Jaargang 38 December 2011 Uitgave van MMV

10

Jaargang 38 December 2011 Uitgave van MMV

• Jeannette Moors ging voor het wonder • Niet berusten in angst voor recidive • Ex-rechter mr. N.H. de Vries: Bewijs reguliere geneeskunde rammelt • Eef van Deelen overleeft al 15 jaar agressief melanoom • Stevia eindelijk vrijgegeven

algemene informatie Om van te gruwen

De Moermanvereniging voor natuurlijke kankerbestrijding stelt zich ten doel welzijn en belangen te behartigen van patiënten die met de Moermantherapie worden behandeld, en zoveel mogelijk bekendheid te geven aan deze therapie ter bestrijding van kanker.

Bestuur Vriendelijk verzoek alle post bestemd

Administratie/ algemene informatie

Informatie lezingen en kooklessen

voor het bestuur te zenden aan:

De administratie van de vereniging

Schriftelijke vragen naar:

Postbus 508

wordt gevoerd door de heer

Postbus 508

2400 AM Alphen aan den Rijn

Wim Kuling.

2400 AM Alphen aan den Rijn

Voorzitter:

Centraal Bureau:

Dave Schut

Postbus 508

Eefde

2400 AM Alphen aan den Rijn

Postzegel insluiten.

Klachten van patiënten

Telefoon: (0172) 49 79 44 (werkdagen Secretaris:

tussen 09.00 uur en 13.00 uur)

Johan Klumpenaar

Fax: (0172) 47 06 44

President Wilsonlaan 33

E-mail: [email protected]

4334 GB Middelburg Telefoon: (0118) 63 59 89 E-mail: [email protected] Penningmeester a.i. Rob Kappé Marketing: Sietze Blom Buitenom 1 8314 AM Bant Telefoon: (0527) 26 18 25 E-mail: [email protected] Interne contacten: Jan Bor Schoolstraat 1 4221 LR Hoogblokland Telefoon: (0183) 56 36 28 E-mail: [email protected] Wetenschap en artsencontact: Hans Stoop Coehoornstraat 40 4611 KS Bergen op Zoom Telefoon: (0164) 25 04 61 E-mail: [email protected] Adviseurs:

Aanmelding nieuwe leden Schriftelijk bij het Centraal Bureau of via de website.

Lidmaatschap

Stichting Klachtrecht AAG (Artsenfederatie Additieve Geneeskunde) Vaartstraat 247, 1075 RM Amsterdam

Advertenties Uitzicht

kalender­jaar (acceptkaart). Voor Belgische leden minimaal € 37,- (accept € 42,-) op rekening ING bank 335-0078672-51 t.n.v. Moerman­vereniging. Voor de overige leden in Europa € 37,- (accept € 42,-), buiten Europa € 42,- (accept € 47,-). Een kleine ‘overbetaling’ op de minimumcontributie wordt zeer op prijs gesteld. Contributie giro 42.39.229 t.n.v. Moermanvereniging te Alphen aan den Rijn. Opzegging lidmaatschap: vóór 1 december van het lopende jaar. Administratiekosten: € 3,50 wanneer een herinnering gestuurd moet worden.

Losse nummers kunnen (na)besteld

Drs. Bob Hornstra

worden à € 5,25 per exemplaar.

Piet Sijpersma

Dit kan schriftelijk of telefonisch bij het Centraal Bureau.

Internet www.moermanvereniging.nl

6812 AH Arnhem Telefoon: (026) 844 95 16 Zeeland/West-Brabant Mevr. K. Walhout Oranje Nassaustraat 26 4341 GC Arnemuiden Telefoon: (0118) 60 18 68 Den Haag Mevr R Rosier Gerrit van de Veenlaan 216

aangevraagd bij:

Telefoon: (070) 391 02 79

J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36, 6006 LL Weert

Friesland

Telefoon: (0495) 53 22 20

Mevr. T. Meesters

E-mail: [email protected]

Singel 7 8771 SV Nijland

Stichting Steunfonds Amnestie

Telefoon: (0515) 56 98 13 Groningen/Drenthe

Giro 3290997 t.n.v. de Stichting

Mevr. H. Prins

Steunfonds Amnestie, Reijerskoop

Schout Poelmanweg 32

291, 2771 BL Boskoop of via ING

9617 BX Harkstede

bank, rekeningnummer 67.20.27.240

Telefoon: (050) 404 22 46

t.n.v. Stichting Steunfonds Amnestie in Boskoop.

Limburg

Bovenstaande rekeningnummers van

De heer J.H.P. Peters

Stichting Steunfonds uitsluitend te

Oude Heerweg 145

gebruiken voor giften.

5941 EK Velden

De stichting Steunfonds Amnestie is

Telefoon: (077) 472 14 53

door de Belastingdienst erkend als

E-mail: [email protected]

algemeen nut beogende instelling (ANBI), sinds 01-01-2008. Een schen-

Noord-Holland Noord

king aan deze stichting is aftrekbaar

Vacature

van de inkomstenbelasting (binnen de daarvoor geldende regels).

Overijssel Dhr. G.J.W. Tretmans

Legaten Wie het Steunfonds testamentair wil gedenken, wordt aanbevolen gebruik te maken van de volgende formulering: ‘Ik legateer aan de Stichting Steunfonds Amnestie, gevestigd te Elst (Gld) de som van €……… vrij van rechten en kosten’.

E-mail: [email protected]

Regio-secretariaten Patiëntenvoorlichting

Utrechtseweg 84

2552 WN Den Haag

Losse nummers Uitzicht

Cor van Groningen

Mevrouw R. van Elk

Advertentietarieven kunnen worden

Nieuwe leden: € 25,- per kalender­jaar (automatische incasso), € 29,- per

Gelderland

Amsterdam en Wijde Omgeving

Telefoon: 088-2424240 (Infolijn)

Mevr. T. Visser

Of voor algemene informatie over de

Quellijnstraat 128

vereniging: (0172) 49 79 44

1073 XL Amsterdam

Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo Telefoon: (0546) 56 94 11

Het volgende is waar gebeurd. Een arts die zich bezighield met natuurgeneeskunde, was door justitie voor de rechter gesleept omdat hij zich had durven bewegen buiten de gebaande reguliere paden. Dat was in die tijd nog heel verdacht. Behalve dan bij de rechter die de zaak behandelde, want hij liet duidelijk blijken dat die natuurgenezer wel eens op de goede weg zou kunnen zitten. Als kind had hij vaak bij zijn oma gelogeerd en zij had hem verschillende keren behandeld met een middeltje uit de natuur. Als zijn knie begon te zweren, plukte ze steevast het blad van de weegbree en dat bond ze om de pijnlijke plek. Na een nacht was het geheid over, vertelde de rechter. De arts die voor het hekje stond, kwam dan ook met de schrik vrij.

Het bestuur van MMV en de redactie van Uitzicht wensen u fijne feestdagen en een mooi 2012!

Wat die rechter vertelde, noemen we ervaringsgeneeskunde. Geen dubbelblinde gerandomiseerde onderzoeken maar uitproberen en kijken wat het doet. In de alternatieve en complementaire geneeskunde (CAM) worden veel patiënten op die manier behandeld en vaak met goed resultaat. Wat bij de een werkt, doet dat meestal ook bij de ander. Wat velen niet weten, is dat ook in de reguliere sector legio behandelingen worden toegepast die gebaseerd zijn op ervaringsgeneeskunde. De voormalige rechter mr. N.H. de Vries doet daar in zijn Open Brief, waarover u in dit nummer meer leest, een boekje open. Reguliere artsen beweren graag dat het allemaal op bewijs is gebaseerd wat ze aan behandelingen toepassen, maar de praktijk laat iets heel anders zien. Helemaal niet erg natuurlijk maar het stuitende is dat beoefenaars van CAM er keihard op worden afgerekend en ‘regulieren’ niet. “Tweeërlei weegschaal”, noemt De Vries dat terecht. In het Bijbelboek Spreuken wordt daarvan gezegd dat het Opperwezen daarvan gruwt. Nu de minister van Volksgezondheid nog….!

Rotterdam Dhr. M. Ouwehand Statenweg 405 3039 HP Rotterdam Telefoon: (010) 467 78 64 Mobiel: 06 23234874 Rijnmond/Westland Vacature

Cor van Groningen eindredacteur Uitzicht

Telefoon: (020) 675 41 50

(Zie ook colofon pagina 27)

2

3

Een arts noemde haar ‘een rebel’. En dat is ze ook, want ze ging in tegen de heersende opinie toen ze borstkanker kreeg. Zo kreeg ze chemotherapie en hormoontherapie, maar Jeannette Moors koos ook voor de natuurlijke geneeswijzen als aanvulling op de reguliere geneeskunde. Daar heeft ze geen dag spijt van gehad. “Ik voel me beter dan ooit!” Tekst: Petra Pronk Foto's: W. Walraven

‘Ik ben het levende bewijs van wat gezond leven kan doen’ V

oordat ze – volgens de artsen – ongeneselijk ziek werd, leidde Jeannette Moors een druk leven. Redelijk veel stress, ongezond eten, van hot naar her hollen en weinig rust. Ook had ze last van overgewicht. In mei 2005 ging Jeannette, toen 43 jaar oud, op een ‘crashdieet’. In drie maanden tijd viel ze achttien kilo af. Daardoor viel het haar op een gegeven moment op, dat ze een deukje in haar borst had. Ze dacht dat het door het gewichtverlies kwam en besteedde er verder geen aandacht aan. Maar ongeveer een maand later voelde ze een klein hard bolletje op diezelfde plek. Op dat moment gingen er allerlei belletjes rinkelen en ze ging op internet op zoek naar informatie over borstkanker. Ze herkende bij zichzelf twee van de symptomen en maakte een afspraak met de huisarts. Die verwees haar door naar het ziekenhuis in Geldrop. Er werd een mammografie gemaakt en direct daar achteraan een echo en een punctie. De diagnose: borstkanker. Er volgde snel een operatie waarbij de sentinelnode/poortwachterklier verwijderd werd voor onderzoek. Twee weken later volgde een nieuwe, borstbesparende operatie en een okselkliertoilet omdat de snijranden niet schoon waren en er in de poortwachterklier een micrometastase was gevonden. De overige klieren waren schoon en algemeen bloedonderzoek werd niet nodig gevonden.

‘Reden voor alarm’

Jeannette werd doorverwezen naar de internist voor chemotherapie. Bij de internist werd ze verder lichamelijk onderzocht; er werd bloedonderzoek gedaan en er werd een hartfilmpje gemaakt. “Bij een volgende afspraak vroeg hij wat er met mijn lever aan de hand was”, vertelt Jeannette. “De waarden van de leverfuncties waren verhoogd. Dat was reden voor alarm. Na een echo en een leverpunctie werd de diagnose ‘metastase borstkanker in de lever’ gesteld. Dat was enorm schrikken. Ik zou chemotherapie gaan krijgen.” Ze ging voor een second opinion naar het NKI-Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis en daar trokken ze dezelfde conclusie, dus kreeg ze chemotherapie. Maar de aangeraden bestraling wees ze resoluut af. Waarop ze van een arts te horen kreeg: ‘Je bent een rebel.’ “Dat klopt wel een beetje”, zegt Jeannette lachend. “Maar ik had zelf hele andere ideeën over hoe ik het wilde. Ik wilde zelf iets doen en actief aan mijn gezondheid werken. Ik herinner me dat ik aan een van de artsen vroeg of er een kans bestond dat de kanker vanzelf weg zou gaan. Zij antwoordde: ‘Als dat gebeurt noemen wij dat een wonder’. Waarop ik zei: ‘Dan ga ik voor het wonder!’”

4

Cirkel van kracht

Het was haar zus die haar op het spoor van de complementaire geneeswijzen zette. Jeannette: “Toen mijn zus hoorde van mijn diagnose is ze naar Jacq Cuypers in Weert gegaan van Ut Muuëletentje (natuurvoedingswinkel) en Centrum de Schaal. Mijn zus wilde weten wat ik nog meer kon doen als aanvulling op de behandeling in het ziekenhuis. Daar kreeg ze informatie dat er nog veel meer mogelijk was, maar dat ik het wel zelf moest doen. Voordat ik ben begonnen met de chemotherapie heb ik er een afspraak gemaakt en werd me veel over voeding verteld, en dat ik suiker beter kon mijden. Ik kreeg ook voedingssupplementen voordat ik aan de chemotherapie begon; ook tijdens de chemotherapie heb ik extra supplementen gebruikt. Daardoor is mijn immuunsysteem enorm versterkt en ben ik de chemokuren goed doorgekomen. Ik was nooit langer dan één dag beroerd. In die tijd heb ik ook meegedaan met de ‘De Cirkel van kracht’. Dat was een groep van kankerpatiënten die samenkwamen met een partner, vriend(in) of familielid, om stil te staan bij belangrijke onderwerpen rondom hun ziekte. De cirkels waren een initiatief van Henk Fransen, auteur van het boek ‘Bondgenoot’. Die bijeenkomsten waren enerzijds gericht op mentale ondersteuning en anderzijds bedoeld als aanvulling op de reguliere therapieën. De aanvulling kreeg onder andere vorm in meditatie, visualisatie en voedingsadvies. Allemaal dingen om het immuunsysteem op een natuurlijke manier te versterken. Het was een enorme oppepper die ons natuurlijke overlevingsmechanisme aanwakkerde. Ik heb er veel aan gehad. Je gaf elkaar op een positieve manier kracht, energie. Je kreeg inzicht en werd je bewust van de dingen.”

Koninginnegelei

Behalve haar zus kwam ook haar vader in het geweer om zijn steentje bij te dragen aan de gezondheid van zijn dochter. “Mijn vader is imker en hij haalde in de tijd dat ik chemo­ therapie kreeg de koninginnegelei uit de bijenkast. Ik nam dat dan puur, daarna ben ik het in capsulevorm gaan nemen. Koninginnegelei wordt aangemaakt in de kaakklieren van jonge werkbijen. Het is een geelwitte gelei met een prikkelende smaak en is alleen voor de bijenkoningin bestemd. Het bevat heel veel hoogwaardige stoffen. De koningin, die in haar gehele groeiperiode met koninginnegelei is gevoed, wordt vijf dagen eerder geboren en is zelfs tweemaal groter dan een gewone werkbij. Ze heeft dankzij de gelei een enorme weerstand tegen allerlei ziektes en wordt veel ouder dan de

5

andere bijen. Ook heeft ze veel meer energie. Zo legt ze in de intensieve broedperiode per dag meer dan haar eigen lichaamsgewicht aan eitjes. Wat goed is voor de bij, is ook goed voor de mens. De gelei bevat een overvloed aan hoogwaardige bouwstoffen, zoals vitaminen B1, B2, B3, B5, B6, B7, B8, B9, B12, vitamine C, 22 essentiële aminozuren, mineralen, spoorelementen, groei- en antibacteriële stoffen. Ik ben ervan overtuigd dat het veel heeft bijgedragen aan mijn weerstand en me heeft geholpen om weer op krachten te komen.”

Actief aan de slag

Jeannette ging op zoveel mogelijk terreinen actief aan de slag met haar gezondheid. Samen met haar moeder volgde ze een vegetarische kookcursus bij Toos Scheres en Mien van de Vijfeijken, waar ze veel van geleerd heeft. In maart 2006 attendeerde een lotgenote haar op diëtist en natuurgeneeskundige Truus Hartsink. Jeannette maakte een afspraak en kreeg van Truus advies voor aanvullingen op haar voedingssupplementen. Jeannette beschouwt haar contact met Truus als zeer waardevol. “Truus neemt altijd de tijd voor je, wat ik als zeer prettig ervaar. In de medische wereld is dit helaas wel eens anders. Ik ga nog altijd een paar keer per jaar naar haar toe. Ik voel dat ik het nodig heb en dat het mij goed doet.” In de periode dat ze chemotherapie kreeg, heeft ze ook veel gewandeld met haar buurvrouw. De buurvrouw vroeg eind maart 2006 of Jeannette in juni mee wilde lopen met de jaarlijkse wandeltocht van Geldrop naar Handel: in twee dagen 56 kilometer. Jeannette antwoordde: “Als ik me in juni goed voel loop ik mee”. En ze liep mee! Zelfs drie jaar achter elkaar. Na de chemotherapie ging ze dingen doen die ze altijd al graag had willen doen, maar waar ze nooit de tijd voor had genomen. Ze ging fotografiecursussen volgen en ze nam lessen in stijldansen en salsadans.

Helemaal beter

Nadat de bijeenkomsten van de Cirkel van kracht afgerond

waren, ging Jeannette op yoga om de rust die ze zo had leren waarderen, vast te houden. Dat doet ze nog altijd. Ook laat ze ongeveer drie keer per jaar een darmspoeling doen waar ze veel baat bij heeft. Een darmspoeling is een grote schoonmaak van de hele dikke darm. Tijdens dit proces worden er afvalstoffen verwijderd die onder andere een gevaar vormen voor de lever. Verder deed ze ‘De helende reis’ van Brandon Bays, NEI therapie en las ze veel boeken over gezond leven. Al die dingen bij elkaar deden hun helende werk. In 2009 kreeg Jeannette een PET-scan in het academisch ziekenhuis Maastricht. Op basis van de scan vroeg de radioloog aan de behandeld arts: “Weet u het zeker dat deze mevrouw hierop gecontroleerd moet worden?” Hij kon namelijk helemaal niets vinden wat nog op kanker leek. Jeannette kreeg te horen dat er van top tot teen geen enkel plekje meer in haar lichaam te vinden was.

natuurlijke heelmeesters

Informatie: Marry Foelkel Tekst: Petra Pronk

Overgewicht

Maar intussen worstelde ze wel met een ander probleem: overgewicht. “Na de chemotherapie heb ik aanvullend hormoon­ therapie voorgeschreven gekregen (Tamoxifen). Ook zijn in juli 2006 de eierstokken verwijderd, waardoor ik gelijk in de overgang kwam, met als gevolg dat de kilo’s er weer aankwamen. Ik ben in zes jaar tijd twintig kilo aangekomen, ondanks mijn gezonde voeding. Dat begon ik toch wel erg te vinden. In het ziekenhuis vertelden ze me dat ik er mee moest leren leven. ‘Het gaat er toch om dat je beter bent… ‘, zeiden ze dan. Dat is natuurlijk ook zo, maar toch vond ik dat overgewicht heel erg vervelend.” Jeannette wilde zich er niet bij neerleggen en ze ging opnieuw op zoek op het internet naar mogelijke oplossingen. Daar zag ze dat veel vrouwen die hormoontherapie volgen last hebben van gewichtstoename. Maar de oplossing was onderweg en hij kwam uit onverwachte hoek.

De hormoonfactor

Ze ging de opleiding Trainer Hormoonfactor volgen bij Sonnevelt Opleidingen. Deze opleiding is gebaseerd op de boeken van Ralph Moorman: De Hormoonfactor en het Hormoon­ balans dieet. “De boeken van Moorman bevatten heel veel feiten over onze gezondheid en onze voeding. Ik kan ze iedereen aanraden. Door het in balans brengen van de belangrijkste hormonen in het lichaam kunnen de meest uiteenlopende klachten worden opgelost. Ik ben het op mezelf gaan toepassen en daardoor ben ik in twee maanden tijd bijna twaalf kilo afgevallen. Het enige wat ik anders doe dan voorheen is geen brood eten (geen gluten) en ik let heel erg op de E nummers en ook of ergens gistextract in zit. Gistextract lijkt een onschuldige smaakmaker maar is dat niet.” Ook de typische overgangsklachten zoals opvliegers, waarvan vrouwen vaak te horen krijgen dat ze ‘er nu eenmaal bijhoren’, blijken bij nader inzien best te vermijden. Ze hangen nauw samen met het gebruik van suiker, leerde Jeannette. Via haar opleidingen (Trainer Hormoonfactor en Natuurvoedingsadviseur) stak ze een hoop op over alles wat met voeding te maken heeft.

Bewuster leven

Door alles wat ze de afgelopen jaren geleerd en gelezen heeft over gezondheid, is Jeannette een stuk bewuster gaan leven, iets waar ook haar omgeving van profiteert. “Ik ben het levende bewijs van wat gezond leven kan doen. Mijn hele omgeving weet hoe ik er vroeger aan toe was, met al die stress en dat overgewicht. Een wereld van verschil met hoe ik nu leef. Er is veel meer rust en balans, en ik heb veel meer energie. Ik heb me nog nooit zo goed gevoeld. Ik ben ook heel erg blij dat ik dit aan mijn kinderen en omgeving door kan geven. Het is als kringen in het water die zich steeds verder verspreiden.”

6

Kruiden Jeneverbes: Blauw aan het kerstontbijt M

arry Foelkel laat zich altijd inspireren door de seizoenen, dus is het logisch dat in de donkere dagen voor kerst de jeneverbes op het ‘menu’ staat. De takken en bessen, die nu overal aanwezig zijn, zijn niet alleen geschikt voor kerstdecoraties, maar hebben ook bloedzuiverende eigenschappen. De jeneverbes is een struik die sinds eeuwen in Nederland voorkomt, vooral in Drenthe en op de Veluwe, op de droge zandgrond. Het is een winterharde conifeerachtige kleine boom. Er zijn zestig soorten: kruipende en rechtopstaande. Samen vormen zij de meest verbreide boomsoort op aarde. De struik wordt ook wel jeneverboom of jeneverbesbos genoemd. De takken zijn prachtig blauwgrijs en enorm stekelig. Ze zijn heel decoratief in advents- of kerstkransen. Een paar takjes in de open haard zorgen voor een zuivere lucht in het huis. En bij gebrek aan een open haard kun je altijd terugvallen op etherische olie van de jeneverbes. De jeneverbes roept ook associaties op met bijgeloof, met spoken en ‘witte wieven’. “Dat heeft alles te maken met hun grillige uiterlijk”, zegt Marry. “Als het mist op de Veluwe hebben die bomen en struiken een heel geheimzinnige uitstraling, een beetje spookachtig. Daardoor worden er van oudsher ook magische krachten aan de struik toegeschreven. In de prehistorie waren deze bomen en struiken verbonden met offerplaatsen en plekken waar heilige rituelen werden uitgevoerd. Zo wordt

in de Bijbel afgoderij bedreven ‘onder het groene geboomte’, waarmee vermoedelijk jeneverbesbomen bedoeld worden.”

Bloedzuiverend

Jeneverbessen werken op de nieren en hebben een sterk bloedzuiverende werking. Ze worden ook gebruikt bij pogingen om af te vallen en ze versterken een zwakke maag. Zoals veel naaldboomachtigen zijn ze ook goed voor de luchtwegen. “Ze kunnen gebruikt worden bij longklachten of bij kriebelhoest”, zegt Marry. “Davos bij het kerstontbijt.” De bessen staan ook bekend om hun desinfecterende werking. Om die laatste reden worden ze vaak toegevoegd aan ingemaakte groenten zoals zuurkool. “Zuurkool is lekker en gezond. Maar eigenlijk is het natuurlijk wel ‘verrotte’ kool. Daarom worden er altijd jeneverbessen aan toegevoegd. Dat helpt om groenten lange tijd goed te houden. Bij geen enkele topkok ontbreken de gedroogde jeneverbessen in de keuken.” De takjes zijn zeer geschikt om marinades te maken. (“Marry-neren”, lacht ze). Dat kan bijvoorbeeld door er een sterke thee van te trekken. De fijngemaakte bessen laten zich ook uitstekend verwerken tot een gezonde moes of siroop, wanneer ze langzaam in wat water gekookt worden en heel geleidelijk indikken.

Verwarmend

De jeneverbes heeft ook verwarmende eigenschappen, waardoor hij ingezet kan worden bij klachten als een stijve nek, jicht of reuma. Laat daarvoor wat

takjes en bessen in water pruttelen, en maak er een sterke thee van. Of massageolie. Die laatste vorm is ook geschikt voor voetbaden om te ontgiften en te ontspannen. Een waarschuwing is ook op zijn plaats: mensen met ernstig overbelaste nieren en zwangeren moeten oppassen met jeneverbes! Inhoud: Marry Foelkel Tekst: Petra Pronk

Recept Graan- of zadenkaas 100 g graan of kikkererwten koken in een bouillon van jeneverbes en keltisch zout en peper. Deze massa pureren met de staafmixer. Voeg toe een snufje mierikswortel, knoflook en een fijn gesnipperde rauwe ui, 100 g gemalen zonnebloempitten en iets fijngesnipperde groene en rode paprika. Doe het geheel in een vormpje dat aan de binnenkant bekleed is met bakpapier. Een paar uur op laten stijven in de koelkast. Voor het kerstontbijt uit de vorm nemen en garneren met takjes verse jeneverbes en bessen of een paar hulstblaadjes met andere rode besjes.

7

GZ-psycholoog Coen Völker: Berust niet in verlammende situatie

Angst voor recidive niet weg te mediteren, wel te beheersen Wie eenmaal kanker heeft gehad, raakt de angst voor terugkeer van de ziekte niet zo zomaar kwijt. Ten onrechte denken patiënten en hulpverleners dat ze zich bij die situatie moeten neerleggen, zegt GZ-psycholoog Coen Völker van het Helen Dowling Instituut in Utrecht. “Ze kunnen wel degelijk werken aan vermindering van de angst.” Tekst en foto’s: Jan van Klinken

V

olgens schattingen van verschillende onderzoekers houdt zo'n 30 procent van de patiënten die succesvol zijn behandeld tegen kanker, angst voor recidive. In die onderzoeken gaat het over een ernstige vorm van angst. Milde vormen van angst en onzekerheid komen veel meer voor.

Virusscanner

Wie weet hoe het mechanisme in ons lichaam waarschuwt voor dreigingen, is niet verbaasd dat angst bij kanker zoveel voorkomt. Onze hersenen beschikken over een systeem dat nog het beste is te vergelijken met een virusscanner op een computer. De amygdala speelt hierin een centrale rol. Die speurt als het ware continu de omgeving af om te zien of er gevaar is. Ze krijgt bijvoorbeeld een signaal als iemand een knobbeltje in de borst voelt. De hersenen vergelijken de informatie met een eerdere gebeurtenis, toen een knobbeltje het eerste teken van kanker was. In een milliseconde geeft de op hol geslagen amygdala opdracht aan het zenuwstelsel de troepen in gereedheid te brengen. Snel worden adrenaline en later cortisol aangemaakt en het lichaam is meteen opgefokt. Want als je opgefokt bent kun je sneller vluchten en beter vechten bij dreiging.

8

Op zich een prima mechanisme, zegt Coen Völker maar bij veel valse meldingen ben je wel onnodig vaak van slag en bij veel kankerpatiënten is die virusscanner te gevoelig afgesteld. Samen met collega’s van het Helen Dowling Instituut verdiepte hij zich in de angst voor terugkeer van kanker en dacht hij na over mogelijkheden om die angst beter te leren beheersen.

Aangst gezonde reactie

Angst is normaal gesproken een gezonde reactie op dreigend gevaar. Het prikkelt ons om waakzaam te zijn of in geval van nood te vluchten. Angst voor terugkeer van de ziekte kan de patiënt ook helpen. Het houdt hem of haar alert op mogelijke symptomen en stimuleert om onder medische controle te blijven of bijvoorbeeld om gezonder te gaan leven. “Als de angst echter groot en langdurig is, kan dat allerlei vervelende gevolgen hebben. De een kan niet meer slapen, de ander ondervindt ernstige beperkingen in het dagelijks leven en een derde wordt door de angst overweldigd. Ook kan het leiden tot onnodig vaak bezoek aan de arts of juist het mijden van controles”, aldus Völker.

‘Angstuitlokkers’

Zoals tijd wonden heelt, dempt het ook

de angst voor terugkeer van de ziekte maar onderzoek wijst uit dat het toch na jaren steeds weer kan opspelen. Niet zo gek want er zijn terugkerende ‘angstuitlokkers’: een bezoek aan het ziekenhuis, controles, onduidelijke lichamelijke klachten, berichten over kanker in de omgeving, de dood van lotgenoten en ga zo maar door. “In sommige gevallen is er zelfs sprake van een trauma en een angststoornis”, vertelt Völker. “Mensen zijn dan geobsedeerd door hun angsten en ze kunnen daardoor nauwelijks meer fatsoenlijk functioneren. In een dergelijk geval is behandeling sowieso een must. Zo iemand zou nog eerder te gronde worden gericht door zijn angsten dan door de ziekte zelf.” Maar ook mensen bij wie niet direct sprake is van een trauma of angststoornis, doen er vaak verstandig aan hulp in te roepen. Relaxatietherapie is bij een deel van de patiënten al effectief. Zij leren zich ontspannen en zich wat los te maken van steeds terugkerende en verlammende gedachten. Maar niet iedereen heeft daar wat aan, is de ervaring van Coen Völker. “Deelnemers aan de therapie weten dat ze zich moeten ontspannen maar op beslissende momenten of gedurende bepaalde periodes lukt dat niet altijd. Ontspannen in de wachtkamer is niet eenvoudig.”

Witte beren

Völker heeft daarom samen met collega's nagedacht over een verdergaande aanpak. Een belangrijk gegeven is voor hem dat de angst niet verdwijnt als je maar eenmaal gewend bent aan het idee dat je ziek bent geweest. “Het is anders dan bij iemand in wiens huis is ingebroken. Dat is een uiterst akelige ervaring en je gevoel van veiligheid is vaak ernstig aangetast, maar met de tijd neemt het vertrouwen weer toe dat je in je eigen huis veilig en ontspannen kunt zijn. Bij mensen met kanker is ook ingebroken maar ze weten nooit honderd procent zeker of de dief het huis al uit is of dat hij nog zal terugkeren. Leren leven met kanker is dus ook leren leven met dreiging. Je kunt wel zeggen: probeer er niet aan te denken maar als ik zeg: denk één minuut lang niet aan witte beren, dan heeft u nog nooit zoveel witte beren langs zien komen.” Een mogelijkheid om dan toch met angst te leren omgaan, is om meer kennis over het fenomeen op te doen. Wie bijvoorbeeld weet hoe de eerdergenoemde amygdala werkt, krijgt zicht op het eigen waarschuwingsmechanisme. Een training om angstexpert te worden, noemt Völker dat. Wat daarbij helpt, is een ‘angstdagboek’ bijhouden waarin de deelnemers noteren in welke situatie de angst opspeelt, hoe lang die angst

aanhoudt, wat ze zelf op die momenten doen om de angst te verminderen en in welke mate dit helpt.

Lotgenotengroep

Een andere mogelijkheid is om deel te nemen aan een lotgenotengroep die door een professional wordt begeleid. Het Helen Dowling Instituut en zeven andere instellingen voor psychosociale begeleiding bij kanker kennen dat soort groepen (www.ipso.nl). Het contact met anderen draagt er vaak toe bij dat gevoelens van angst worden erkend,

‘Leren leven met kanker is ook leren leven met dreiging’ begrepen en beheersbaar worden. Wat eveneens helpt, is dat de patiënt deelnemer wordt aan het eigen herstel. Dat is de kracht van bijvoorbeeld de Moermantherapie, vindt Völker. Helaas is de traditionele geneeskunde in dit opzicht wat eenzijdig. “Die kent eigenlijk alleen eenrichtingverkeer. Zo van: gaat

u maar liggen en doet u de ogen dicht, dan gaan wij even aan de gang.” Patiënten hebben daardoor vaak het idee dat ze nauwelijks invloed hebben op het medisch proces en ervaren weinig keuzemogelijkheden. Als gevolg daarvan zijn ze niet geneigd de arts of de verpleegkundige te vertellen wat ze (emotioneel) belastend vinden. Om dat patroon te doorbreken, is het in de optiek van Völker zaak om patiënten te leren zelf initiatieven te nemen. Soms kunnen ze bijvoorbeeld regelen dat er minder tijd zit tussen onderzoek en uitslag door te vragen de uitslag telefonisch te communiceren. Verder kan de angst voor recidive worden aangedreven door de angst voor pijn. Patiënten zijn dan bang pijn te gaan lijden in de toekomst. In dat geval vindt Völker het helemaal niet gek om een uitgebreid gesprek aan te vragen over de mogelijkheden van pijnbestrijding, ook al is dit in de ogen van de arts nog absoluut niet aan de orde.

Acceptatie

Goede informatie kan angst begrenzen. Dat is wat Völker keer op keer benadrukt. Veel patiënten weten bijvoorbeeld niet precies wat de eerste lichamelijke Lees verder op pagina 31 >

9

Pleidooi in Open Brief voor herijking valse tegenstelling tussen regulier en CAM

Mr. N.H. de Vries: ‘Minister meet met twee maten’

I

n het vorige nummer van Uitzicht maakten we kort melding van de Open Brief van mr. N.H. de Vries aan de minister van Volksgezond, Welzijn en Sport (WVS) Edith Schippers. In die brief doet de auteur uitgebreid uit de doeken waarom het kabinetsbeleid met betrekking tot complementaire geneeswijzen niet deugt. De aangevoerde argumenten snijden hout en zijn interessant voor iedereen die zich afvraagt waarom het toch maar niet lukt om als complementaire behandelaars serieus genomen te worden door de reguliere beslissers. Het antwoord is even ontluisterend als leerzaam. In dit artikel uitgebreid aandacht voor de Open Brief.

“Tweeërlei weegschaal”

Vindt u het soms ook zo moeilijk om aan tegenstanders van complementaire behandelwijzen uit te leggen dat deze behandelwijzen toch echt werken? Dat ligt dan niet aan u! De meeste discussies over dit onderwerp zijn vruchteloos omdat voor- en tegenstanders langs elkaar heen praten, aangezien de tegenstanders een blinde vlek hebben voor alles wat er in de complementaire wereld inmiddels aan hard wetenschappelijk bewijs ligt. “Niet evidence-based” (niet op bewijs gebaseerd) is een veelgebruikt argument om complementaire behandelwijzen buiten spel te zetten. Maar wie dit argument gebruikt speelt wel vals. Of zoals mr. N.H. de Vries het formuleert: die meet met twee maten. Niet voor niets staat er boven zijn brief een citaat uit de Spreuken van Salomo: “Tweeërlei weegschaal is de Here een gruwel”. De Vries windt zich op beschaafde wijze op over de praktijken van de minister van Volksgezondheid, die onlangs op Kamervragen over de werkzaamheid van CAM liet weten dat er voor de werkzaamheid en effectiviteit van CAM “geen of onvoldoende wetenschappelijk bewijs is en CAM dus niet ‘evidence-based is’”. De Vries zegt het niet met zoveel woorden, maar dat antwoord is een brevet van onvermogen en incompetentie. Hij volgt de discussie over de bewijsvoering van CAM zowel uit professionele interesse (De Vries is voormalig rechter) als omdat hij zelf als patiënt is aangewezen op ingrijpende medische zorg. De aanleiding voor zijn Open Brief is zijn verontrusting over de naar zijn oordeel onevenwichtige wijze waarop de discussie hier te lande wordt gevoerd over de afgrendeling van CAM ten opzichte van reguliere geneeskunde. Zijn voornaamste bezwaar is het gebruik van het “kernargument” dat CAM niet “evidence based medicine” is. Een argument waarin volgens De Vries besloten ligt dat de reguliere geneeskunde dat wel zou zijn. En dat is een valse tegenstelling.

10

Betwistbare bijdrage

De Vries schrijft dat de minister van VWS “een betwistbare bijdrage” levert aan de controversiële discussie rondom het evidence based karakter van CAM. Hij wijst er fijntjes op dat minister Schippers geen medica is maar van huis uit politicologe, en uit dien hoofde in haar huidige functie goeddeels aangewezen op haar departementale adviseurs. “Mijn stelling daarbij is dat deze adviseurs een aantal essentiële feiten omtrent zowel de reguliere geneeskunde als CAM voor u buiten beeld houden waardoor uw zienswijze op beide takken van geneeskunde aantoonbare ‘factual beliefs’ bevat. Factual beliefs zijn op – veelal niet geëxpliciteerd – geloof berustende overtuigingen welke voor vaststaande feiten worden gehouden en waardoor de wetenschap­ pelijke waarheid ten gevolge van de vermenging van feit en fictie, geweld wordt aangedaan. Dergelijke factual beliefs vormen voor u klaarblijkelijk geen beletsel om deze bij de reguliere geneeskunde niettemin als wetenschappelijke feiten aan te merken – namelijk de juist niet op feiten berustende overtuiging dat reguliere geneeskunde EBM is – terwijl u daarentegen de voor CAM beschikbare wetenschappelijke feiten – voor een scala van CAM-behandelvormen is uit goed onderzoek gebleken dat zij effectief en veilig zijn – voor factual beliefs houdt. Vandaar dat uw opstelling de schijn wekt van het meten met tweeërlei weegschaal (…). Om die reden valt dan ook de geldigheid van uw kernargument – ‘regulier’ is wetenschappelijk bewezen maar CAM is dat niet” – ernstig te betwijfelen.“

Ontspoord

Volgens De Vries is de discussie zoals deze thans in de media wordt gevoerd “ernstig ontspoord”. Het gaat niet meer over waarheidsvinding, maar over ideologie. De Vries wijst de minister erop dat het tot haar taken behoort “om te bevorderen dat deze noodzakelijke discussie over regulier en CAM eindelijk op basis van wetenschappelijke argumenten wordt gevoerd”. “Bij de huidige stand van zaken rondom dit thema is het dan ook ongewenst dat in uw huidige beleid plaats is ingeruimd voor het publiekelijk betuigen van adhesie aan een luidruchtige splintergroep als de Vereniging tegen de Kwakzalverij die – in plaats van waarheidsvinding na te streven – louter op basis van ideologische gedrevenheid haar gelijk – en dit tot elke prijs – wenst te halen. Het, ook door u, aldus meedeinen op de thermiek van de waan van de dag acht ik fnuikend voor de blootlegging van de relevante waarheid inzake regulier-CAM”, aldus De Vries. Hij stelt verder dat de minister met haar uitspraak over de CAM als “niet-

evidence-based” volkomen voorbijgaat aan het feit dat er inmiddels een stevige stapel wetenschappelijke literatuur ligt die op zijn minst gerede twijfel omtrent de stelligheid van die uitspraak zou moeten wekken.

Duizenden onderzoeken

Vervolgens wijst De Vries op de website van het Nederlands Genootschap voor Orthomoleculaire Oncologie (www.NGOO.nl) waar op een uitgebreide database veel informatie is te vinden over enkele duizenden gerandomiseerde wetenschappelijke onderzoeken, veelal dubbelblind en placebo gecontroleerd, over de effectiviteit van voedingsinterventie bij kanker. En het lijkt erop dat de minister ook niet op de hoogte is van het standaardwerk over deze materie ‘Nutritional Oncology’ (848 bladzijden), samengesteld gesteld door een team van Amerikaanse topwetenschappers, verbonden aan vermaarde instellingen als Harvard University en het National Cancer Institute. Maar ook de wetenschapsbijlage van NRC van zaterdag 9 oktober 2011 biedt aanknopingspunten voor antwoord op de vraag of het waar is dat uitsluitend reguliere geneeskunde EBM is. Zo stelt dr. Peter van den Akker, chirurg en voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Heelkunde, in een interview in die bijlage (voorzien van de spannende tussenkop : ‘De meeste chirurgie is niet evidence based’): “Chirurgen handelen op basis van ervaring en inzicht. En eerlijk gezegd is van veel behandelingen nog steeds niet het wetenschappelijk bewijs geleverd dat ze effectief zijn. We handelen dan vooral op basis van ervaring en gewoonte”. Uit dit citaat blijkt dat een zeer belangrijke tak van de reguliere geneeskunde, de chirurgie, vrijwel niet EBM is. Deze vaststelling leidt dan ook reeds tot de voorlopige conclusie dat de als fundamenteel gepresenteerde tegenstelling tussen reguliere geneeskunde en CAM bij nader inzien niet fundamenteel maar hoogstens gradueel van aard is.”

Essentiële constatering

Als dat het geval is in de chirurgie, hoe zit het dan met het EBM-gehalte van de overige sectoren van de reguliere geneeskunde ten opzichte van CAM? Ook daarover heeft De Vries interessante feiten te melden. Hij citeert uit het commentaar van IOCOB op de Parlementaire Nota van de Staatssecretaris van Financiën naar aanleiding van het Belastingplan 2009 (waarbij het aanvankelijk de bedoeling was om CAM-beoefenaren uit te sluiten van de medische btw-vrijstelling). “Volgens de minister van VWS zijn bij de complementaire behandelwijzen geen objectieve kwaliteitsnormen voorhanden omdat deze genees-

wijzen volgens hem niet ‘evidence based medicine’ en ‘niet protocolleerbaar’ zouden zijn. En uitsluitend om die reden vallen complementaire artsen alsnog buiten de vrijstelling (…). Deze boodschap van de minister van VWS is geenszins op wetenschappelijke feiten gebaseerd. Anders dan de minister van VWS hier met veel aplomb beweert, is helemaal geen fundamentele tegenstelling aanwezig tussen de mate van bewezenheid van de reguliere geneeskunde enerzijds en de complementaire geneeskunde anderzijds. De reguliere geneeskunde is namelijk geenszins integraal ‘evidence based medicine’. Deze essentiële constatering wordt ook in de reguliere geneeskunde zelf breed onderschreven. Over het goeddeels ontbreken van het EBM-karakter aan de reguliere geneeskunde liet bijvoorbeeld de hoogleraar/internist Smulders zich in Medisch Contact van 24 oktober 2008 als volgt uit: “Veel klinische behandelingen worden niet onderbouwd met epidemiologisch onderzoek. Naar schatting ontbreekt voor bijna de helft van veel gebruikte handelingen het klinisch epidemiologisch bewijs geheel” en “Is er wel epidemiologisch bewijs voor een behandeling, dan is dit doorgaans verkregen met streng geselecteerde patiënten. Vaak minder dan 10%, soms zelfs minder dan 1% van de patiënten met een bepaalde aandoening die meedoen aan klinische trials. De meeste patiënten uit de klinische praktijk worden derhalve nimmer in klinische trials geïncludeerd.” Ook refereert professor Smulders aan de arts en toppublicist Ioannides waar hij stelt ”dat het merendeel van de gepubliceerde medische literatuur mogelijk zelfs onjuist is”. Ook de hoofdredacteur van Medisch Contact Ben V.M. Crul geeft op 24 oktober 2008 ondubbelzinnig het volgende te kennen: ”Onze evidence-based richtlijnen worden volkomen uit hun verband gerukt. Alsof het bewijs waterdicht is en ze op elke patiënt zijn uitgetest. Was het maar zo. Het is een veilige gedachte voor een controlefreak, maar de patiënt als eenheidsworst bestaat niet.”

Belang van de patiënt

Vervolgens refereert IOCOB aan het standpunt van de directeur Beleid van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG) Dr. L. Wigersma. Deze heeft in Weleda-berichten voor artsen, september 2008, in een door huisarts Arie Bos afgenomen interview het volgende verklaard: “ Bos: gaat het in de geneeskunde om evidence based medicine (EBM) of om het belang van de patiënt?” Wigersma: “Ja, van alle dingen die je als arts doet, is hoogstens 30% evidence based. Als je je daartoe zou beperken zou je de

11

patiënt te kort doen. In ons standpunt over professionaliteit staat dan ook dat je primair het belang van de patiënt voor ogen moet houden. Ook als je daarvoor moet afwijken van EBM.” IOCOB concludeert dan: “Uit vorenstaande gegevens moge reeds blijken dat de door de minister van VWS gesuggereerde tegenstelling tussen de mate van (on)wetenschappelijkheid van reguliere geneeskunde versus complementaire geneeskunde vals is. Het merendeel van de reguliere behandelingen heeft geen wetenschappelijke basis, het percentage van bewezen reguliere behandelwijzen bedraagt slechts circa 30%. Dit niet onder ogen te willen zien includeert geen oordeel van de minister van VWS over CAM-geneeskunde maar een vooroordeel (…). De werkelijke scheidslijn tussen bewezen en onbewezen behandelingen loopt dan ook dwars door zowel de reguliere geneeskunde als de CAM-geneeskunde heen (...). Vele complementaire behandelwijzen zijn niet alleen bewezen effectief, maar ook veiliger en goedkoper dan de gangbare geneeskunde, voor welke stelling IOCOB in staat is relevante wetenschappelijke informatie aan te reiken." Tot zover de reactie van IOCOB.

Advertenties

Bestuurslid Hans Stoop promoveert MMV-bestuurslid Hans Stoop mag zich sinds woensdag 30 november 2011 doctor noemen. Hij promoveerde die dag op het proefschrift ‘Towardsoptimal diagnosis of type II germcell tumors’. Hans is kankeronderzoeker aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Z

ijn proefschrift geeft aan hoe de diagnose van zaadbalkanker verbeterd kan worden. Dat is onder andere van groot belang voor de behandeling van de patiënt. Kiemcellen spelen in het onderzoek van Hans een centrale rol. Tijdens een internationale consensusmeeting in Berlijn is besloten dat de zeer specifieke en zeer gevoelige merker OCT3/4 die door Hans is beschreven in zijn proefschrift en eerder in het medisch tijdschrift Cancer Research, toegevoegd wordt aan de aanbevelingen om de diagnose zaadbalkanker te stellen en om de aanwezigheid van voorlopercellen van zaadbalkanker op te sporen. Tevens is de door Hans geïntroduceerde techniek die het mogelijk maakt om tijdens de operatie de diagnose zaadbalkanker of voorstadium van zaadbalkanker te stellen, ook opgenomen. Deze laatste is van groot be-

Tussenstand

Tot slot maakt De Vries ‘de tussenstand’ op. Die luidt: reguliere geneeskunde is, evenals CAM, voor het merendeel niet-EBM. Zijn conclusie: voorlopig is het dus remise. De Vries acht het tijd voor een beslissende ronde. “De tijd is thans aangebroken om de wetenschappelijke waarheid inzake het kernargument – reguliere geneeskunde is wel EBM in tegenstelling tot CAM – definitief aan het licht te brengen.” Dat kan alleen op basis van wetenschappelijke feiten. De Vries stelt dat het feit dat grote delen van de reguliere geneeskunde niet wetenschappelijk zijn onderzocht en dus (nog?) niet EBM zijn, niet betekent dat de praktische toepassing daarvan onverantwoord zou zijn. Die behandelwijzen ontlenen hun bestaansrecht immers aan het feit dat zij tot het domein van de beproefde ervaringsgeneeskunde behoren, iets waar alle medici veelvuldig een beroep op doen. Daar is niks mis mee, want EBM is volgens De Vries niet alleen zaligmakend. Inzicht, ervaring, gevoel en gewoonte spelen in de dagelijkse klinische praktijk vooralsnog een - zelfs dominerende - rol. Maar het kan niet zo zijn dat het ontbreken van EBM voor de reguliere geneeskunde wel acceptabel gevonden wordt, terwijl CAM op diezelfde grond wordt afgeserveerd, stelt hij nuchter vast. “Dit zou immers andermaal neerkomen op het meten met twee maten, het gebruik van de valse weegschaal dus.”

Hoger plan

De brief stelt een duidelijk probleem aan de orde. Maar hoe zit het met de oplossing? Ook daar waagt De Vries zich aan. Hij stelt voor om de standpuntbepaling omtrent het controversiële onderwerp regulier en CAM niet langer toe te vertrouwen aan de ideologen, maar naar een hoger plan te tillen. Over het ‘hoe’ heeft hij ook nagedacht. Er zou een onafhankelijke en representatieve commissie kunnen worden ingesteld van gezaghebbende wetenschappers (onderzoekers, methodologen, epidemiologen, toonaangevende medici) die de huidige situatie rondom dit thema in kaart brengen en aanbevelingen doen aan de minister. “Een dergelijk onderzoek dient zich dan niet te beperken tot een grondige inventarisatie van de medisch-wetenschappelijke onderzoeksliteratuur maar omvat tevens het in kaart brengen van de klinische praktijk van zowel regulier als CAM. Pas dan ontstaat klaarheid of en in hoeverre de huidige marginale positie van CAM in uw toekomstige beleid moet worden opgewaardeerd. De huidige onbevredigende situatie waarin het vliegtuig van de valse tegenstelling tussen regulier en CAM zo hoog in de lucht wordt gehouden dat het onbereikbaar blijft voor afweergeschut, is thans aan een grondige herijking toe”, aldus De Vries. Ambtelijke molens malen traag. Het antwoord van de minister is helaas nog niet bekend.

12

Gezond leven Gezond blijven 10% kort i Rood ng bij de e Ro os

Een leven lang vitaal! Squalene is een bijzondere stof die zowel in het menselijk lichaam als in de natuur wordt aangemaakt. Het behoort tot een speciale groep antioxidanten, de zogenaamde isoprenoïden en wordt uit de levertraan van de diepzee dogfish verkregen. Squalene heeft het vermogen om zuurstof toe te voegen aan de menselijke cel. Hierdoor beschermt het de cellen waardoor het lichaam wordt behoed voor de ziekmakende moleculen. Issho Genki® Squalene iP6 is een veelzijdig, natuurlijk en zuiver voedingssupplement dat uw lichaam weer in balans brengt.

lang om een zaadbalsparende operatie uit te kunnen voeren. Tijdens de promotieplechtigheid, die plaats vond in de sfeervolle Arminiuskerk in Rotterdam, was er veel lof voor het werk van Hans als toegewijd onderzoeker. Promotors waren prof. dr. W. Oosterhuis, die eerder dit jaar de prestigieuze Prof. dr. P. Muntendamprijs kreeg uitgereikt, en prof. dr. L. Looijenga. Paranimfen waren de twee dochters van Hans, Jackelien en Ingrid. In Uitzicht publiceerde Hans diverse spraakmakende artikelen, onder andere over het belang van borstvoeding en over de mythe dat soja voor westerlingen van grote betekenis zou zijn. Het bestuur van MMV en de redactie van Uitzicht (Hans heeft zitting in de redactiecommissie) feliciteren Hans van harte met deze geweldige prestatie!

Versnelt herstel

Toename energie, vitaliteit en uithoudingsvermogen Beschermt tegen vroegtijdige veroudering van de huid

Beschermt tijdens chemotherapie en bestraling Beschermt cellen en weefsels

Fyto-Life van Hogendorpplein 28 5051 SR Goirle T: +31 (0) 13 534 6437 F: +31 (0) 13 530 2247 E: [email protected] W: www.fyto-life.nl www.isshogenki.com

13

Radio en

televisie Minder zorg voor meer geld

T

ros Radar maakt in de uitzending van 14 november de balans op van vijf jaar basisverzekering en concludeert dat we nu gemiddeld bijna vijftig procent meer voor onze zorgverzekering betalen. Tegelijkertijd verdwenen diverse behandelingen geheel of gedeeltelijk uit het basispakket. Zoals fysiotherapie en eerstelijns psychologische hulp. Eenzelfde beeld laten aanvullende verzekeringen zien: een ferme stijging van de premies bij een lagere dekking. Is het dan allemaal kommer en kwel? Nee, stelt studiogast Peter Ruys van ZorgKiezer.nl, de wachtlijsten zijn verdwenen.

Recepten voor de feestdagen

Overstappen

Tekst: Arjan van Laar Vijf jaar bestaat het nieuwe zorgstelsel nu. Het introduceerde marktwerking met de bedoeling betere zorg mogelijk te maken tegen lagere kosten. Tros Radar evalueert wat daar tot nu toe van terecht kwam. Vara’s Kassa kijkt vooruit: heeft het zin om over te stappen? Want wie van verzekeraar wil wisselen, moet deze maand beslissen. Verder aandacht voor groene thee en zoute maaltijden.

Vara’s Kassa benadert hetzelfde onderwerp met het oog op de toekomst. In de uitzending van 19 november komt de vraag aan bod of het zin kan hebben van verzekeraar te wisselen. Ja dus. Afhankelijk van de individuele situatie en persoonlijke wensen zijn er besparingen te realiseren van wel 1.200 euro op jaarbasis. Drie voorbeeldgezinnen passeren de revue: een echtpaar zonder kinderen, een echtpaar met kinderen en een ouder echtpaar waarvan de vrouw onbeperkt gebruik wil kunnen maken van fysiotherapie en alternatieve geneeskunde. Tip bij het overstappen: raadpleeg verschillende vergelijkingssites – in elk geval die van de Consumentenbond. Verschillende vergelijkingssites kunnen, als gevolg van onderlinge afspraken, op verschillende premies uitkomen voor dezelfde verzekeraar. Let ook op voorwaarden als wachttijden, keuzevrijheid en de maximering van de vergoedingen. Het kan zijn dat u bepaalde kosten net zo goed niet aanvullend kunt verzekeren, omdat de premie ongeveer gelijk is aan de maximale dekking. Dat is vooral bij tandartsverzekeringen het geval.

Preventie ON

OFF

www.consumentenbond.nl www.gesundheitsforschung-bmbf.de/ de/1053.php www.kassa.vara.nl www.trosradar.nl

Kennelijk slaat het kabinet de preventieve waarde van de jaarlijkse griepprik hoger aan dan dieetadvies. Want de griepprik mag blijven; ook al blijkt er nauwelijks bewijs voor de werkzaamheid te vinden (zie Uitzicht 9). Het onderstreept weer eens dat preventie een individuele verantwoordelijkheid blijft. En dan is het mooi meegenomen dat de consumentenprogramma’s hun steentje bijdragen. Zo openbaarde Kassa op 19 november haar onderzoek naar het zoutgehalte in maaltijden van dertien ketenrestaurants. De winnaars: Gouchos en La Place. Met respectievelijk 1,6 en twee gram zout in een maaltijd. De verliezers: zij die eten van Hajé (gemiddeld 5,7 gram) of van ‘Bezorg Beer’ (11,7 gram in een portie spare-ribs!) Volgens Kassa hebben we aan een gram zout per dag voldoende en is zeven gram de limiet. Overmatige zout­ consumptie zou jaarlijks 2.500 slachtoffers maken. Via de site kunt u steun betuigen aan de campagne ‘Opzouten’ van de Consumentenbond.

Groene thee

Meer ‘preventievoordeel’ bij Radar. Een testpanel zette de groene thee van de Aldi op een gedeelde tweede plaats naast die van Pickwick en Super de Boer. Mooi meegenomen want de Aldithee is met € 1,02 per twintig gram(szakjes) ook de goedkoopste. Over de gezondheidseffecten had de theedeskundige het nieuws duidelijk gemist. Dat kwam uit Duitsland, waar de universiteit van Berlijn veelbelovende resultaten bekend maakte over de heilzame werking van groene thee bij Multiple Sclerose. De verantwoordelijke flavanoïde lijkt niet alleen het op holgeslagen immuunsysteem tot bedaren te brengen, maar ook zenuwcellen te beschermen.

14

15

Eerste Kerstdag Ingrediënten: Heldere  ± 250 g rundbouillon met mergpijpjes of kalfsschenkel balletjes  1 takje lava  1 laurierblad  2 takjes tijm  1 tl Himalaya zout  steeltjes van een bosje peterselie  ½ el bouillonpoeder  1,2 l water  1 dikke prei zeer fijngesneden  2 el fijngehakte peterselie Bereidingswijze bouillon:

Zet het water op met de mergpijpjes en alle kruiden. Kook de bouillon en laat deze zeker 2 uur trekken. Zeef daarna de bouillon. Ingrediënten balletjes: Het gare merg uit de pijpjes zonder botstukjes  1 ei  1 el fijngehakte peterselie  4 peperkorrels met 1 el sesamzaad malen in de koffiemolen  3 el gemalen broodkruim of paneermeel  ½ tl tamari  mespunt kerrie Bereidingswijze balletjes:

Duw het merg uit de pijpjes en laat het afkoelen. Meng het merg met het ei, de peterselie, peper, sesamzaad, kerrie, tamari en paneermeel. Rol er met koele hand kleine balletjes zo groot als een knikker van. Tijdens het koken zetten ze flink uit. Breng de bouillon aan de kook, voeg de zeer fijn gesneden prei toe en de laatste 2 minuten de balletjes. Laat dit heel zachtjes een paar minuten tegen de kook garen. Serveer de soep in diepe borden. Garneer met peterselie.

16

Witlof, veldsla, rode sla, walnoten en walnoten­dressing

Ingrediënten deeg: 250 g gezeefd volkoren meel  100 g roomboter  1 dl koud water  ½ tl zout

Spruitjestaart met boerenkaas en cashewnoten

Bereidingswijze deeg:

Ingrediënten: 4 stukken komkommer van 4 cm lang  4 el volle yoghurt  ½ tl dille  zwarte peper  80 g geitenkaas (rol)  12 hazelnoten  8 muntblaadjes Bereidingswijze: Hol de stukken

komkommer voor ¾ uit. Verwijder het zaad en snijd het komkommervlees zeer klein. Meng dit met de yoghurt, dille en zwarte peper. Vul elk stuk komkommer half met dit yoghurt-komkommermengsel. Snijd vier stukjes van 20 g van de geitenrol en duw die voorzichtig half in de uitgeholde komkommer. Druk in de geitenkaas drie hazelnoten. Zet de gevulde komkommers in de koelkast. Plaats de gevulde komkommerstukjes in een vuurvast schaaltje en zet ze 4 à 5 min. onder de grill tot de kaas goudbruin is. Garneren met 2 muntblaadjes. Meteen serveren met mes en vork. Dit verrassende hapje is koud beneden en warm boven.

Gegratineerde komkommer met geitenkaas

Ingrediënten salade: 100 g walnoten  1 tl walnotenolie  ½ tl bio-shoyu  100 g witlof zeer dun gesneden  100 g veldsla gewassen, gedroogd en ontdaan van worteltjes  100 g rode sla gewassen, gedroogd en gescheurd Bereidingswijze:

Roer de walnoten met de walnotenolie en bio-shoyu door elkaar. Zet deze de laatste 10 min. bij de spruitjestaart in de oven om even te roosteren. Neem een platte schaal en schik in het midden de rode sla vermengt met de helft van de dressing. Leg daaromheen de witlof met dressing. Leg daaromheen de veldsla. Neem de walnoten uit de oven en strooi ze over de salade. Ingrediënten walnotendressing: 2 el walnotenolie  2 el extra viergin olijfolie  1 eidooier  sap van ½ citroen  4 bosuitjes, fijngesnipperd  mespuntje gemalen salie  1 tl tropisch diksap  versgemalen zwarte peper Bereidingswijze dressing:

Roer de eidooier los met de olie en citroensap. Voeg de salie, peper, diksap en bosuitjes toe. Meng de gesneden witlof meteen door de helft van de dressing om bruin worden te voorkomen.

Kneed met koele hand een deeg van het gezeefde meel, boter, zout en water. Of gebruik hiervoor de keukenmachine. Laat het deeg daarna een half uur rusten in de koelkast. Ingrediënten taartvulling: 750 g schoongemaakte spruitjes  100 g ongezouten en ongebrande cashewnoten  150 g geraspte boerenkaas  25 g boter  25 g gezeefd volkoren meel  ¼ l melk  versgeraspte muskaatnoot  1 tl bio-shoyu  peper  3 eieren  gezeefd meel om het deeg uit te rollen  boter om de vorm in te smeren Bereidingswijze vulling:

Was de spruitjes en verwijder een stukje van de bodem en de minder mooie blaadjes. Zet de stoompan op met een bodempje water en stoom de spruiten in 8 min. beetgaar. Maak een witte saus. Smelt de boter, roer het meel erdoor. Voeg de melk toe en roer tot het een mooie dikke saus is. Voeg de peper, nootmuskaat, bio-shoyu en 100 g boerenkaas toe en laat de saus een beetje afkoelen. Bestuif het aanrecht met meel en rol het deeg uit. Vet een spring- of quichevorm in van ± 30 cm Ø. Bekleed de vorm met deeg. Verwarm de oven voor op 180° C. Klop de eieren los. Klop deze door de iets afgekoelde saus. Voeg de gare spruitjes bij de saus en de helft van de cashewnoten. Verdeel dit mengsel over het deeg. Strooi er de rest van de kaas overheen en de grofgehakte cashewnoten. Plaats de taart op een rooster in het midden van de oven en bak deze in ± 40 min. lichtbruin en gaar. Meteen warm serveren met een salade.

Ingrediënten: ½ rijpe ananas Bereidingswijze:

Was de ananas. Verwijder het kapje en de onderkant. Schil de ananas. Verwijder in diagonale lijnen de bruine puntjes door V-vormige gootjes te snijden. Snijd de ananas in de lengte richting door. Leg de helft in de koelkast in plastic folie verpakt. Snijd de halve ananas in de lengte in vier stukken. Snijd het middenstuk eraf en geef dat erbij voor de liefhebbers met goede tanden (zeer rijk aan bromelaïne) of gebruik het middenstuk in een sap. Leg 1/8 ananas op een glazen schaaltje en strooi er 2 eetlepels kruidige pompoenpitten over. Ingrediënten pompoenpitten: 200 g pompoenpitten 4 uur geweekt  1 el geraspte gemberwortel  geraspte schil van een onbespoten sinaasappel  mespunt Himalayazout  1 el appeldiksap

Ingrediënten: 6 appels  6 peren Kerstdrankje  1 sinaasappel  3 tl geraspte onbespoten sinaasappelschil  3 tl kaneel  ½ tl nootmuskaat  mespunt kruidnagelpoeder Bereidingswijze:

Was het fruit goed. Snijd de appels en peren in vieren, verwijder het klokhuis. Rasp de sinaasappelschil gedeeltelijk en pel de sinaasappel. Halveer deze en verwijder de pitjes. Maak sap van het fruit en de geraspte sinaas­ appelschil in de sapcentrifuge en voeg de kaneel, nootmuskaat en kruidnagel toe. Koud heerlijk om te drinken. In de winter is deze drank lauwwarm erg lekker. Verwarm deze drank zachtjes tot 40° C. Serveer in mooie wijnglazen. (Onder de 43° blijven alle enzymen in tact.)

Bereidingswijze kruidige pitten:

Spoel de geweekte pompoenpitten af en dep ze droog met keukenpapier. Meng de pompoenpitten met de gemberwortel, sinaasappelschil, Verse ananas zout en met kruidige appeldikpompoenpitten sap. Spreid het uit op bakpapier en laat het zachtjes drogen en knapperig worden in de oven. Drie kwartier op 80° C. in de hete luchtoven. Of droog ze in een dehydrator 12 uur op 43° C. Heerlijk als garnering van fruiten groentesalades of als knabbeltje.

17

Tweede Kerstdag Meloensap of -sorbet Rucolabedje met avocado, feta, alfalfa en walnoten

Ingrediënten: 2 rijpe avocado’s  1 bakje kiemen van alfalfa of zelf gekiemd van 3 el kiemzaad  50 g rucola  150 g feta  2 el olijfolie  ½ teen geperste knoflook  verse peper  citroensap van 1 citroen  30 g fijngehakte walnoten of hazelnoten Bereidingswijze:

Kiem je zelf, spreid dan 1 week van tevoren de zaden uit op een groot bord of op kiemschaaltjes. Spoel ze ’s ochtends en ’s avonds en laat ze in het donker staan totdat de eerste kiempjes komen. Zet ze daarna in het licht op de vensterbank. Verkruimel de feta met een vork en meng er de olijfolie, knoflook en zwarte peper onder. Was de rucola en droog deze. Verdeel de rucola over vier bordjes. Schil de avocado’s, de schil trek je er gemakkelijk af als de avocado rijp is. Halveer de avocado’s, haal de pit eruit. Snijd het vruchtvlees in dunne plakjes, leg die op de rucola. Besprenkel de avocadoplakjes met citroensap. Maak een open langwerpige kring van rechtopstaande alfalfa rond de avocado. Vul het midden met de verkruimelde feta. Strooi hierop fijngehakte walnoten.

18

Ingrediënten:  200 g verse shiitake’s Shiitakesoep paddenstoelen of 6 gedroogde en geweekte shiitake’s  50 g pijnboompitten  2 teentjes knoflook  ½ rijpe tomaat zonder schil  1 tl citroensap  2 el misopasta  1 mespunt cayennepeper  1 l heet water Garnering: 2 shiitake paddenstoelen in flinterdunne  plakjes gesneden  1 bosui zeer fijngehakt  1 tl gemalen zeewier Bereidingswijze:

Pureer alle ingrediënten voor de soep in een blender met den halve liter heet water. Voeg nog een halve liter kokend water toe als de ingrediënten fijn en romig zijn en blend nog even. Verwarm 4 soepkommen voor met heet water. Verdeel de soep over de vier warme kommen en garneer met gesneden bosui en plakjes shiitake en een beetje zeewier.

Ingrediënten: Linzenpastei  500 g kastanjechampignons, in plakjes gesneden  300 g in ringen gesneden prei  200 g wortels geschild en gehalveerd en 10 min. gestoomd  1 sjalotje fijngehakt  3 tenen knoflook, fijngehakt  30 g kokosvet  350 g gare bruine linzen (½ uur gekookt met bonenkruid en bouillonpoeder)  1 el majoraan  1 tl. tijm  1½ el paprikapoeder  1 tl kurkuma  zwarte peper  mespunt cayennepeper  1 tl vers gemalen korianderzaad  1½ el verse gember zeer fijngesneden  1 el tamari  150 g havervlokken weken in 1 dl melk  100 g gewassen rozijnen  4 eieren kloppen met 1 el bouillonpoeder  2 el gemalen psyllium (vlozaad)  ½ bos fijngesneden peterselie  100 g zonnebloempitten Bereidingswijze:

Smelt het kokosvet en smoor daarin de champignons met knoflook, gember, sjalot en prei beetgaar, laat een beetje afkoelen. Meng in een grote kom de gare linzen met de rozijnen, majoraan, paprikapoeder, tijm, kurkuma, zwarte- en cayennepeper, koriander, tamari. Voeg de geweekte havervlokken toe en het gesmoorde groentemengsel. Meng het gemalen vlozaad erdoor met de geklopte eieren en de peterselie. Verwarm de oven voor op 180° C. Vet een vuurvaste langwerpige schaal of bakblik in met kokosvet en stort daarin de helft van het mengsel. Leg daarop de gestoomde in stukken gesneden en gehalveerde wortels in de lengte. Stort de rest van het mengsel erover. Strooi bovenop de zonnebloempitten. Plaats de schaal in het midden van de oven op een rooster en laat in 40 min. de pastei stevig en gaar worden. Deze pastei kan zowel koud als warm gegeten worden.

Ingrediënten: 750 g zuur dungesneden rode kool  250 g ongezwavelde tutti frutti  ½ l ongezoet appelsap (3 el appeldiksap met water)  3 kruidnagels  1 kaneelstok  1 tl tamari  sap van 1 citroen  geraspte schil van 1 biologische citroen  30 g kokosvet

Ingrediënten:  1 rijpe honing- of watermeloen (4 stukjes bewaren)  5 cm geschilde en geraspte gemberwortel  1 tl lijnzaadolie  (1 el honing of 2 druppels stevia)

Bereidingswijze:

Snijd de meloen in stukken. Verwijder de pitten en de schil. Bewaar vier stukjes meloen om op het glas te steken bij het serveren. Doe de meloen met de gemberwortel in de blender en maal alles tot sap. Voeg nu de lijnzaadolie toe, de olie maakt de smaak wat zachter. Je kunt dit als sap serveren. Maak je er een sorbet van, proef dan of het zoet genoeg is; bevroren proeft minder zoet. Voeg eventueel een beetje honing of stevia toe. Vul een platte ijsbak met het sap en plaats die in de diepvries. Roer ieder uur door. Laat het max. 3 uur in de diepvries staan. Schep het in hoge glazen. Heb je een blender met een ijscrunchknop, blender dan heel kort en serveer meteen in hoge glazen. Garneer het glas met een stukje meloen.

Bereidingswijze:

Week de tutti frutti zes uur in het appelsap met de kaneelstok, kruidnagels en geraspte schil van citroen. Was de rodekool en verwijder de buitenste bladen als deze niet zo mooi zijn. Halveer de kool en verwijder de stronk. Schaaf de kool zeer dun of gebruik het schaafmes van de keukenmachine ervoor. Snijd de tutti frutti in stukjes. Smelt het kokosvet en smoor de rodekool kort onder goed roeren. Voeg de gesneden tutti frutti met het appelsap met kaneelstok en tamari toe en kook dit ± 15 min. (als de rodekool beetgaar is verteerd deze gemakkelijker dan lang gekookte kool.) Verwijder de kaneelstok en kruidnagels. Voeg nu goed roerend het citroensap toe op hoog vuur, zodat het overtollige vocht verdampt. Proef en maak op smaak met tamari en/of appeldiksap.

Rode kool met tutti frutti

Sinaasappelmuffins met vijgen

Ingrediënten: 210 g gezeefd vol­ koren meel  200 ml melk  75 g gedroogde vijgen ½ uur geweld in heet water  50 ml sinaasappelsap  sinaasappelrasp van biologische sinaasappel  50 g zachte roomboter  2 losgeklopte eieren  50 g oersuiker sucranat  2 el vloeibare honing  7 g bakpoeder  ½ tl zeezout  12 papieren vormpjes Bereidingswijze:

Snijd de geweekte vijgen zeer klein. Zeef het volkoren meel en roer het bakpoeder erdoor. Verwarm de oven voor op 175°C. Klop de boter schuimig en voeg het oerzoet, zout en honing toe. Klop dan het sinaasappelsap erdoor en een ei. Daarna de melk erdoor kloppen en dan het tweede ei. Schep nu het gezeefde meel met bakpoeder erdoor. Voeg op het laatst de sinaasappelrasp toe met de gesneden vijgen. Vul de 12 vormpjes voor driekwart. Plaats ze op een bakplaat in het midden van de oven. Na 20 min. zijn ze klaar. Doe tussentijds de oven niet open. Deze muffins zijn zowel warm als koud heerlijk.

19

In deze rubriek gaat arts drs. Bob Hornstra in op de meest uiteenlopende medische vragen. Schriftelijk gestelde vragen worden uitsluitend in deze rubriek beantwoord en niet in een persoonlijk schrijven. Vragen met een algemene strekking zijn altijd welkom. Voor dringende persoonlijke vragen: bel met Patiëntenvoorlichting 088-2424240.

Vraag Opname calcium ‘Ik heb een vraag over de opname van calcium, die volgens de bijsluiter van bepaalde calciumbruistabletten (op recept van mijn huisarts) door melkproducten geremd zou worden. Op advies van de doktersassistente neem ik de calciumbruistablet ’s avonds vóór het slapen­ gaan, gecombineerd met een beker biogarde. Ik heb namelijk de indruk dat ik met biogarde in mijn maag beter inslaap dan zonder. In melkproducten zit per slot ook calcium. Hierover zou ik graag ook uw mening willen weten. Raadt u ook aan om calcium niet tegelijk met een melkproduct in te nemen?’ Calciumsupplementen worden het beste door het lichaam opgenomen in een zuur milieu, bijvoorbeeld met een vitamine C tablet en samen met vitamine D3 en vitamine K. Met de (melk)zure biogarde is dat geen probleem, als vóór het slapen gaan niet te zwaar gegeten wordt. Mijn bezwaar met calciumbruistabletten is echter het aspartaam (de zoetmaker) dat vaak in dit soort tabletten aanwezig is. Bovendien is het effect van calcium het grootst bij preventie of behandeling van osteoporose als gelijktijdig ook magnesium en kiezelzuur of bamboe wordt gegeven. Het heeft zeker zin om uw vitamine D gehalte in het bloed te laten bepalen, omdat een voldoende hoge vitamine D spiegel zorgt voor een betere opname en effect van het calcium in uw lichaam. Recent wordt een vitamine D spiegel van minimaal 75mmol/l als voldoende aangenomen. Vitamine K2 suppletie is hierbij wenselijk omdat dit vitamine simpel gezegd het calcium uit de bloedvaten haalt en in de botten brengt. Uit studies in Maastricht blijkt dat in de vaatwand het eiwit MGP (Matrix Gla Proteïne) wordt aangemaakt en dat is de sterkste remmer van aderverkalking die thans bekend is. De eiwitten in de vaatwand en in de botten worden méér aangemaakt als er voldoende vitamine D aanwezig is en voldoende vitamine K2 is noodzakelijk om de inactieve vorm van genoemde eiwitten om te zetten naar de geactiveerde vorm. Dr. Cees Vermeer van de Universiteit Maastricht doet

20

al een aantal jaren onderzoek naar vitamine K. Uit een interview met hem vernam ik dat hij zelf 360 mcg per dag K2 als supplement inneemt naast 100 mcg K1 (komt ook in groente voor). Via het meten van biomarkers in zijn laboratorium blijkt dat dit de dosis is waarop de eiwitten die beschermend werken tegen vaatverkalking optimaal worden geactiveerd. Er zijn echter contra-indicaties zoals bij het gebruik van medicijnen voor bloedverdunning. Vitamine K kan dan de werking van deze medicijnen tegenwerken. Ik heb uw vraag wat uitgebreider beantwoord, omdat inmiddels duidelijk is geworden dat vitamine D en vitamine K2 ook een fundamentele en interessante rol spelen bij het een en ander in onze stofwisseling.

Bloedverdunners ‘Eind maart heb ik een longembolie gehad en daarna bloedverdunners gebruikt (acenocoumarol). Eind september mag ik daar mee stoppen. Zijn er nog middelen op natuurlijke basis die ik vanaf eind september mag/ kan gebruiken en die u kan aanraden?’ De patiënt die deze vraag stelt, zegt over zijn medicijngebruik het volgende: ‘Ik gebruik lipitor 10 mg driemaal in de week, dagelijks bisoprolol 5 mg en Calci-chew met D3 -met onder andere aspartaam E951 en sorbitol E420, dus troep? Ik wil van de lipitor af. Is rode gist rijst 600 mg ook goed? Ik kan moeilijk aan rode rijst komen. Verder zijn mij uit uw artikel in Uitzicht andere mogelijkheden bekend als noten en dergelijke, maar lycopeen? Graag advies met het oog op de bloedverdunning.’ Voor de beantwoording van uw vraag is het belangrijk om te weten wat de oorsprong is van de longembolie. Vaak is dat het hart (bijvoorbeeld boezemfibrilleren) of een trombosebeen. Als u zonder bloedverdunnende medicijnen bent, kunt u preventief regelmatig vette vis eten en/of capsules visolie gebruiken met vitamine E complex (200 ie). Vooral veel wandelen en darm, lever en nieren ontgiften. Als aanvulling komen onder andere in aanmerking citrus limonum 1D (Gemma),

Antwoord voldoende knoflook eten of knoflook preparaten (Salvé, of Allisan van Vogel etc.) en ginkgo biloba extracten gebruiken. Een belangrijk preventief middel is Bromelaïne, bijvoorbeeld iedere ochtend nuchter één capsule. In de Ayurveda kent men Rog Nashak om verkleving van de rode bloedcellen tegen te gaan (Holisan, Lelystad). OPC forte of Anthogenol adviseer ik meestal om de conditie van de bloedvaatjes gezond te houden of te verbeteren, zeker in geval van suikerziekte en hoge bloeddruk. U hebt gelijk dat u geen aspartaam wil gebruiken. Ik haal even een notitie aan van Dr. Roberts in het boekje van Corinne Gouget: ‘Wat zit er in uw eten?’ “Aspartaam is een waar vergif, het is een neurotoxisch product dat meer dan 92 ziekteverschijnselen kan veroorzaken. Dit product had nooit toegestaan mogen worden: echt vermijden!” En over Sorbitol of E420: dit chemische product kan de opname van vitamine B6 verminderen (belangrijk voor het goed functioneren van de bloedsomloop). In plaats van lipitor 10 mg zou u ook Rode Gist Rijst Extract capsules kunnen gebruiken: tweemaal daags 2 capsules (de laatste dosis ’s avonds), gecombineerd met Q 10 100 mg (uniquinol). Als uw vitamine D spiegel lager is dan 75 mmol/l raad ik u extra vitamine D3 aan of een lepel levertraan bij het avondeten, naast een Multi.

Ischias ‘Al geruime tijd heb ik last van ischias in mijn linker been. De huisarts adviseert mij om zonodig paracetamol tot 3000 mg per dag en ibuprofen (tot 1200 mg per dag) ‘door elkaar’ te gebruiken. Mijn vraag aan u is of er voor deze aandoening ook een natuurlijk middel is?’ Met homeopathische remedies is ischias vaak goed en snel te behandelen. Voorwaarde is dat het gekozen middel dan ook precies past bij de persoon en/of het ischiasbeeld. Bijvoorbeeld Gnaphalium polycefalum (D6) kan goed werken als er naast pijn ook doofheid, tintelen of prikken in het been voorkomt.

Meestal is het bij dit beeld prettig als de patiënt zich kromt of het been naar de borst beweegt. Colocynthis (D6) kent een krampende pijn die door de minste of geringste beweging verergert; warmte en stevige druk verbeteren de situatie. Van Colocynthis (lid van de Violales) is bekend dat het pijnbeeld kan ontstaan na enige tijd van ergeren en het ‘opkroppen’ van emoties. Ischias en soms ook gewrichtsklachten als artritis kunnen soms goed reageren op Boswellia (Salai in de Ayurveda). Het is zeker de moeite waard dit preparaat te proberen in plaats van de hoge doses van paracetamol en ibiprofen (niet zonder risico!).

Prurigo nodularis Een korte vraag gaat over prurigo nodularis, een bepaalde huidaandoening die gepaard gaat met erg veel jeuk. ‘Het bijt in mijn hele lichaam,’ schrijft een mevrouw. ‘Heeft u voor mijn een oplossing want de zalfjes werken niet.’ Vanachter mijn schrijftafel kan ik onmogelijk bepalen wat er bij u aan de hand is. U zult dus een orthomoleculair of homeopathisch arts moeten raadplegen. In de homeopathie wordt de persoon als eigenaar van de klacht behandeld en wordt er ‘holistisch’ gewerkt. Wel kan ik u enkele homeo­ pathische remedies noemen die hun sporen verdiend hebben bij de behandeling van jeuk in het algemeen. Dolichos pruriens D6, indien de lever een oorzakelijke factor is. Urtica urens D6, indien er sprake is van onder andere netelroos uitslag. Kisol; dit is een Ayurvedisch kruidenpreparaat (Holisan/Lelystad) dat gebruikt wordt bij oppervlakkige huisaandoeningen en waarvan de werking gericht is op ondersteuning van de huidfuncties via de stofwisseling.

21

Lijf & Leden

Advertenties

Leden van de Moermanvereniging vertellen hoe ze persoonlijk invulling geven aan het thema ‘gezond eten – gezond leven’.

www.vitortho.nl

‘Volgens mijn arts is het een wonder dat ik er nog ben’

Als EERSTE in Nederland: B-12 Actief met twee biologisch actieve vormen in 1 supplement • methylcobalamine 500 mcg en Adenosylcobalamine 500 mcg • met foliumzuur 400 mcg • direct beschikbaar voor het lichaam • wordt optimaal opgenomen • omzeilt het probleem van de intrinsieke factor

Adviesverkoopprijs € 20,41 per 100 zuigtabletten

Z

Topkwaliteit voedingssupplementen met een gezonde prijs.

Bi

ol

Green Magma

og

isc

uw dagelijkse portie (extra) groenten Door onze drukke levensstijl komen we niet altijd toe aan onze dagelijkse portie groenten. Green Magma kan u helpen. Het bevat het extract van biologisch geteelde jonge, groene gerstebladeren. Dit groene gerstextract bevat alle belangrijke vitaminen, mineralen,

enzymen en spoorelementen zoals die ook voorkomen in verse bladgroente. Bovendien is Green Magma rijk aan chlorofyl. Chlorofyl helpt ons lichaam op een milde wijze te reinigen, het stimuleert de spijsvertering en beschermt ons tegen vrije radicalen.

h

Vascu-Vitaal® doet wat het belooft:

het houdt de bloedvaten schoon.

In de achterliggende 20 jaar heeft Vascu-Vitaal® haar werking bewezen blijkens de vele positieve reacties van mensen in binnenen buitenland, die Vascu-Vitaal® gebruikt hebben. Vele natuurgeneeskundigen hebben ervaren dat hun cliënten/patiënten klachtenvrij waren na een behandeling met Vascu-Vitaal®.

Dankzij de natuurlijke uitgebalanceerde samenstelling heeft Green Magma een gunstige invloed op de gezondheid. U voelt zich fit en energiek.

Green Magma:



ras ng

r sap aa

np

oe d e

i

n

va

  Reinigende eigenschappen Krachtige antioxidant Bevat meer dan 70 voedingsstoffen Het gepatenteerde productieproces waaronder vitaminen en mineralen garandeert kwaliteit en de aanwezigheid Uw dagelijkse (extra) portie groenten en activiteit van de enzymen

orm rv

  

Houdt de bloedvaten schoon

VASCU-VITAAL

ondersteunt het lichamelijke weerstandsvermogen en bevordert een algemene goede gezondheid

TS Products, Harderwijk Infolijn: 0341 - 46 21 46 [email protected] www.tsproducts.nl

Verkrijgbaar in poeder en tabletten, bij uw natuurwinkel en gezondheidswinkel, o.a. De Tuinen.

Vraag nu een gratis proefzakje aan via [email protected] o.v.v. de code GMU11.

22

TS Products, Harderwijk

Infolijn: 0341 - 46 21 46 [email protected]

www.greenmagma.nl

OLIGO PHARMA BV, Kerklaan 2, 1211 PP Hilversum Tel. 035 - 6244671, fax 035 - 6244672 e-mail: [email protected] www.vascuvitaal.com

e komt uit een boerengezin. Van haar moeder leerde ze al dat het er toe doet wat je eet. Eef van Deelen: “Zij had voor haar tijd best moderne opvattingen over voeding. Zo was ze voorstander van kort koken en van rauwkost zoals wortelen en uien. Dat hielp tegen lintwormen had ze ontdekt.” Ze kreeg een drukke baan in het kruiswerk en daardoor raakte het idee van gezonde voeding wat op de achtergrond. Maar als moeder van opgroeiende kinderen keerde het weer terug. “Als ik mijn jongste zoon nu iets aanbied, wil hij nog wel eens reageren met: ‘Dat is me te gezond.’ Dat slaat terug op zijn jeugd toen hij sommige dingen moest eten omdat ze gezond zijn.” Door haar werk als wijkverpleegkundige kwam ze wel eens in aanraking met mensen die het Moermandieet volgden. Sommigen uit haar omgeving noemden het kippenvoer maar Eef zag er wel wat in. “Neem nu dat er rauwkost in voor komt. Dat sprak me meteen aan want van huis uit wist ik dat dat goed is voor een mens.”

Melanoom

Toen bij haar in 1996 een melanoom werd vastgesteld, zat ze al snel op het spoor van natuurlijke kankerbestrijding. “Het is een van de weinige dingen die je zelf kunt doen. ”Ze kwam bij dokter Houtsmuller terecht. Die had zelf ook een melanoom gehad. “Hij gaf me veel

vertrouwen. Bovendien was hij een heel aardige man en zeker geen zwevend figuur, want bij zo iemand zou ik me niet thuis voelen.” Na een eerste operatie moest ze naderhand nog vele malen worden behandeld vanwege uitzaaiingen. Ze heeft een van de agressiefste soorten melanomen. Of het dieet haar helpt, kan ze niet met zekerheid zeggen maar ze vermoedt van wel. Neem alleen al dat op zeker moment haar ene long tijdens een operatie voor een tijdje moest worden uitgeschakeld. Dat kon alleen als ze gezond genoeg was. De arts constateerde dat dat wel goed zat. En na zes dagen mocht ze alweer naar huis terwijl ze er nota bene tijdens de operatie ook nog een klaplong aan de andere kant bij had gekregen.

Wonder

“De dokter zegt dat het een wonder is dat ik er nog ben.” Ze geeft met haar handen de dikte van een boek aan: “Ik heb zo’n status. Indertijd was er iemand die hetzelfde melanoom 18 jaar had overleefd. Dat was heel bijzonder. De meesten overlijden eerder.” Ze is ook onder behandeling bij een Moermanarts. “Je doet wat je kunt doen”, zegt ze. “Een mens wil leven. Je wordt wel heel erg bepaald bij waar je voor leeft. Aan de ene kant weet ik mijn leven in Gods hand, aan de andere kant heb ik een eigen verantwoordelijkheid.” Behalve dat ze gezond eet -geen suiker,

Naam: Leeftijd: Lid sinds:

Eef van Deelen 70 1996

geen vlees, geen vet- probeert ze veel in de buitenlucht te zijn. Verder verblijft ze iedere winter een week of zeven in Spanje. Dan zwemt ze iedere dag en kan ze er weer maanden tegen omdat de oedeem die ze heeft als gevolg van het weghalen van klieren, dan een stuk minder is.

Mokerslag

“Mijn grote angst is dat de ziekte naar de hersenen uitzaait. De laatste keer zat er een uitzaaiing in mijn linkerborst. Vrij kort daarop leek hetzelfde aan de hand te zijn in mijn rechterborst. Een zoveelste mokerslag. Maar het was een ontsteking die overigens nog steeds niet helemaal weg is. Zo word je wel heel erg heen en weer geslingerd.” Toch wil ze niet in mineur eindigen maar benadrukt ze juist dat ze sinds haar ziekte veel bewuster is gaan leven. Haar vakantie in Spanje is een feest, maar een wandeling door de eigen omgeving is dat ook. “De ene dag zie je een eend met kuikentjes, de andere dag ontbreekt er een en de volgende dag is hij er toch weer. Daar kan ik erg van genieten en zo zijn er momenten dat ik erg dankbaar ben. Ik heb twaalf kleinkinderen waarvan de vijfde werd geboren toen ik nog maar pas ziek was. Hoe lang zal ik haar meemaken, was toen mijn vraag? Ze is nu 15.”

23

Advertenties

Natuurlijk gezond met homeopathie van VSM Natuurlijk gezond De natuur is een bijna onuitputtelijke bron van vitaliteit. VSM gebruikt deze kennis al 110 jaar bij het vervaardigen van home opathische geneesmiddelen op basis van stoffen uit de natuur, zoals planten en kruiden. Hierdoor kun je op een natuurlijke manier gezond worden en blijven. De beste kwaliteit Alleen het beste is goed genoeg, als het om je gezondheid gaat. De producten van VSM voldoen aan alle strenge regels die gelden voor geneesmiddelen. Wij kweken in onze eigen tuin het overgrote deel van de plantaardige grondstoffen. Op ecologische wijze, dus zonder bestrijdingsmiddelen en kunstmest.

Adv VSM Uitzicht 185x130.indd 1

Pink Ribbon staat er gekleurd op Ieder jaar staat oktober in het teken van de borstkanker. De roze lintjes zijn overal zichtbaar; niet alleen op promotieartikelen. Ook BN'ers laten zich niet onbetuigd. Helaas zijn slechts weinigen op de hoogte van de organisatie achter de borstkankermaand. Het idee van Pink Ribbon is afkomstig van het Britse chemieconcern ICI. Dit stelt de Amerikaanse gezondheidsjournalist en auteur Tony Isaacs op www.naturalnews.com. Dit bedrijf werd na overname door farmaciegigant AstraZeneca omgedoopt in Zeneca Pharmaceuticals. Het chemieconcern is wereldwijd een van de grootste producenten van petrochemische stoffen en gechloreerde organische producten. Hieronder vallen ook het plastic bestanddeel vinylchloride en de pesticide acetochlor waarmee een direct verband met borstkanker bestaat. Daarnaast is AstraZeneca producent van het geneesmiddel Tamoxifen, wereldwijd het meest verkochte antikanker medicijn, vooral bij borstkanker. Maar uit een studie gepubliceerd in Cancer Research blijkt dat bij langdurig gebruik van Tamoxifen de kans op een agressieve tumor in de andere borst met 440% toeneemt. In de borstkankermaand wordt alleen aandacht besteed aan erfelijkheid, verkeerde voeding en hormonen als oorzakelijke factoren. Deze factoren dragen slechts voor 20% bij aan het borstkankerrisico en kunnen niet verantwoordelijk zijn voor de enorme toename van borstkanker in de afgelopen decennia.

Snel en effectief Homeopathische geneesmiddelen kunnen snel werken, soms al binnen een uur. Door hun milde werking zijn ze goed te combineren met andere geneeswijzen. Kleine ongemakken kun je zelf met een homeopathisch geneesmiddel oplossen. Voor andere aandoeningen heb je een professionele behandeling nodig. Ga in dat geval naar een ervaren homeopathisch arts of therapeut. Kijk voor meer informatie op www.vsm.nl.

In de campagne wordt voorbijgegaan aan andere oorzaken zoals carcinogene gechloreerde pesticiden, besmetting van vlees met kankerverwekkende oestrogenen, arbeid in de petrochemische en elektrotechnische industrie en een leefomgeving van afvalcentrales en nucleaire centrales. Daarnaast hebben zo'n 2 miljoen vrouwen een verhoogde kans op borstkanker door silicone borstimplantaten. Eén van de speerpunten van de Pink Ribbon campagne is de vroegtijdige screening bij vrouwen met behulp van mammografie. Er bestaat echter geen wetenschappelijke basis om screening bij vrouwen vóór de menopauze uit te voeren. Daarnaast is de kans op overdiagnosticering aanwezig en vindt er een verhoogde blootstelling aan straling plaats. Dezelfde Isaacs ontdekte dat de American Cancer Society, de Amerikaanse kankerpatiëntenvereniging, een innige relatie blijkt te hebben met de geneesmiddelenindustrie. Hij illustreert dit aan de hand van acties die de ACS voert tegen mogelijke concurrenten van de farmacie. In de jaren vijftig van de vorige eeuw richtte de organisatie de ‘Committee on Unproven Methods of Cancer Management' op wat voorheen de ‘Commissie tegen Kwakzalverij' was. Regelmatig wordt aan artsen, onderzoekers en patiënten een lijst van ‘onbewezen methoden' toegestuurd. Wanneer een arts betrokken blijkt te zijn bij een dergelijke methode worden onderzoeksgelden gestopt. De ACS is wereldwijd een van de rijkste non-profit organisaties. Niet alleen maakt het hoge kosten voor salarissen en overhead, ook financiert de organisatie onderzoek naar nieuwe medicijnen afkomstig van farmaceutische bedrijven waarmee ze een directe relatie heeft. In Nederland is de evenknie van het ACS het KWF. Onze nationale kankerbestrijding heeft geen aandacht voor voeding en voedingssupplementen. Het KWF zou bijvoorbeeld het voortouw moeten nemen wat de veelbelovende functie van vitamine D betreft, óók bij verschillende vormen van kanker. Maar het tegenovergestelde is het geval. In 2004 werd het wetenschappelijke KWF-rapport ‘De rol van voeding bij het ontstaan van kanker’ presenteerd. Gepretendeerd werd een volledig overzicht te geven van de wetenschappelijke stand van zaken betreffende de rol van voeding en voedingsstoffen bij kanker. Geen woord over vitamine D! Toch werd bijvoorbeeld al in 1990 het vermoeden uitgesproken dat een vitamine D-tekort een risicofactor is voor prostaatkanker. Sindsdien zijn wetenschappers over de gehele wereld op zoek gegaan naar een mogelijk verband, wat heeft geresulteerd in vele publicaties die dit vermoeden bevestigen. Ik beschrijf het gehele geval, inclusief correspondentie met het KWF, in mijn boek ‘Nieuw licht op vitamine D en chronische ziekten’.

29-04-2009 15:41:54

www.ortho.nl

24

Dr. Gert Schuitemker

25

Kruiswoordraadsel Oplossing

Verantwoording De redactie van Uitzicht en het bestuur van MMV brengen de inhoud ter kennis en beoordeling; zij aanvaarden geen verantwoordelijkheid voor de toepassing ervan. Overname van artikelen door derden is uitsluitend toegestaan met schriftelijke toestemming vooraf. Redactie en bestuur behouden zich het recht voor zonder opgave van redenen teksten, advertenties en te beantwoorden vragen te weigeren.

Als u deze Uitzicht ontvangt is ook 2011 alweer bijna ten einde. Ik wil u allen fijne feestdagen en een voorspoedig en gelukkig 2012 wensen. Hebt u ook goede voornemens gemaakt voor 2012? Dan wensen wij dat deze ook waar gemaakt kunnen worden. Samen hopen wij er weer een goed puzzeljaar van te maken.

De prijzen gaan naar deze winnaars: 1e prijs: Dhr. Eenennaam, Amerongen, 2e prijs: Dhr. Dennekamp, Eerbeek 3e prijs: Dhr. Maas, Rotterdam. De inzenddatum voor de puzzel in Uitzicht 2011/10 sluit 30 januari 2012. LET OP! Het inzenden van de oplossing is alleen mogelijk door: overschrijving van tenminste € 1,00 op ING rekening 6189, t.n.v. Moermanvereniging te Alphen aan den Rijn. Vermeld uw oplossing onder mededelingen. Gert Tretmans Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo tel. (0546) 56 94 11. E-mail: [email protected]

26

Eindredactie Cor van Groningen Medewerkers aan dit nummer: Drs. Bob Hornstra, arts Riëtte Janssen Jan van Klinken Arjan van Laar Hans Nieuwstad Petra Pronk Dr. Gert Schuitemaker

Verticaal: 1. uitroep; 2. laboratorium; 3. slechte vrouw; 4. het gewicht bepalen; 5. oorlogsgod; 6. ogenblik; 7. ontkenningswoord; 8. verschiet; 9. argentum; 10. paardje; 11. voederbak; 12. arend (Engels); 13. meisjesnaam; 14. centenaar; 15. in; 17. houtsoort; 19. vertegenwoordiger; 21. ijskegel; 22. Roemeens dichter; 24. rekening; 26. warme; 27. wreed keizer; 29. zitmeubel; 31. tot inkeer brengen; 33. hijsen; 34. schadelijk; 36. telwoord; 38. organische verbinding; 39. geeuwen; 41. gedeeltelijk; 43. godin van de vrede; 45. Rijkspostspaarbank; 47. nieuwe netwerk economie; 51. koraaleiland; 53. water; 54. niet dezelfde; 55. met teer bestrijken; 56. in het genoemde; 58. jongensnaam; 60. de maat nemen; 63. kweker; 66. plaats in Frankrijk; 68. nobele; 69. rivier in Rusland; 71. aanspreek titel van een vorst; 72. huishoudkeurmerk; 74. kantinedienst; 75. schreeuw; 76. rivier in Schotland; 77. Nederlandse Emissieautoriteit; 79. Groep Educatieve Uitgeverijen; 80. bijbelse figuur; 81. Vlaams; 82. namelijk; 83. titel; 84. bijbeldeel.

Als u de hele puzzel hebt opgelost, kunt u aan de hand van de cijfers ook de onderste balk invullen. Hier ontstaat dan de uiteindelijke oplossing.

Redactiecommissie Truus Hartsink Dr. Hans Stoop Cor van Groningen Redactieadres Redactie Uitzicht Hof van Azuur 30 2614 TB Delft Advertenties Advertentiemogelijkheden en tarieven kunnen worden aangevraagd bij: J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36 6006 LL Weert Telefoon (0495) 53 22 20 Inschrijving Uitzicht ISSN 0169-9938 Uitzicht op internet www.moermanvereniging.nl E-mail: [email protected] Kopij volgend nummer: Magazine 1/2012 vóór 16 januari 2012

Nieuwe startpagina’s: stevia en anti-kanker Aan de startpaginaboom zijn sinds kort twee nieuwe loten toegevoegd die gerelateerd zijn aan natuurlijke bestrijding van ziekten: www.stevia.startpagina.nl en www.anti-kanker.startpagina.nl. De steviastartpagina haakt in op de toelating van deze natuurlijke zoetstof per 2 december jl. (zie ook pagina 30). Op de pagina zijn tientallen links te vinden die de consument wegwijs maken in dit nog maar pas ontgonnen domein. Behalve actualiteiten biedt de pagina toegang tot informatie over producten met stevia en bevat ze links naar steviawebshops, recepten met stevia en webadressen voor het zelf kweken van stevia. Verder wordt de bezoeker in het weblog bijgepraat

KWF, Pink Ribbon, KiKavrij, WKOF: kanker verkoopt, moeten de oprichters van de Stichting Kankerbehandelingen preventie gedacht hebben. Drie oudleerlingen van de Hanzehogeschool in Groningen sturen bedelbrieven rond met daarin discutabele informatie over het effect van voedingssupplementen en het verzoek geld te storten. De tekst suggereert dat de donaties bestemd zijn voor wetenschappelijk onderzoek naar de ontwikkeling van dé preventieve pil tegen kanker.

Fotografie Stef Breukel e.a.

Horizontaal: 1. indien; 4. uitgestrekt water; 13. handeling; 16. in twee gelijke stukken delen; 18. skelet; 20. boogvormige metalen band; 21. precambrium; 23. kabeljauwvisser; 25. boordsel; 26. met nadruk zeggen; 28. dekriet. 30. rivier in Azië; 32. voegwoord; 33. plaats in Limburg; 35. plus; 36. vanaf; 37. deel van de voet; 39. toegangspoort tot een vliegtuig; 40. stad in Israël; 42. telwoord; 44. grote bijl; 45. pook; 46. uitnodigen; 48. veerkracht; 49. bepaalde afstand; 50. hetzelfde; 51. vlaktemaat; 52. meisjesnaam; 55. telganger; 57. netto; 59. uitdrukking; 61. ontkenning; 62. godin van de twist; 63. langwerpige bak; 64. niet even; 65. en dergelijke; 67. deemoedig; 69. voorzetsel; 70. bevel; 71. stuk hout; 73. oorzaak; 74. drinkgerei; 76. plaats in Gelderland; 78. dierenverblijf; 79. halsjuk; 80. te weten komen; 83. allen; 85. watering; 86. het bezigen van taal als zodanig; 87. huisdier.

Korte berichten over de jongste ontwikkelingen. De startpagina ‘anti-kanker’ is een portal voor iedereen die informatie zoekt over natuurlijke kankerbestrijding. Ook de preventiekant komt ruim aan bod. Prominente organisaties in de verwijzing zijn MMV en het Wereld Kanker Onderzoek Fonds. Belangrijke aandachtsgebieden zijn gezonde voeding, lichaamsgewicht en psychosociale hulp voor kankerpatiënten. Ook deze pagina kent een weblog waar de achtergronden van natuurlijke kankerbestrijding worden toegelicht. Beide pagina’s kennen als gratis service aan de bezoekers de mogelijkheid zich aan te melden voor de wekelijkse digitale nieuwsbrief.

Oppassen voor Stichting Kankerbehandeling

Van enig onderzoek is echter geen sprake, leerde de redactie van Tros Radar die een van de oprichters aan de tand voelde. Medeoprichter Arnout Sietsema (24) verklaarde telefonisch dat de stichting van de opbrengst nog meer mailings wil

c o l o f o n

‘Een gezonde leefstijl moet je stimuleren’. Dat is de oplossing van de puzzel in Uitzicht 2011/08. Wanneer u gezond leeft, zit u beter in uw vel. Vaak heeft u bij een gezonde leefstijl meer zelfvertrouwen en zit u vol energie om iedere ochtend aan een mooie dag te beginnen. Aangezien iedereen zijn eigen gevoel en waarde van gezondheid heeft, is het niet vast te stellen wat een gezonde leefstijl nu precies inhoud. Er bestaat geen algemene gezonde leefstijl waar iedereen zich goed bij voelt. Wel vormen een gezonde voeding, voldoende beweging en rust de basis van een gezonde leefstijl. Een gezonde voeding levert voedingsstoffen die het lichaam nodig heeft om te kunnen functioneren. Vaak wordt gedacht dat een gezond voedingspatroon inhoud dat er minder moet worden gegeten. Belangrijker is echter dat de juiste keuzes gemaakt worden. Voor uw lichaam is het belangrijk dat er een duidelijke regelmaat in uw leefpatroon zit. Eet daarom op vaste tijden en houdt uw slaapritme zoveel mogelijk intact. Voldoende rust en aandacht voor uw lichaam zal uw gezonde leefstijl ook ten goede komen. Kort samengevat dus: de Moermantherapie!

Uitzicht is het tijdschrift van MMV Natuurlijke kankerpreventie en Ondersteunende therapieën. Het verschijnt tien keer per jaar en wordt gratis aan de leden van de vereniging beschikbaar gesteld.

rondsturen. “We hebben een groep artsen achter ons staan, die achter ons schuilen om de wat meer controversiële onderwerpen naar voren te kunnen schuiven.” Deze tot dan toe onbekende motivatie verscheen de volgende dag op de website van de stichting. Vorige maand kwam Pink Ribbon in het nieuws omdat van de vijftien miljoen ingezamelde euro’s er slechts 250.000 aan onderzoek besteed waren. In het item over de Stichting Kankerpreventie kwam een vrouw aan het woord die tegen borstkanker behandeld werd en de weduwnaar van een aan longkanker overleden vrouw. Hoe de nieuwste ‘marktspeler’ aan het adressenbestand komt, is niet duidelijk. www.trosradar.nl

Behandeling kanker loopt vast “Neem maar alvast een goede privé­ verzekering, want de overheid zal in de toekomst al die kankerbehandelingen niet meer kunnen betalen. Nu al bedragen de jaarlijkse kosten van die therapieën 5 miljard euro,” aldus Luc Verelst. Hij zei dat tijdens een uitzending van het Vlaamse tv-programma Z-Talk. Verelst is initiatiefnemer van Reliable Cancer Therapies, een website die informatie geeft over alle mogelijke behandelingen van kanker. Daarbij maakt het Verelst niet uit

of ze regulier zijn dan wel alternatief. Als ze maar helpen. Volgens Verelst loopt de behandeling van kanker vast. Nu al kosten therapieën vaak 100.000 tot 200.000 euro per patiënt. Hij voorziet dat oudere mensen met een zwakke gezondheid in de toekomst wellicht geen therapie meer kunnen krijgen. En aangezien de levens­ verwachting stijgt, neemt die groep ook zienderogen toe. Wie het geld niet heeft, zal zich dus meteen veroordeeld zien tot palliatieve zorg, vreest Verelst.

27

Advertentie

De Roode Roos B.V. Magazijn voor orthomoleculaire voeding Deze keer een andere selectie van producten, welke door “De Roode Roos B.V.” geleverd kunnen worden. Hierdoor krijgt u een inzicht van ons ruime assortiment, van meer dan 3500 producten en 80 leveranciers. Bestellen bij De Roode Roos B.V. Alle producten worden in principe geleverd met een korting van max. 25% ten opzichte van de adviesprijs. Om te bestellen kunt u gebruik maken van de lijst die hiernaast is afgedrukt. Eventueel kunt u eerst een fotokopie maken. Onze volledige catalogus is op aanvraag verkrijgbaar. Uw schriftelijke bestelling kunt u naar onze postbus sturen. Vervolgens laten wij de bestelling door TNT-Post bij u thuis bezorgen. Ook kunt u ons gratis naamnummer 0800-ROODEROOS (0800-7663376) gebruiken. Internetgebruikers kunnen een e-mail versturen naar [email protected] of direct bestellen via onze webwinkel op www.derooderoos.com Vanaf nu biedt De Roode Roos u de mogelijkheid uw bestellingen te betalen via doorlopende machtiging voor automatische incasso. Een machtigingskaart hiervoor kunt u opvragen via onze website: www.derooderoos.com/machtigen

Nr

Fabrikant

Leden

205 Multi vit.& mineralen (240 tab)

Plantina

€ 98,75

€ 74,06

268 Bio-Quinon Q10 Super 30 mg (150 caps)

Pharma Nord

€ 46,50

€ 34,87

547 BioSil (30 ml)

Bio Minerals

€ 29,90

€ 22,42

586 MaxEPA (100 softgels)

Cardio Vasc. Res.

€ 37,00

€ 27,75

1388 MultiVit Basic (module 1) (90 vcaps)

Alfytal

€ 20,75

€ 18,68

1785 MSM 1000 mg (120 tab)

Vitals

€ 22,25

€ 16,69

2308 DHA 250 (120 caps)

Now Foods

€ 38,25

€ 28,69

2836 MetaRelax (90 tab)

Metagenics

€ 23,99

€ 17,99

2999 Eye Q 500 mg (210 caps)

Springfield

€ 36,95

€ 27,71

3273 Lignan Flax Oil Complex (473 ml)

Barlean's

€ 19,95

€ 14,96

3402 Optimal Prenatal DHA Formula (60 softgel Minami Nutrition

€ 28,50

€ 21,38

3492 Bio Bran MGN3 250 mg (50 tab)

Medpro

€ 65,00

€ 58,50

3588 Symbioflor 1 (50 ml)

Energetica Nat.

€ 13,60

€ 10,88

3654 Prostaatformule (60 tab)

Best Choice

€ 11,50

€ 8,63

3924 MagAsorb 150 mg (Magnesium als Citraat Lamberts

€ 12,20

€ 9,15

4084 Women's Mood (30 caps)

Care For Women

€ 19,95

€ 14,96

4105 Levertraan Forte (60 softgels)

Bonusan

€ 9,00

€ 6,75

4126 Coriolus Versicolor-extract 750 mg (90 cap AOV

€ 31,70

€ 23,78

4398 Active Biodream (800 gram)

Biodream

€ 45,00

€ 36,00

4456 Spirulina (180 tab)

Marcus Rohrer

€ 13,32

€ 11,32

4617 Solidago Complex Tinctuur (50 ml)

Zonnegoud

€ 11,59

€ 8,69

4630 Co Enzyme Q10 with MCT (60 vcaps)

Viridian

€ 37,25

€ 29,80

4646 Super Greens (220 gram)

VitaKruid

€ 46,70

€ 39,70

4754 Bio Nutriënt l-Tryptofaan (60 vcaps)

CellCare

€ 21,90

€ 17,52

5400 Vitamine D3 15 mcg (90 softgel)

Bonusan

€ 11,00

€ 8,25

5696 Luchtweg Formule (60 vcaps)

VitOrtho

€ 19,95

€ 14,96

5861 Delima Feminin (10 ovula)

Pekana

€ 14,90

€ 11,18

5878 Glucosamine Summum (120 tab)

Supplemed

€ 35,50

€ 26,62

6096 CalAsorb (180 tab)

Lamberts

€ 27,50

€ 20,62

6097 Salvestrol Prostaat (60 caps)

Vitals

€ 39,95

€ 29,96

6213 Elke Dag (90 tab)

Vitals

€ 49,95

€ 37,46

Prijswijzigingen voorbehouden Vermeld hier uw adresgegevens: Uw naam: (Dhr/Mevr):

Lidmaatschap nr.:

Adres:

Geboortedatum:

Postcode & Woonpl.:

E-Mailadres:

Telefoonnummer:

(evt.) voorschrift van:

28

Normaal

Boekenlijst Deze boeken kunt u bestellen bij de Moermanvereniging. Wilt u één of meerdere boeken toegestuurd krijgen, vul dan duidelijk een girokaart in met het juiste bedrag en de titels van de gewenste boeken. Geen geld opsturen! Het gironummer waarop u kunt bestellen is: 355.999 t.n.v. De Moermanvereniging Postbus 508 2400 AM Alphen aan den Rijn. De prijzen zijn inclusief verzendkosten binnen Nederland. Daarbuiten wordt € 3,50 extra berekend.

01. 04. 09. 10. 15. 17. 22. 24. 28. 29. 37. 41. 42. 44. 45.

Dr. Moerman, een weg tot genezing, C. van Groningen en A. Ronhaar De psychische achtergronden van kanker, Jac. Landman Verhütung und Heilung von Krebs, Jac. Landman Die Moerman-Krebs-Diät, E. Wannee-Immerzeel Het Moermandieet, gezond en lekker, E. Wannee A solution to the Cancer Problem Variaties op de Moermankeuken, Truus Hartsink Kookboek, Lia v.d. Geest en Lydia Sleutel De actuele voedingstabel, wat zit waar in? Retrospectief onderzoek naar de effectiviteit van de Moermantherapie Het Gouden boekje voor de Gezondheid, G.E. Schuitemaker Voor meer boeken van de heer Schuitemaker zie: www.gezondeboeken.nl Bondgenoot, autobiografie van een immuuncel, Henk Fransen De helende factor, Bob Th. Hornstra Voed je goed, voel je goed, Monique van den Assum Dvd ‘Geef ziekte geen kans, eet en leef gezond’, Kees Braam

€ 11,30 € 4,95 € 6,80 € 6,80 € 4,95 € 7,95 € 4,95 € 7,95 € 9,50 € 20,40 € 12,50

€ 12,75 € 16,50 € 4,95 € 6,95

Advertenties

VASCULAIRE NUTRIËNTEN

Kortingsbon Betreft het boek: U kunt meer dan u denkt Auteur: Hans Moolenburgh sr. ISBN: 9789047703327 Medium: Moermanvereniging Prijs: van € 25,00 naar € 20,00 Deze kortingsbon is geldig van 29/09/2011 tot en met 29/12/2011 en in te leveren bij elke boekwinkel in Nederland.

Actiecode: 901-90599

Postbus 16035 2500 BA Den Haag Telefoon 070-3010701 Fax 070-3010707

29

Stevia eindelijk vrijgegeven Sinds eind vorige week (2 december) mogen de zoetstoffen uit de steviaplant in voeding worden verwerkt. Dat is een uitvloeisel van de goedkeuring van steviolglycosiden door de Europese Voedsel- en Waren Autoriteit (EFSA). Dat bureau zette het licht vorig jaar op groen. Daarna moesten de ‘spelregels’ nog bij de lidstaten worden ingevoerd. De toelating is vooral te danken aan de Leuvense hoogleraar Jan Geuns, die hier al 15 jaar voor ijvert. Hij is zeer ingenomen met de jongste ontwikkelingen. Niet alles mag en kan overigens sinds 2 december. De steviazoetstoffen, steviol­glycosiden geheten, zijn alleen toegestaan in bepaalde voedselgroepen zoals gearomatiseerde niet-alcoholische dranken, bier, consumptieijs, groenten- en fruitbereidingen, confituur, chocolade, snoepgoed,

kauwgom, ontbijtgranen, desserts, sauzen, voedingssupplementen en tafelzoetstoffen. Bovendien is de toelating vaak beperkt tot de lightproducten en producten zonder toegevoegde suikers. Ten slotte zijn er ook maximumgehaltes voor steviolglycosiden in voedingsmiddelen bepaald. Een ander gevolg van de toelating is dat poeder, tinctuur en zoetjes van de stevia­zoetstoffen mogen worden verkocht voor consumptiedoeleinden. Tot nu toe werd met name de tinctuur aangeprezen als ‘goed voor de huid’. Dat is op zich correct maar in werkelijkheid gebruikten velen het al als alternatief voor suiker.

Nog verwarring

Intussen is de verwarring rond stevia nog niet helemaal ten einde. De steviaplant als zodanig of als poeder van de gedroogde bladeren mag niet gebruikt worden in voeding, omdat het een zoge-

Vervolg van pagina 9 – Interview Coen Völker

heten ‘novel food’ (nieuwe voeding) zou zijn. Het gaat dan om stevia-extracten waar een zwaardere toelatingsprocedure voor gevolgd moet worden. Althans, zo worden de regels in België uitgelegd. In Duitsland mag het echter wel. De rechtbank in München oordeelde dat de stevia-extracten geen novel food zijn, aangezien ze al in de Europese Unie werden geconsumeerd voor 1997. En laat dit nu net de richtlijn zijn die bepaalt of een product al dan niet een ‘novel food’ is. Hoe de kaarten in Nederland liggen, is op dit moment nog onduidelijk. Om de consument te helpen bij het maken van een goede keuze, kunnen producenten binnenkort een keurmerk toegekend krijgen. Hun steviaproduct wordt dan door de overkoepelende Europese Stevia Associatie (Eustas, www.eustas.org) beoordeeld op samenstelling en veiligheid.

Advertentie

Vit. D(OEN) Hoge dosis

Lage prijs

Vitamine D 1000iu Natuurlijke vorm

AANBEVOLEN

signalen kunnen zijn die wijzen op een mogelijke terugkeer van de ziekte. Zo kunnen pijntjes of andere klachten sneller worden toegeschreven aan de ziekte dan nodig is. Alleen al om die reden is het verstandig met de (huis-) arts af te spreken hoe lang je klachten moet aanzien voordat je een consult aanvraagt. “Zowel de zorgverlener als de patiënt moet weten dat er niets mis is met het zoeken van geruststelling bij een expert in wie de patiënt vertrouwen heeft.” Een belangrijk thema is en blijft acceptatie. De cliënt zal onder ogen moeten zien dat hij kanker heeft gehad, dat hij langdurig onder medische controle blijft en zich daardoor veelal patiënt zal blijven voelen. Er is nu eenmaal een grote onzekerheid in zijn leven geslopen die niet licht valt weg te poetsen. Vandaar dat Völker aanraadt om een therapie te volgen die ook op acceptatie is gericht. Daarbij kun je ook het lichaam gebruiken. Veel kankerpatiënten hebben door de ziekte en de behandelingen een verstoorde relatie met hun lichaam gekregen. Lichaamsoefeningen in een mindfulnesstraining zoals bodyscan of yoga kunnen helpen om het vertrouwen weer te vergroten en de relatie met het eigen lichaam te herstellen. Bij het Helen Dowling Instituut wordt ook gewerkt met mindfulness. Het betreft een stress-reductietraining in een groep waaraan inmiddels al zo'n duizend men-

oog voor de psychosociale kant van de ziekte. Sommige huisartsen, specialisten of oncologieverpleegkundigen verwijzen door maar er is nog steeds veel onbekendheid. Op dat punt is er nog een hele slag te winnen.” Een complicatie hierbij is dat de cliënt in de toekomst van de minister een financiële bijdrage moet leveren. In 2011 wordt het volgen van therapie bij het HDI en andere instellingen nog volledig vergoed maar vanaf 2012 wordt dat mogelijk anders.

sen hebben deelgenomen. De deelnemers leren de aandacht te trainen op het hier en nu. Want hoe meer je in het ‘nu’ bent, hoe minder angst voor de toekomst vat op je zal krijgen.

Slag te winnen

Veel mensen hebben de weg naar het Utrechtse instituut of een vergelijkbare instelling al weten te vinden, maar velen ook nog niet. Völker: “Binnen de reguliere geneeskunde is nog maar weinig

Recent was Vitamine D in het nieuws waarin werd gesteld dat we goed moeten opletten of mensen wel voldoende vitamine D binnen krijgen.

Omdat de angst voor terugkeer van kanker zoveel voorkomt, werkt het Helen Dowling Instituut inmiddels aan een zelfhulp website (www.minderangstbijkanker.nl). Die is al voor een deel in de lucht maar zal pas begin 2012 officieel van start gaan. Daarmee kunnen patiënten ook zonder een therapeut aan hun klachten werken. Het reguleren van de klachten staat daarbij voorop, het opheffen van die klachten is vaak niet realistisch. “Je kunt de angst niet wegsnijden, wegdenken, wegslikken of wegmediteren. Maar je moet de klacht wel voldoende aandacht geven”, aldus Coen Völker.

Zie ook: http://www.mindfulnessblog.nl/ images/pdf/Angst_voor_terugkeer_van_ kanker.pdf www.hdi.nl (Helen Dowling Instituut)

Advertentie

Lage vitamine D spiegels worden in samenhang gebracht met ernstige gezondheidsproblemen op latere leeftijd. Vitamine D is een vetoplosbare vitamine die door het lichaam kan worden geproduceerd als zonlicht op de huid valt. Mensen die te weinig zonlicht krijgen kiezen vaak voor het suppleren van vitamine D. Vitamine D is essentieel voor gezonde botten en tanden en wordt ook belangrijk geacht voor een gezond immuunsysteem. Verhoogt de opname van kalk in botten. Succesvolle introductie door hoge dosis en lage prijs: Vitamine D 1000iu 120t slechts

W 13,95

NIEUW

Door de fantastische smaak en goede samenstelling is Omega 3 for Kids het product van 1e keus voor kinderen. De voordelen van Omega 3 in combinatie met Vitamine A, C, D en E. Eenvoudig in te nemen. Kauw de capsules stuk en ervaar de heerlijke smaak! 100kc voor W

• Maatschappelijke relevantie CAM zeer groot • De voorliefde van Betty van der Krogt voor blauwe bessen • In België kan het wél: Relaxatietherapie op kosten van Vlaamse tegenhanger KWF

17,95

Voor informatie zie www.hb08.nl 30

In het volgende nummer van Uitzicht

tel 088-0075700

mail [email protected] 31