Jaargang 38 September 2011 Uitgave van MMV

8

Jaargang 38 September 2011 Uitgave van MMV

Henriëtte van Rijn: ‘Veel meer oog gekregen voor geestelijke rijkdom’ • Interview met arts Hans C. Moolenburgh • Walnoten zijn supergezond • Selenium: let op welk preparaat u neemt • Matig (verse) sapjes, eet liever de hele vrucht

algemene informatie Onbetaalbaar…

De Moermanvereniging voor natuurlijke kankerbestrijding stelt zich ten doel welzijn en belangen te behartigen van patiënten die met de Moermantherapie worden behandeld, en zoveel mogelijk bekendheid te geven aan deze therapie ter bestrijding van kanker.

Bestuur Vriendelijk verzoek alle post bestemd

Administratie/ algemene informatie

Informatie lezingen en kooklessen

voor het bestuur te zenden aan:

De administratie van de vereniging

Schriftelijke vragen naar:

Postbus 508

wordt gevoerd door de heer

Postbus 508

2400 AM Alphen aan den Rijn

Wim Kuling.

2400 AM Alphen aan den Rijn

Voorzitter:

Centraal Bureau:

Dave Schut

Postbus 508

Eefde

2400 AM Alphen aan den Rijn

Postzegel insluiten.

Klachten van patiënten

Telefoon: (0172) 49 79 44 (werkdagen Secretaris:

tussen 09.00 uur en 13.00 uur)

Johan Klumpenaar

Fax: (0172) 47 06 44

President Wilsonlaan 33

E-mail: [email protected]

4334 GB Middelburg Telefoon: (0118) 63 59 89 E-mail: [email protected] Penningmeester a.i. Rob Kappé Marketing: Sietze Blom Buitenom 1 8314 AM Bant Telefoon: (0527) 26 18 25 E-mail: [email protected] Interne contacten: Jan Bor Schoolstraat 1 4221 LR Hoogblokland Telefoon: (0183) 56 36 28 E-mail: [email protected] Wetenschap en artsencontact: Hans Stoop Coehoornstraat 40 4611 KS Bergen op Zoom Telefoon: (0164) 25 04 61 E-mail: [email protected]

Aanmelding nieuwe leden Schriftelijk bij het Centraal Bureau of via de website.

Lidmaatschap

Stichting Klachtrecht AAG (Artsenfederatie Additieve Geneeskunde) Vaartstraat 247, 1075 RM Amsterdam

Advertenties Uitzicht

kalender­jaar (acceptkaart). Voor Belgische leden minimaal € 35,50 op rekening ING bank 335-0078672-51 t.n.v. Moerman­ vereniging. Voor de overige leden in Europa € 35,50, buiten Europa € 40,-. Een kleine ’overbetaling’ op de minimumcontributie wordt zeer op prijs gesteld. Contributie giro 42.39.229 t.n.v. Moermanvereniging te Alphen aan den Rijn. Opzegging lidmaatschap: vóór 1 december van het lopende jaar. Administratiekosten: € 3,50 wanneer een herinnering gestuurd moet worden.

Losse nummers Uitzicht

Adviseurs:

Losse nummers kunnen (na)besteld

Cor van Groningen

worden à € 5,25 per exemplaar.

Drs. Bob Hornstra

Dit kan schriftelijk of telefonisch bij

Piet Sijpersma

het Centraal Bureau.

Internet

Utrechtseweg 84 6812 AH Arnhem Telefoon: (026) 844 95 16 Zeeland/West-Brabant Mevr. K. Walhout Oranje Nassaustraat 26 4341 GC Arnemuiden Telefoon: (0118) 60 18 68 Den Haag Mevr R Rosier Gerrit van de Veenlaan 216 2552 WN Den Haag

aangevraagd bij:

Telefoon: (070) 391 02 79

J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36, 6006 LL Weert

Friesland

Telefoon: (0495) 53 22 20

Mevr. T. Meesters

E-mail: [email protected]

Singel 7 8771 SV Nijland

Stichting Steunfonds Amnestie

Telefoon: (0515) 56 98 13 Groningen/Drenthe

Giro 3290997 t.n.v. de Stichting

Mevr. H. Prins

Steunfonds Amnestie, Reijerskoop

Schout Poelmanweg 32

291, 2771 BL Boskoop of via ING

9617 BX Harkstede

bank, rekeningnummer 67.20.27.240

Telefoon: (050) 404 22 46

t.n.v. Stichting Steunfonds Amnestie in Boskoop.

Limburg

Bovenstaande rekeningnummers van

De heer J.H.P. Peters

Stichting Steunfonds uitsluitend te

Oude Heerweg 145

gebruiken voor giften.

5941 EK Velden

De stichting Steunfonds Amnestie is

Telefoon: (077) 472 14 53

door de Belastingdienst erkend als

E-mail: [email protected]

algemeen nut beogende instelling (ANBI), sinds 01-01-2008. Een schen-

Noord-Holland Noord

king aan deze stichting is aftrekbaar

Vacature

van de inkomstenbelasting (binnen de daarvoor geldende regels).

Overijssel Dhr. G.J.W. Tretmans

Legaten Wie het Steunfonds testamentair wil gedenken, wordt aanbevolen gebruik te maken van de volgende formulering: ‘Ik legateer aan de Stichting Steunfonds Amnestie, gevestigd te Elst (Gld)

www.moermanvereniging.nl

de som van €……… vrij van rechten en

E-mail: [email protected]

kosten’.

Patiëntenvoorlichting

Mevrouw R. van Elk

Advertentietarieven kunnen worden

Nieuwe leden: € 22,- per kalender­jaar (automatische incasso), € 26,- per

Gelderland

Regio-secretariaten

Telefoon: 088-2424240 (Infolijn)

Amsterdam en Wijde Omgeving

Of voor algemene informatie over de

Mevr. T. Visser

vereniging: (0172) 49 79 44

Quellijnstraat 128

Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo Telefoon: (0546) 56 94 11 Rotterdam Dhr. M. Ouwehand Statenweg 405 3039 HP Rotterdam Telefoon: (010) 467 78 64

Nog voor de traditioneel belangrijke ‘derde dinsdag’ van september was aangebroken kon Nederland de miljoenennota online inzien. Met een onwaarschijnlijke naïviteit hadden ict-deskundigen laten weten de site waarop dat interessants te vinden was te hebben getest en in orde bevonden. Draaien maar! Het is bijna te gek voor woorden dat met een simpele wijziging van het jaartal de voorgenomen financiële plannen van de regering op het scherm getoverd konden worden. Ik laat de cijferbrij voor wat die is. Daar zullen we de komende weken en maanden nog genoeg over horen. Net als over de Griekse financiële tragedie die Europa in een wurggreep houdt. Ik beperk mij tot de mededeling in de miljoenennota dat de zorgpremies het komende jaar weer zullen stijgen, en feitelijk is dat ook al geen nieuws want die premies doen niet anders dan stijgen. Maar het beeld dat de regering kennelijk van die premiestijging heeft, is rooskleuriger dan dat van de ziektekostenverzekeraars. Voorzitter Rogier van Boxtel van Menzis die in Nieuwsuur zijn mening mocht geven, was niet positief maar wel duidelijk: de zorg wordt onbetaalbaar. De door de regering aangekondigde stijging van de premie met ongeveer elf euro was een lachertje. Dat moet minstens twee of drie keer zoveel zijn. Het eigen risico van de verzekerden moet ook verder omhoog en, ten slotte, we moeten steeds meer aan behandelingen gaan bijdragen. Het kan zo niet doorgaan, vindt Van Boxtel. Er moeten fundamentele keuzes worden gemaakt, willen we in de toekomst een goede gezondheidszorg overeind kunnen blijven houden. Meer verantwoordelijkheid voor de eigen gezondheid, preventie dus, en het indammen van de wildgroei in de zorgconsumptie zijn enkele van de noodzakelijke keuzes die gemaakt moeten worden. Ik ken er nog een: ruim baan voor de complementaire gezondheidszorg, want juist daarmee is echt te scoren. Ook – misschien wel juist! – als het om bezuinigen in de gezondheidszorg gaat.

Mobiel: 06 23234874 Rijnmond/Westland

Henriëtte van Rijn kan beter omgaan met haar klachten

4

Henriëtte van Rijn heeft jaren van ziekte achter de rug. Dat begon al op haar elfde jaar met jeugdreuma. Toen ze even in de dertig was, vreesde men zelfs voor haar leven. Het heeft lang geduurd, maar nadat ze in Nederland een natuurarts consulteerde ging de weg omhoog.

Totale verandering nodig

8

De Haarlemse arts Hans Moolenburgh (86) wist al tijdens zijn studie medicijnen dat er meer is dan de reguliere geneeskunde. Die overtuiging heeft hij een levenlang gepraktiseerd en uitgedragen. Onlangs publiceerde hij opnieuw een lijvig boek: ‘U kunt meer dan u denkt’. In dit nummer het eerste deel van een uitgebreid interview.

Walnoten zijn supergezond Ze beginnen deze maand spontaan van de bomen te vallen, de walnoten. Laat ze niet liggen, want ze zijn supergezond. Dagelijks een handjevol eten is prima. Maar let op, ze zijn ook schimmelgevoelig. Goed om dat in de gaten te houden.

Selenium: let op welk preparaat u neemt Om ons lichaam van de noodzakelijke bouw­stoffen te voorzien, is onze dagelijkse (gezonde) voeding de belangrijkste bron. Zo natuurlijk mogelijk eten is goed. Maar ons voedsel bevat niet altijd de noodzakelijke voedingsstoffen in de gewenste mate. Dat is bijvoorbeeld het geval bij selenium. We halen veel minder uit de voeding dan ons lichaam nodig heeft. Een supplement is dan gewenst, maar let op: het ene preparaat is het andere niet.

Matig (verse) sapjes, eet liever de hele vrucht

11

15

22

Een glas ‘100 % puur sinaasappelsap’ uit een pak, dat kan toch niet verkeerd zijn? Het is toch beter om matig te zijn met de consumptie van sapjes, zelfs als ze vers geperst zijn. Hoewel die laatste verreweg de voorkeur hebben boven sap uit een pak, bevatten ook verse sapjes veel fructose. Fructose is minder goed dan u misschien denkt.

Vacature

1073 XL Amsterdam

Cor van Groningen eindredacteur Uitzicht

Telefoon: (020) 675 41 50

(Zie ook colofon pagina 27)

2

3

Henriëtte van Rijn kan beter omgaan met haar klachten

‘Ik heb veel meer oog gekregen voor geestelijke rijkdom’ Toen Henriëtte van Rijn in de dertig jaar was, werd ze steeds zieker. Het was nog maar de vraag of ze het zou halen. Het duurde heel lang voordat de oorzaak werd gevonden. Pas toen haar lichaam en geest weer in balans waren, kon ze zichzelf herpakken. Tekst en foto’s: Hans Nieuwstad

O

p elfjarige leeftijd openbaarde zich jeugdreuma bij haar. “Dat voelt alsof je vijftig bent”, grimast ze. Stramme knieën en zere spieren. De dokter had geen idee waar de klachten vandaan kwamen. Ze zou er wel overheen groeien, meende hij. Ze kreeg van alles, waaronder antibiotica. Langzaam knapte ze op. Het gezin Van Rijn emigreerde intussen naar Nieuw-Zeeland. Daar openbaarden zich nieuwe klachten bij haar. “Logisch”, zegt ze achteraf. “De oorzaak was niet weg. De ziekte vindt een uitweg totdat ze bij de wortel wordt aangepakt.” Ze ontwikkelde hooikoorts en later voedselallergie. Het dagelijkse menu was best gezond. Henriëtte: “Mijn moeder kwam uit een gezin van tuinders en mijn vader uit een boerenfamilie. We aten veel uit eigen tuin en vrij traditioneel. Frituren was er bijvoorbeeld helemaal niet bij. Zoetigheid at ik niet, want dat gaf problemen.“

Levensbedreigend

Toen ze in de dertig was, namen haar klachten in snel tempo toe. Ze had een baan in Australië, had het druk en schonk er niet al te veel aandacht aan. De dokter dacht aan griep. Maar het ging steeds slechter. Ze raakte helemaal uitgeput. Haar lichaam begon haar langzaam maar zeker te vergiftigen. Op zeker moment was er zelfs sprake van een levensbedreigende situatie. “Mijn hele stofwisseling draaide als een gek. Ik werd steeds zieker en was heel kwetsbaar. Bij momenten dacht ik dat ik gek zou worden. Omdat niet duidelijk was wat ik had, begon ik te denken dat het aan mezelf lag. Zelfs midden in de nacht was ik klaarwakker. Alsof de duivel me op de hielen zat. Om scherp te blijven op kantoor, dronk ik liters koffie.” Het duurde lang voordat de definitieve diagnose werd gesteld. Ze bleek de ziekte van Graves te hebben, met een te snel werkende schildklier. De aandoening kwam niet helemaal uit de lucht vallen. Haar oma had ooit een jaar op bed gelegen, eveneens als gevolg van een te snel werkende schildklier. “Moet je je voorstellen”, zegt Henriëtte, “een jaar op bed en dat in een gezin met dertien kinderen! Maar oma herstelde redelijk, dankzij gezonde voeding en veel rust.”

4

Andere keuze

De ziekte van Graves is een auto-immuunziekte waarbij antistoffen zich tegen de schildklier richten. Veel voorkomende klachten zijn een verhoogde hartslag, gewichtsverlies en een opgejaagd gevoel. Henriëtte kon in eerste instantie kiezen uit twee mogelijkheden: een radioactieve jodiumslok om de schildklier te temperen of de schildklier gedeeltelijk laten weghalen. Die laatste ingreep gaf wel een risico voor de stembanden. Daarom vond ze dat geen optie. Maar ook de radio­ actieve slok leek haar niets. “De rommel plas je uit”, verzekerden mensen haar, maar ze wist zelf wel beter. Ze kende iemand die in een laboratorium werkte. Die vertelde haar er meer over. Er bleek nog een andere keuze te zijn: het stilleggen van de schildklier met een zogeheten ‘blocker’, een synthetisch preparaat. Het gaat er dan om de juiste hoeveelheid ‘blocker’ toe te dienen, zodat de schildklier niet meer hormoon aanmaakt dan nodig is. Het vergde wel wat tijd om de exacte dosering vast te stellen, maar dat was het Henriëtte wel waard, ook al waren de artsen zowel in Nieuw-Zeeland als in Nederland niet direct enthousiast over haar keuze. Ze licht toe: “Het is de oudste manier van behandelen die werd toegepast voordat opereren en een jodiumslok protocol werden. Deze methode wordt nauwelijks meer gebruikt, totdat eigenwijze mensen zoals ik het herontdekten.” Ze tekent er wel bij aan dat er op de lange termijn acute ontstekingen als bijwerking kunnen ontstaan. “Daar moet ik scherp op zijn. Dan kan een andere behandeling alsnog nodig zijn.”

Als medicijn

Ze was op het moment van haar behandeling al anderhalf jaar uit de running. Ze vond het tijd worden om zichzelf te verwennen. Toen ze dankzij de medicijnen weer wat was opgekrabbeld, deed ze drie maanden lang alles wat ze altijd al graag had willen doen: avonturensporten. “Ze werkten als medicijn”, glimlacht ze. Geleidelijk hervond ze zichzelf. De ontdekking dat het niet tussen de oren zat, zorgde voor een ommekeer. Geleidelijk

werd ze zich ervan bewust dat er iets anders aan de hand moest zijn. “Je gaat denken waar het allemaal vandaan komt. Reuma, voedselallergie, schildklier. Ken uzelf. Dat werd voor mij steeds belangrijker.” Ze kwam uit bij haar immuunsysteem. “Ik raakte ervan overtuigd dat ik uit balans was en dat ik die moest herstellen. Dat betekende: terug naar natuur. Hippocrates wist al dat ons voedsel, zoals groenten, kruiden en noem maar op ons kunnen dienen als medicijn. Die zijn ons niet voor niets door onze lieve Heer gegeven. Maar wij zijn een ander pad opgegaan. Dat kan op den duur niet goed gaan. Een heel aardig voorbeeld vind ik pasteurisatie. Dat is altijd voorgesteld als een belangrijke ontdekking en een grote vooruitgang. Maar het hele pasteuriseren is gewoon een commercieel verhaal dat uiteindelijk schade teweeg brengt.”

haar arts aan het onderliggende probleem. Veel baat had en heeft ze bij de Gersontherapie, die in veel opzichten doet denken aan de Moermanvoedingswijze: geen vlees, geen suiker, geen zout, geen koffie, geen potjes en blikjes, veel groente- en fruitsappen en leren omgaan met stress. Het was zeker niet zo dat Henriëtte meteen baat had bij deze aanpak. Ze werd eerst eigenlijk alleen maar zieker. “Ik dacht: dit werkt voor geen zier. Het was een zogeheten ‘healingcrisis’ want van lieverlee werden de klachten veel minder scherp. Naderhand namen ze beduidend af en dat is nog steeds zo. Ik heb er lang over gedaan om zo ziek te worden, dan is het niet zo gek dat het een tijd duurde voordat ik me weer beter ging voelen.”

‘Geestelijke rijkdom’

Ook in mentaal opzicht maakte ze groei door. Ze leerde beter omgaan met angsten en zorgen. “Ik had altijd een baan in het Ze keerde eind 1999 terug naar Nederland, aanvankelijk met bedrijfsleven gehad maar dat gaf me geen voldoening meer. de bedoeling om hier tijdelijk te blijven. Maar anno 2011 is De vraag drong zich op hoe ik dan een inkomen kon vergaren. ze er nog steeds. Ze besloot een natuurgeneeskundig arts te Toen kwam het boeddhistisch thanka en orthodox icoon­ consulteren. Die testte haar maagdarmkanaal en ontdekte dat schilderen op mijn pad. Niet dat ik daarvan kan leven, maar het ontspoord was, waarschijnlijk vanwege de antibiotica, de ik beleef er wel veel vreugde aan.” koffie, de leeftijd en de stress. Ze legde zich ook toe op het biologisch-dynamisch tuinieren. “En als de darmwand niet goed functioneert, kun je van alles Het was een oude wens. Ze volgde in deeltijd de opleiding aan verwachten”, weet ze uit ondervinding. “Neem antibiotica. de Warmonderhof. Ze leerde veel over de antroposofie, oude Vaak wordt gedacht dat het alleen bij kleine groenten, een siertuin opbouwen met eetkinderen voor langdurige ontregeling van bare planten, het creëren van een natuurde darmen zorgt, maar het geldt net zo goed 'Mijn systeem lijke kringloop en het gezond maken van voor veel volwassenen. Ook koffie drinken, de grond. Ze heeft nu een forse moestuin moet regelmatig zeker in grote hoeveelheden, is zeker niet waar ze veel tijd in steekt en veel plezier zo onschadelijk als men denkt.” aan beleeft. tot rust komen' Haar natuurgeneeskundig arts behandelt Wat er vooral is veranderd, is de beleving veel kankerpatiënten. “Hij werkt ortho­ van de wereld om haar heen. “Ik beleef almoleculair maar wel heel breed dankzij een les veel echter. Noem het ervaringskwalienorme ervaring.” Hij schreef voor dat ze minder zuivel moest teit. Het is, denk ik, datgene wat in religies wordt geprobeerd gebruiken en vaker moest vasten. “Mijn systeem moet regelte verwoorden. Ik heb een wijdere blik ontwikkeld. Daardoor matig tot rust kunnen komen”, vat ze samen. kan ik beter omgaan met mijn klachten. Ik heb veel meer oog Ook kreeg ze hydrofluoride en enzymen. Intussen werkte gekregen voor de geestelijke rijkdom die er is.”

Ontregeld

5

OVERPEINZINGEN... Angst Mijn gesprekspartner leek een energieke en emotioneel stabiele persoon. In werkelijkheid voelde zij zich neerslachtig en emo­ tioneel labiel. Geregeld wordt zij geconfronteerd met panische angstaanvallen. Met het ouder worden verergerden de klachten omdat de gedachte aan sterven onverdraaglijk was. Psycho­ therapie en een leven lang pillen slikken hadden niet geholpen. Integendeel, de bijwerking van pillen maakte haar leven niet bepaald gelukkiger. Is deze vrouw te helpen?

Elke Dag van het jaar precies wat u nodig heeft Elke Dag is de nieuwe multi van Vitals en blinkt uit in samenstelling en opneembaarheid. Zo bevat Elke Dag vitamine D3 en vitamine K2 en is van vitamine B6 de biologisch actieve vorm P5P gebruikt. Voor de magnesium hebben we gekozen voor de superieure bisglycinaat vorm. De calcium is uit rode alg en deze natuurlijke bron biedt daarmee ook een breed scala aan spoorelementen. Ook aan de dosering is veel aandacht besteed, zo bevat Elke Dag 400 mcg foliumzuur en 125 mcg B12. Bovendien bevat Elke Dag citrus bioflavonoïden, natuurlijk luteïne en maar liefst 30 mg Q10. Kom alles te weten over deze nieuwe multi van Vitals op de website www.elkedagmulti.nl. U zult zien dat we niet overdrijven, precies wat u elke dag nodig heeft. Elke Dag bestellen kan overigens heel eenvoudig via onder andere de Roode Roos of www.allesvanvitals.nl.

puur en werkzaam www.vitals.nl

Gevoelens laten zich niet rechtstreeks beïnvloeden. De arts kan slechts via lichamelijk inwerkende pillen gevoelens onderdrukken. Zelf hebben wij de mogelijkheid via zelfbezinning negatieve gevoelens te reguleren. Wie bijvoorbeeld snel boos of zelfs woedend wordt, is niet gebaat bij pillen. Mensen met een kort lontje kunnen zichzelf wel iets afvragen: ‘Waarom ben ik eigenlijk boos? Rechtvaardigt de aanleiding mijn extreme reactie? Kan ik er anders over denken? Kan ik ook anders reageren?’ Mijn antwoord: ‘Ja dat kan, maar “tot tien tellen” geeft daarvoor onvoldoende tijd’. Zonder gevoelens kunnen wij niet normaal leven. Volledig onderdrukken van emoties is daarom geen oplossing. Zelfs pijn en angst hebben een positieve functie. Wie pijn voelt, weet dat hij naar de dokter moet. Wie een wild dier tegenkomt, moet zich uit de voeten maken. Zoals iedere emotie bestaat ook angst uit verschillende vormen en gradaties. Als gevoelens extreem negatief worden, ontstaat er een probleem. Dat is bijvoorbeeld het geval bij vliegangst, pleinvrees, angst voor spinnen enzovoort. Dergelijke ‘angsten’ hebben als gemeenschappelijk kenmerk het duidelijk omschreven ‘object’ waarvoor men bevreesd is. De subjectief gevoelde vrees is objectief gezien niet te begrijpen. Van het vliegtuig of het plein gaat immers geen reële bedreiging uit. Omdat het object bekend is, bestaat de mogelijkheid de angstaanjagende situatie te ontlopen – door niet te gaan vliegen of door pleinen te vermijden. Deze ongegronde vrees kan echter via filosofische bezinning succesvol worden bestreden. De angst van mijn gesprekspartner is van geheel andere aard. Zij is niet bevreesd voor ‘iets bepaalds’, maar ervaart pure

angst, waarbij het bedreigende object onduidelijk is. Haar angst houdt verband met de ondoorgrondelijkheid van leven en dood. Deze zogenoemde existentiële angst is lijden aan het leven zelf. Ontlopen van deze situatie -door niet te leven en niet te stervenis geen reële optie. Hoe kan deze vrouw geholpen worden? De werking van pillen bleek erger dan de kwaal. De overwegend analytische psychotherapie gaf twijfelachtige resultaten. Is filosofische bezinning ook hier de oplossing? Heeft haar angst iets te maken met haar eigen gedachtewereld? Wat kan zij daar zelf aan doen? Bezinning op mens en wereld levert de volgende inzichten op: •E  xistentiële angst is niet een toevallige emotie, die er wel of niet kan zijn. Zij is inherent aan ons leven. Menselijk leven is nu eenmaal een riskante onderneming. De wetenschap volledig verantwoordelijk te zijn voor je eigen leven en dat van anderen, is een angstaanjagende gedachte. Waar vrijheid daagt, ligt angst op de loer. Existentiële angst is daarmee een nauwelijks te vermijden emotie. De poging deze angst volledig te elimineren lijkt tot mislukken gedoemd. De enige reële optie is ‘met angst leren omgaan’. •A  fhankelijk van iemands karakter zal dat gemakkelijker of moeilijker gaan. Karakters zijn weliswaar diep ‘ingekrast’, maar mensen ‘zijn’ niet alleen, zij kunnen zichzelf ook veranderen en ‘worden’. •D  e impact van angst is daarnaast sterk afhankelijk van levensvisie. Deze bestaat uit ideeën over zin en doel van ons leven. Het maakt nogal wat uit of ik geloof in de hemel, de hel, in predestinatie, wedergeboorte of in weer iets anders. •E  en levensvisie is geen natuurverschijnsel, maar een product van vrije keuze. Wij kunnen ideeën over mens en wereld in vrijheid zelf kiezen. Zelfbezinning kan onderliggende gedachten opsporen, ze toetsen op consequenties en vervangen door angst reducerende gedachten. Hier blijkt de wonderlijke menselijke conditie die gekenmerkt wordt door vrijheid. Vrijheid is het fundament van zowel de existentiële angst als van een denkstrategie die het mogelijk maakt adequaat met die angst om te gaan. Die gedachte geeft mijn gesprekspartner weer nieuwe hoop. Rein Stoel

Reacties: [email protected] of schriftelijk via de redactie van dit blad. Informatie en contact via www.filosofischepraktijk.eu of telefonisch (026) 339 08 15.

7

Voor Hans Moolenburgh (1925) stond al tijdens zijn studie medicijnen als een paal boven water dat er meer is dan alleen de reguliere geneeskunde. Als huisarts zette hij graag in op het zelfgenezend vermogen van mensen en hij toonde zich een onvermoeibaar voorvechter van complementaire kankerbehandeling. Onlangs verscheen zijn nieuwste boek ‘U kunt meer dan u denkt’. In het volgende nummer van Uitzicht gaat de auteur uitgebreid op dat boek in, Tekst: Petra Pronk Foto's: Leonard Davids/BVF

maar nu eerst een gesprek over de stand van zaken in regulier en complementair Nederland.

‘Werkelijke genezing komt alleen door totale verandering’ “V

ergrijzing zorgt voor sterke toename kanker’, stond op 6 september jl. met een grote kop in NRC Handelsblad. Het stuk behandelt het onlangs verschenen rapport ‘Kanker in Nederland tot 2020’ van KWF Kankerbestrijding. Daarin staat onder andere voor de 25 meest voorkomende kankersoorten hoeveel patiënten er de afgelopen 20 jaar waren, wat hun overleving was en wat de verwachting is voor het komende decennium. De teneur van het stuk is helder. Het aantal kankerpatiënten stijgt gestaag, van 420.000 in 2009 naar 660.000 in 2020. Die stijging van maar liefst 60% ontstaat volgens de krant door de vergrijzing, doordat kanker eerder wordt ontdekt en doordat kankerpatiënten dankzij een betere behandeling langer blijven leven. Met andere woorden: de kans om kanker te krijgen stijgt weliswaar, maar dat komt eigenlijk omdat het beter gaat. Namelijk: beter met ons (we worden ouder) en beter met de behandeling (vroegere ontdekking en langere overleving door betere medicijnen). Dat lijkt goed nieuws, maar Hans Moolenburgh maakt korte metten met dat enthousiasme: het is allemaal onzin. Hij kent het riedeltje inmiddels wel. “Dat is wat de reguliere wereld ons wil laten geloven om ons rustig te houden, maar de feiten spreken andere taal. We leven in een ziekmakende omgeving!”

Absolute toename

De feiten spreken wat hem betreft voor zich. “Toen ik co-schappen liep bij interne geneeskunde waren er wel een paar patiënten met kanker, maar die waren allemaal boven de 50. Het was echt een ziekte voor oudere mensen. Als er eens iemand van 40 kanker kreeg, dan werd dat ‘jeugdkanker’ genoemd. In die tijd had 1 op de 35 vrouwen borstkanker. Nu is dat cijfer 1 op 9. En kinderen met kanker zag je eigenlijk niet. Ik heb destijds drie maanden op een kinderafdeling gewerkt en daar lag één kind met kanker. Dertig jaar later werkte mijn zoon als arts op diezelfde afdeling, en toen lag die vol met kinderen die kanker hadden. Dat is een wereld van verschil.”

8

In de 56 jaar dat Moolenburgh als huisarts werkte heeft hij niet alleen een absolute toename van kanker gezien, maar ook een verschuiving in de leeftijd waarop kanker optreedt: die leeftijd is verschoven van de oudere naar de middelbare leeftijd en naar kinderen. “Tegenwoordig worden er zelfs kinderen met kanker geboren. Dat is echt een nieuw fenomeen. Het is geen epidemie, want het is niet besmettelijk, maar het is wel een aandoening die epidemische proporties heeft aangenomen”, stelt hij. Hij kan zich vreselijk ergeren aan het gebrek aan eerlijke voorlichting op dit front. Zoals de claim dat er meer mensen genezen door betere behandelmethoden. ”Dat is maar ten dele waar. Als maatstaf voor genezing geldt dat iemand na vijf jaar nog in leven is. De diagnostische methoden zijn verbeterd, waardoor kanker in een eerder stadium wordt ontdekt. De kans dat je na vijf jaar nog in leven bent, is daardoor enorm toegenomen. Dat is een van de manieren waarop je kunt sjoemelen met cijfers.” Maar de realiteit is in zijn optiek dat we in een ziekmakende omgeving leven en zolang daar niks aan gedaan wordt, zullen de echte cijfers bedroevend blijven. “Er is een groot verschil in inzicht tussen reguliere artsen en Niet Toxische Tumor Therapie (NTTT) artsen als het gaat om het ontstaan van kanker. De reguliere geneeskunde ziet kanker als het resultaat van een ontspoorde cel. Wij als NTTT artsen zeggen: die ontspoorde cel is niet de oorzaak, maar het gevolg. Een gevolg van het feit dat er ergens anders iets mis is. De werkelijke oorzaak ligt in de omgeving van de cel, op het terrein van het menselijk lichaam en dat terrein is een goede grond voor kanker.”

‘Ontnuchterend’

Dat is een verontrustende boodschap en juist daarom wordt die in de reguliere geneeskunde niet geventileerd. Moolenburgh heeft het tijdens zijn werkzame leven steeds opnieuw zien gebeuren: dat het publiek in slaap wordt gesust omdat

men van hogerhand beslist ‘dat de bevolking niet onrustig mag worden’. “Dat is echt een dogma in de Nederlandse geneeskunde. Alles wat onrust kan zaaien wordt achtergehouden, zelfs als de waarheid daarmee geweld wordt aangedaan. Ik heb dat gezien toen ik destijds onderzoek deed naar de schadelijke gevolgen van fluor. In de VS is in 1975 groot epidemiologisch onderzoek gedaan op 20 miljoen mensen in twee keer tien steden. Daaruit bleek dat de steden met gefluorideerd water 10% meer sterfte aan kanker vertoonden. Kijk ook naar de recente Mexicaanse griep. Op een gegeven moment werd bekend dat er kwik in de vaccinaties zat, maar minister Klink heeft het risico daarvan bewust gebagatelliseerd. Die man wist duidelijk niet waar hij over praatte en had maar een missie: geen onrust zaaien.” Heel ontnuchterend als je denkt dat gezondheidszorg over onze gezondheid gaat.

Moeizaam onderzoeksklimaat

De laatste jaren heeft Hans Moolenburgh het klimaat voor complementaire geneeswijzen achteruit zien hollen. Een van de lastigste dingen voor de complementair werkende artsen is de geloofwaardigheid van waar ze mee bezig zijn. Niet voor henzelf, want er bestaan genoeg wetenschappelijke publicaties van goede kwaliteit die de werkzaamheid van complementaire geneeswijzen aantonen. Bovendien zien ze het bewijs elke dag in hun praktijk. Maar het blijft moeilijk om de buitenwereld te overtuigen. Moolenburgh zelf is daarmee diverse keren tegen een muur gelopen. Zo was hij in de jaren zeventig betrokken bij een serieus onderzoek naar de werkzaamheid van de Moermantherapie. Hij is er vast van overtuigd dat epidemiologisch prospectief onderzoek de enige manier is om serieus genomen te worden. Bij dergelijk onderzoek neem je twee groepen: de ene groep wordt louter regulier behandeld, de andere regulier en complementair. Na vijf jaar kijk je hoe beide groepen het doen qua gezondheid. Volgens die methodiek werd er een pilotstudie opgezet in vijf landen. Het onderzoek viel tegen

omdat veel mensen niet echt bereid waren de papieren in te vullen, maar de tendens was toch wel dat de dubbel behandelde groep er beter aan toe was. Daarna werd er een veel grotere pilotstudie op poten gezet in Amerika bij dr. Gonzalez. Ook hier bleek dat de dubbel behandelde groep er beter aan toe was. Naar aanleiding van die studie werd een grotere studie gedaan met verbluffende resultaten. Opeens werd de subsidie voor dit onderzoek echter stopgezet. Navraag leerde dat de commissie die de subsidie verschafte al heel lang geen onderzoeksresultaten had ontvangen, waarna de geldkraan werd dichtgedraaid. Hoe dat kon? Moolenburgh kan er nog kwaad om worden: “De twee oncologen die bij het onderzoek betrokken waren, hadden de resultaten achtergehouden omdat de uitkomsten gunstig waren voor de natuurgeneeskunde. Dat is een enorm schandaal geworden, maar het kwaad voor het onderzoek was toen al geschied.” De verhalen zijn exemplarisch voor het moeizame onderzoeksklimaat in het Westen. Maar gelukkig is er ook nog het Oosten. “Als je echt wilt zien hoe complementaire genees­ wijzen werken, dan moet je naar China. Daar werkt men van oudsher tot volle tevredenheid met een mix aan behandel­ wijzen naast elkaar.”

Individueel

Ook wordt het steeds moeilijker om de hoogst individuele opzet van een complementaire behandeling in de praktijk door te voeren. Deze behandelingen drijven op het persoonlijke contact tussen arts en patiënt en zijn hoogst individueel. In de reguliere geneeskunde krijg je voor een kwaal bij verschillende artsen in grote lijnen dezelfde behandeling. In de complementaire geneeskunde ligt dat anders. Daar is sprake van een unieke wisselwerking tussen arts en patiënt. Dat is lang voor zweverig versleten, tot de kwantummechanica met het idee van een gemeenschappelijk bewustzijnsveld op de proppen kwam. Dat legde een wetenschappelijke verklaring onder het arts-patiëntcontact. Maar in de praktijk is

9

Walnoot: Hans Moolenburgh: ‘We leven in een

Voor de MMV ziet hij ook een duidelijke rol weggelegd. “Een grote patiëntenvereniging kan gewicht in de schaal leggen. De kracht van MMV is dat die niet voor de reguliere of de complementaire geneeskunde is, maar gelooft in allebei de sporen. De vereniging heeft een drive en beschikt bovendien over anekdotisch bewijs van de werkzaamheid van de therapie in de vorm van patiëntenverhalen. Die zouden ingezet kunnen worden als bewijs van de werkzaamheid van de therapie.”

at walnoten gezond zijn, was al veel langer bekend maar sinds kort zijn ze lijstaanvoerder. Een studie van de Universiteit van Scranton (VS) laat zien dat ze nog gezonder zijn dan andere noten. Ze blijken meer en betere antioxidanten te bevatten, stellen de wetenschappers die het onderzoek uitvoerden. "Qua gezondheid schaal ik walnoten hoger in dan pinda's, amandelen, pecannoten, pistachenoten en andere noten," zegt Joe Vinson, leider van het onderzoek. "Een handvol walnoten bevat bijna twee keer zoveel antioxidanten als een vergelijkbare hoeveelheid andere noten.”

Hospital Clinico in Barcelona gaf aan dat walnoten een bijdrage leveren aan het flexibel en elastisch houden van de aderen. Zij verbeteren de conditie van de cellen op de binnenwand van de bloedvaten. Dat wordt verklaard door de vetzuursamenstelling: walnootolie bevat ruim 10 procent alfa-linoleenzuur en maar liefst 58 procent cis-linolzuur. Verder hebben walnoten de naam dat ze goed zijn tegen stofwisselingsstoornissen zoals obstipatie. Tevens reinigen noten (dus ook walnoten) het tandoppervlak. Daarom worden ze wel ‘tandenborstel van de natuur’ genoemd. Dat walnoten zo gezond zijn, is al van oudsher bekend. Vroeger stond op veel boerenerven een walnotenboom om een groot deel van het jaar verzekerd te zijn van de voedzame noten. De groene bast rond de noten werd gebruikt om een bruine kleurstof te maken om wol te verven of hout te beitsen. Het wordt ook wel gebruikt in zelfbruinende zonnebrandcrème. Overigens kan niet iedereen walnoten verdragen. Sommige mensen zijn er allergisch voor.

Toekomst

Iedere dag

Oppassen

ziekmakende omgeving’

het moeilijk om die persoonlijke behandeling daadwerkelijk uit te voeren, doordat er steeds meer protocollen komen. Als voorbeeld noemt Moolenburgh de behandeling voor suikerziekte. Daarbij is het gebruik van statines voorgeschreven tegen eventuele verhoogde cholesterol. Maar van statines kun je kanker krijgen, dus daar zijn complementair handelende artsen geen fan van. Maar niet voorschrijven kan een boete opleveren, omdat ze zich niet aan het protocol houden.

Zwaar weer

Dat soort dingen maakt het voor artsen steeds lastiger om het complementaire spoor te volgen. “De complementaire geneeskunde is in zwaar weer terechtgekomen”, stelt Moolenburgh. “Het is een tijd goed gegaan. Er zijn destijds goede afspraken gemaakt met de staatssecretaris over het onderzoek naar de Moermantherapie. En daarna is het meer dan 25 jaar rustig gebleven. Tot de affaire-Millecam in 2001. Daarna is de Vereniging tegen de Kwakzalverij onder leiding van Cees Renckens een offensief begonnen tegen alles wat complementair is, waardoor de klok voor de complementaire geneeskunde enorm is teruggedraaid en we nu kampen met een repressief klimaat. Daardoor durven jonge collegae er niet meer aan te beginnen. De belangstelling voor complementaire behandelwijzen neemt onder jonge artsen sterk toe, maar je moet nu wel heel sterk in je schoenen staan wil je daarmee aan de slag gaan.”

Vernieuwing

Toch is Hans Moolenburgh niet somber gestemd. Helemaal niet zelfs. “De oplossing zal niet uit de medische wereld komen, daar ben ik van overtuigd. Wij zijn als artsen geweldig ingeslapen en we hebben veel laten liggen. Toen ik studeerde bestond de behandeling van kanker uit operatie, stralen en chemo. Tegenwoordig is het operatie, stralen, chemo en hormoontherapie. Kortom: de reguliere behandeling is in grote lijnen hetzelfde gebleven. De resultaten staan al meer dan 30 jaar stil. Er is geen beroepsgroep die zo behoudend is als die

10

supergezond, wel schimmelgevoelig

van de reguliere artsen. Je zou artsen bijna de zwartekousenkerk van de wetenschap kunnen noemen. Maar op andere plekken is er wel beweging. Ik verwacht dat de oplossing zal komen vanuit de bevolking en de groep tussen de bevolking en de reguliere artsen in: de therapeuten. Zij doen het in veel opzichten beter dan wij als artsen. Zij hebben ook meer mogelijkheden om openlijk te handelen, ze zijn niet gebonden aan zulke strenge regels als artsen, dus van daaruit kan vernieuwing komen.”

Kijkend naar de toekomst ziet Moolenburgh grote veranderingen op stapel staan in de maatschappij. “We leven op veel te grote voet en dat zal ongetwijfeld leiden tot herbezinning. Daardoor zal er binnen een paar jaar een enorme versobering optreden waarbij we teruggaan naar de basis. Een statisticus vertelde mij eens dat het aantal wasmachines dat verkocht wordt recht evenredig is met het aantal kankergevallen. Die correlatie geldt voor alle gebruiksgoederen. Kanker is een ziekte van de veelheid en om beter te worden, zullen we toe moeten naar een fikse versobering. Ons bezinnen op de basisvoorwaarden van het leven en beseffen wat nu echt belangrijk is, zoals een warme omgang met elkaar. Als het gaat om de bestrijding van kanker denk ik niet dat we het moeten hebben van een nieuw stofje, een nieuw medicijn of een beter dieet. Werkelijke genezing kan alleen komen van een totale verandering in gunstige zin van de wereld die we hebben opgebouwd.”

Een nieuwe Amerikaanse studie stelt dat walnoten van alle noten de gezondste zijn. Een extra reden dus om ze de komende tijd te rapen. Oktober is walnotenmaand en ook wie zelf geen boom in de tuin heeft staan, vindt er in de vrije natuur genoeg. Toch is het uitkijken want vochtige walnoten kunnen giftige schimmels bevatten. Tekst: Jan van Klinken

D

De onderzoekers stellen dat het eten van noten en in het bijzonder dus walnoten, allerlei kwalen tegen kan gaan. Zo wordt aan het eten van noten een verminderd risico op hart-en vaatziekten toegeschreven. Ook bepaalde vormen van kanker, galstenen, diabetes type 2, en diverse andere gezondheidsproblemen kunnen worden tegengewerkt met een notendieet. Vinson raadt aan iedere dag een handje te nuttigen. Bijkomend voordeel is dat walnoten rijk zijn aan calorieën. Ze zijn dus erg voedzaam, dit vanwege de combinatie van eiwitten, vezels en de (gezonde) onverzadigde vetzuren. Eerder onderzoek van het Spaanse

Tegelijkertijd is het wel oppassen met walnoten. Wie ze raapt als ze te lang in vochtig gras hebben gelegen of ze niet op de juiste manier bewaart, loopt het risico dat er giftige schimmels in de noten ontstaan. Het gaat om citrinine. Citrinine is een zogeheten mycotoxine die schade aan de nieren kan veroorzaken. Ook is ze mutageen, wat inhoudt dat ze het DNA kan vervormen en zo erfelijke veranderingen kan bewerkstelligen. Mogelijk hebben deze schimmels zelfs een carcinogeen (kankerverwekkend) effect. Daarom is het zaak walnoten regelmatig te rapen. Noten die langer onder de bomen liggen verkleuren donker door schimmelvorming. Noten

die te vochtig bewaard worden vertonen hetzelfde euvel. Geraapte noten kunnen het beste worden uitgespreid om verder te drogen. Daarbij is het van belang dat ze niet op elkaar liggen. Een zolder waar ze droog en fris liggen, is een geschikte plaats. Drogen in de huiskamer is daarentegen geen goed idee. Het is daar doorgaans te warm. Het lastige aan mycotoxinen is dat ze zeer stabiele verbindingen vormen die de meeste bewerkings- en verwerkingsprocessen doorstaan. Dat betekent bijvoorbeeld dat ze ook nog aanwezig zijn als de walnoten meegebakken worden in een cake.

Stempel

De aanwezigheid van mycotoxinen valt alleen in het laboratorium vast te stellen. Dat walnoten donker zijn gekleurd, wil zeker niet per definitie zeggen dat ze giftige schimmels bevatten, laat de Voedselen Warenautoriteit (VWA) weten. Wel is het risico groter dan bij de noten die de originele, lichtbruine kleur hebben. Walnotenbomen doen het vooral goed in Zuid-Europa en Californië. Ze zijn daar over het algemeen goed van kwaliteit. Behalve op de kleur moet op het gewicht van de noot worden gelet. Zijn ze verschrompeld, dan niet consumeren. Bovendien mogen de schilhelften niet van elkaar wijken. Gepelde walnoten moeten gaaf, niet gerimpeld en licht van kleur zijn. Wie op zeker wil spelen, kan het beste verpakte Californische walnoten kopen met een rood ruitvormig stempel. Die staan onder strenge controle. Walnoten die zo van de boom afkomen, bevatten schadelijke hoeveelheden blauwzuur. Daardoor smaken ze bitter. Door het drogingsproces vermindert het blauwzuurgehalte tot een veilig niveau.

11

Kruiden

‘U kunt meer dan u denkt’

natuurlijke heelmeesters

Informatie: Marry Foelkel Tekst: Petra Pronk

Boek met volop bruikbare informatie Tekst: drs. Hans Stoop

Gerst: gezond cadeautje van de natuur G

erst is een van de meest favoriete zaden van Marry Foelkel. Heel erg lekker en oergezond. Zeker als het gekiemd wordt. Dan barst het van de vitamines en mineralen. “Ik kan er helemaal lyrisch van worden”, lacht Marry. “Het is echt een cadeautje van de natuur.”

de vastentijd, omdat dat het hongergevoel vermindert. Gerst bevat weliswaar veel koolhydraten, maar geeft die heel langzaam aan het lichaam af. In het oude Griekenland was gerst zelfs heilig en gewijd aan Demeter, de oermoeder en godin van de landbouw.”

Gerst is een graansoort, afkomstig van de wilde gerst die nog steeds in het Midden-Oosten voorkomt. Het behoort net als andere granen tot de grassenfamilie. Het heeft een zeer korte groeiperiode en kan op grote hoogte (boven de vierduizend meter) groeien. Reden waarom het veel verbouwd wordt in Tibet. Het is een heel oude graansoort die al door de volken in de prehistorie gegeten werd. En niet voor niets, want gerst bevat allerlei gezonde elementen. “Kennis van de goede invloed van gerst op de gezondheid is bij alle volken bekend”, vertelt Marry. “De gladiatoren in Rome kregen voorafgaande aan een wedstrijd in de arena gerstepap te eten. Boeren waren gewend om gerst te eten als ze zwaar werk moesten verrichten, zoals de korenoogst. Bij de moslims is het populair in

In Nederland kennen wij de gerst vooral van gort, kruidmoes en gruwel. In Tibet is het een belangrijk onderdeel om brood mee te bakken. Dat brood heeft bijzondere eigenschappen. Het is bijvoorbeeld heel erg zwaar. “Je moet er dunne plakjes van snijden”, zegt Marry. “Zo dun dat je de krant erdoorheen kunt lezen. De dag erna is het zo hard dat je er de oorlog mee kunt winnen.”

Recept Maaltijdsalade Ingrediënten: gerst • diverse groenten • Griekse yoghurt • biomayo • Keltisch zout en peper Kook de gerst tot die gaar is. Roer de gerst door de Griekse yoghurt en voeg daar een beetje biomayo aan toe. Maak een bedje van allerlei groenten, zoals stukjes tomaat, bleekselderij, paprika en wortel. Voeg er ook een paar olijfjes aan toe. Breng de salade op smaak met Keltisch zout en wat peper en strooi dan de Griekse yoghurt met de gerst erover.

Medicinaal

Uit een oogpunt van gezondheid is gerst een aanrader op het dagelijkse menu, want het zit boordevol vitamines en mineralen, zoals vitamine B, kalium, magnesium, zink, jodium, silicium, fosfor. Het wordt medicinaal gebruikt vanwege de lichte verteerbaarheid en voor de luchtwegen. Gerst is goed voor alles wat met de bovenste luchtwegen te maken heeft en met de blaas en de nieren. Gekiemde gerst is nog vele malen gezonder. In de eerste vijf dagen van het kiemproces schieten de vitamines met meer dan 500% omhoog, zeker de B-vitamines. Daarom past gerst ook prima in een vegetarisch dieet. Je kunt gerst heel makkelijk thuis laten ontkiemen door een bord te bekleden met een lapje stof (katoen of fluweel) en dat vochtig te maken en te houden. De gerst zal binnen een paar dagen ontkiemen. Het resultaat – gerstegras – bevat veel chloryfyl en dat heeft een ontgiftende werking, is goed voor de stofwisseling en helpt bij ontstoken luchtwegen. Gerstegras is prima te verwerken in de sapcentrifuge, maar je kunt het ook gebruiken in een salade.

Info: Marry Foelkel Tekst: Petra Pronk

12

“U

kunt meer dan u denkt’ is de titel van het recent verschenen boek van de arts Hans Moolenburgh. ‘Het is bestemd voor mensen die willen weten wat ze kunnen doen om kanker te helpen voorkomen, die willen begrijpen wat kanker nu eigenlijk is en waarom de ziekte juist in deze tijd zo sterk opkomt.’ Onder andere deze tekst is te vinden in de informatie van de uitgever. Ik wil graag nog benadrukken, dat de titel tevens inhoudt dat lichaam en geest een erg grote invloed hebben op het herstel van ziekten waaronder kanker. Iets waar we (helaas) niet altijd rekening mee houden. Moolenburgh brengt in dit boek een aantal aanvullende diagnostische mogelijkheden onder de aandacht die vast niet bekend zijn bij iedere lezer. Hij gaat in op de verschillende diagnostische methoden en waarop deze gebaseerd zijn. Deze methoden worden ingezet naast de reguliere diagnostiek om de eventuele aanwezigheid aan te tonen van omstandigheden in het lichaam die het ontstaan van kanker kunnen bevorderen. Ziekte beschouwt de auteur als eindpunt van een ontregeld lichaam. Tijdens de behandeling kan met deze diagnostische testen de verandering in het genezing/behandelingsproces zichtbaar gemaakt worden. Het zijn allemaal zaken die nodig zijn om “de ziekte weg te krijgen”, “te zorgen dat de patiënt zijn gezondheid herwint” en de patiënt de kans te bieden om recidieven te voorkomen. In het boek wordt duidelijk gesteld dat een kankerpatiënt niet hulpeloos of hopeloos is. We moeten er niet mee leren leven! De schrijver laat aan de hand van voorbeelden uit zijn artsenpraktijk zien wat er gebeurt en wat je allemaal kunt doen. Ondanks dat de

uitgangspunten van de natuurarts, het gezondheidsmodel, lijnrecht tegenover het ziektemodel van de reguliere geneeskunde staan, hoopt Moolenburgh dat artsen uit beide richtingen gaan samenwerken in het voordeel van de patiënt. Het reguliere ziektemodel is wel goed toepasbaar in acute gevallen, geeft de auteur toe. Het is een boek met volop bruikbare informatie over kruiden, supplementen en de vele mogelijkheden om uw leefomgeving gezonder te maken. Een boek voor de geïnteresseerden om zo op de hoogte te worden gebracht van de vele mogelijkheden die de complementaire geneeskunde te bieden heeft. De verschillende denkwijzen en theorieën over kanker worden onder de aandacht van de lezer gebracht, daarom kunnen namen als Gerson, Moerman, Bach enzovoort in dit boek niet ontbreken. Het zijn de inspirators van Moolenburgh. Evenals de arts Gonzalez, een vriend van Moolenburgh, die momenteel een succesvolle praktijk voert in New York. De methode die Gonzalez toepast is gebaseerd op de ideeën van dr. Beard en dr. Kelly. Beard heeft in het begin van de twintigste eeuw een theorie over het ontstaan van kanker geïntroduceerd en daarbij een mogelijke behandeling. Kelly heeft deze theorie later in de praktijk toegepast toen hij kanker had. Na zijn genezing heeft hij een aantal mensen met deze methode ook met succes behandeld. Hans C. Moolenburgh sr. (1925) – een van Nederlands meest vooraanstaande artsen op het gebied van complementaire kankerbehandeling – verzamelt in dit boek alle kennis die hij in meer dan vijftig jaar praktijkervaring heeft opgedaan.

Titel: U kunt meer dan u denkt Auteur: Hans C. Moolenburgh Uitgave: Lemniscaat ISBN: 9789047703327 Prijs: € 25,00

Moolenburgh heeft als arts met open blik alle wegen verkend en gezocht naar mogelijkheden om zijn patiënten te begeleiden. Hij heeft een aanvulling gezocht op de gebruikelijke wegen bij het behandelen van patiënten met kanker en het bevorderen van gezondheid. Een voorloper van onze tijd, waarin weer meer aandacht komt voor leefstijl, gezonde voeding, emotionele en spirituele balans. Aandacht en tijd voor een patiënt met een fysiek, emotioneel en spiritueel 'lichaam'. Andere boeken die door Moolenburgh geschreven zijn en de moeite waard zijn om te lezen zijn: ‘Ziekte als lot en kans’, ‘Fluor? Liever niet!’ en ‘Op je gezondheid.’ Het boek 'U kunt meer dan u denkt' is nu tijdelijk met korting verkrijgbaar. Gebruik hiervoor de kortingsbon op pagina 30.

13

Radio en

televisie Probiothica voor de zwijnen Tekst: Arjan van Laar De consumentenprogramma’s van de publieke omroep hebben de draad weer opgepakt. Tros Radar trapte af met antibioticaresistente bacteriën en de rol van de veehouderij. Na eerdere alarmerende berichtgeving over dit onderwerp, onder andere door Zembla, lijkt de zaak in beweging te komen. Een actuele aanleiding ontbreekt. Maar de website van de nieuwsrubriek geeft een niet mis te verstane hint: op de foto bij het item prijkt een komkommer.

“Het grootste consumentenprobleem van dit moment.” Zo ziet Tros Radar het gevaar van bacteriën die niet of nauwelijks meer met antibiotica te bestrijden zijn. De familie Van den Heuvel kan dat beamen sinds vier van de vijf gezinsleden besmet bleken met de mrsa-bacterie. Dochtertje Eveline onderging om die reden pas op het laatste moment een noodzakelijk hartoperatie. Het ziekenhuis durfde het risico lange tijd niet aan. Niet toevallig is Erik van den Heuvel varkenshouder. Inhoudelijk sluit Radar aan bij wat Zembla in de eerder besproken uitzending over dit onderwerp meldde. Namelijk dat het antibioticagebruik in de veehouderij dermate uit de hand is gelopen dat het leidt tot het ontstaan van resistente bacteriën. Inmiddels zijn we weer een paar incidenten verder. Duitsland werd deze zomer opgeschrikt door een uitbraak van de Ehec-bacterie en in het Rotterdamse Maasstadziekenhuis raakten honderden mensen besmet met Klebsiella, een ESBL producerende bacterie. ESBL is een enzym dat de werking blokkeert van antibiotica uit de groep van de bêtalactam. Met tot nu toe voornamelijk chronische urineweginfecties tot gevolg. Besmetting van Nederlanders met deze microben neemt snel toe. Een test onder 500 patiënten van Christina Vandenbroucke, microbiologe bij het VU Medisch Centrum in Amsterdam, wees uit dat tien procent van hen een ESBL-bacterie onder de leden heeft. Waarschijnlijk opgelopen via het voedsel. Onderzoekers uit Utrecht en Wageningen vonden namelijk uit dat de in mensen aantroffen ESBL bacteriën genetisch identiek waren aan die op kip. Ondertussen is praktisch elke kip drager van ESBL, evenals een toenemend percentage varkens en runderen. Tijd dus voor actie. Gesteund door een rapport van de Gezondheidsraad wil staatssecretaris van Landbouw, Bleker, dat de veehouderij het gebruik van antibiotica in 2013 met de helft heeft teruggedrongen. Dat kan en moet beter, vindt GGD Nederland, bij monde van directeur De Vries. “Proeven hebben aangetoond dat je in anderhalf jaar met 95 procent minder antibiotica toe kunt.”

Probiotica

ON

www.kassa.vara/tv www.trosradar.nl

OFF

Varkenshouder Van den Heuvel stemt in. Hij schakelde in 2009 over op probiotica. “Goede bacteriën binnen brengen die de ruimte inperken voor de slechte. Ik gebruik nu 95 procent minder antibiotica en het gaat prima. De dieren zijn veel gezonder. Als er nu eentje ziek is dan zie ik dat meteen. Voorheen was dat veel slechter waar te nemen omdat antibiotica veel verhult.” Wanneer proeven als deze aantonen dat dergelijke reducties op korte termijn mogelijk zijn, waarom stapt de sector dan niet massaal over? Simpel: “Het gebruik van antibiotica is op dit moment goedkoper dan de kosten die de investering in een goede leefomgeving met zich meebrengen.” Maar het spel is op de wagen. Een ver­ tegenwoordiger van de supermarkten vertelt dat supermarkten, vleesproducenten en de provincie Brabant van plan zijn vanaf volgend jaar een einde te maken aan het preventief gebruik van antibiotica en aan het gebruik van antibiotica die als reservemiddelen voor mensen gelden. “Vanaf 2020 moet al het vlees in de supermarkten duurzaam geproduceerd zijn.” Tros Radar houdt ondertussen druk op de ketel.

Vleesvervangers en 3D

Ook Vara’s Kassa lijkt zich dit seizoen weer in het vlees vast te bijten en bracht op 10 september een item over vleesvervangers. Supermarkten blijken dit ecologisch verantwoorde alternatief tegenwoordig door het gehakt en de slavinken te mengen. Waarom ook niet. Het studiopubliek kon het verschil alvast niet proeven. Probleem is vooralsnog de prijs. De plantaardige vervanger is bijna twee keer zo duur als echt gehakt.

14

‘Kies voor product met hoog organisch gehalte’

Ene seleniumpreparaat is andere niet Het is voor veel mensen verstandig als aanvulling op het dagelijkse menu voedingssupplementen te slikken. Ze kunnen helpen je lichaam in optimale conditie te brengen of te houden. Het ene supplement is echter het andere niet. Neem selenium. Tekst: Hans Nieuwstad

E

r gaat niets boven voeding in haar natuurlijke vorm, of het nu een aardbei, een paranoot of een kippenei is. Daarover is iedereen het eens. Probleem is alleen dat de gezonde Hollandse aardbeien slechts een deel van het jaar te koop zijn, dat niet iedereen tegen noten kan en dat eieren vaak niet meer zijn wat ze waren. Zo zijn er nog wel meer redenen op te noemen waarom voedsel in zijn natuurlijke vorm niet alles levert wat we nodig hebben. Selenium bijvoorbeeld. De Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) ligt tussen de 50 en 150 microgram. De gemiddelde Nederlander krijgt echter maar 37 microgram per dag binnen. Dat is dus te weinig.

Via de bodem

Dat was tot de jaren tachtig anders. Nederland importeerde veel Amerikaans en Canadees graan en dat bevat beduidend meer selenium dan het graan uit Frankrijk dat we later zijn gaan eten. Selenium zit ook nog wel in vlees en zuivel, maar dat kan een tekort niet voorkomen. Het selenium komt in ons voedsel via de bodem en in de ene regio in de wereld komt het nu eenmaal meer voor dan in de andere. Wie brood eet van graan uit een seleniumarm land, heeft dus pech. Er komt bij dat door bewerking en raffinage er ook nog eens selenium verdwijnt. Selenium is van fundamenteel belang voor de gezondheid. Het is een essentieel sporenelement dat een krachtige anti­ oxidatieve werking heeft. Eerdere studies hebben aangetoond dat het een gunstige rol speelt bij kanker, hart- en vaatziekten, achteruitgang van de verstandelijke vermogens en artrose. Ook ons immuunsysteem gedijt wel bij voldoende selenium. Vandaar dat de cijfers over een te lage seleniuminname best verontrustend zijn. Is het nu aan te raden als voedingssupplement selenium te slikken? Dat lijkt logisch maar de kritische Amerikaanse voedingsexpert dr. Joseph Mercola vindt dat we niet klakkeloos

elk middel waarop selenium staat, moeten slikken. Hij wijst erop dat er goedkope merken op de markt zijn waarin natriumseleniet of selenaat zit. Beide gaan door voor selenium maar Mercola kan ze niet aanraden. Volgens hem zijn ze zelfs in zeer lage doseringen al schadelijk en in hogere "zeer giftig". Naar zijn zeggen hebben studies ook aangetoond dat er DNA-schade kan optreden. Hij dringt erop aan niet te kiezen voor supplementen met het goedkope seleniet of selenaat, maar voor de producten met een hoog gehalte aan organisch selenium, het zogeheten selenomethionine. Die zijn volgens hem een stuk veiliger.

Puriteins

De website van Mercola wordt wereldwijd gevolgd en zijn waarschuwing tegen selenium trekt om die reden de aandacht. Toch deelt Uitzichtcolumnist en apotheker Gert Schuitemaker de bezwaren van Mercola maar ten dele. Hij vindt de Amerikaan “best goed, maar erg puriteins.” Zelf geeft Schuitemaker de voorkeur aan de aminozuur-gekoppelde selemium: L-selenomethionine of L-selenocysteïne. Dat gaat bij hem boven seleniumgist, omdat gist door sommige mensen slecht verdragen wordt. Onderaan in zijn rijtje staan seleniet en selenaat, maar ze zijn in zijn optiek altijd beter dan helemaal geen supplement. Giftig worden ze pas in hogere doseringen. Zulke doseringen komen in supplementen niet voor, aldus Schuitemaker. Conclusie: Mercola vestigt terecht de aandacht op het belang van een goed seleniumpreparaat maar overdrijft bij het maken van een afweging.

Minder prostaatkanker dankzij selenium De kans op prostaatkanker daalt met meer dan de helft als mannen voldoende selenium binnenkrijgen. Dat bleek in 2004 uit een zeven jaar durend Amerikaans onderzoek onder ruim 1300 mannen. De deelnemers die dagelijks 200 microgram selenium kregen, hadden 63 procent minder kans hadden op prostaatkanker dan mannen die een neppreparaat kregen. Prostaatkanker is een van de meest voorkomende kankers onder Nederlandse mannen.

15

Recepten voor 4 personen

Het is mogelijk dat recepten en ingrediënten niet in overeenstemming zijn met uw persoonlijke dieet. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts.

Lekker eten

Rauwe bietensalade met appel en sinaasappel

Meloen met macadamia­ bolletjes

Ingrediënten: 250 g rode biet 25 g veldsla of rucola 1 zoete appel met schil, in blokjes 1 eidooier sap van sinaasappel ½ tl kaneel 1 gemalen kruidnagel 1 tl gemalen gedroogde sinaasappelschil 3 el walnotenolie of sesamolie bio-shoyu

Ingrediënten: 500 g macadamia noten • 300 g rijpe ont­ velde tomaten • 10 grote bladen van de Oost-Indische kers of 10 radijsjes met loof • sap van 1 citroen • 1 tl kurkuma • ½ tl zwarte peper • 1 tl gemalen gedroogde citroenschil • 1 klein rood pepertje zonder zaad • 2 el virgin olijfolie • stukje verse geschilde gember • scheutje tamari • 8 Oost-Indische kersbloemen • ¼ rijpe watermeloen

Bereidingswijze: Maak de dressing van de eidooier, sinaasappelsap met de kaneel, kruid­ nagel, gemalen sinaasappelschil en olie. Schil de bietjes met een dunschiller en rasp deze zeer fijn. Meng dit met de dressing. Was de appel, verwijder het klokhuis en snijd deze in kleine blokjes. Meng dit door de salade. Proef en maak op smaak met een paar druppels bioshoyu. Was de veldsla/rucola en verwijder de worteltjes. Leg op vier bordjes een cirkel van rucola of veldslablaadjes met de ronde zijde naar buiten. Vul een rond kopje met bietensla en keer dit om in het midden van de veldsla.

Bereidingswijze: Doe alle ingrediënten, behalve de bloemen en meloen, in de keukenmachine en maal ze vrij fijn. Proef en maak op smaak met citroen en peper. Verdeel de ¼ meloen in 4 parten en snijd het rode deel los van de schil. Plaats de schijf weer in de schil en leg aan beide zijden een half bolletje macadamiakaas en 2 bloemen van de Oost-Indische kers. Deze macadamia kaas blijft 1 week goed in de koelkast in een afgesloten verpakking.

Tip: De gewassen schillen van de bieten kunnen gebruikt worden om een sterke kaliumrijke bouillon van te trekken samen met uienschillen en kruiden.

Variatie: Neem i.p.v. Oost-Indische kers en tomaat, 200 g verse biologische spinazie met 2 tenen knoflook. De macadamia bevat het hoogste gehalte aan onverzadigde vetten van alle noten. Macadamia's zijn bovendien rijk aan vitamine B1 en bevatten daarnaast ook de mineralen magnesium, fosfor, ijzer, zink en calcium. (Bron: Wikipedia)

16

Tip: Macadamiakaas is ook heerlijk op brood of met groenten opgerold in een noriblad.

met Riëtte Janssen

Soep van broccoli met kastanjechampignons

Warme rijstsalade

(8 personen)

Ingrediënten: 300 g ronde zilvervliesrijst (2 uur geweekt) • 100 g erwten (24 uur geweekt) • 1,2 l heet water met lavas en bonenkruid • 2 rode uien zeer fijn • 1 kleine groene courgette in kleine blokjes • 1 kleine gele courgette in kleine blokjes • 1 rode paprika in kleine blokjes • 1 winterpeen in kleine blokjes • 2 stengels bleekselderij in dunne schijfjes • 10 grote groene olijven (1 uur ontzouten in water), in schijfjes • 1 el kappertjes • 4 zachtgekookte eieren • garneer met viooltjes of: rozenblaadjes, kaasjeskruid, borage, madeliefjes

Ingrediënten: 6 el kokosolie • 1 grofgehakte grote ui • 3 fijngehakte tenen knoflook • 2 sjalotjes gepeld en gehalveerd • ½ kg kastanjecham­ pignons in plakjes • 1 tl kurkuma • 2 takjes verse tijm • 1 tl versgemalen karwijzaad • 3 el havermoutvlokken • 1 broccoli: stelen geschild in plakjes, roosjes in stukjes • 2 l groentebouillon (peterseliestelen, laurier, la­ vas, tijm, gember, bieten- en uienschil) • 2 el tamari • citroensap • versgemalen zwarte peper • 1 bosje fijngehakt bladpeterselie

Bereidingswijze: Trek 2 liter groentebouillon met de stelen van peterselie, laurier, lavas, tijm, gember, schillen van de rode biet en uien. Laat dit zeker 1 uur trekken. Doe de kokosolie in een grote soeppan en fruit ui, knoflook en de sjalotten met de kurkuma. Draai het vuur zo laag mogelijk en laat 10 minuten smoren. Voeg de champignons erbij en smoor deze. Zeef de bouillon en giet die erbij. Doe het karwijzaad en de gesneden broccolisteel in de bouillon. Breng de soep aan de kook. Draai het vuur laag, voeg de havervlokken toe en laat zonder deksel nog 20 minuten garen. Stoom de broccoliroosje 4 minuten in een stoompan. Pureer de soep met een staafmixer. Breng op smaak met citroensap, tamari en peper. Voeg de broccoliroosjes toe en versier met peterselie.

Bereidingswijze salade: Breng het water met de lavas en het bonenkruid aan de kook met de geweekte erwten en zilvervliesrijst. Laat het zachtjes gaar worden in ‘de hooikist’* of kook ze tot ze gaar zijn ± 1 uur. Maak eerst de dressing en doe een gedeelte in een grote mengkom. Maak alle groenten schoon, snijd ze klein en meng ze meteen door de dressing. Kook 5 minuten voor het eten de eieren 4½ minuut. Giet, wanneer de erwten en rijst gaar zijn, overtollig water af en meng dit door de groenten met dressing. Maak eventueel op smaak met meer dressing en zwarte peper. Verwarm de borden voor en leg op elk bord een bergje salade met in het midden een kuiltje waar het zachtgekookt ei komt te liggen. Garneer met bloemen.

Snijbonen met wortel en misosaus Ingrediënten: 1 pond snijbonen 1 winterpeen 2 dikke in ringen gesneden uien 3 el kokosolie 1 el miso 1½ dl heet water 1 tl kurkuma zwarte peper peterselie of verse bonenkruid

Bereidingswijze: Was de snijbonen en snijd de uiteinden eraf terwijl je de draden eraf trekt. Snijd de snijbonen klein in stukken van 3 cm. Was de wortel, schrap deze en snijd deze in langwerpige stukjes. Neem een hapjespan, smelt de kokosolie en smoor de uien met de kurkuma en peper. Voeg na een paar minuten de snijbonen en wortelen toe en laat deze mee smoren. Los de miso op in het water en giet dit bij het groentemengsel. Laat dit een paar minuten pruttelen. Proef en maak op smaak met peper. Garneer met peterselie of vers bonenkruid.

Ingrediënten dressing: 2 tenen knoflook • 1 bos basilicum • zwarte peper • 1 tl kurkuma • 1 el vers gemalen kori­ anderzaad • 1 dl olijfolie • 10 walnoten of 2 el pijnboompitten • sap van 1 citroen

Bereidingswijze dressing: Maal de noten of pijnboompitten. Was de bos basilicum en hak deze grof. Doe de basilicum, knoflook, zwarte peper, kurkuma, citroensap, olie en gemalen noten/pitten in de blender en maak dit fijn. Gebruik voor de salade wat je lekker vindt en bewaar de rest afgesloten in de koelkast. Zeker 1 week houdbaar.

Appelmoes Ingrediënten: 2 el kokosolie 1 kilo appels 1 tl kaneel (stevia)

Bereidingswijze: Was de appels en verwijder steel en klokhuis. Schillen kan maar hoeft niet. Snijd de appels in blokken. Verwarm de kokosolie en smoor de appels erin met de kaneel, voeg eventueel een beetje water toe. Prak de appelmoes fijn. Door het smoorproces met olie word de appelmoes zoeter. Proef en zoet eventueel bij met 1 druppel stevia.

* De hooikist was vroeger een houten kist met hooi waar je een kokende pan inzette met graan en/of peulvruchten, die door de warmte vanzelf gaar werd. Dit kan ook met een deken of dekbed. Leg een handdoek in bed met een houten plank, zet daarop de kokende pan. Bedek deze met de handdoek en het dekbed. Na 1 à 2 uur is de inhoud gaar.

17

Lijf & Leden

Advertenties

Leden van de Moermanvereniging vertellen hoe ze persoonlijk invulling geven aan het thema ‘gezond eten – gezond leven’.

VASCULAIRE NUTRIËNTEN

‘Ik ben een echte vechter’ E

NA 11501 adv vascusan 185x130.indd 1

30-05-11 11:02

Bi

ol

Green Magma

og

isc

uw dagelijkse portie (extra) groenten Door onze drukke levensstijl komen we niet altijd toe aan onze dagelijkse portie groenten. Green Magma kan u helpen. Het bevat het extract van biologisch geteelde jonge, groene gerstebladeren. Dit groene gerstextract bevat alle belangrijke vitaminen, mineralen,

enzymen en spoorelementen zoals die ook voorkomen in verse bladgroente. Bovendien is Green Magma rijk aan chlorofyl. Chlorofyl helpt ons lichaam op een milde wijze te reinigen, het stimuleert de spijsvertering en beschermt ons tegen vrije radicalen.

Dankzij de natuurlijke uitgebalanceerde samenstelling heeft Green Magma een gunstige invloed op de gezondheid. U voelt zich fit en energiek.

Vitamine D-3 Druppels:

Green Magma:



ras ng

r sap aa

np

oe d e

i

n

  Reinigende eigenschappen Krachtige antioxidant Bevat meer dan 70 voedingsstoffen Het gepatenteerde productieproces waaronder vitaminen en mineralen garandeert kwaliteit en de aanwezigheid Uw dagelijkse (extra) portie groenten en activiteit van de enzymen va

  

Eenvoudig te doseren. 60 ml met een adviesverkoopprijs van €12,85.

Vitamine D-3 400 IE:

Goede onderhoudsdosering. 90 softgels met een adviesverkoopprijs van €8,19.

Vitamine D-3 1000 IE:

Hoge dosering. 90 softgels met een adviesverkoopprijs van €9,50.

TS Products, Harderwijk Infolijn: 0341 - 46 21 46 [email protected] www.tsproducts.nl

In deze producten is de vitamine D opgelost in olie waardoor de opname optimaal is.

Verkrijgbaar in poeder en tabletten, bij uw natuurwinkel en gezondheidswinkel, o.a. De Tuinen.

www.vitortho.nl

18

Vraag nu een gratis proefzakje aan via [email protected] o.v.v. de code GMU11.

TS Products, Harderwijk

Infolijn: 0341 - 46 21 46 [email protected]

www.greenmagma.nl

orm rv

Voor het behoud van sterke botten en een goede gemoedstoestand.

h

en jaar of 35 geleden kreeg Piet Hermans enorme spierpijn. Zijn huisarts stond voor een raadsel. Zelf wilde hij naar een specialist maar zijn arts probeerde die boot af te houden vanwege de almaar oplopende zorgkosten. Dat schoot Piet in het verkeerde keelgat. Had hij daar jarenlang premie voor betaald? Zodoende kwam hij toch bij de internist terecht maar veel leverde dat niet op. Na een keer of vijf werd hij doorgestuurd naar de neuroloog. Die hield het op suggestie. “Ik werkte in die tijd bij de PTT in de draadloze telecommunicatie en het kleinste verschil was soms bepalend of ik een verbinding kan afstellen of niet. Zo is het bij een mens ook, lijkt mij. Dat heb ik de neuroloog verteld maar hij wist het gewoon niet”, aldus Piet.

Treetje omhoog

Vier maanden zat hij in de Ziektewet. In die tijd kwam in zijn herinnering wat hij wel eens over dokter Moerman had gelezen. Omdat hij bij de specialist toch niet vooruitging, wilde hij die richting eens proberen. Hij consulteerde dokter Henk Schram, die supplementen voorschreef. Intussen bleef hij verder achteruit gaan. Op zeker moment kon hij zelfs niet meer aan de overkant van de straat komen. “Nu ben ik katholiek opgevoed en heb toen gebeden: ‘Als ik dood moet, is het goed maar als het niet hoeft, wilt U me dan de juiste weg wijzen.’ Vervolgens heb ik zeven jaar lang heel streng de

voedingswijze van Moerman gevolgd. Na negen maanden begon ik te merken dat het iets deed. Steeds ging ik een treetje omhoog, dan weer een halfje terug en zo ben ik langzaam naar boven geklauterd. Ik ben altijd een zweter geweest maar dat was helemaal verdwenen. Na twee en een half jaar begon ik toch weer te zweten. Dat was voor mij een belangrijke aanwijzing dat ik op de goede weg was. Dat had ik niet kunnen denken. Voor mijn gevoel heb ik in het graf gestaan waar ik uit alle macht probeerde uit te komen.”

Hobbels

De weg omhoog zat vol hobbels. Piet was zelfs zes weken lang zijn geheugen kwijt. Daarna moest hij alles opnieuw leren, al ging dat wel vrij snel. Ook kreeg hij verschijnselen die horen bij de ziekte van Parkinson. Hij beefde heel erg. “Dat heeft wel drie of vier weken geduurd maar alle complicaties zijn toch weer weggegaan en nu gaat het weer vrij goed met me.” Zo strikt als hij toen ‘Moerman’ volgde, doet hij het nu niet meer.“Wel eet ik nog steeds geen vlees. De dag begin ik op advies van Schram steevast met havermout met wat banaan en appel. De rest van de ochtend gebruik ik licht verteerbaar voedsel. Gelukkig kan ik veel uit eigen tuin eten. Ik heb 1000 vierkante meter tuin. Daarop verbouw ik bessen, peren, pruimen, hazelnoot en verder houd ik bijen. Jaarlijks heb ik zo'n 100 kilo honing.”

Naam: Piet Hermans Woonplaats: ‘s-Hertogenbosch Leeftijd: 79

Luchtklep dicht

Ook al is hij 79, Piet heeft het nog zo druk als een klein baasje. Bij de volkstuinvereniging is hij de technische man en weten ze hem voor allerlei klusjes te vinden. Verder is hij ambassadeur voor MMV. “Ik moet wel zeggen dat het moeilijk is om andere mensen van het nut van de natuurlijke voedingswijze te overtuigen. Ik zeg wel eens: voor ‘Moerman’ heb je een beetje een verzetsnatuur nodig. Lichaam en geest hangen heel nauw samen. Je moet vooral niet toegeven aan je ziekte. Zo heb ik eens een boekje gelezen met als titel ‘Genezen volgens de geest’. Dat werkt, in ieder geval bij mij. Twee jaar geleden had ik heel erg last van een hese stem. Dat vond ik ontzettend hinderlijk. Daar heb ik me sterk tegen verzet en toen is het verdwenen. Ja, ik ben een echte vechter. Nog zoiets. Na een vergadering sloeg mijn luchtklep dicht. Ik was 100 meter van huis. Het was heel beangstigend. Snel ben ik naar huis gegaan. Ik dacht: Als ik dood ga, dan maar het liefst thuis. Mijn hart ging als een gek tekeer. Met heel veel kracht heb ik toen gezegd: ‘Ik wil dit niet’. Plotseling ging mijn luchtklep weer open. Daarom zeg ik: Wat zich in je hoofd afspeelt, werkt heel veel uit in je lichaam.”

19

In deze rubriek gaat arts drs. Bob Hornstra in op de meest uiteenlopende medische vragen. Schriftelijk gestelde vragen worden uitsluitend in deze rubriek beantwoord en niet in een persoonlijk schrijven. Vragen met een algemene strekking zijn altijd welkom. Voor dringende persoonlijke vragen: bel met Patiëntenvoorlich­ ting 088-2424240.

Vraag Osteofyten ‘Is er echt geen manier om de groei van osteofyten af te remmen, zoals mijn neuroloog zegt?’ Deze vraag wordt gesteld door een man van 68 jaar. Hij schrijft me: “Ruim twintig jaar geleden is op de röntgenfoto al geconstateerd dat ik artrose (slijtage) heb aan de nekwervels. Met als gevolg een gevoel van steeds een ‘stijve nek’ te hebben. Met wat fysiotherapie en nekoefeningen was daarmee te leven. Sinds enkele maanden heb ik echter uitvalverschijnselen aan mijn linker arm en hand, wat nog steeds verergert. Aan- en uitkleden kost mij steeds meer tijd en ik moet soms geholpen worden door mijn echtgenote. Op een MRI-scan bleek opnieuw artrose aan de nekwervels. Echter, met het verschijnsel van osteofyten aan de randen van de wervels bij de tussenwervelschijven, dusdanig dat deze het ruggenmergkanaal vernauwen. Volgens de neuroloog is daar niets aan te doen. Mocht ik pijn krijgen, wat nu nog niet het geval is, dan kan ik pijnbestrijding krijgen. Volgens de neuroloog kunnen de osteofyten alleen verwijderd worden met een ingrijpende en zeer riskante operatie.” De stijfheid die u ervaart in de nekstreek wordt voornamelijk veroorzaakt door druk en spanning op banden en spieren hetgeen weer veroorzaakt wordt door de osteofyten (exostosen of botwoekeringen, in dit geval aan de randen van de wervellichamen). Ook kunnen de tussenwervelschijven versmald zijn en/of de wervels inzakken en klachten geven. Massage, met name drukpuntmassage of Shiatsu, kan de spanning en stijfheid van de nek aanmerkelijk verlichten. Zelf kunt u met een bepaalde handgreep, die ik mijn patiënten op spreekuur leer, op ieder gewenst moment de nekklachten verlichten. Daartoe brengt u uw rechterhand naar de schouder/nekspieren aan de linkerkant. Het helpt als u met uw linkerhand de rechter elleboog ondersteunt en deze als het ware naar boven duwt. Het ‘kneden’ van de schouder/nekspieren, dus de spiergroep tussen nek en schouder, met uw gekromde vingers, geeft meestal snel verlichting. Om hetzelfde effect te bereiken van de schouder/nekspieren aan de rechterzijde, gebruikt u dezelfde handgreep maar dan met de gekromde vingers van uw linkerhand; uw rechterhand helpt dan mee

20

om de linker elleboog naar boven te duwen zodat de schouder/nekspieren aan de rechterzijde nu zonder veel moeite gekneed kunnen worden. Deze hand­ grepen kunnen ook heel goed gebruikt worden voor verbetering van concentratiestoring bijvoorbeeld door vermoeidheid. Goede resultaten zie ik met onderhuidse injecties van disci en cartilago comp van WALA (te verkrijgen via een Duitse apotheek). Deze injecties worden gegeven op de zogenaamde blaasmeridiaanpunten. Homeopathisch kunnen de remedies Hekla lava (D6) en/ of Calcium fluoratum (D12) soms helpen de groei van de osteofyten te remmen. Recent zijn preparaten beschikbaar die hyaluronzuur (het hoofd­ bestanddeel van de gewrichtsvloeistof), colladeen en andere protoglycanen (een belangrijk onderdeel van kraakbeen) bevatten. Ik heb de indruk dat de ontstekingsreacties bij de gewrichten daarmee meestal verminderen. De Avocado capsules van AOV zijn nieuw op de markt; zij zouden de kraakbeenafbraak remmen en de specifieke ontstekingsmechanismen verminderen. Ook met acupunctuur zijn klachten van de nek als stijfheid en spanningspijn, vaak goed te behandelen.

Pro- en predbiotica ‘In mei 2010 hebt u informatie gegeven over probiotica en prebiotica (FOS) en daarbij naar enkele combinatiepreparaten verwezen. In een artikel in Uitzicht van augustus 2010 staat op pagina 23 dat bananen een prebiotische werking hebben. Is het nu voldoende is om een (eventueel halve) banaan bij de inname van probiotica (of biogarde) te eten, in plaats van een combinatiepreparaat van pro- en prebiotica?’ De vraagsteller wil voorts weten of en zo ja, misschien appels, pruimen of rozijnen ook onder de door mij genoemde onverteerbare vezels van FOS vallen. Ondanks zoeken op internet heeft hij namelijk geen concrete voorbeelden van fruitsoorten met onoplosbare vezels gevonden. Hij schrijft: ‘Sinds een antibioticakuur heb ik maandenlang last gehad van de neiging tot diarree en heb daarom een tijd probiotica genomen, tegelijk met biogarde. Intussen eet ik de biogarde zonder probioticasupplementen, in de

Antwoord hoop dat er genoeg probiotica zoals bifidobacteriën in zitten. In het informatieblad van Zilveren Kruis (eind 2007) las ik dat bifidobacteriën niet tegen zuurstof kunnen. Daarom doe ik voor de zekerheid nog een laagje kwark op de biogarde en bedek dan de beker tot aan het eten met een deksel. Is dat in uw ogen zinvol, of kan ik me die moeite besparen?” Om te beginnen stemt het me blij dat u de Uitzicht­ rubrieken goed leest, want daar doen we het voor! Allereerst iets over oplosbare- en onoplosbare voedingsvezels. Oplosbare vezels helpen mee voor een goede spijsvertering en kunnen ook diarree beperken. Doordat oplosbare voedingsvezels een soort van geleiachtige laagjes rondom minuscule stukjes voedsel vormen, kunnen ze voorkomen dat cholesterol door het lichaam uit het voedsel wordt opgenomen. Pectine en Bètaglucan behoren tot de oplosbare voedings­ vezels; deze kunnen het schadelijke LDL-cholesterolgehalte verlagen en meehelpen de bloedsuikerspiegel te reguleren. Oplosbare vezels komen onder andere voor in appels, abrikozen, bessen, bonen, havervlokken, pompoenen, pruimen en vijgen. Onoplosbare voedingsvezels zijn onverteerbaar en zorgen onder andere voor een gevoel van verzadiging, vergroten het volume van de ontlasting en kunnen aldus obstipatie voorkomen in tegenstelling tot de oplosbare vezels die daarentegen water onttrekken aan de ontlasting en op deze manier in staat zijn diarree te bestrijden. Onoplosbare vezels komen onder andere voor in lijnzaad, broccoli, kool, selderij, sla, zoete aardappelen. Om de darm gezond te houden, zeker bij antibioticagebruik, is het nuttig de darmflora te beschermen. De darm bevat een oneindig aantal bacteriën waaronder de bifidus- en acidophilusstammen, de zogenaamde probiotische bacteriën (probiotica). De onverteerbare bestanddelen van koolhydraten, de zogenaamde fructo-oligosacchariden (FOS) dragen bij aan de groei van deze waardevolle bacteriën. Bovendien verminderen ze de hoeveelheid gif- en afvalstoffen die door de darmflora wordt geproduceerd. FOS komen van nature onder andere vooral voor in groenten uit de Allium- (uien)familie, bananen en witlof. Zie ‘Voedsel als Medicijn’ van uitgeverij Reader’s Digest. Bovendien is het belangrijk bij het kiezen van probiotica preparaten rekening te houden met de leeftijd; baby’s en kleine kinderen

hebben een andere samenstelling van de darmflora dan volwassen. Tijdens antibioticagebruik adviseer ik tegenwoordig Colibiogen Oral voor volwassenen en Colibiogen Kind voor kinderen. Dit preparaat bevat metabolieten (omzettingsproducten) van de E.Coli (Escherichia Coli) stam en is ongevoelig voor antibiotica, waardoor het mogelijk wordt om de darmwandcellen al tijdens de kuur met antibiotica te beschermen en het immuunsysteem te ondersteunen. Als promucoticum verhoogt Colibiogen de weerstand in de darm tegen ongunstige bacteriën en schimmels. In aansluiting hierop volgt dan een geschikt probioticum met onder andere bifidus en acidophilus bacteriën. Als u in bezit bent van een gezonde darm, volstaat het gebruik van ‘natuurlijke’ probioticabronnen als biogarde, beter nog: yomio (biologische biogarde uit de reformwinkel). Noodzakelijke vezels (prebiotica) kunt u via de voeding consumeren in de vorm van groente en fruit, zoals reeds genoemd. Fruit in de yoghurt, biogarde of yomio raad ik u af. Het kan de werking van de gezonde bacteriën ongunstig beïnvloeden. Dus fruit (rijpe banaan) prima, maar liefst buiten de maaltijd om. In de preparaten die als gezond worden aangeboden vanwege de gezonde bacteriën die ze bevatten, zitten tevens meestal kunstmatige zoetmiddelen, smaakversterkers en dergelijke; daarvoor wil ik u waarschuwen. In dit verband raad ik u aan het uitstekende boekje van Corinne Gouget aan te schaffen, waarin u alle E- nummers aantreft met bijbehorende werking en waarschuwingen! Uitgeverij Bouillon, ISBN 9789077788288 en voor nog geen tien euro ontvangt u cruciale informatie. Ten slotte voor wat betreft uw angst voor oxidatie van de bifidobacteriën kan ik u geruststellen. Een laagje kwark bovenop de biogarde heeft geen andere functie dan de smaaksensatie die het geeft. Biogarde en yomio bevatten cultures die, als je ze niet te lang laat staan, behouden aankomen op de plaats waarvoor ze gemaakt zijn: in de darm. Goede probiotica preparaten bevatten tegenwoordig miljarden speciaal geprepareerde gezonde bacteriën die, zoals onderzoek heeft aangetoond, ook voor het grootste deel op de juiste plaats aankomen en zich hechten aan de darmwand. Uw orthomoleculair arts kan u zeker de beste combinatie aanreiken. Lees verder op pagina 31 >

21

Sinaasappelsap is gezond dus ook als het uit een pak komt. Dat is wat veel consumenten denken. In de supermarkt kiezen ze daarom algauw voor het merk dat adverteert met ‘100 procent sap’. Toch smaakt dat sap hetzelfde als sap van concentraat. Rara hoe kan dat? Tekst: Jan van Klinken

Vers sap beter maar er gaat niets boven de hele vrucht

Sinaasappelsap uit pak: niet puur en niet eerlijk H

et antwoord is dat de smaak van een pak sinaasappelsap uit de supermarkt meer te maken heeft met chemie dan met de natuur. Dat werkt zo. Nadat de sinaasappels zijn geperst, wordt het sap opgeslagen in enorme reservoirs. De zuurstof wordt verwijderd – ontluchting, heet dat – zodat het sap een jaar goed gehouden kan worden. Gebeurt dat niet, dan kan het sap al na enkele dagen worden weggegooid. Dat ontluchten heeft als nadeel dat behalve de zuurstof ook de smaak verdwijnt. Maar daar heeft de sapindustrie iets op bedacht: voeg smaak- en geurstoffen toe en je hebt weer lekker sinaasappelsap.

Niet op etiket

Bedrijven die zijn gespecialiseerd in geur- en smaakstoffen, hebben kans gezien de smaak van sinaasappels aan het sap terug te geven. De aroma’s worden echter niet als ingrediënt op het etiket vermeld, want technisch gezien zijn ze afgeleid van sinaasappelessence en -olie. Let wel: technisch. In de natuur komen deze smaakstoffen niet voor. Je denkt dus 100 procent pure, niet uit concentraat vervaardigd sinaasappelsap te drinken, maar in werkelijkheid is het niet te vergelijken met het sap dat je krijgt als je thuis een verse sinaasappel perst. Dat is eigenlijk ook wel logisch. Als de jus d'orange uit een pak echt vers was, zou de smaak van partij tot partij variëren. Niet elke sinaasappel smaakt immers precies hetzelfde. Sommige zijn zoet, andere zuur. Ook heeft elk ras een unieke smaak.

Minder bekende vruchtensoorten In de tabel komen enkele vruchtensoorten voor die hier minder bekend zijn: • Boysenberries: Afkomstig uit Nieuw-Zeeland; kruising tussen braam, framboos en 'loganberry' (ook een fram­ bozensoort). De boysenberry is sterk in opkomst. • Tangerine: Mandarijnsoort met een diep oranje kleur. • Persimmon: Tomaatvormige vrucht, feloranje en zoet. Heeft dezelfde textuur als appel: knapperig en fris. Komt uit China. • Starfruit: Ook wel carambola genoemd. Dankt de naam aan de vijfpuntige stervorm als de vrucht dwars door midden gesneden wordt. Fris, fruitig van smaak. Lijkt nog het meest op een combinatie van appel en druiven. Komt van oorsprong uit de buurt van Sri Lanka.

22

Dat wil weer niet zeggen dat alle pakken sinaasappelsap op de wereld hetzelfde smaken. De smaakindustrie weet precies welke voorkeuren elk land heeft. Vandaar dat het sap voor de Europese en Noord-Amerikaanse markt vooral ethyl butyraat bevat. Dat is een van de meest gebruikte chemicaliën in zowel geur- als smaakstoffen. Het is ook erg goedkoop. Sap voor de Braziliaanse markt bevat juist weer meer terpeenverbindingen. Uitzichtmedewerker en natuurarts Bob Hornstra vindt de toevoegingen in de pakken sap ronduit een gevaar voor onze gezondheid en heeft daarbij ook de zoetstoffen sorbitol en aspartaam en de smaakversterker mononatriumglutamaat (E621) op het oog. Vandaar de conclusie dat er niets gaat boven vers geperst sinaasappelsap. Het is een bron van vitaminen en andere voedingsstoffen. Bij sap uit een pak is een groot deel van de antioxidanten in het proces verloren gegaan. Dat geldt vooral als het sap is gepasteuriseerd, zoals vaak gebeurt.

diabetes, terwijl de consumptie van vruchtensappen kan worden geassocieerd met een verhoogd risico." Wie verstandig met zijn lichaam omgaat, doet er goed aan om de daginname van fructose te beperken tot 25 gram per dag. Wie echter te zwaar is of gezondheidsklachten heeft, kan het maximum beter terug brengen tot een totaal van 15 gram per dag, inclusief dat van de gehele vrucht. De volgende tabel kan helpen de fructose te berekenen op basis van fruitconsumptie.

Wie gedurende een langere periode dagelijks een overdosis aan fructose consumeert, neemt risico’s. Een te hoog insuline­ niveau en chronische ziekten kunnen het gevolg zijn.

Insulineresistentie

Een eigenschap van fructose is dat het gemakkelijk kan worden omgezet in vet. Ook fopt het onze stofwisseling. Het stimuleert niet adequaat de insulineproductie, waardoor het ‘hongerhormoon’ en het ‘verzadigingshormoon’ niet doen wat ze moeten doen. Gevolg kan zijn: meer eten en het ont-

Veel fructose

Anderzijds wil dat weer niet zeggen dat je zoveel mogelijk vers geperst sap moet drinken. Sinaasappelsap bevat heel veel fructose. Omgerekend zitten in een groot glas verse jus d'orange ongeveer acht theelepels suiker. Ten minste vijftig procent van die suiker is fructose. Dat is bijna net zoveel als in een blikje frisdrank, dat ongeveer tien theelepels suiker bevat. Een groot glas jus d'orange betekent een belasting van ons systeem met 25 gram fructose, wat ongeveer net zoveel is als je eigenlijk de hele dag moet hebben. Alleen al om die reden is de hele vrucht te verkiezen boven het sap. De hele vrucht in zijn natuurlijke vorm veroorzaakt veel minder problemen, omdat de vezels de neiging hebben de opname van fructose te vertragen. Zodra je de vezels verwijdert, krijg je een ander product. Om misverstanden te voorkomen: fructose is niet hetzelfde als fructosestroop. Deze zogeheten high fructose corn syrup (HFCS) wordt tegenwoordig toegevoegd aan heel veel bewerkte voedingsmiddelen en dranken en is pas echt een belasting voor ons lichaam. Maar om overgewicht te voor­ komen, is het beter om ook te letten op de op zich gezonde fructose.

Verhoogd risico

Vermeldenswaard is in dit verband een studie uit 2008 met als een van de conclusies: "De consumptie van groene bladgroenten en fruit werd geassocieerd met een lager risico van

Fruit

Grootte/aantal

Gram fructose

Fruit

Grootte/aantal

Gram fructose

Limoen

1 middelgrote

0

Tangerine*

1 middelgrote

4.8

Citroenen

1 middelgrote

0.6

Nectarine

1 middelgrote

5.4

Veenbessen

1 beker

0.7

Perzik

1 middelgrote

5.9

Passievrucht

1 middelgrote

0.9

Navelsinaasappel

1 middelgrote

6.1

Pruimen

1 middelgrote

1.2

Papaja

1/2 middelgrote

6.3

Abrikoos

1 middelgrote

1.3

Honingmeloen

1/8 van meloen

6.7

Dadel (Deglet Noor)

1 middelgrote

2.6

Banaan

1 middelgrote

7.1

Cantaloupe

1/8 van meloen

2.8

Bosbessen

1 beker

7.4

Frambozen

1 beker

3.0

Dadel(Medjool)

1 middelgrote

7.7

Clementine

1 middelgrote

3.4

Appel

1 middelgrote

9.5

Kiwi's

1 middelgrote

3.4

Persimmon*

1 middelgrote

10,6

Bramen

1 beker

3.5

Watermeloen

1/16 meloen

11,3

Star fruit*

1 middelgrote

3.6

Peer

1 middelgrote

11,8

Kersen, zoete

10

3.8

Rozijnen

1/4 beker

12,3

Aardbeien

1 beker

3.8

Druiven, pitloze (groen of rood)

1 beker

12,4

Kersen, zure

1 beker

4.0

Mango

1/2 middelgrote

16,2

Ananas

1 schijf

4.0

Abrikozen, gedroogde

1 beker

16,4

Grapefruit, roze of rood

1/2 middelgrote

4.3

Vijgen, gedroogde

1 beker

23,0

Boysenberries*

1 beker

4.6

*zie kader 'Minder bekende vruchtensoorten'

23

Niet op lege maag wikkelen van insulineresistentie. Dat laatste kan op zijn Bob Hornstra zegt zich goed in de waarschuwingen van beurt weer leiden tot diabetes type2, hart- en vaatziekten Johnson te kunnen vinden. Enerzijds is de fructose in vers en veel vormen van kanker. sinaasappelsap meer gebonden in een natuurlijke omgeving Uit een studie die vorig jaar gepubliceerd werd, bleek dat vrouwen die 12 gram of meer sinaasappelsap per dag dronen heeft het een betere biologische werking in het menselijk ken, een verdubbeld risico op jicht liepen. Een eerder onderlichaam. Anderzijds adviseert Hornstra niet te veel van deze zoek liet zien dat mannen net zo goed moeten uitkijken. snel opneembare sappen te drinken, ook niet als ze vers zijn. Een en ander is het gevolg van het effect van fructose op Vooral als ze op een lege maag worden genuttigd, zorgen onze urinezuurspiegel. Een verhoogd deze sappen voor een snelle stijging van urinezuurniveau is een belangrijke de suikerbelasting en dientengevolge component van verschillende chronivan het insuline. sche ziekten, zoals diabetes en hart- en Advies Bob Hornstra: Ook de omzetting in de lever in vet vaatziekten, Uit recent onderzoek blijkt gebeurt dan binnen een half uur, ‘Matig met vruchtensap benadrukt Hornstra. Hij zegt het zo: fructose de enige soort suiker te zijn die ons urinezuurniveau omhoog kan stu“Ik ben voor het persen van groenten vanwege fructose’ wen. Fructose genereert meestal urineen het eten van vers fruit, onder meer zuur binnen minuten na inname. Gluom bovenstaande reden.” Verder raadt cose en andere suikers doen dat niet. hij aan vers citroensap bij te voegen. Voor de volledigheid wijst hij ook nog op de schaduwzijde van Veel onderzoek op dit gebied is gedaan door de Amerikaan grapefruit. Zeker voor vrouwen in de postmenopauze die bedr. Richard Johnson. Hij is hoofd van de divisie nierziekte en handeld worden voor hormoongevoelig mammacarcinoom hoge bloeddruk aan de Universiteit van Colorado, en auteur geldt een contra-indicatie ten aanzien van deze vrucht. van ‘The Sugar Fix’ (‘Het Suikerprobleem’), een boek over de gevaren van fructose.

Advertentie

De complete Glucosamine Een breed aanbod van producten voor de aanmaak/opbouw van het kraakbeen, voor (behoud van) gezond kraakbeen en smering van de gewrichten. Van Glucosamine 1200 (hoogste graag glucosaminesulfaat) t/m de gouden standaard voor gewrichten: Glucosamine Complete. Unieke formule

✓

ROZENBOTTEL Wetenschappers herontdekken nu de prachtige mogelijkheden, al eeuwenlang gewaardeerd door traditionele herbalisten. Vooral rijk aan Vitamine C en waardevol bij het in stand houden van sterke en gezonde bloedvaten. Het 100mg extract levert met deze concentratie een positieve bijdrage.

GLUCOSAMINE SULFAAT 3 tabletten bevat een volledige 1500mg Glucosamine sulfaat waarvan is aangegeven dat het een juiste hoeveelheid is. En natuurlijk, bijna overbodig te zeggen, hebben we de zuiverste vorm van glucosamine gebruikt die beschikbaar is, vergelijkbaar met de glucosamine geproduceerd door het lichaam

CHONDROÏTINE SULFAAT

MSM

Een waardevol maar duur nutriënt. Toch zullen we nooit toeleggen op de kwaliteit of de relevante hoeveelheid die nodig is. Elk Lamberts product bevat relevante hoeveelheden van premium (de hoogste) kwaliteit. Daarom bevat deze formule 300mg chondroïtine sulfaat per dagdosering.

Onze MSM is gewonnen uit de meest pure beschikbare vorm en met 150mg per dagdosering veel hoger gedoseerd dan in vele andere beschikbare combinatie preparaten.

QUERCETINE

Unieke 1-tabletformule voor maximale ondersteuning

Dit is een krachtige bioflavonoïd uit ondermeer fruit, vooral appels. Quercetine is onderwerp van gesprek in relatie met gewrichtsproblemen. Lamberts heeft een gezonde 60mg per dagdosering in deze formule verwerkt.

GEMBER De Glucosamine Complete bevat een equivalent van 1200mg gember (uit een 60mg extract). In deze concentratie is de verwarmende eigenschap van gember goed voor de bloeddoorstroming in de capillaire vaten rondom de gewrichten. Vele andere combinatie preparaten bevatten het minder (niet) nuttige gemberpoeder.

+

Glucosamine 1200 Glucosamine & Chondroïtine Complex Glucosamine QCV

Informatie via www.hb08.nl 24

tel 088-0075700

Vegetarische Glucosamine

‘Je poetst toch ook je tanden?’ Hoe vaak mensen me wel niet vragen waarom het verstandig is om voedingssupplementen te slikken. Het uitgebreide antwoord vindt u in ‘Het Gouden Boekje voor de Gezondheid’, dat geheel aan deze vraag gewijd is. Hier vindt u het kort en bondige antwoord, met de wedervraag: ‘Je poetst toch ook je tanden?’ Inderdaad, toch zeker één keer per dag. Al op jonge leeftijd ben ik ervan doordrongen – tegen wil en dank – dat ik zo mijn gebit in een goede conditie houd. Nu nog steeds laat ik plichts­ getrouw het elk jaar professioneel schoonmaken en controleren. Om geen andere reden dan waarom ik mijn tanden poets, slik ik ook elke dag mijn voedingssupplementen. Het aardige is dat dit niet alleen goed is voor het in standhouden van mijn gebit, maar van mijn hele lichaam. Een gebit gaat zonder poetsen toch zeker wel tot het dertigste levensjaar mee. Maar wilt u er nog gebruik van maken op uw veertigste, vijftigste, zestigste … en ouder, dan is tandenpoetsen een absolute must. Ook de periodieke gang naar de tandarts, al van jongs af, is dan geen overbodige luxe. Vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw is dit door tandartsen bij de meeste Nederlanders erin gestampt. Wij mensen zijn nogal geneigd om pas in actie te komen als ons iets dwars gaat zitten of als iets echt ongemak met zich meebrengt. Dat geldt niet voor tanden poetsen, want dat is ons van jongs af aangeleerd. Maar wel bijvoorbeeld als de conditie van de ogen achteruitgaat. Dan gaan we naar de opticien en laten ons een bril aanmeten. Maar waarom niet – zoals met tanden poetsen – de ogen van jongs af voorzien van vitamines, luteïne en omega 3-vetzuren? En onze oren! De laatste jaren zijn er verschillende onderzoeken waaruit blijkt dat antioxidanten het gehoor beschermen. En de huid! Rimpels. Natuurlijk niet roken en niet uitgereid zonnebaden in juli. Maar geef die huid de voedingsstoffen (antioxidanten!) om te beschermen tegen rimpels. En ons hart! Waarom wachten totdat een pacemaker is geïndiceerd? De kracht van de hartspier is immers in al zijn facetten een proces afhankelijk van voedingsstoffen. Goed eten en liefst voedingssupplementen zijn daarom het devies. Of de botten! Onzin om pas op 50-jarige leeftijd extra vitamine D en calcium te adviseren. Dan is het kwaad al geschied. Onze botten beginnen al af te takelen als we 20 zijn. Onderzoek laat zien dat jonge meisjes die slecht eten en veel cola drinken een slechtere botkwaliteit hebben. Beweeg en geef die botten al vroeg de noodzakelijke voedingsstoffen. De Amerikaanse biochemicus Bruce Ames wist dat in geval van shock het bloed vooral naar de vitale organen stroomt zoals hart, nieren en hersenen ten koste van de minder vitale organen, zoals de huid. Analoog hieraan zag Ames een andere prioriteit wat betreft het ouder worden. Voedingstekorten veroorzaken op de lange termijn DNA-schade. Het viel hem op dat pas op lange termijn de DNA-schade aanleiding is tot ziekten als kanker. In geval van tekorten aan vitamines en mineralen geeft het lichaam de voorkeur aan overleving op de korte termijn, boven het voorkomen van kanker (lange termijn). Daarom zijn elke dag een multi, met vitamines en mineralen, en eventueel andere supplementen een investering in uw gezondheid op termijn. Net zoals tandenpoetsen. Dr. Gert Schuitemker

MSM 1000mg

mail [email protected] 25

Kruiswoordraadsel Oplossing

Verantwoording De redactie van Uitzicht en het bestuur van MMV brengen de inhoud ter kennis en beoordeling; zij aanvaarden geen verantwoordelijkheid voor de toepassing ervan. Overname van artikelen door derden is uitsluitend toegestaan met schriftelijke toestemming vooraf. Redactie en bestuur behouden zich het recht voor zonder opgave van redenen teksten, advertenties en te beantwoorden vragen te weigeren.

‘Gezonde voeding is medicijn zonder bijsluiter’. Dat is de oplossing van de puzzel in Uitzicht 2011/06. Als men een grote doorbraak in het verminderen van het aantal kankergevallen (en andere welvaartsziekten) wil, zal men dit vooral in de preventieve sfeer moeten bewerkstelligen. Of, zoals Dr. H.B. Bueno-deMesquita schrijft: "Elke dag een portie fruit en groenten extra kan de kanker met de helft verminderen". Jammer dat in onze gezondheidszorg ziekten hoofdzakelijk achteraf bestreden worden en er weinig preventief gewerkt wordt. Daarbij weten we dat met extra groenten en fruit (de Moermantherapie) ook vele patiënten zijn genezen. Het is beter om voeding, voldoende bewegen en frisse lucht (zoals in de Moermanbenadering) als preventiemiddel te gebruiken. Want onze voeding kan werkelijk onze medicijn zijn. Dus lieve mensen, let op uw zaak en weet wat u slikt.

Eindredactie Cor van Groningen Medewerkers aan dit nummer: Drs. Bob Hornstra, arts Riëtte Janssen Jan van Klinken Arjan van Laar Hans Nieuwstad Petra Pronk Dr. Gert Schuitemaker

Gert Tretmans Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo tel. (0546) 56 94 11. E-mail: [email protected]

Verticaal: 1. eminentie; 2. op die manier; 3. plaats in Noord-Brabant; 4. Spaanse provincie; 5. plotseling; 6. omlaag; 7. hevig; 8. Reverende Domine; 9. aetatis; 10. namelijk; 11. garnituur; 12. gereed; 13. met dubbelslaande tong spreken; 14. azijn; 15. plaats in Gelderland; 16. persoonlijk voornaamwoord; 17. de oudste; 22. en personne; 24. radio-telegraphy; 25. zich een belangrijk middelpunt voelen; 26. gindse; 28. kloosterzuster; 29. grondsoort; 31. gesneden steen; 32. kwajongensstreek; 34. gesteente; 36. vazal; 37. dik; 38. sommen maken; 40. jongsnaam; 42. enig; 43. koren; 44. schaatsen; 46. vreemde taal; 48. familielid; 50. boom; 55. grondsoort; 56. rustplaats; 58. zelfkant; 61. droogvloer; 62. kinderdoek; 64. stiekem wegpakken; 66. boom; 67. veerkracht; 68. bijbelse figuur; 71. dood dier; 73. sieraad; 75. grondsoort; 76. selenium; 77. familielid; 79. zangstem; 80. afgunst; 81. kloosteroverste; 82. atmosfeer; 83. Engelse ontkenning; 85. gedaan en laten; 86. omroepvereniging; 88. schuifbak; 89. open universiteit; 91. errore excepto. Als u de hele puzzel hebt opgelost, kunt u aan de hand van de cijfers ook de onderste balk invullen. Hier ontstaat dan de uiteindelijke oplossing.

26

Redactieadres Redactie Uitzicht Hof van Azuur 30 2614 TB Delft Advertenties Advertentiemogelijkheden en tarieven kunnen worden aangevraagd bij: J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36 6006 LL Weert Telefoon (0495) 53 22 20 Inschrijving Uitzicht ISSN 0169-9938 Uitzicht op internet www.moermanvereniging.nl E-mail: [email protected] Kopij volgend nummer: Magazine 9/2011 vóór 17 oktober 2011

Bewegen vermindert kans op terugkeer kanker Bewegen is niet alleen belangrijk voor kankerpreventie maar ook in de strijd tegen de ziekte zelf. Volgens een rapport van de Engelse organisatie Macmillan Cancer Support kan lichamelijke activiteit onmiskenbaar helpen bij het overwinnen van de gevolgen van kanker. Wie voldoende beweegt, kan bijvoorbeeld het risico op de terugkeer van borstkanker verminderen met 40 procent en het risico om aan prostaatkanker te overlijden, terugbrengen tot 30 procent. Bij darmkanker ligt dat percentage zelfs op 50 procent. Aanbevolen wordt om minimaal 2,5 uur maar bij voorkeur 6 uur per week aan matige lichamelijke activiteit te doen. Als dat te veel kracht van patiënten vergt, gelden aangepaste tijden. In feit betekent alle beweging winst.

media dit rapport als groot nieuws brengen." Ciaran Devane, een ander staflid van Macmillan Cancer Support, zei dat kankerpatiënten geschokt zouden reageren als ze wisten hoeveel voordeel ze kunnen hebben van fysieke activiteit voor hun herstel en hun gezondheid op lange termijn. Patiënten die het meeste baat hebben bij beweging, zijn degenen die het meest gevoelig zijn voor oestrogeen. Beweging verlaagt namelijk het niveau van oestrogenen, die wel betiteld worden als brandstof voor de groei van borstkankercellen. Macmillan Cancer Support is gevestigd in Londen en is een charitatieve organisatie die kankerpatiënten op alle mogelijke manieren ondersteuning biedt.

Middel tegen psoriasis vergoed Natuurarts D. Nicolai kan doorgaan met behandelen van zijn psoriasis­patiënten, mits die ook onder behandeling blijven bij dermatologen. Dat is de uitkomst van een geschil tussen De Friesland en Nicolai.

c o l o f o n

LET OP! Het inzenden van de oplossing is alleen mogelijk door: overschrijving van tenminste € 1,00 op ING rekening 6189, t.n.v. Moermanvereniging te Alphen aan den Rijn. Vermeld uw oplossing onder mededelingen.

Redactiecommissie Truus Hartsink Drs. Hans Stoop Cor van Groningen

Horizontaal: 1. vrouwelijk zoogdier; 7. jongensnaam; 12. niet goed doorbakken; 18. bergpuin aan het einde van een gletser; 19. nobele; 20. klimwerktuig; 21. hond; 23. ijzeren staaf; 25. gouverneur generaal; 27. plooi; 30. hard vet; 31. bevestiging; 33. deel van het oor; 35. nummer; 36. gebladerte; 39. zangnoot; 40. doek; 41. oneerlijk bij het spel; 43. zich schamen; 45. plaats in Gelderland; 47. zuiver; 48. vreemde munt; 49. melkleverancier; 51. middag; 52. een zeker persoon; 53. handel; 54. rivier in Duitsland; 57. oude vochtmaat; 59. deel van de hals; 60. verharde huid; 63. serie; 65. dichterbij komen; 68. flard; 69. gelofte; 70. te koop; 72. telwoord; 73. harsttocht; 74. maanstand; 75. vrucht; 77. dwaas; 78. internationale trein; 79. zonder anderen; 82. bijbelse figuur; 84. godsdienst; 85. plaats in Limburg; 87. vis; 90. struisachtige vogel; 92. verloting; 93. dagtekening; 94. kansspel.

Korte berichten

Jane Maher, oncoloog en staffunctionaris bij Macmillan Cancer Support, verklaarde tegenover de BBC dat hij eerder zijn patiënten adviseerde om het rustig aan te doen, maar dat hij nu een heel andere raad geeft. “Als lichamelijke oefening een medicijn zou zijn, zouden de

Fotografie Stef Breukel e.a.

De prijzen gaan naar de volgende winnaars: 1e prijs: mevr. Gelderblom, Gorinchem 2e prijs: mevr. van Dijk, Rotterdam 3e prijs: mevr. Lindhout, Moerkapelle. De inzenddatum voor de puzzel in Uitzicht 2011/08 sluit 15 november 2011.

Uitzicht is het tijdschrift van MMV Natuurlijke kankerpreventie en Ondersteunende therapieën. Het verschijnt tien keer per jaar en wordt gratis aan de leden van de vereniging beschikbaar gesteld.

De Friesland Zorgverzekeraar heeft vorig jaar onverwacht op aandringen van dermatologen de vergoeding voor het middel psorinovo uit het pakket gehaald. Een bezwaar van de derma­ tologen was dat natuurartsen geen alternatieve behandelingen kunnen aanbieden als de psorinovo niets doet, maar de natuurartsen verdenken op hun beurt de dermatologen ervan dat die hen het middel uit handen willen slaan uit concurrentieoverwegingen. Natuurarts Nicolai van het Medisch Natuurkundig Centrum in Heerenveen

verstrekte het middel sinds een paar jaar. Succesvol, aldus Nicolai. Inmiddels hebben zo'n 600 patiënten het via hem gekregen. Het overgrote deel heeft er baat bij. Er zijn in Nederland zo'n drieduizend psoriasispatiënten die het middel slikken. Uit onderzoek van een werkgroep blijkt dat driekwart na het gebruik van het middel geen of minder last heeft van de huid. Wetenschappelijk onderzoek naar psorinovo is aanstaande. (bron: Leeuwarder Courant)

27

Advertentie

Postbus 16035 2500 BA Den Haag Telefoon 070-3010701 Fax 070-3010707

De Roode Roos B.V. Magazijn voor orthomoleculaire voeding Deze keer een andere selectie van producten, welke door “De Roode Roos B.V.” geleverd kunnen worden. Hierdoor krijgt u een inzicht van ons ruime assortiment, van meer dan 3500 producten en 80 leveranciers. Bestellen bij De Roode Roos B.V. Alle producten worden in principe geleverd met een korting van max. 25% ten opzichte van de adviesprijs. Om te bestellen kunt u gebruik maken van de lijst die hiernaast is afgedrukt. Eventueel kunt u eerst een fotokopie maken. Onze volledige catalogus is op aanvraag verkrijgbaar. Uw schriftelijke bestelling kunt u naar onze postbus sturen. Vervolgens laten wij de bestelling door TNT-Post bij u thuis bezorgen. Ook kunt u ons gratis naamnummer 0800-ROODEROOS (0800-7663376) gebruiken. Internetgebruikers kunnen een e-mail versturen naar [email protected] of direct bestellen via onze webwinkel op www.derooderoos.com Vanaf nu biedt De Roode Roos u de mogelijkheid uw bestellingen te betalen via doorlopende machtiging voor automatische incasso. Een machtigingskaart hiervoor kunt u opvragen via onze website: www.derooderoos.com/machtigen

Nr

Fabrikant

Leden

268 Bio-Quinon Q10 Super 30 mg (150 caps)

Pharma Nord

€ 46,50

€ 34,87

547 BioSil (30 ml)

Bio Minerals

€ 29,90

€ 22,42

586 MaxEPA (100 caps)

Cardio Vasc. Res.

€ 37,00

€ 27,75

1388 MultiVit Basic (module 1) (90 vcaps)

Alfytal

€ 20,75

€ 18,68

1785 MSM 1000 mg (120 tab)

Vitals

€ 22,25

€ 16,69

2308 DHA 250 (120 caps)

Now Foods

€ 38,25

€ 28,69

2836 MetaRelax (90 tab)

Metagenics

€ 23,99

€ 17,99

2999 Eye Q 500 mg (210 caps)

Springfield

€ 36,95

€ 27,71

3273 Lignan Flax Oil Complex (473 ml)

Barlean's

€ 19,95

€ 14,96

3402 Optimal Prenatal DHA Formula (60 softgel Minami Nutrition

€ 27,95

€ 20,96

3492 Bio Bran MGN3 (50 tab)

Medpro

€ 65,00

€ 58,50

3588 Symbioflor 1 (50 ml)

Energetica Nat.

€ 13,60

€ 10,88

3654 Prostaatformule (60 tab)

Best Choice

€ 11,50

€ 8,63

3924 MagAsorb 150 mg (Magnesium als Citraat Lamberts

€ 12,20

€ 9,15

4084 Women's Mood (30 caps)

Care For Women

€ 19,95

€ 14,96

4105 Levertraan Forte (60 softgels)

Bonusan

€ 9,00

€ 6,75

4126 Coriolus Versicolor-extract 750 mg (90 cap AOV

€ 31,55

€ 23,66

4169 Plantina Algreen (150 gram)

Plantina

€ 48,70

€ 36,52

4398 Active Biodream (800 gram)

Biodream

€ 45,00

€ 36,00

4456 Spirulina (180 tab)

Marcus Rohrer

€ 13,32

€ 11,32

4617 Solidago Complex Tinctuur (50 ml)

Zonnegoud

€ 10,29

€ 7,72

4630 Co Enzyme Q10 with MCT (60 vcaps)

Viridian

€ 35,80

€ 28,64

4646 Super Greens (220 gram)

VitaKruid

€ 52,90

€ 44,96

4754 Bio Nutriënt l-Tryptofaan (60 vcaps)

CellCare

€ 21,90

€ 17,52

4920 Anti oxidant Formule (60 tab)

Salvé

€ 21,00

€ 15,75

5400 Vitamine D3 15 mcg (90 softgel)

Bonusan

€ 11,00

€ 8,25

5861 Delima Feminin (10 ovula)

Pekana

€ 14,90

€ 11,18

5878 Glucosamine Summum (120 tab)

Supplemed

€ 35,50

€ 26,62

6096 CalAsorb (180 tab)

Lamberts

€ 27,50

€ 20,62

6097 Salvestrol Prostaat (60 caps)

Vitals

€ 39,95

€ 29,96

6213 Elke Dag (90 tab)

Vitals

€ 49,95

€ 37,46

Prijswijzigingen voorbehouden Vermeld hier uw adresgegevens: Uw naam: (Dhr/Mevr):

Lidmaatschap nr.:

Adres:

Geboortedatum:

Postcode & Woonpl.:

E-Mailadres:

Telefoonnummer:

(evt.) voorschrift van:

28

Normaal

Boekenlijst Deze boeken kunt u bestellen bij de Moermanvereniging. Wilt u één of meerdere boeken toegestuurd krijgen, vul dan duidelijk een girokaart in met het juiste bedrag en de titels van de gewenste boeken. Geen geld opsturen! Het gironummer waarop u kunt bestellen is: 355.999 t.n.v. De Moermanvereniging Postbus 508 2400 AM Alphen aan den Rijn. De prijzen zijn inclusief verzendkosten binnen Nederland. Daarbuiten wordt € 3,50 extra berekend.

01. 04. 09. 10. 15. 17. 22. 24. 28. 29. 37. 41. 42. 44. 45.

Dr. Moerman, een weg tot genezing, C. van Groningen en A. Ronhaar De psychische achtergronden van kanker, Jac. Landman Verhütung und Heilung von Krebs, Jac. Landman Die Moerman-Krebs-Diät, E. Wannee-Immerzeel Het Moermandieet, gezond en lekker, E. Wannee A solution to the Cancer Problem Variaties op de Moermankeuken, Truus Hartsink Kookboek, Lia v.d. Geest en Lydia Sleutel De actuele voedingstabel, wat zit waar in? Retrospectief onderzoek naar de effectiviteit van de Moermantherapie Het Gouden boekje voor de Gezondheid, G.E. Schuitemaker Voor meer boeken van de heer Schuitemaker zie: www.gezondeboeken.nl Bondgenoot, autobiografie van een immuuncel, Henk Fransen De helende factor, Bob Th. Hornstra Voed je goed, voel je goed, Monique van den Assum Dvd ‘Geef ziekte geen kans, eet en leef gezond’, Kees Braam

€ 11,30 € 4,95 € 6,80 € 6,80 € 4,95 € 7,95 € 4,95 € 7,95 € 9,50 € 20,40 € 12,50

€ 12,75 € 16,50 € 4,95 € 6,95

Advertenties

Gezond leven Gezond blijven 10% kort i Rood ng bij de e Ro os

Een leven lang vitaal! Squalene is een bijzondere stof die zowel in het menselijk lichaam als in de natuur wordt aangemaakt. Het behoort tot een speciale groep antioxidanten, de zogenaamde isoprenoïden en wordt uit de levertraan van de diepzee dogfish verkregen. Squalene heeft het vermogen om zuurstof toe te voegen aan de menselijke cel. Hierdoor beschermt het de cellen waardoor het lichaam wordt behoed voor de ziekmakende moleculen. Issho Genki® Squalene iP6 is een veelzijdig, natuurlijk en zuiver voedingssupplement dat uw lichaam weer in balans brengt.

Versnelt herstel

Toename energie, vitaliteit en uithoudingsvermogen Beschermt tegen vroegtijdige veroudering van de huid

Vascu-Vitaal® doet wat het belooft:

het houdt de bloedvaten schoon.

In de achterliggende 20 jaar heeft Vascu-Vitaal® haar werking bewezen blijkens de vele positieve reacties van mensen in binnenen buitenland, die Vascu-Vitaal® gebruikt hebben. Vele natuurgeneeskundigen hebben ervaren dat hun cliënten/patiënten klachtenvrij waren na een behandeling met Vascu-Vitaal®.

Beschermt tijdens chemotherapie en bestraling Beschermt cellen en weefsels

Houdt de bloedvaten schoon

VASCU-VITAAL

ondersteunt het lichamelijke weerstandsvermogen en bevordert een algemene goede gezondheid

Fyto-Life van Hogendorpplein 28 5051 SR Goirle T: +31 (0) 13 534 6437 F: +31 (0) 13 530 2247 E: [email protected] W: www.fyto-life.nl www.isshogenki.com

OLIGO PHARMA BV, Kerklaan 2, 1211 PP Hilversum Tel. 035 - 6244671, fax 035 - 6244672 e-mail: [email protected] www.vascuvitaal.com

29

Advertenties

Vervolg van pagina 21.

Tinnitus ‘Bestaat er in de homeopathie een middel om tinnitus (oorsuizen) te genezen of te verbeteren?’

Betreft het boek: U kunt meer dan u denkt Auteur: Hans Moolenburgh sr. ISBN: 9789047703327 Medium: Moermanvereniging Prijs: van € 25,00 naar € 20,00 Deze kortingsbon is geldig van 29/09/2011 tot en met 29/12/2011 en in te leveren bij elke boekwinkel in Nederland.

30

Actiecode: 901-90599

Kortingsbon

Oorsuizen (in het medische jargon: tinnitus aurum) is het waarnemen van een geluid in het oor of het hoofd, zonder dat hieraan een geluidsprikkel ten grondslag ligt. Oorsuizen wordt wel verdeeld in subjectief (wordt alleen door de patiënt waargenomen) en objectief (kan ook door anderen worden waargenomen, bijvoorbeeld door middel van de stethoscoop). Afhankelijk van de oorzaak kan therapie worden ingesteld. Soms is het voldoende om het oorsmeer uit te spuiten. Soms is de oorzaak serieuzer zoals een lawaaitrauma, ziekte van Meniëre, bloedvatstoornis of in een uiterst zeldzaam geval een tumor. Een enkele keer is het oorsuizen een reflexie van gebitsafwijkingen. Wanneer geen directe oorzaak gevonden wordt bij algemeen onderzoek en als de aandoening langer bestaat en duidelijk hinder voor de patiënt veroorzaakt, dient een KNO- en/of neurologisch onderzoek plaats te vinden. Over het algemeen staat tinnitus bekend als crux medicorum of wel: een aandoening die de arts heel veel hoofdbrekens bezorgt! Homeopathisch gezien kijken we allereerst wanneer het oorsuizen begonnen is en vanzelfsprekend ook of er een oorzaak voorhanden is. Zo zal Arnica de eerste remediekeus zijn als lawaaitrauma de oorzaak is. Vroeger zag je nogal eens dat een violist klachten kreeg van oorsuizen en doofheid, nadat hij jarenlang de trompetters in het orkest achter hem had moeten verduren. Als het suizen synchroon met de pols is, kun je denken aan een vaatgebeuren; remedies als Nux Vomica, Pulsatilla en Glonoinum komen dan in aanmerking. In de homeopathische benadering zijn modaliteiten belangrijk, bijvoorbeeld oorsuizen dat verbetert bij het liggen: Acidum Phosphoricum maakt dan een goede kans om de klacht te helen. Oorsuizen alleen bij het wakker worden: Lachesis, enz. En dan: wat voor geluid hoort de patiënt? Is het een krekel, is het alsof je een schelp aan je oor drukt, of is het een zoemend geluid? Persoonlijk heb ik soms door het gebruik van Ginkgo biloba (D6) verbetering waargenomen bij de vasculaire vorm van oorsuizen of door Kalium jodatum (C30) als er geen oorzaak te vinden was bij warmbloedige patiënten. Hier geldt zeker: niet zelf dokteren, maar raadpleeg een klassiek homeo­ pathisch arts of een klassiek acupuncturist die ook de polsdiagnostiek beheerst.

Activiteitenkalender 9 oktober 2011 – Den Haag Lezing Spreker: Margreet van Sytzama Thema: Gezonde voeding, gesprekstherapie en I-Health Plaats: Yogacentrum Sillestraat (hoek Theresiastraat, t.o. Ekowinkel), Den Haag Tijd: 20.00 uur (zaal open vanaf 19.30) Info: Margreet van Sytzama, (070) 324 18 15 of (06) 24 80 95 95.

november 2011 – Asten (NB) Vegetarische kookcursus Onder deskundige leiding maaltijden klaarmaken die gezond en smakelijk zijn. Plaats: Asten (Noord-Brabant) Data: dinsdagen 8, 15, 22 en 29 november Tijd: van 10.00 tot 14.00 uur Kosten: leden € 80,Opgave: Mien v.d. Vijfeijken, telefoon (0493) 49 58 91 en Toos Scheres, telefoon (0475) 49 29 20.

10 november – Den Haag Lezing Spreker: Anna Kruyswijk, arts Thema: Voeding voor je gezondheid Plaats: Laan van Meerdervoort 1A, Den Haag Tijd: 20.00 uur (zaal open vanaf 19.30) Info: Margreet van Sytzama, (070) 324 18 15 of (06) 24 80 95 95.

In het volgende nummer van Uitzicht • Onder hunza’s waren ziekten zo goed als onbekend. • Populaire onkruidverdelger blijft omstreden. • Interview met de arts Hans C. Moolenburgh (2 en slot).

31

Dr. Ge rt E. Sc

hu ite m ak er

e A s tlgaenx aa nntitohxiidna n t de a

l in ere lich aam sce bes che rm t ied m im mu un sys tee har t en vat en en oge n en her sen eef sel hu id en bin dw ric hte n spi ere n en gew

ort ho com mun

icat ion s & scie

16-02-10 15:45

nce 100217-GB-Gezo-Omslag_Cove

r_130x200-lc.indd 1

17-02-10 11:16

lc.indd 1

ver_130x200-

rt-Omslag_Co

100215-GB-Ha