machtige heer.

Laten we samen door het vuur gaan, laten we voor elkaar door het vuur gaan.

Om’t Sint Jans vuur willen wij dansen, in’t Haar dan dragen bloemenkransen Uriël, bij ’t vuur van Sint Jan. Uriël oh zie op ons neer, Schenk ons de kracht gij machtige heer. Over’t Sint Jansvuur willen wij springen En lied’ren daarbij samen zingen, Uriël, bij ’t vuur van Sint Jan. Uriël oh zie op ons neer, Schenk ons de kracht gij machtige heer. Vuur en vlammen zullen hier branden Wij allen heffen onze handen, Uriël, bij ’t vuur van Sint Jan.

HENK VAN HOVE LEERKRACHT KLAS 1

SEIZOENER

27

VRIJE SCHOOL MICHAËL ZWOLLE

Dramatherapie, voor alle leeftijden? Dramatherapie, gewoon een spelletje?

Ik ben de koning en jij de dienaar “Dienaar pak jij mijn schoenen even! Ze zijn niet schoon, je moet ze wel even poetsen hoor. Nee zo kan het niet, ze zitten nog vol vlekken.”

H

allo, ik ben Sanne Marijn van Berkum. Voor mijn opleiding dramatherapie aan de hogeschool Arnhem Nijmegen loop ik een half jaar stage op de Vrije School. Op school wordt geen dramatherapie gegeven dus

28

SEIZOENER

voor mij een kans om dit in mijn persoonlijke vorm neer te zetten. Voor mij een goede en vooral leuke en leerzame ervaring. Ik kreeg in het begin veel vragen over de inhoud van de therapie van leerkrachten en ouders. Dramatherapie is een voor velen nog een onbekende therapievorm, waarbij spelen en fantasie als middel kan worden ingezet. In spel kan een fictieve situatie worden gecreëerd waar het kind zich op een veilige manier kan uiten en nieuwe ervaringen kan opdoen. Kinderen kunnen zich binnen het spel vaak gemakkelijker uiten. Spelen over de moeilijke kanten van het leven is gemakkelijker dan er over praten.

Het spel dat een kind bedenkt, heeft vaak overeenkomsten met zijn of haar leven. Hoe het kind reageert en contact maakt in het spel lijkt vaak op hoe het in het echt zal reageren. Het spel van een kind zit vaak vol met emoties en het maakt duidelijk waar het kind boos, bang bedroefd of blij over is. Soms maakt het spel ook duidelijk wat de verlangens van een kind zijn. Het spel dat we spelen is niet echt, we doen net als of, het geeft ruimte om te kunnen oefenen, uitproberen en ontdekken. De distantie van de werkelijke situatie biedt het kind veiligheid. In mijn rol als therapeut vervul ik twee verschillende rollen, ik ben begeleider, ik zorg voor structuur en veiligheid en ik ben ook medespeler. Ik mijn rol als medespeler kan ik verschillende rollen neerzetten, afhankelijk van de doelstellingen binnen de therapie. Ik speel soms de rol van “maatje”, ik ondersteun en stimuleer dan de initiatieven van het kind. Soms speel ik de rol van “uitdager”, ik daag het kind uit om voor zichzelf op te komen of zichzelf te beheersen. Soms geef ik in mijn eigen spel voorbeelden hoe het anders kan. Deze reactie kan het kind inzicht geven in hoe anderen zijn of haar gedrag beleven.

Voor wie is dramatherapie?

- Voor kinderen die problemen hebben in het contact met leeftijdsgenoten of volwassenen; kinderen die wat te leren hebben op het gebied van het contact met anderen, van samenwerken, samenspelen en reageren op anderen, van rekening houden met anderen, van keuzes maken en grenzen in de interactie, van opkomen voor zichzelf. - Voor kinderen die erg onzeker zijn, negatief over zichzelf denken en weinig zelfvertrouwen hebben. - Voor kinderen die een verlies te verwerken hebben; kinderen bij wie een dierbare gestorven is, kinderen waarvan ouders gescheiden zijn, kinderen die te maken hebben met contactbreuk met een dierbare, kinderen die langdurig en/ of ernstig ziek zijn.

Contra-indicaties - Kinderen die een te hoog angstniveau hebben ten aanzien van het medium drama. - Kinderen die nauwelijks of geen onderscheid kunnen maken tussen fantasie en werkelijkheid en ook niet in staat zijn dit te ontwikkelen.

Individueel of in een groepje? Afhankelijk van de hulpvraag wordt besloten of het kind individueel of in een groepje aan dramatherapie gaat deelnemen.

- Voor kinderen die zich vaak bang, boos of verdrietig voelen. Soms hebben deze kinderen ook moeite om gevoelens bij zichzelf te herkennen en/ of op een goede manier te uiten.

SANNE MARIJN VAN BERKUM

Workshop dramatherapie voor de leerkrachten

Spannend, leuk, gezellig... Wat wordt er van me verwacht? Nou we gingen gewoon een brug bouwen, nou ja niet allemaal hoor. Alleen een vrouw met een hoedje en een van de juffen, juf dus. Wij moesten toekijken hoe de brug gemaakt werd en als de brug klaar was moesten we er over lopen. De vrouw met het hoedje ging op de tafel zitten en juf zat ernaast. Ze gaf juf grote stukken karton en zei dat ze die op de grond neer moest leggen. Wel was het van belang dat ze de grond niet zou raken. Juf mocht alleen over de brug lopen, dus niet ernaast. Ook waren er

lakens, die werden ook gebruikt voor de brug. Het werd een grote brug. Juf was erg druk, ze liep steeds maar heen en weer. De vrouw met het hoedje had gezegd dat ze samen een brug zouden bouwen maar ze deed zelf niets. Ze gaf alleen maar bevelen. En het was ook niet snel goed hoor, er mocht niets scheef liggen en juf… ze deed het allemaal. Geschreven door een toeschouwer (die het niet acceptabel vond dat de vrouw met het hoedje helemaal niet meehielp en dan ook nog veel noten op haar zang had)

SEIZOENER

29

VRIJE SCHOOL MICHAËL ZWOLLE

30

SEIZOENER

INTERVIEW

Interview met Jan Vermeulen door Petra Essink

Het leven is een continue zoektocht, waar je enthousiast over kan zijn Meester Jan Vermeulen neemt dit jaar afscheid van de zesde klas. Dat is een grote stap, zowel voor de kinderen als voor de meester na vijf jaar intensieve omgang met elkaar. Veel ouders kennen meester Jan van school. Als ouder van een van de kinderen van de zesde klas vind ik het heel mooi om meester Jan bij dit afscheid even in het licht te zetten. Wie is meester Jan? En welke idealen en drijfveren heeft hij? Waar komt hij vandaan en waar wil hij naartoe? In een openhartig interview vertelt Jan over zijn leven, zijn werk en zijn toekomstdromen.

Brabantse gemoedelijkheid

Thuiskomen in de vrijeschool

‘Ik kom uit een groot gezin. We waren thuis met zes kinderen; ik heb twee broers en drie zussen. Toen ik tien jaar was verhuisden we vanwege het werk van mijn vader van Bodegraven naar Uden in Brabant. Het was daar in Brabant veel gemoedelijker dan in het westen. Als twaalfjarige wilde ik dierenarts worden. Ik hield erg van dieren, we hadden thuis eerst een poes, later een hond en mijn vader hield vogels in een volière. Door hem wist ik veel van vogels. ‘Na de lagere school werd ik geadviseerd om naar de Mavo te gaan. Maar omdat al mijn vrienden naar de Havo gingen, mocht ik dat ook proberen. Dat ging goed. Ondertussen kwam ik erachter, dat je voor de dierenartsstudie een atheneumdiploma moest hebben. Het kostte me niet veel moeite mijn dierenartsdroom te veranderen in de wens om leraar te worden. ‘Zo kwam het dat ik op mijn 17e begon aan de katholieke Pedagogische Academie in Veghel, ik was een vroege leerling en 3 jaar later al, op mijn 20e, studeerde ik af als docent lagere school. Niet lang na mijn afstuderen vond mijn moeder in een schoolblaadje een advertentie van een vacature voor invaldocent aan de vrijeschool in Rotterdam. Mijn moeder wist, net als ik, niets van vrijescholen. In de advertentie stond iets over het ‘in harmonie opvoeden van hoofd, hart en handen.’ Dat sprak mijn aan. Ik solliciteerde en ik werd aangenomen.

‘Bij binnenkomst op de vrijeschool waren het in eerste instantie de mooie bordtekeningen die me het meest raakten. Ik hield van tekenen en had er altijd goede cijfers voor gehaald. Op de pabo was het mijn specialiteit geworden, dus ik kon mijn hart ophalen in de vrijeschool. ‘Met deze eerste baan verliet ik mijn ouderlijk huis. Ik kon zolang intrekken bij een van de ouders van de school en na enige tijd vond ik een appartement in Kralingen. Er ging een wereld voor me open daar op die vrijeschool. In die tijd gingen de kinderen ook nog op zaterdag naar school. Zes dagen lesgeven en de woensdagmiddag en -avond volgde ik een applicatiecursus toegespitst op het vrijeschool onderwijs. Daarnaast liep ik stage bij Paul Veltman, de broer van ‘Wim Veltman. Hij had een grote klas van wel 40 kinderen. Ik weet nog dat hij met die enorme groep kinderen al lopend op het hexameter ritme, een zelfgeschreven gedicht reciteerde over de loop van de Rijn. Ik vond dat heel bijzonder en inspirerend. ‘Ik raakte geboeid door de Antroposofie; ik vond het geweldig. Ik werd zelfs een beetje bevangen en fanatiek en las alles wat los en vastzat. Ik kreeg een vierde klas onder mijn hoede. Echter na anderhalf jaar lesgeven, ik was toen bijna 22, ben ik ermee gestopt. Ik vond van mezelf dat ik nog niet zo goed in staat was als autoriteit met de kinderen om te gaan. Ik stelde me teveel op als ‘grote vriend’. En ik had nog

SEIZOENER

31

VRIJE SCHOOL MICHAËL ZWOLLE

veel te leren in het lesgeven op een vrijeschool. Achteraf gezien was ik nog te jong en was het nodig eerst nog heel andere dingen te doen, voordat ik ‘rijp’ was om voor de klas te staan.

De wereld verkennen ‘Ik ben toen op het Zonnehuis in Zeist gaan werken als assistent-groepsleider van verstandelijk gehandicapte kinderen. Ook hier bleek al snel dat dat werk nog te zwaar en verantwoordelijk voor mij was. De periode die daarop volgde ben ik terugverhuisd naar Uden. Ik nam me voor eerst op verschillende gebieden wat maatschappelijke ervaringen op te doen en daarna verder te kijken welke richting ik verder op wilde. Met behoud van een uitkering heb ik toen een tijd lang veel verschillende dingen kunnen doen. Samen met anderen richtte ik een hulpdienst op voor mensen die niet door de reguliere zorg geholpen konden worden. We deden klussen zoals boodschappen doen en tuinen verzorgen. Ik werkte ook nog in een natuurvoedingswinkel en verder besteedde ik veel tijd aan een groentetuin. Later zocht ik contact met de Udense vrijeschool en legde ik aan de rand van een bos een grote schoolmoestuin aan. Ik ging wat administratief werk doen en kreeg een aantal conciërgetaken en daarnaast hielp ik mee met het organiseren van de jaarfeesten. Uiteindelijk vroegen ze of ik invalleerkracht wilde worden, ik was toen 28. Het voelde als een nieuwe start in het onder-

wijs en ik stond een stuk steviger in mijn schoenen dan 7 jaar daarvoor.

Opnieuw voor de klas ‘In totaal ben ik 5 jaar lang invalkracht en ‘manusje van alles’ geweest en in die tijd ontmoette ik ook mijn vrouw Gerda. Zij was kleuterleidster geworden op dezelfde school. Toen ik 34 was kreeg ik een vraag van de vrijeschool Deventer of ik daar een vijfde klas over wilde nemen. Ik vond het een bijzondere vraag omdat ik destijds in Rotterdam een vijfde klas halverwege het jaar had achtergelaten. Nu kreeg ik de kans die draad met een andere vijfde klas weer op te pakken. Ik heb ja gezegd en Gerda en ik verhuisden naar Deventer. Ik begeleidde deze groep tot en met de 7e klas. Het was een goede tijd. ‘Ondertussen werd onze oudste zoon geboren en Gerda was zwanger van ons tweede kind. Ik was altijd al geïnteresseerd in de geschiedenis van de spiritualiteit in Europa, met name de Ierse cultuur en volksgeest boeide me. In onze zoektocht over hoe nu verder lazen we een vacature voor een echtpaar om als ‘house-parents’ te komen werken in een Camphill, een opvang voor mensen met een verstandelijke beperking op antroposofische grondslag, in Ierland. We besloten de stap te wagen en verscheepten ons gezin naar Ierland. Mijn tuinervaring en ervaringen in de Natuurvoedingswinkel kwamen goed van pas. Het was een fantastisch avontuur, maar na verloop van tijd kwam ons gezinsleven in het gedrang. Na bijzondere jaren zijn we toen terug gegaan naar Deventer. Daar had ik het geluk in klas 1 van de vrijeschool in te kunnen stappen. Vijf jaar ben ik toen met die klas meegegaan. Niet lang daarna, ik was ondertussen 45, kwam er een vraag uit Zwolle of ik een vierde klas wilde overnemen. Dat heb ik gedaan. Het was geen gemakkelijke, maar wel een boeiende en dynamische klas. We maakten samen soms heftige dingen, maar ook goede dingen mee. Een van de leerlingen zei tijdens het afscheid in klas 6 tegen mij: ‘Bedankt dat je voor ons bent gegaan en hebt doorgezet’.

De laatste vijf jaren ‘In 2005 heb ik mijn huidige klas overgenomen. Ze zaten toen in de 2e klas. Het was ook nu weer een bijzondere groep kinderen. Ik ervaar ze als een heel enthousiaste groep met veel fantasie. Ze zijn erg betrokken op elkaar. Soms tè en dat heeft regelmatig tot onderlinge conflicten geleid. Vanaf het begin had ik het gevoel: ’met deze groep wil ik graag voor langere tijd op weg gaan’. Ik had een sterke ‘klik’ ze. Ik heb veel van deze kinderen geleerd. Ze hebben me laten ondervinden dat je als leraar regelmatig je idealen en doelen moet bijstellen. En ook dat ik meer de kracht en creativiteit van de leerlingen mag aanspreken dan ik in eerste instantie dacht. Ik heb geleerd dat je als vrijeschoolleraar moet oppassen niet de stof, die op zich wel aansluit bij de leeftijdsfase van de leerlingen, centraal te stellen, maar dat ik altijd moet zoeken naar de verbinding die kinderen ermee

32

SEIZOENER

INTERVIEW

kunnen maken. Anders ga je over de hoofden van de kinderen heen. ‘Het zijn volle en drukke jaren geweest. Dagelijks reed en rijd ik nog steeds van Deventer naar Zwolle terug over de IJsseldijk. Ik heb die reistijd van twee maal drie kwartier nooit als belastend ervaren. De prachtige vergezichten over de uiterwaarden, de dieren, verschillende weertypen, gaven en geven me even rust en maken me los van thuis of school. Dat is goed. ‘Nog twee maanden en dan ga ik ook van deze groep afscheid nemen. De kinderen hebben hun eigen eindtoneelstuk bedacht. Voor het eerst laat ik los dat ikzelf een toneelstuk schrijf of een bestaand toneelstuk uitkies en laat de inhoud en vorm grotendeels door de kinderen bepalen. Ik waak wel enigszins voor de kwaliteit, voeg er een verhaallijn aan toe en stuur het proces soms aan. Dat is heel spannend, ook voor mij, maar ik geniet er ook van.

Leraar zijn in deze tijd ‘Er komt in deze tijd veel op je af als je leraar of lerares bent. De rapporteringseisen zijn hoog en nemen nog steeds toe. Ik moet veel te veel werktijd voor school steken in het schrijven van handelingsplannen, onderwijskundige rapporten, evaluaties en de volglijsten op het gebied van sociaalemotionele ontwikkelingen, die er dit jaar ook zijn bijgekomen. De balans is doorgeslagen. Het is opletten geblazen om genoeg tijd en energie over te houden om mijn lessen op mijn eigen creatieve en enthousiaste manier voor te kunnen bereiden. Over het algemeen beleef ik veel plezier aan het voor de klas staan. De onverwachte wendingen, opmerkingen, het spontane moment van de dag. Leraar zijn is een dynamisch beroep vol kleine verrassingen! Ik vraag regelmatig aan mijzelf: ‘Heb ik nog steeds het gevoel dat ik mijn taken, inclusief alle ‘moet-dingen’ in vrijheid kan doen? Kan ik mijn vak nog steeds met bezieling uitoefenen? Het blijft een continue zoektocht naar mijn innerlijke drijfveren.

School van de toekomst ‘En hoe mijn ideale school eruitziet? Heel belangrijk is, dat de school duidelijke verbinding heeft met de natuur. Een moestuin is wat mij betreft onmisbaar op een vrijeschool. Het liefst zou ik een school in een natuurgebied of midden in de bossen willen bouwen. Maar wie je ook bent en hoe je ook lesgeeft als leraar, het allerbelangrijkste is, dat je op de een of andere manier bevlogen bent en blijft. Alle kinderen willen, bewust of onbewust, een toekomstperspectief ontwikkelen. Ze moeten ergens kunnen ervaren dat het leven een heel interessante zoektocht is, waar je enthousiast over kan zijn. Ik heb nog steeds veel aan de woorden van Steiner die zegt dat ‘ieder kind een goddelijk raadsel is’, een raadsel waarvan je als docent een tipje van de sluier mag oplichten. Ook heeft hij gezegd dat je als leraar “je niet moet voorstellen dat je één van de allerslimsten bent als je de klas binnengaat. Je mag jezelf hoogstens als betrekkelijk verstandig beschouwen. Een kind wat aanleg heeft verstandiger dan de

leraar te worden, moet je als zodanig opvoeden. Je moet zo opvoeden dat elke aanleg, die men als leraar helemaal niet bezit, zich kan ontplooien. Dat zal er voor zorgen dat je als leraar een waarachtig gezonde instelling bezit.” (Uit: Geestelijke grondslagen van de Opvoedkunst)

Hoe verder? ‘Wat ik hierna ga doen? Ik heb nog geen vastomlijnde plannen. Er is nog zoveel te doen dit jaar. Eerst wil ik dit project afronden, voordat ik nieuwe stappen kan zetten. Wel ben ik de laatste jaren bijzonder geïnteresseerd geraakt in het Midden-Oosten, met name Iran. De geschriften en met name het drievoudige levensmotto (het hebben van goede gedachten, het spreken van de juiste woorden, het verrichten van de juiste handelingen) van de oud- Perzische religieuze ingewijde Zarathoestra boeien mij. In de toekomst en nu ook al is het van belang dat er een inspirerende verbinding ontstaat tussen het oosten en het westen. Ik vind het een mooi idee om daar op de een of andere manier een rol in te kunnen spelen. Op dit moment bestaat er een initiatief in Dubai om een vrijeschool op te richten. Dat vind ik spannend. Hoe ga je bijvoorbeeld de cultuur van de Islam integreren in het vrijeschool onderwijs aldaar? Welke verhalenstof kies je dan voor welke klas? En ik ben contacten aan het leggen met de vrijeschool beweging in de Oekraïne om een cursus te geven aan studenten die zich interesseren voor ons vak. Sinds een aantal jaren verkoop ik samen met Gerda de bekende planetenkalenders om de vrijescholen aldaar financieel te ondersteunen. Maar voorlopig blijven Gerda en ik nog werken en wonen in Nederland, onze kinderen moeten hun school afmaken en daarna zien we weer verder.’ TEKST: PETRA ESSINK

SEIZOENER

33

VRIJE SCHOOL MICHAËL ZWOLLE

Zomerbespiegelingen De eerste zes maanden van het kalenderjaar liggen achter ons. Maanden van meegroeien met de natuur, van meebewegen naar buiten in de zon, die meer schenkt dan alleen maar warmte. Vanuit de stille adventtijd en de weken na Kerstmis ontstaat de stuwende beweging vanuit het aardelichaam, waardoor, tegen de zwaartekracht in, de natuur mee omhoog gedragen wordt. Aanvankelijk wordt de aarde bekleed met een levend tapijt in alle tinten groen; het groeiende gras op de weiden, het jonge blad dat uit diep rode knoppen tevoorschijn komt. En dan barst de kleurenpracht van vele bloesems los, zoet geurend, zacht wiegend in de warme lentewind.

M

oeder Aarde kleedt zich als bruid, zij siert parken, tuinen en brede bermen. Langs oevers en weiden is haar bruidskleed afgezet met witte kanten kragen en sluiers van fluitenkruid tot aan de horizon. De meimaand is de vrouwenmaand, de Mariamaand, waarin we ook Moederdag vieren. Ik schrik bijna als in juni de eerste rode rozen alweer langs de dakrand kleuren, vlierbloesems met honderden schermen over de duiventil neerbuigen en me aanzetten een nieuwe wintervoorraad vlierbloesemsap te bereiden. Zuring kleurt de weiden rood met hier en daar gele plekken boterbloemen. Witte margrieten staan langs snelwegen en gele lissen kleuren de waterkant, waar groene kikkers luidruchtig zorgen voor nageslacht. Het is allemaal om ons heen, we hoeven alleen maar te kijken.

Beweging naar buiten Dag na dag beschrijft de zon langere banen en klimt zij gestaag naar haar hoogste stand aan de hemel. Ook de natuur bereikt haar maximale hoogte, hoger kunnen bomen en bloemen niet reiken. Onze aarde nadert haar grootste omvang. Voor mij stopt die naar buiten gerichte beweging, waarin ik zelf meega, niet bij de bloei in de boomtoppen en de Johannesscheuten. Nee, in mijn beweging naar buiten toe neem ik er op z’n minst nog de wolken als boomkruinen bij en ervaar ik zelfs hoe in korte zomernachten de sterren binnen handbereik bewegen. Op 21 juni breekt de zomer aan, dan worden er geen stengelgewassen, zoals rabarber en asperges meer geoogst. In de warmte van juli en augustus biedt Moeder Aarde in wezen geen ruimte meer voor uiterlijke groei en bloei aan het grootste deel van de inheemse plantenwereld. Zij richt zich nu op het behoud van de soort door zichzelf in vruchten en

34

SEIZOENER

zaden te verankeren. De zomerzon is een dalende zon, een rijpende zon, het plukken van de vruchten kan beginnen. Om de overgang te vieren van de lente naar de zomer maak ik met de kinderen jam van rabarber en aardbeien. Aardbeien, ‘zomerkoninkjes’, zijn voor mij nog altijd de eerste zomervruchten.

Zomertijd, tijd van rust Zoals het onstuimig bewegende najaar ons naar een midwinterperiode van rust bracht, zo leidt het bruisende voorjaar ons naar een rustperiode in de zomertijd, waarin ook voor ons mag rijpen wat we in de lange tijd ervoor hebben opgenomen. Het is leuk te horen hoe iedereen met verlangen de eigen vakantiebestemming kiest en benoemt: ‘Vliiieeeland’, kan zo innig, liefdevol uitgesproken worden, dat ik meteen al de betreffende familie op die prachtige camping in de duinen of aan de wadkant zie kamperen. Luisteren naar de vogels, rondgeslingerd worden in de branding, vuurtje stoken bij ondergaande zon, stokken snijden bij de tent. Of de mededeling: ‘Wij gaan naar de bergen’. Liggen daar de nieuwe uitdagingen voor de kinderen, worden daar nieuwe toppen beklommen, beekjes verlegd, stenen verzameld, bloemen gedroogd? Bij thuiskomst vragen wij elkaar of het een goede vakantie was. Meestal gaan de antwoorden niet verder dan: “ja, heerlijk, mooi huisje, goede camping, mijn man heeft gekookt, veel gelezen, lekker bruin gebakken.” We brengen niet onder woorden hoe we door die vakantieplek en omstandigheden werkelijk het alledaagse konden loslaten; hoe datgene in ons kon rijpen, wat in de tijd daarvoor doorleefd werd, waardoor we vruchten van zelfkennis konden plukken en ideeën ontstonden voor het nieuwe school- of werkjaar.

Vakantiebewustzijn Ik herinner me pijnlijk hoe na een zeiltocht naar de Oostzee met (te) jonge kinderen bij thuiskomst de belangstellende grootouders alleen verteld werd over ijsjes, jonge poesjes op een terras. Nota bene, daarvoor bevaar je wereldzeeën. Het was me natuurlijk best opgevallen, dat de jongste steeds vroeg: “waar zijn we nou, hoe heet dit land, waar is ons land”. Ja, zeker is er een verschil tussen gezinscultuur en oudercultuur! Hoe kunnen we er met meer bewustzijn een goede vakantie van maken? De zomertijd is een tijd, waarin het gezinsleven geïntensiveerd kan worden; ouders én kinderen kunnen nieuwe kanten van elkaar leren kennen. De zomertijd is ook een tijd om het oude los te laten en in een nieuwe beweging te komen. Daarvoor helpt het om naar de vakantiebestemming niet het huishouden en/of het speelgoed van thuis mee te nemen. In de ene hand de knuffel en in de andere hand een boek, mogelijk afgestemd op de nieuwe plek of activiteiten.

Terugblikken Boven alles staat het verzorgen van het ritme van dag en nacht, van opnemen en verwerken, van rust en van activiteit. Ik herinner me met mijn kinderen veel ‘schemerplezier’: luisteren naar de merelzang die over de dag verhaalt, wachten op de egel, de eerste vleermuis, de uil die uit de holle boom moet komen of het verschijnen van de eerste sterren. En dan gaan we slapen. Ik herinner me ook hoe ik met de oudste op Texel meerdere keren in alle rust tegen een hooiberg zat. Al mijmerend over het komende schooljaar in de derde klas, probeerde ik het oude geloof in Sinterklaas in een nieuw weten over te laten gaan, omdat ik wilde voorkomen, dat dat door anderen op een gegeven moment op onwaarachtige wijze zou gebeuren. Terugblikken op de dag ordent de belevenissen en maakt het mogelijk later de ervaringen onder woorden te brengen. Als alles van de dag nog eens is benoemd, slaapt het kind rustig in en komt niet nog drie keer uit bed.

handdruk of juist meer gereserveerdheid valt op in de nieuwe ontmoeting. Laten we ons erop verheugen om straks samen met de leerkrachten naar die ontwikkelingen te kijken. Een goede zomervakantie! TEKST EN ILLUSTR ATIES: JUUL VAN DER STOK

Dit artikel is reeds eerder verschenen in mSeizoener zoer 2007

Ideeën voor meer vakantiebewustzijn Hieronder vind je ideeën geïnspireerd op eigen ervaringen uit zomervakanties met kinderen: Het gezamenlijk vakantieboek kan van groot formaat zijn, zodat de een er in schrijven kan, de ander over de belevenissen tekent en de jongste kan plakken. Voor grote kinderen is een eigen dagboek welkom om de ervaringen te ordenen en de vakantie te overzien, en misschien zijn er momenten waarop daaruit kan worden voorgelezen. Voor mensen die fietsend, varend of wandelend hun vakantieplan uitvoeren is het zinvol om op een plattegrond van het betreffende gebied samen de afgelegde weg in te tekenen. Voor alles wat er te verkennen, te vinden en te verwerken is neem ik gidsen mee, bijvoorbeeld over stenen, schelpen, bloemen, vogels, vlinders enzovoorts. Een vakantie kan een thema krijgen, bijvoorbeeld: Schelpen: leer ze te vinden op bijzondere plaatsen. Plak ze mooi op en geef ze hun naam. Maak in de deksel van een schoenendoos, in een lege jampot of in een luciferdoos mozaïekjes van schelpen in gips, of doe ze op z’n minst in een glazen pot met water. Bloemen: pluk ze, vind de namen, maak boeketten, droog ze in

De zomertijd is een tijd van bezinning, van rijpen; van los laten en geïnspireerd worden; van nieuwe ontmoetingen in nieuwe omgevingen. We mogen de zomer niet verslapen, wat niet betekent, dat we niet in een sluimerend natuurbewustzijn mee mogen bewegen met de zon. Maar zomerzotheid en midzomernachtdromen moeten ons niet in verwarring brengen en afhouden van ervaringen en ideeën, waarmee we gesterkt de thuisreis en het nieuwe schooljaar aanvaarden. Op de eerste schooldag zullen de leerkrachten vol belangstelling onze kinderen verwelkomen, die zich na zes weken vol zomerervaringen weer verwachtingsvol voor het nieuwe klaslokaal verzamelen. De kinderen zijn gegroeid, gerijpt, veranderd. De nieuwe fysionomie verrast: is het bij de ene leeftijdsgroep het wisselende gebit, dat het uiterlijk verandert, bij een andere groep is het een sterker lijnenspel, waardoor meer persoonlijke vorm zichtbaar wordt. Maar ook een steviger

een bloemenpersje voor nazomeractiviteiten als een herfstlantaarn, transparantjes, wenskaarten, postpapier. Maak Johannesolie: verzamel de propellerbloempjes in een potje olie, dat steeds in de zon staat. De olie neemt de geelbruine kleur van de bloempjes aan. De hele winter door worden kwaaltjes ermee verzacht en soms helemaal genezen. Vlinders: maak een vlindernet, vang een vlinder, en laat hem binnen even tegen het raam fladderen tot je de naam gevonden hebt en hem kunt tekenen. Sterren: maak een hooibed in het veld en vervolg in een maanloze nacht de vaste sterren rond de poolster, het komen en gaan van de sterrenbeelden van de dierenriem en de planeten. Vergeet de sterrenkaart niet of maak hem zelf. Er zijn prachtige verhalen over de herkomst van de namen van de sterren.

SEIZOENER

35

VRIJE SCHOOL MICHAËL ZWOLLE

Zesdeklassers over hun tijd op de Vrije School

Mijn beleving van de vrije school I

k kwam voor het eerst hier op school toen ik verhuisde van Ede naar Zwolle, toen kwam ik in de kleuterklas van juf Karlijn. Daar werd ik geïntroduceerd aan de kinderen, ik kwam te zitten naast Sybren. Kort daarna was ik jarig dat was erg leuk. Ik was een van de oudsten en ik ging daarom ook met Emil en Rinus eerder naar de poortklas. Poortklas : ik ging wat eerder naar de poortklas met wat andere kinderen en dat ging vrij simpel. Best leuk eigenlijk met z’n viertjes. Na een tijd kwam de rest er aan van de kleuterklas. De poortklas was trouwens met juf Ludy, een aardige juf. We kregen ook af en toe een koekje: iedereen ging met een kaasschaaf het koekje afschrapen tot een hoopje kleine kruimels en dat aten we dan op. Aan het einde van de poortklas gingen de 6de klassers weg en de poortklassers gingen naar de eerste; maar eerst waren alle klassen langs een pad gaan staan en daar kwamen één voor één de poortklassers met een bloem en hun ouders langs het pad en dan zat je officieel in de eerste. Klas 1: We waren weer met juf Ludy, en we gingen het eerste jaar van school door, we leerden lezen wat ik pas in de tweede kon en schrijven dat we ook voor het eerst leerden, hoe we woordjes moesten schrijven zoals: zon, jij, maan, bijvoorbeeld. Het was ook spannend om naar nieuwe schoolfeesten te gaan waaronder het Sint Jansfeest. Klas 2: In klas twee kregen we een nieuwe leraar Jan Vermeulen Die ons de volgende twee jaar les ging geven. In dit jaar leerde ik echt lezen. Ik was toen nog niet goed in taal, maar dat is veel beter geworden. Verder weet ik niet veel meer.

klas 3: Het tweede jaar met meester Jan. Dit was ook een leuk jaar. In dit jaar hadden we veel periodes waaronder dat we huisjes van kleisteentjes met cement maakten. Ook kwamen drie nieuwe kinderen kijken: Joachaz, Sara en de derde weet ik niet meer. Er werden Bijbelverhalen voorgelezen en verteld. In dit jaar was ook de bouw van de nieuwbouw van onze school klaar; het zag er nu veel beter uit. Ik kon voor het eerst met de sportdag meedoen en dat was heel leuk en we WONNNEN! Einde verhaal van klas 3. We hadden ook een toneelstuk over Jozef en de farao ook als musical op tv geweest in de reclame. Klas 4: Hier gingen we voor het eerst naar de andere helft van de school waar de bovenbouw zit. We kregen weer meester Jan,omdat het zo goed ging met hem en ons. Ik kon niet mee doen aan de sportdag, omdat ik een gebroken pols had. Aan het einde van het jaar kwamen er nog twee kinderen bij: Janine van een klas hoger en Deviany. Klas 5: Dit jaar was een van de drukste jaren in onze klas: drie proefwerken en talloze topografie- overhoringen. En ook veel nieuwe periodes maar het was ook heel warm en leuk. We voerden een toneelstuk over het vrouwtje van Stavoren op; dat was goed gelukt. Verder was de sportmiddag goed verlopen; er waren dit keer twee winnaars. Dan alleen nog klas 6: eindelijk klas 6. Ik vond het leuk om zesde klasser te zijn, elke klas 6 bij ons heeft een eindkamp en wij gaan naar Schiermonnikoog. We hadden dit jaar ook mooie witte sneeuw; dat was leuk maar ook koud en aan het begin van de lente was het echt weer warm. Dit was mijn verslag over mijn leven op de Vrije school Michael. EZRA

36

SEIZOENER

KLAS 6

I

k zit al vanaf de peuterklas op de Vrije School Zwolle en dat heeft zijn hoogte - en zijn dieptepunten gehad. Ik kwam voor het eerst bij juf Nicolette in de klas bij de peuters dat vond ik erg leuk. Ik weet nog dat we een nieuw speelwerk kregen en dat we daarop gingen staan en dan naar de graafmachine kijken en Sinterklaas was altijd erg leuk. Daarna ging ik naar de kleuterklas bij juf Margreet. Dat was super, omdat de sfeer daar top was dat kwam denk ik omdat ze heel veel ervaring heeft!! We hadden daar toverdropjes voor als je pijn had en we gingen in de zomer altijd met een emmer en een zeef bijen vangen. Ook gingen we vaak schatgraven en dan zetten we een kruis op het zand en zeiden we dat daar de schat lag, maar alleen mochten we nooit verder dan het zwarte zand en daarom hebben we nooit een schat gevonden. Toen ging ik naar de poortklas dat is zeg maar als je te oud bent voor de kleuters en te jong voor de eerste klas. Daar hadden we juf Ludi. Juf Ludi vond ik vaak niet zo aardig en ik mocht niet zoveel van haar. Ik heb daar leren vingerhaken en heb daar toen een heel lang draad gemaakt van zo´n 10 meter. Toen gingen we naar de eerste klas, ook met juf Ludi. Dat was voor mij geen leuk jaar. Het was de eerste keer dat juf Ludi een eerste klas deed daar weet ik ook niet zo veel meer van. We mochten nooit onze eigen punten slijpen. Vroeger was er bij de eerste klas nog een stuk lokaal bij. ik heb meegemaakt dat dat werd dicht gemetseld. Toen ging ik naar de tweede daar kregen we meester. Dat was best wel leuk. Daar speelden we een toneelstuk over Franciscus van Assisi; dat was erg leuk daar had ik volgens mij de hoofdrol. Ook ben ik daar serieus gaan lezen en schrijven en ik ben dat jaar elke dag

H

p je vierde kom je op school. Je komt dan in de kleuterklas . Dat is wel spannend voor de eerste keer. Maar je moet. Ik weet niet meer veel van toen, want toen was ik nog klein en daar heb ik niet veel van onthouden. Dan gaan er jaren voor bij tot dat je in klas 6 ( groep 8 ) zit. Er is dan veel gebeurd. Je gaat op schoolreisje, houdt spreekbeurten en je hebt natuurlijk veel periodes gehad bv. over Romeinen ,dieren,planten,rekenen en taal. Ik vind het altijd wel leuk op school; je leert veel en de gym vind ik ook altijd leuk. Spreekbeurten geven vond ik altijd wel moeilijk. Ik was vroeger verlegen dus durfde

naar school geweest. Ik was niet ziek of had iets anders. Toen kwam de derde. In dat jaar hadden we een toneelstuk over Jozef en zijn broers. Ik speelde Jozef en dat was erg mooi. We hadden schoolzwemmen, waar ik niet zo’n fan van ben. Ik hou meer van gewoon vrij zwemmen. Bij juf Nel hadden we altijd handwerken; dat was erg leuk. Ik heb toen een muts gebreid. In dat jaar werd er ook aan de school gewerkt en toen het nog niet klaar was (voor we naar de vierde gingen) moesten we naar een ander deel van het gebouw. In de vierde hield ik mijn eerste werkstuk over de goudvis. Ook hadden we voor het eerst voetbal op het veldje. Ik had nog weleens dat ik per ongeluk naar de derde liep. In de vijfde had ik voor de eerste keer een schoolvoetbaltoernooi. Toen wonnen we de Fair Play prijs voor sportief spel. In dat jaar deden we een toneelstuk over het vrouwtje ven Stavoren; dat was erg grappig. In dat jaar had ik twee werkstukken: één over de rookworst en één over Duitsland; die gingen allebei wel goed vond ik. In de zesde waar ik nu in zit gaat het erg goed met het eindtoneelstuk, maar daar verklap ik niets over. Voor de rest heb ik weleens ruzie met de meester en hebben we een SOVA training gehad, waar ik moeite mee had. Na dit jaar ga ik naar de van der Capellen scholengemeenschap en ga ik tweetalig atheneum doen; daar heb ik erg zin in. En dan nog iets: ik was laatst bij een andere school vlak bij mij. Daar was ik naar een toneelstuk aan het kijken en dat vond ik veel minder goed dan de toneelstukken op de Vrije school, dus daar geef ik een heel groot compliment voor en voor als die mooi feesten die ik hier heb meegemaakt ik hoop dat altijd zo blijft. Bedankt allemaal voor de goede tijd voor de rest allemaal nog veel plezier op deze school. DE MAZZEL, PEPIJN

ik ook geen spreekbeurten te geven, maar dat is wel over. Schoolreisjes zijn ook zo leuk ,maar je leert er eigenlijk ook veel van. Je krijgt ook wel eens topografie dat moet je dan thuis leren. En je krijgt ook in de zesde Engels. Ik vind het wel jammer dat ik van school af ga maar een nieuwe school is ook wel leuk. KYRA KROESEN

SEIZOENER

37

VRIJE SCHOOL MICHAËL ZWOLLE

T

oen ik in de kleuters zat toen speelde ik altijd in de klimboom. Soms zat er iemand in vast en toen kwamen ze altijd naar mij toe en moest ik de redder spelen. Dat was wel grappig. Op school kun je vrij spelen. Soms hadden we in de kleuters ook een waterdag, dat was leuk. In de kleuters bak je elke week zelf brood en je mag op 1 dag in de week ook schilderen of knutselen. Als je naar de 1e klas (groep 3) gaat dan leer je letters schrijven, lezen en tekenen. Op school leer je veel handwerken. Op school maak je ook toneelstukken. Ik vond het handwerken eigenlijk niet zo leuk, maar dat is mijn mening. Schilderen vond ik ook niet leuk. Vormtekenen kon ik goed. Eigen vormen maken vond ik leuk om te doen. Als je een periode geschiedenis hebt moet je superveel schrijven. De periode natuurkunde met allemaal proefjes over elektriciteit en zo vind ik wel leuk. Wij waren een drukke klas. Een paar juffen hadden het wel moeilijk met ons. Nu, in de 6de klas maken we helemaal zelf een toneelstuk, echt leuk! De school is wel creatief, je leert jezelf te uiten in wat je wilt. Maar op gegeven moment krijg je er genoeg van en wil je naar de middelbare school. EMIL

I

k heb eerst op de Werkschuit gezeten, maar ben in de eerste klas op de Vrije school gekomen. Het overvliegen was leuk, maar ook gek, want ik kende niemand. Verder vond ik vooral leuk de verhalen die meester Jan altijd vertelde. Vooral het verhaal over St. Franciscus. Ook het schoolreisje naar het Openlucht museum in Arnhem. Daarna ben ik met mijn vader daar nog weer eens geweest. In de vijfde hebben we veel in de tuin gewerkt, daardoor heb ik ook een eigen tuintje

38

SEIZOENER

gemaakt bij mijn moeder. Nu zit ik in het laatste jaar en het leukste wat we hier hebben behandeld is geometrie. Ik heb erg veel zin in het eindkamp en het eindtoneelstuk. Dat maakt dit jaar wel heel leuk, maar ik vind het jammer dat ik straks mijn vrienden moet missen. FLOYD

H

et  begon allemaal  in 2001:  ik ging voor het eerst naar de basisschool. Ik kwam bij juf Karlijn in de kleuterklas, ik vond het daar heel leuk en knus! Toen ging ik naar de poortklas bij juf Ludi, en aan het einde ging ik overvliegen naar het grotere gebouw en ging ik…  …naar klas 1! En daar leerde ik woordjes schrijven en lezen, heel spannend allemaal. In de 2de klas leerden we  de seizoenen en klokkijken en we kregen   meester Jan. In klas 3 deden we het toneelstuk over Jozef en we kregen van juf Nel  Joodse  les en handwerken, en meester vertelde ons verhalen  uit de Bijbel! In klas 4 kregen we topografie , breuken  en meester vertelde verhalen uit de Edda!  In klas 5 kregen we plantkunde en ik hield mijn spreekbeurt over de Iris. En als laatste … ,in klas  6, kregen we geometrie, geologie en ik hield (weer) een spreekbeurt! Over de edelsteen de robijn. Ik vind/ vond de jaren op de Vrije school leuk, vooral de jaarfeesten! Mijn favoriete is sint Jan! Ik heb zin in het voortgezet onderwijs, maar ik ga de Vrije school toch wel missen…!! IRIS SCHEFFER KLAS 6

KLEUTERKLAS In de kleuterklas zat ik bij Juf Karlijn (nu Juf Anita). Wat ik mij kan herinneren, was het zoals het altijd al is geweest, heel erg gezellig en vooral leuk! Ik heb twee jaar in de kleuterklas gezeten. POORTKLAS In de poortklas (nu klas Juf Ludi) was het ook heel erg leuk. Ik zat toen met de kinderen in de klas met wie ik naar de 1ste klas zou gaan! En in de poortklas heb ik een half jaar gezeten.

KLAS 1: In klas 1 kregen wij geen andere leerkracht dan in de kleuterklas...! Juf Ludi wou namelijk mee met ons naar de 1ste klas. Het was heel erg leuk en in de 1ste klas heb ik ook heel veel nieuwe dingen gedaan b.v de feesten werden anders gevierd, en we zaten achter bureau’s en met een groot bord. KLAS 2: In klas 2 kregen wij meester Jan. Juf Ludi was weer teruggegaan naar de kleuterklassen...! In de 2de is er veel gebeurd (wat ik mij kan herinneren)! Temi en Toos gingen weg van school. Temi zat bij mij in de klas en we waren wel vrienden. Toch was de 2de klas ook wel weer leuk, er kwamen ook weer nieuwe kinderen bij. KLAS 3: In klas 3 kregen wij zwemmen. Ik vond zwemmen zelf niet echt heel erg leuk. En in de 3de was Juf Nel er (volgens mij) op de vrijdag er. Van klas drie verder, weet ik niet meer zoveel...! Maar... het was wel heel erg leuk!

In de 6de klas moet je ook de NIO-toets maken! Dat is een toets voor het Voortgezet Onderwijs. HET WAS REUZE GEZELLIG OP SCHOOL!!! LOES OVEREEM

E

igenlijk vond/vind ik naar school gaan niet zo leuk, maar als ik opnieuw naar de basisschool zou moeten dan graag weer naar de Vrije school in de klas van meester Jan. Twee jaar ben ik hier geweest en het was best leuk, we hebben een leuke klas waar altijd wel iets gebeurt. Het lijkt me leuk om naar de middelbare school te gaan, maar ik denk dat ik iedereen wel ga missen. JEFF BREET

KLAS 4: Van klas 4 kan ik mij niet heel erg veel herinneren! Ik weet wel dat het heel erg gezellig weer was! En Janine kwam bij ons in de klas, en dat was heel erg leuk want met haar werd het NOG gezelliger!!! KLAS 5: In klas 5 zijn er best wel veel dingen gebeurd. Wij zijn gaan zwemmen met z’n allen, schoolreisje gemaakt naar de vlindertuin, naar de hunebedden geweest, gewandeld op de heide enz. Maar op het laatst ging Sybren weg, hij zat al vanaf kleuterklas bij mij in de klas, en dat was wel erg jammer...! KLAS 6: EEN TOP KLAS!!! Echt de leukste klas ooit!!! Je mag van alles meer, aan je eindtoneelstuk werken, en meer van het plein af! En wat ook heel erg leuk is: je speelt bij de feesten een veel belangrijkere rol dan in anderen jaren! Met Sint Michaël (Michaëlfeest) mag je voor draak spelen, bij Sint Jan (Sint Jans feest) mag je het vuur aansteken en als eerst over het vuur springen...!

I

k zit al sinds de kleuterklas op deze school (kwam bij juf Margreet in de klas) en het was vaak wel leuk, maar soms natuurlijk ook niet bijvoorbeeld als ik ruzie had of zo. En daarna ging ik naar de eerste,tweede en toen de derde maar daar weet ik niet zoveel meer van. In volgens mij de tweede klas gingen we naar de Flierefluiter op meester Jan zijn verjaardag en dat was echt leuk. In de vierde klas gingen we naar Natuurpark Lelystad. We waren voor een dag terug in de oertijd. Dat was gaaf. In de vijfde klas was het ook een gezellige sfeer. Een spreekbeurt houden vond ik tot in de vijfde echt niet leuk. in de zesde vond ik dat gewoon wel leuk om te doen. de gymlessen vond ik ook leuk, met meester Christiaan. nou ja, soms niet maar dat is wel logisch, toch? ik heb vet veel zin in kamp. wel jammer dat we daarna allemaal weg gaan. Nou dat was mijn verhaal. JOCHEM ZUIDEMA

SEIZOENER

39

VRIJE SCHOOL MICHAËL ZWOLLE

M

ijn leukste ervaring op de school was het leuke schoolreisje naar Giethoorn in klas 5; toen gingen we kanoën en ik was de eerste die omging Dat was echt lachen! We mochten ook zwemmen maar de bodem vond ik vies, het was drassig en er lagen afgestorven planten , stokjes enzovoort. En het schoolreisje naar de Flierefluiter in klas twee; dat was wel dikke lol. In klas vier gingen we op schoolreisje naar natuurpark Lelystad, waar we een dag terug gingen in de oertijd. Ik wilde er wel een week blijven! School zwemmen vond ik altijd wel leuk omdat dat verfrissend was en ik vind zwemmem gewoon leuk. En gym vond ik wel leuk, al had ik soms moeite met de vroegere gymjuf, maar dat is effe persoonlijk. En het samen zelf maken van ons eind toneelstuk nu is ook leuk.Dit waren mijn leuke ervaringen op vrije school Michaël. VAN: THOMAS VAN HOORN

I

n de kleuterklassen zat ik bij juf Karlijn en juf Ludi. Ik vond daar het leuke: het thee drinken met elkaar, omdat het zo gezellig was en het handwerken vond ik ook heel leuk. Toen ging ik naar de eerste klas met juf Ludi. Ik vond daar het leuke: dat je voor het eerst naar het grote plein mocht en dat je leerde lezen met klas zes als hulp. Daarna ging ik alweer naar de tweede klas en kreeg meester Jan. Het leuke was: dat we weer een andere leerkracht kregen en dat je nu ook toneelstukjes ging doen. In de derde klas met meester Jan konden we al best goed lezen en schrijven, maar nu moch-

40

ten we schoolzwemmen met juf Nel. Dat was heel leuk, want de zwemleraar was heel aardig en ik had ook nog maar alleen A en moest nu B en C nog halen het is me heel snel gelukt. Toen ging ik naar de vierde klas. Dat was heel leuk, want het was de gang met de vijfde en de zesde klas en je mocht ook voor het eerst voetballen. Ik ging daarna naar klas vijf. Ik vond het best wel leuk omdat je nu met de feesten, zoals st. Michaël, de touwbrug mocht beklimmen en je voelde je al een beetje de oudste van de school. Zo kwam ik eindelijk in de zesde aan, en behoor nu eindelijk tot de oudsten van de school en had ik ook wel zin om naar de bovenbouw te gaan. Maar ik moest wel eerst de NIO toets maken en dat was best spannend. Gelukkig haalde ik havo-vwo niveau. Nu gaan we gaan nog op eindkamp naar Schiermonnikoog en we voeren nog een eindtoneelstuk op, dat we zelf maken. Dat waren mijn jaren op Vrije school Michaël. JOERI DEN DULK

H

oi, ik ben Joachaz. Ik ben in de 2e klas ( groep 4 ) op de vrije school Michael gekomen omdat we gingen verhuizen. Onze meester heet meester Jan en onze juf is dit jaar juf Daniëlle. Wij hebben elk jaar een onderwerp waar we over leren. Dit jaar is dat de Romeinen, vorig jaar de Grieken en plantkunde, en vorig vorig de Germanen. We hebben dan elk jaar een paar periodes die daar over gaan. Onze school heeft ook speciale feesten zoals het Michaëlfeest en het sint Jansfeest. Dan gaan we met het sint Jansfeest met de hele school en veel ouders naar een meertje toe waar we kunnen zwemmen en over een vuur mogen springen. Iedereen neemt dan eten mee dat we samen opeten. Ik vind zelf het sint Jansfeest het leukst omdat je lekker veel mag eten en het is ook gewoon heel gezellig. Omdat dit ons laatste jaar hier is mogen we speciale dingen doen als: de draak spelen met het Michaël feest, het vuur aansteken met sint Jan en nog

allemaal andere dingen. Elke 6e klas maakt een eindtoneelstuk. Als je wilt weten waar dat van ons over gaat moet je maar komen kijken. Het is in ieder geval wel héééééél leuk. Onze klas gaat ook op eindkamp naar Schiermonnikoog. Ik denk dat ik onze klas het meest ga missen. Wat ik absoluut niet ga missen zijn de oersaaie preken van meester Jan. Maar als hij niet preekt is hij een supermeester want hij kan heel goed verhalen vertellen. Jammer genoeg ga ik naar de middelbare toe, want daar heb je heel veel huiswerk. Maar het zal daar ook wel leuk zijn want ik doe de tennisclass omdat ik erg van tennis hou. Als ik mijn tijd op de Vrije school in één woord moet samen vatten is dat: superleuk! GROETJES JOACHAZ

re dingen, opdrachten  enz. We gingen als klas ook meer normaal tegen elkaar doen, want eerst deden de meisjes en de jongens heel afstandelijk tegen elkaar maar dat veranderde. In de 6de klas was het super! We kregen juf Daniëlle er bij op de vrijdag. Op heel veel feesten mocht de 6de klas  de grote dingen doen. Het was vooral gezellig omdat we veel beter met elkaar om gingen. Het is heel raar toen ik nog in de 1ste zat en toen vond ik de 6de echt reuzen! Maar nu lijkt dat gelukkig niet meer zo Ik vond het superleuk op deze school en ik heb veel vrienden gemaakt! Eerst kon ik niet goed opschieten met de klas, maar er is veel veranderd! Op weg naar de middelbare school!

H

et begon allemaal in de kleuter klas bij juf Anneke.Daar kan ik me niet zoveel van herinneren maar ik weet wel dat ik het daar leuk had. De over stap naar de poortklas was wel spannend en daar ging je ook meer dingen doen en zo. Het overvliegen was ook heel eng, iedereen keek naar je en iedereen riep mijn naam. Het was een grote stap, want in de 1ste ging je leren lezen en schrijven en tellen enz. Daar kreeg ik juf Danielle en juf Alinde. In de 2de klas was het toch een tikkeltje anders, je mocht meer en ik voelde me toch een stukje groter.  In de 3de klas begon ik meer contact met de kinderen in de klas te krijgen. In de 4de klas ging ik naar de andere gang dat was heel erg wennen. Ik voelde me ook echt bij de oudere kinderen horen. In de 4de werd het ook steeds moeilijker, je kreeg een ander manier van lesgeven. Toen we bijna naar de 5de klas gingen kreeg ik te horen dat ik moest blijven zitten. Het was een grote schok voor mij, maar het voordeel is, ik ben nu wel heel erg veranderd de laatste tijd vind ik zelf. Ik ben spontaner geworden en heb meer van mezelf laten zien. Het was wel makkelijk om dingen over te doen maar het was toch anders. Want toen opeens had ik een meester en eerst twee juffen.

GR. JANINE

V

orig jaar kwam ik in deze klas. We begonnen met vormtekenen, dat ik heel erg leuk vond. Vormtekenen had ik nog nooit gehad en ook fluitspelen was nieuw voor mij. Je leert alles in periodes. Nu hebben we bijv. een periode over de Romeinen. Je verdiept je in dat onderwerp en je mag er ook vaak een tekening bij maken. In de pauze is het heel gezellig in de klas. Er wordt dan heel veel gekletst en gelachen. Als we braaf zijn geweest mogen we naar een speeltuintje naast de school en anders moeten we op het schoolplein blijven, waar het ook heel gezellig is. Na de pauze hebben we vaak rekenen en taal, maar als we tijd over hebben gaat meester nog even voorlezen en dan is de dag voorbij. Op vrijdag hebben we juf Daniëlle en gaan we knutselen en aan het eindtoneelstuk werken, wat heel erg leuk werk is! Vooral vind ik de feesten heel leuk op school. Klas zes mag dan extra veel doen: met sint Michaël bijv. mag klas zes de draak spelen! Straks ga ik naar de middelbare school en ik hoop dat de klas daar net zo gezellig wordt als deze. BREGJE

In de 5de klas was het best pittig. Je kreeg steeds moeilijke-

SEIZOENER

41

VRIJE SCHOOL MICHAËL ZWOLLE

I

k heb het op deze school heel leuk gehad, ondanks dat er soms ook minder leuke momenten tussen zaten. In dit stukje ga ik het vooral over de schoolreisjes en uitstapjes hebben omdat ik die leuk vond. Ik begin in de kleuterklassen daar zat ik twee jaar in de klas van juf Karlijn dat was wel één van de leukste tijden op deze school. Misschien de leukste. In het eerste jaar van de kleuters zijn we vooral naar de houten speeltuin geweest. Dat was altijd wel heel erg leuk en gezellig. In het tweede jaar zijn we ook vooral naar de houten speeltuin geweest. Daarna heb ik 3 maanden in de poortklas gezeten bij juf Ludi. Geen schoolreisjes. We hadden vaak een soort uitstapjes in de eigen school. Dan gingen we met juf kijken bij de verbouwing en aan een meneer vragen stellen. Ik weet nog dat hij vertelde over glasvezels. daar zitten stukjes glas in en als je er in knijpt zitten ze in je hand. In klas 1 gingen we naar de leemkulen. Daar gingen we met plastic zakken naar beneden glijden. De schoolreisjes van de andere jaren hadden bijna allemaal met de periode te maken en soms gingen we gewoon een keertje weg. Het leukste uitje vond ik wel het uitje naar Rotterdam vorig jaar, toen gingen we naar de wereldhavendagen en daarna mocht ik bij mijn opa en oma logeren dat was heel leuk. Ook het uitje naar het openluchtpark in Lelystad. Daar gingen we thee maken en brood maken en zwemmen. En we gingen we kijken hoe de mensen héééél lang geleden leefden. Ik heb veel zin in het eindkamp want dan gaan we lekker feesten (ik hoop meester ook!). In mijn tijd op deze school vond ik het leukste als we over een onderwerp gingen praten en dat we dan op een heel ander onderwerp uitkwamen. Bijvoorbeeld als we een dictee maken. dan hebben we een woord en één iemand weet niet wat het woord betekent. En dan komen er vragen en uiteindelijk kan het overal over gaan. Dat is fijn want dan gaan we lekker praten. Dat is niet echt leren maar je leert er wel veel van. Dan is meester in de stemming en het gezelligst. GEZELLIG!!! Meester kan super vertellen, want hij heeft veel meegemaakt en gereisd. Hij is dan ook een oudje, 52 jaar, soms wat oubollig. Het leukste vak vind ik rekenen , ook al heb ik een tijdje lang niet echt gerekend , ik vind dat echt het leukste vak. Overschrijven vond ik niet leuk. De juffies en meesters waren bijna allemaal te gek! Ik wens voor iedereen uit de klas dat ze ook een leuke tijd zullen hebben op hun nieuwe school! ARTHUR

42

SEIZOENER

I

k heb het heel leuk op deze school gehad, erg gezellig. Maar vooral de feesten vond ik het leukst aan deze school!  De tijd op de Vrije school Michaël was voor mij erg leuk. Vanaf de kleuterklas heb ik bij kinderen in de klas gezeten waar ik nu nog steeds bij in de klas zit. Ik heb anderhalf jaar in de 1ste kleuterklas gezeten bij juf Margreet waar het altijd super gezellig was. Ik ging met een vrolijk gezicht naar school en kwam ook zo weer terug. Elke donderdag gingen we een broodje maken, in de pauze gingen we dat smeren en opeten. De geur van dat brood vind ik nog steeds zo lekker ruiken en het doet me aan die tijd denken. Iedere dag waren er andere kinderen die de juf mochten helpen en naast haar mochten zitten. Elke schooldag duurde tot 13.00 uur. In de poortklas (groep 2) heb ik maar een half jaar gezeten, omdat ik over de eerste groep langer deed dan anderen. Toen ik naar klas 1 ging, vond ik dat heel spannend, want in de eerste klas leer je de letters. De hogere klassers speelden in de pauzes veel met mij. In klas 2 heb ik leren lezen. (In klas 1 deden we dat ook een beetje maar nog niet uit boekjes.)Uit de boekjes lezen vond ik wel een beetje lastig. Meester Jan heeft mij vanaf klas 2 tot en met klas 6 lesgegeven. Ik heb veel van hem geleerd, maar vooral geschiedenis. In de derde klas hebben we een periode over de Bijbel gehad. Hier hebben we ook een toneelstukje over gehouden, dat ging over Adam en Eva. Ik heb van de handwerklessen van juf Nel veel geleerd. In mijn vrije tijd handwerk en knutsel ik nog altijd. Vormtekenen kregen we in de vierde klas, dat vond ik één van de leukste dingen. In de vierde heb ik mijn eerste spreekbeurt gehouden, die ging over de tijger. Van al mijn spreekbeurten, vond ik dat onderwerp het leukste. Carnaval is mij het meest bijgebleven in klas 5.Bij elke carnaval is er een ander onderwerp, in deze klas waren dat de Grieken en Egyptenaren. Iedereen loopt rond door de school en doet een paar activiteiten. Alle klassen organiseren een andere activiteit, in hun eigen klas. Voor mij was de zesde het leukst, je mag als klas zowat alle feesten organiseren. Bijvoorbeeld, de draak spelen voor het Michaëlfeest; eieren verstoppen bij Pasen, een geweldige sportdag onder leiding van ons, een speciale vlechtvorm maken bij de meiboomdans en tenslotte Sint Jan, waarbij wij het vuur mogen aansteken. Dan is het zomervakantie en is voor de 6de klas de Vrije school Michaël afgelopen. Maar ik kon deze tijd echt

niet overleven zonder mijn beste vrienden en natuurlijk de enige echte meester Jan! Het Celeanum wordt mijn volgende school. Ik hoop hier ook veel vrienden te krijgen en veel plezier te zullen beleven. Ik zal deze toffe school niet gauw meer vergeten!! MAI-LIN BACKERS

I

k ben begonnen in de kleuterklas bij juf Margreet, dat was altijd heel leuk met mijn vriendjes en vriendinnetjes.Toen ik naar de 1e klas ging was ik een beetje bang dat ik helemaal niets zou snappen, maar dat was helemaal niet nodig, zei juf Ludi!!! In de 2e klas gingen we voor het eerst een toneelstukje opvoeren!!!! Toen was er een meester, die heet meester Jan. In de 3e klas kregen we op de woensdag juf Nel. Daar gingen we breien en haken, dat was altijd hééééél gezellig!!! Eindelijk naar de 4e klas, in die grote, lange gang. Heel veel tafels en stoelen moesten er toen gesleept worden, dat was best wel een gedoe hoor!!!! We kregen van meester Jan een periode dierkunde, dat was heel populair bij ons in de klas. We mochten veel tekenen en dat vond iedereen leuk. In klas 5 moesten we een werkstuk maken over een land. Ik en mijn vriendin Eden deden het over Noorwegen. In klas 5 moesten we het Luciafeest organiseren, ik mocht toen met een paar andere kinderen Lucia zijn, dat was een leuke ervaring!!! Toen we naar klas 6 gingen moesten we eerst van Sybren een klasgenoot van ons afscheid nemen. Nu zit ik in klas 6 en vind het hartstikke leuk. Ik heb nog steeds meester Jan, maar voor de afwisseling hebben we op vrijdag onze geliefde juf Daniëlle. We zijn nu bezig met ons eindtoneelstuk. In klas 6 mag je bij alle feesten speciale dingen doen, bijvoorbeeld: bij sint Jan het vuur aan steken, bij het Michaëlfeest de draak spelen. Straks ga ik naar het Meander, de middelbare school, dat vind ik heel erg leuk en spannend maar toch ga ik iedereen in mijn klas wel hééééél erg missen. Dit was mijn tijd op Vrije school Michaël!!!!! RACHEL ZANTINGH

I

k begon de Vrije school vanaf de kleuterklas. Mijn juf was juf Margreet. Ze was een aardige en vrolijke juf en we kregen één keer in de middag een koekje, dan was het meestal een race wie het eerst bij de raspjes was want iedereen wou zijn koekjes  raspen want dan kreeg je koekjespoeder en dat vonden wij veel lekkerder dan gewoon een koekje. Toen we er klaar voor waren gingen we naar de Poortklas (bestaat nu niet meer). Ik kwam in de klas met Juf Ludi een leuke maar toch redelijk strenge juf. In de poortklas leerde ik mijn klasgenootjes kennen We hadden in het begin niet echt een klas maar meer een lokaal met allemaal groepjes vrienden. We speelden altijd vader en moedertje en ik was dan altijd de vader met het pistool! Na een jaar gingen we naar de 1ste klas. Gelukkig hielden we juf Ludi wel. Ik was het druktemakertje van de klas waardoor ik vaak een discussie met de juf kreeg. We kregen te horen dat we volgend jaar een andere leerkracht zouden krijgen en dat vond ik niet zo leuk. Ik kan me nog goed herinneren dat we aan het eind van de pauze een hand gaven aan onze nieuwe meester (meester Jan). Tot mijn verbazing deed hij heel aardig en hij keek me met een glimlach aan. Toch vond ik het nog wel eng in de toen we naar de 2e klas gingen. Ik zat in een hoek van de klas en durfde alleen te praten met mijn vrienden. Na een paar maanden kwam er op woensdag een andere juf (juf Nel). Op een of andere manier durfde ik bij juf Nel wel weer het druktemakertje van de klas te zijn en kwam weer uit mijn schulp. In de 3e klas was juf Nel een keer ziek en viel meester voor haar in. Normaal was ik bij meester het stille jongetje dat altijd maar in de hoek zat maar die dag was anders. Ik ging door het dolle heen en maakte de klas helemaal wild. Na een kwartiertje kwam meester naar me toen boog over me heen en legde een hand op mijn schouder en zei :”Hé, Rinus wat is er aan de hand? Joh, zo ken ik jou helemaal niet.” Sinds die dag ben ik ook bij meester het druktemakertje. Ik vind het niet heel erg om het druktemakertje te zijn, want ik maak de klas vaak aan het lachen en dat vind ik wel leuk! In de 4e klas moest ik mijn eerste spreekbeurt houden, Dat vond ik best spannend want ik had geen idee hoe het zou gaan. Ik hield mijn spreekbeurt over de cavia omdat we een spreekbeurt over een dier moesten maken en ik was helemaal gek van de cavia’s. Gelukkig ging de spreekbeurt beter

SEIZOENER

43

Van de redactie VRIJE SCHOOL MICHAËL ZWOLLE

dan ik had verwacht. In de 5e klas kwam ik naar voren met gedichten maken, want daar ben ik wel goed in. De 6e klas is het laatste jaar, dus heb ik het het leukst Al die groepjes vormden zich in één grote groep en ik zou me geen andere klas meer willen wensen! Ik heb een hele fijne tijd gehad op de Vrije school. VAN RINUS

Seizoener Schoolkrant van Vrije School Michaël Over een paar dagen is het vakantie. Wat gaat een schooljaar snel voorbij. Het is fijn op school maar even los van school is er ruimte voor andere dingen. Lekker even zwemmen, fietsen, een vakantie op een andere plek, even weg van wat de dagelijkse gang van zaken is. Heerlijk! In deze schoolkrant veel ruimte voor het afscheid van de zesde klassers.

H

et eerst kom je in de kleuterklas. Ik heb zelf niet zo veel herinneringen van hoe het was of hoe ik het vond, maar ik weet wel dat je de hele tijd mocht spelen en dan liedjes zingend ging opruimen. In de klas daarna, de poortklas, weet ik niet meer wat je daar deed, maar die bestaat nu niet meer. Toen ik 6 was ging ik naar de eerste klas. Ik weet nog over het leren dat je de letters leert met tekeningen, zoals dat de k als koning wordt getekend. Ook ga je in de eerste klas leren vormtekenen met heel makkelijke vormen zoals een lemniscaat. Als vertelstof, die je in elke klas krijgt, (en ook hoe je je moet kleden op carnaval) krijg je sprookjes voorgelezen waar je toneelstukken over speelt. Dat vond ik wel leuk en nu ook nog wel. Toneelspelen doe je ongeveer twee keer per jaar. In de tweede klas krijg je fabels te horen waar je ook weer toneel over speelt. Een van de fabeltjes die ik nog weet is over een kraai met een stukje kaas in zijn snavel, die een vos van hem afpakt door te zeggen dat hij goed kan zingen, waarop de kraai dat doet… .In de derde klas kreeg ik de verhalen van de Bijbel. In de vierde klas krijg je de verteld over de Edda. Aan het eind van elk schooljaar kreeg iedereen een getuigschrift met een gedicht er in wat de docent had gemaakt. In de 5de klas heb je het over de Grieken. In de zesde klas mag je allemaal bijzondere dingen doen, op feesten zoals Michaël mochten wij klas de draak spelen. En het eindtoneelstuk zijn we ook bezig om te maken. In juli gaan we met de klas op kamp naar Schiermonnikoog, ik heb er heel veel zin in maar na de zomervakantie moeten we allemaal naar een andere school. Ik heb er zin in, maar vind het ook jammer. Ik ga samen met een paar andere kinderen naar van der Capellen. EDEN

44

SEIZOENER

Wij wensen hen alle goeds voor de toekomst die volgend schooljaar voor hun op een andere school begint. Een nieuw begin van onze schoolkrant; Pam schrijft hierover in “Welkom bij de Seizoener”. Wie schetst echter de verbazing bij ons als beginnende redactie in dit nieuwe format! Er is voor de beschikbare ruimte die we kunnen besteden zoveel kopij dat we moesten kiezen. Dit betekent dat er enkele artikelen moesten worden doorgeschoven naar de volgende krant die in de herfst uitkomt. Wat in het vat zit verzuurt niet. Kijk en geniet van wat er nu allemaal al in gekomen is aan gezellige en informatieve artikelen. Voor iedereen een heerlijke en goede vakantie toegewenst! DE REDACTIE