Jaargang 38 November 2011 Uitgave van MMV

9

Jaargang 38 November 2011 Uitgave van MMV

Tweede deel interview met Hans C. Moolenburgh • Zo gezond als een Hunza • Onnodig alarm over vitaminepillen • ADHD aanpakken door aanpassen dieet • Onkruidverdelger blijft omstreden

algemene informatie De Moermanvereniging voor natuurlijke kankerbestrijding stelt zich ten doel welzijn en belangen te behartigen van patiënten die met de Moermantherapie worden behandeld, en zoveel mogelijk bekendheid te geven aan deze therapie ter bestrijding van kanker.

Bestuur Vriendelijk verzoek alle post bestemd

Administratie/ algemene informatie

Informatie lezingen en kooklessen

voor het bestuur te zenden aan:

De administratie van de vereniging

Schriftelijke vragen naar:

Postbus 508

wordt gevoerd door de heer

Postbus 508

2400 AM Alphen aan den Rijn

Wim Kuling.

2400 AM Alphen aan den Rijn

Voorzitter:

Centraal Bureau:

Dave Schut

Postbus 508

Eefde

2400 AM Alphen aan den Rijn

Postzegel insluiten.

Klachten van patiënten

Telefoon: (0172) 49 79 44 (werkdagen Secretaris:

tussen 09.00 uur en 13.00 uur)

Johan Klumpenaar

Fax: (0172) 47 06 44

President Wilsonlaan 33

E-mail: [email protected]

4334 GB Middelburg Telefoon: (0118) 63 59 89 E-mail: [email protected] Penningmeester a.i. Rob Kappé Marketing: Sietze Blom Buitenom 1 8314 AM Bant Telefoon: (0527) 26 18 25 E-mail: [email protected] Interne contacten: Jan Bor Schoolstraat 1 4221 LR Hoogblokland Telefoon: (0183) 56 36 28 E-mail: [email protected] Wetenschap en artsencontact: Hans Stoop Coehoornstraat 40 4611 KS Bergen op Zoom Telefoon: (0164) 25 04 61 E-mail: [email protected]

Aanmelding nieuwe leden Schriftelijk bij het Centraal Bureau of via de website.

Lidmaatschap

Stichting Klachtrecht AAG (Artsenfederatie Additieve Geneeskunde) Vaartstraat 247, 1075 RM Amsterdam

Advertenties Uitzicht

kalender­jaar (acceptkaart). Voor Belgische leden minimaal € 35,50 op rekening ING bank 335-0078672-51 t.n.v. Moerman­ vereniging. Voor de overige leden in Europa € 35,50, buiten Europa € 40,-. Een kleine ’overbetaling’ op de minimumcontributie wordt zeer op prijs gesteld. Contributie giro 42.39.229 t.n.v. Moermanvereniging te Alphen aan den Rijn. Opzegging lidmaatschap: vóór 1 december van het lopende jaar. Administratiekosten: € 3,50 wanneer een herinnering gestuurd moet worden.

Losse nummers Uitzicht

Adviseurs:

Losse nummers kunnen (na)besteld

Cor van Groningen

worden à € 5,25 per exemplaar.

Drs. Bob Hornstra

Dit kan schriftelijk of telefonisch bij

Piet Sijpersma

het Centraal Bureau.

Internet

Utrechtseweg 84 6812 AH Arnhem Telefoon: (026) 844 95 16 Zeeland/West-Brabant Mevr. K. Walhout Oranje Nassaustraat 26 4341 GC Arnemuiden Telefoon: (0118) 60 18 68 Den Haag Mevr R Rosier Gerrit van de Veenlaan 216 2552 WN Den Haag

aangevraagd bij:

Telefoon: (070) 391 02 79

J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36, 6006 LL Weert

Friesland

Telefoon: (0495) 53 22 20

Mevr. T. Meesters

E-mail: [email protected]

Singel 7 8771 SV Nijland

Stichting Steunfonds Amnestie

Telefoon: (0515) 56 98 13 Groningen/Drenthe

Giro 3290997 t.n.v. de Stichting

Mevr. H. Prins

Steunfonds Amnestie, Reijerskoop

Schout Poelmanweg 32

291, 2771 BL Boskoop of via ING

9617 BX Harkstede

bank, rekeningnummer 67.20.27.240

Telefoon: (050) 404 22 46

t.n.v. Stichting Steunfonds Amnestie in Boskoop.

Limburg

Bovenstaande rekeningnummers van

De heer J.H.P. Peters

Stichting Steunfonds uitsluitend te

Oude Heerweg 145

gebruiken voor giften.

5941 EK Velden

De stichting Steunfonds Amnestie is

Telefoon: (077) 472 14 53

door de Belastingdienst erkend als

E-mail: [email protected]

algemeen nut beogende instelling (ANBI), sinds 01-01-2008. Een schen-

Noord-Holland Noord

king aan deze stichting is aftrekbaar

Vacature

van de inkomstenbelasting (binnen de daarvoor geldende regels).

Overijssel Dhr. G.J.W. Tretmans

Legaten Wie het Steunfonds testamentair wil gedenken, wordt aanbevolen gebruik te maken van de volgende formulering: ‘Ik legateer aan de Stichting Steunfonds Amnestie, gevestigd te Elst (Gld)

www.moermanvereniging.nl

de som van €……… vrij van rechten en

E-mail: [email protected]

kosten’.

Patiëntenvoorlichting

Mevrouw R. van Elk

Advertentietarieven kunnen worden

Nieuwe leden: € 22,- per kalender­jaar (automatische incasso), € 26,- per

Gelderland

Regio-secretariaten

Telefoon: 088-2424240 (Infolijn)

Amsterdam en Wijde Omgeving

Of voor algemene informatie over de

Mevr. T. Visser

vereniging: (0172) 49 79 44

Quellijnstraat 128

Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo Telefoon: (0546) 56 94 11 Rotterdam Dhr. M. Ouwehand Statenweg 405

Scoringsdrift

“Patiënt is niet alleen zijn lichaam”

Een veelgehoord verwijt aan de complementaire geneeskunde is dat ze zo weinig wetenschappelijk materiaal kan aandragen om haar beweringen te staven. Die artsen roepen maar wat zonder dat er betrouwbare studies aan ten grondslag lagen, luidt de aantijging. Tegenwoordig hoor je dat wat minder vaak omdat er een lawine aan wetenschappelijke bewijzen is vrijgekomen, die bijvoorbeeld een niet te negeren relatie leggen tussen voeding en kanker. Wie daar nog twijfel over heeft, moet de laatste twintig jaar niet hebben opgelet.

In zijn nieuwste boek ‘U kunt meer dan u denkt’ wijst NTTT-arts in ruste Hans Moolenburgh drie aandachtsgebieden aan in de strijd tegen kanker: de lichamelijke therapie, aandacht voor de psychologische behandeling van kanker en als laatste de geestelijke aspecten van kanker en hun behandeling. “Ik wilde laten zien dat een patiënt niet alleen zijn lichaam is en dat je zelf heel veel kunt doen aan je genezing.”

Het cynische is dat er nu een omgekeerde beweging gaande is. Wetenschappers die altijd prat gingen op het evidence-based medicine (geneeskunde op basis van bewijs) zaaien steeds meer twijfel over de wijze waarop ze zelf te werk gaan. Keer op keer blijkt dat onderzoeken waarvan de media met veel bombarie melding maken, helemaal niet zo hard en solide zijn als wordt gesuggereerd. Een van de voorbeelden die in dit nummer aan de orde komt, is een studie dat multivitaminen dramatische gevolgen kunnen hebben. Wie op zoek gaat naar de bron, ontdekt dat deze conclusie boterzacht en wetenschappelijk onhoudbaar is. Oorzaak is in veel gevallen de scoringsdrift van onderzoekers. Ze staan onder grote druk om met de uitkomsten van hun studies de aandacht te trekken. Wie niet scoort, kan ’t verder wel vergeten. Ook blijkt steeds meer (en onverhuld) de waarheid van de zegswijze: wiens brood men eet, wiens woord met spreekt. Geld voor onderzoeken komt tegenwoordig vaak uit de hoek van belangenbehartigers en dan zijn het sterke wetenschappelijke benen die de druk kunnen weerstaan. En journalisten doen slechts zelden meer voldoende onderzoek doen bij de bron. Voor de redactie van Uitzicht een reden te meer om kritisch te zijn en te blijven bij alles wat er vanuit de wetenschappelijke hoek de wereld in wordt gestuurd. U en wij moeten ons vooral niet gek laten maken!

3039 HP Rotterdam Telefoon: (010) 467 78 64 Mobiel: 06 23234874

Huisarts dacht dat Wilma ’t niet zo lang zou volhouden

5

8

Wilma Wijkmans-Mantingh werd 35 jaar geleden vegetariër en ontdekte toen dat er een verband moest zijn tussen hetgeen ze at en haar buikpijn. Door de aanpassing van haar dagelijks menu is ze zich alleen maar vitaler gaan voelen. Ze is nu 72 terwijl haar huisarts indertijd dacht dat ze het wel niet zo lang meer zou maken.

Onnodig alarm over vitaminepillen Prominente bladen schrikten ons land op met berichten dat vitaminepillen de dood zouden versnellen. Ze putten uit een groot onderzoek onder Amerikaanse vrouwen. Helaas hadden de bladen nagelaten goed naar het onderzoek te kijken. Bij nadere beschouwing was het enige dat aan de berichten klopte, dat er een onderzoek was geweest en dat het over supplementen ging.

ADHD aanpakken door dieet aan te passen Een meerderheid van alle kinderen met ADHD ‘geneest’ enkel en alleen door aanpassingen in het dagelijkse dieet. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Lidy Pelsser aan de Radbout Universiteit Nijmegen. Toch vinden haar inzichten zeker niet algemeen ingang...

Onkruidverdelger blijft omstreden Roundup is binnen enkele decennia tijd uitgegroeid tot een van de meest gebruikte onkruidbestrijdingsmiddelen ter wereld. In een recent rapport stelt Greenpeace dat het kankerverwekkend is en mogelijk hormoonverstorend. Uitzicht ging op zoek naar de waarheid.

13

14

22

Rijnmond/Westland Vacature

Cor van Groningen eindredacteur Uitzicht

1073 XL Amsterdam Telefoon: (020) 675 41 50

(Zie ook colofon pagina 27)

2

3

Hans Moolenburgh: Complementaire behandeling is volwassen geworden

‘We moeten onze levensstijl drastisch gaan veranderen’ U

itzichtlezers zien zijn vorige boek al jaren elke maand in Uitzicht staan, als een van de aanbevolen boeken: ‘Ziekte als lot en kans’, geschreven onder het pseudoniem J.D. Toussaint. Dat boek uit 1972 beschreef alle destijds bekende complementaire behandelingen. Een standaardwerk. Maar de tijd heeft niet stilgestaan. Vandaar dat de uitgever een kwart eeuw later vroeg om een nieuw boek waarin de ontwikkelingen van de laatste 25 jaar meegenomen zouden worden. “Ik had er helemaal geen zin in”, zegt Hans Moolenburgh in zijn spreekkamer in Haarlem eerlijk. “Ik zat privé in een moeilijke periode, en had heel andere dingen aan mijn hoofd. Het schrijven van een boek is een hele klus. Daar zat ik op dat moment echt niet op te wachten.” Maar tegelijkertijd besefte hij dat het goed zou zijn om een update te geven. Het onderwerp ging hem aan het hart. Dat was tenslotte waar hij heel zijn werkzame leven mee bezig was geweest en in geloofde. “Sinds 1972 is er veel veranderd. Het was hoogst noodzakelijk om te laten zien dat de complementaire behandeling van kanker niet meer in de kinderschoenen staat. De complementaire geneeskunde is eindelijk volwassen geworden, zonder dat de reguliere gemeenschap dat heeft gemerkt. Dat geluid wilde ik toch wel graag de wereld in helpen.”

‘Desnoods een rebel’

In het vorige nummer van Uitzicht stond een interview met Hans Moolenburgh naar aanleiding van zijn nieuwste boek ‘U kunt meer dan u denkt’. Daarin keek hij terug op zijn ruim vijftigjarige carrière in de complementaire gezondheidszorg. In dit nummer gaat hij nader in op de achtergronden en de inhoud van zijn nieuwste boek. Tekst: Petra Pronk Foto’s: Leonard Davids/BVF

4

Dus ging hij aan de slag. Het resultaat is een lijvig boek met een duidelijke opbouw. Naast informatie over diagnostiek en inzichten over het ontstaan van kanker, bestaat het boek globaal uit drie delen. Allereerst is er aandacht voor de lichamelijke therapie. Daarin komen zowel de reguliere als de complementaire geneeskunde aan de orde. Ten tweede is er aandacht voor de psychologische behandeling van kanker. In dit hoofdstuk komen mensen als LeShan, Rudi Dahlke en Servan-Schreiber aan de orde. Ook onderwerpen als Bach Remedies en homeopathie komen langs. Het derde en laatste deel gaat over de geestelijke aspecten van kanker en hun behandeling. Daarbij komen zaken aan de orde als de spirituele betekenis van de organen, het belang van therapeutische verhalen, creativiteit, groei en volwassenheid, maar ook: humor en gebed. Kortom: een breed palet. Dat was ook precies de bedoeling. “Ik wilde laten zien dat een patiënt niet alleen zijn lichaam is en dat je zelf heel veel kunt doen aan je genezing. Kanker krijgen is niet zoiets als je auto bij de garage brengen waarbij je hem in handen geeft van vakmensen en hem hopelijk heel terugkrijgt. Je bent niet ‘overgeleverd’ aan deskundigen. Als je

kanker krijgt is dat een grote schrik. Er is in eerste instantie de zorg voor de lichamelijke gezondheid. Maar het is de kanker in je ziel die je er bijna niet meer uitkrijgt. Juist daarom is het zo belangrijk dat je beseft dat je niet alleen je lichaam bent. Ik heb mensen in dit boek mee willen geven dat het goed is om na te denken over het leven en jezelf, en niet lijdzaam af te wachten wat de dokter zegt, maar voor jezelf op te komen en het stuur in eigen hand nemen. Wees desnoods een rebel, maar doe wat!”

Tweeledig doel

Het doel van het boek is tweeledig. Om te beginnen wilde Moolenburgh laten zien waarom er sprake is van een kankerexplosie en wat we eraan kunnen doen. Ten tweede wilde hij laten zien dat er naast de reguliere kankerbehandelingen ook andere vormen van behandeling bestaan. Niet als alternatief, maar als aanvulling. En wat we zelf kunnen doen om het spontaan ziek geworden lichaam weer gezond te krijgen. De twee therapieën samen geven patiënten de meeste kans en kunnen het aantal kankerpatiënten behoorlijk verminderen.

Langzaam proces

In zijn boek besteedt Moolenburgh uitgebreid aandacht aan de kankercel en het ontstaan van kanker. Zijn boodschap: kanker ontstaat niet zomaar. Het is een langzaam proces waarin de kankercel de kans krijgt om te groeien, omdat wij een omgeving geschapen hebben die gunstig is voor tumoren. Als je eenmaal weet wat de omstandigheden zijn waaronder tumoren gedijen, kun je ook aanbevelingen doen om ze te voorkomen. Een paar voorbeelden: • Gebruik veel meervoudig onverzadigde vetzuren zoals zuivere visolie en biologische lijnzaadolie. • Regelmatig in het bos wandelen en groene kamerplanten in huis zetten. • Wandelingen langs de branding maken of voor het ontbijt met blote voeten in het gras lopen (dauwtrappen). • Een goede ademhalingstechniek. • Vermijd antibiotica zoveel mogelijk. • Eet 40 tot 60% van uw voedsel rauw, zo vers mogelijk en organisch verbouwd. • Eet slechts sporadisch voedsel met een lange ‘plankwaarde’. • Gooi de magnetron op de schroothoop. • Kauw uw voedsel goed, want dat activeert de enzymen. • Gebruik geen producten die fluoriden bevatten (tandpasta). • Zorg voor een goede nachtrust

5

Kruiden

Afbraak, opbouw, schoonmaak

Een goede therapie voor het lichaam bestaat volgens dokter Moolenburgh uit drie delen: afbraak, opbouw en schoonmaak. De reguliere behandelingen staan in het teken van afbraak. Hun focus ligt op het bestrijden van de tumor. Van de reguliere behandeling is opereren doorgaans de beste optie. “Als er bestraald moet worden, dan alleen bij goedaardige huidkanker, en tumoren die aan de buitenkant goed bereikbaar zijn. Of palliatief tegen pijn. Ik ben geen voorstander van grote vlakbestralingen ter preventie, zoals dat met borstkanker vaak gebeurt. Daardoor heb ik vele metastasen zien ontstaan. En in sommige gevallen is chemotherapie raadzaam, bijvoorbeeld bij leukemie.” Reguliere behandeling is noodzakelijk, vaak levensreddend en zeer nuttig, maar wat de kankerbehandeling betreft vaak niet voldoende, stelt Moolenburgh in zijn boek. Reguliere behandelingen zijn in principe gericht op de ziekte, terwijl de ‘andere‘ geneeskunde gericht is op gezondheid. Die invalshoek spreekt hem meer aan. Zo schrijft hij over de complementaire geneeskunde: “Haar paradigma is, dat wanneer men kans ziet de meest gunstige omstandigheden voor het lichaam te scheppen, de daarin wonderbaarlijk sterke vermogens om zichzelf te herstellen wakker worden en zo zelfherstel een kans heeft om de meeste ziekten op te ruimen.” Een van de complementaire behandelingen die volgens Moolenburgh goede kaarten hebben voor de toekomst, is de enzymtherapie van de arts Nicolas Gonsalez. “Kanker is zeer gevoelig voor pancreasenzymen. In grote doseringen breken ze kanker af. Dat is naast reguliere behandeling een prima aanvulling. Deze complementaire behandeling kan de reguliere behandeling naar de kroon steken qua afbraak en is een van de grote therapieën van de toekomst.”

Goed voedsel

Naast afbraak van de tumor is ook opbouw van de rest van het lichaam een must. De moderne mens heeft volgens Moolenburgh een serieus probleem met energie. We lopen massaal leeg zonder dat we het in de gaten hebben. “Aan kanker gaat vaak chronische vermoeidheid vooraf, die niet zelden nauwelijks wordt opgemerkt omdat mensen overleven op wilskracht”, zegt Moolenburgh. Maar die vermoeidheid eist wel zijn tol en verzwakt het lichaam. In het kader van opbouw is goed voedsel is van levensbelang. En ‘goed’ betekent in dit geval vooral ‘levend’. “De supermarkten staan vol met voedsel met een lange ‘plankwaarde’, dingen die nauwelijks kunnen bederven. Daar zijn weinig gezonde stoffen meer in te vinden. We hebben levend voedsel nodig. De gang naar de natuurvoedingswinkel is een absolute must voor elke kankerpatiënt en mensen die preventie serieus nemen. Het kost meer, maar het scheelt ook een hoop ellende.” ‘Goed voedsel’ is volgens Hans Moolenburgh ook voedsel dat vol zit met licht. In 1984 schreef dr. Popp in een wetenschappelijk artikel over het bestaan van biofotonen. Dat zijn energetische lichtdeeltjes die vrijkomen bij de celdeling. Popp meende dat de biofotonen aanwijzingen zijn voor de gezondheidskwaliteit van voeding. Hoe hoger de biofotonemissie, des te meer energie de voeding bevat. Hij ontdekte onder andere dat organische voeding vijf keer zoveel biofotonen afgeeft als commercieel verbouwde voeding en dat gekookt en bestraald voedsel nauwelijks fotonen afgeeft.

6

natuurlijke heelmeesters

Informatie: Marry Foelkel Tekst: Petra Pronk

Warme voeten tegen optrekkende kou Zij collega dr. Bircher-Benner noemde licht in de voeding zelfs de meest vitale factor. Aangezien mensen lichtwezens zijn hebben wij voedsel nodig dat gevuld is met licht. Hoe meer biofotonen ons voedsel bevat, hoe beter onze cellen worden ‘opgeladen’ en hoe beter ze in staat zijn om het lichaam gezond te krijgen en te houden. Moolenburgh: “De structuur van het lichaam wordt verzorgd door biofotonen. Kankerpatiënten moeten als het ware geherstructureerd worden. De weefsels moeten weer een gezonde samenhang gaan vertonen. Voedsel met veel licht kan daarbij helpen.”

Dood water

Behalve eten is ook drinken belangrijk. Water uit de kraan is dood water en ook enorm vervuild. Radioactiviteit en chemische preparaten die mensen slikken komen in het grondwater terecht en zo krijgen we een hoop rotzooi binnen die belastend is voor het lichaam. Als je serieus werk wil maken van opbouw van je lichaam kun je beter Spa drinken. Daarnaast zou ook beweging hoog op ons prioriteitenlijstje moeten staan. “We zijn binnenzitters geworden”, zegt Moolenburgh. “Dat is niet goed voor onze gezondheid. De reguliere geneeskunde heeft veel te weinig oog voor dit aspect. Zij mist een overkoepelende visie.”

Grote schoonmaak

Na afbraak en opbouw is het volgens Moolenburg tijd voor een grote schoonmaak. “Afbraak is het terrein van de reguliere geneeskunde. Opbouw is grotendeels het terrein van de complementaire geneeskunde. Van het derde aspect, schoonmaak, heeft de reguliere geneeskunde nog nooit gehoord en toch is dit een belangrijk facet als het gaat om gezondheid. Schoonmaakkuren zijn een onmisbaar onderdeel van een goede kankerbehandeling. Kanker is het laatste stadium van een algemene vergiftiging. Om daar grip op te krijgen en het proces te stoppen is het nodig om het lichaam schoon te maken.”

O

ndanks de mooie herfstdagen begint de kou nu toch aardig op te trekken. Daarmee ligt verkoudheid op de loer. Gelukkig biedt de natuur het nodige tegenwicht. Tips van Marry Foelkel over verwarmende thee en warme voeten tegen optrekkende kou. Nu de R weer in de maand is zijn huismiddeltjes tegen verkoudheidsklachten geen overbodige luxe. “Met de wisseling van seizoenen en het dalen van de temperatuur ontstaat vaak een probleem”, zegt Marry. “We hebben de zomer nog in ons hoofd en vergeten vaak van kleding te wisselen, met name van ‘kleding voor de voeten’.” Schoenen en sokken dus. Daarmee is een hoop ellende te voorkomen. Met blote voeten of dunne sokken op een koude vloer, en de kou kruipt vlug op naar boven. Dat kan al in een paar minuten gebeurd zijn; voor je het weet heb je een blaasontsteking of last van je longen. Onze voorouders gebruikten daarom in de winter wollen zooltjes of stopten gedroogde kruiden in hun sokken of laarzen.

Slijmstoffen

Behalve zorgen voor warme voeten kun je nog meer doen om je teweer te stellen tegen het gure herfstweer. Bijvoorbeeld: zorgen dat je plantaardige slijmstoffen

Recept kompressen Neem een flanellen of linnen doek. Hak een ui fijn. Doe die in de doek en leg die op rug of borst. Leg daar een verwarmde doek overheen en kruip onder de wol. Daardoor stijgt de temperatuur van het lichaam en zweet je in korte tijd de virussen en bacteriën eruit.

binnenkrijgt. Wat voor stoffen? Inderdaad, u leest het goed: plantaardige slijmstoffen. Deze stoffen uit planten bieden een beschermende werking tegen verkoudheid en griepachtige klachten en werken dus juist tegen aandoeningen waarbij sprake is van overmatige slijmvorming. Slijmstoffen werken ontstekingsremmend en leggen een beschermlaagje over het geïrriteerde weefsel dat ontstoken is. Zo worden de ontstekingsremmende stoffen die in de plant zitten makkelijk aan de weefsels afgegeven.

Thee

Een ander probaat natuurlijk middel is: thee drinken. En dan met name verwarmende thee van stoffen zoals heemst,

IJslands mos, tijm, lindebloesem, vlier en weegbree. “Ik ben een grote fan van IJslands mos”, zegt Marry. “Dat zit boordevol slijmstoffen en hele krachtige natuurlijke antibiotica. En heel bijzonder: het is een van de weinige bronnen van vitamine B12. Als ik apothekers van voor 1970 op cursus krijg, zeggen ze van IJslands mos allemaal: ‘Daar maakten wij vroeger hoestdrank van!’ Slijmstoffen hebben nog een andere werking: ze werken zowel in- als uitwendig pijnstillend; de kruiden die deze stoffen bevatten zijn dan ook zeer geschikt om kompressen mee te maken.

Inhoud: Marry Foelkel Tekst: Petra Pronk

Lees verder op pagina 18 >

7

Assense (72) werd vegetariër en ontdekte hoe ze van buikpijn af kon komen

B

uikpijn had Wilma al van kindsbeen af. In de oorlogsjaren maakte ze een kokkeninfectie door die gepaard ging met een lymfeontsteking. Als gevolg van de vergiftiging door de kokken hield ze er beschadigingen aan vitale organen aan over. Met name haar lever en nieren liepen een forse tik op, zo werd later vastgesteld. Antibiotica bestond nog niet. “Ik moest er mee leren leven. De buikpijn was vaak langdurig. Ook had ik last van blaasontstekingen, vermoeidheid en oedeem.”

de Bijbel en andere geestelijke lectuur. Zo stuitte ze op de geschiedenis van de profeet Daniël en zijn vrienden die weigerden te eten wat hen aan het hof van de Babylonische koningen werd voorgeschoteld. Het betrof uitgelezen maaltijden en dure wijn maar zij hoefden ze niet. Ze kozen voor ‘het gezaaide’ en voor water. Daardoor zagen zij er beter uit dan al degenen die de over­ dadige maaltijden van de koning aten. Wilma: “Dat zette me aan het denken. Ons welvaartsvoedsel, daar moest iets mis mee zijn. Het boek ‘De onbekende mens’ van Alexis Carel versterkte dat idee.”

Aan het overleven

Op een dag volgde Wilma een tv-documentaire over de bio-industrie. Ze vond het afschuwelijk, de wijze waarop met de dieren werd omgegaan. Van het ene op het andere moment besloot ze vegetariër (en later veganist) te worden. “Vrij snel daarna voelde ik me een stuk beter. Ik kwam er achter dat er een relatie was tussen voeding en gezondheid. En dat terwijl ik uit een familie kom van lekker eten en drinken. Het typische was dat ik ook veel beter kon denken. Voor die tijd was ik vaak in de war. Lezen ging eveneens moeilijk. Achteraf zeg ik: ik was toen aan het overleven. En dat met een gezin met drie opgroeiende kinderen. Dat betekende, zeker in die

Ander mens

Van lieverlee onderging haar dagelijks menu een drastische wijziging. Suiker bijvoorbeeld verdween van het lijstje. Als ze haar voeding niet aanpaste, werd ze meteen gestraft in de vorm van buikpijn en vermoeidheid. En zo werd ze een ander mens. “Was ik indertijd, zo rond mijn dertigste, op weg een oude vrouw te worden die op haar tenen moest lopen, vanaf die tijd werd ik voor mijn gevoel steeds jonger. Mijn huisarts gaf toe dat hij verbaasd was. Hij bekende gedacht te hebben dat ik het niet zo lang zou volhouden, gezien mijn aandoeningen.”

Infolijn

Op het spoor van MMV kwam ze via het blad ‘De natuur uw arts’ van de stichting Natuurlijk Welzijn. Daarin werd een medewerker gevraagd voor de telefonische informatielijn. Dat leek Wilma wel wat. Ook toen die telefoonlijn opging in de AG-Infolijn, bleef ze erbij betrokken. Al met al doet ze dat werk al meer dan 25 jaar.

'Ik kwam er achter dat er een relatie was tussen voeding en gezondheid' “Verder heb ik veel lezingen over voedselallergie gehouden. Daarover is veel onbekendheid. Wat velen niet weten, is dat er niet alleen een relatie is tussen allergie en het lichaam maar ook met de psyche. Bij een van onze kinderen heb ik dat heel duidelijk gezien. Het is een bewijs te meer dat je via de voeding heel veel aan je welbevinden kunt bijdragen.

het of hij niet helder meer kon denken. Ook lichamelijk begon hij te tobben. Kortom, hij tierde niet meer. Wat kon er met hem aan de hand zijn, dacht Wilma? Toen ze daarna las over amalgaam, ging haar een lichtje op. Ze liet de vulling weghalen en na verloop van tijd knapte haar zoon enorm op. “Toen heb ik ze ook bij mezelf laten weghalen. Ik was toen 48. Wat dat bijgedragen heeft aan mijn vitaliteit, is haast niet te zeggen. Ook mijn depressiviteit verdween. Het was of ik opnieuw begon.” Ze ging overal op af. Congressen over orthomoleculaire geneeskunde, vergaderingen van de vegetariërsbond – Wilma was erbij. “Wat me bij de vegetariërs vooral opviel, was dat het allemaal kwieke tachtigers waren. Dat zegt toch wel wat. Tegenwoordig is het wel wat minder maar toch …“

In alle wachtkamers

Ze is nu 72. Iedere dag is ze nog heel erg actief. Reguliere medicijnen heeft ze nooit nodig gehad. “Toen ik mijn heup had gebroken en in het ziekenhuis terechtkwam, werd me gevraagd wat ik slikte. Toen ik zei dat ik geen enkel medicijn gebruikte, reageerde de verpleegkundige heel verbaasd. Dat kwam bijna

Huisarts dacht dat Wilma ’t niet zo lang zou volhouden tijd, dat je heel hard moest werken.” Ondanks dat ze haar voeding had aangepast, raakte ze depressief. Ze denkt dat het mede een gevolg was van de leverbeschadiging. “In feite functioneert mijn hele rechterkant niet goed. En ik at natuurlijk nog steeds verkeerde dingen. Je weet niet in één keer wat je wel en niet moet eten.” Via een lezing van een alternatieve arts kwam ze met de natuurgeneeswijze in aanraking. Vanaf dat moment wilde ze er alles over lezen. Het onderwerp fascineerde haar. Hoewel ze niet religieus is opgevoed, verdiepte ze zich ook in

8

Zo rond haar vijfendertigste ontdekte Wilma Wijkmans-Mantingh uit Assen dat er een verband moest zijn tussen hetgeen ze at en haar buikpijn. Ze kwam erachter nadat ze vegetariër was geworden. Door de aanpassing van haar dagelijks menu voelde ze zich een stuk beter. “Ik was op dat moment hard op weg vroeg oud te worden. Vanaf dat moment ben ik me alleen maar vitaler gaan voelen.” Tekst en foto: Jan van Klinken

De aanpassing van haar leefwijze verliep niet zonder slag of stoot. Ze moest soms hard zijn. Op verjaardagen kwam ze niet meer. Dat werd haar niet in dank afgenomen. “Maar als je bijna alles moet weigeren, dat is ook zo wat. En deed ik wel mee, dan moest ik het de volgende dag bezuren.” Haar huidige menu bestaat uit groenten, granen, fruit, wat soja en water. “Ik heb geen andere keuze. Maar ik gedraag me niet als patiënt. Dat heb ik nooit gedaan. Ik wilde de kinderen niet met mijn problemen belasten.”

Het is alleen jammer dat psychologen en psychiaters daar haast niet aan willen. Ik had eens een discussie met een van hen en hij reageerde zeer beledigd. Als voeding van invloed was op psychische stoornissen, kon hij wel stoppen want daar wist hij niets vanaf en daar was hij ook niet voor opgeleid. Hij vond het zo'n dwaas idee dat hij naderhand aan een collega-arts liet weten dat ik rijp was voor een behandeling.” Nog zo'n ontdekking voor haar was de schadelijkheid van amalgaamvullingen. Een van haar zoons kreeg op zijn vijftiende zijn eerste vulling. Daarna was

niet voor, zo begreep ik.“ Wat dat betreft is de gezondheidszorg goedkoop met haar uit geweest. Ze ziet het zelf als resultaat van gezond (biologisch) eten en van het gebruik van supplementen. “Maar ik heb alles wel zelf moeten betalen”, tekent ze er terecht bij aan! Over zorgkosten gesproken: Toen Wilma de wijze raad las van Hippocrates: ‘Laat voeding uw medicijn zijn en medicijn uw voeding’, vroeg ze zich verbaasd af waarom deze tekst niet in alle artsenwacht­ kamers hangt. Dat zou pas echt grote besparingen met zich meebrengen!

9

Ziekten onder geïsoleerd Aziatisch volk zo goed als onbekend

Zo gezond als een Hunza Zo gezond als een Hunza. Die uitdrukking was op dit Aziatische volk met recht van toepassing. Ziekten waren onder de Hunza’s zo goed als onbekend. Maar door invloeden van buitenaf veranderde dat. Nu staan in de Hunzasteden Coca-Cola automaten en heeft de moderne leefwijze volop haar intrede gedaan. Met ingrijpende gevolgen.

D

e oudste betrouwbare rapportage over de gezondheid van de Hunza’s dateert van begin 1900. Dr. Robert McGarrison, een prominent medicus in die dagen, maakte studie van de ziekten onder Aziatische volkeren. Zijn interesse ging vooral uit naar de bevolking van India en de relatie die er mogelijk was tussen ziekten die in het land voorkwamen en hun gebrekkige voeding.

Ongeëvenaard

In zijn boek ‘Studies in deficiency diseases’ (Studies van gebreksziekten) schreef hij: "Uit eigen ervaring kan ik een voorbeeld noemen van een ras dat een ongeëvenaarde en perfecte gezondheid bezit en in het algemeen geen ziekten kent. Ik doel hier op het volk van de staat Hunza, gelegen in het uiterste noordoosten van India. Deze mensen worden buitengewoon oud; de medische hulp die ik hen tijdens mijn zevenjarig verblijf in hun midden kon geven, bestond hoofdzakelijk uit de behandeling van door ongelukken ontstane kwetsuren, van staar, operaties aan ontstoken oogleden of de behandeling van ziekten die niets met voedingsgebruik te maken hadden." Maagzweren, darmontstekingen, ingewandinfecties, kanker, overgevoeligheid in de buikholte door spanningen, angstcomplexen of verkoudheid kwam hij niet tegen. Hij schreef het toe aan hun gezonde spijsvertering die schril afstak tegen de

10

vele maag- en buikklachten van de patiënten in zijn geboorteland Engeland. De reis naar het land van de Hunza’s was in die dagen geen sinecure. McGarrison moest grote ontberingen doorstaan. Om er te komen, diende hij een bijna ondoordringbaar bergmassief te passeren. De Hunza’s wonen in het Himalaya­ gebergte in het noordelijke deel van Kashmir, dat toen nog eigendom was van India (nu van Pakistan).

Ratten

Toen McGarrison in 1927 benoemd werd tot directeur van Nutrition Research (voedselonderzoek), besloot hij op zoek te gaan naar het geheim van de Hunza’s. Hij nam gezonde ratten die hij het typische Hunza-menu gaf: chappati’s van versgebakken koren met een dun laagje boter, peulvruchten, verse rauwe wortelen, rauwe kool, ongekookte melk, wekelijks een portie vlees en veel water. Geen enkele rat bleek tijdens de onderzoeksperiode van 27 maanden ziek te zijn geworden. Daarna testte hij het Hunza-menu uit op zieke ratten. Ze werden allemaal beter. Later gaf hij een groep ratten voeding die overeenkwam met het menu van de armste bevolkingsgroepen van Engeland: wit brood, margarine, gezoete thee, gekookte groenten, ingeblikt vlees en goedkope jam. De ratten verloren hun weerstand tegen allerlei ziektes en leden tevens aan allerlei aandoeningen van het zenuwgestel. Het kon niet anders of er moest een verband zijn met de

voedings- en leefwijze. Zoals gezegd bestaat het menu van keurde de pit bij iedere jonge boom. In geval de smaak te de Hunza’s vooral uit chappati’s (een soort pannenkoek), bitter was, werd de boom gekapt. gemaakt van tarwe, gerst of boekweitmeel. Niets van de korrel werd bij de meelbereiding uitgezeefd. Verder waren karneModerne leefstijl melk en yoghurt heel erg populair. Een belangrijke rol speelIn rapportages van anderen uit latere jaren blijkt dat de den groenten die meestal rauw werden gegeten. Koken was gemiddelde conditie van de Hunza’s langzaam maar zeker moeilijk vanwege het tekort aan brandstof en als ze al iets achteruit ging. De sluipende introductie van de moderne leefdeden met de groenten, was het stoven. Ook aten ze diverse stijl moet daaraan debet zijn geweest. Een andere verklaring gekiemde zaden. Verder was kruidenthee is er nauwelijks. Helemaal hard gaat als heel erg ingeburgerd. Vlees aten de Hunin de tweede helft van de vorige eeuw een za’s zelden. Vruchten consumeerden ze in snelweg het gebied ontsluit. Dan verschijLeefstijl in halve eeuw nen er al snel Coca-Cola automaten in grote hoeveelheden: appels, peren, perziken, abrikozen, zwarte en rode kersen en steden zoals Gilgit. volledig veranderd moerbeien. De pitten van de abrikozen werden geNu wijkt de gezondheidssituatie in Hunzakraakt om de kern te kunnen eten (Hans land nauwelijks af van die van omringende Stoop schreef vorig jaar nog over de heilzame effecten van volkeren. Niet zo raar, reageert een zegsman van Heritage de abrikozenpit in Uitzicht). Rond de abrikozenpit was een Society in het Hunzadistrict desgevraagd. “Eigenlijk is de zekere cultuur ontstaan. De olie uit de abrikozen werd door leefstijl van vrijwel elk volk in de wereld gedurende de laatste de Hunza’s overvloedig gebruikt. Vandaar dat iedere boer vijftig jaar veranderd.” Ook wijst hij op de invloed van uiteeneen stel abrikozenbomen op zijn erf had staan. lopende factoren zoals overdraagbare ziekten, klimaatverandering, milieu en dergelijke. “De impact daarvan op de De abrikozenpit bevat een uiterst kleine hoeveelheid blauwgezondheid moet nog veel verder worden onderzocht om er zuur, waarvan een hogere dosis uiterst schadelijk en zelfs meer over te kunnen zeggen en echt niet alleen voor de dodelijk kan zijn. Een van de mannen had daarom tot taak Hunza’s”, aldus de woordvoerder van Heritage Society, een oralle abrikozenbomen te controleren. Hij proefde het fruit en ganisatie die zich inzet voor het behoud van de Hunzacultuur.

11

Conclusie over multi’s blijkt op drijfzand gebaseerd

Radio en

televisie Griepprik halen, waarom eigenlijk Tekst: Arjan van Laar Terwijl miljoenen Nederlanders afgelopen maand hun oproep ontvingen voor de jaarlijkse griepvaccinatie, is het gezondheidseffect van deze geldverslindende operatie wetenschappelijk zo goed als onbewezen. Het blad Geneesmiddelenbulletin zette de beschikbare onderzoeksresultaten nog eens op een rijtje en Zembla, dat eerder een uitzending aan dit onderwerp wijdde, laat een huisarts op haar internetsite reageren. Ook Radar nam in de uitzending van 24 oktober de griepprik op de korrel.

ON

OFF

www.gebu.artsennet.nl www.zembla.nl www.trosradar.nl

12

G

eneesmiddelenbulletin kwam in oktober met een uitgebreid artikel, dat het wetenschappelijke bewijs voor de effectiviteit van de griepvaccinatie met de grond gelijk maakte. Zowel de kwantiteit als de kwaliteit van de onderzoeken waarop het vaccinatieprogramma stoelt, schoten tekort. Het enkele onderzoek dat wel door de beugel kon, suggereerde slechts een matig effect van vaccinatie onder gezonde volwassenen. Deze groep telde minder ziektedagen en had lichtere symptomen. Positief effect op de overdracht van de influenza of op complicaties, zoals longontsteking, werd niet gevonden. Voor een positief effect op de mensen voor wie het vaccin bedoeld is, ouderen en chronisch zieken, werd zo goed als geen bewijs gevonden. De conclusies van Geneesmiddelenbulletin zijn in lijn met wat Zembla vorig jaar om deze tijd over dit thema te melden had: het griepvaccinatieprogramma berust op wetenschappelijk drijfzand. Wat de uitzending alsnog de moeite van het kijken waard maakt, is het inzicht dat het geeft in de beïnvloedingspraktijken van de industrie. Zo is daar het volledig door de farmaceuten gefinancierde kennisinstituut dat onze Gezondheidsraad van de laatste wetenschappelijke inzichten voorziet. Aardig is ook de verrassing op het gezicht van mevrouw Schepers – voorzitter van de Gezondheidsraad – wanneer ze hoort welke banden er allemaal bestaan tussen raadsleden en de industrie. Overdrijven is een wezenlijk onderdeel van het lobbyistenvak. Denk maar aan de vogelgriep en de Mexicaanse griep. Slechts weinigen wisten het hoofd koel te houden onder de miljoenen doden waar griepgoeroe Ab Osterhaus ons mee dreigde. En ook bij de geschatte sterfte als gevolg van de normale seizoensgriep is een groot vraagteken te plaatsen. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) schat het aantal doden door influenza op duizend tot tweeduizend per jaar. Het RIVM rekent zogeheten oversterfte in bepaalde jaren automatisch aan de griep toe als er dat jaar een influenza­ virus rondwaart. Wat volgens hoogleraar medische biotechnologie H. Schellekens onwaarschijnlijk is. Slechts een op vijf virussen is een griepvirus en die andere maken ook slachtoffers. Om over de andere gevaren van de winter nog maar te zwijgen. De hoogleraar voelt meer voor de schatting van het Centraal Bureau voor de Statistiek, dat niet verder komt dan tweehonderd sterfgevallen als gevolg van griep. Ook interessant is het interview met Deborah Cohen. Zij openbaarde de banden tussen adviseurs van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) en de industrie. Kort nadat de WHO de tot dan toe gehanteerde definitie van een pandemie versoepelde, promoveerde de Mexicaanse griep tot pandemie. Als gevolg waarvan slapende contracten in werking traden en de vaccinboeren miljarden konden verdienen aan de mildste griep sinds jaren. Bijna zestig miljoen euro kost het vaccinatieprogramma jaarlijks. Gaat de overheid dit geld voortaan aan nuttiger zaken besteden? “Dat is nog maar de vraag”, schrijft Hans van der Linde, huisarts in Capelle aan den IJssel, op de site van Zembla. Hij wijst op de vooringenomenheid en de belangenverstrengeling binnen adviserende organen als de Gezondheidsraad. En het “terzijde schuiven van medische adviezen is voor een lekenoverheid geen optie.” Al zou de politiek zich desondanks tegen het vaccinatieprogramma keren dan hoeft zij waarschijnlijk niet op steun van de huisartsen te rekenen. Want die zitten niet te wachten op een omzetdaling van gemiddeld 6.000 euro. Van der Linde: “Een collega vaccineerde onder het motto: ‘U wordt er niet slechter van en ik word er beter van.”

Ongefundeerd alarm over supplementen ‘Vitaminepillen kunnen dood oudere vrouwen versnellen’, kopte de Volkskrant van 11 oktober. Het officiële artsenblad Medisch Contact deed er nog een schepje bovenop: ‘Dood door multivitaminen’. Het enige dat er aan klopte was dat er een onderzoek was geweest en dat het over supplementen ging. Tekst: Hans Nieuwstad

A

an de reputatie van het blad waaruit de Volkskrant en Medisch Contact hun informatie putten, lag het niet. Hun bron was Archives of Internal Medicine, een gerespecteerd tijdschrift. Maar wat genoemde bladen hadden nagelaten, was kritisch naar het onderzoek te kijken. Aan het aantal deelnemers aan het onderzoek lag het ook niet: maar liefst 38.000. Het betrof Amerikaanse vrouwen van 50 en 70 jaar die gezond aten maar toch extra supplementen als foliumzuur, multivitaminen, vitamine B6, magne­ sium, zink, koper en ijzer slikten. Gekeken werd hoeveel van die vitaminen en mineralen de vrouwen in de afgelopen twintig jaar hadden ingenomen. Volgens de onderzoekers, van wie de meesten verbonden zijn aan de Universiteit van Minnesota, bleek uit het onderzoek dat bijvoorbeeld het innemen van ijzertabletten zonder medische noodzaak riskant is. Oudere vrouwen zouden een verhoogde overlijdenskans van 2,4 procent hebben. Dat gold ook voor andere supplementen. “Hoe meer, hoe beter gaat hier niet op”, vatten drs. Christian Gluud en Goran Bjelakovic de resultaten van het onderzoek samen.

Zwakke opzet

Dr. Gert Schuitemaker, columnist van Uitzicht en eindredacteur van Fit met Voeding, is bepaald niet onder de indruk van het onderzoek. Bij nadere bestudering blijkt volgens hem dat er weinig tot niets uit kan worden geconcludeerd. Wie kennis neemt van de volledige tekst van het onderzoek, ontdekt dat het slikken van supplementen met B-complex, vitamine C, vitamine D en vitamine E in plaats van levensbekortend juist levensverlengend kan uitpakken, aldus Schuitemaker.

Verder rammelt de opzet van het onderzoek aan alle kanten. Zo moesten de deelnemers zelf schriftelijke vragenlijsten invullen. Van die methode is bekend dat ze onbetrouwbaar is. Bovendien wisten de onderzoekers nagenoeg niets over de voedingsgewoonten en de hoeveelheden vitamines die de deelnemers binnenkregen met al of niet verrijkte voeding over een periode van 22 jaar. Hij vindt dat er dan ook geen harde conclusies uit het onderzoek te trekken zijn. Hooguit gaat het om verbanden, net zoals dat er meestal veel brandweerlieden worden gesignaleerd op de plaats van brand.

Veel onduidelijk

Ook drs. Hans Stoop, MMV-bestuurslid en kankeronderzoeker aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam, kan weinig met het onderzoek. “Het stelt niet veel voor”, is zijn conclusie. Onduidelijk is

bijvoorbeeld waarom de deelnemers extra vitamines slikten. Ze zullen er vast een reden voor hebben gehad en dat kan van invloed zijn geweest op de uitkomst van de studie, maar hiermee is geen rekening gehouden. Verder werd onder de deelnemers twee keer zoveel gebruik gemaakt van hormoontherapie als bij de controlegroep. “Wie weet ligt het hogere sterftecijfer hier wel aan”, oppert Stoop. Veelzeggend is ook dat de onderzoekers zelf aangeven dat er beperkingen kleven aan hun onderzoek en dat er naar hun zeggen geen directe conclusies uit getrokken moeten worden. Dus onbekommerd multi’s slikken? Dat gaat Hans Stoop te ver. Hij wijst op het commentaar van een natuurarts die door hem is geraadpleegd. Die ontraadt het “zomaar” geven van multi’s omdat er altijd stoffen in zitten die we niet nodig hebben. Het gevaar bestaat dan dat we een overdosis krijgen van sommige vitaminen en mineralen. Bekende voorbeelden zijn vitamine A, zink en koper. Verder maskeert extra foliumzuur een tekort aan B12. “De beste multi is de voeding en nogmaals de voeding”, aldus het advies dat Stoop kreeg.

‘De beste multi is de voeding en nogmaals de voeding’

13

ADHD:

Preventie en genezing door voeding Er is een direct verband tussen voedsel en het functioneren van het brein. Een meerderheid van alle kinderen met

euro’s per jaar. Een prijs die ouders en samenleving veel liever níet betalen. Onzekerheid over de langetermijneffecten van Methylfenidaat wordt daarom op de koop toegenomen.

ADHD ‘geneest’ enkel en alleen door aanpassingen in het

‘Een stofje in de hersenen’

dagelijkse dieet. Dat gelooft Lidy Pelsser en dat heeft ze ook bewezen. Vorige maand promoveerde de voormalig dierenarts aan de Radbout Universiteit Nijmegen op haar onderzoek naar ‘voedselgeïnduceerde’ ADHD. Maar dat betekent nog niet dat haar inzichten nu algemeen ingang vinden. Tekst: Arjan van Groningen

D

at een optimale darmwerking aan de basis staat van een goede gezondheid, is een uitgangspunt dat ook buiten de Moermanvereniging bezig is gemeengoed te worden. Nu blijkt ook onze geestelijke gezondheid voor een belangrijk deel afhankelijk van de wisselwerking tussen hoofd en buik. En daarmee van ons dieet. Attention Deficit and Hyperactivity Disorder, ofwel ADHD. Hoewel er nog altijd psychologen en psychiaters zijn die het bestaan van deze psychiatrische stoornis openlijk betwijfelen, slikken minstens 150.000 Nederlanders, voornamelijk kinderen, dagelijks medicijnen tegen ADHD. Onder invloed van medicatie veranderen deze overactieve, impulsieve, agressieve en/of bijzonder ongeconcentreerde kinderen als bij toverslag in het tegendeel. Tot vreugde van hun ouders en leerkrachten en tot voordeel van de maatschappij en het kind zelf. Want het probleemgedrag van een ADHD-er kan de normale gang van zaken, thuis en op school, dramatisch in de war schoppen. Onmogelijk maken zelfs. Op de lange duur eist ADHD zijn tol in de vorm van verhoogde kans op verslavingen, delinquent gedrag, werkloosheid en lichamelijke klachten. Alles bij elkaar opgeteld kost ADHD de samenleving zo miljarden

14

Behoorlijk wat ouders verklaren de werking van ADHDmedicatie als volgt: mijn kind mist een bepaald stofje in zijn hersenen en dit medicijn vult dat aan. Dat ‘stofje’ moet zijn: twee stofjes, dopamine en noradrenaline. Neurotransmitters die ook als hormoon fungeren. Methylfenidaat hydrochloride, beter bekend onder de merknaam Ritalin, vermindert de heropname van deze stoffen, als gevolg waarvan de dopamine- en noradrenalinespiegel in de hersenen stijgt. In zijn uitwerking is Methylfenidaat vergelijkbaar met het pepmiddel amfetamine (‘speed’). Om die reden valt het ook onder de Opiumwet. Veel ouders, en ook kinderen, zien medicatie als de beste van twee kwaden. Liefst bouwden zij het medicijngebruik zo snel mogelijk af. Volgens het onderzoek van dr. Pelsser hebben zij een kans van zestig procent dat zij van hun medicatie af komen én hun ADHD genezen. Alleen maar door het dagelijkse dieet aan te passen. Nu is dat gemakkelijker gezegd dan gedaan. Want uitzoeken of voedsel in een bepaald persoon ADHD uitlokt, is een tamelijk ingrijpend proces dat vijf weken duurt. Blijkt een kind tijdens die eerste fase inderdaad ‘voedselgevoelig’, dan kan het nog wel een jaar duren voor duidelijk is welke voedingsmiddelen daarvoor verantwoordelijk zijn.

RED-dieet

Voor alle duidelijkheid: het dieet dat Pelsser ontwikkelde, borduurt niet voort op reeds bestaande ideeën over de invloed van suiker, gluten en melkeiwitten op de symptomen van ADHD. Ze werkt met een zogeheten RED-dieet (Restricted Elimination Diet). Een RED- of eliminatiedieet is een methode waarbij voedingsmiddelen één voor één worden uitgesloten als veroorzaker van een bepaalde reactie. Pelsser: “Het dieet is voor elk kind anders. De samenstelling hangt af van de leeftijd van het kind, zijn achtergrond en van medische factoren.” Wanneer het rudimentaire dieet

het gehoopte resultaat heeft, in 60 procent van de gevallen dus, gaat de deelnemer door naar de tweede fase, de provo­ catiefase. Daarin worden steeds nieuwe voedingsmiddelen geïntroduceerd, net zolang tot de ‘boosdoener(s)’ aan het licht kom(t)en. Pelsser: “De onderzoeken toonden aan dat ADHD bij veel kinderen veroorzaakt wordt door een overgevoeligheid voor voeding. Het gaat hierbij niet om kleurstoffen of suiker, maar om gewone voedingsmiddelen zoals bijvoorbeeld vis, soja, aardappel, sinaasappel of broccoli.“ Voeding blijkt volgens haar onderzoek tevens van grote invloed op het voorkomen van ODD (Oppositional Difiant Disorder), een ernstige vorm van opstandigheid die in driekwart van de gevallen met ADHD samengaat. Ook bijbehorende lichamelijke klachten zoals hoofdpijn, buikpijn, overmatig zweten en dorst nemen duidelijk af.

De gouden standaard

Vijftien jaar geleden was Lidy Pelsser een dierenarts met een meer dan gewone belangstelling voor psychologie. Avondstudie leerde haar een verbazingwekkende praktijk in de psychiatrie: medicinale bestrijding van symptomen, zonder de oorzaak van de stoornis te kennen. “Binnen mijn veteri­ naire opleiding werd het als wanprestatie beschouwd een therapie te starten, zonder op z’n minst een poging te wagen de oorzaak van de problemen te vinden“, schrijft ze in haar proefschrift. Proberen de oorzaak weg te nemen in plaats van symptoombestrijding, dat is de gouden standaard in de geneeskunde. Uiteindelijk zette een hondje Pelsser op het spoor van haar levenswerk. Het beestje leed niet alleen aan eczeem, maar ook aan het ‘fly catcher’s syndrome’. Een dwangmatige neiging denkbeeldige vliegen te vangen. ‘Duidelijk gestoord’, schrijft ze. Tegen de eczeem schreef Pelsser een ‘RED-dieet’ voor; een gebruikelijke handelwijze bij deze aandoening. Tot ieders verrassing bleek na zes weken niet alleen de eczeem verdwenen, ook de zenuwstoornis was opgelost. Als een dieet zo’n indringende verandering in de hersenen teweeg kan brengen, redeneerde Pelsser, dan is dat diepgravend onderzoek waard.

Jarenlang deed Pelsser ervaring met haar dieet op en jarenlang leurde zij met onderzoeksopzetten bij gerenommeerde medische tijdschriften. Toen The Lancet in 2009 haar onderzoeksprotocol accepteerde, was er geen geld genoeg. Een oproep bij EenVandaag bracht een weldoener op het idee de ontbrekende 200.000 euro ter beschikking te stellen en de rest is geschiedenis. In haar proefschrift kijkt Pelsser naar de toekomst. ‘RED’ zou de eerste stap moeten worden bij de behandeling van ADHD. Ze pleit voor onderzoek naar de biochemische processen die een rol spelen bij de ingewikkelde interactie tussen de darm, het centrale zenuwstelsel en de invloed daarop van verschillende soorten voedsel. Onderzoek naar biomarkers, die eventuele voedselgevoeligheden kunnen voorspellen. Onderzoek naar de genetische samenstelling van de darmflora; het effect van voedsel op de darmflora en de rol van voedsel bij andere psychiatrische en lichamelijke problemen. Kortom, precies het soort onderzoek dat de complementaire geneeskunde verder zou helpen.

Teleurstelling

Maar helaas. Begin oktober publiceerde het RIVM een kritisch rapport over het onderzoek en concludeerde dat er eerst beter bewijs moet komen of Pelssers aanpak überhaupt werkt. “Ik ben teleurgesteld over de kwaliteit van hun beoordeling”, zegt de onderzoekster in een reactie. “Dat een instituut van dit kaliber zijn huiswerk zo slecht doet. Ze halen bijvoorbeeld de eerste en de tweede fase van het onderzoek door elkaar.” Het RIVM stelt dat de resultaten het gevolg kunnen zijn van een placebo-effect. De suggesties die het instituut ter verbetering voorstelt, veegt Pelsser van tafel. “Deze ideetjes zou ik als creatief toejuichen, als ze van een basisschoolleerling kwamen. Wat het RIVM voorstelt is praktisch onuitvoerbaar. Sommige dingen kun je nu eenmaal niet honderd procent dubbel blind uitvoeren. Als dat de norm is dan kun je alle cognitieve gedragstherapie wel afschaffen.” www.adhdenvoeding.nl www.eenvandaag.nl

15

Recepten voor 4 personen

Het is mogelijk dat recepten en ingrediënten niet in overeenstemming zijn met uw persoonlijke dieet. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts.

Lekker eten

met Riëtte Janssen

Pompoen-courgettesalade

Tomatenpaprikasoep

Gesmoorde aubergines

Avocadopuree met walnoten

Ingrediënten: 200 g pompoen 200 g courgette 50 g pijnboompitten 1 sjalot 1 teen knoflook sap van ½ citroen 4 el olijfolie 1 tl honing 12 blaadjes sla rode peperbolletjes basilicumblaadjes om te garneren

Ingrediënten: 8 rijpe ontvelde tomaten, in vieren 1 kleine rode paprika zonder pitjes, in stukken 2 grofgehakte witte uien 2 el kokosolie 1 tl kurkuma zwarte peper 1 tl majoraan 1 tl rode paprikapoeder groentebouillon ½ bos basilicum

Ingrediënten: 2 el olijfolie 1 el kokosolie 2 grofgehakte uien 1 tl kurkuma 1 mespunt cayennepeper 2 aubergines 2 el miso 1 el tropisch diksap 1 dl water kiemen

Ingrediënten: 2 rijpe avocado’s 12 walnoten 1 kleine rode peper zonder pitjes zeer fijngesneden 100 gr. magere kwark 1 el olijfolie 2 fijngehakte teentjes knoflook sap van ½ citroen bio-shoyu

Fruitsmoothie als maaltijd (1 persoon)

Gevulde koolrolletjes in tomaten/gembersaus Ingrediënten: 8 groene koolbladen 200 g gare groene volle erwten 300 g gestoomde pompoen 2 fijngehakte rode uien 3 el kokosolie 1 tl verse gemalen korianderbolletjes 1 tl kurkuma zwarte peper 1 tl bonenkruid bio-shoyu 4 el verse peterselie of bieslook of korianderblaadjes

Ingrediënten: 1 appel • 1 sinaasappel • ½ citroen • 2 à 3 glazen gefilterd water • 1 el olijfolie • 1 el bijenpollen • snufje cayennepeper • 1 tl vitamine C poeder • 1 tl kurkuma • 1 tl rode paprikapoeder • ½ tl gemberpoeder • ½ tl spirulina • ½ tl chlorella (chlorofyl) of 2 handenvol chlorofylrijk blad zoals vogelmuur, spinazie, zevenblad, weegbree, paardenbloemblad, winterpostelein of veldsla • 1 el kaneel • honing of stevia naar smaak • 2 tl water met opgelost zeezout (84 elementen)*

Tomaten/gembersaus Ingrediënten: 2 fijngehakte uien • 4 rijpe gepelde tomaten • 2 el kokosolie • 3 cm verse gemberwortel of 1½ tl gedroogd poeder • 1 tl rode paprika • 1 tl kurkuma • zwarte peper • ½ dl groentebouillon • 2 druppels stevia

Bereidingswijze: Rasp de courgette en pompoen (met schil, zonder zaad) op een zeer fijne rasp (keukenmachine) en vermeng dit meteen met de olie, honing en het citroensap. Snipper de sjalotten en knoflook zeer fijn en meng ze erdoor. Rooster de pijnboompitjes heel licht in de koekenpan en roer deze erdoor. Neem 4 bordjes en leg op elk 3 slablaadjes en neem een kommetje dat je met het salademengsel vult. Zet dit omgekeerd als een heuveltje op de slablaadjes en garneer met basilicumblaadjes en een beetje gemalen rode peperbolletjes.

Bereidingswijze: Smelt de kokosolie en smoor in een pan de uien, paprika, kurkuma, paprikapoeder en zwarte peper. Voeg de tomaten erbij met de majoraan en breng dit aan de kook. Pluk de blaadjes van de basilicum en voeg deze toe aan de soep bij het fijnmaken met de staafmixer. Proef de soep en maak op smaak met groentebouillon.

Bereidingswijze: Smoor de uien in de olijfolie met kokosolie, de kurkuma en cayennepeper. Was de aubergines. Snijd het kapje eraf. Snijd de aubergines in de lengterichting in tien stukken. Voeg ze bij de gesmoorde uien en laat ze mee smoren.Los de miso op in het water met het tropisch diksap en giet dit over de aubergines. Doe het deksel op de pan en laat dit ongeveer 20 min. smoren en indikken. Serveer ze op voorverwarmde borden met een bol zilvervliesrijst of quinoa (Uitzicht 7-2006). Verdeel over de aubergines de avocadocrème. Garneer met een toefje kiemen.

Aubergine kan soms wat bitter smaken. Door de groente (in plakken gesneden) te bestrooien met zout en onder druk (bijvoorbeeld met een plat bord verzwaard met een pot) circa 30 minuten te laten staan, wordt waarschijnlijk de bittere waarneming van alkaloïden verhinderd. Spoel de plakken daarna onder koud stromend water af en dep ze met een doek droog. Nu kunt u de aubergine bakken. U kunt de plakken aubergine ook even in ruim kokend water blancheren. Daarna kan de aubergine gewoon worden verwerkt. Aubergine gaat gasvorming tegen. Eet aubergine nooit rauw. De stof solanine kan maag- en darmklachten veroorzaken. Solanine is zeer hittebestendig. Door verhitten wordt het solaninegehalte echter wel lager en het risico van maag- en darmklachten is dan erg klein. Invriezen kan alleen in bewerkte vorm. Bron: http://nl.wikipedia.org

16

Bereidingswijze: Doe het citroensap, de kwark, olijfolie, knoflook en peper in een mengbeker. Halveer de avocado’s en schep met een lepel het vruchtvlees eruit en voeg dit erbij. Meng dit alles met de staafmixer en maak op smaak met citroen en/of bio-shoyu. Kraak de walnoten en neem alleen goed gedroogde en schimmelvrije walnoten. Hak ze grof en meng ze door de avocadopuree. Deze puree is heerlijk over de aubergines als een topping of op brood als beleg.

Recepten insturen Heeft u een lekker recept dat past binnen de Moermankeuken? Kok Riëtte Janssen ontvangt het graag van u. Zij wil deze recepten in deze rubriek gebruiken, zodat anderen ook kunnen meegenieten. Stuur uw recepten per mail naar [email protected].

Bereidingswijze tomaten/gembersaus: Smoor in de kokosolie de uien goudgeel en voeg dan de tomaten en kruiden toe. Laat dit in 5 min. gaar worden. Voeg de warme bouillon toe en mix de saus glad met de staafmixer. Maak op smaak met stevia, gemberpoeder en peper. Bereidingswijze rolletjes: Zet de stoompan op met 1 liter water. Leg in de eerste pan de blokjes pompoen met daarboven acht gewassen groene koolbladen. Stoom dit gaar in ± 10 min. Smoor de uien in de kokosolie met de gedroogde en gemalen kruiden. Voeg de gare erwten en pompoen toe en warm dit goed door. Stamp het fijn en maak op smaak met bio-shoyu en peper. Meng er nu de verse kruiden doorheen. Verdeel dit mengsel over de acht gare koolbladen en maak er pakketjes van. Leg deze pakketjes weer in de stoompan om warm te houden. Verwarm de borden voor; leg op ieder bord twee koolrolletjes en verdeel de saus erover. Serveer er gierst (Uitzicht 5-2008) of drie kleuren rijst (Uitzicht 10-2010) bij.

Bereidingswijze: Deel de appel in vieren en verwijder het klokhuis. Schil de sinaasappel en pers de citroen uit. Doe alle ingrediënten in een blender en maak ze fijn. Proef en maak op smaak met honing of stevia. Drink de smoothie al kauwend op zodat de enzymen van het speeksel mee in het verteringsproces gaan. *Los Himalayazout of kwaliteit Keltisch zeezout in een afsluitbare pot met gefilterd water of bronwater op. Schud dit tot alle zout is opgelost. Voeg meer zout toe tot het water verzadigd is en de zoutkorrels op de bodem blijven liggen. In deze oplossing zitten 84 elementen in de juiste verhouding. Neem hiervan dagelijks 2 tl in je smoothie of opgelost in water. Bewaar deze pot buiten de koelkast uit het zonlicht. Met toestemming en dank aan Henk Mutsaers: www.uitdaging.net/pdf/ eBoek-Fruit-Smoothie.pdf

17

> Vervolg van pagina 6 > Interview Hans Moolenburgh

Dat kan onder andere door voldoende water te drinken. Zes tot acht glazen Spa blauw of water uit een omgekeerd osmoseapparaat, naast het gewone drinken. Bepaalde organen die met het lozen van gif te maken hebben moeten extra aandacht krijgen, zoals de lever en de nieren. Sap/vastenkuren en reinigende kruidenthee zijn uit een oogpunt van schoonmaak belangrijke middelen. Maar als iemand kanker heeft moet er meer gebeuren, zoals koffieklysma’s of bepaalde kuren zoals leverspoeling.

Negatieve gevoelens

Afbraak, opbouw en schoonmaak zijn volgens Moolenburgh dus drie belangrijke pijlers voor een gezond lichaam. Maar dan ben je er nog niet, want de mens is niet alleen zijn lichaam. Wij bestaan uit drie onderdelen: lichaam, emoties/gevoel en geest/bewustzijn. Ook op die gebieden moeten we aan de slag. Wat het gevoel betreft, leven we volgens Moolenburgh in een ziekmakende tijd. “We worden opgevoed met en omringd door negatieve gevoelens. De media zijn een bron van negatieve impulsen. Dat is zorgelijk, want een negatieve stemming vertaalt zich in het lichaam door een afbraak van het immuun­ systeem. De witte bloedlichaampjes worden negatief beïnvloed, ze worden laks, waardoor ze hun werk (het opruimen van bacteriën, virussen en kankercellen) niet meer zo goed uitvoeren. Negatieve gevoelens zijn dus even gevaarlijk als een pakje sigaretten. Ik heb het daarom altijd van groot belang gevonden dat patiënten bij mij met een glimlach de deur uitgingen. Dat kan betekenen dat je bepaalde dingen die je altijd hebt weggestopt onder ogen moet zien, voordat je er afscheid van kunt nemen. Veel kankerpatiënten hebben een knagend probleem waar ze nooit over gepraat hebben. Het zijn vaak lieve, meegaande mensen die geneigd zijn om negatieve dingen in lichaam en geest op te slaan. Dat negatieve moet er op de een of andere manier uit en dat begint door erover te praten.”

Kracht van de geest

Op het niveau van de geest wreekt het gebrek aan levensvisie zich volgens Moolenburgh. “De moderne maatschappij kenmerkt zich door een nihilistische materialistische levens­ instelling. Dat is echt een ramp. Kinderen leren dat we doorgeschoten mensapen zijn zonder vrije wil, het product van onze hersenen. Als je geen vrije wil hebt, heb je ook geen ver-

antwoordelijkheid. Zo kun je geen gezonde wereld opbouwen. Mensen hebben geen overkoepelende ideeën meer, geen visie van wat de wereld is, wat jouw plek daarin is, wie je bent als mens en wat je doet. We laten ons meevoeren op de stromen van de buitenwereld. Dat is een belangrijke kwaal van deze tijd en dat kost sloten energie. Het is cruciaal om af en toe even afstand te nemen en naar binnen te keren. Iemand die vrij is in de geest lekt geen energie.” De kracht van de geest wordt in het boek prachtig gedemonstreerd in het verhaal van een vrouw, Kitty Geneugelik, die in een eindstadium van borstkanker verkeerde. Ze zei tegen haar vader die haar kwam opzoeken : ‘Ik heb geen zin om dood te gaan’. Waarop hij zei: ‘Hou daar dan mee op!’ Met hard werken aan zichzelf genas ze.

Positieve noties

Het is belangrijk om te beseffen dat er op het mentale gebied het nodige te doen valt. Emoto heeft met zijn beelden van de kristallen van bevroren water duidelijk aangetoond wat de tastbare kracht van woorden is. Water waarbij op de fles positieve noties waren geschreven zoals ‘liefde’, kreeg mooie kristallen, terwijl kristallen die door lelijke woorden waren gevormd, onregelmatig en afzichtelijk waren. Ook Bachremedies werken met positieve noties. Moolenburgh vertelt in dit verband hoe hij ooit door een wanhopige vader werd gebeld wiens kind op sterven lag. Het jongetje had een hersentumor, lag in coma en was verlamd. De vader belde Moolenburgh in een laatste poging om het leven van zijn kind nog een paar dagen te rekken, in elk geval tot zijn verjaardag. Moolenburgh raadde aan om Bach remedie door de sondevoeding te mengen. Tot zijn eigen verbazing knapte het kind in de dagen en weken erna zienderogen op. Hij kwam bij, zijn verlamming verdween en een aantal jaren later werd hij zelfs genezen verklaard - natuurlijk wel met de nodige niet-toxische tumortherapie nadat hij weer wakker was geworden.

Aan het begin

Al met al is er, zoals de titel van het boek zegt, dus heel wat wat je kunt doen om te werken aan je gezondheid. En de ontwikkelingen gaan door. “Dit is de oogst van 25 jaar, maar dat wil niet zeggen ‘dat we er nu zijn’. We staan aan het begin van een ontwikkeling in plaats van aan het eind. Maar het allerbelangrijkste is dat we onze levensstijl drastisch gaan veranderen. We kunnen onmogelijk doorgaan op de ingeslagen weg. Als we dat inzien is er een belangrijke drempel genomen op weg naar een gezondere levensstijl.”

Advertentie

VASCULAIRE NUTRIËNTEN

18

Lijf & Leden Leden van de Moermanvereniging vertellen hoe ze persoonlijk invulling geven aan het thema ‘gezond eten – gezond leven’.

‘Je mag hier regulier overlijden, maar niet alternatief genezen’ W

im van Heck zou zichzelf niet graag expert willen noemen. “Ik ben slechts een geïnteresseerde leek”, tekent hij bescheiden aan. Toch is zijn kennis op sommige terreinen van de complementaire geneeskunde zo indrukwekkend dat hij menige professional verbaasd doet opkijken. “Je mag in dit land wel regulier overlijden maar niet alternatief genezen.” Die conclusie durft Wim van Heck na al die jaren wel voor zijn rekening te nemen. Sinds zijn moeder 35 jaar geleden vergeefs haar heil zocht bij de ziekenhuisgeneeskunde om verlost te worden van haar maagkanker, heeft hij een schat aan kennis en inzichten vergaard. Hij abonneerde zich op Amnestie (voor­ loper van Uitzicht), verdiepte zich in de orthomoleculaire geneeskunde en kwam van lieverlee steeds meer aan de weet.

Schokkend

Vanwege lichamelijke ongemakken bij zichzelf en in zijn omgeving maakte hij studie van een aantal belangrijke processen in onze stofwisseling. Hij haalde (en haalt) zijn kennis uit tijdschriften, boeken, vademecums voor apothekers en wetenschappelijke websites op internet. Daarbij deed hij voor zijn gevoel tamelijk schokkende ontdekkingen. Zo constateerde hij dat de reguliere geneeskunde het bloed van patiënten op van alles en nog wat laat onderzoeken behalve als er toch niets aan de onderliggende kwaal te doen is. “Dat lijkt logisch maar is tegelijkertijd heel beperkt gedacht”, stelt de Geldroppenaar. Een goed voorbeeld ter toelichting vindt hij lipoproteïne(a) dat door de lever wordt aangemaakt. Bij sommige mensen met een bepaalde genetische structuur produceert de lever een overmaat aan deze stof en dan kan aderverkalking het gevolg zijn. Geen arts die zich daarmee

bezighoudt want wie met deze afwijking behept is, is in de reguliere sector snel klaar. Men heeft er niets voor. Van Heck: “Via de complementaire geneeskunde kan de schadelijkheid van die overmatige aanmaak worden beperkt. Allereerst is verhoging van het HDL (het goede cholesterol-red.) en bloedvatbescherming door middel van orthomoleculaire suppletie dan dringend noodzakelijk. Later kan eventueel rodegistrijst plus niacine – tegenwoordig ook in flushvrije vorm verkrijgbaar – worden ingezet.”

Dramatische daling

Nog zoiets: het prikken op CRP, een moderne indicatie voor het meten van ontstekingsactiviteiten. Het CRP is een biomarker voor ontstekingsactiviteit en regulier gezien verder niet interessant. “Erg jammer”, vindt Van Heck. Een hoge CRP is namelijk ook een risicofactor voor hart- en vaatziekten. Daarom raadt hij aan periodiek te laten prikken als er sprake is van ontstekingen of over­ gewicht. Ook in het inwendige buikvet kunnen kleine ontstekingsactiviteiten ontstaan die CRP-verhogend zijn. Daarbij wijst hij op wetenschappelijke onderzoeken die steeds meer duiden op een mogelijk verband tussen een verhoogde ontstekingsactiviteit en kanker. Een soortgelijke ontdekking deed hij ten aanzien van homocysteïne (een aminozuur). Net als bij lipoproteïne(a) geldt dat bepaalde mensen daarvan van nature teveel aanmaken. Hij is daar zelf een voorbeeld van. Het zit in zijn familie. “Doe je daar niks aan dan kun je wachten op ellende. Hart- en vaatziekten en kanker bijvoorbeeld maar ook dementie als gevolg van vaatvernauwing plus Alzheimer.“ Hij is zelf het levende bewijs dat, anders dan de reguliere geneeskunde beweert, er een uitstekende aanpak van het pro-

Naam: Leeftijd: Lid sinds:

Wim van Heck 68 1976

bleem bestaat. Hij gebruikt zelf foliumzuur, in combinatie met vitamine B12 en B6 (pyridoxaal-5-fosfaat). “Ik had een veel te hoog gehalte. Dankzij deze aanpak is het werkelijk dramatisch gedaald en dit zonder enige bijwerking.”

Wonderen

Een ander middel waar hij graag reclame voor maakt, is Prostasol. Het bestaat uit louter plantaardige stoffen en hij weet met absolute zekerheid dat het middel in staat is om de PSA-waarde in het bloed sterk terug te brengen. Zoals bekend kan een verhoogde PSA-waarde duiden op prostaatkanker. Vermoedelijk is wel van groot belang dat de reguliere prostaatbehandeling niet doorloopt bij de inname van Prostasol omdat veel middelen een soort schild aanleggen tegen de werking ervan. Vandaar dat het vaak wordt toegediend in stadia waarin de patiënt is uitbehandeld. “Maar zelfs dan kan het wonderen doen” , verzekert hij. Voor alle duidelijkheid benadrukt Van Heck dat hij zich uitsluitend baseert op herhaalde, gedegen wetenschappelijke onderzoeken. “Ik discussieer erover met artsen en apothekers. Het duurt soms even maar ik heb al diverse keren meegemaakt dat ze mij schoorvoetend gelijk moesten geven.”

19

In deze rubriek gaat arts drs. Bob Hornstra in op de meest uiteenlopende medische vragen. Schriftelijk gestelde vragen worden uitsluitend in deze rubriek beantwoord en niet in een persoonlijk schrijven. Vragen met een algemene strekking zijn altijd welkom. Voor dringende persoonlijke vragen: bel met Patiëntenvoorlichting 088-2424240.

Vraag Blepharospasme ‘Een zeer goede kennis van ons, een vrouw van 70 jaar, heeft sedert vier jaar een zogenoemde blepharospasme. Na de laatste botulisme-injectie van augustus j.l. zei de neurologe dat er niets meer aan te doen is dan misschien de oogleden boven op de brilranden te leggen. Onze vriendin kan dan niet meer autorijden en is hieronder zeer verslagen. Is hier, voor zover u weet, nog een remedie voor? Is er ook een (familiaire) oorzaak voor te vinden?’ Ik neem aan dat u met blepharospasme bedoelt een spasme (verkramping) van de kringspieren rond het oog. Ik vraag me allereerst af of het misschien met de botulisme-injecties te maken heeft; dan zou het homeopathische middel Ledum (C30) een poging waard zijn. Ledum wordt vaak voorgeschreven voor de gevolgen van een steek, denk aan een steek van een mug of wesp, maar ook van een naald. Buiten de homeopathie zou acupunctuur mogelijk een verlichting van de kwaal kunnen bieden. Ook denk ik aan de mogelijkheid van neuraaltherapie. Andere homeopathische remedies kunnen zijn: mezereum, agaricus (een belangrijke remedie tegen tics van de oogleden) en magnesium phosphoricum. Uw vriendin kan dan het beste een arts voor homeopathie consulteren.

Ooroperatie ‘Moet ik toegeven en mijn oor laten opereren?’ Dat is een van de vele vragen die een 85-jarige man mij voorlegt. Hij schrijft me: “Sinds ik kanker had aan mijn slokdarm (stembanden) en lid ben geworden van de Moermanvereniging, lees ik het blad Uitzicht. Meestal helemaal, en vooral uw commentaar op verschillende vragen. Ik ben een man van 85 jaar, weduwnaar, kinderen de deur uit, woon zelfstandig en zorg voor mijzelf. Heb in beide oren een gehoorapparaat. Beide oren moesten regelmatig worden uitgespoten, aanvankelijk met een fibreerapparaat en later met een spuit maar daarmee spoot men het gehoorvet vaster in plaats van los en uit mijn oor, ondanks tevoren gebruik van olie. Ik werd steeds dover, belandde bij een KNO-arts en kreeg oordrup-

20

pels, ook antibioticatabletten maar zonder resultaat. De foto van het oor liet zien dat het oorsmeer aan de binnenkant van mijn trommelvlies zit met een ontsteking daar. Ook zouden zich resten van zich dagelijks vernieuwende cellen op het trommelvlies hebben vastgezet. Dit zou alleen door een operatie verwijderd kunnen worden, via het doorboren van het rotsbeen om het trommelvlies aan de binnenkant schoon te maken. Hoe kun je resten van cellen zien via een röntgenfoto? Ze zijn naar mijn oordeel veel te klein. Hoe kan ik vochtig, pusachtig vuil aan de buitenzijde van mijn trommelvlies hebben, als er een ontsteking is aan de binnenzijde? Voor hoe lang ben ik gevrijwaard van een volgende operatie? Bestaan er medicamenten die mijn trommelvlies van binnen schoonmaken en schoonhouden? Ten slotte vraag ik mij af of ik een second opinion aan een andere KNO-arts kan vragen of zegt u: ‘Joh, geef gewoon toe om te opereren, je bent 85.’ Stel dat die dokter zegt dat er tot mijn dood toe geen kans meer is op een herhaling met een operatie, dan ben ik tevreden.” De kliertjes in de huid van het kraakbenige gedeelte van de gehoorgang produceren oorsmeer, cerumen genaamd. De productie van het oorsmeer is individueel heel verschillend. Cerumen bevat veel vetten, is licht zuur en heeft een beschermende functie. Schoonmaakpogingen van de gehoorgang met wattenstokjes, lucifers en dergelijke zijn sterk af te raden, omdat ze tot afsluitingen kunnen leiden en tot ontstekingen (otitis externa) als gevolg van beschadiging van de huid. Een cerumenprop kan meestal verwijderd worden middels het uitspuiten met lauwwarm water door de huisarts, nadat er een weekje met olie (slaolie of earex van de drogist) is gedruppeld. Proppen die vastzitten kunnen eventueel met een zogenaamd cerumlisje of -haakje verwijderd worden door een KNO-arts. Ik begrijp uit uw brief dat dit laatste bij u niet mogelijk is omdat er zich een ‘aanbaklaagje’ aan de binnenkant van het trommelvlies heeft vastgehecht. Een tweede opinie bij een KNO-arts van een academisch ziekenhuis is zeker mogelijk. Als de ophoping van cellen aan de binnenzijde van het trommelvlies voldoende dik is, kan het op de röntgenfoto worden waargenomen. Mogelijk kunnen homeopathische remedies verlichting geven; ik denk aan Pulsatilla D4 driemaal daags

Antwoord en Conium D12 (met name als er draaiduizeligheid bestaat en er teveel en te vaak oorsmeervorming plaatsvindt) eenmaal daags. Vanzelfsprekend verdient bezoek aan een homeopathisch arts de voorkeur. Wanneer u toch besluit tot opereren dan is de kans op een herhaling volgens mij erg klein als u op de goede manier uw gehoorgang schoonhoudt. Bijvoorbeeld door regelmatig uw oren in te druppelen alvorens het oorsmeer onder een douchestraal te verwijderen, of bij de huisarts te laten uitspuiten. Nooit meer met wattenstaafjes proberen het oorsmeer te verwijderen.

Alzheimer ‘Ik ben een vrouw van 68 jaar en heb een vraag over stevioside en kurkuma. Onlangs las ik in Uitzicht dat stevioside en nog meer kurkuma goed zouden zijn tegen Alzheimer. Ik gebruik geen medicijnen, alleen calcium 1000 mg en vitamine D 800 ie tegen botontkalking en neem elke dag een multivitamine. Nu komt er Alzheimer in mijn familie voor en mijn vraag is: kan ik uit voorzorg stevioside en/of kurkuma gebruiken en zo ja, hoeveel per dag? Zijn deze middelen ook te verkrijgen bij de Roode Roos?’ Inderdaad zijn kurkuma en stevioside preventief te gebruiken ten aanzien van Alzheimer. Maar deze middelen maken deel uit van een groter geheel van antioxidanten die voorkomen dat in het lichaam een soort chronische ontsteking ontstaat. Maar ook is er gepubliceerd over de gunstige werking van appelsapconcentraat, twee glazen appelsapconcentraat per dag zouden een gunstig effect hebben bij manifeste Alzheimerpatiënten. Gedrag en stemming zouden onder andere daardoor verbeteren. Deze ziekte is echter niet zo simpel met enkele middeltjes te behandelen. Bij de ziekte van Alzheimer zijn 5 mole­ culen geïdentificeerd die betrokken zijn bij het ontstaan ervan. Een van deze moleculen is APO-E, gevormd door het Apolipoproteïne E-gen. Er is een goede en een slechte variant van dit gen. Het slechte gen is het APO-E4 gen: personen met dit gen hebben en grotere kans op Alzheimer. Het is gebleken dat de negatieve effecten van dit slechte APO-E4 gen kunnen worden verminderd door Omega-3 vetzuren (in vette vis) en een cholesterolarm dieet.

Verder lijkt palm- en kokosvet goed inzetbaar bij Alzheimer (publicatie in Ortho magazine, februari 2011). Het gaat om 100% zuivere palm of kokosolie (rijk aan M.C.T. of middellange vetzuurketens). De verklaring zou gevonden worden in het feit dat deze middellange vetzuurketens in de mitochondriën van de lichaamscellen worden geoxideerd waardoor Acetyl co-enzyme A wordt gevormd, een belangrijke verbinding die weer te maken heeft met productie van ketonlichamen. Ketonlichamen (chemische verbindingen met een CO groep) en glucose worden door de neuronen (hersencellen) gebruikt als brandstof. Bij Alzheimer kunnen sommige delen van de hersenen geen glucose meer opnemen ten gevolge van insulineresistentie of door afsterving. Deze ketonlichamen vormen aldus een alternatieve brandstof. Het ontstaan van teveel insuline in het bloed of insulineresistentie door overconsumptie van snelle koolhydraten, komt in onze westerse maatschappij erg veel voor maar daarover een andere keer. Preventie van de ziekte van Alzheimer volgt uit het bovenstaande. Toch nog enkele aanvullingen: Ginkgo biloba, fosfatidylcholine, SAMe, vitamine B3, B12. Maar ook: niet roken, matig rode wijn drinken en zorgen voor een laag homocysteïnegehalte in het bloed (onder de 10 nmol/l). Homocysteïne is een cholesterolverbinding maar wel een die sterk ‘plakt’ aan de binnenkant van de bloedvaten. Een hoog homocysteïne gehalte kan onder andere worden verlaagd met vitamine B12 en foliumzuur. Ik heb geprobeerd uw vraag over Alzheimer duidelijk en niet al te ingewikkeld te beantwoorden. Ik hoop dat dit gelukt is.

Cytoscopie ‘Is een cytoscopie en het wegnemen van weefsel van een poliepje in mijn blaas volgens u verantwoord of niet?’ Een mevrouw van 83 jaar (al 30 jaar lid van de Moermanvereniging) heeft wat bloedverlies gezien in de urine. Nadat ze stopte met de ascal (bloedverdunner) heeft ze dat niet meer gezien. Ze is toch naar de uroloog verwezen en die heeft middels een echoscopie een poliepje gezien in de blaas. Lees verder op pagina 31 >

21

Roundup is binnen enkele decennia tijd uitgegroeid

Meest en minst bespoten

tot een van de meest gebruikte onkruidbestrijdings-

De Amerikaanse organisatie EnvironmentalWorking Group heeft haar lijsten van meest en minst bespoten producten geactualiseerd. Ze zien er nu zo uit:

middelen ter wereld. Volgens de fabrikant is het een doorbraak omdat de milieubelasting minimaal is.

EWG adviseert deze producten biologisch te kopen: 1. Appels 2. Selderij 3. Aardbeien 4. Perziken 5. Spinazie 6. Nectarines 7. Druiven 8. Zoete paprika’s 9. Aardappels 10. Blauwe bessen 11. Sla 12. Boerenkool

Greenpeace stelt in een recent rapport daarentegen dat het kankerverwekkend is en mogelijk hormoon­ verstorend. Uitzicht ging op zoek naar de waarheid die, als zo vaak, in het midden ligt. Tekst: Jan van Klinken Foto: Wikimedia

Alternatief voor Roundup volgens Wageningse expert nog slechter

Onkruidverdelger toegelaten maar toch omstreden O

nkruid bestrijden met Roundup is even goedkoop als effectief. Dat staat vast. De producent ervan, de Amerikaanse multinational Monsanto, vaart er dan ook wel bij. Het laat alle concurrenten ver achter zich. Het middel wordt wereldwijd massaal toegepast, niet alleen op stoepen, straatjes en schoolpleinen maar ook op mega-akkers met maïs of sojabonen, in de tuinbouw en in de bossen. Monsanto beweert dat de milieubelasting minimaal is. De Amerikaanse en Europese instanties die over de toelating van bestrijdingsmiddelen gaan, onderschrijven die claim. Vandaar dat het gebruik zowel in de VS als in alle Europese landen is toegestaan.

Steriele arealen

Bij toepassing in de land- en tuinbouw is er wel een probleem. Het doodt niet alleen onkruid maar het belemmert ook de groei van gewassen. Monsanto heeft daar wat op gevonden. Het heeft via genetische manipulatie zaad ontwikkeld dat resistent is tegen Roundup. Met name bij de verbouw van soja, katoen, mais en koolsoorten wordt daarvan dankbaar gebruik gemaakt. Het resultaat is een steriel areaal waarop alleen maar gewassen groeien en ieder ander groen is en wordt uitgeroeid. Een stuk minder enthousiast dan de fabrikant is milieuorganisatie Greenpeace. In een recent rapport stelt het dat Round­up wel degelijk schadelijk is voor mens en milieu. Het gif glyfosaat, dat in Roundup zit, kan volgens het rapport een rol spelen in de ontwikkeling van kanker en is mogelijk hormoonversto-

22

rend. Greenpeace heeft het rapport opgesteld in samenwerking met de Britse organisatie GMFreeze. Greenpeace is niet onder de indruk van de studies die aantonen dat Roundup weinig milieubelasting geeft. De onderzoeken zijn volgens de organisatie uitgevoerd door Monsanto zelf. Uit onafhankelijk onderzoek blijkt echter dat het werkzame gif glyfosaat wel degelijk een groot risico voor de gezondheid kan zijn. Daarom roepen Greenpeace en GMFreeze op om de vergunning voor het gebruik van Roundup en andere glyfosaatbestrijdingsmiddelen zo snel mogelijk opnieuw te laten beoordelen. Het rapport van de twee milieuorganisaties analyseert bijna tweehonderd onafhankelijke wetenschappelijke onderzoeken. Het wijst erop dat glyfosaat niet alleen schadelijk is maar er ook voor zorgt dat onkruid immuun wordt voor het middel. Daardoor zijn boeren genoodzaakt om steeds meer gif te gebruiken bij het bestrijden van onkruid. “De belofte van Monsanto, dat de onkruidbestrijding met Roundup gemakkelijker en goedkoper zou worden, is dus onjuist”, stelt Herman van Bekkem, gentech- en landbouwdeskundige bij Greenpeace.

Niet iets beters

Landbouwkundige dr.ir. Corné Kempenaar van de universiteit van Wageningen zegt het gedeeltelijk met Greenpeace eens te zijn. Hij deed onderzoek waarbij Roundup was betrokken en stelt er niet omheen te kunnen dat herbiciden zoals glyfosaat betrekkelijk gemakkelijk kunnen afspoelen naar het opper-

vlaktewater, zeker als ze gebruikt worden op verhardingen. Ze komen dan via het riool in de zuiveringsinstallaties maar er blijven meestal residuen over. Gevolg is dat er te hoge concentraties herbiciden voorkomen bij de inlaatpunten voor winning van drinkwater én in het grondwater. “Toch moet ik er wel bij zeggen”, tekent Kempenaar aan, “dat glyfosaat een van de minst vervelende onkruidbestrijdingsmiddelen is. Greenpeace pleit voor een verbod maar wat krijg je dan? Andere middelen zijn altijd schadelijker. Als er geen onkruidbestrijdingsmiddelen nodig zouden zijn, was ik het met Greenpeace eens. Maar nu dat wel zo is, is er tot nu toe niet iets beters dan glyfosaat.” Ook gaat hij niet mee in de bewering van Greenpeace dat Roundup kankerverwekkend is. “Ik heb me in de onderzoeken verdiept waarnaar ze verwijzen maar ik vind dat Greenpeace op dit punt geen sterke casus heeft. Reken ook maar dat er bij de toelating heel goed naar die onderzoeken wordt gekeken.” Waar hij het weer wel mee eens is, is dat onkruid ongevoeliger wordt voor Roundup zodat er steeds meer nodig is. Dat is zowel slecht voor het milieu als voor de portemonnee van de boeren. “In die zin straf het kwaad zichzelf”, aldus Kempenaar.

Laagst in pesticide/minst bespoten: 1. Uien 2. Suikermais 3. Ananassen 4. Avocado’s 5. Asperges 6. Zoete erwten 7. Mango’s 8. Aubergines 9. Meloenen 10. Kiwi’s 11. Kool 12. Watermeloenen 13. Zoete aardappelen 14. Grapefruit 15. Champignons

Onkruid kan tegenwoordig ook bestreden worden met machines die met stoom werken. Ze herkennen onkruid en verbranden dat. “Maar die gebruiken veel meer brandstof dan machines die Roundup spuiten. Dat is net zo goed schadelijk voor het milieu. Zo gemakkelijk is de keuze dus niet”, besluit Kempenaar.

23

Advertenties

Gezond leven Gezond blijven 10% kort i Rood ng bij de e Ro os

Een leven lang vitaal! Squalene is een bijzondere stof die zowel in het menselijk lichaam als in de natuur wordt aangemaakt. Het behoort tot een speciale groep antioxidanten, de zogenaamde isoprenoïden en wordt uit de levertraan van de diepzee dogfish verkregen. Squalene heeft het vermogen om zuurstof toe te voegen aan de menselijke cel. Hierdoor beschermt het de cellen waardoor het lichaam wordt behoed voor de ziekmakende moleculen. Issho Genki® Squalene iP6 is een veelzijdig, natuurlijk en zuiver voedingssupplement dat uw lichaam weer in balans brengt.

Versnelt herstel

Toename energie, vitaliteit en uithoudingsvermogen Beschermt tegen vroegtijdige veroudering van de huid

Beschermt tijdens chemotherapie en bestraling Beschermt cellen en weefsels

Fyto-Life van Hogendorpplein 28 5051 SR Goirle T: +31 (0) 13 534 6437 F: +31 (0) 13 530 2247 E: [email protected] W: www.fyto-life.nl www.isshogenki.com

Chemo en visolie: wetenschappers en pers onverantwoord(elijk) Op 13 september verscheen een persbericht van het UMC Utrecht: ‘Tumoren ongevoelig door visolie’. De landelijke media pikten het vrijwel allemaal op: ANP/Telegraaf: Gebruik geen visolie bij chemotherapie. NOS: Visolie kan effect chemotherapie opheffen. Trouw/Volkskrant: Gebruik visolie tijdens chemo sterk afgeraden. BBC/Wall Street Journal: Fish oils block chemotherapy drug.

Luchtwegformule: Een steuntje in de rug • uitgekiende combinatie van vitaminen, mineralen en kruiden die elkaar aanvullen • stimuleert het immuunsysteem • geeft verlichting aan de luchtwegen

Belangrijkste feit is dat in het Utrechtse onderzoek niet één kankerpatiënt één druppel visolie heeft gehad. Toch adviseren de onderzoekers geen visolie supplementen te gebruiken bij chemo. Zomaar: direct vanuit het Utrechtse laboratorium de wereldpers in. In de studie werd aangetoond dat immuuncellen van muizen een bepaald vetzuur aanmaken als reactie op en bescherming tegen toxische chemotherapie (op zich dus een heel natuurlijke reactie). De onderzoekers hebben willekeurig slechts twee visolie supplementen (van de vele die er op de markt zijn) geanalyseerd en vonden daarin hetzelfde vetzuur (niet verwonderlijk want het zit er van nature in, tenzij het eruit gezuiverd is). De muizen kregen maar een keer een hoeveelheid visolie toegediend en de werking van de chemo bleek geremd.

In prijs verlaagd van € 23,00 inclusief BTW per 60 vegetarische capsules naar € 19,95 Let op: raadpleeg eerst uw arts als u onder behandeling staat

www.vitortho.nl

Wat dit betekende voor kankerpatiënten met chemo en die tegelijkertijd visolie supplementen gebruiken, wordt in het wetenschappelijke artikel op een bijzonder ingewikkelde manier beschreven. Eenvoudiger ging blijkbaar niet. Duidelijk is dat het feitelijk alleen om een muizenstudie ging. Op een bijzonder vage en omslachtige manier probeerden de onderzoekers de betekenis voor de patiënt te vertalen. Reden om een van de onderzoekers per email om een nadere verklaring te vragen. Het antwoord bevestigde wat ik al vermoedde: ‘Wij hebben ons onderzoek uitgevoerd in muizen, en daarin zien we dat het gebruik van 2 geteste visoliën de werking van chemotherapie vermindert. Dit wijten wij aan een specifiek vetzuur dat in deze 2 visoliën aanwezig is. Omdat het effect bij muizen zo sterk is, raden wij visolie gebruik bij patiënten af, in afwachting van onderzoek bij mensen. Ik wil benadrukken dat het resistentie opwekkende effect van visolie niet bij mensen aangetoond is.’ In het artikel verder geen woord over bevindingen in andere onderzoeken over de interactie van chemotherapie en visolie. Niet één studie wordt genoemd, terwijl die er wel degelijk zijn waaruit blijkt dat visolie supplementen juist een gunstig effect hebben samen met chemotherapie. Ook opmerkelijk is dat in het artikel over vis op het Nederlandse menu met geen woord wordt gerept. Het is duidelijk dat de onderzoekers bewust de publiciteit hebben gezocht om hun negatieve advies ten aanzien van visolie supplementen de wereld in te helpen. Dat is gelukt. Maar is dit gerechtvaardigd op basis van hun onderzoek, waarin geen enkele kankerpatiënt één capsule visolie heeft gehad? Nog maar eens dat opvallende citaat uit de mail van een van de onderzoekers: ‘Ik wil benadrukken dat het resistentie opwekkende effect van visolie niet bij mensen aangetoond is’. Zet dat eens af tegen de kop van het Utrechtse persbericht: ‘Tumoren ongevoelig door visolie’. Ook de pers speelt hierin een dubieuze rol door klakkeloos en kritiekloos het bericht verder de wereld in te leiden.

Dr. Gert Schuitemker

www.ortho.nl

24

25

Kruiswoordraadsel Oplossing

De prijzen gaan naar deze winnaars: 1e prijs: mevr. Jonker, Hoevelaken 2e prijs: mevr. Vermeulen, Breda 3e prijs: mevr. Samkalden, Amersfoort. De inzenddatum voor de puzzel in Uitzicht 2011/09 sluit 10 januari 2012. LET OP! Het inzenden van de oplossing is alleen mogelijk door: overschrijving van tenminste € 1,00 op ING rekening 6189, t.n.v. Moermanvereniging te Alphen aan den Rijn. Vermeld uw oplossing onder mededelingen. Gert Tretmans Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo tel. (0546) 56 94 11. E-mail: [email protected]

26

Verantwoording De redactie van Uitzicht en het bestuur van MMV brengen de inhoud ter kennis en beoordeling; zij aanvaarden geen verantwoordelijkheid voor de toepassing ervan. Overname van artikelen door derden is uitsluitend toegestaan met schriftelijke toestemming vooraf. Redactie en bestuur behouden zich het recht voor zonder opgave van redenen teksten, advertenties en te beantwoorden vragen te weigeren. Eindredactie Cor van Groningen Medewerkers aan dit nummer: Drs. Bob Hornstra, arts Riëtte Janssen Jan van Klinken Arjan van Laar Hans Nieuwstad Petra Pronk Dr. Gert Schuitemaker Fotografie Stef Breukel e.a.

Horizontaal: 1. geografische mijl; 3. onberaden wijze waarop een zaak wordt aangegrepen; 13. science fiction; 15. eikenschors; 17. zak; 18. meisjesnaam; 19. meisjesnaam; 20. opnieuw; 22. plaats in Gelderland; 24. omroepvereniging; 25. levenslucht; 26. voorzetsel; 28. onheilsgodin; 30. vrucht; 32. bijbel deel; 33. droog en onvruchtbaar; 34. jongensnaam; 36. Chinese vermicelli; 37. klasse; 38. honingdrank; 39. met de nek aankijken; 41. watervogel; 43. gesloten; 45. norsige vrouw; 47. kleur; 49. plaats in Gelderland; 51. oud-IJslandse literatuur; 52. het zij zo; 53. herkauwer; 54. uniek; 55. godin van de aarde; 56. Britse pistoolmitrailleur; 58. zuiver; 60. Engels bier; 61. kloosterzuster; 63. misten; 66. onbeschaafd; 68. buislamp; 70. gevuld; 72. stad in België; 73. spoedig; 74. Archi Episcopus; 75. ronddraaien; 78. streling; 79. componist; 81. stad in Algerije; 82. mannetjes kip; 84. struisachtige vogel; 86. ploeg spelers; 87. voormalig Nederlands eiland; 88. advies; 90. oorlogsgod; 92. hoge piet; 93. persoonlijk voornaamwoord; 94. beroep; 95. niet even. Verticaal: 1. vasthoudend aan een aangenomen gewoonte; 2. gemeenschappelijke weide; 4. als boven; 5. voetpunt; 6. balken; 7. bijbelse figuur; 8. Votre Excellence; 9. eerste vrouw; 10. aanduiding van biljoenvoud; 11. vrucht; 12. rivier in Noord-Brabant; 13. plaats in Friesland; 14. onbekende en mysterieuze zaken binnen een familie; 16. paardje; 19. inlichtingendienst buitenland; 21. toespraak; 23. gemeen; 24. huidbedekking van vogels; 25. hoge stand; 27. schoorsteenzwart; 29. lust; 31. vreemde munt; 34. boeien; 35. doen kamperen; 38. plaats op Sumatra; 39. onpersoonlijke hogere macht; 40. hinniken; 42. manwijf; 44. lofdicht; 46. knaagdier; 48. Economisch Technologisch Instituut; 50. geneesmiddel; 56. knevel; 57. huishoudelijk keurmerk; 59. omroepvereniging; 62. bakplaats; 64. vlag; 65. rivier in België; 67. deel van een bijenkorf; 69. papegaai; 71. componist; 73. leefregel; 74. Belgische zanger; 76. deel van een boom; 77. voeg; 79. groef; 80. jongensnaam; 83. groet; 85. kerel; 88. zangnoot; 89. kiem; 91. Societas Jesu. Als u de hele puzzel hebt opgelost, kunt u aan de hand van de cijfers ook de onderste balk invullen. Hier ontstaat dan de uiteindelijke oplossing.

Redactiecommissie Truus Hartsink Drs. Hans Stoop Cor van Groningen

Inschrijving Uitzicht ISSN 0169-9938 Uitzicht op internet www.moermanvereniging.nl E-mail: [email protected] Kopij volgend nummer: Magazine 10/2011 vóór 21 november 2011

Open brief aan de minister van VWS De waarheid in de geneeskunde. Dat is het onderwerp van de Open Brief die mr. N.H. de Vries op 18 oktober 2011 aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport schreef. In deze brief veegt hij op erudiete wijze de vloer aan met de uitspraak van Edith Schippers, minister van VWS, dat er voor de werkzaamheid en effectiviteit van de complementaire behandelwijzen (CAM) geen of onvoldoende wetenschappelijk bewijs bestaat en dat CAM dus niet ‘evidence-based’ is. Een stelling die vaak wordt gebruikt om complementaire behandelwijzen buiten spel te zetten. N.H. de Vries is niet alleen vanuit zijn verleden als rechter geïnteresseerd in waarheidsvinding op dit terrein, maar ook vanuit zijn hoedanigheid als patiënt die is aangewezen op ingrijpende medische zorg, zoals hij in de brief aangeeft. “De aanleiding tot dit schrijven wordt gevormd door mijn verontrusting over de naar mijn oordeel onevenwichtige wijze waarop de discussie hier te lande wordt gevoerd over de afgrendeling van CAM ten opzichte van reguliere geneeskunde. Bij deze afgrendeling wordt ook door u, als minister van VWS, het kernargument in stelling gebracht dat CAM niet ‘evidence based medicine (hierna: EBM) is, waarin besloten ligt dat de reguliere geneeskunde daarentegen wel EBM zou zijn”, aldus De Vries.

Kortom: een buitengewoon interessante brief over een belangrijk onderwerp. In het volgende nummer van Uitzicht gaan we hier dan ook zeker verder op in.

Redactieadres Redactie Uitzicht Hof van Azuur 30 2614 TB Delft Advertenties Advertentiemogelijkheden en tarieven kunnen worden aangevraagd bij: J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36 6006 LL Weert Telefoon (0495) 53 22 20

Korte berichten

Het is precies dit argument dat de briefschrijver op goede gronden in de rest van zijn brief aan mootjes hakt. Hij is van mening dat de adviseurs van de minister haar een aantal essentiële feiten omtrent zowel de reguliere geneeskunde als CAM onthouden, waardoor haar zienswijze op beide takken van de geneeskunde aantoonbare ‘factual beliefs’ bevat. Factual beliefs zijn op geloof berustende overtuigingen die voor vaststaande feiten worden gehouden, waardoor de wetenschappelijke waarheid geweld wordt aangedaan als gevolg van een vermenging van feit en fictie.

Vegetarisch koken met de seizoenen

c o l o f o n

‘Altijd kritisch blijven op je voeding’ is de oplossing van de puzzel in Uitzicht 2011/07. Nederlanders eten ongezond. De bevolking eet nog altijd veel te weinig fruit, groente, vis en vezels. Dat constateert het Rijksinstituut voor Volks­ gezondheid en Milieu (RIVM). Deze adviesorganisatie voor de overheid hield een Voedsel Consumptie Peiling onder bijna 4.000 Nederlanders en onderzocht hun eetgedrag tussen 2007 en 2010. Dertien jaar geleden werd de peiling, onder mensen van 7 tot 69 jaar, ook uitgevoerd. Het blijkt dat Nederlanders het afgelopen decennium niet gezonder zijn gaan eten. Zo consumeren volwassenen gemiddeld 100 tot 120 gram groenten per dag, terwijl dat 200 gram zou moeten zijn. Ook fruit en vezels worden te weinig gegeten. Het goede nieuws is dat mensen minder transvetzuren binnen krijgen. Die verhogen de kans op hart- en vaatziekten. Transvetzuren zitten van nature in voedingsmiddelen, maar zij ontstaan ook bij het verharden van plantaardige oliën. Na een daling van transvetzuren in margarines en bereidingsvetten voor thuisgebruik, zijn in de afgelopen tijd ook de gehalten in buitenshuis bereide voedingsmiddelen gedaald. Bijvoorbeeld in snacks en koek. Het bedrijfsleven is zich bewust geworden van de risico’s. De consumptie van de verzadigde vet­ zuren is echter nog steeds te hoog. Het RIVM onderzocht niet waarom mensen de aanbevelingen voor gezond eten niet opvolgen. Dus mensen, blijf kritisch op uw voeding en weet wat u eet.

Uitzicht is het tijdschrift van MMV Natuurlijke kankerpreventie en Ondersteunende therapieën. Het verschijnt tien keer per jaar en wordt gratis aan de leden van de vereniging beschikbaar gesteld.

Wij zijn behoorlijk afgedwaald van het ‘natuurlijke pad’. Blauwe bessen in de lente, het hele jaar door paprika’s, het is allemaal geen probleem meer. Tenminste, niet in de aanschaf. Maar als het gaat om ‘natuurlijk gezond’ is het een ander verhaal. We weten nauwelijks meer wat ‘natuurlijk’ betekent en hoe het smaakt. Daarom introduceert Marry Foelkel vier keer per jaar een culinair event op haar kruidentuin in Beekbergen: vegetarisch koken met de seizoenen. Eten bij Marry Foelkel is een belevenis. Voor wie gewend is aan het gewone huis-, tuin- en keukenvoedsel is zo’n culinair bezoekje aan de kruidentuin in Beekbergen absoluut een aanrader. Niet alleen omdat je er allerlei heerlijke dingen kunt proeven, maar ook omdat je

kennis over gezond in een paar uur tijd flink wordt bijgespijkerd. Er vliegen enorm veel ‘weetjes’ over tafel, vooral van de kant van Marry die de oneliners makkelijk uit haar mouw schudt, zoals deze: Het beste is vaak niet wat je doet, maar wat je laat. Koop minder en voel je beter!” Maar ook de bezoekers doen geregeld een duit in het zakje, omdat zij ook serieus geïnteresseerd zijn in een gezonde levensstijl en daar elk vanuit hun eigen achtergrond mee bezig zijn. Behalve lekker eten is het dus ook volop leren van elkaars ervaringen. Vegetarisch koken met de seizoenen’ wordt vier keer per jaar gehouden. De data zullen in Uitzicht worden aangekondigd. Voor meer informatie: Marry Foelkel, (055) 506 13 91.

27

Advertentie

Deze keer een andere selectie van producten, welke door “De Roode Roos B.V.” geleverd kunnen worden. Hierdoor krijgt u een inzicht van ons ruime assortiment, van meer dan 3500 producten en 80 leveranciers. Bestellen bij De Roode Roos B.V. Alle producten worden in principe geleverd met een korting van max. 25% ten opzichte van de adviesprijs. Om te bestellen kunt u gebruik maken van de lijst die hiernaast is afgedrukt. Eventueel kunt u eerst een fotokopie maken. Onze volledige catalogus is op aanvraag verkrijgbaar. Uw schriftelijke bestelling kunt u naar onze postbus sturen. Vervolgens laten wij de bestelling door TNT-Post bij u thuis bezorgen. Ook kunt u ons gratis naamnummer 0800-ROODEROOS (0800-7663376) gebruiken. Internetgebruikers kunnen een e-mail versturen naar [email protected] of direct bestellen via onze webwinkel op www.derooderoos.com Vanaf nu biedt De Roode Roos u de mogelijkheid uw bestellingen te betalen via doorlopende machtiging voor automatische incasso.

Fabrikant

Normaal

Leden

205 Multi vit.& mineralen (240 tab)

Plantina

€ 98,75

€ 74,06

268 Bio-Quinon Q10 Super 30 mg (150 caps)

Pharma Nord

€ 46,50

€ 34,87

547 BioSil (30 ml)

Bio Minerals

€ 29,90

€ 22,42

586 MaxEPA (100 softgels)

Cardio Vasc. Res.

€ 37,00

€ 27,75

1388 MultiVit Basic (module 1) (90 vcaps)

Alfytal

€ 20,75

€ 18,68

1785 MSM 1000 mg (120 tab)

Vitals

€ 22,25

€ 16,69

2308 DHA 250 (120 caps)

Now Foods

€ 38,25

€ 28,69

2836 MetaRelax (90 tab)

Metagenics

€ 23,99

€ 17,99

2999 Eye Q 500 mg (210 caps)

Springfield

€ 36,95

€ 27,71

3273 Lignan Flax Oil Complex (473 ml)

Barlean's

€ 19,95

€ 14,96

3402 Optimal Prenatal DHA Formula (60 softgel Minami Nutrition

€ 28,50

€ 21,38

3492 Bio Bran MGN3 250 mg (50 tab)

Medpro

€ 65,00

€ 58,50

3588 Symbioflor 1 (50 ml)

Energetica Nat.

€ 13,60

€ 10,88

3654 Prostaatformule (60 tab)

Best Choice

€ 11,50

€ 8,63

3924 MagAsorb 150 mg (Magnesium als Citraat Lamberts

€ 12,20

€ 9,15

4084 Women's Mood (30 caps)

Care For Women

€ 19,95

€ 14,96

4105 Levertraan Forte (60 softgels)

Bonusan

€ 9,00

€ 6,75

4126 Coriolus Versicolor-extract 750 mg (90 cap AOV

€ 31,70

€ 23,78

4398 Active Biodream (800 gram)

Biodream

€ 45,00

€ 36,00

4456 Spirulina (180 tab)

Marcus Rohrer

€ 13,32

€ 11,32

4617 Solidago Complex Tinctuur (50 ml)

Zonnegoud

€ 11,59

€ 8,69

4630 Co Enzyme Q10 with MCT (60 vcaps)

Viridian

€ 37,25

€ 29,80

4646 Super Greens (220 gram)

VitaKruid

€ 46,70

€ 39,70

4754 Bio Nutriënt l-Tryptofaan (60 vcaps)

CellCare

€ 21,90

€ 17,52

5400 Vitamine D3 15 mcg (90 softgel)

Bonusan

€ 11,00

€ 8,25

5696 Luchtweg Formule (60 vcaps)

VitOrtho

€ 23,00

€ 17,25

5861 Delima Feminin (10 ovula)

Pekana

€ 14,90

€ 11,18

5878 Glucosamine Summum (120 tab)

Supplemed

€ 35,50

€ 26,62

6096 CalAsorb (180 tab)

Lamberts

€ 27,50

€ 20,62

6097 Salvestrol Prostaat (60 caps)

Vitals

€ 39,95

€ 29,96

6213 Elke Dag (90 tab)

Vitals

€ 49,95

€ 37,46

Het gironummer waarop u kunt bestellen is: 355.999 t.n.v. De Moermanvereniging Postbus 508 2400 AM Alphen aan den Rijn. De prijzen zijn inclusief verzendkosten binnen Nederland. Daarbuiten wordt € 3,50 extra berekend.

Dr. Moerman, een weg tot genezing, C. van Groningen en A. Ronhaar De psychische achtergronden van kanker, Jac. Landman Verhütung und Heilung von Krebs, Jac. Landman Die Moerman-Krebs-Diät, E. Wannee-Immerzeel Het Moermandieet, gezond en lekker, E. Wannee A solution to the Cancer Problem Variaties op de Moermankeuken, Truus Hartsink Kookboek, Lia v.d. Geest en Lydia Sleutel De actuele voedingstabel, wat zit waar in? Retrospectief onderzoek naar de effectiviteit van de Moermantherapie Het Gouden boekje voor de Gezondheid, G.E. Schuitemaker Voor meer boeken van de heer Schuitemaker zie: www.gezondeboeken.nl Bondgenoot, autobiografie van een immuuncel, Henk Fransen De helende factor, Bob Th. Hornstra Voed je goed, voel je goed, Monique van den Assum Dvd ‘Geef ziekte geen kans, eet en leef gezond’, Kees Braam

€ 11,30 € 4,95 € 6,80 € 6,80 € 4,95 € 7,95 € 4,95 € 7,95 € 9,50 € 20,40 € 12,50

€ 12,75 € 16,50 € 4,95 € 6,95

Advertenties

Bi

ol

Green Magma

og

isc

h

uw dagelijkse portie (extra) groenten Door onze drukke levensstijl komen we niet altijd toe aan onze dagelijkse portie groenten. Green Magma kan u helpen. Het bevat het extract van biologisch geteelde jonge, groene gerstebladeren. Dit groene gerstextract bevat alle belangrijke vitaminen, mineralen,

enzymen en spoorelementen zoals die ook voorkomen in verse bladgroente. Bovendien is Green Magma rijk aan chlorofyl. Chlorofyl helpt ons lichaam op een milde wijze te reinigen, het stimuleert de spijsvertering en beschermt ons tegen vrije radicalen.

Dankzij de natuurlijke uitgebalanceerde samenstelling heeft Green Magma een gunstige invloed op de gezondheid. U voelt zich fit en energiek.

Green Magma:

   

ras ng

r sap aa

np

oe d e

  Reinigende eigenschappen Krachtige antioxidant Bevat meer dan 70 voedingsstoffen Het gepatenteerde productieproces waaronder vitaminen en mineralen garandeert kwaliteit en de aanwezigheid Uw dagelijkse (extra) portie groenten en activiteit van de enzymen

orm rv

Een machtigingskaart hiervoor kunt u opvragen via onze website: www.derooderoos.com/machtigen

Nr

01. 04. 09. 10. 15. 17. 22. 24. 28. 29. 37. 41. 42. 44. 45.

i

Magazijn voor orthomoleculaire voeding

Deze boeken kunt u bestellen bij de Moermanvereniging. Wilt u één of meerdere boeken toegestuurd krijgen, vul dan duidelijk een girokaart in met het juiste bedrag en de titels van de gewenste boeken. Geen geld opsturen!

n

De Roode Roos B.V.

Boekenlijst

va

Postbus 16035 2500 BA Den Haag Telefoon 070-3010701 Fax 070-3010707

Prijswijzigingen voorbehouden Vermeld hier uw adresgegevens: Uw naam: (Dhr/Mevr):

Lidmaatschap nr.:

Adres:

Geboortedatum:

Postcode & Woonpl.:

E-Mailadres:

Telefoonnummer:

(evt.) voorschrift van:

28

TS Products, Harderwijk Infolijn: 0341 - 46 21 46 [email protected] www.tsproducts.nl

Verkrijgbaar in poeder en tabletten, bij uw natuurwinkel en gezondheidswinkel, o.a. De Tuinen.

Vraag nu een gratis proefzakje aan via [email protected] o.v.v. de code GMU11.

TS Products, Harderwijk

Infolijn: 0341 - 46 21 46 [email protected]

www.greenmagma.nl

29

Advertenties

> Vervolg van pagina 21 > Vraag & antwoord

Natuurlijk gezond met homeopathie van VSM Natuurlijk gezond De natuur is een bijna onuitputtelijke bron van vitaliteit. VSM gebruikt deze kennis al 110 jaar bij het vervaardigen van home opathische geneesmiddelen op basis van stoffen uit de natuur, zoals planten en kruiden. Hierdoor kun je op een natuurlijke manier gezond worden en blijven. De beste kwaliteit Alleen het beste is goed genoeg, als het om je gezondheid gaat. De producten van VSM voldoen aan alle strenge regels die gelden voor geneesmiddelen. Wij kweken in onze eigen tuin het overgrote deel van de plantaardige grondstoffen. Op ecologische wijze, dus zonder bestrijdingsmiddelen en kunstmest.

Adv VSM Uitzicht 185x130.indd 1

Hoge dosis

Lage prijs

Snel en effectief Homeopathische geneesmiddelen kunnen snel werken, soms al binnen een uur. Door hun milde werking zijn ze goed te combineren met andere geneeswijzen. Kleine ongemakken kun je zelf met een homeopathisch geneesmiddel oplossen. Voor andere aandoeningen heb je een professionele behandeling nodig. Ga in dat geval naar een ervaren homeopathisch arts of therapeut. Kijk voor meer informatie op www.vsm.nl.

29-04-2009 15:41:54

Vit. D(OEN) Vitamine D 1000iu Natuurlijke vorm

AANBEVOLEN

Recent was Vitamine D in het nieuws waarin werd gesteld dat we goed moeten opletten of mensen wel voldoende vitamine D binnen krijgen.

Het voorstel van de uroloog is nu dat door middel van een cystoscopie (via een dun slangetje in de blaas kijken) een stukje van dat poliepje wordt afgenomen om te zien of er sprake is van kwaadaardige cellen. Mevrouw schrijft: “Als er kwaadaardige cellen worden aangetroffen kunnen die cellen m.i. met het bloed door het hele lichaam verspreid worden en zijn we nog verder van huis. Maar zelfs als dat laatste niet zou gebeuren, zie ik het nut van dat onderzoek niet in. Want als er sprake zou zijn van kanker, zou ik mij niet willen onderwerpen aan allerlei ziekmakende behandelingen die mijn kwaliteit van leven enorm zouden verminderen. Ik heb een goed leven gehad, een mooie leeftijd bereikt en wie weet zou het ziekteproces zo langzaam gaan dat ik nog een goede tijd zou hebben. Graag zou ik van u willen weten of u een cysto­ scopie met wegnemen van weefsel verantwoord vindt, gezien in het licht van wat ik u allemaal heb verteld.” Een vraag aan de uroloog zou kunnen zijn of het mogelijk is het poliepje tijdens een cystoscopie te verwijderen en het daarna te laten onderzoeken (via pathologisch-anatomisch onderzoek) in het laboratorium, om te zien of het kwaadaardig is. Deze cystoscopie kan onder een licht roesje worden uitgevoerd. Ik raad u dan aan om voorafgaand aan de cysto­ scopie (de avond tevoren) preventief het homeopathische middel Staphisagria (200K) te nemen. Het blijkt dat Staphi­ sagria complicaties als blaasontsteking en dergelijke na een cystoscopisch onderzoek helpt voorkomen. In geval van kwaadaardigheid bent u er waarschijnlijk vroeg bij en dat is natuurlijk erg belangrijk. Wij geven als bijkomende therapie dan extra vitamine A, E, C, B6 en zink (het zogenaamde Lamm protocol) en speciale lactobacillen (probiotica). Met Zhüli-take erbij (vervaardigd van Japanse paddestoelen) heb ik zeer goede resultaten gezien van deze aanpak. Vaak worden ook blaasspoelingen door de specialist gegeven die over het algemeen weinig bijwerkingen veroorzaken. Het is bovendien goed om te weten dat blaaspoliepen die in principe aanvankelijk goedaardig zijn kwaadaardig kunnen worden. Niets doen, dus afwachten, is de slechtste optie!

Activiteitenkalender november 2011 – Asten (NB) Vegetarische kookcursus Onder deskundige leiding maaltijden klaarmaken die gezond en smakelijk zijn. Plaats: Asten (Noord-Brabant) Data: dinsdagen 8, 15, 22 en 29 november Tijd: van 10.00 tot 14.00 uur Kosten: leden € 80,Opgave: Mien v.d. Vijfeijken, telefoon (0493) 49 58 91 en Toos Scheres, telefoon (0475) 49 29 20.

10 november – Den Haag Lezing Spreker: Anna Kruyswijk, arts Thema: Voeding voor je gezondheid Plaats: Laan van Meerdervoort 1A, Den Haag Tijd: 20.00 uur (zaal open vanaf 19.30) Info: Margreet van Sytzama, (070) 324 18 15 of (06) 24 80 95 95.

In het volgende nummer van Uitzicht • Noodkreet van oud-rechter mr. N.H. de Vries aan minister Edith Schippers • De angst voor terugkeer bij kanker

Advertentie

• De voorliefde van Betty van der Krogt voor blauwe bessen

Lage vitamine D spiegels worden in samenhang gebracht met ernstige gezondheidsproblemen op latere leeftijd.

Succesvolle introductie door hoge dosis en lage prijs: Vitamine D 1000iu 120t slechts

W 13,95

NIEUW

Door de fantastische smaak en goede samenstelling is Omega 3 for Kids het product van 1e keus voor kinderen. De voordelen van Omega 3 in combinatie met Vitamine A, C, D en E. Eenvoudig in te nemen. Kauw de capsules stuk en ervaar de heerlijke smaak! 100kc voor W

17,95

Voor informatie zie www.hb08.nl

tel 088-0075700

mail [email protected]

Kortingsbon Betreft het boek: U kunt meer dan u denkt Auteur: Hans Moolenburgh sr. ISBN: 9789047703327 Medium: Moermanvereniging Prijs: van € 25,00 naar € 20,00 Deze kortingsbon is geldig van 29/09/2011 tot en met 29/12/2011 en in te leveren bij elke boekwinkel in Nederland.

Actiecode: 901-90599

Vitamine D is een vetoplosbare vitamine die door het lichaam kan worden geproduceerd als zonlicht op de huid valt. Mensen die te weinig zonlicht krijgen kiezen vaak voor het suppleren van vitamine D. Vitamine D is essentieel voor gezonde botten en tanden en wordt ook belangrijk geacht voor een gezond immuunsysteem. Verhoogt de opname van kalk in botten.

31