Jaargang 40 Mei 2013 Uitgave van MMV

4

Jaargang 40 Mei 2013 Uitgave van MMV

Moeder van Marlie Hillekens overleefde 40 jaar met Moermantherapie • Met enzymen de alvleesklier ondersteunen • Nieuw kookboek bron van inspiratie voor topkok Fagel • Chinese arts kijkt naar het totaalplaatje • Vernieuwde website, vernieuwd magazine

Advertenties

Welke Multi van Lamberts past bij u?

?

Lamberts heeft een uitgebreid assortiment multi’s passend bij een specifieke leeftijd of leefstijl. Zo kan het kind, de puber, volwassene of (amateur)sporter altijd een passende keuze maken. Meer informatie via www.hb08.nl

Informatie via www.hb08.nl tel 088-0075700 mail [email protected] 05-12-12 10:57

De laatste weken is er het nodige te doen over mysterieuze aandoeningen bij piloten en cabinepersoneel als gevolg van verontreinigde dampen uit het luchtverversingssysteem. De giftige dampen zijn afkomstig van olie uit de motoren. Over de blootstelling van de passagiers aan deze gifdampen wordt niet gesproken, maar je kunt gerust aannemen dat een lange vlucht niet echt een bijdrage is aan uw en mijn gezondheid.

Voor Marlie Hillekens (54) staat het als een paal boven wa­ ter: de Moermantherapie werkt! Haar moeder overleefde er veertig jaar mee. Tot ze na een heupoperatie niet meer vol­ gens de richtlijnen kon koken. Toen was het snel gebeurd. Voor Marlie een reden om haar diensten aan te bieden aan MMV. “Dit wil ik bij anderen graag voorkomen.”

Nog zo’n voorbeeld. Bij de bestrijding van onkruid wordt al jarenlang gewerkt met heel gemene stoffen die ertoe bijdragen dat bijen massaal het loodje leggen. De bestrijdingsmiddelen zijn een baanbrekend succes. Ze zijn voor het bedrijfsleven zeer aantrekkelijk. Andere vormen van onkruidbestrijding zijn veel arbeidsintensiever. Intussen wordt de bij serieus met uitsterven bedreigd. De gevolgen voor de natuur laten zich raden. In dit nummer merkt topkok Paul Fagel op dat we niet zorgvuldig genoeg kunnen zijn met ons eten. Die oproep valt gemakkelijk uit te breiden. We kunnen niet zorgvuldig genoeg omgaan met moeder natuur. Zij leent zich niet voor experimenten. Mensen moeten daarvoor de tol betalen in de vorm van allerlei ernstige ziekten. Wie kiest voor een zorgvuldige leefstijl, dient dus uiterst kritisch te volgen wat er om ons heen gebeurt. Alleen dat al onderstreept de noodzaak om als MMV uit te groeien tot een organisatie die er toe doet. De eerste concrete stappen zijn gezet. We komen eraan. Er is werk aan de winkel!

Vitamine D(oen) Vitamine D is nodig voor de normale groei en ontwikkeling van botten bij kinderen. Bij ouderen draagt het bij tot instandhouding van normale botten, tanden en een normale werking van de spieren. Vitamine D draagt bij tot de normale werking van het immuunsysteem en speelt een rol in het celdelingsproces.

Veertig jaar overleefd met Moermantherapie

Het bericht volgt na een lange reeks van voedselschandalen. Ook daaruit kwam naar voren dat u en ik van alles en nog wat wordt aangedaan waarvan we geen weet hebben. En dat ter wille van commerciële belangen. Dat u en ik daarvan het slachtoffer kunnen worden, lijkt winst beluste ondernemers niet of nauwelijks te interesseren.

? Lamberts adv Multi A5.indd 1

MMV komt eraan!

Met enzymen de alvleesklier ondersteunen Met enzymen de alvleesklier ondersteunen. Dat is het doel van complementaire therapieën bij pancreaskanker, aldus kankeronderzoeker dr. Hans Stoop in het tweede deel van een serie over het ontstaan en de behandeling van verschillende soorten van kanker.

Nieuw kookboek bron van inspiratie voor topkok Fagel

4

8

14

“Je kunt niet zorgvuldig genoeg zijn met je eten”, zei topkok Paul Fagel bij het in ontvangst nemen van het kookboek ‘De Natuurrijke Keuken’, een nieuwe uitgave van MMV. Nadat drie jaar geleden darmkanker bij hem werd vast­ gesteld, eet hij kritischer dan ooit tevoren maar aan smaak heeft hij niets ingeleverd. Gezond eten niet lekker? “Een fabeltje.”

Chinese arts kijkt naar het totaalplaatje Yan Schroën is van huis uit biochemicus en deed onderzoek naar de invloed van onze geest op ons lichaam. Om de wisselwerking tussen die twee beter te begrijpen, besloot hij in China traditionele geneeskunde te gaan studeren. Het leverde hem een schat aan nieuwe inzichten op. “De Chinese geneeskunde kijkt veel meer naar het totaalplaatje.”

Vernieuwde website, vernieuwd magazine Vers van de pers kon een nieuw kookboek worden gepresenteerd, de eerste pagina’s van de volledig vernieuwde website konden worden getoond, magazine Uitzicht krijgt een nieuwe jasje plus een herijkte redactionele formule en aan andere projecten wordt nog volop gewerkt. Tijdens de algemene ledenvergadering van MMV op 20 april bleek dat het menens is met het eerder gepresenteerde plan om de vereniging op de kaart te zetten.

18

22

Hoge dosis, lage prijs

Cor van Groningen eindredacteur Uitzicht

Informatie via www.hb08.nl tel 088-0075700 mail [email protected] Lamberts adv Vitamine D A5.indd 1

05-12-12 10:53

3

Marlie Hillekens: ‘ik herinner me haar als altijd heel fit’

‘Mijn moeder overleefde veertig jaar met Moermantherapie’ Voor Marlie Hillekens (54) staat het als een paal boven water: de Moermantherapie werkt! Haar moeder overleefde er veertig jaar mee. Tot ze na een heupoperatie niet meer volgens de richtlijnen kon koken. Toen was het snel gebeurd. Voor Marlie een reden om haar diensten aan te bieden aan MMV. “Dit wil ik bij anderen graag voorkomen.” Tekst: Petra Pronk

I

n 1970 kreeg de moeder van Marlie Hillekens op 37-jarige leeftijd en­ deldarmkanker. Ze werd geope­ reerd en kreeg een stoma. Twee jaar la­ ter bleek de kanker uitgezaaid te zijn naar een van de longen. Opnieuw werd ze geopereerd, maar opnieuw twee jaar later bleken er ook uitzaaiingen te zit­ ten in de andere long. Dat was foute boel. De artsen gaven haar te verstaan dat ze weinig meer voor haar konden doen. Toch ging ze nog naar het zieken­ huis voor een chemokuur. De avond voordat ze die kuur zou ondergaan, kwam haar man bij haar op bezoek in het ziekenhuis met de mededeling dat hij op de televisie een documentaire over dokter Moerman had gezien. Toen was de keuze snel gemaakt. Aangezien de artsen haar weinig hoop gegeven hadden en ze drie jonge kinderen thuis had, besloot ze haar kaarten op de Moermantherapie te zetten. Ze zag af van de chemo en ging nog diezelfde avond naar huis. Na contact te hebben gelegd met de Moermanarts Albert Ronhaar uit De Krim begon ze aan de Moermantherapie, en daar heeft ze veertig jaar mee overleefd. Marlie was twaalf jaar toen haar moeder kanker kreeg. Ze kan zich van die peri­ ode weinig meer herinneren, behalve dat haar ouders besloten dat haar moe­ der het dieet zou volgen en dat de rest van het gezin ‘gewoon’ zou blijven eten.

“Mijn moeder volgde het heel streng”, vertelt Marlie. “Wat ik me vooral herin­ ner is de Moerman erwtensoep die va­ der voor moeder maakte. Die was schijnbaar heel vies, dus gelukkig hoef­ den wij daar niet van mee te eten. Maar moeder had er geen moeite meer. Ze volgde het dieet heel streng en conse­ quent. Zeker in de eerste periode was ze echt ‘op de letter’. Later versoepelde ze dat wel, maar toen de kanker terug­ kwam ging ze weer streng aan de bak.” Met succes, want ze leidde een volko­ men normaal leven. “Ze ondernam van alles”, vertelt Marlie. “Ze fietste veel, zat een poos op badminton en ging elk jaar op vakantie, speelde bridge en was vrij­ williger bij De Zonnebloem. De stoma is nooit een belemmering geweest om din­ gen te doen en ik herinner me haar als altijd heel fit.”

Hormoonpleisters

Wel bleef de ziekte haar achtervolgen. Zo kreeg ze op een gegeven moment na een verontrustende uitslag van een uit­ strijkje het advies om uit voorzorg haar baarmoeder en eierstokken weg te la­ ten halen. Om te voorkomen dat ze in de overgang kwam, kreeg ze hormoon­ pleisters. Vlak daarna werd borstkan­ ker vastgesteld. “Toen ze die diagnose kreeg, heeft ze direct de link gelegd met de hormoonpleisters. Haar arts ontkende dat verband echter en zei let­ terlijk: ‘Water kan niet branden. U ge­

Marlies vraag aan de oncoloog of dat soms het gevolg kon zijn van het an­dere eetpatroon, zei hij dat dat volstrekt on­ mogelijk was. Er volgden hormoonspui­ ten en chemotherapie die halverwege beëindigd werd wegens ernstige bijwer­ kingen en depressie. In 2012 overleed haar moeder.

looft in sprookjes’. Maar jaren later is door wetenschappelijk onderzoek vast komen te staan dat er wel degelijk een link is tussen het gebruik van hor­ moonpleisters en borstkanker, hetgeen toen ook door de behandelend arts is erkend.”

Ook vader

Hoewel de kanker diverse keren terug­ kwam bleef haar moeder vol overtuiging de Moermantherapie volgen. Mensen zeiden wel eens tegen haar als ze weer ziek was: ‘Zie je wel, het werkt niet’. Maar zij geloofde er rotsvast in dat het wèl werkte. Ze was immers na de uit­ zaaiingen in haar longen opgegeven, maar intussen was ze er nog steeds. Dat sterkte haar in de overtuiging dat het dieet goed voor haar was. Een overtui­ ging die Marlie deelt. Zeker omdat ze bij haar ouders duidelijk het verschil ge­ zien heeft dat de Moermantherapie kan maken. Zo werd ook haar vader, een kleine twintig jaar na haar moeder, ge­ troffen door kanker. “Hij was de reden dat mijn moeder aan het dieet is begon­ nen. Daarin steunde hij haar altijd. Hij was echt haar steun en toeverlaat. Maar toen hij zelf kanker kreeg, koos hij niet voor de Moermantherapie, hoewel hij had gezien wat het voor mijn moeder had gedaan. Hij was zelf te veel een Bourgondiër en koos voor de reguliere aanpak. Binnen vijf jaar na de diagnose is hij overleden.”

‘Mensen praktisch bijstaan’

Revalidatie

Marlies moeder daarentegen was 38 jaar na de eerste diagnose nog steeds ge­ zond. Maar toen ze in 2008 een heup­ operatie moest ondergaan, ging het mis. Na de operatie bleef ze moeilijk ter been en ze moest een half jaar revalide­ ren. “In het revalidatiecentrum was het niet mogelijk om het Moermandieet te volgen”, vertelt Marlie. “Er werd gewoon wit brood met kaas, vlees en zoet beleg gegeten en als avondeten aardappels, vlees en stukgekookte groente. Patiën­ ten trakteerden er elkaar op snoep en chocolade dat het bezoek had meege­ bracht. Toen is het misgegaan.” Eenmaal thuis was haar moeder niet in staat om zelf boodschappen te doen en te koken. Ze was aangewezen op thuis­ hulp, maar die mocht geen boodschap­ pen doen of koken. De vriendin die als mantelzorger optrad had het Moerman­

“In het revalidatie­ centrum was het niet mogelijk om het Moerman­dieet te volgen” dieet niet in de vingers; de kinderen woonden te ver weg om dagelijks langs te komen. Daarom moest Marlies moe­ der het na bijna veertig jaar gezond eten ineens doen met kant-en-klaar maaltij­ den voor de magnetron. Als Marlie langskwam, bracht ze zelfgemaakte Moermanvoeding mee voor een paar dagen, maar dat mocht niet baten. Ne­ gen maanden na de operatie bleken de tumormarkers flink te zijn gestegen. Op

“Mijn moeder had graag de Moerman­ therapie willen blijven volgen, maar dat was helaas niet mogelijk door gebrek aan mensen die haar daarbij konden helpen. Dat vond ik heel schrijnend. Mijn moeder woonde in Limburg, terwijl ik in Alphen aan den Rijn woon, zo’n twee uur rijden bij elkaar vandaan. Ik wist niet hoe ik in de woonplaats van mijn moeder mensen kon vinden die zich haar hadden willen inzetten. Als ik van iemand in mijn wijk zou weten dat die in zo’n situatie zat, zou ik niet te be­ roerd zijn om te helpen. En zulke men­ sen zijn er vast meer. Maar hoe vind je die? Hoe vinden hulpvrager en vrijwil­ liger elkaar? Toen ik laatst zelf met griep in bed lag, had ik tijd om hierover na te denken en ik dacht: ik moet hier gewoon zelf iets mee gaan doen!” Marlie stuurde een brief aan de MMV met de mededeling dat ze graag als vrij­ williger ingezet zou willen worden om mensen te helpen die in een zelfde situ­ atie zitten als haar moeder had gezeten. “Mijn moeder had een hulpvraag die om Lees verder >

4

5

praktische redenen niet ingevuld kon worden. Ik kon haar destijds helaas niet helpen, maar als ik in mijn eigen woon­ plaats iets voor anderen kan betekenen die in een soortgelijke situatie zitten, zou dat wel mooi zijn. Ik wil graag iets betekenen voor mensen die zelf actief met hun herstel aan de slag willen en gemotiveerd zijn om het dieet te gaan volgen. Mensen die nog aan het begin staan en begeleiding nodig hebben of die door omstandigheden niet zelf in­ vulling aan het dieet kunnen geven. Ik wil graag in praktische zin mensen bij­ staan.” Ze vindt het dan ook jammer dat ze op de laatste ledenvergadering vernam dat de MMV besloten heeft om pas in het najaar van 2013 aan de slag te gaan met het voorgenomen project van ambassa­ deurs en buddy’s. Ze wil graag zo snel mogelijk aan de slag. In afwachting van volgende stappen is ze alvast begonnen om zich de voedingsregels van MMV ei­ gen te maken en te oefenen met Moer­

man à la carte door de recepten uit het nieuwe kookboek uit te proberen.

‘Veel meer mogelijk’

Marlie is zeer gemotiveerd door de er­ varing die ze met haar ouders heeft. Ge­ zondheid hangt in haar optiek nauw sa­ men met de keuzes die je maakt. “Dat mijn vader zijn eerste kanker niet over­ leefde, terwijl mijn moeder zo vaak ge­ troffen is door de ziekte en door het Moermandieet nog zo’n veertig jaar lang een goed leven heeft kunnen leiden, heeft mij wel gesterkt in mijn overtui­ ging dat gezond eten heel belangrijk is en echt een verschil kan maken. Daar­ door ben ik zelf ook stap voor stap veel gezonder gaan eten en leven. Op dit mo­ ment ben ik misschien zelfs nog wel strenger dan mijn moeder”, lacht ze. “Ik gebruik al geruime tijd geen gluten, sui­ kers en lactose meer en heb sinds janu­ ari 2013 alle dierlijke producten uit mijn menu geschrapt, met uitzondering van bijenpollen en honing.” Dat werkt, zo heeft ze ook in haar eigen

gezin geconstateerd. Toen een van haar kinderen op 5-jarige leeftijd de diagno­ se pdd.nos (autisme) kreeg, ging ze op zoek naar een complementaire genees­ wijze naast de reguliere aanpak. Er bleek een therapie te zijn met magne­ sium en vitamine B6. Jarenlang liet ze supplementen overkomen uit Amerika en ze liet bij een klassiek homeopaat de consultatiebureau-inentingen ontstoren. Inmiddels is haar zoon volwassen en het is volgens Marlie niet meer merkbaar dat hij ooit een vorm van autisme heeft gehad. En dat terwijl destijds bij de di­ agnose gesteld was dat hij nooit een normaal leven zou kunnen hebben. “Er is dus veel meer mogelijk dan alleen de reguliere behandeling. Daarom is het al­ tijd goed om jezelf, naast het advies van je behandelend arts, aanvullend te in­ formeren en te beseffen dat een regu­ liere behandeling een complementaire benadering niet hoeft uit te sluiten en soms zelfs kan vervangen.”

Kruiden natuurlijke heelmeesters

Driekleurig viooltje

D MMV’er Cor van Groningen koninklijk onderscheiden Een goede bekende zou worden onderscheiden, zo luidde het telefoontje, en daarom moesten Cor van Groningen en zijn vrouw Tiny vrijdag 26 april al vroeg op het Delftse stadhuis zijn. Tot zijn grote verrassing was niet de goede bekende maar hijzelf de laureaat. Burgemeester Bas Verkerk deelde Cor mee dat hij benoemd was tot Lid in de Orde van Oranje Nassau. Reden: zowel voor als achter de schermen speelt hij al meer dan 30 jaar een belangrijke rol binnen de Moermanvereniging c.q. MMV. Hij was onder andere secretaris van het bestuur en is eindredacteur van het magazine Uitzicht. Andere verdiensten zijn dat hij scriba is van de kerkenraad van de hervormde wijkgemeente Mattheüs en werkt als secretaris van het centrale College van Diakenen. Daarnaast was Cor 17 jaar lang bestuurslid van de Stichting Hulp Oost-Europa.

6

Informatie: Marry Foelkel Tekst: Petra Pronk

e winter liet zich maar moeizaam verjagen, maar desondanks stonden de tuincentra al vol met maartse viooltjes. Terwijl het maarts­ viooltje vooral aromatisch en kleurrijk is, staat zijn zusje, het driekleurige viooltje, vooral bekend om haar geneeskrachtige eigenschappen en huidproblemen. Be­ richt van de lentebode. Het paarse maartsviooltje is een van de eerste lentebloemen. “Het viooltje wordt door zijn zoete verleidelijke geur van oudsher in verband gebracht met liefde”, zegt kruidenspecialiste Marry Foelkel. “Het staat symbool voor zuiver­heid en zedigheid. Schrijvers, van Homerus tot Shakespeare, lieten zich door het viooltje inspireren en een ge­ droogd exemplaar vergezelde menige liefdesbrief. Ook wordt er een prachtig paarsachtige liefdesdrankje van gemaakt met de veelzeggende naam ‘parfait d’amour’.” In oude kruidenboeken wordt het drie­ kleurig viooltje vaak betiteld als ‘stief­ moedertje'. Die naam slaat op de vorm van de bloemen, met het grote onder­ ste blad als de moeder, de twee daar­ boven gelegen bloemblaadjes als haar eigen dochters en de bovenste bloem­ blaadjes als haar stiefdochters. Het driekleurig viooltje was vroeger het symbool van de herinnering en werd daarom veel op graven geplant.

Geneeskrachtige werking

De symbolische betekenis van ‘zuiver­ heid’ is ook terug te vinden in de ge­ neeskunde. Het driekleurig viooltje be­ vat onder andere flavonoïden, slijmstoffen en vitamine E en is bloed­ zuiverend, helpt tegen krampen en koorts en werkt verzachtend op het ze­ nuwstelsel. “Viooltjes hebben een ge­ weldig goede uitwerking bij huidklach­ ten”, stelt Marry. “Baby’s van een moeder met een slechte bacteriehuishouding in de darmen komen vaak ter wereld met een gevoeligheid voor eczeem. Het drie­ kleurig viooltje kan moeder en kind hel­ pen wanneer ze worden behandeld met compressen of thee van een aftreksel van viooltjes. Het driekleurig viooltje heeft een sterke bloedzuiverende werking en is daardoor in te zetten tegen ontstekingen in de breedste zin van het woord. Het is een prima middel tegen laaggradige ontste­ kingen, een van de grote problemen van onze tijd. Ook luiereczeem, dauwworm en acne kunnen er prima mee bestreden worden, evenals infecties van de lucht­ wegen. Overigens is ook bij dit soort pro­ blemen het goedkoopste en het beste niet wat je doet, maar wat je laat: gooi bijvoor­ beeld melk en kaas uit je dieet.” Inhoud: Marry Foelkel Tekst: Petra Pronk

Recept Lotion of thee van driekleurig viooltje Leg een aantal viooltjes op de ver­ warming of laat ze drogen in de droogoven. Je kunt het hele kruid gebruiken: bloemen, stengels en blaadjes. De toepassing kan varië­ ren. Het is mogelijk de gedroogde kruiden te verpulveren, waarna ze gegeten kunnen worden in bijvoor­ beeld biogarde. Een andere mogelijkheid is om er thee van te zetten. Dit mengsel kan zonder problemen toegevoegd wor­ den aan babymelk. Daarnaast is het mogelijk om een aftreksel te gebruiken als lotion bij huidproblemen. Pak hiervoor een linnen doek die u kunt gebruiken als compres, drenk die in de lotion en leg het geheel op de aangedane plek.

7

Ontstaan van tumoren & mogelijke behandel­ingen

deel 2

Afweersysteem versterken, herstelmechanisme verbeteren

Pancreaskanker: met enzymen alvleesklier ondersteunen doel complementaire therapie Is kanker een ziekte die op zichzelf staat of is het een uitloper van een verstoring in de stofwisseling? Op die vraag gaf kankeronderzoeker dr. Hans Stoop in het vorige nummer een helder antwoord. Als tweede deel in deze serie over het ontstaan en de behandeling van verschillende soorten van kanker start hij bewust met den niet zo veel voorkomende soort: alvleesklierkanker. Tekst: dr. Hans Stoop

D

e alvleesklier neemt een belang­ rijke plaats in bij het handhaven van onze gezondheid en speelt om die reden een prominente rol bij de complementaire (niet toxische) behande­ ling van kanker. Bij ongeveer 1650 perso­ nen per jaar wordt in Nederland de diag­ nose alvleesklierkanker gesteld; tweemaal zo vaak bij mannen als bij vrouwen. Vaak gaat het om mensen bo­ ven de 60 jaar. Zo’n 15 procent van de kankerpatiënten heeft diabetes. De al­ vleesklier heeft een tweetal functies:  e maakt ongeveer 1,2 liter sap (spijs­ Z verteringsenzymen) per dag aan. Deze vloeistof wordt op commando van de hersenen of van de maagwand aan de dunne darm afgegeven. Pas nadat deze enzymen hun werk hebben gedaan, kunnen voedingsstoffen via de wand van de dunne darm in ons lichaam wor­ den opgenomen.  e productie van hormonen (insuline, D glucagon en somatostatine) die direct aan het bloed worden afgegeven, waar zij een essentiële rol bij de suikerstofwisseling spelen.

Over de precieze oorzaak van alvlees­ klierkanker is niet veel bekend binnen de reguliere geneeskundige opvattingen. Maar uit het bovenstaande is het niet moeilijk te begrijpen dat de samenstel­ ling van ons dieet een grote invloed heeft op het gezond houden en het daarmee goed laten functioneren van de alvlees­ klier. Risicofactoren op het ontstaan van alvleesklierkanker hebben alles te maken hebben met onze leefstijl. Daarin speelt voeding verreweg de belangrijkste rol. Overgewicht en abdominale obesitas (vetzucht in de buikregio), tekort aan fo­ liumzuur en vitamine D, het eten van rood vlees en zetmeelrijke voeding, te lage inname van fruit en te weinig li­ chaamsbeweging zijn allemaal negatie­ ve factoren. De keerzijde daarvan is dat een volwaardig dieet een voorname rol kan spelen in het voorkomen van deze vorm van kanker. Andere risicofactoren die genoemd worden zijn roken, chro­ nisch ontstekingen en erfelijke aanleg.

Klachten en symptomen

Een niet goed werkende alvleesklier uit zich vaak direct in klachten: buikpijn, misselijkheid, braken, diarree. Als ge­ volg daarvan worden belangrijke voe­ dingsstoffen niet opgenomen. Dit leidt tot verzwakking en vermagering. Wan­ neer er sprake is van alvleesklierkanker, kunnen daarbij ook symptomen optre­ den als verminderde eetlust en een zeu­ rende pijn in de bovenbuik of in de rug. In de meeste gevallen wordt alvlees­ klierkanker pas heel laat ontdekt en is de tumor al geruime tijd aanwezig. Een gevorderde tumor kan de galweg dicht­ drukken waardoor er geelzucht kan op­ treden. Een buisje plaatsen om de af­

voer van gal weer aan de gang te krijgen is meestal het enige wat de chirurg kan doen.

nen, enzymen, mineralen, laetril, klier­ extracten maar ook tumorremmers en stoffen die het immuunsysteem stimu­ leren. Daarnaast kunnen ook nog an­ dere therapieën worden ingezet om een beter resultaat te bereiken. Dat al­ les is bedoeld om de natuurlijke afweer te versterken, de conditie van het li­ chaam te verbeteren en zo de tumor onder controle te houden of zo moge­ lijk te vernietigen.

Het eigenlijke doel van de behandeling van alvleesklierkanker is uiteraard ge­ nezing. Dit is echter vaak niet mogelijk omdat alvleesklierkanker doorgaans in een laat stadium wordt ontdekt. Uitzaai­ ingen of doorgroei van het gezwel in het omringende weefsel heeft dan vaak al plaatsgevonden. Als er geen uitzaaiingen zijn, is een ge­ nezende operatie mogelijk maar dat geldt slechts bij ongeveer 15 procent van de patiënten. Wanneer de tumor niet verwijderd kan worden, vindt in een aantal gevallen een operatie plaats om afsluiting van de galwegen of af­ sluiting van de twaalfvingerige darm op te heffen. Bij uitzaaiingen naar de lever zijn Trans Arteriële Chemo Embolisatie (TACE) en Radio Frequency Ablation (RFA) steeds meer toegepaste metho­ den van behandelen. Bij TACE worden de geneesmiddelen via een katheter zoveel mogelijk op de plaats van be­ stemming gebracht en RFA maakt ge­ bruik van ultrageluid dat door middel van een naald in de tumor wordt ge­ bracht. Als de tumor niet via een operatie ver­ wijderd kan worden, kan bestraling worden toegepast met als doel pijnbe­ strijding. De tumor laten verschrompe­ len voor een latere operatie is een an­ dere mogelijkheid. Dit kan ook als aanvullende behandeling na een ope­ ratie. In de regel wordt deze behande­ ling gegeven samen met chemotherapie om de groei van de tumor te remmen.

‘Orthomoleculair’ centraal begrip De alvleesklier ziet er langgerekt en trosvormig uit, is bij een volwassene 12 tot 15 centimeter lang en heeft een dikte van 1 tot 3 centimeter. De klier ligt in de boven­ buik, vlak voor de wervelkolom. De kop van de alvleesklier ligt in de bocht van de twaalfvingerige darm, terwijl de staart achter de maag langs, schuin omhoog naar links gaat.

Complementaire mogelijkheden

Een gezonde leefstijl conform de richtlij­ nen van MMV is van grote invloed op het ontstaan van alvleesklierkanker. Deze richtlijnen hebben ook een gunstig effect bij de behandeling van alle vormen van kanker. Afhankelijk van met name de conditie van de patiënt kunnen naast het dieet aanvullingen (supplementen) inge­ zet worden om tekorten aan te vullen, het afweersysteem (immuunsysteem) te ver­ sterken en het herstelmechanisme te verbeteren. Wanneer herstel niet moge­ lijk blijkt, zal de kwaliteit van leven dank­ zij het dieet en de aanvullingen door­ gaans aanzienlijk verbeteren. De complementaire geneeskunde heeft heel wat te bieden bij de behandeling

van alvleesklierkanker. Zo zijn er de metabole therapieën die zijn gebaseerd op het principe dat kanker veroorzaakt wordt door een omgeving die het toe­ staat dat zich tumorcellen vormen en vermenigvuldigen. Daarom is deze be­ handeling erop gericht dat het lichaam de strijd met de kankercellen aangaat. Een tweede methode is ontgifting zoals colonreiniging (dikkedarm) met stimu­ latie van de lever en de galblaas om de gifstoffen die de tumor maakt, uit te kunnen scheiden. Verder is een anti­ kankerdieet van belang. Dat dient sa­ mengesteld te zijn uit volwaardig voedsel dat het lichaam niet belast en uiteraard zonder toevoegingen. Als aanvulling hierop valt te denken aan supplementen als hoge dosis vitami­

Er zijn verschillende benamingen voor de metabole- of stofwisselingstherapie­ ën: orthomoleculaire oncologie, nutritio­ nele oncologie, Houtsmullertherapie, Moermantherapie, Gersontherapie, Niet-Toxische Tumortherapie. ‘Ortho­ moleculair’ is hierbij een centraal be­ grip. Het betekent: de juiste samenstel­ ling van moleculen, de juiste moleculaire omgeving. De eerste ortho­ moleculaire geneeskundige van Neder­ land was Cornelis Moerman. Niet-Toxi­ sche Tumortherapie staat voor een behandeling met niet-giftige medica­ menten. Hier vallen alle genoemde complementaire behandelingen onder. Wanneer een therapie toegepast wordt naast de reguliere therapie is het be­ langrijk om te weten wat de eventuele interacties kunnen zijn tussen de che­ mo- en radiotherapie en de voor te schrijven niet-toxische medicamenten.

Moermantherapie

Cornelis Moerman (1893-1988) ontwik­ kelde een dieet dat bestaat uit volwaar­ dige voeding met daarbij een overmaat aan enzymen. Het traditionele Moer­ Lees verder >

8

9

> Vervolg van pagina 8-9

mandieet is zowel ontgiftend als onder­ steunend en stimulerend voor de psy­ che. Om een maximaal effect te hebben van de therapie is een volledige aanvul­ ling nodig van de ‘essentiële stoffen’ die door Moerman gevonden zijn. Deze es­ sentiële stoffen worden voorgeschreven op basis van de klinische lichamelijke verschijnselen die Moerman uitgebreid beschreven heeft. De door de therapie verkregen specifieke stimulering van de stofwisseling in de lichaamscellen maakt het mogelijk dat de zogenaamde kankerstofwisseling kan overgaan in een normale energieleverende stofwis­

De ontgiftende maatregelen in de thera­ pie zijn overgenomen van Max Gerson. De centrale rol van de alvleesklier in het lichaam staat centraal in deze therapie. Dr. Gonzalez behandelt in zijn eigen praktijk in New York kankerpatiënten met deze therapie. Bij de behandeling van alvleesklierkanker is dr. Gonzalez redelijk succesvol.

seling. De rol van de enzymen ligt met name bij het afbreken van de tumor en het ondersteunen van de alvleesklier. MMV probeert deze therapie te stimule­ ren en onder de aandacht te brengen van een breed publiek.

Gersontherapie

Max Gerson (18881-1959), een Duitse arts, benadrukte dat er geen kanker be­ staat bij een normale stofwisseling. Het oorspronkelijk voor suikerziekte ont­ wikkelde dieet paste hij ook met succes toe bij kankerpatiënten. Hij combineer­ de een krachtige ontgifting door middel

van koffieklisma’s, met een vetarme, zoutloze voeding die vooral bestaat uit biologisch geteelde vruchten en groen­ ten en heel veel vers sap van vruchten. Vlees is niet toegestaan. Supplementen als vitaminen, mineralen, orgaanextrac­ ten en enzymen horen eveneens bij de therapie, die door zijn dochter wordt be­ heerd in Californië en Mexico.

Beard-Kelley-Gonzaleztherapie

Deze therapie bestaat uit een speciaal zeer individueel samengesteld dieet met veel supplementen waarin pancreasen­ zymen een belangrijke plaats innemen.

Budwigdieet

De Duitse biochemicus dr. Johanna Bud­ wig heeft een dieet ontwikkeld dat de zuurstofvoorziening van de cel moet verbeteren. Het zogenaamde Budwig­ papje neemt in het dieet een belangrijke plaats in. Dit papje is gebaseerd op lijn­ zaadolie en cottagecheese (Hüttenkäse). Het dieet wordt aangevuld met volwaar­ dige voeding, sappen en koffieklisma’s.

Ayurveda

Ayurveda betekent: wetenschap van het leven. Het is waarschijnlijk de oudste geneeskunde, die al meer dan zesdui­

zend jaar gepraktiseerd wordt in India. Het is een geneeskunde die gebaseerd is op een holistische behandeling. Het behouden van een goede gezondheid is doel nummer een. Iedere patiënt wordt gedetailleerd onderzocht, waarbij met name gebruik wordt gemaakt van pols­ diagnostiek. Het is veel meer dan een geneeskunde, het is ook een leefstijl en een filosofie. Gecombineerd worden ge­ neeskunde, dieet, massage, ontgifting, meditatie en ademhalingsoefeningen. In de medicijnen bevinden zich voorname­ lijk plantaardige stoffen, zoals Carctol, een mengsel van acht Indiase kruiden.

Psychosociale hulp

Psychische en psychosociale hulp en ondersteuning kunnen ook een duide­ lijke bijdrage leveren. Carl Simonton toonde aan in zijn boek ‘Op weg naar herstel’, dat het mogelijk is door middel van visualisatie ons immuunsysteem te activeren. Ook ons psychisch welbevin­ den is belangrijk. Dit blijkt uit de posi­

tieve invloed van psychotherapie (Law­ rence Leshan: ‘Een kans op herstel’, Dr. Bernie S. Siegel: ‘Lessen van won­ derbaarlijke patiënten’. Er is dus op verschillende vlakken met behulp van complementaire behande­ lingen zeker wel wat te doen voor de patiënt bij wie alvleesklierkanker of een andere vorm van kanker is vastgesteld. De patiënt dient zoveel mogelijk geïn­ formeerd te worden over de verschil­ lende mogelijkheden, zodat een bewuste keus gemaakt kan worden. Een keus door de patiënt zelf gemaakt, uiteraard wel onder begeleiding van een speciaal geschoold en getraind arts of therapeut.

Een uitgebreide versie van dit artikel is te raadplegen op www.mmv.nl. Adressen en andere informatie zijn te verkrijgen bij de Infolijn-AG: http://www.infolijn-ag.nl

Naast de besproken metabole therapieën kan ook, eventueel aanvullend, gebruik gemaakt worden van: Vitamine C: intraveneus toegediend in hoge dosis. Kankercellen kunnen hierdoor gedood worden. Normale weefsels worden ­beschermd voor de eventuele chemotherapie en de kwaliteit van het leven wordt verbeterd. Dendritische celtherapie: experimenteel wordt deze therapie ook in universitaire centra toegepast. Dendritische cellen – een soort witte bloedlichaampjes – van de patiënt worden buiten het lichaam vermeerderd en in contact gebracht met onbehandeld ­tumorweefsel dat tijdens een operatie is weggenomen. De dendri­ tische cellen worden als het ware getraind om de kankercellen te herkennen en te vernietigen. Wanneer de afweercellen weer aan de patiënt teruggegeven worden, kunnen zij hun werk gaan uit­ voeren. Uiteraard is hier een dieet als de Moerman voedingswijze een uitstekende aanvulling en ondersteuning om het lichaam in een optimale conditie te brengen om het herstel zo goed mogelijk te laten verlopen. De anti-neoplaston therapie: Dr. Stanislaw Burzynski, een Poolse arts en biochemicus die nu in Amerika woont, heeft een groep van eiwitten en aminozuurafgeleiden ontdekt die in ons lichaam voor­ komen en de vorming van kanker remmen. Vandaar de naam die hij gegeven heeft: anti-neoplastons. Ze worden gezien als ons bio­ chemische verdedigingssysteem, dat functioneert naast ons afweer­ systeem (immuunsysteem). Burzynski heeft gevonden dat kanker­ patiënten een groot tekort hebben aan deze anti-neoplastonen en het aanvullen ervan moet de tumor kleiner maken en zelfs doen verdwijnen. 714-X. Gaston Naessens: een Franse bioloog, heeft meer dan ­vijftig jaar geleden een niet-toxische behandeling van onder andere

10

voorkomen in het bloed van een kankerpatiënt. De bedoeling van de injecties is het immuunsysteem weer goed te laten functioneren. De injecties bevatten eiwitten die sterk lijken op de kankerrem­ mende factoren TNF (Tumor Necrose Factor) en HRF (Histamine ­Relaesing Factors). Burton zelf ziet het niet direct als een therapie, maar een manier om kanker onder controle te houden en te ­bestrijden. Dr. Burton beveelt geen specifiek dieet aan.

gefermenteerd extract van de parasitaire plant. De maretak­ preparaten versterken het immuunsysteem door de thymus te ­stimuleren en het aantal witte bloedcellen te doen toenemen. Ze werken ­thermo therapeutisch en remmen de groei van kanker­ cellen door TNF-alfa. Als de Iscador geen invloed heeft op de groei van de tumor, verbetert het de kwaliteit van het leven en kan het levensverlengend werken.

Essiac: is een kruidenthee die door zuster Caisse samengesteld is en gebruikt wordt sinds 1922 om kankerpatiënten te genezen. De kruiden in deze thee, zoals klis- en rabarberwortel, hebben een antikankerwerking. Naast het gebruik van de thee dient ook een voedingstherapie te worden gevolgd.

Ukrain: een extract van de Chelidonium majus (stinkende gouwe) en thiofosforzuur, waarvan gezegd wordt dat het effectief is bij vele vormen van kanker. Bij alvleesklierkanker kan het het leven aanzienlijk verlengen. Er wordt wel gewaarschuwd dat het ernstige bijwerkingen kan veroorzaken.

Thymus extracten: De thymus is een klier die in de borst ligt en Dendritische cel Opname van drie dendritische cellen die een kankercel Opname van drie dendritische cellen die een ­identificeren.

kankercel (vaag op de achtergrond zichtbaar) kanker ontwikkeld, genaamd 714-X. Deze is gebaseerd de theo­ identificeren. Uit:opRD.nl

rie dat er microscopisch kleine organismen, somatiden genaamd, in het bloed voorkomen. Bepaalde soorten hiervan komen specifiek voor in het bloed van mensen die kanker hebben of een andere ernstige ziekte. 714-X helpt het lichaam om de kankercellen aan te vallen. Het beschermt, stabiliseert en reactiveert het immuun­ systeem zodat het lichaam zichzelf kan verdedigen tegen kanker­ groei en uitzaaiingen. 714-X is afkomstig van de kamferboom. Burton’s immuno-augmentative therapie (IAT): Dit is een ­therapie met bloedeiwitten (bloedfracties) die van nature in het bloed voorkomen om kanker te bestrijden, maar onvoldoende

die met het toenemen van de leeftijd steeds kleiner wordt. De fac­ toren die de thymus produceert, stimuleren het eigen afweersy­ steem. Het was de Zweedse arts Sandberg die voor het eerst patiën­ ten behandelde met een waterig extract van de thymus. ­Vrijwel niemand van deze patiënten overleed op latere leeftijd aan kanker. De arts Pesic heeft de therapie verder uitgewerkt. De behandelin­ gen met thymusextracten hebben als resultaat dat het afweersy­ steem zich herstelt en de gezondheidstoestand en ­vitaliteit verbete­ ren. In combinatie met maretakpreparaten ­(Iscador) wordt een sterkere positieve invloed gezien op het ­immuunsysteem. Iscador: De maretak is een zeer waardevolle bron van het ­geneesmiddel Iscador, dat wordt samengesteld naar het recept van de ­anthroposoof Rudolf Steiner (1861-1925). Op basis van de ­ongebruikelijke kenmerken van de plant gaf Steiner het advies om kanker te bestrijden met het voornamelijk injecteren van een

Curcumin: (van kurkuma) kan ingezet worden bij preventie en bij behandeling van kanker. Curcumin remt deling van de tumorcellen en zet kankercellen aan tot zelfmoord. Daarbij remt het de aanleg van nieuwe bloedvaatjes naar de tumor toe. Het kan ook waarde­ vol zijn bij de reguliere behandeling van alvleesklierkanker. Het versterkt bepaalde cytostatica. Gc-MAF: is een nieuwe middel dat door de farmaceutische ­industrie als een krachtig antikanker middel wordt aangeprezen. Het normaal voorkomende Gc eiwit in serum activeert de ­zogenaamde ‘vreetcellen’, de macrofagen. Dit gebeurt wanneer het Gc eiwit omgezet wordt door de in het bloed circulerende ­afweercellen in Gc-Macrophage Activating Factor (Gc-MAF). ­Volgens onderzoekers scheiden kankercellen een enzym uit ­genaamd Nagalase, dat de omzetting van het Gc eiwit in Gc-MAF blokkeert. Hierdoor voorkomen de kankercellen dat ze herkend en vervolgens vernietigd worden door de macrofagen.

11

Lijf & Leden

In de

media

Leden van de Moermanvereniging vertellen hoe ze persoonlijk invulling geven aan het thema ‘gezond eten – gezond leven’. De ‘geestelijk vader’ van DSM-IV waarschuwt tegen DSM-5. Een voormalig bestuurslid van het College ter Beoordeling van Genees­middelen ­bestempelt het agentschap als ‘onderdeel van het probleem’. En een ­gelauwerd kankeronderzoeker stelt dat driekwart van alle chemo­ behandelingen niet werkt.

Perversies

Ooit was enige structurering in de psychiatrische diagnostiek brood­ nodig, betoogt Frances. Maar DSM-5 (de jongste versie van dit handboek) verschuift de grenzen van normaliteit dermate ver in de richting van perfec­ tie, dat letterlijk de helft van de bevol­ king straks het etiket ‘gestoord’ opge­ plakt kan krijgen. En als dat dan nog tot een goed therapeutisch gesprek zou leiden… Maar nee, het leidt recht­ streeks naar de apotheek. Steeds meer kinderen en volwassenen slik­ ken psychofarmaca. Middelen die zich op z’n best beperken tot symptoom­ bestrijding en op z’n slechtst (zelf) moord en doodslag tot gevolg hebben. Het tv-programma Labyrint laat op 7 april behalve ­Frances ook twee Nederlandse tegenstanders van het DSM aan het woord. Wie nog beter beslagen ten ijs wil komen in discus­ sies met basisschooljuffen die lastige kinderen liefst aan de Ritalin zetten, vindt munitie in Allen Frances’ boek: ‘Terug naar normaal’. Over de contraproductiviteit van oude systemen kan ook Huub Schellekens

12

meepraten. De hoogleraar innovatie in de medische biotechnologie was tien jaar lid van het College ter Beoordeling van Ge­ neesmiddelen (CBG). Een functie waar hij onlangs de brui aan gaf. Bij het radio­ programma Argos (19 april) vertelt hij waarom: “Het CBG is onderdeel van het probleem geworden.” En: “De perversies van het systeem ­worden nu wel heel erg duidelijk.” Een van die perversies is dat op universi­ teiten duizenden mensen groot investe­ ren in uitvindingen die maar niet tot nieuwe geneesmiddelen promoveren. Een belangrijke oorzaak daarvan is vol­ gens Schellekens dat “de regelgeving het zo verduiveld ingewikkeld heeft gemaakt” dat alleen de grote industrie het geld heeft om de bureaucratie te voeden. ­Concreet gaat het dan om een vrachtwa­ gen vol paperassen die voor komt rijden. Schellekens laat zich ontvallen dat hij privé eens is benaderd door een lobbyist voor een medicijn waartegen hij in het CBG stelling had genomen. Maar daar lijkt hij weinig woorden aan vuil te willen maken. De kern: “Het systeem is verslaafd geraakt aan hoge prijzen. De resultante is dat er nauwelijks nog iets bijkomt aan nieuwe medicijnen en dat wat er bij komt, steeds duurder wordt.” Dat ervaart de hoogleraar als “de tragiek van onze tijd”. Professor René Bernards wees in de ­Telegraaf van 13 april op een perversie waar complementaire artsen, bedacht op uitsluiting en vervolging, liefst over ­zwijgen. Ongetwijfeld deed hij dat om het belang van zijn eigen onderzoek te ­benadrukken, maar toch: “Driekwart van alle kankergeneesmiddelen werkt niet.” Niet alleen zonde van de 49 miljard ­dollar

die we wereldwijd jaarlijks aan deze ­middelen spenderen, maar ook van de volksgezondheid. De blijvende ­negatieve effecten op het geheugen en het concentratievermogen zijn ­onbelicht. “Mensen zeggen: ‘Ik moet er even doorheen en dan heb ik het ­gehad.’ Maar je hebt het niet gehad.”

D

oordat Suzan als tiener met al­ lerlei klachten te kampen had, ontdekte ze zelf de waarde van de complementaire geneeskunde. Ze liep toxoplasmose (´kattenziekte´) op en had last van allerlei allergieën. Nadat ze zelf op onderzoek was uitgegaan, ontdekte ze dat er veel meer was dan wat de regu­ liere huisarts te bieden had. Vooral bij kruidengeneeskunde en homeopathie had ze erg veel baat.

Daarom speurt Bernards naar de ­genetisch eigenschappen van tumoren en naar de middelen die daar direct op ingrijpen. “Want als je op molecu­ lair niveau in detail gaat kijken (…) dan zijn geen twee tumoren gelijk. Er kunnen zelfs twee tumoren in één orgaan zitten.” Borstkanker of lever­ kanker bestaat straks niet meer. ­Behandelaars zullen het zien als bij­ voorbeeld een HER-2-PI 3-kinase ontspoorde celdeling. Dat klinkt op z’n minst zo fantastisch als de stofwisse­ lingskaart waar Hans Westerhoff een maand eerder het nieuws mee haalde. Over twintig jaar is kanker voor ne­ gentig procent een goed behandelbare chronische ziekte, voorspelt Bernards. En dat is dan toch een teleurstelling want precies een jaar geleden tekende deze rubriek (Uitzicht 4 - 2012) nog een termijn van tien jaar uit Bernards mond op. Kijk- en luistertips? [email protected]

www.wetenschap24.nl/ programmas/labyrint weblogs.vpro.nl/argos/

Ze is nu 62 maar ze voelt zich stukken jonger. En zo oogt ze ook. In de loop der jaren heeft ze een schat aan kennis op­ gebouwd over voeding en over de ortho­ moleculaire geneeswijze. Ze houdt zich stipt aan de adviezen voor een gezonde leefstijl, maar dat beschouwt ze niet als een last. “Rond mijn veertigste begon vlees me tegen te staan. Zodoende eet ik dat niet meer. En ik heb mezelf aan­ geleerd om altijd rauwkost in de buurt te hebben. Om te knabbelen heb ik vaak radijs of stukjes komkommer bij me. Heerlijk.“ Tekst: Arjan van Laar

E

én ding is duidelijk: het praat een stuk gemakkelijker over clubs waar je zelf niet (meer) bij hoort. Neem Allen Frances. Deze emeritus hoogleraar psychiatrie was nauw betrokken bij de totstand­ koming van de voorgaande twee ­edities van het Diagnostic and Statis­ tical Manual of Mental Disorders, of kortweg DSM genoemd. Maar deze ‘bijbel’ van de psychiatrie is volgens Frances tot een gevaar voor de gees­ telijke volksgezondheid verworden.

Opzienbarende successen met B12

Als marktkoopvrouw had ze 25 jaar lang een zwaar bestaan. Vaak stond ze mid­ den in de nacht op om op tijd de kraam ingericht te hebben. Ze is er glansrijk doorheen gekomen. Nog steeds kan ze veel aan. Haar hobby is het bijhouden van moestuinen. Als inwoner van een grote stad heeft ze er zelf geen maar familie en kennissen wel en daarin werkt ze met veel plezier.

Kokkerellen

Bij het aanschaffen van haar boodschap­ pen gaat ze kritisch te werk. Allerlei pak­ jes en zakjes met E-nummers en andere toevoegingen laat ze in de schappen staan. Ook producten met geraffineerde suiker zijn niet aan haar besteed. Groen­

ten eet ze zo mogelijk biologisch en dat geldt ook voor haar brood. Daarbij heeft ze het getroffen want in Amsterdam zit een biologische bakker die het lekkerste brood bakt dat ze kent. “Maar ook op boerenmarkten kun je vaak prima terecht.” Ze mag graag kokkerellen. Dat deed ze al toen ze nog maar zes was. Ze keek af bij haar moeder en probeerde het dan zelf. Als tips geeft ze de lezer mee om groen­ ten die boven de grond groeien, niet in koud water te stoppen. “Breng eerst het water aan de kook en doe dan de groen­ ten erin“, raadt ze aan. Het kookwater van groenten gebruikt ze voor de soep, behalve dat van sperziebonen. “Dat is niet goed voor je“, weet ze.

B-vitaminen

Verder gebruikt ze al heel lang supple­ menten. “De moderne voeding bevat niet alles meer wat we nodig hebben en bovendien heeft je lichaam bij het ouder worden wat extra’s nodig“, geeft Suzan aan. Ze slikt vitamine C en D en verder B12 omdat ze geen vlees eet. Daarnaast neemt ze dagelijks een visolie capsule en een volwaardige multi. Vooral het belang van B-vitaminen moet niet worden onderschat, benadrukt ze. Een tekort kan leiden tot spierzwakte, haaruitval, concentratieproblemen, depressie en geheugenproblemen, om meer niet te noemen. Wat haaruitval betreft is ze zelf het levende bewijs van haar gelijk. Als enige van haar zussen heeft ze nog een prachtige haardos die maar heel beperkt is uitgevallen.

Binnen het uur

Bij haar moeder boekte ze met B12 opzienbarende resultaten. Ze had wel eens gelezen dat ouderen die in de war raken, acuut baat kunnen hebben bij

Naam: Suzan Gabriëlle Woonplaats: Amsterdam Lid sinds: ca. 1998

deze vitamine. Toen haar moeder op hoge leeftijd plotseling Duits begon te praten, begreep ze hoe laat het was. Ze gaf haar pilletjes met B12 en binnen het uur was de verwardheid voorbij. Suzan: “Ik kookte voor haar en bleef zorgen dat ze voldoende vitamine B12 binnenkreeg. Dat had echt succes. “ Haar kennis haalt ze vooral uit boeken en tijdschriften. Niet van internet want een computer heeft ze niet. “Daar ben ik geen mens voor“, lacht ze. Boeken die er wat haar betreft uitspringen zijn ‘De Voedselzandloper’ van Kris Verburgh en ‘U kunt meer dan u denkt’, van Hans Moolenburgh. Bij haar huisarts komt ze zelden of nooit. Als ze klachten heeft, gaat ze naar haar acupuncturist. Dat kan ze iedereen aanraden. “Vrouwen krijgen na de over­ gang vaak last van druk op hun blaas. Dan moeten ze iedere keer voor kleine beetjes naar de wc. Dat is goed te ver­ helpen. Zelf heb ik nogal eens last van hoofdpijn en ook ben ik een slechte slaper. Als ik bij de acupuncturist ben geweest, kan ik er weer helemaal tegen. Hij bewaakt mijn gezondheid. Mijn con­ troleur, zo noem ik hem.“

13

Gezond eten niet lekker? “Een fabeltje”, zegt topkok Paul Fagel. Nadat drie jaar geleden darmkanker bij hem werd vastgesteld, eet hij kritischer dan ooit tevoren maar aan smaak heeft hij niets ingeleverd. “Wel aan kilo’s”, lacht hij. Tekst en foto’s: Jan van Klinken

‘Natuurrijke Keuken’ bron van inspiratie voor topkok Paul Fagel

‘Je kunt niet zorgvuldig genoeg zijn met je eten’ T

ijdens de algemene ledenvergadering op 20 april in Baarn nam Paul Fagel het eerste exemplaar in ont­ vangst van ‘De Natuurrijke Keuken’, een uitgave van MMV vol smakelijke recepten “voor mensen die gezond ­willen worden of blijven.”

Achter MMV

Fagel kan het boek iedereen aanbevelen. “De natuur biedt ­zoveel”, licht hij toe. “Er is niemand die dat kan verbeteren en zeker de voedingsindustrie niet. Het boek is ook voor mij een inspiratiebron om gezond te eten.” Hij zegt van harte achter de doelstellingen van MMV te staan. Zelf eet hij in grote lijnen volgens het bekende Moermandi­ eet, op één uitzondering na: hij is vleeseter en laat dat niet graag staan. Met gevoel voor humor zegt hij: “Misschien komt dat nog wel. Als ze met vlees blijven rommelen, wordt ieder­ een vanzelf vegetariër.” Als hij vlees eet, zegt hij er meteen bij, pocheert hij het in een goede bouillon. De ene bereidingswij­ ze is immers de andere niet. “Half Nederland bakt de biefstuk in bijna verbrande b ­ oter. Over ongezond gesproken.” Paul Fagel stamt uit een beroemde familie van cuisiniers. ­Vader Martin startte in 1936 een cafetaria in Apeldoorn en ­later diverse restaurants. Van de acht broers waren er zeven actief in de horeca. Samen hadden ze in hun topjaren zo'n dertig restaurants.

Arsenaal

Op zijn achttiende vertrok Paul naar Frankrijk om daar de ­fijne kneepjes van de haute cuisine in het algemeen en de Proven­ çaalse keuken in het bijzonder te leren kennen. Met succes in­ troduceerde hij de Franse keuken in ons land. Hij runde eerst de keuken bij het befaamde Amsterdamse L' Entrecôte van zijn broer Nico. Naderhand, toen hij een ­eigen restaurant in Wijk bij Duurstede had, behaalde Paul een Michelinster. Zijn broer Dick was de enige die niet in de ­horeca zat, al schuurde hij er wel tegenaan: hij was abt van een Trappistenklooster. Paul werkt nu nog drie dagdelen voor het Arsenaal in ­Naarden. Dit cluster van restaurants heeft hij kortgeleden verkocht maar helemaal loslaten kan hij het vak van kok niet.

Wereld stortte in

In 2009 kreeg hij last van zijn darmen. Een ontsteking als ­gevolg van stress, dacht hij. Het Arsenaal kreeg, net als alle

14

andere toprestaurants, hevig te kampen met de economische crisis. Er werkte toen 30 man personeel. “Dan moet je heel wat omzet maken. Alleen al het uitkeren van het vakantiegeld kostte me een ton”, rekent hij voor. De huisarts verwees hem door na het ziekenhuis en na een eer­ ste scan was al meteen duidelijk wat de oorzaak was: geen ont­ steking maar endeldarmkanker. Hij schrok maar dacht er weer bovenop te komen. Hij onderging bestralingen en chemothera­ pie, als voorbereiding op de operatie. Die verliep voorspoedig. Bij een tweede controle, een jaar later, werden uitzaaiingen in de lever geconstateerd. “Toen stortte mijn wereld volkomen in elkaar. Ik vroeg me af hoe lang ik nog te leven had. Zes weken? Twee maanden? Drie maanden? Ik heb 50 jaar in de h ­ oreca ge­ werkt. Dan leef je niet op spuitwater. Je drinkt veel, misschien wel teveel. Ik heb toen echt angstvisioenen gehad.”

MMV-voorzitter Dave Schut (r) overhandigde het eerste exemplaar van het nieuwe kookboek aan topkok Paul Fagel.

De 70-jarige cuisinier kan niet anders zeggen dan dat zijn nieuwe leefwijze hem erg goed bevalt. “Het is nu drie jaar ­geleden en ik ben zes operaties verder. Ik fiets weer (hij is een verdienstelijk amateur wielrenner-JvK) en doe eigenlijk alles wat ik wil.” Dat gezond eten niet lekker zou zijn, noemt hij een fabeltje. “Deze bewering is heel makkelijk te ontkrach­

ten. Je kunt t­ egenwoordig ontzettend veel kruiden kopen. Ook zijn verse groenten overal verkrijgbaar. Je kunt je eten net zo lekker ­maken als je zelf wilt. Ik zou zeggen: Zie ‘De Natuur­ rijke K ­ euken’. Het is voor mij een inspiratiebron, niet alleen om gezond maar ook om lekker te eten.”

Niet bewerkt

Hij had geluk. De uitzaaiing in de lever bleek te opereren. “Vanaf dat moment ben ik heel erg bewust met mijn voeding aan de slag gegaan. Als kok ben je sowieso altijd kritisch, maar vanaf toen ben ik nog zorgvuldiger geworden. Ik ben minder vet gaan eten, meer groente en fruit, meer vis. Alles zo gezond mogelijk. Geen E-nummers, geen suiker, geen bewerkt voedsel.” Hij benadrukt: “Echt, je kunt niet zorgvuldig genoeg zijn met het uitzoeken van je eten.“ Zijn artsen vonden het maar onzin. Toch twijfelt hij zelf geen moment. “Ik ben geen wetenschapper, maar ik ben er volledig van overtuigd dat het wel degelijk uitmaakt wat je eet.” Hij werd behandeld in het Anthonie van Leeuwenhoek ­ziekenhuis. Daar zag hij veel verdriet om zich heen waardoor hij zich sterk bewust werd dat hij in zijn handen mag knijpen. “Ik voel me prima. Ik sport twee keer in de week onder ­leiding van een trainer en neem mijn rust. Zo ga ik vrijwel elke middag naar bed, ook als ik niet moe ben. Ik zorg dat ik minimaal acht uur slaap. “

‘Je bent wat je eet’

Tegenwoordig leest hij alle etiketten voordat hij iets eet. “Dat betekenen in de praktijk dat ik bijna alles zelf maak”, voegt hij er veelbetekenend aan toe. Hij heeft zich altijd al sterk aangesproken gevoeld door het credo van de grond­ legger van de macrobiotiek, de Japanner George Oshawa: ‘Je bent wat je eet.’

Kookboek 'De Natuurrijke Keuken' bestellen? Dit kan via www.denatuurrijkekeuken.weebly.com of vul onderstaande bon in.

Ik bestel _____ exemplaar/exemplaren van ‘De Natuurrijke Keuken’

Slechts

> Leden betalen € 17,50 (inclusief verzendkosten) > Niet-leden betalen € 19,50 (inclusief verzendkosten)

€ 17,50

Ik betaal vooruit en maak het bedrag over op rekeningnummer 355999 t.n.v. MMV/Moermanvereniging, Alphen aan den Rijn.

voor leden

Mijn bestelling sturen naar: Naam _____________________________________________________________

Stuur de bon in een voldoende gefrankeerde envelop naar: MMV Postbus 508 2400 AM Alphen a/d Rijn

Adres _____________________________________________________________ Postcode + woonplaats _____________________________________________

✂

E-mailadres ________________________________________________________

15

Lekker eten met Recepten voor 4 personen

Groene en/of kruiden smoothie (1 liter) Ingrediënten: • 200 g groen blad: spinazie, andijvie, bietenloof of gemengd. En/of een keuze uit de volgende planten: weegbreeblad (neutraal); zevenblad (neutraal); paarden- bloemblad (bitter); vogelmuur (lekker); melde (lekker); brave Hendrik (neutraal); roomse kervel (anijsachtig); druiven bladeren (neutraal); borage (neutraal); teunisbloemblad (neutraal); pimpernel (neutraal); majoraan (krachtig); duizend- blad (bitter). • 2 peren • 1 geschilde sinaasappel • sap van 1 citroen • 3 dl lauwwarm water • 3 el lijnzaad • ½ tl zwarte peper • 1 tl kurkuma • (honing of diksap)

Bereidingswijze: Verzamel 200 g blad van groene eetbare planten en kruiden of kies voor een mengsel met groene blad­ groenten. Was ze grondig en hak ze grof. Doe alle ingrediënten in een blender en voeg het lauwwarm water toe. Blend dit zo fijn mogelijk zodat de voedingsstoffen heel goed kunnen worden opgenomen en je de vezels niet meer proeft. Proef en maak op smaak met honing of diksap. Het dient lekker te smaken. Doe als laat­ ste de stand pureren. Serveer het in een mooi glas en geniet van deze pure le­ venskracht. Verzamel de voorjaarskruiden uit de tuin of uit een wei of berm van een holle weg waar niet gespoten wordt met bestrij­ dingsmiddelen en geen druk verkeer is. Er is veel eetbaar: paardenbloemblad, smalle weegbree, hondsdraf, duizendblad, zevenblad, look zonder look, jonge blaad­ jes van de es en de meidoorn, bijvoet, melde, wilde cichorei, brandneteltoppen. Daslook is beschermd en mag niet in de vrije natuur geplukt worden. Deze krachtige drank is zeer rijk aan chlorofyl, vezels, vitaminen en minera­ len. Experimenteer een beetje met de samenstelling. Is het te bitter neem dan minder paardenbloemblad en duizend­ blad.De salvestrolen in biologische krui­ den en planten hebben enzymen die de kankercel kunnen vernietigen. Voor meer info zie: http://www.salvestrolen. nl/ResearchItem.asp?IDResearch=51

16

• bloemkoolblad • harde donkerste gedeelte van de prei • broccoli stelen (daarna schillen en opeten) • 1 el Keltisch zeezout • 1 tl zwarte peper

Salade met rucola of spinazie Ingrediënten: • 200 g rucola en/of spinazie • 12 radijsjes (als ze vers zijn ook de blaadjes) • 50 g smalle weegbree en/of daslook en/of zevenblad* • handvol kiemen • 4 el pompoenpitten Dressing: • 4 el koudgeperste olijfolie • 1 rauwe eidooier • sap van ½ biologische citroen • 1 tl honing • peper

Bereidingswijze: Maak een keuze uit de bovenstaande ingrediënten, gebruik eventueel de verse groenteresten om bouillon te trekken. Breng het water aan de kook met kruiden en groenteresten die voorradig zijn. Laat dit ½ uur trek­ ken, zeef de bouillon en dan is deze ge­ bruiksklaar. Heerlijk voor soep maar ook om granen en peulvruchten in te koken.

Ingrediënten: • 2 l water • 1 tak lava • 3 takjes tijm • 3 takjes majoraan • 1 stukje rode peper • stukje verse gember • stelen van de peterselie • handvol brandnetels • gewassen schillen van biologische wortels, knolselderij, bieten, koolrabi

Het is mogelijk dat recepten en ingrediënten niet in overeenstemming zijn met uw persoonlijke dieet. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts.

deel de roomboter erover. Pel de eieren een klein stukje en schep het ei er met een koffielepel uit. Leg de eieren heel op de asperges. Garneer met peterselie en madeliefjes.

Asperges met zacht gekookt ei Ingrediënten: • 2 kilo asperges • 2 l kruidenbouillon • 8 zachtgekookte eieren • 3 el roomboter • 12 madeliefjes en 2 el gehakte peterselie

Pesto van daslook, zevenblad, basilicum of rucola Ingrediënten: • 200 g blad daslook, zevenblad, basilicum of rucola • 6 tenen knoflook (niet bij daslook) • 1½ dl koudgeperste olijfolie • 150 g pijnboompitten of gepelde walnoten • 1 tl zwarte peper • 1 tl kurkuma • ½ tl Keltisch zeezout

Mungbonen of linzengerecht (dahl)

Aspergesoep

Ingrediënten: • 200 g geweekte (6-10 uur) groene mungbonen, bruine of groene linzen • 1 l kruiden/groentebouillon • 1 tl bonenkruid • 2 el roomboter • peper • gember • kurkuma • Keltisch zeezout

Ingrediënten: • 1 pond asperges • 1 l kruidenbouillon • 2 el roomboter • 2 el gezeefd volkoren meel • 1 eidooier • 2 el fijngehakte peterselie • peper

Bereidingswijze: Maak een dressing met olie, eidooier, citroensap, peper en honing. Was de verzamelde voorjaars­ kruiden drie keer en snijd ze fijn. Was de radijsjes en snijd deze in plakjes. Meng de kruiden en radijsjes door de dressing. Was de radijsblaadjes, rucola of spinazie en droog deze voorzichtig. Schep vlak voor het eten dit mengsel door de dressing. Garneer met kiemen en pompoenpitten

Kruiden en/of groentebouillon basis

Riëtte Janssen

Bereidingswijze: Was de asperges en schil ze zo dun mogelijk. Snijd de on­ derkant eraf en ga met het schilmes langs de asperges totdat je er gemakke­ lijk doorheen gaat. Breng de bouillon aan de kook. Snijd het geschilde onder­ ste deel van de asperges in stukjes van 3 cm en kook die 30 minuten in de bouil­ lon en maak hier een lekkere soep van. Schep de stukje uit de bouillon en houd deze even apart. Kook de asperges in 10-15 minuten beetgaar in de bouillon. Kook de eieren zacht 4 - 4½ minuut. Verwarm een langwerpige schaal voor. Schep de gekookte asperges erin. Ver­

Bereidingswijze: Was de asperges en schil ze zo dun mogelijk. Snijd de on­ derkant eraf en ga met het schilmes langs de asperges totdat je er gemak­ kelijk doorheen gaat. Breng de bouil­ lon aan de kook. Snijd het geschilde onderste deel van de asperges in stuk­ jes van 3 cm en kook die 30 minuten in de bouillon en maak hier een lekkere soep van. Schep de stukje uit de bouil­ lon en houd deze even apart. Kook de asperges in 10-15 minuten beetgaar in de bouillon. Kook de eieren zacht 4 4½ minuut. Verwarm een langwerpige schaal voor. Schep de gekookte asper­ ges erin. Verdeel de roomboter erover. Pel de eieren een klein stukje en schep het ei er met een koffielepel uit. Leg de eieren heel op de asperges. Garneer met peterselie en madeliefjes.

Bereidingswijze: Was het blad grondig en droog het. Snijd het grof. Doe alle in­ grediënten in de keukenmachine en maal het geheel helemaal fijn. Proef en maak op smaak. Doe de pesto in een afsluitbaar potje en zet het in de koelkast. Hoe min­ der lucht in het potje zit hoe beter houd­ baar de pesto is. Een potje dat in gebruik is binnen een week opmaken. Deze pesto is heerlijk op brood, maar ook om door gekookte granen of peulvruchten of ge­ stoomde groenten te roeren .

Bereidingswijze: Breng de geweekte peulvruchten aan de kook met het bo­ nenkruid en laat ze zachtjes in 30-50 minuten gaar koken. In dit gerecht die­ nen ze heel zacht te zijn. Proef en maak op smaak met peper, gember, kurkuma en een snufje zeezout. Voeg voor het opdienen de roomboter toe. Neem vier soepkommen en serveer deze dahl erin en geef het bij een graan en groentegerecht. Dit is een lekker en gezond bijgerecht dat in In­ dia bij het dagelijks voedsel hoort. Van groene mungbonen kun je ook taugé kiemen.

Recepten insturen Heeft u een lekker recept dat past binnen de Moerman­ keuken? Kok Riëtte Janssen ontvangt het graag van u. Zij wil deze recepten in deze rubriek gebruiken, zodat anderen ook kunnen meegenieten. Stuur uw recepten per mail naar [email protected].

17

Yan Schroën is van huis uit biochemicus en deed onderzoek naar de invloed van onze geest op ons lichaam. Om de wisselwerking tussen die twee beter te begrijpen, besloot hij in China traditionele geneeskunde te gaan studeren. Het leverde hem een schat aan nieuwe inzichten op. Tekst en foto: Jan van Klinken

Biochemicus Yan Schroën deed in China schat aan nieuwe inzichten op

Chinese arts vooral op zoek naar disbalans I

edereen kent er wel voorbeelden van. Meneer Janse komt bij de huisarts met een maagzweer. Als de arts hem een middel heeft voorgeschreven, voegt hij eraan toe: ‘Als de klachten ­langer dan een week aanhouden, zie ik u graag terug.’ En inderdaad, de klachten houden aan en Janse meldt zich weer op spreekuur. ‘Ik heb ook nog een ander mid­ del’, voegt de huisarts hem geruststellend toe. En warempel, dat middel werkt wel. Waarom het ene farmaceutische middel bij iemand wel werkt en het andere niet, is een zorgvuldig bewaard geheim dat ons lichaam tot op de dag van vandaag niet heeft prijsgegeven. Biochemici met hun onderzoek naar onze stofwisseling zullen naar alle waarschijnlijkheid de eersten zijn die het ontrafelen. In ieder geval niet de farmacie.

Kijken naar totaalplaatje

Yan Schroën: “Kenmerkend voor veel middelen van de farma­ ceutische industrie is dat ze slechts voor een beperkte groep helpen, zeg voor 20 tot 50 procent van de patiënten. Boven­ dien kennen veel middelen ook nog eens bijwer­kingen. De farmacie zit een beetje op dood spoor. Van die kant verwacht ik niet zoveel meer. Waar nog wel muziek in lijkt te zitten, is de trend van cocktails. Bij kanker gaat het die kant op en bij aids zijn de eerste stappen in die richting gezet.” Yan Schroën voert de werkwijze van de farmacie op om het verschil met de traditionele Chinese geneeskunde scherp te kunnen neerzetten. “De C ­ hinese geneeskunde kijkt veel meer naar het totaalplaatje. Wat voor type ben jij? Bij diabetes bij­ voorbeeld kent deze geneeskunde twaalf subtypes waarbij diabetes een van de symptomen is van een dieperliggende disbalans. Het is een volkomen andere benadering.” Hij maakt wel eens de vergelijking met een auto. Je kunt de motor helemaal uit elkaar halen en zorgen dat alle onderdelen perfect in orde zijn, maar daarmee heb je nog geen rijdende auto. Zo is het ook met ons lichaam. Het gaat om de symbiose, het samenspel in ons sys­ teem. Dat verklaart zijns inziens waarom de farma­ ceutische industrie geen grote vorderingen meer maakt. Daarvoor is inzicht nodig in de systemen in ons ­lichaam en de beïnvloeding daarvan. Maar dat ontbreekt.

Andere boeg

In België studeerde Schroën complexiteitswis­ kunde om als biochemicus meer van de wer­ king van onze systemen te weten te komen. Hij kwam tot de slotsom dat hij het over een andere boeg moest gooien. Zo kwam hij in China ­terecht. Daar bracht hij negen maan­

18

den in een klooster door, waar hij werd o ­ nderricht in de be­ ginselen van het t­ aoïsme. “Je leert anders denken”, vertelt hij. “Neem ons onderscheid tussen ­lichaam en geest. Dat kent het Chinese taoïsme niet. De mens is één geheel.” Daarmee wil hij niet zeggen dat de westerse geneeskunde faalt. Ze is alleen te beperkt. Schroën: “Wij in het westen zijn erg goed in traumatologie. Met ­acute aandoeningen weten we meestal wel raad. Maar bij chronische en c­ omplexe ziektes wordt het al een stuk moeilijker. Dan schakelen we nood­ gedwongen over op het bestrijden van symptomen. En dat terwijl die symptomen vaak het gevolg zijn van een com­ plexere disbalans. Als je die disbalans in kaart kunt brengen, kun je niet alleen de ziekte zelf bestrijden maar ook veel eer­ der ingrijpen omdat bij die disbalans andere symptomen horen die al veel eerder aan het licht komen.” Hij is betrokken bij een onderzoek om statistisch te verifiëren of deze aanpak consistent is. Drie Chinese artsen die in Nederland volgens de traditionele g ­ eneeskunde werken, is gevraagd vijftig patiënten te diagnosticeren. De vraag is of ze aan de hand van een indeling in subtypes op hetzelfde cluster aan ­afwijkingen uitkomen. Schroën: “Daar komen heel aardige ­dingen uit. In 85 procent van de ­gevallen is de diagnose gelijkluidend. ­Vervolgens zijn we ook bezig om de bloedwaarden en biomarkers bij de ­patiënten in kaart te brengen. Als bij hetzelfde cluster aan afwijkingen d ­ ezelfde afwijkingen in bloed en b ­ iomarkers behoren, heb je beet.”

Hindernissen

Het onderzoek wordt uitgevoerd door een werkgroep van het Sino Dutch C ­ entre for Preventive and Personalized Medicine (SD PPM), een Nederlands s­ amenwerkingsverband waartoe ook dr. Mei Wang behoort (zie Uitzicht 2013/3). Het centrum staat in nauw c­ ontact met de Chinese academie van weten­ schappen en ontvangt ook ­onderzoeksgelden van dit instituut. Bij het onderzoek doemen onverwachte hindernissen op. Zoals eerder in ­Uitzicht gemeld is het eerste Chinese kruiden­ preparaat officieel toegelaten tot de Europese markt, maar dat ging niet zonder slag of stoot. “Het middel”, zegt Schroën, “werkt perfect tegen een ­verzwakte hartspier, maar dat mocht niet in de beschrijving. Het college dat beslist over de toelating, maakte ­bezwaar. Nadat we een onderzoek op tien miljoen mensen hadden uitgevoerd en het middel veilig was gebleken, eiste het college dat we het ook nog eens op ratten zouden uittesten.” Behalve Chinese kruiden door de p ­ rocedures loodsen wil het Sino Dutch Centre zich toeleggen op health p ­ romotion. Niet ziekte bestrijden maar ­gezondheid bevorderen staat daarbij centraal. Schroën: “Die gedachte sluit aan de bij de traditio­ nele Chinese g ­ eneeskunde. Mensen gingen vroeger in China

periodiek naar de arts om hun tong en pols te laten zien en kregen dan adviezen voor hun leefstijl, al naar g ­ elang het subtype.”

Routekaart

Het is een vorm van gepersonaliseerde geneeskunde die hoogst actueel is. De Amsterdamse hoogleraar Hans Wester­ hoff introduceerde onlangs in ons land de zogeheten bio­ chemische routekaart. Die stelt in staat van ieder individu een overzicht van de stof­wisseling te vervaardigen. Je weet dan exact wat er bij jou goed werkt en wat niet. Daaruit rolt dan een advies, niet om medicijnen te slikken maar om je voedingspatroon aan te passen. Wat vindt Schroën daarvan? “Heel ­interessant. Alleen stelt Westerhoff het te simpel voor. Eén bepaalde storing in de stofwisseling is wel te lokaliseren en te verhelpen, maar vergeet niet dat ons systeem zeer complex is. Hoe stuur je duizend verstoringen bij?” Schroën kent op dit moment meer waarde toe aan de indeling in systeemstoringen conform de traditionele Chinese geneeskunde. Daarbij wordt ook meege­ nomen wie i­ emand is: is hij opgewekt of juist neerslachtig, is hij afwachtend of juist ­impulsief? “Op die manier achterhaal je welk subtype iemand is en zo kun je een kruidenmengsel op iemands persoon ­afstemmen. De Natuurapotheek in Pijnacker kan ieder mengsel in iedere gewenste samenstel­ ling leveren. Dat is echt fantastisch.” Of deze vorm van geneeskunde ook i­ ngezet kan worden bij kanker? Schroën schudt het hoofd. “We zijn wel goed in staat om de bijwerkingen van chemotherapie aan te pakken maar de ziekte zelf is te complex.” Bij autisme en post traumatisch stress syndroom (ptss) wor­ den wel duidelijke successen geboekt. “Ptss is ook heel com­ plex en daar zijn nu toch de eerste betekenisvolle stappen gezet. Het is een aanpak die hoopvolle perspectieven biedt.”

Info over Yan Schroën Biochemicus Yan Schroën is expert op het gebied van Chinese kruiden en houdt zich bezig met acupunctuur. De adviezen, producten en ­behandelingen die hij aanbiedt, zijn gebaseerd op de Chinese ­filosofie (acupunctuur, tuina, Chinese kruiden­ geneeswijze en bu ming). http://www.yanschroen.com

19

In deze rubriek gaat arts drs. Bob Hornstra in op de meest uiteenlopende medische vragen. Schriftelijk gestelde vragen worden uitsluitend in deze rubriek beantwoord en niet in een persoonlijk schrijven. Vragen met een algemene strekking zijn altijd welkom. Voor dringende persoonlijke vragen: bel met Patiëntenvoor­ lichting 088-2424240.

Vraag Mammografie ‘In een artikel in het blad Medisch Dossier las ik over de nadelen en gevaren van het maken van een mammografie. Al vaker hoorde ik dat het net zoveel borstkanker zou veroorzaken dan dat het borstkanker opspoort. Voor mijzelf vind ik het nu moeilijk om te ­beslissen: wel of niet meedoen aan het bevolkings­ onderzoek. Kunt u mij hierin adviseren?’ Voor de beantwoording van uw vraag eerst even wat feiten. Sedert 1990 bestond een landelijk ­bevolkingsonderzoek op borstkanker voor vrouwen tussen 50-70 jaar, sedert 1998 hetzelfde voor ­vrouwen tussen 50-75 jaar. Daarbij wordt bij vijf op de duizend vrouwen borstkanker geconstateerd, dat is dus 1 : 200. Vier op de vijf vrouwen doen mee. Sinds 1997 is de borstkankersterfte fors aan het ­dalen, een daling die zich in geringe mate al sinds 1972 liet waarnemen. In 2006 was de borstkanker­ sterfte 23% lager dan in de periode tot 1998. Vanaf het vijftigste jaar heeft de vrouw 94% kans om géén borstkanker te krijgen. Het lifetime risico om aan een borstkanker te sterven is 4%. Er moeten duizend vrouwen worden gescreend om één leven te sparen; 999 anderen ondervinden uitsluitend de lasten en eventueel onnodige angst! Daar komt nog bij dat uit een onderzoek in 2003 is gebleken dat radiologen circa 25% van de zichtbare borsttumoren missen. Uit een Deens onderzoek is gebleken dat van de vrouwen die meededen aan het bevolkings­ onderzoek er tien jaar later nog 90,3% in leven was. Bij vrouwen die niet meededen met het bevolkings­ onderzoek waren er 10 jaar later nog 90,2% in leven! Uit een recent onderzoek (gepubliceerd in 2012 in (National Cancer Inst.) vermeldt één van de onder­ zoekers: ‘Het lijkt paradoxaal dat de neerwaartse trend van de sterfte door borstkanker zich heeft ­ontwikkeld alsof de screening (landelijk bevolkings­ onderzoek) er helemaal niet geweest is.’ Mijn indruk is dat agressief, snel groeiende borst­ tumoren minder makkelijk worden gediagnosticeerd

20

dan de meer goedaardige tumoren. Bovendien zal de druk die bij de mammografie wordt uitgeoefend en door veel vrouwen als uitermate pijnlijk wordt ­ervaren, niet gunstig zijn voor het geval men te ­maken heeft met een kwaadaardige borsttumor; de kans op ruptuur (breuk) van bloedvaatjes is reëel en daarmee de kans op uitzaaiing. Toch heb ik vrouwen onder behandeling die dankbaar zijn dat ze een mammografie hebben laten maken, omdat bij hen langs deze weg en niet via het manuele onderzoek van een arts de tumor werd ontdekt . Bij sommige vrouwen geef ik een homeopathische middel vóór de mammografie om de kans op ­traumatiseren te verkleinen; Bellis perennis of ­Conium, in ieder geval Arnica (D30). Bij positieve familie anamnese (waar borstkanker dus vaak voorkomt in de familie) lijkt mij mammo­ grafie als preventieve maatregel wel aangewezen. Als dit onderzoek regelmatig moet plaatsvinden, is de avond ervoor een dosis van enkele korreltjes ­Radium bromatum D30 uit voorzorg op zijn plaats.

Vermoeidheid ‘Ik ben een man van 62 jaar. Bijna drie jaar geleden ben ik geopereerd aan darmkanker. Die operatie is goed verlopen en ik heb geen problemen meer. Maar sinds de operatie ben ik altijd erg moe. Ik leef gezond, ik eet echt erg gezond en gebruik veel verse groenten en fruit. En toch wil die moeheid maar niet overgaan. Hebt u een advies voor mij?’ Het is mogelijk dat uw vermoeidheid is opgetreden als gevolg van de anesthesie, dus door de middelen die zijn ingezet bij het onder narcose brengen. U kunt dan het homeopathische middel Poly General Anesthetics C 30 proberen, verkrijgbaar bij de Hah­ nemann apotheek. De dosering is afhankelijk van de reactie. In het algemeen geef ik drie korrels onder de tong en wacht dan af om na een week eventueel te herhalen. Natuurlijk is het verstandig om een ho­ meopathisch arts te consulteren om zo gericht het

Antwoord middel te kunnen kiezen. Als u behalve de vermoeidheid ook veel dorst heeft gekregen na de operatie, dan is het middel Acidum Aceticum C 30 een goede keuze. Een remedie waar ik bij algemene vermoeidheid na een operatie goede ervaring mee heb, is Kalium phosphoricum. We ge­ ven het in mijn praktijk in een hogere potentie, maar D6 driemaal daags onder de tong is door een leek zeker te proberen. Bij een verstoorde energiebalans kan ook een multi met voldoende vitaminen en mi­ neralen soms helpen, maar ik neem aan dat u dat al geprobeerd heeft. Zorg ook voor voldoende anti-oxidanten zoals gluta­ thion. Het is nu de tijd van de asperges (als groente, soep etc.) die zorgen voor een flinke toevoer van glutathion en zo kun je het aangename met het nut­ tige combineren (als je tenminste van asperges houd). Ten slotte zou ik als energiebron extra Coen­ zyme Q 10 (Uniquinol) gebruiken, bijvoorbeeld twee- tot driemaal daags 100 mg bij de maaltijd.

Supplementen ‘Hoe kun je als leek kwalitatief de beste keuzen maken uit het ontzettend grote aanbod van voedings­ supplementen?’ Die vraag wordt gesteld door een lezer van Uitzicht. Hij schrijft: ‘Uit diverse artikelen in Uitzicht, onder andere van dr. Gert Schuitemaker, heb ik al jaren ­geleden het belang ingezien om als aanvulling op gezond voedsel gebruik te maken van supple­ menten. Omdat het aanbod van supplementen ­echter zo ontzettend groot is, vraag ik mij de laatste tijd steeds vaker af hoe je als leek hieruit kwalitatief de juiste keuzen kunt maken. Is er bijvoorbeeld ­zoiets als een kwaliteitscertificaat? Deze gedachte wordt nog eens versterkt naar ­aanleiding van het artikel van Klaas Riepma over de moeizame opname in het bloed van vitamine C als supplement (maartnummer 2013). Maar ook door het lezen van het boek ‘U kunt meer dan u denkt

’van de arts Hans Moolenburgh sr., over het verschil in structuur en de minimale werking van synthe­ tische vitamine B1 ten opzichte van natuurlijke ­vitamine B1. Kunt u hierin enig licht in de duisternis verschaffen?’ Bij de laatste opmerking doelt u waarschijnlijk op het historisch juiste verhaal van krijgsgevangenen die voor hun beriberi (vitamine B1 tekort met onder andere polyneuritis) niet of nauwelijks reageerden op de hen door het Rode Kruis verstrekte grote ­multipil met synthetische B1, maar in korte tijd ­volledig klachtenvrij werden met een mespuntje ­natuurlijke zilvervliesrijst schraapsel, met daarin het natuurlijke vitamine B1. Artsen die werken met ­orthomoleculaire middelen kennen dit fenomeen, maar het is moeilijk om te beschikken over deze niet-synthetische preparaten. Enige tijd kon ik ­werken met New Chapter producten (zoals ­coenzyme B complex), maar dit merk is over­ genomen door een grote firma die de chemische preparaten ambieert. De farmacoloog dr. Klaas ­Riepma ontdekte de goede opname van aan ­ribosomen gebonden vitamine C. Deze ribosomen of vetbolletjes brengen de vitamine C moleculen op de juiste plaats in het lichaam en geven daar een zeer hoge bloedspiegel. Het is te hopen dat ­onderzoekers als Klaas Riepma de mogelijkheid krijgen om meer van deze producten te ontwikkelen (via fondsen bijvoorbeeld) en in praktijk te brengen. In deze zin is er nog geen kwaliteitscertificaat ­beschikbaar, domweg omdat er niet voldoende ­belangrijke erkende studies zijn gedaan om te ­differentiëren tussen de verschillende producten. Het zal naar mijn overtuiging niet al te lang meer duren voordat er hier een doorbraak komt, met of zonder de chemische industrie.

21

Uitzicht in nieuw jasje, ambassadeurs krijgen steun en geschiedenis wordt geboekstaafd

Nieuw kookboek, nieuwe website en er komt nog meer Vers van de pers kon een nieuw kookboek worden gepresenteerd waar-

P

Baarn bleek dat het eerder gepresenteerde plan om de vereniging op de

apier is geduldig maar niet dat van MMV-voorzitter Dave Schut. Onder zijn leiding maakt de orga­ nisatie een ingrijpende vernieuwingsslag door, zo werd duidelijk in Baarn. Een van de eerste tastbare resultaten is het nieuwe kookboek ‘De Natuurrijke Keu­ ken’, waaraan het afgelopen jaar onder regie van E ­ sther de Hek hard is gewerkt.

kaart te zetten, geen papieren tijger is. Een aantal projecten is al gereed,

Uniek

van het eerste exemplaar werd overhandigd aan topkok Paul Fagel. Ook konden de eerste pagina’s van de volledig vernieuwde website worden getoond. Tijdens de algemene leden vergadering van MMV op 20 april in

van andere komt de voltooiing in zicht en er is ook nog heel wat werk in uitvoering. Leden van de kookcommissie poseren samen met Paul Fagel. Vlnr.: Else Wannee, Paul Fagel, Jan Meijering, Han van der Toorren en zijn vrouw Klazien, Denise Snoeijen (voorzitter) en Esther de Hek die samen met de commissie het kookboek ‘De Natuurrijke Keuken’ voorbereidde.

Het kookboek, gedrukt op papier dat ‘vies’ mag worden, bevat 65 recepten voor lekkerbekken die ter preventie ­gezond willen eten. De recepten bevatten alleen natuurlijke, biologische ingrediënten, veel groente en fruit en zijn over het algemeen makkelijk te maken. Naast recepten biedt ‘De Natuurrijke Keuken’ veel informatie

over het hoe en waarom van gezonde voeding. Verder bevat het verhalen van ex-kanker­patiënten, die vertellen wat gezonde voeding hen voor goeds ge­ bracht heeft. Uniek in het kookboek zijn de 45 ­recepten die speciaal geschikt zijn voor kanker­patiënten. Deze recepten maken het voor kankerpatiënten ­makkelijker en aantrekkelijker om ­voeding in te z­ etten als middel om zich sterker en ­beter te voelen tijdens hun ziekte.

In de lucht

Tijdens de middagvergadering presen­ teerde Leo Jetten de eerste pagina’s van de volledig vernieuwde website. Jetten, een vroegere huisarts die is gespecialiseerd in informatietechnolo­ gie, is door MMV ingehuurd om een aantal projecten aan te sturen. Het eerste is intussen geslaagd. Sinds maandag 29 april is mmv.nl in de lucht. Behalve een gedeelte dat door iedereen kan worden bezocht, is er een afge­ schermd deel dat exclusief beschikbaar is voor leden. Hoog op het lijstje staan nu de ambas­ sadeurs. Een zorgenkindje, zoals secre­ taris Johan Klumpenaar het project in zijn jaarverslag betitelde. De MMV-­ ambassadeurs opereren nu nog teveel als eenling vanwege de regionale ­spreiding. De uitdaging voor MMV is om eenduidigheid in het naar buiten treden aan te brengen. Professionele ondersteuning is hierbij onmisbaar. Een volgend project is een boek met ­patiëntenverhalen. In de loop der jaren heeft Uitzicht (eerder Amnestie) vele tientallen ervaringen van patiënten ­gepubliceerd. Een deel ervan zal worden geactualiseerd en in boekvorm worden gebundeld. Verder zal de ­Moerman Academie haar activiteiten de komende tijd gaan uitbouwen. Er komen cursussen voor kookdocenten, ambassadeurs, artsen, therapeuten en diëtisten.

22

Sommige projecten zijn bewust in de wacht gezet, vertelde voorzitter Dave Schut. “Het is een enorme inspanning om alles goed te organiseren. Dat heeft tijd nodig”, legde hij uit.

Volgend project: Bundel met ­patiëntenverhalen

De Medische Adviesraad (MAR) draait momenteel al op volle toeren. Tijdelijk voorzitter is dr. Hans Stoop met als ­leden Yvonne Kas, Henk Schram en Hans Moolenburgh. Er wordt gewerkt aan uitbreiding. De Leden Adviesraad (LAR) staat inmiddels ook in de steigers. Hiervoor worden nog steeds gegadigden gezocht. Het gaat om 4 tot 6 vergade­ ringen per jaar die centraal in het land plaats vinden.

Presentaties

Er zijn drie PowerPoint presentaties ­gemaakt: een voor algemeen gebruik, een voor inloophuizen, verenigingen en dergelijke en een voor medici. In de steigers staat een lobby voor erkenning bij de politiek en zorgverzekeraars. Ook is een systeem van buddy’s in ­voorbereiding.

Enige discussie was er over de aanpas­ sing van de contributie maar na een toelichting van penningmeester Nico Sleeuwenhoek volgde al snel groen licht. Zowel voor de gebruikers van accept­ giro’s als voor automatische b ­ etalers is er nu één prijs: € 29,-. Nagedacht wordt over de positie van therapeuten. MMV heeft altijd op het standpunt gestaan dat in principe alleen wordt samengewerkt met Moerman­ artsen. Het aantal artsen neemt echter om tal van redenen sterk af. Overwogen wordt toelatingscriteria voor thera­peuten te formuleren en met hen in overleg te treden.

Nieuw jasje

Ook Uitzicht gaat op de schop, kondigde Jan van Klinken van de redactie van het magazine aan. Hij verving eind­ redacteur Cor van Groningen, die tot zijn spijt verstek moest laten gaan. Binnen afzienbare tijd verschijnt het blad in een nieuw jasje terwijl de redac­ tionele formule eveneens wordt herijkt. Nu de specifieke informatie voor ­kankerpatiënten in zeer uitgebreide vorm op de MMV-website zal zijn te ­vinden, zal er meer nadruk op de ele­ menten van ‘natuurrijk leven’ worden gelegd. Tevens is losse verkoop via ­gezondheidswinkels in onderzoek. Tot slot zijn de voorbereidingen gestart voor een uitgave over de geschiedenis van de vereniging. Veel aandacht zal er in dat boek zijn voor de figuur van Cornelis Moerman maar het zal tevens een actuele spits kennen. Het is de ­bedoeling dat de uitgave volgend jaar het licht ziet. Het is dan een bijzonder jaar voor MMV omdat de vereniging in 2014 40 jaar bestaat.

23

Maandag 29 april om 20.15 uur ging er een zucht van verlichting door het kantoorpand van het Hilversumse internetbedrijf Elastique. Na weken van hard ploeteren kon de nieuwe MMV-website online worden gezet. Tekst: Jan van Klinken

Gelijkenis: financiële systeem en de zorg

MMV.nl sinds 29 april online

D

e oude website Moermanver­ eniging.nl, die jarenlang werd beheerd door vrijwilliger Peter Al, voldeed niet meer. Snelle aanpassin­ gen waren lastig, het invoeren van illu­ stratiemateriaal een tijdrovende klus, interactiviteit was technisch vrijwel uit­ gesloten en een afgeschermd gedeelte exclusief voor leden onmogelijk.

Filmpjes

Nieuwe website biedt mogelijkheid eigen inbreng leden

Na maanden van voorbereiding is er nu een compleet nieuwe website die wel aan de eisen van deze tijd voldoet. Ei­ genlijk is het niet alleen een site maar ook een portal. Die omvat een gedeelte waar leden exclusieve informatie aan­ treffen en straks ook hun eigen adres­ wijzigingen en andere mutaties kunnen doorvoeren. Het is de bedoeling dat op de website een groot aantal filmpjes komt te staan van ex- patiënten die vertellen wat een gezonde leefstijl en voeding hen heeft

Het gezondheidszorgsysteem is gegrondvest op het vertrouwen van de burger, die de steeds hogere kosten moet ophoesten. Niets mag dit vertrouwen ondermijnen. Een vergelijking met het financiële systeem ligt voor de hand: ook de internationale economie, met de banken als centrale spelers, is gebouwd op vertrouwen. Valt dit vertrouwen weg, dan stort het systeem in elkaar.

gebracht. De eerste drie video-opnames zijn al gereed en kunnen op de site wor­ den bekeken. Het betreft interviews met ex-kankerpatiënten Dinie Klaassen, Wim van den IJssel en Paul Fagel. Op de site is veel informatie te vinden over complementaire behandelingen en over ‘natuurrijke leven’. Kroonjuweel is een lijst met aanbevolen voedingsmid­ delen. De lijst telt vele tientallen pro­ ducten, uiteenlopend van lijnzaad en linzen tot mayonaise en nierbonen. Voor patiënten is het van belang om te weten dat alle producten passen in het Moer­ mandieet. Vaak wordt aangegeven waar­ om ze gezond zijn. Ook voor supple­ menten komt er een dergelijk overzicht. Er zal een constante toevoer van nieuwsberichten zijn, afkomstig uit de wetenschap, media en andere bladen.

De concurrentie vanuit de alternatieve zorg voor de officiële zorg wordt steeds geduchter. Heeft minister Schippers daarom verleden jaar verboden dat op verpakkingen en bijsluiters van homeopathische geneesmiddelen niet meer mag staan waarvoor ze gebruikt worden? Mogen voedingssupplementenfirma’s sinds december vorig jaar daarom nauwelijks meer vertellen wat de werking is van hun producten? Zijn deze maatregelen genomen om de ­dreiging van complementaire geneeswijzen voor de officiële zorg te bezweren? Vast staat dat het hele systeem – van huisarts tot minister – er goed in is om het imago, ondanks alles, toch hoog te houden. Ondanks alles… De afgelopen weken heb ik eens gezondheidszorgberichten, die op de een of andere manier blamerend zijn voor de medische zorg, verzameld (niet uitputtend). Als variant op de gegevens die we al zo lang kennen: elk jaar 2000 sterfgevallen door ­vermijdbare medische fouten en 40.000 mensen die er slachtoffer van worden. In een wel heel kort tijdsbestek kwamen de meest verontrustende berichten langs: – Ned. Huisartsen Genootschap: ‘Patiënten krijgen vaak niet veiligste medicijn’ [NOS, 31 maart 2013] – Algemene Rekenkamer: ‘Kwaliteit van zorg niet transparant genoeg’ [ANP, 28 maart 2013] – Letselschade-expert Yme Drost: ‘Jansen Steur moedigde vrijwillig sterven aan’ [Telegraaf, 28 mrt. 2013] – Sugar Lee Hooper dood door fout [NOS, 27/3/2013] – HagaZiekenhuis staakt hartoperaties na incident [ANP, 27 maart 2013] – Eén op de drie ouderen krijgt verkeerde medicijnen [Plus Magazine, 26/3/2013] – Amsterdamse cardioloog geschrapt uit artsenregister [nu.nl, 25/3/2013] – FIFA bezorgd over pijnstillers [ANP, 22 maart 2013] – 15 procent nieuwe medicijnen niet goed getest [ANP, 20 maart 2013] – OM doet nader onderzoek naar dubieuze chirurg [ANP, 14 maart 2013] – Arts Hans van der Linde: ‘Invloed van farmaceutische industrie ongewenst hoog’ [RD, 13 maart 2013] – Antibraakmiddel mogelijk dodelijk [AD, 13 maart, 2013] – Sally Davies, medisch hoofdadviseur van de Britse regering: ‘Resistentie antibiotica even gevaarlijk als terrorisme’ [The Independent; nu.nl, 12 maart 2013] – Ziekenhuizen en labs laks met beveiliging virussen [Telegraaf, 8 maart 2013] – Doden na haperende hartapparaten [ANP, 22 februari 2013] – Tienduizenden onnodige operaties [Telegraaf, 23 februari 2013]

Kookervaringen

De navigatieknop ‘Natuurrijk Leven’ herbergt recepten, informatie over na­ tuurrijk genezen en over voedselberei­ ding, adviezen voor een gezonde leefstijl en biedt tevens de mogelijkheid voor bezoekers om kookervaringen te delen. Het afgeschermde deel is alleen toegan­ kelijk voor leden. Daar kunnen MMVleden gemakkelijk communiceren met deskundigen van de MMV. Ook kunnen leden reageren op allerhande artikelen die zijn geplaatst op de website. Het ko­ mende halfjaar zullen nog diverse inte­ ressante toepassingen volgen. Leden kunnen de eerste keer inloggen met hun persoonlijke MMV-relatienum­ mer (als gebruikersnaam) en postcode met huisnummer aan elkaar getypt (als wachtwoord). Het relatienummer is te vinden op het adreslabel dat bij elk nummer van Uitzicht zit.

Kan iemand mij uitleggen hoe dit allemaal mogelijk is? Waar is bijvoorbeeld de Inspectie voor de Gezondheidszorg? Druk bezig met de intensieve, buitensporige vervolging van ­individuele alternatieve genezers? Als aanvulling op het beleid van Schippers en de EU om op macroschaal alternatieve, non-toxische producten van de markt te weren?

www.ortho.nl

24

Dr. Gert Schuitemaker

25

Kruiswoordraadsel

‘Ga stress te lijf met voeding en beweging.’ Je bent zo gewend om bezig te zijn met het ene en ondertussen na te denken over van alles en nog wat. Je lijf doet het een en je geest is bezig met hele andere zaken. Zonder dat je het weet of wilt ben je in je hoofd bezig met problemen op te lossen, zorgen te maken, gebeurtenissen te herkauwen, lijstjes op te stellen, werk te organiseren, gesprekken te voeren, enz. Dan ben je dus niet met je aandacht aanwezig, je handelt dan op je ‘automati­ sche piloot’. Wanneer je op je automati­ sche piloot gaat, krijgt je hoofd geen mo­ ment rust. Zelfs als je rust wilt en tijd hebt om te ontspannen, maalt je hoofd maar door. Het lijkt wel of hij niet meer kan stoppen! Al die gedachten roepen ook gevoelens op en lichamelijke reac­ ties, zonder dat je dat weet of wilt. Het kan best zijn dat je merkt dat je gespan­ nen of moe bent, maar je begrijpt mis­ schien niet waar dat vandaan komt. Mis­ schien voel je je verdrietig of word je snel boos en pieker je je er suf over. Nog meer zaken om over na te denken. De span­ ning in je lijf, de onrust in je hoofd: je wordt er doodmoe van en je gaat maar door…..De remedie:? In de eerste plaats: VOEDING! Geen maagvulling, maar voe­ ding! En dan bewegen. Gewoon wande­ len in flinke pas. In de bossen of naar het strand, waar de lucht nog zuiver is. Vooral in de bossen, waar de lucht vaak zo lek­ ker ruikt naar de verschillende bloemen en struiken. Daar vindt je de rust en kun je je gedachten weer ordenen. Vanuit deze bewustwording kun je kiezen: in welke gedachte investeer je en welke laat je met rust. Je bent niet langer slaaf meer van je eigen denken, voelen en doen. Daarmee creëer je vrijheid, rust en ont­ spanning. De prijzen gaan naar de volgende winnaars: 1e prijs: mevr. Ramstein, Middelburg 2e prijs: mevr. Rienstra, Den Haag 3e prijs: mevr. Van Loo, Lochem. De inzenddatum voor de puzzel in Uitzicht nr. 2013/04 sluit 15 juni 2013. LET OP! Het inzenden van de oplossing is alleen mogelijk door: overschrijving van tenminste € 1,- op ING rekening 6189, t.n.v. Moermanvereniging te Alphen aan den Rijn. Vermeld uw oplossing onder mededelingen. Gert Tretmans Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo tel. (0546) 56 94 11. E-mail: [email protected]

26

1

1

1

1

1

11

1

16

21

1

2

1

3

4

12

1

13

17

1

5

6

27

31

1

43

46

1

51

52

1

18

28

32

1

33

47

34

35

1

36

1

48

1

15

1

1

20

1

24

25

41

42

1

45

30

37

49 54

55

57

61

65

1

70

71

1

1

1

76

77

66

1

72

73

50

56

60

80

1

1

40

53

1

19

44

64

10

14

29

39

59

9

23

1

38

8 1

22

26

7

62

67 74 78

1

69

75 79

81

82

47

65

26

37

45

69

42

34

8

23

51

32

71

33

45

67

4

28

69

56

74

72

65

64

16

39

43

39

44

57

38

50

76

5

31

54

24

73

Horizontaal: 1. ten afscheid 3. deel van een skelet 9. inkomstenbelasting 11. korenaar 13. lande­ lijk 14. pagina 16. dal 18. sneeuwschaats 19. hoffelijk 21. inhoudsmaat 22. stad in Zwitserland 23. preekstoel 24. in loco 26. bloeiwijze 28. visgerei 29. plaats in NoordBrabant 30. plant 31. bijbelse profeet 33. rivier in Spanje 35. dunne slijtplek 37. vis 38. stijf door ouderdom 41. voederbak 43. voeg 44. Spaanse troonopvolger 45. tijds­ delen van de dag 47. gemeen 49. beest 51. azijn 53. gast 55. muziekinstrument 57. taaie lekkernij 59. afgemat 60. voorkeur 61. nauw 63. weinig (Frans) 64. zangnoot 65. onbeduidend 67. bot 69. bezittelijk voornaamwoord 70. bepaalde vorm van onderwijs 72. sul 74. verslag 76. verzamelnaam voor de draagbare mediaspelers 77. afgodspaal 79. slank 80. bijbeldeel 81. relaas 82. Gedeputeerde Staten. Verticaal: 1. hard vet 2. niemand uitgezonderd 4. getij 5. wijnsoort 6. dwaas 7. steek 8. koude lekkernij 9. plaats in Spanje 10. zak 11. uitroep 12. man 14. hond 15. dyne 16. bran­ dende kolom 17. een weinig 19. antilope 20. telwoord 21. roofvis 25. verbond 27. meisjesnaam 30. naar een voorname plaats aan tafel 32. lang stuk hout 34. boom 36. kienspel 37. hoog bouwwerk 39. gravin van Holland 40. kledingstuk 42. het ver­ liezen van veren 46. kledingstuk 48. klaar 49. duister 50. vogel 52. verpakkingsmate­ riaal 54. klef 56. roofdier 58. kleine vlag 60. allereerste aflevering van een televisie­ serie 62. vertering 65. onderzoeksinstituut 66. vuil 67. benauwdheid 68. steekwapen 71. kunstmatige inseminatie 73. gravure 75. aankomend 77. voorzetsel 78. familielid. Als u de hele puzzel hebt opgelost, kunt u ook de onderste balk invullen. Hier ontstaat dan de uiteindelijke oplossing.

Verantwoording De redactie van Uitzicht en het bestuur van MMV brengen de inhoud ter kennis en beoordeling; zij aanvaarden geen verant­ woordelijkheid voor de toepassing ervan. Overname van artikelen door derden is uitsluitend toegestaan met schriftelijke toestemming vooraf. Redactie en bestuur behouden zich het recht voor zonder opgave van redenen teksten, advertenties en te beantwoorden vragen te weigeren. Eindredactie Cor van Groningen

58 63

68

Uitzicht is het tijdschrift van MMV Natuur­ lijke kankerpreventie en Ondersteunende therapieën. Het verschijnt tien keer per jaar en wordt gratis aan de leden van de vereniging beschikbaar gesteld.

Medewerkers aan dit nummer: Drs. Bob Hornstra, arts Riëtte Janssen Jan van Klinken Arjan van Laar Hans Nieuwstad Petra Pronk Dr. Gert Schuitemaker Dr. Hans Stoop Fotografie Stef Breukel e.a. Redactiecommissie Truus Hartsink Dr. Hans Stoop Cor van Groningen Redactieadres Redactie Uitzicht Hof van Azuur 30 2614 TB Delft Advertenties Advertentiemogelijkheden en tarieven kunnen worden aangevraagd bij: J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36 6006 LL Weert Telefoon (0495) 53 22 20 Inschrijving Uitzicht ISSN 0169-9938 Uitzicht op internet www.moermanvereniging.nl E-mail: [email protected] Kopij volgend nummer: Magazine 5/2013 vóór 2 juni 2013

Korte berichten Uitzaaiingen door narcose en opiaten Honderd procent bewezen is het nog niet, maar er zijn sterke aanwijzingen dat een algehele narcose het risico van uitzaaiingen na de operatie verhoogt. Ook pijnbestrijding na de operatie door middel van opiaten verhoogt de kans op een terugval. Dat leiden onderzoekers van de Kliniek voor Anesthesiologie van de universiteit van Mainz (Duitsland) af uit het ziekteverloop van mensen die geopereerd werden aan prostaat- en borstkanker.

Het gevonden effect wordt geweten aan een verzwakking van het immuun­ systeem, dat tijdens en direct na de operatie de belangrijke taak heeft rond­ zwervende kankercellen onschadelijk te maken. Als het enigszins mogelijk is, luidt de aanbeveling, verdient een lokale verdoving door middel van een ruggen­ mergprik de voorkeur boven een alge­ hele narcose. Ook voor pijnbestrijding na de operatie spaart een regionale ver­ doving het afweersysteem.

Voldoende ijzer, ook bij minder vlees en zuivel

c o l o f o n

Oplossing

Wie kent de reclame nog: ‘Vlees me­ vrouw, u weet wel waarom...’ Dat was de tijd dat we nog dagelijks doorgekookte groente aten met een karbonaadje. Sindsdien zijn de inzichten over het eten van vlees behoorlijk veranderd. Zonder vlees valt prima te leven, blijkt uit recent onderzoek van het RIVM in samenwerking met de universiteiten Groningen en Wageningen UR.


de Gezondheidsraad zou niet meer dan 10% van de calorieën afkomstig moeten zijn uit verzadigd vet (dat is ongeveer 28 gram verzadigd vet per dag voor mannen en 22 gram voor vrouwen). Daar zitten we nu boven. Volgens deze studie is nu gemiddeld 13 procent van de calorieën afkomstig van verzadigde vetten. Minder vlees en zuivel zijn uit dat oogpunt dus zeker winst.

De onderzoekers waren geïnteresseerd in wat er gebeurt er als we minder vlees en zuivelproducten eten. Hoe kom je dan bijvoorbeeld aan je ijzer? In de studie werd gekeken naar de resul­ taten in het lichaam als jonge vrouwen vlees en zuivel gedeeltelijk of helemaal vervangen door plantaardige, vervan­ gende voedingsmiddelen. De studie is gedaan met gegevens van de voedsel­ consumptiepeiling bij 389 vrouwen van 19 tot 30 jaar. Zeker voor vrouwen is het belangrijk om voldoende ijzer binnen te krijgen, omdat zij door hun maandelijkse cyclus geregeld bloed verliezen wat bloedarmoede kan ver­ oorzaken. Wat blijkt? Minder vlees en zuivel maakt dat zij minder verzadigd vet binnenkrijgen, maar de ijzerinname hoeft niet af te nemen.

Daarnaast berekenden de onderzoekers ook het effect van minder vlees en zuivel op het milieu. Het blijkt dat het grondoppervlak dat nodig is voor de voedselproductie bij gedeeltelijk ver­ vangen van vlees en zuivel met 16 pro­ cent afneemt en bij het geheel vervan­ gen zelfs met ongeveer 50 procent. Minder vlees is dus ook nog eens goed voor het milieu. Maar is het ook echt haalbaar? Wij zijn als Nederlanders toch behoorlijk verknocht aan ons kar­ bonaadje en het plakje ham op brood? Gezonder eten vraagt volgens de onder­ zoekers een brede aanpak. “Als je wilt dat mensen meer kiezen voor plantaar­ dige vervangers op de boterham, moe­ ten we bijvoorbeeld bedrijven stimule­ ren om broodbeleg te ontwikkelen dat smakelijk en plantaardig is met een laag gehalte aan verzadigd vet, weinig zout en weinig suiker”, aldus Liesbeth Temme van het RIVM. (Bron: GezondNU)

Voeding met een hoger gehalte aan ver­ zadigde (harde) vetten kan het risico op hart- en vaatziekten verhogen. Volgens

27

Advertentie

Postbus 16035 2500 BA Den Haag Telefoon 070-3010701 Fax 070-3010707

De Roode Roos B.V. Magazijn voor orthomoleculaire voeding Deze keer een andere selectie van producten, welke door “De Roode Roos B.V.” geleverd kunnen worden. Hierdoor krijgt u een inzicht van ons ruime assortiment, van meer dan 3500 producten en 80 leveranciers. Bestellen bij De Roode Roos B.V. Alle producten worden in principe geleverd met een korting van max. 25% ten opzichte van de adviesprijs. Om te bestellen kunt u gebruik maken van de lijst die hiernaast is afgedrukt. Eventueel kunt u eerst een fotokopie maken. Onze volledige catalogus is op aanvraag verkrijgbaar. Uw schriftelijke bestelling kunt u naar onze postbus sturen. Vervolgens laten wij de bestelling door TNT-Post bij u thuis bezorgen. Ook kunt u ons gratis naamnummer 0800-ROODEROOS (0800-7663376) gebruiken. Internetgebruikers kunnen een e-mail versturen naar [email protected] of direct bestellen via onze webwinkel op www.derooderoos.com Vanaf nu biedt De Roode Roos u de mogelijkheid uw bestellingen te betalen via doorlopende machtiging voor automatische incasso. Een machtigingskaart hiervoor kunt u opvragen via onze website: www.derooderoos.com/machtigen

Nr

Fabrikant

Normaal

Leden

205 Multi vit.& mineralen (240 tab)

Plantina

€ 99,75

€ 74,81

268 Bio-Quinon Q10 Super 30 mg (150 caps)

Pharma Nord

€ 46,50

€ 34,87

1388 MultiVit Basic (module 1) (90 vcaps)

Alfytal

€ 21,40

€ 19,26

2308 DHA 250 (120 caps)

Now Foods

€ 38,20

€ 28,65

2572 B-12 Brein Formule 1000 mcg (100 zuigta Now Foods

€ 22,49

€ 16,87

2621 Hylak forte (100 ml)

Homeoropa

€ 26,95

€ 20,21

2836 MetaRelax (90 tab)

Metagenics

€ 23,99

€ 17,99

2999 Eye Q 500 mg (210 caps)

Springfield

€ 36,95

€ 27,71

3273 Lignan Flax Oil Complex (473 ml)

Barlean's

€ 19,95

€ 14,96

3312 MorEPA (sinaasappel) (60 softgel)

Minami Nutrition

€ 32,95

€ 24,71

3402 More DHA Prenetal (60 softgel)

Minami Nutrition

€ 28,95

€ 21,71

3492 Bio Bran MGN3 250 mg (50 tab)

Medpro

€ 65,00

€ 58,50

3588 Symbioflor 1 (50 ml)

Energetica Nat.

€ 13,60

€ 10,88

3654 Prostaatformule (60 tab)

Best Choice

€ 11,50

€ 8,63

3924 MagAsorb 150 mg (magnesium als Citraat Lamberts

€ 12,70

€ 9,52

4084 Mood (30 caps)

Care For Women

€ 19,95

€ 14,96

4105 Levertraan Forte (60 softgels)

Bonusan

€ 9,00

€ 6,75

4398 Active Biodream (800 gram)

Biodream

€ 45,00

€ 36,00

4456 Spirulina (180 tab)

Marcus Rohrer

€ 13,32

€ 11,32

4617 Solidago Complex Tinctuur (50 ml)

Zonnegoud

€ 11,59

€ 8,69

4646 Super Greens (220 gram)

VitaKruid

€ 46,70

€ 39,70

4754 l-Tryptofaan 400 (60 vcaps)

CellCare

€ 21,90

€ 17,52

5400 Vitamine D3 15 mcg (90 softgel)

Bonusan

€ 11,00

€ 8,25

5603 Echinaforce Forte (60 tab)

A. Vogel

€ 14,99

€ 11,24

5765 Astaxanthin-eco (120 caps)

Plantina

€ 60,10

€ 45,08

5878 Glucosamine Summum (120 tab)

Supplemed

€ 36,95

€ 27,71

5968 Prostasol (60 tab)

Medpro

€ 95,00

€ 85,50

6096 CalAsorb (180 tab)

Lamberts

€ 28,60

€ 21,45

6097 Salvestrol GZ (60 caps)

Vitals

€ 39,95

€ 29,96

6213 Elke Dag (90 tab)

Vitals

€ 49,95

€ 37,46

6599 True Superfood (400 gram)

Vitals

€ 65,00

€ 48,75

Prijswijzigingen voorbehouden Vermeld hier uw adresgegevens: Uw naam: (Dhr/Mevr):

Lidmaatschap nr.:

Adres:

Geboortedatum:

Postcode & Woonpl.:

E-Mailadres:

Telefoonnummer:

(evt.) voorschrift van:

Boekenlijst Deze boeken kunt u bestellen bij de Moermanvereniging. Wilt u één of meerdere boeken toegestuurd krijgen, geef dan op uw bankoverschrijving het juiste bedrag en de titels van de gewenste boeken. Geen geld opsturen! Het rekeningnummer waarop u kunt bestellen is: 355.999 t.n.v. De Moermanvereniging Postbus 508 2400 AM Alphen aan den Rijn. De prijzen zijn inclusief verzendkosten binnen Nederland. Daarbuiten wordt € 3,50 extra berekend.

01. Dr. Moerman, een weg tot genezing, C. van Groningen en A. Ronhaar 02. U kunt meer dan u denkt, aanvullende maatregelen om kanker te helpen voorkomen en genezen, Hans Moolenburgh sr. 09. Verhütung und Heilung von Krebs, Jac. Landman 10. Die Moerman-Krebs-Diät, E. Wannee-Immerzeel 17. A solution to the Cancer Problem 03. Kookboek De Natuurrijke Keuken. Het kookboek voor als je gezond wilt worden of blijven (Prijs niet leden € 19,50) 28. De actuele voedingstabel, wat zit waar in? 29. Retrospectief onderzoek naar de effectiviteit van de Moermantherapie 37. Het Gouden boekje voor de Gezondheid, G.E. Schuitemaker Voor meer boeken van de heer Schuitemaker zie: www.gezondeboeken.nl 41. Bondgenoot, autobiografie van een immuuncel, Henk Fransen 42. De helende factor, Bob Th. Hornstra 45. Dvd ‘Geef ziekte geen kans, eet en leef gezond’, Kees Braam

€ 12,75 € 16,50 € 6,95

Koopt u onze verrassingstas! Met in ieder geval de complete jaaruitgave van Uitzicht 2012. Leuke hebbedingetjes en heel veel informatie! Een gezond en prachtig cadeau om weg te geven.

€ 15,00

€ 25,00 € 6,80 € 6,80 € 7,95 € 17,50 € 10,00 € 20,40 € 12,50

Advertenties

De kracht van zuiver water Drinkt u ook 2 liter (8 glazen) water per dag? Reverse Osmose waterfilter geeft u puur zuiver water. Bel voor een gratis watertest bij u thuis:

Van Driel waterzuivering B.V. Ook het adres voor waterontharders

Fred. Hendrikstraat 4, 2665 CK Bleiswijk, Tel.: 010-5215566 06-22706377 e-mail: [email protected]

Hoogwaardig, biologische, hooggedoseerde vitamines, kruiden en mineralen. Kijk voor meer informatie op: www.santeproducts.nl

‘Je moet je bukken om een kruid te plukken.’ Auteur: A.G.M. de Laat Dit boek bevat zowel eeuwenoude als nieuwe inzichten over het ontstaan van ziekten. Het geeft je de kennis, gereedschap en technieken voor het bereiken van de totale mens op spiritueel, psychologisch en fysiek/Aards niveau om deze drie in balans kunt krijgen. Op diepgaande wijze, doch in eenvoudige taal wordt in dit boek beschreven hoe een mens zich via natuurlijke inzichten kan beschermen en genezen. ISBN: 978-90-8161-331-6 Bestellen: www.santeproducts.nl

Prijs € 48,75 incl. BTW

 Een holistische praktijk met een veelvoud aan therapieën, zoals atlascorrectie, kinesiologie, orthomoleculaire voedingsadviezen, magneetveldtherapie, frequentie’s van Rife, Lymetherapie o.l.v. Natuurgeneeskundig Therapeut A.G.M. de Laat RTAG. www.natuurgeneeskundebudel.nl

28

€ 11,30

Telefoon: 0495-49.35.52

29

Activiteiten

algemene informatie De Moermanvereniging voor natuurlijke kankerbestrijding stelt zich ten doel welzijn en belangen te behartigen van patiënten die met de Moermantherapie worden behandeld, en zoveel mogelijk bekendheid te geven aan deze therapie ter bestrijding van kanker.

Bestuur Vriendelijk verzoek alle post bestemd

Administratie/ algemene informatie

Informatie lezingen en kooklessen

voor het bestuur te zenden aan:

De administratie van de vereniging

Schriftelijke vragen naar:

Postbus 508

wordt gevoerd door de heer

Postbus 508

2400 AM Alphen aan den Rijn

Wim Kuling.

2400 AM Alphen aan den Rijn

Voorzitter:

Centraal Bureau:

Dave Schut

Postbus 508

Eefde

2400 AM Alphen aan den Rijn

Postzegel insluiten.

Klachten van patiënten

Telefoon: (0172) 49 79 44 (werkdagen Secretaris:

tussen 09.00 uur en 13.00 uur)

Johan Klumpenaar

Fax: (0172) 47 06 44

President Wilsonlaan 33

E-mail: [email protected]

4334 GB Middelburg Telefoon: (0118) 63 59 89 E-mail: [email protected] Penningmeester: Nico Sleeuwenhoek De Eendracht 20 2614 LX Delft Telefoon (015) 2562921 E-mail: [email protected] Marketing: Sietze Blom Buitenom 1 8314 AM Bant Telefoon: (0527) 26 18 25 E-mail: [email protected] Interne contacten: Jan Bor Schoolstraat 1 4221 LR Hoogblokland Telefoon: (0183) 56 36 28 E-mail: [email protected] Jan Meijerink De Bese 2 7722 PD Dalfsen

Aanmelding nieuwe leden Schriftelijk bij het Centraal Bureau of via de website.

Lidmaatschap

(automatische incasso), € 29,- per kalender­jaar (acceptkaart). Voor Belgische leden minimaal € 37,- (accept € 42,-) op rekening ING bank 335-0078672-51 t.n.v. Moerman­vereniging. Voor de overige leden in Europa € 37,- (accept € 42,-), buiten Europa € 42,- (accept € 47,-). Een kleine ‘overbetaling’ op de minimumcontri­ butie wordt zeer op prijs gesteld. Contributie giro 42.39.229 t.n.v. Moermanvereniging te Alphen aan den Rijn. Opzegging lidmaatschap: vóór 1 december van het lopende jaar. Administratiekosten: € 3,50 wanneer een herinnering gestuurd moet worden.

E-mail: [email protected]

worden à € 5,25 per exemplaar. Dit kan schriftelijk of telefonisch bij het Centraal Bureau.

Hans Stoop

Internet

4611 KS Bergen op Zoom Telefoon: (0164) 25 04 61

www.moermanvereniging.nl

E-mail: [email protected]

E-mail: [email protected]

Adviseurs: Cor van Groningen Bob Hornstra Piet Sijpersma

Vaartstraat 247, 1075 RM Amsterdam

Advertenties Uitzicht

Groot Vijverdal 21 6822 MB Arnhem Telefoon: 06 44386268 Zeeland/West-Brabant Dhr. H. Stoop Coehoornstraat 40 4611 KS Bergen op Zoom Telefoon: (0164) 25 04 61 Den Haag Mevr. R. Rosier Gerrit van de Veenlaan 216 2552 WN Den Haag

aangevraagd bij:

Telefoon: (070) 391 02 79

J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36, 6006 LL Weert

Friesland

Telefoon: (0495) 53 22 20

Mevr. T. Meesters

E-mail: [email protected]

Singel 7 8771 SV Nijland

Stichting Steunfonds Amnestie

Groningen/Drenthe Mevr. H. Prins

Steunfonds Amnestie, Reijerskoop

Schout Poelmanweg 32

291, 2771 BL Boskoop of via ING

9617 BX Harkstede

bank, rekeningnummer 67.20.27.240

Telefoon: (050) 404 22 46

t.n.v. Stichting Steunfonds Amnestie in Boskoop.

Limburg

Bovenstaande rekeningnummers van

De heer J.H.P. Peters

Stichting Steunfonds uitsluitend te

Oude Heerweg 145

gebruiken voor giften.

5941 EK Velden

De stichting Steunfonds Amnestie is

Telefoon: (077) 472 14 53

door de Belastingdienst erkend als

E-mail: [email protected]

algemeen nut beogende instelling (ANBI), sinds 01-01-2008. Een schen­

Noord-Holland Noord

king aan deze stichting is aftrekbaar

Vacature

van de inkomstenbelasting (binnen de daarvoor geldende regels).

Overijssel Dhr. G.J.W. Tretmans

Legaten Wie het Steunfonds testamentair wil gedenken, wordt aanbevolen gebruik te maken van de volgende formulering: ‘Ik legateer aan de Stichting Steun­ fonds Amnestie, gevestigd te Elst (Gld) de som van €……… vrij van rechten en kosten’.

Amsterdam en Wijde Omgeving

Telefoon: 088-2424240 (Infolijn)

Mevr. T. Visser

Of voor algemene informatie over de

Quellijnstraat 128

vereniging: (0172) 49 79 44

1073 XL Amsterdam

Thema: ‘De Moermantherapie en wat het mij heeft gebracht’. Datum: Zaterdag 8 juni Tijd: van 14.00 tot circa 16.30 uur Locatie: Lambertushoeve, Michelslaan 9, 5712 PL Someren-Heide Info: (0493) 47 25 97 E-mail: [email protected] Opgave: Vooraf aanmelden is noodzakelijk i.v.m aantal zitplaatsen. Kosten: € 10,- (incl. koffie/thee en koek). Op­ brengst is voor een goed doel. Parkeren: Je wordt opgewacht door een 'parkeer­ wacht'. Carpoolen: I.v.m beperkte parkeergele­ genheid en minimale belasting voor buurt en milieu, graag zoveel mogelijk mensen in één auto. Voor mensen bij jou uit de buurt kun je bellen met de organisatie.

Telefoon: (0515) 56 98 13

Giro 3290997 t.n.v. de Stichting

Regio-secretariaten Patiëntenvoorlichting

Mevrouw R. van Elk

Advertentietarieven kunnen worden

Losse nummers Uitzicht Losse nummers kunnen (na)besteld

Coehoornstraat 40

federatie Additieve Geneeskunde)

Nieuwe leden: € 25,- per kalender­jaar

Telefoon (0529) 42 71 45

Wetenschap en artsencontact:

Stichting Klachtrecht AAG (Artsen­

Gelderland

8 juni Someren-Heide Lezing Annie Tenbült

Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo Telefoon: (0546) 56 94 11 Rotterdam Dhr. M. Ouwehand Statenweg 405 3039 HP Rotterdam Telefoon: (010) 467 78 64 Mobiel: 06 23234874 Rijnmond/Westland Vacature

Wandelen op ‘De Horsten’ De afdeling Den Haag organiseert op zaterdag 25 mei een wandeling van ongeveer vier kilometer over de bospaden van Landgoed ‘De Horsten’ in Wassenaar. De hoofdingang bevindt zich op het adres Papeweg, 2245 AD Wassenaar. De wandeling start om 11.00 uur, de entree is gratis en de parkeerplaats voor auto’s en fietsen kan ook gratis gebruikt worden. Er worden op het landgoed geen honden toegelaten. Zo komt u op het Landgoed ‘De Horsten’: neem vanuit Den Haag de N44 naar Wassenaar. Bij kruispunt Den Deijl (verkeerslichten) rechtsaf naar Voorschoten. Na circa 100 meter rechtsaf naar de parkeerplaats. Neem vanuit Amsterdam de A4 en vervolgens A44 richting Den Haag. Bij kruispunt Den Deijl (Wasse­ naar) linksaf naar Voorschoten. Na circa 100 meter rechtsaf naar de parkeerplaats. Verzamelen bij de ingang. Begin en einde van de wan­ deling in het theepaviljoen. Neem eventueel een lunchpakketje voor tijdens de wandeling. Voor rolstoe­ lers is er een verharde weg langs het theepaviljoen dwars door het Landgoed. Aanmelden voor deze wandeling kan bij mevrouw Van Sittert, telefoon (070) 328 04 80 of per e-mail: [email protected] Voor meer informatie over het Landgoed: www.home.hccnet.nl/am.siebers/horsten/landschap. html

Verkoop homeopathische middelen ingestort Wat velen al vreesden is gebeurd: het besluit van vorig jaar om voortaan op verpakkingen en bijsluiters van homeopathische geneesmiddelen niet meer te vermel­ den tegen welke kwaal de middelen bedoeld zijn, heeft ertoe geleid dat de verkoop van homeopathische ge­ neesmiddelen is ingestort. De reden: het is voor de consument niet meer duidelijk welk product tegen welke kwaal zou kunnen helpen. Edith Schippers, minister van Volksgezondheid, besloot tot deze maatregel omdat er geen wetenschappelijke bewijzen zouden bestaan voor de werking van deze ge­ neesmiddelen. De homeopathische behandeling be­ staat uit het voorschrijven van verdunningen van stof­ fen die dezelfde symptomen als de te bestrijden ziekte zouden oproepen. Velen hebben al de heilzame wer­ king van deze geneesmiddelen ervaren en de werking is al in heel veel onderzoeken aangetoond. Reden waarom homeopathie in veel andere landen gewoon tot de gebruikelijke geneesmiddelen behoort. In Ne­ derland bestaat echter hardnekkige weerstand tegen deze complementaire geneeswijze. Een weerstand die ervoor zorgt dat deze middelen nu minder makkelijk hun weg naar de consument vinden. Natuurlijk kun­ nen consumenten aan apotheker of drogist om ophel­ dering vragen, maar het opwerpen van deze drempel zorgt ervoor dat mensen minder geneigd zijn deze middelen aan te schaffen. Door deze gang van zaken komen de trouwe gebrui­ kers van homeopathische middelen in de kou te staan. Tegen deze maatregel bestond dan ook veel weerstand. Meer dan 60.000 mensen tekenden een petitie die op 23 april jl. aan de Tweede Kamer werd aangeboden. Op dit moment ligt de petitie bij de Tweede Kamer. Het is te hopen dat die meer hart heeft voor en verstand van gezondheidszorg dan de minister van Volksgezondheid.

In het volgende nummer van Uitzicht • Op bezoek bij de zus van Marie-Rose Morel en haar welzijnscentrum voor kankerpatiënten • In de serie over de behandeling van kanker gaat dr. Hans Stoop in op de aanpak van levertumoren. • Website MMV krijgt verder gestalte.

Telefoon: (020) 675 41 50

(Zie ook colofon pagina 27)

30

31

Gezond leven Gezond blijven 10% kort i Rood ng bij de e Ro os

Een leven lang vitaal! Squalene is een bijzondere stof die zowel in het menselijk lichaam als in de natuur wordt aangemaakt. Het behoort tot een speciale groep antioxidanten, de zogenaamde isoprenoïden en wordt uit de levertraan van de diepzee dogfish verkregen. Squalene heeft het vermogen om zuurstof toe te voegen aan de menselijke cel. Hierdoor beschermt het de cellen waardoor het lichaam wordt behoed voor de ziekmakende moleculen. Issho Genki® Squalene iP6 is een veelzijdig, natuurlijk en zuiver voedingssupplement dat uw lichaam weer in balans brengt.

Versnelt herstel

Toename energie, vitaliteit en uithoudingsvermogen Beschermt tegen vroegtijdige veroudering van de huid

Beschermt tijdens chemotherapie en bestraling Beschermt cellen en weefsels

Fyto-Life van Hogendorpplein 28 5051 SR Goirle T: +31 (0) 13 534 6437 F: +31 (0) 13 530 2247 E: [email protected] W: www.fyto-life.nl www.isshogenki.com

Silicium, het vergeten mineraal Optimal life – Optimal beauty

AloëSil ™

voor huid, haar, nagels en uw darmflora

MobiloSil ™ voor uw spier- en gewrichtscomfort verkrijgbaar bij Ook verkrijgbaar bij Roode Roos

VITAMINE C-VARIANTEN

t e it To p kupwpleamlienten voor

vo e d in g ss n d e p ri js ! e e n g e zo

Ascorbaat Mineraal C-1000

Ester-C PLUS

Bestelcode: 4261 € 25,65 (90 tabletten)

Bestelcode: 4480 € 30,50 (120 tabletten)

• 1000 mg maagvriendelijke vitamine C per tablet • Goed opneembare ascorbaatvorm • Bron van calcium, zink, mangaan en koper • Verrijkt met bioflavonoïdecomplex en rutine

• 500 mg maagvriendelijke vitamine C per tablet • Snel opneembare Ester-C-vorm • Oplosbaar in water en vet • Tot vier keer langer actief in vergelijking met ascorbinezuur

www.vitortho.nl