Jaargang 40 April 2013 Uitgave van MMV

3

Jaargang 40 April 2013 Uitgave van MMV

Nieuwe kookboek MMV: De Natuurrijke Keuken • Wetenschap nu ook zover: Dieet vervangt medicijn • Chinese kruiden op weg naar erkenning • Weinig aandacht voor gezinsleden bij kanker • ‘Adviezen Moolenburgh gaven moeder kracht’

Advertenties

Welke Multi van Lamberts past bij u?

?

Dat wordt oorlog met de reguliere hoeders van het medisch vakgebied, dacht ik, na de publicatie van het interview met de hoogleraar Hans Westerhoff in de Volkskrant. Wetenschappelijk onderbouwd betogen dat voeding medicijn is, is een van de hoofdzonden voor hen die, niet gehinderd door enige kennis van zaken, elke complementaire benadering van ziekte en gezondheid fanatiek bestrijden. Westerhoffs bewering: “We begrijpen nu voor het eerst hoe een mens zichzelf precies maakt uit de voeding die hij tot zich neemt”, is dus een uitdaging die je niet ongestraft kunt laten passeren. Maar het blijft oorverdovend stil.

? Lamberts heeft een uitgebreid assortiment multi’s passend bij een specifieke leeftijd of leefstijl. Zo kan het kind, de puber, volwassene of (amateur)sporter altijd een passende keuze maken. Meer informatie via www.hb08.nl

Informatie via www.hb08.nl tel 088-0075700 mail [email protected] Lamberts adv Multi A5.indd 1

05-12-12 10:57

Lamberts adv Vitamine D A5.indd 1

Nieuwste inzicht: kwalen verhelpen met voeding

4

“Veel aandoeningen worden niet herkend als ziekte, maar zijn subtiele verstoringen van onze stofwisseling. Als je die verhelpt, kunnen mensen zich veel gezonder en prettiger voelen.” Het was alsof Cornelis Moerman uit zijn graf was opgestaan maar deze tekst kwam dit keer van de prominente hoogleraar Hans Westerhoff, die er ook nog aan toevoegde dat hij bij verhelpen veel meer denkt aan voeding dan aan medicijnen.

Directeur bij TNO promoot Chinese geneeskunde De hamvraag bij de traditionele Chinese geneeskunde is hoe iemand als gehele mens functioneert. Vervolgens worden ook nog eens de individuele aspecten meegewogen. Aan de hand daarvan gaf de traditionele arts adviezen over voeding en leefstijl. Daarmee waren de Chinese medici hun tijd ver vooruit. Dr. Mei Wang, directeur bij TNO, is nu bezig deze aanpak over het westers voetlicht te brengen.

Ruim alvast uw plank maar in voor ‘De Natuurrijke Keuken’

10

12

Het nieuwe kookboek van MMV is een feit. ‘De Natuurrijke Keuken’ bevat 65 heerlijke en makkelijke recepten voor iedereen die gezond wil koken, en 45 ‘echte’ Moermanrecepten. Ruim alvast uw plank maar in want dit kookboek verdient een ereplekje!

Ook Emmies bestaan kwam door ziekte van haar broertje op zijn kop te staan

18

Emmie was 5 toen bij haar broertje Jochem van twee een ernstige vorm van kanker werd vast­ gesteld. Ook haar bestaan kwam daardoor volledig op zijn kop te staan. Ook toen Jochem was opge­ knapt, bleef zijn ziekte het gezin domineren. De sociaal-psychische nasleep was groot. Het duurde lang voordat het gezin de hulp vond die het zocht.

Naam van Moolenburgh was in huize Geijsel een begrip

23

De kennismaking met Moermanarts Hans Moolenburgh tijdens de nieuwe-ledendag in november vorig jaar was voor Jeanneke en Marlies Geijsel best emotioneel. De naam van de arts was in het ouderlijk huis een begrip doordat moeder jarenlang patiënt bij hem was. “Zijn adviezen hebben haar veel kracht gegeven.”

Hoge dosis, lage prijs

Cor van Groningen eindredacteur Uitzicht

Informatie via www.hb08.nl tel 088-0075700 mail [email protected] 2

Meer dan acht decennia geleden betoogde Cornelis Moerman precies hetzelfde. Hij noemde kanker een gevolg van een deraillement van de stofwisseling, veroorzaakt door een tekort of een ontbreken van noodzakelijke voedingsstoffen. Hij formuleerde het zo: “Het punt, waar het bij de vorming van kankerweefsel in het beginstadium om gaat, is de stormachtige activiteit van het regeneratievermogen, het feit dat ‘leven’ een beginsel is, dat niet onderbroken kan worden door stilstand en wachten totdat de onontbeerlijke stoffen er zijn. Woekerweefsel heeft zijn uitgangspunt in het verschijnsel, dat de voortsnellende trein van het biologische leven, door een tekort of door een ontbreken van het onontbeerlijke materiaal, uit zijn richting gaat en derailleert.” ‘Dieet als medicijn’ is helemaal niet zo nieuw als wordt gesuggereerd. Moerman leverde het empirische bewijs al in de jaren dertig van de vorige eeuw. De wetenschappelijke bewijzen ervoor liggen intussen hoog opgetast in talloze studies. Kennelijk wordt die wetenschap pas echt serieus genomen wanneer je er ‘een plaatje’ bij kunt leveren, zoals Westerhoffs gedetailleerde kaart van de menselijke stofwisseling. Ik ben benieuwd of de minister van volksgezondheid de mogelijkheden van de systeembiologie net zo serieus laat bekijken en financiert als ze doet met dementie.

Vitamine D(oen) Vitamine D is nodig voor de normale groei en ontwikkeling van botten bij kinderen. Bij ouderen draagt het bij tot instandhouding van normale botten, tanden en een normale werking van de spieren. Vitamine D draagt bij tot de normale werking van het immuunsysteem en speelt een rol in het celdelingsproces.

Dieet als medicijn

05-12-12 10:53

3

Onderzoek in lijn met gedachtegoed Cornelis Moerman

‘Systeembiologie is de toekomst’

Van stofwisselingskaart naar gepersonaliseerde geneeskunde

“Systeembiologie is de toekomst. Het vormt de basis om te komen tot gepersonaliseerde voeding. Maar het onderzoek van de Nederlandse pro­ fessor Hans Westerhoff en zijn inter­ nationale collega’s is in de Volkskrant nogal opgehypt (4 maart, 2013). Zeker is het niet ‘een van de grootste wetenschappelijke doorbraken aller tijden’ zoals Westerhoff in de krant stelt.” Dat is de reactie van dr. Hans Stoop op de publicatie in de Volkskrant. “Het is een stap(je) in het weten­ schappelijke proces. Hoe groot en betekenisvol zal de toekomst moeten leren. Nu is het nog veel te prematuur om van een doorbraak te spreken, zoals Westerhoff doet. Jammer. Ik had het anders gewild als groot voorstan­ der van de systeembiologie. De systeembiologie heeft de toekomst en je kunt zelfs zeggen dat de ortho­ moleculaire geneeskunde de prakti­ sche toepassing is van de systeembio­ logie. Zoals in de Volkskrant werd verwoord: ‘Dieet vervangt medicijn’ is geheel in de lijn met ons eigen motto: ‘Eerst voeding, dan medicijnen’.

Af en toe maakt de wetenschap een grote sprong. Zo’n sprong waardoor de kijk op de wereld en onszelf fundamenteel verandert en er nieuwe dingen mogelijk worden. Een paar jaar geleden was dat de ontrafeling van het humane genoom. En nu is er ‘de kaart’. Een gedetailleerd overzicht van de menselijke stofwisseling en de impact van voeding op het lichaam. Maar hoe nieuw is dat eigenlijk? Tekst: Petra Pronk – Foto: Jeroen Oerlemans

D

e Volkskrant pakte op 4 maart jl. groot uit met een halve voorpa­ gina onder de opvallende kop ‘Dieet vervangt medicijn’. Een bijzonder geluid in een tijd dat je wel hardop mag zeggen dat voeding een rol speelt bij preventie van ziekten, maar waarin het leggen van een relatie tussen voeding en genezing in de wetenschappelijke wereld nog steeds vloeken in de kerk is. Dus hoezo: voeding als medicijn? Had Moerman toch gelijk?

Laten we ons bij de feiten houden. Het tijdschrift Nature Biotechnology presen­ teerde op 3 maart jl. de resultaten van een groot onderzoek naar het menselijk metabolisme. De resultaten hebben de vorm van een biochemische routekaart met de naam Recon 2. Die kaart biedt inzicht in 7440 stofwisselingsreacties van bijna 2000 genen door te laten zien wat de gevolgen voor de stofwisseling zijn van een flink aantal voedingsstof­ fen. De kaart is vastgesteld aan de hand van een heleboel brokstukjes informatie van verschillende vakgroepen. De infor­ matie op zichzelf is dus niet nieuw, maar wat wel nieuw en revolutionair is, is dat al die informatie nu in één model is ge­

4

goten. Volgens Hans Westerhoff, hoog­ leraar systeembiologie en een van de onderzoekers, is het ‘een van de grootste wetenschappelijke doorbraken aller tijden’. “We begrijpen nu voor het eerst hoe een mens zichzelf precies maakt uit de voeding die hij tot zich neemt”, aldus Westerhoff in de Volkskrant.

Preventie

De kaart is een volgende stap in het in kaart brengen van de hele mens. Terwijl de ontrafeling van het humane genoom tot in detail ons DNA in beeld bracht, krijgen we met deze kaart inzicht in onze stofwisseling. Combineer je die twee, dan bestaat er ineens een verras­ send zicht op de effecten van wat we binnenkrijgen op onze erfelijke aanleg. Door het integrale karakter van de data en het feit dat er allerlei kruisverbanden zijn te leggen met de data, heeft het model een groot voorspellend vermogen als het gaat om de effecten van voe­ dingsstoffen op onze gezondheid. Dat zou kunnen betekenen dat we in de toekomst niet alleen voor iedereen vast kunnen stellen welke aanleg voor ziek­ tes iemand heeft, maar ook welke voe­ ding of medicijnen diegene het beste

kan gebruiken. Als je weet hoe iemands stofwisseling reageert, ligt het immers voor de hand dat je bepaalde voedings­ middelen laat staan waarvan je weet dat die in jouw lichaam niet zo’n beste reac­ tie geven. Maar het omgekeerde geldt ook: als je weet dat je aanleg hebt voor een bepaalde ziekte en dat bepaalde voedingsstoffen daarbij een preventieve werking hebben, zou je voeding heel gericht in kunnen zetten als medicijn. Hans Westerhoff verwacht in elk geval een sterke professionalisering van diëten. “Veel aandoeningen worden niet herkend als ziekte, maar zijn subtiele verstoringen van onze stofwisseling. Als je die verhelpt, kunnen mensen zich veel gezonder en prettiger voelen. De mogelijkheden zitten overal”, stelt hij in de Volkskrant. Ziekte als uiting van een verstoorde stofwisseling, waar hadden we dat eerder gehoord….?!

Kanker

Overigens liet Westerhof in de krant weten specifiek toepassingen te zien voor kanker. Tumoren zijn doorgaans heel creatief in het verkrijgen van energie. De routekaart brengt als het ware de sluipweggetjes in beeld die een

tumor gebruikt voor zijn energievoor­ ziening. “We begrijpen wel de autoweg, maar niet de N-weggetjes die zo’n tumor kiest om onze medicijnen te omzeilen. Met deze kaart kunnen we zeggen: hoeveel wegen gaan er naar Rome en waar moeten we ze in die tumor allemaal blokkeren?”

Veelbelovend

De arts Engelbert Valstar noemt de publicatie van de kaart ‘belangrijk en zeer veelbelovend’. Niet dat het nieuw is. Integendeel. Zeker in complementaire kring is veel van deze materie allang bekend en wordt die ook volop toege­ past. “Het is niet gisteren uitgevonden, maar dat neemt niet weg dat het zeer waardevol is. Dit ligt volledig in lijn met wat Moerman het ‘deraillement van de stofwisseling’ noemde. Het is de weten­ schappelijke bevestiging van het feit dat de weg die Moerman wees, een zinvolle weg is.” De grote winst van deze kaart ligt wat hem betreft vooral in het be­ schikbaar komen van serieus onderzoek over de relatie tussen voeding en ziekte/ gezondheid waar men ook in reguliere kring niet meer omheen kan.

Individuele behandeling

Het gaat volgens Valstar om een serieus, grootschalig onderzoek waarin allerlei relevante parameters meegenomen zijn. Het nieuwe zit hem vooral in de beweging richting een meer individuele behandeling. Als je de genenkaart over de stofwisselingskaart legt, wordt het mogelijk om de gezondheidsrisico’s van individuele mensen in te schatten en daar heel gericht actie op te onderne­ men. Het belang daarvan valt niet te onderschatten. Hoe meer je als behan­ delaar weet van de precieze relatie tussen voedingsstoffen en gezondheid, hoe beter je in staat bent om gebruik te maken van gezonde voeding om ziektes te voorkomen. Daarmee kom je dus veel meer te zitten aan de voorkant van het proces, in plaats van af te wachten welke ziekte je krijgt om vervolgens te kijken wat je nog kunt doen. Maar ook als iemand al duidelijk ziek is, zijn er belangrijke mogelijkheden. “Ken­ nis van iemands stofwisseling verschaft mogelijkheden om dingen aangaande hun gezondheid te voorspellen en die ook actief te beïnvloeden. Dat maakt het mogelijk om gericht in te grijpen op de zwakke punten. Dat is volstrekt logisch.

Als je bijvoorbeeld weet dat bij iemand de vitamine D receptor niet goed werkt, kun je die mensen een hogere dosis vitamine D geven. En als je weet dat bij iemand de gifstoffen in de lever niet binden aan glutathion waardoor er problemen zijn met de ontgifting, is het heel verstandig om diegene aan te raden om veel broccoli te eten.”

Consequenties

Voor de complementaire wereld zal het onderzoek weinig veranderen, aange­ zien de kennis voor deze groep allang beschikbaar was. Maar de reguliere wereld kan er nu niet meer omheen dat er een duidelijke relatie is tussen wat we binnenkrijgen en hoe ons lichaam daarop reageert. “Het belang van dit onderzoek zit hem vooral in de richting die we opgaan: naar meer gericht ingrij­ pen, afgestemd op de persoon met een grote rol voor voeding en supplementen. Het kan niet anders dan dat dit ook consequenties heeft voor het preventief en therapeutisch handelen in reguliere kring”, meent Valstar.

5

Advertentie

Een jaar van grote vorderingen Jaarverslag 2012 van het bestuur MMV

Algemeen

In de tien bestuursvergaderingen in Hoogblokland te gast bij de Stichting HVC is een nadere invulling gegeven aan de aanbevelingen uit de notitie en het uitvoeringsplan van de Maatschap voor Communicatie (MvC, Jolien Koole). Naast de hierna te beschrijven ontwikkelingen hebben een groot aantal kleine, evenwel wezenlijke onderwerpen en/of personen de revue gepasseerd, naast de noodzake­ lijke onderlinge afstemming van activiteiten.

Maatschap voor Communicatie

Een kernelement in de MvC-rapportage is de positionering van de MMV in relatie tot maatschappelijke ontwikkelingen, kerncompetenties en concurrentie. – I n de maatschappij ontwikkelt zich een sterke belang­ stelling voor gezonde voeding en leefwijzen. – Kerncompetenties MMV zijn de Moermantherapie, gezond natuurrijk leven, relatie voeding en kanker, orthomoleculaire suppletie. – Concurrentie is beperkt, wel zijn andere organisaties actief op voor de MMV belangrijke terreinen.

Wat is de MMV, bewijspunten: deskundigheid, verbindend en zichtbaar

Speerpunt in de aanbevelingen zijn lotgenotencontacten, directe Moerman informatielijn, website en sociale media ontwikkelen, blijf dicht bij de oorsprong en vernieuw, ga aan de slag met doelgroepen, deel ervaringsverhalen, Uitzicht drager van de vereniging opfrissen en breder ver­ spreiden, ontwikkel MMV van solist naar netwerkpartner, groei ledental naar 10.000 leden

Kernteam

Op een wezenlijk aantal door de MvC aangedragen concrete vlakken zijn grote vorderingen gemaakt en onderstaand kort omschreven. Een eerste stap was het formeren van een zogenoemd uitvoerend kernteam, bestaande uit onze voorzitter Dave Schut en coördinator CB Wim Kuling en eerst nadat de al­ gemene ledenvergadering haar instemming heeft gegeven aan het projectbudget voor 2012 en 2013 versterkt met de arts Leo Jetten en redacteur Esther de Hek. Activiteiten en keuzes zijn steeds opnieuw in elke fase teruggekoppeld naar het bestuur. Onderstaand is samenvattend per project de voortgang aangegeven.

6

Projecten Ú Website ontwikkeling Het programma van eisen is samengesteld, waarin therapie, informatie en media voorwaarden samenkomen, door Leo Jetten. Inmiddels is door hem uitgebreid een demonstratie model getoond, is het selectie proces van een internet website portal voltooid en is de bouw van de site gestart. Ú Kookboek Voor het samenstellen van een nieuw en actueel kookboek is op initiatief van Jan Meijerink samenwerking gezocht met hogeschool HAS in Den Bosch. Met zijn ondersteuning hebben twee studenten enthousiast gewerkt aan inhoud en vorm van het boek, gevoed door een nieuwe kookcommissie, samengesteld uit leden van de vereniging en door het bestuur geformaliseerd. Esther de Hek heeft het projectmanagement gevoerd naar een prachtig full colour ‘Moerman-proof’ product, met als toetje een voorwoord van de gerenommeerde kok Paul Fagel uit Naarden. De finale is het daadwerkelijk drukken bij een nog te selecteren drukker. Ú Ambassadeurs De bestuursleden Jan Bor en Jan Meijerink hebben dit jaar veelvuldig een persoonlijk contact gezocht met ambassadeurs en bestaande afdelingen, inventariserend wat men doet en welke vragen er leven. Zoveel is duidelijk dat een verdere vitalisering en structurering van activiteiten is gewenst en een toename van het aantal ambassadeurs aanbevolen. Ú Moermanacademie De Moermanacademie beschikt over een aantal lespakketten ontwikkeld door Hans Stoop in samenspraak met de Moerman­ arts Henk Schram, die ook reeds zijn gebruikt. De voorliggende opgave is het bundelen van de aanwezige kennis tot een bibliotheek, bestaande uit twee delen, te weten richtlijnen voor Moermanartsen en therapeuten en informatie voor ambassadeurs.

is vastgesteld en functioneert met een aantal personen, die hun deelname hebben toegezegd. Een Ledenad­ viesraad LAR is geformaliseerd middels een reglement, een oproep voor leden volgt. Ook een kookcommissie is gestart, waartoe een reglement door het bestuur is vastgesteld. Ú Externe contacten Wij zijn deelnemer in het Patiënten Platform Complemen­taire Gezondheidszorg, daarin vertegen­ woordigd door Piet Sijpersma, die op persoonlijke titel vele initiatieven heeft ondernomen m.b.t. een dreigende marginalisering van de complementaire gezondheidszorg. Binnen het bestuur is een gesprek gaande m.b.t. de mogelijke synergetische effecten tussen PPCG en MMV. De pro en contra’s van een lidmaatschap van de Neder­ landse Patiënten Consumenten Organisatie zijn op een rij gezet, na een oriënterend gesprek gevoerd met de directeur van de NPCF (Wilna Wind), een beslissing is aangehouden gelet de eigen interne dynamiek en het kosten- en tijdaspect. Een contact met Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten­organisaties wordt door deze koepel afgewezen, bij monde van haar directeur. Onze subsidie aanvraag bij het PGO-fonds van het Ministerie van VWS is afgewezen; met steun van juristen is inmiddels een bezwaarschrift ingediend. Johan Klumpenaar, secretaris

Ú Voedingswijzer en Voedingsmiddelenlijst De voedingswijzer is beschikbaar en een leidraad voor kanker­ patiënten bij het toepassen van de Moermantherapie. Aan de voedingsmiddelenlijst wordt gewerkt met steun vanuit de Medische Adviesraad. Ú Organisatie ontwikkeling De structurering van de organisatie heeft vorm gekregen door het instellen van een Medische Adviesraad MAR, een statuut

7

ALV 2013

Positief exploitatieresultaat over 2012

Zaterdag 20 april in Baarn

Verslag van de penningmeester: jaarverslag over 2012 en begroting 2013 De MMV heeft het jaar 2012 in financieel opzicht met een positief exploitatieresultaat afgesloten. De inkomsten waren licht hoger dan begroot, met name door hogere inkomsten uit beleggingen. De totale kosten waren ruim € 15.000 lager dan begroot. Hogere kosten voor patiëntenbelangen en bestuur werden meer dan gecompenseerd door lager dan begrote kosten voor magazine Uitzicht en het koersresultaat op beleggingen. Dit resulteerde erin dat het boekjaar 2012 werd afgesloten met een positief exploitatiesaldo van € 16.922,-. Naast de algemene exploitatie zijn er in 2012 bijzondere lasten gemaakt ten bedrage van € 93.123,-, in het kader van de strategische heroriëntatie welke door het bestuur in 2011 is gestart en waarvoor de Algemene Ledenvergadering in 2012 een mandaat heeft gegeven. In de komende Algemene Ledenvergadering zal het bestuur uitgebreid verslag doen van de stand van zaken. In het kader van diezelfde strategische heroriëntatie heeft Stichting Steunfonds Amnestie een gift gegeven van € 40.000,- als bijdrage in de kosten van een aan­ tal inhoudelijke projecten.

Het totale resultaat over 2012 komt daarmee uit op een negatief saldo van € 36.201,-. Het aantal betalende leden per 1 januari 2012 is ten opzichte van 1 januari 2011 nagenoeg gelijk gebleven. Onderstaand een overzicht van de kosten en de baten van de Vereniging. De stand van de algemene reserve van de Moermanvereniging per 1 januari 2013 is € 205.415,-.

Staat van Baten en Lasten 2012 begroting 2013 Baten Contributies Giften en sponsering Overige opbrengsten Advertentie opbrengsten Rente/dividend Totaal baten

€

realisatie 2012 €

begroting 2012 €

realisatie 2010

Begroting 2013

De jaarlijkse Algemene Ledenvergadering van de MMV wordt gehouden op zaterdag 20 april 2013 in het gebouw ‘Het Brandpunt’, Oude Utrechtseweg 4A in Baarna. De vergadering begint om 10.00 uur, de zaal is al om 09.30 uur open. Om 11.15 uur is er een korte pauze.

In de begroting voor 2013 zijn de eerste effecten van de strategische heroriëntatie zichtbaar in hogere contributie inkomsten wegens verwachte ledengroei in het 2e halfjaar van 2013 en hogere kosten door de indiensttreding van een nieuw personeelslid per 1 maart 2013 voor 8 uur per week en de uitvoering van een aantal activiteiten voortvloeiend uit de projecten.

Agenda

Stichting Steunfonds Amnestie

De Stichting Steunfonds Amnestie heeft het jaar 2012 afge­ sloten met een aanzienlijk lager resultaat in vergelijking met 2011. De giften en legaten waren aanzienlijk lager; in 2012 werd slechts één legaat ontvangen. Rente en dividenden waren hoger dan in 2011. De kosten bleven nagenoeg gelijk. Stijgende beurskoersen leidden tot een aanzienlijke boek­ winst op de obligatieportefeuille van ruim € 51.000. Amnestie heeft eind 2012 een gift aan MMV gedaan ter grootte van € 40.000 als bijdrage in de uitvoering van een aantal inhoude­ lijke projecten in het kader van de strategische heroriëntatie.

€

165.000

156.713

156.000

136.480

20.000

21.406

18.000

18.718

0

-806

1.000

42

42.000

41.729

45.000

44.366

6.000

8.250

5.000

8.058

233.000

227.292

225.000

207.664

Onderstaand een overzicht van de baten en lasten:

1. Opening 2. Mededelingen 3. Notulen ALV 21 april 2012 4. Jaarverslag secretaris 5. Jaarverslag penningmeester 6. Jaarverslag Steunfonds Amnestie 7. Rapportage financiële commissie 8. Benoeming nieuw lid financiële commissie 9. Vaststellen begroting 2013 10. Voorstel contributie 2014 11. Stand van zaken projecten 12. Presentatie en overhandiging 1e kookboek aan topkok Paul Fagel, die het voorwoord schreef. 13. Voorstel ledenvergadering ALV 2013: zaterdag 27 april 2014 14. Rondvraag 15. Sluiting

Lunch voor de leden: 12.30 tot 13.30 uur Lasten Kosten magazine ‘Uitzicht’

2012 138.800

131.768

143.000

141.948

11.500

12.023

5.200

4.061

–

–

5.000

177

27.500

21.610

24.000

21.524

3.000

3.019

3.500

3.256

Kantoor- en huisvestingskosten

20.000

18.671

21.300

22.402

Bestuurskosten

21.700

23.911

18.500

21.170

0

-10.979

0

5.972

Organisatiekosten

Patiëntenbelangen/regiokosten Voorlichting/werving Personeelskosten Afschrijvingen

Koersresultaat beleggingen Overige lasten Totaal lasten

Baten Giften en legaten Rente en dividenden

93.902 30.091

51.734

–

Totaal baten

92.595

123.993

Lasten 296

884

10.500

10.347

4.500

9.497

Accountantskosten

2.144

1.900

210.370

225.000

230.007

Kosten beleggingen

1.090

698

0

16.922

0

-22.343

40.000

–

Bijzondere lasten

93.123

33. 675

-36.201

-56.018

8

6.816 34.045

233.000

Bijzondere baten Resultaat

€

Koerswinst beleggingen

Koersverlies beleggingen Exploitatieresultaat

€

2011

–

27.496

Giften

40.000

–

Totaal lasten

43.530

30.978

Resultaat

49.065

93.015

Een goed gebruik van de vereniging is het aanbieden van een lunch aan haar leden. Aanmelden voor deze lunch kan tot uiterlijk 16 april bij het Centraal Bureau van de MMV (0172 - 49 79 44) op werkdagen van 09.00 tot 13.00 uur. Aanmelden per e-mail heeft de voorkeur: [email protected]

Middagbijeenkomst 13.30 uur

De middagbijeenkomst begint om 13.30 uur en eindigt om 15.00 uur. Tijdens het middagprogramma zal de nieuwe website van MMV gelanceerd worden en kunt u kennismaken met de nieuwe vormgeving van het magazine Uitzicht. Na afloop van de middagbijeen­ komst is er gelegenheid voor ontmoeting, een gesprek en een drankje.

9

Wortelstokken tegen hoofdpijn Het eerste traditionele kruiden­ medicijn dat door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) in Europa (dus ook in Neder­ land) is toegelaten, heet Diao Xin Xue Kang (DXXK). Het is een middel dat bereid is van de wortelstokken van de yamknollen. Diao Xin Xue Kang werd vorig jaar door het CBG toegelaten als een medicijn ter ver­ lichting van hoofdpijn, spierpijn en spierkrampen in nek, rug en benen. China zelf kent rond de honderd­ duizend formules die meer dan tweeduizend jaar in gebruik zijn. Het gaat om geneesmiddelen die met succes worden toegepast bij aandoeningen variërend van slape­ loosheid tot kanker.

ziekenhuizen die werken volgens de traditionele geneeswijze en alleen kan­ ker behandelen. Het Eastern Hospital in Peking is er een voorbeeld van. “Je komt daar met je diagnose en je PET-scan en vervolgens onderga je een kruidenthe­ rapie”, licht Mei Wang toe. Zelf was Mei Wang al van jongs af aan geïnteresseerd in de traditionele ge­ neeskunde. Dat had een hele triviale re­ den. Ze was heel bang voor injecties en de drankjes van opa waren weliswaar heel vies maar altijd nog beter dan die prikken van de dokter. Ze studeerde bi­ ologie aan de Peking Universiteit, pro­ moveerde in Leiden, huwde met een Nederlandse hoogleraar in de planten­ kunde, was onder andere nog bij de ver­ edeling betrokken van stevia en is sinds 2000 werkzaam bij TNO om te werken aan de wetenschappelijke erkenning van Chinese kruiden. “Mijn passie”, noemt ze het. Ze maakt onder andere deel uit van een comité van de EU met vertegenwoordigers van 16 landen die standaarden ontwikkelen voor de toela­ ting van Chinese kruiden tot de Euro­ pese farmacopee.

Bloedwaardes

Dr. Mei Wang drukt bij TNO voetsporen van opa

Chinese geneeskunde was tijd ver vooruit Haar opa was een Chinese platte-

O

werkt ze aan de wetenschappelijke

oit was de traditionele Chinese geneeskunde (TCM) vrijwel uit­ sluitend op preventie gericht. De bevolking bezocht periodiek de lokale arts voor wat we nu een bodyscan zou­ den noemen. Hij nam de toestand op en als daartoe aanleiding was, schreef hij een kruidenmengsel voor. De patiënt betaalde voor deze bezoekjes. Werd hij of zij toch ziek, dan behandelde de dok­ ter gratis. Dat viel onder de garantie. De traditionele Chinese geneeskunde verschilt wezenlijk van de huidige wes­ terse aanpak, benadrukt dr. Mei Wang. Ze is directeur van SU BioMedicine, een bedrijf dat deel uitmaakt van TNO. De onderneming is gespecialiseerd in de introductie van Chinese kruiden met EU-kwaliteit.

erkenning van opa’s geneesmiddelen-

Verstoring systeem

landsarts. Ze weet nog dat hij tot op hoge leeftijd de bergen inging. Dan werd hij op een draagstoel naar de patiënten gebracht. De appel is niet ver van de boom gevallen, want de traditionele Chinese geneeskunde is ook de passie van kleindochter Mei Wang. In het TNO-gebouw in Leiden

arsenaal. Tekst en foto: Jan van Klinken

10

In de benadering van de traditionele Chinese geneeskunde staat niet een enkel symptoom of orgaan dat hapert centraal maar de verstoring van het

systeem. Daartoe is de mensheid opge­ deeld in subtypes. Niet alleen iemands lichamelijke maar ook zijn mentale constitutie bepalen tot welk type hij behoort. Karakter, eigenschappen, be­ perkingen en gevoeligheden spelen bij classificatie een rol. De hamvraag is ei­ genlijk hoe iemand als gehele mens functioneert. Vervolgens worden ook nog eens de individuele aspecten, die dus van mens tot mens verschillen, meegewogen. Aan de hand daarvan geeft de traditionele arts adviezen over voeding en leefstijl. De arts staat een arsenaal van zo’n tweeduizend (!) kruiden ter beschikking waarmee hij de patiënt kan behandelen. Of beter: een verstoring in het systeem kan bijsturen. “Het was een vroege vorm van gepersonaliseerde geneeskunde”, zegt Mei Wang. Een benadering die hy­ permodern kan worden genoemd want de systeembiologie werkt vandaag met exact hetzelfde principe.

Behouden

Onder dictator Mao Zedong onderging China een halve eeuw geleden een com­ plete revolutie waarbij heel veel erfgoed werd afgevoerd naar de schroothoop van de geschiedenis. “Je kunt veel op hem aanmerken maar de op preventie gerichte geneeskunde is behouden ge­ bleven, inclusief de indeling in typen. Die heeft Mao gehandhaafd en daar moet hij om geprezen worden”, zegt Mei Wang. De traditionele geneeskunde wordt tot op de dag van vandaag in meer dan drieduizend universiteiten en instituten in China onderwezen. De westerse ge­ neeskunde wordt er ook gedoceerd maar medische studenten zijn verplicht om tegelijk de traditionele geneeswijze te volgen. Ziekenhuizen kennen eenzelfde bena­ dering. Er zijn ziekenhuizen die alleen traditioneel behandelen, de overige hebben twee behandelingsmogelijkhe­ den: traditioneel en westers. Er zijn zelfs

Bij TNO leerde ze de Leidse hoogleraar Jan van der Greef kennen die net als zij heel enthousiast is over Chinese traditi­ onele geneeskunde. Samen zetten ze een project op dat tot doel heeft Chinese kruiden zo op hun werkzaamheid te kunnen beoordelen dat ze toegelaten worden tot de Europese geneesmidde­ lenmarkt. Daarbij stuitte het duo op gro­ te hindernissen. Mei Wang: “Als we het over kruiden hebben, hebben we het ook over formuleringen, dat wil zeggen mengsels die soms uit 100 verschillende stoffen bestaan. Als je die op de gebrui­ kelijke manier een voor een moet be­ oordelen, lukt het niet.” Van der Greef ontwikkelde als systeem­ bioloog een methode die op een heel andere leest is geschoeid én die tegelijk voldoet aan de westerse wetenschappe­ lijke standaard. Simpel gezegd wordt bij mensen een groot aantal bloedwaardes gemeten, daarna nemen ze de kruiden in en daarna worden de waarden op­ nieuw gemeten. Zo kan inzichtelijk wor­ den gemaakt wat er veranderd is aan de ‘moleculaire vingerafdrukken’ van het bloed door toedoen van specifieke krui­ den of kruidenmengsels. De resultaten die langs deze weg wor­ den verkregen, worden volgens Mei Wang langzaam maar zeker geaccep­ teerd. “Deze wijze van werken is niet nieuw. Bij voeding wordt op dezelfde

wijze gewerkt. Groene thee is bijvoor­ beeld op eenzelfde manier gescreend.” Een ander project houdt zich bezig met de indeling in constitutionele (sub)ty­ pes. Mei Wang: “Als de bevolking in Chi­ na op die wijze is in te delen, kan dat wellicht ook met de Europese bevolking. Wel zal een aantal kenmerken moeten worden aangepast. Neem het verschil in voedingspatronen. In China wordt geen kaas gegeten en weinig melk gedronken maar wel veel gefermenteerde soja ge­ consumeerd.”

Enorm belang

In China zelf wordt ook veel onderzoek gedaan naar de indeling in subtypes. Daarbij wordt vooral gekeken naar vaste patronen: Hoort de ziekte die een pa­ tiënt heeft, bij zijn of haar type? Bij deze projecten werken de divisie Analytical Biosciences van de Leidse universiteit, TNO en de Chinese Academy of Scien­ ces nauw samen in het Sino-Dutch Cen­ tre For preventive and personalized me­ dicine. Een belangrijke financier van het on­ derzoek is de Chinese overheid, die een enorm marktbelang ziet in de moderni­ sering van op kruiden gebaseerde the­ rapie voor de toekomst van de gezond­ heidszorg. De centrale figuur is de minister van Volksgezondheid, die zelf zowel Chinese als westerse geneeskun­ de heeft gestudeerd en een prestigieuze onderscheiding heeft gekregen voor zijn onderzoek naar leukemie. Intussen is het eerste Chinese kruiden­ medicijn officieel toegelaten tot de EU. Het is een betekenisvolle maar tegelijk bescheiden doorbraak. Een arts die wil werken volgens de traditionele Chinese geneeskunde, dient de beschikking te hebben over minimaal 360 formules (mengsels). Er is dus nog een lange weg te gaan. Dat wil niet zeggen dat patiënten nog jaren dienen te wachten. Ook nu al worden tientallen Chinese preparaten door na­ tuurartsen en therapeuten ingezet. Mei Wang: “Om ook de gevestigde medische stand over de streep te trekken, dient de kwaliteit volstrekt gegarandeerd te zijn. Die dient aan een hoge standaard te voldoen. China is op dat punt bezig met een enorme inhaalslag.” In het volgende nummer: Waarom biochemicus Yan Schroën naar China verhuisde

11

Er is reikhalzend naar uitgekeken en nu is het zover: het nieuwe kookboek van de MMV is een feit. ‘De Natuurrijke Keuken’ bevat 65 heerlijke en makkelijke recepten voor iedereen die gezond wil koken, en 45 ‘echte’ Moermanrecepten. Ruim uw plank met kookboeken alvast maar in want 'De Natuurrijke Keuken' verdient een ereplekje! Tekst: Petra Pronk

Smullen van ‘De Natuurrijke Keuken’

Kookboek met nieuwe, eigentijdse Moermanrecepten

H

et vorige kookboek dateert nog uit de tijd dat MMV Moermanvereniging heette. Ook hier stonden heer­ lijke en gezonde recepten in waar velen van hebben genoten, maar sinds de verschijning van dat kookboek is er veel veranderd. Niet alleen op culinair gebied (we koken nu bijvoorbeeld graag ‘over de grens’ en met heel andere krui­ den), maar ook op wetenschappelijk gebied. ‘De Natuurrijke keuken’ speelt daarop in door een aantal lekkere, moderne recepten aan te bieden die gebaseerd zijn op de laatste weten­ schappelijke inzichten over de relatie tussen voeding en gezondheid, en meer specifiek: de relatie tussen voeding en kanker.

Inhoud

Het kookboek richt zich op twee groepen. De eerste bestaat uit mensen die bewust met hun gezondheid bezig zijn en graag lekker en gezond willen eten. Voor hen bevat het kook­ boek 65 heerlijke en makkelijke recepten, waarvan het me­ rendeel past in het Moermandieet. De tweede groep bestaat uit kankerpatiënten. Voor hen is het belangrijk dat alles wat zij eten, bijdraagt aan hun herstel. Daarom zijn er 45 recepten samengesteld die volledig passen in het Moermandieet. Voor beide categorieën geldt dat de recepten met veel liefde en grote creativiteit zijn samengesteld. Ze zijn stuk voor stuk persoonlijk gekeurd en goedgekeurd, voordat ze een ereplekje in het kookboek kregen. En dat proef je! MMV biedt echter meer dan recepten alleen en wil ook graag kennis over voeding en gezondheid delen. Daarom bevat het kookboek behalve recepten ook veel informatie over het dieet, eten tijdens behandelingen, voedingssupplementen en vindt u er bruikbare keuken- en kooktips in. Daarnaast komen in ‘De Natuurrijke Keuken’ zes ex-kankerpatiënten aan het woord, van wie de meesten het Moermandieet gevolgd hebben. Zij vertellen hoeveel baat zij hebben gehad bij het dieet, zo­ wel tijdens hun ziekte als in de periode erna.

Topkok Paul Fagel

Het kookboek is nog om een andere reden bijzonder: topkok Paul Fagel heeft er belangeloos zijn naam aan verbonden. Hij

12

Wilt u 'De Natuurrijke Keuken' bestellen? Kijk op pagina 24

schreef het voorwoord en vertelt in het boek over de periode in zijn leven dat hij leed aan darmkanker, nu enkele jaren geleden. Het nieuwe kookboek van de MMV zou er niet gekomen zijn zonder de inzet van veel enthousiaste vrijwilligers. Een klein jaar is er door allerlei mensen enthousiast en onvermoeibaar verzameld, gekookt, geproefd en gediscussieerd. Een enorm project, verzekeren ze in koor. Maar ook over het resultaat zijn ze eensgezind: het was beslist de moeite waard!

‘Oog wil ook wat’

Klazien van der Toorren heeft als lid van de MMV Kook­ commissie een aantal recepten beoordeeld en in haar eigen keuken gemaakt en geproefd. “Het was erg leuk om de oude recepten ‘op te pimpen’”, zegt Klazien enthousiast. “We heb­ ben de oude recepten eerst klaargemaakt en geproefd en gekeken wat we eraan konden veranderen om ze lekkerder te maken. De bedoeling was om de waardevolle dingen uit het verleden te bewaren zonder de ogen te sluiten voor de moderne tijd. De recepten uit het oude kookboek waren voor die tijd goed, maar de smaak is veranderd, de ingrediënten ook. We beschikken tegenwoordig over allerlei gezonde mid­ delen waar dokter Moerman het bestaan nog niet van wist, zoals gomasia of vlozaad. Dat zijn waardevolle nieuwe inzich­ ten waar je zoveel mogelijk gebruik van zou moeten maken. Als ambassadeur hoor je vaak dat mensen het moeilijk vinden om hun eten op smaak te brengen. Heel belangrijk dus dat we mensen wijzen op moderne middelen om dat te doen.” Haar insteek: eten moet niet alleen lekker smaken, maar er ook lekker uitzien en bovendien makkelijk klaar te maken zijn. “Het oog wil ook wat, en het is belangrijk dat ook de jeugd door het nieuwe kookboek geïnspireerd wordt. Daarom hebben we gekozen voor eigentijdse recepten en die op een mooie, kleurrijke manier in beeld gebracht. Een tijdrovend proces, maar zeer de moeite waard. Het zou jammer zijn als mensen afhaken op basis van vooroordelen. Dit kookboek bewijst dat gezond ook lekker kan zijn, en eigentijds. Zoals iemand verwoordde: ‘Het oubollige is eraf’. En zo is het precies. Dit kookboek is een belangrijke stap voorwaarts.”

‘Super trots’

Rianne van den Berg heeft samen met medestudente Felicia Fransen meegeholpen het kookboek letterlijk vorm te geven. “Het bedenken van het concept voor het kookboek vond ik het leukste”, vertelt Rianne. “Vanuit de gedachte van de MMV en waar zij voor staan zijn we gaan bedenken welke look & feel we willen dat het kookboek uitstraalt. Vervolgens hebben we bij deze gedachte keuzes gemaakt voor hoe het kookboek eruit komt te zien: welke kleuren gebruiken we, hoe zien de iconen eruit, waar komt de foto van het gerecht en waar de tekst, van wat voor materiaal wordt het kookboek gemaakt. Dan zie je het kookboek al echt vorm krijgen en dat het aan het eind van het project er dan eindelijk echt ligt, is erg leuk. Ik ben dan ook super trots op wat we hebben gemaakt en dat de MMV zo tevreden is met het eindresultaat! Ik hoop dat het kookboek mensen een basis kan bieden voor hun voedingswijze, maar ook een bron van inspiratie zal zijn. En dat ze zullen genieten van de recepten. Voor het maken van de foto's hebben wij alle recepten bereid en natuurlijk ook geproefd. Mijn favorieten zijn de havermoutpannenkoek­ jes, de groene smoothies en de erwtensoep met pompoen. Heerlijk!”

‘Gezond en lekker’

Geesje Russcher, voedingsdkundige, heeft een aantal recep­ ten voor het kookboek geleverd uit haar boek ‘Kracht van oorspronkelijke voeding. “Ik heb graag een bijdrage geleverd omdat ik uit eigen ervaring weet welke kracht oorspronkelijk voedsel heeft. Daarbij wilde ik graag laten zien dat gezond en lekker eten samen opgaan. Nog steeds zijn er mensen die denken dat eten volgens het Moermandieet niet lekker is. Graag help ik mee om deze gedachte te ontkrachten. Pure natuurvoeding heeft de heerlijkste smaken, waarmee de lek­

kerste recepten te maken zijn. Verder vind ik het belangrijk dat de recepten praktisch en snel klaar te maken zijn. Het eindresultaat ziet er goed uit!I Ik hoop dat de lezers smaakvol verrast zijn en dat ze vertellen dat sinds ze koken volgens de recepten uit ‘de natuurrijke keuken’ hun huisgenoten ook genieten van deze maaltijden. Verder hoop ik van harte dat mensen die (nog) geen kanker hebben gebruik gaan maken van de recepten uit dit boek. Doordat de voedselindustrie zoveel verwarrende informatie brengt, weten veel mensen niet meer wat gezond is. Denkend gezond te eten, eten ze in werkelijkheid ongezond en erg eenzijdig, waardoor er allerlei kwalen, zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2, autistisch gedrag, AD(H)D en depressiviteit kunnen ontstaan. Dit boek is een goede richtingwijzer.” (www.vimenta.nl)

‘Lekker Moerman’

Tot slot heeft ook Truus Hartsink een waardevolle bijdrage aan het kookboek geleverd. “Toen ik in mijn privéleven geconfronteerd werd met kanker en het reguliere circuit niets te bieden had, zijn wij gaan zoeken hoe we nu verder moesten. Tijdens deze zoektocht kwamen we in aanraking met de Moermantherapie. Daarbij bleek al snel dat er niet veel gezonde recepten waren die ook nog smakelijk waren. Daar wilde ik graag iets aan veranderen. Aangezien ik een kookfreak ben, ging ik zelf recepten bedenken die binnen de toegestane mogelijkheden konden. Zo is er uiteindelijk een ankertje ont­ staan en is de Moermanvereniging mij op het spoor gekomen. Vijf jaar lang heb ik met veel plezier en genoegen recepten voor het blad Uitzicht gemaakt, waar weer een ankertje uit voorgekomen is. Het is een vreugde geweest mensen te helpen “lekker Moerman” te koken en fijn dat er verschillende van mijn recepten weer gebruikt kunnen worden.”

13

are multi amenstelling

Samenstelling per tablet: %ADH* (dagdosering) Vitamine A (retinylacetaat)...........600 mcg 75 Vitamine D3 (cholecalciferol).......... 15 mcg 300 Vitamine E (natuurlijk, d-alfatocoferylacetaat, 200 ie). . . . . .134 mg-TE 1117 Vitamine K2 (menaquinon-7)......... 30 mcg 40 Vitamine B1 (thiamine-HCl). . . . . . . . . . . . 25 mg 2273 Vitamine B2 (riboflavine) .............. 25 mg 1786 Vitamine B3 (niacinamide)............. 25 mg 156 Vitamine B5 (calciumd-pantothenaat). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 mg 417 Vitamine B6 (pyridoxaal-5’-fosfaat) .... 15 mg 1071 Foliumzuur ..........................400 mcg 200 Vitamine B12 (methylcobalamine).................125 mcg 5000 Biotine ............................... 65 mcg 130 Vitamine C (calcium- en magnesiumascorbaat)................100 mg 125 Choline (bitartraat) .................... 25 mg Inositol ................................ 25 mg *ADH= Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid Bestelcode: V1675 Inhoud: 90 tabletten

PABA .................................. 10 mg Calcium (natuurlijk, uit rode alg; ascorbaat).................... 55 mg Chroom (picolinaat)................... 25 mcg IJzer (bisglycinaat) .......................5 mg Jodium (kaliumjodide)................ 75 mcg Kalium (citraat) ........................ 25 mg Koper (citraat) ......................1000 mcg Magnesium (bisglycinaat; ascorbaat). . . 55 mg Mangaan (citraat) .......................2 mg Molybdeen (natriummolybdaat). . . . . . 50 mcg Selenium (l-selenomethionine)....... 75 mcg Zink (citraat) ........................... 10 mg Lithothamnion calcareum (rode alg) ..157 mg (bevat van nature calcium en spoorelementen) Carotenoïdencomplex (natuurlijk, 7%) ...5 mg Bioflavonoïdencomplex (citrus, 35%) .. 20 mg Luteïne (uit Calendula officinalis) .........5 mg Zeaxanthine (uitTagetes erecta)..........1 mg Co-enzym Q10 (natuurlijk, ubiquinon) ............................ 30 mg

Kruiden

7 63 36 50 1,3 100 15 100 100 136 100 -

©xHLGRLHy001675z

ag

e d r e t ! e e b l r e V ormu f

-

Vitals Voedingssupplementen BV Antwoordnr. 894, 1500 VB Zaandam

Een multi? Elke Dag blijft het beste! 09-01-12 11:03

De Elke Dag blonk al uit in samenstelling en opneem-

in de vorm van methylcobalamine en IJzer in de vorm

baarheid. Met vitaminen en mineralen in de beste ver-

van ijzerbisglycinaat. Tot slot is zeaxanthine als nieuwe

bindingen en in doseringen die ertoe doen. Met bijvoor-

stof toegevoegd aan de multi. En de prijs, die is gelijk

beeld mangesiumbisglycinaat en calcium uit rode alg.

gebleven omdat we door de groeiende populariteit het

Maar ook met citrusbioflavonoïden, natuurlijke luteïne

product voordeliger kunnen inkopen! Elke Dag zal de

en maar liefst 30 mg Q10.

vergelijking met andere multi’s glansrijk doorstaan!

In de verbeterde Elke Dag is het gehalte aan vitamine

V1668 Elke Dag 30 tabletten € 19,95

D3 verhoogd naar 15 mcg en vitamine K2 naar 30 mcg.

V1675 Elke Dag 90 tabletten € 49,95

puur en werkzaam www.vitals.nl

Informatie: Marry Foelkel Tekst: Petra Pronk

Het koningskruid bij uitstek: saffraan

O

-

Verder zijn er twee verbindingen verbeterd: vitamine B12

natuurlijke heelmeesters

p 30 april kleurt heel Nederland oranje. Met een kroning voor de boeg is er deze keer geen logischer kruid te bedenken dan saf­ fraan, het koningskruid bij uitstek. Heilig en feestelijk in alle culturen, en de meeldraden staan garant voor de bijpassende vrolijke kleur. Oranje boven! Het lijkt zo’n gewoon bloemetje, de saffraankrokus (crocus sativus). Maar het is de bron van het meest kostbare kruid dat we kennen: saffraan. De stijl vertakt zich bovenaan tot stempels. Elke bloem heeft drie stempels en drie meeldraden met een sterk kleurende gele kleurstof die vaak gebruikt wordt om verf te maken. Hij groeit vooral in het mediterrane gebied en bloeit in sep­ tember. De smaak is nogal uitgesproken: een beetje hooi- of grasachtig met een bittere toets. Verwar de saffraankrokus niet met Herfsttijloos want die is giftig! “Saffraan wordt van oudsher in alle culturen gebuikt op feestdagen en bij heilige rituelen”, vertelt Marry Foelkel. “Zo gebruikte men in India saffraan om heilige teksten mee te schrijven en vul­ den de oude Romeinen er na feestelijke maaltijden hun hoofdkussen mee op om zo de kater te bezweren. In verschil­ lende culturen was het gebruikelijk om saffraan te gebruiken voor het verven van koninklijke gewaden en schoentjes. In oude culturen werd deze krokus in verband gebracht met huwelijkszaken, vruchtbaarheid en geboorte. Daarom werden de Phoenisische bruiden be­

schilderd met saffraan en werd in India de bruidskleding er mee geverfd.”

Culinair

Saffraan heeft geneeskrachtige eigen­ schappen. Zo is het een antioxidant bij uitstek (carotenoïden). In oude kruiden­ boeken staat: ‘Het scherpt de zinnen, maakt blij en schrikt droefheid af.’ Maar vanwege de hoge prijs wordt het nauwe­ lijks medicinaal gebruikt. De toepassing ligt volgens Marry Foelkel vooral op het culinaire vlak. Vanwege zijn bedwelmen­ de geur en vrolijke gele kleur wordt saffraan vooral in de keuken gebruikt. “In de joodse traditie geldt saffraan als feestelijke toets in het challabrood, dat na de vastentijd gegeten wordt. In Spanje vormt het een vast bestanddeel van de

Vlechtbrood

paella. De kleur geel wordt al eeuwen­ lang geassocieerd met de lente, waardoor saffraan wordt gezien als voorbode van de lente. Daarom wordt het in Zweden gebruikt bij het Luciafeest (lichtfeest) en vormt het een vast onderdeel van het brood. In Nederland gebruiken we het in de gevlochten broden die met Pasen op tafel komen. Overigens bevatten saf­ fraanbollen twee keer zoveel zetmeel als aardappels. In de Tweede Wereldoorlog werden ze gebruikt als veevoer omdat het toen niet aan de man te brengen viel….” Inhoud: Marry Foelkel Tekst: Petra Pronk Meer informatie op www.marrys.nl

Recept

Vlechtbrood is een bekend onderdeel op de Paastafel. Maar gezien het feestelijke uiterlijk en de lekkere smaak is vlechtbrood ook een aanrader op de kroningsdag! Ingrediënten: 500 g speltmeel • 100 g zuurdesem • 4 à 5 draadjes saffraan in meel of water getrokken (1 draad per ons) • snufje zout Voeg alle ingrediënten samen. Kneed het deeg op alle mogelijke manieren luchtig (kneden, slaan, duwen, stompen) Laat het 1 uur rijzen en rusten. Daarna opnieuw doorslaan. Vorm minimaal 3 strengen en vlecht daar een mooi brood van. Leg het op bakpapier in de oven en laat het daarna nog rustig 5 uur rijzen. Daarna 50 minuten afbakken op 170 °C.

15

Lekker eten met Recepten voor 4 personen

prei, knoflook, gember, peper, komijn met koriander. Stoom de spitskool en paprika zes minuten en voeg dit erbij met de tomaten en de gare erwten en laat dit nog even smoren. Voeg eventu­ eel een beetje water toe. Serveren met zilvervliesrijst of chapati’s.

Chapati’s (wraps) Ingrediënten: 2½ kop volkoren tarwemeel fijngemalen • 1 kop water • 1 tl zeezout • 3 el milde olijf- of kokosolie • 1 el boter • 1 schone droogdoek

Spaanse kikkererwtensoep Ingrediënten: 100 g rauwe of 250 g gare kikkererwten • bonenkruid • 1 grote ui • 1 el olijfolie of kokosolie • 2 teentjes knoflook • 2 el tomatenpuree • 1 tl paprikapoeder • ½ tl zwarte peper • 1tl kurkuma • 2 tomaten (ontvellen) • 1 lt bouillon (getrokken van kruiden met een beetje Himalayazout) • 2 el gehakte peterselie

Bereidingswijze: Week de kikkererwten 24 uur en kook ze in 1 à 1,5 uur gaar met bonenkruid. Snijd de ui in kleine stukjes. Verwarm de olie in een pan en fruit de ui glazig. Pers de knoflookteen­ tjes erboven uit. Voeg de tomatenpuree en paprikapoeder toe, smoor dit onder goed roeren. Snijd de tomaten klein en doe ze met de bouillon in de pan. Breng de soep aan de kook. Doe de helft van de kikkererwten erbij en laat de soep 10 minuten zachtjes koken met het dek­ sel op de pan. Pureer de soep en schep de andere helft kikkererwten erdoor. Garneer de soep met peterselie. Proef en maak op smaak.

geweekt) • 150 g gepelde en gehakte walnoten • 1 fijngehakte rode ui • 30 g roomboter • 1 tl Himalaya zout • zwarte peper • 1 tl kurkuma

Bereidingswijze: Kook of stoom de rijst in 6,5 dl water met een beetje zout gaar in een uur. Neem een grote pan en smoor daarin de rode ui in de boter met peper en kur­ kuma. Voeg de gare rijst toe en bak deze even mee. Schep de gesneden andijvie erdoorheen en verwarm dit kort. Strooi de gehakte walnoten erover. Proef en maak op smaak met peper.

Groene erwtencurry met spitskool, tomaat, paprika en prei

Rauwe andijvie met rijst en walnoten

Ingrediënten: 200 g gare volle groene erwten (80 g rauw, 24 uur weken) • 1 tl bonenkruid • 1 fijngesneden prei • 400 g fijngesneden spitskool • 2 tomaten (ontvellen en in stukjes) • 1 rode paprika in stukjes • 1 tl gemberpoeder • ½ tl zwarte peper • 1 tl kurkuma • 1 fijngesneden teen knoflook • 1 el kokosolie of olijfolie • 2 tl gem. komijn met korianderzaad (10 delen komijn op 3 delen korianderzaad) • 1dl water • beetje Himalaya zout

Ingrediënten: 1 kg gewassen en fijngesneden andijvie • 250 g zilvervlies- of rode rijst (4 uur

Bereidingswijze: Kook de groene erwten gaar in ± 1 uur met bonenkruid; ze mogen niet kapot koken. Smoor de

16

Bereidingswijze: Doe het volkoren tarwemeel in een kom en maak er een kuiltje in. Giet het water erin met het zout en de olie. Kneed dit 10 minuten totdat het deeg niet meer plakt. Laat even rusten en verdeel het in 12 delen. Maak er 12 bolletjes van. Rol de bolletjes uit tot rondjes met een doorsnee van ± 20 cm. Verwarm een gietijzeren pan en bak de chapati 1 à 2 minuten. Draai deze om en bak deze weer 1 à 2 minuten. Duw erop met een schone theedoek zodat de chapati rijst. Smeer de chapati in met een beetje boter en houd ze warm. Meteen serveren bij de curry. Of koud als wrap gebruiken.

Riëtte Janssen Het is mogelijk dat recepten en ingrediënten niet in overeenstemming zijn met uw persoonlijke dieet. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts.

Productinformatie: http://video.about.com/indianfood/ How-to-Make-Chapati.htm Op de video kun je goed zien hoe het gedaan wordt. In India maken ze de chapati’s steeds vers ze zijn gemakke­ lijk te verteren omdat er geen gist in zit. Een chapati kan ook goed als wrap gebruikt worden.

Vulling sandwich-wrap met guacamole en pijnboompitten Ingrediënten: 4 chapati’s • 1 rijpe avocado • peper • paprikapoeder • 1 teen knoflook • 2 el bieslook • 2 rijpe ontvelde tomaten in blokjes • Himalaya zout • 50 g winterpostelein • 1 gele paprika in stukjes • 2 el pijnboompitten • 1 el kappertjes

Bereidingswijze: Snijd de rijpe avocado door en schep met een lepel het vrucht­ vlees eruit. Doe dit in een mengbeker, voeg peper, paprikapoeder, knoflook, bieslook, Himalaya zout en de tomaten toe en mix dit vrij fijn met de staafmixer.

Proef en maak op smaak met peper. Leg op de chapati een handje winter­ postelein en ¼ van de gele paprika, ½ eetlepel pijnboompitten, verdeel daar ¼ van de guacamole vulling over met een theelepel kappertjes en rol de chapati op.

kruidenzout en paardenbloemblad bij elkaar en meng het met de olijfolie en de tarwekiemen. Leg op iedere chapati (wrap) een handvol veldsla en daarop ¼ van het ei-groentemengsel en de kiemen. Rol de wrap op en smullen maar.

Vulling sandwich-wrap met zacht gekookte eivulling

Bananenlassie

Ingrediënten: 4 chapati’s (wraps) • 2 rijpe ontvelde tomaten in blokjes • 1 rode paprika in blokjes • 4 zacht gekookte eieren • peper • paprikapoeder • mespuntje kruidenzout • 1 el olijfolie • 4 blaadjes paardenbloemblad of weegbree kleingesneden • 1 sjalotje, zeer fijn gesneden • 1 el tarwekiemen • 50 g veldsla of sla gewassen en gedroogd • 50 g alfalfa kiemen

Ingrediënten: ¾ l karnemelk of ½ l biogarde met ¼ l water • 2 rijpe bananen • 2 tl citroensap • mespunt vanillepoeder

Bereidingswijze: Doe alle ingrediënten in een mengbeker en klopt het helemaal dik en fijn met de staafmixer. Een heer­ lijk dorstlessend drankje waar je weer energie van krijgt.

Bereidingswijze: Kook de eieren vier minuten en laat ze schrikken. Pel ze en snijd ze klein. Doe de eieren, paprika, tomaten, sjalot, peper, paprikapoeder,

Recepten insturen Heeft u een lekker recept dat past binnen de Moerman­ keuken? Kok Riëtte Janssen ontvangt het graag van u. Zij wil deze recepten in deze rubriek gebruiken, zodat anderen ook kunnen meegenieten. Stuur uw recepten per mail naar [email protected].

17

Acht heftige maanden uit het leven van de

‘En ik dan?’ Weinig aandacht voor effect diagnose kanker in gezin

Riepma’s (3 en slot)

Ze weet nog dat ze een verjaardagsfeestje had omdat ze vijf werd. “Waar zijn papa en Jochem?”, vroeg ze op zeker moment aan haar moeder. Het was 22 september 2004. Emmie Riepma had geen idee dat haar broertje een ernstige ziekte had en dat zijn jonge leven in groot gevaar was. Tekst en foto: Jan van Klinken

D

ie dag moest haar vader met Jochem van tweeënhalf naar het ziekenhuis. De dag ervoor was in het Wilhelmina Kinderziekenhuis in Utrecht neuroblastoom vastgesteld, een uiterst agressieve vorm van kinder­ kanker met een zeer slechte prognose. De behandeling moest direct starten. Er brak een heftige periode aan die diepe sporen in het gezin zou trekken. Na 3 jaar waren de kanker en zieken­ huisopnames uit hun leven verdwenen. Nu, acht en een half jaar later, is Jochem een zeer levenslustige kwajongen die niet te stuiten is.

Gezin lijdt mee

Emmie is nu 13, pubert, is met make up in de weer en met nog heel veel andere dingen maar de periode van Jochems ziekenhuisopname is ze nog niet verge­ ten. Toen ze in Uitzicht van december vorig jaar het verhaal las over de ziekte­ geschiedenis van haar broertje, reageer­ de ze gevat: “En ik dan?” Het was alsof ze zeggen wilde: "Ik heb dan wel geen kanker gehad maar is er met mij niets gebeurd dan?" Ze sloeg daarmee de spijker op z’n kop. Het is de ervaring van veel gezinsleden dat de patiënt bij kanker centraal staat maar dat ook zij veel te verduren heb­ ben. Niet alleen de patiënt is ziek, het hele gezin lijdt mee. Toch is er voor de andere gezinsleden weinig oog. Neem Emmie. In eerste instantie, zo be­ kent ze, was ze eigenlijk best wel een beetje jaloers toen ze hoorde dat Jochem in het ziekenhuis lag. Die hoefde niet naar school en had voor haar gevoel vrij. Ze kon toen nog niet weten dat niet al­ leen het bestaan van Jochem maar ook

18

dat van haar op zijn kop zou komen te staan. Eerst kwam er een goede kennis een paar weken oppassen, terwijl ze in de weekenden en vakanties bij oma en opa in Apeldoorn logeerde. Haar ouders ver­ bleven hoofdzakelijk in het ziekenhuis en het McDonaldhuis om bij de doodzieke peuter Jochem te kunnen zijn. Toen kwam het moment dat ze ook door de week niet meer in haar vertrouwde omgeving kon blijven. Drie maanden lang verbleef ze bij vrienden in de buurt van hun woonplaats Zeist zodat ze naar haar eigen school kon blijven gaan. Af en toe bezocht ze Jochem in het zieken­

Gezin moest lang zoeken voordat ’t goede hulp vond huis in Amsterdam, waar ze wel zag dat haar vader en moeder verdrietig waren. Elke avond had ze telefonisch contact met hen.

Weer uit huis

“Wat ik niet zo leuk vond”, vertelt ze in de woonkamer van hun huidige huis in Valkenburg, “was dat ik niet meer zo leek mee te tellen. Alle aandacht ging naar Jochem.” Dat hij de ziekte mogelijk niet zou overleven, wist ze niet. Haar ouders hadden er eigenlijk niet bij stil gestaan of en hoe ze Emmie moesten betrekken bij wat er allemaal met Jochem gebeurde. Ze hadden al moeite genoeg met hun eigen emoties. Dat het

voor Emmie belangrijk en behulpzaam zou kunnen zijn om meer betrokken te zijn, realiseerden ze zich niet. Toen Jochem weer thuis was, bleef de situatie nog steeds onzeker. Neem die zondagavond dat Emmie en haar moe­ der net terug kwamen van een weekend met familie. Een infectie stak plotseling de kop op omdat Jochem nog steeds in aplasie was. Zijn temperatuur liep in een uur op tot 40 graden. IJlings moest hij naar het ziekenhuis waardoor het plezier van het leuke weekend acuut was ver­ dwenen. Holderdebolder moest Emmie bij vrienden worden ondergebracht. Dat soort gebeurtenissen heeft iets met Emmie gedaan, maar wat precies valt moeilijk te zeggen. Of ze nu het woord kanker niet meer kan horen? Ze schudt van nee. “Nee, ik heb er niet een soort trauma aan overgehouden. Het is wel zo dat ik geprikkeld reageer als kanker als scheldwoord wordt gebruikt. Dan zeg ik meteen dat ik dat stom vind.” Als leuke bijkomstigheid kan ze melden dat ze nog steeds vriendin is met één van de meisjes uit het gezin waar ze een tijd­ lang logeerde. Ook in de periode dat Jochem opkrabbel­ de, bleef zijn ziekte het gezin domineren. Hij leefde bijvoorbeeld drie jaar lang op sondevoeding, ook nog toen de ziekte­ periode voorbij was. Dat gaf vaak veel gedoe. Bovendien was het gezin beperkt in de mogelijkheden.

Weinig begrip

Intussen had Emmie het moeilijk op school. Er was weinig begrip voor haar situatie. Het moest maar eens klaar zijn. De kanker was nu over, dus over naar de orde van de dag. Ook binnen het gezin

waren”, zegt Riepma. Zowel Jochem als Emmie ging in therapie en beiden had­ den er geweldig veel baat bij.

Ondergeschoven kindje

Posttraumatische stress vaak niet onderkend Gea Huizinga promoveerde in 2006 op de impact op een gezin dat wordt getroffen door kanker. Ze is docente aan een opleiding voor oncologieverpleegkundigen. Huizinga stelde vast dat kanker in een gezin veel vaker leidt tot posttraumatische stress dan we ons bewust zijn. Posttraumatische stress kan zich uiten in herbeleving, verhoogde prikkelbaarheid zoals slapeloosheid, geïrriteerdheid en concentratie­ problemen, agressie, teruggetrokken gedrag, angst, depressie en lichamelijke klachten. Zij roept iedereen die beroepshalve met deze kinderen te maken heeft, op om alert te zijn op deze verschijnselen.

liep het allemaal niet zo gesmeerd. Vader en moeder zochten hulp bij ge­ zins- en opvoedingstherapeuten maar die hadden geen ervaring met dit soort situaties. Jochem reageerde niet als een ‘gewoon’ kind op de therapie en Emmie kreeg allerlei diagnoses opgedrongen. Soms kregen de Riepma’s te horen dat het aan hun opvoeding lag en dat de spanningen niets met de ziekte van Jochem te maken hadden. Dat veroor­ zaakte dan weer nieuwe stress. Er bleek weinig tot geen besef te zijn van de effecten op kinderen die in een derge­ lijk gezin opgroeien, inclusief Jochem. Op het laatst ontdekten de ouders een gespecialiseerde instelling aan de andere kant van het land, het Behouden Huys in

het Groningse Haren. Daar hadden de therapeuten ervaring met de psychosoci­ ale begeleiding van gezinnen met kanker. De diagnose was snel gesteld. Vader Riepma: “De psycholoog had al tijdens het eerste gesprek door dat er in het ge­ zin als systeem sprake was van een vorm van een posttraumatische stressstoornis. Meteen viel het kwartje.” Vanwege de afstand adviseerde het Behouden Huys om contact op te nemen met het Helen Dowling Instituut in Utrecht. Dat werd vanuit Haren geïnfor­ meerd over de diagnose en de gewenste behandeling. Vrij snel volgde een be­ handeling. “Plotseling voelden we ons begrepen. Wij maar denken dat het aan ons lag en dat we geen goede opvoeders

Hun ouders zijn er nog steeds verbijs­ terd over dat de psychosociale nazorg van kankerpatiënten en hun omgeving in Nederland zo'n ondergeschoven kindje is. Bij het AMC was er helemaal geen oog voor. Jochem was beter en wat het ziekenhuis betreft kon het boek daarmee dicht. De late effecten op het gezin was er geen onderwerp. In de periode dat het gezin die moeilijke tijd doormaakte, ontdekte Klaas Riepma dat er een uitstekend proefschrift is geschreven over gezinnen met kanker (zie kader). Daarin wordt bijvoorbeeld gesignaleerd dat er vaak slaapproble­ men zijn. Dat klopte precies met de eigen situatie. “Helaas wordt met het proefschrift weinig gedaan.” Waar ook weinig oog voor is, is dat de ouders uit de bedoelde gezinnen toch gewoon hun brood moeten zien te verdie­ nen. Ze kunnen moeilijk enkele jaren vrij nemen. “Al met al is er in Nederland veel te weinig aandacht voor de psychosociale problemen die zich kunnen voordoen als een van de gezinsleden kanker heeft en daar intensief voor behandeld moet worden”, aldus Riepma. Voor Emmie is het nu allemaal al wel een poos geleden. Het houdt haar niet meer zo bezig. Wel merkt ze dat haar ouders nog steeds sneller bezorgd zijn om Jochem dan om haar. “Heeft hij pijn, dan gaan ze al snel naar een dokter. Als ik pijn heb, moet ik meestal gewoon naar school en kijken ze het nog een poosje aan.”

19

In deze rubriek gaat arts drs. Bob Hornstra in op de meest uiteenlopende medische vragen. Schriftelijk gestelde vragen worden uitsluitend in deze rubriek beantwoord en niet in een persoonlijk schrijven. Vragen met een algemene strekking zijn altijd welkom. Voor dringende persoonlijke vragen: bel met Patiëntenvoor­ lichting 088-2424240.

Vraag Gewrichtsklachten ‘Ik ben een vrouw van 49 jaar en heb gewrichtsklachten, ben stijf en voel me een stuk ouder dan mijn kalenderleeftijd, ook qua energieniveau. Ik heb het gevoel dat mijn lichaam echt gesmacht heeft naar extra hormonen. Ik leef en eet gezond. Wat kan ik verder nog doen? Zijn er aanvullende preparaten, speciale voedingsmiddelen die ik nog kan gebruiken? Zijn er meer vrouwen die in dezelfde situatie zitten? Heeft u tips?’ De vrouw die deze vragen stelt schrijft: “Bijna 20 jaar geleden heb ik borstkanker gekregen. Ik was toen 29 jaar en net bevallen van mijn kind. Na de daarop volgende chemokuren ben ik in de overgang geraakt. Dat is dus nu ook al bijna twintig jaar geleden. Ik mocht geen aanvullende hormonen gebruiken in verband met de kans op een terugkerende kanker. Ik merk nu het verschil met mijn leeftijdgenoten goed en voel me aanmerkelijk ouder. Ik word wel in de gaten gehouden via een jaarlijkse botmeting en mijn botdichtheid zit wel onder het gemiddelde maar is nog niet verontrustend.” Doorat u vervroegd in de overgang bent geraakt treden er eerder dan normaal dervingsverschijnselen op. De eierstokken produceren bijvoorbeeld veel min­ der geslachtshormonen met alle gevolgen van dien: opstijgers, droge vagina, osteoporose, minder energie. Bovendien is na de menopauze het risico op een hart­ infarct bij vrouwen door de gedaalde oestrogeenspie­ gel aanmerkelijk groter. Veel wetenschappers stellen dat een dieet, rijk aan soja-isoflavonen, onder andere de kans op hartziekten verkleint. Echter, bij een voor­ geschiedenis van borstkanker, vooral als deze re­ ceptorgevoelig was (dus gevoelig voor de hormonen oestrogeen en progesteron), is het verstandig voor­ zichtig te zijn met het gebruik van soja. Overmaat aan de zogenaamde fyto-oestrogenen in soja zouden na de overgang borstkanker stimulerend kunnen wer­ ken. Hetzelfde geldt waarschijnlijk voor hop en rode klaver; rode klaver bevat zelfs tien keer zoveel fytooestrogenen als soja.Wel is het gebruik van oplosbare vezels, olijfolie en omega-3 vetzuren aan te raden. Lijnzaad en Chizaad (bevatten ook belangrijke ve­

20

zels), vette vis, zeevruchten bevatten onder andere omega-3 vetzuren en zijn gunstig voor hart- en bloedvaten en dus van harte aan te bevelen. In verband met uw botproblemen raad ik u extra calcium en vitamine D3 aan, evenals vooral vitamine K2. Het is zeker nuttig uw vitamine D spiegel in het bloed eens te laten bepalen. Die dient rond de 100 nmol/l te zijn. Vooral in de winter, als er niet vol­ doende zon is, levertraan slikken of vitamine D3 (1200- 1800 ie/dag afhankelijk van de bloedwaarde). Van vitamine K2 (45- 180 mgr/dag) is door onder­ zoek aan de universiteit van Maastricht bekend dat het calcium als het ware uit de bloedvaten haalt en in de botten brengt. Bij gebruik van anti-stol­ lingsmedicatie als acenocoumarol niet gebruiken of alleen in overleg met uw arts. Dagelijks een stevige wandeling legt ook het calcium in uw botten vast. Behalve zuivel bevat broccoli ook nogal wat calcium; een extra calcium en magnesiumpreparaat kunt u er bijgebruiken. Bij slaapstoornissen en depressieve stemmingen kan het helpen tryptofaanrijke producten als bio­ garde, yomio, kwark, granen, bonen, noten, bruine rijst op het menu te zetten. Tryptofaan wordt in de hersenen omgezet in serotonine, een stof die voor ontspanning zorgt. Ter aanvulling en als waarschuwing: PFC ‘s (Per­ FluorCarbonzuren) in verpakkingsmateriaal van le­ vensmiddelen (!), in kleding, tapijten en verfsoorten kunnen ook een vervroegde menopauze veroorza­ ken. Bovendien zijn deze stoffen mogelijk mede oor­ zaak van hartproblemen en verzwakking van het im­ muunsysteem. Een goed Ayurvedisch preparaat voor menopauzale klachten is Ashwagandha, ook wel Indiase ginseng genoemd. Ook niet onbelangrijk: een consult bij een klassiek homeopathisch of orthomoleculair werkend arts is aan te bevelen, onder meer om uw DHEA (Di­ HydroEpiAndrosteron) gehalte in het bloed te laten bepalen. Bij een tekort kan aanvulling nodig zijn bij het optreden van voortijdige verouderingsverschijn­ selen.

Antwoord Essiac thee ‘Bij mij zijn uitzaaiingen van een melanoom in de lymfklieren geconstateerd. Nu volg ik al geruime tijd het Houtsmullerdieet en slik selenium, vitamine D en C. Nu kwam een familielid uit Canada met het advies om Essiac thee te gaan gebruiken. Wat is uw mening over Essiac thee, werkt deze echt zo goed bij kankerpatiënten als men beweert?’ Essiac thee is al enige tijd op de markt; het is een kruidenthee die uit de Indianentijd zou stammen. Ik heb nog nooit iemand ontmoet die vertelde dat hij van kanker was genezen door het gebruik van deze thee. De kruiden die deze thee bevat lijken me niet slecht, maar ik zou daar niet op durven vertrouwen. Van groene thee daarentegen (Sencha en Matcha bijvoorbeeld) zijn nogal wat studies beschreven die aannemelijk maken dat het gebruik ter preventie van sommige kankersoorten zinnig is. Zo is beschre­ ven dat groene thee (en vooral de groene thee ex­ tracten) gunstige effecten heeft op het verloop van prostaatkanker. Bij de behandeling van melanomen geef ik de voorkeur aan de homeopathische reme­ dies als Phosphor en Sulphur maar dat hangt af van de individualiteit van de patiënt. Orthomoleculaire middelen die in beeld komen: vitamine A (uitslui­ tend door artsen voor te schrijven), melatonine 10 mg, thymusextracten, vitamine D, coumarine en cur­ cuma longa zijn enkele voorbeelden van veel voor­ geschreven middelen. Dr. Jens Wurster beschrijft in zijn boek de succesvolle homeopathische behande­ ling van twee patiënten met uitgezaaide melanomen (ISBN 978-90-816124-0-1). Zelf zag ik bij enkele melanoompatiënten eveneens de gunstige werking van homeopathische remedies. Mijn advies is dan ook: zoek een arts voor niet-toxische tumortherapie die in de klassieke homeopathie geschoold is.

Asbest ‘Mijn zoon (43 jaar) heeft op een kleine, lage zolder bruine asbestplaten verwijderd. Dat wil zeggen: gesloopt/gebroken, niet wetend dat het deze gevaarlijke

asbest betrof. Als hij vezels in zijn longen heeft gekregen -nog niet geconstateerd vanwege angst voor een longfoto- ontaardt dit dan altijd in mesothelioom? Zou ter preventie extra vitamine C averechts werken? Wat zou in dit verband wel weerstandverhogend kunnen werken? Een foto zou zekerheid kunnen bieden, maar zou verder geen zin hebben aangezien er geen behandeling mogelijk is. Kunt u advies geven?’ Asbest, tegenwoordig vooral nog in brandwerende of isolerende voorzieningen, kan vrijkomen bij sloopwerkzaamheden. Asbest is een verzamelnaam voor in de natuur voorkomende vezelvormige mine­ rale siliciumverbindingen. Blootstelling aan asbest kan leiden tot asbestpleuritis en/of longfibrose. Een CT-scan geeft hierbij meer informatie dan een rönt­ genfoto. Het mesothelioma (woekering uitgaande van het longvlies of pleura) heeft een latentietijd (tijd dat het kan ontstaan) van 20 tot 40 jaar. Ook longkanker (bronchuscarcinoom) en larynxkanker (uitgaande van de keel) zijn beschreven; combinatie met roken verhoogt de kans daarop. Het blijft moeilijk te voorspellen of en eventueel wanneer er problemen komen door de blootstelling aan asbest. Wel is het mogelijk te trachten met be­ hulp van homeopathische middelen de opname van asbest te minimaliseren. Naar mijn weten zijn hier echter geen studies over bekend. Er valt te denken aan Asbestos C30 eenmaal in de week enkele korrels opzuigen gedurende enige tijd. Ook Silicea C30 is een mogelijkheid, wel in overleg met een homeo­ pathisch arts; ook orthomoleculair selenium 200 mcg als zware metalenvanger en melatonine 10 mg, vita­ mine D3. Recent is duidelijk geworden dat bij het ontstaan van longkanker inflammatie (ontsteking) een belangrijke rol speelt. Ontstekingsremmende middelen als de NSAID ’s verkleinen het risico van longkanker. Maar ook van glucosamine en in min­ dere mate van chondroïtine is een ontstekingsrem­ mende werking aangetoond (Cancer Causes 2011; 22(9);1333-42). Het valt hierbij dus te overwegen om bijvoorbeeld glucosamine langere tijd te gebruiken uit mogelijk preventief oogpunt. Roken is zeker af te raden!

21

Lijf & Leden

Advertenties

Dagelijks een regelmatige stoelgang

Leden van de Moermanvereniging vertellen hoe ze persoonlijk invulling geven aan het thema ‘gezond eten – gezond leven’.

‘Adviezen Moolenburgh gaven moeder veel kracht’

Z

DarmMild

e zijn geen fanatieke gezond­ heidsapostelen maar willen het liefst dat steeds meer mensen het belang onderkennen van gezond eten.  "Je ziet mensen om je heen aan allerhande kwalen lijden terwijl je er zelf zoveel zelf aan kunt doen.” Jeanneke en Marlies Geijsel zijn sinds vorig jaar lid van MMV en vielen tijdens de kennismakingsdag in november met hun neus in de boter. De 87-jarige Haar­ lemse arts Hans Moolenburgh verzorg­ de er een indrukwekkende presentatie en de zussen genoten met volle teugen. “Geweldig”, blikken ze terug.

• Bevordert de darmwerking • Dagelijks gebruik • Milde vruchtenextracten

Natuurlijk ... het is Wapiti! Wapiti DarmMild is verkrijgbaar of te bestellen bij: Drogist, Apotheker, Reform- en Gezondheidswinkel. Voor meer informatie: Emonta B.V. Tel. 0512 - 518 085 www.wapitinatuur.nl

De enige echte, volgens de originele Hagiwara formule.

Gerstegras-sap-extract Gerstegras superfood bevat meer dan 70 voedingsstoffen, waaronder vitaminen, mineralen, antioxidanten, aminozuren, enzymen en chlorofyl.

met meer dan 70 voedingsstoffen

Green Magma is het enige echte superfood dat door Y. Hagiwara is ontdekt. Het is namelijk geen gemalen gerstegras, maar een extract van het sap uit gerstegras. Dat betekent zonder vezels, dus meer ruimte voor de belangrijke bestanddelen zoals vitaminen en veel makkelijker op te nemen voor het lichaam.

biologisch glutenvrij

Door het speciale productieproces wordt de versheid en kwaliteit gegarandeerd. Dus vergelijkbaar met vers geperst sap, alleen makkelijker in gebruik en bovendien smaakt het nog lekker ook! Voor meer informatie kijkt u op de website www.greenmagma.nl of neem contact op met: TS Products, Harderwijk Informatielijn: 0341 – 46 21 46 e-mail: [email protected]

Proef zelf het verschil en vraag nu een gratis proefzakje* aan via [email protected] o.v.v. de code GMU13.

*Zolang de voorraad strekt

zonder vezels – hogere concentratie – maximale opneembaarheid TS130128 GM ADV UITZICHT 185x130.indd 1

22

Emotioneel

De kennismaking met Moolenburgh was voor de twee best emotioneel. De naam van de arts was in het ouderlijk huis een begrip. Moeder Geijsel kreeg op 37-jarige leeftijd borstkanker; de ziekte keerde vijf jaar later terug in de vorm van botkanker. Ze besloot hulp te zoe­ ken in het complementaire circuit en zo kwam ze bij Moolenburgh terecht. Vanaf dat moment onderging haar dagelijkse maaltijd een drastische verandering. Jeanneke en Marlies waren nog kinde­ ren en herinneren zich maar al te goed dat er plotseling zilvervliesrijst en bie­ tensap op het menu stonden. Ze woon­ den op een boerderij en moeder had een eigen moestuin zodat ze altijd al ge­ zond aten, maar vanaf dat moment ging het gezin op streng dieet. Dat was wel even wennen. “Op zeker moment liet moeder het ook wel wat los omdat het met een gezin met kleine kinderen bijna niet was vol te houden”, vertellen ze. De meiden beseften niet hoe ernstig de toestand was. Moeder wilde niet de rest van het gezin met haar sores belasten. De ziekte mocht niet nummer 1 staan.

Jeanneke: "Mama had een zacht karak­ ter maar ze legde niet het hoofd in de schoot. Ze stond er heel positief in.” In die zin herkenden ze wel wat Moolen­ burgh vorig jaar tijdens zijn lezing aan­ gaf. De patiënten die hij goed door de ziekte zag komen, hadden allemaal iets strijdbaars. Ze vertikten het om zich bij de slechte prognose neer te leggen.

Vierde kindje

Uiteindelijk zou moeder Geijsel de ziekte zeventien jaar overleven. Alleen de laatste periode was moeilijk. “Ze heeft hele mooie jaren gehad. Dat was echt te danken aan de adviezen van Moolenburgh die haar heel veel kracht gaven.” Ze kreeg ook nog een vierde kindje. Toen ze haar zwangerschap besprak met de artsen in het ziekenhuis, keken die bedenkelijk. Die vonden een zwan­ gerschap geen goed idee. Maar Moolen­ burgh reageerde juist heel positief. “Er is niks natuurlijker dan in verwachting zijn”, zei hij. De kleine bezorgde moe­ der Geijsel veel levensvreugde. De zus­ sen denken dat moeder vastbesloten was om hem en de andere kinderen groot te zien worden. “Dat heeft vast en zeker bijgedragen aan het feit dat ze nog zolang heeft geleefd.” Vanwege de ziektegeschiedenis van moeder waren de zussen altijd al be­ wust bezig met gezonde voeding en een gezonde leefstijl. Maar de laatste jaren heeft zich dat verdiept. Jeanneke: “Ik denk dat het te maken heeft met onze leeftijd. Moeder kreeg in die tijd kanker. We staan daardoor toch op een bepaal­ de manier in het leven.” Marlies: “Ik ben eigenlijk altijd wel met gezonde voeding bezig geweest. Fris­ drank heb ik nooit in huis gehad en

Naam: Jeanneke en Marlies Geijsel Woonplaats: Ouderkerk a/d IJssel Lid sinds: 2012

snoep voor de kinderen beperk ik waar mogelijk. Ik zal ook nooit een maaltijd voorzetten zonder groenten. Dat voelt gewoon niet goed.”

Stimulans

MMV kwam in beeld toen iemand uit de omgeving van Jeanneke die ook nog van haar leeftijd is, te horen kreeg dat ze kanker heeft. Jeanneke ging op inter­ net op zoek naar goede adviezen en zo kwam ze bij MMV terecht. Sindsdien zijn ze beiden lid. En daar hebben ze geen spijt van. Met veel genoegen lezen ze Uitzicht. “Het is een enorme stimu­ lans als je leest hoe anderen met gezon­ de voeding bezig zijn en hoeveel baat ze erbij hebben.” Jeanneke: “Ik heb tijdens de afgelopen vastentijd veertig dagen geen vlees ge­ geten. Het gezin deed vrijwel altijd mee en voorlopig ga ik er zeker mee door. We genieten nu van kleurrijke salades, noten en nieuwe dingen zoals quinoa. Een waar feest." Marlies: “Veel mensen denken dat het een enorme opgave is om gezond te eten, maar dat is echt van vroeger. Er is zoveel lekkers op dit gebied. Puur voedsel, noten, stevia, donkere smaak­ chocolade, raw food, een supersmoothie. Heerlijk allemaal.”

18-03-13 13:14

23

Kookboek 'De Natuurrijke Keuken' bestellen? Dit kan via www.denatuurrijkekeuken.weebly.com of vul onderstaande bon in.

Fabel en wetenschap

Ik bestel _____ exemplaar/exemplaren van ‘De Natuurrijke Keuken’ > Leden betalen € 17,50 (inclusief verzendkosten) > Niet-leden betalen € 19,95 (inclusief verzendkosten) Ik betaal vooruit en maak het bedrag over op rekeningnummer 355999 t.n.v. MMV/Moermanvereniging, Alphen aan den Rijn.

Onlangs verscheen een onderzoek uitgevoerd door een Zweeds onderzoekteam (JAMA Intern Med 2013; 173:386), waaruit zou blijken dat vitamine C-supplementen een verhoogd risico van nierstenen zou geven. Al een halve eeuw slikken tientallen miljoenen mensen dagelijks hooggedoseerde vitamine Csupplementen zonder dat er sprake is van een toename van gevallen van nierstenen. Hoe de mythe ‘nierstenen door vitamine C’ de wereld in kwam in de jaren zeventig was het gevolg van een fout uitgevoerd laboratoriumexperiment.

Slechts

€ 17,50 voor leden

Mijn bestelling sturen naar: Naam _____________________________________________________________ Adres _____________________________________________________________ Postcode + woonplaats _____________________________________________ E-mailadres ________________________________________________________

✂

Toen vitamine C-voorvechter Linus Pauling succes had met zijn boek ‘Vitamin C and the Common Cold’ (1970) werd er kort daarna in de ‘Medical Letter on Drugs and Therapeutics’ een experiment met vitamine C gepubliceerd. In een laboratorium was het experiment uitgevoerd met urine van vitamine-C-slikkers. De urine werd opgevangen in een kolf en geanalyseerd op de concentratie oxalaat (bestanddeel van bepaald type nierstenen). Uitkomst: oxalaat werd gevonden en op basis hiervan werd het ontstaan van nierstenen door een verhoogde vitamine C-inname verondersteld.

Stuur de bon in een voldoende gefrankeerde envelop naar: MMV Postbus 508 2400 AM Alphen a/d Rijn

Maar wat bleek jaren later toen men het experiment nog eens zorgvuldig nadeed? De oxalaat had zich niet in de urine in de blaas van de proefpersonen gevormd, maar pas onder verwarming in de kolf waarin de urine was opgevangen. Met andere woorden, ascorbaat (wetenschappelijke benaming van vitamine C) in de urine was in de kolf na verwarming omgezet in oxalaat! Deze laboratoriumfout is er de oorzaak van geweest dat miljoenen mensen zelfs nog tot op de dag van vandaag denken dat vitamine C nierstenen veroorzaakt. Maar zelfs het Voedingscentrum meldt al jaren op haar website: “In het verleden werd gedacht dat hierdoor [meer dan 2 gram vitamine C per dag] het risico op de vorming van nierstenen groter was, maar dit is nooit bevestigd in onderzoek.” Het recente Zweedse onderzoek had als conclusie dat een hoge dosis vitamine C het risico van nierstenen meer dan verdubbelde. Maar ook nu weer vertoonde het onderzoek zulke gebreken waardoor een conclusie niet mag worden getrokken.

Advertenties

Gezond leven Gezond blijven 10% kort i Rood ng bij de e Ro os

Een leven lang vitaal! Squalene is een bijzondere stof die zowel in het menselijk lichaam als in de natuur wordt aangemaakt. Het behoort tot een speciale groep antioxidanten, de zogenaamde isoprenoïden en wordt uit de levertraan van de diepzee dogfish verkregen. Squalene heeft het vermogen om zuurstof toe te voegen aan de menselijke cel. Hierdoor beschermt het de cellen waardoor het lichaam wordt behoed voor de ziekmakende moleculen. Issho Genki® Squalene iP6 is een veelzijdig, natuurlijk en zuiver voedingssupplement dat uw lichaam weer in balans brengt.

24

Versnelt herstel

Toename energie, vitaliteit en uithoudingsvermogen

Ten eerste was de conclusie gebouwd op gegevens die in 1997 waren verzameld met slechts één enkele vragenlijst, door de proefpersonen zelf ingevuld. Dit geldt in de voedingswetenschap als een onbetrouwbare methode. Ten tweede bleek dat de uitkomst dat daarna het risico van nierstenen voor vitamine C-supplementengebruikers met 0,310% per jaar was verhoogd en voor niet-gebruikers met 0,163% per jaar. Inderdaad een verdubbeling, maar van wat? Het betekent dat als u vitamine C-supplementen slikt het risico van nierstenen in een jaar is gestegen van 1/6 van een procent naar 1/3 van een procent. Naast de onbetrouwbaarheid van de genoemde vragenlijst zijn deze percentages veel te klein om hieruit conclusies te mogen trekken. Elke statisticus weet dit.

Beschermt tegen vroegtijdige veroudering van de huid

Beschermt tijdens chemotherapie en bestraling

Wat toen en nu gemeen hebben is dat de pers direct op dit type nieuws van vermeende toxi­ citeit van vitamine C aanvalt. Op de een of andere manier heeft dit een grote aantrekkingskracht. In de loop van de recente geschiedenis – tussen 1970 en nu – kan ik veel voorbeelden beschrijven. Elke keer bleek weer dat het loos alarm was. Onderzoekers gaven dat naderhand ook toe.

Beschermt cellen en weefsels

Fyto-Life van Hogendorpplein 28 5051 SR Goirle T: +31 (0) 13 534 6437 F: +31 (0) 13 530 2247 E: [email protected] W: www.fyto-life.nl www.isshogenki.com

www.ortho.nl

Dr. Gert Schuitemaker

25

In de

Het begon met spareribs. Scheveningse strandtenthouders beloofden onbeperkte hoeveelheden ribbetjes voor een vaste prijs. Dit ‘all you can eat’-concept smaakte naar meer. Op de spareribs volgden de buffet­ restaurants en toen de wokrestaurants. Van recente datum zijn de sushirestaurants. Van Nieuwegein tot Uden, een dorp moet wel heel klein zijn wil je er niet onbeperkt sushi kunnen eten. Punt is dat we de benodigde tonijn niet onbeperkt uit zee kunnen vissen.

Eet en vergeet

De lekkerste sushi maak je van blauw­ vin tonijn, vinden de Japanners die deze snack van plakrijst met rauwe vis uitvonden. Zodoende is de blauwvin nagenoeg uitgestorven. Onder het motto ‘geniet ervan zolang het nog kan’ bracht een der laatste exempla­ ren onlangs 1,3 miljoen euro op. Van de geelvin tonijn zwemt momenteel nog voldoende rond om de prijs laag te houden. Maar bij ongewijzigd be­ leid wacht de geelvin hetzelfde lot als haar blauwe familieleden. In navolging van filosoof Bas Haring, in zijn boek ‘Plastic Panda’s’, kun je de vraag opwerpen of het nou zo erg is, al die verdwijnende diersoorten. De door Radar geïnterviewden be­ antwoorden deze vraag in elk geval bevestigend. Volgens ecoloog De Roos gaan we het merken: kwallen­

plagen en complete zeeën die in groene soep veranderen. Want als de grote zee­ rovers de kleine roofvissen niet meer opeten dan blijft er onderaan de voed­ selketen geen vis meer over om de algen op te ruimen.

‘super sized’ eten en drinken in de toekomst te verbieden. Optimistische opinieleiders als Ivan Wolffers be­ schouwen een langdurige juridische strijd als winst; het onderwerp blijft op de agenda.

Een andere vraag is of onbeperkt eten wel zo’n goed idee is. Brandpunt (6 janu­ ari) laat onder de titel ‘Dikke Duitsers’ zien waar al dat schransen toe leidt: jaar­ lijks 70 miljard euro aan kosten. Volgens Brandpunt zijn onze oosterburen het dikste volk van West-Europa. De minis­ ter van volksgezondheid luidt pro forma de noodklok, maar komt wat betreft op­ lossingen niet verder dan ‘voorlichting’.

Toch is het voor de aarde en haar bewoners te hopen dat de cultuur­ omslag minder lang op zich laat wachten dan bij de tabak het geval was. Want aan het rijtje welvaarts­ ziekten voegde Labyrint (20 januari) nog een akelige toe: Alzheimer. ‘Diabetes type 3’ doopte het populair wetenschappelijke programma deze door diabetes type 2 uitgelokte dementie. Vooralsnog alleen bij rat­ ten bewezen, maar onderzoekers waarschuwen alvast dat de huidige ‘diabetesepidemie’ in een ‘Alzheimer­ epidemie’ overgaat. Straks zijn de voorvechters van megaporties vergeten wat ze nu niet willen weten.

Voor echte oplossingen moeten we naar het land dat de vette trend zette: Amerika. Waar het dikste volk ter we­ reld woont. Michael R. Bloomberg, bur­ gemeester van New York, gooide de knuppel in het hoenderhok door mega­ maatbekers frisdrank te willen verbie­ den in restaurants en andere openbare gelegenheden. Geheel in lijn met de wetenschappelijke consensus dat grote porties tot meer consumptie leidt, limi­ teerde hij de inhoud tot een halve liter. Nog altijd een hele slok, maar een flin­ ke stap terug als je bedenkt dat een halve liter tot nu toe de middelmaat is. Voorlopig blijft dat ook zo, want het hooggerechtshof van de staat New York stak op 11 maart een stokje voor de effectuering van Bloombergs wet. Een dag later nam Mississippi, de staat waar het dikste volk van Amerika woont, een wet aan die het onmogelijk moet maken

Medewerkers aan dit nummer: Drs. Bob Hornstra, arts Riëtte Janssen Jan van Klinken Arjan van Laar Hans Nieuwstad Petra Pronk Dr. Gert Schuitemaker Dr. Hans Stoop Fotografie Stef Breukel e.a. Redactiecommissie Truus Hartsink Dr. Hans Stoop Cor van Groningen

kassa.vara.nl brandpunt.kro.nl/seizoenen/2013

Anna Marie is naar Zomerland vertrokken. Zoals de zon schijnt na de regen, zo zal het zijn. Jaren geleden heeft Anna Marie de Moermanvakanties opgezet, samen met anderen, maar Anna Marie was de grote motor. Vijftien jaar lang drie keer per jaar door heel Neder­ land en altijd met hart en ziel. In 1993 ging ik voor het eerst mee naar Texel en het was 'n verademing, alles voortreffelijk geregeld in een fijne sfeer.

Redactieadres Redactie Uitzicht Hof van Azuur 30 2614 TB Delft

Kijk- en luistertips? [email protected]

wetenschap24.nl/programmas/ labyrint/labyrint-tv.html

26

Eindredactie Cor van Groningen

Tekst: Arjan van Laar

V

oor wie de laatste eettrend miste, heeft Tros Radar (14 januari) een informatie­ ve reportage online staan. Met onder anderen een restauranthouder, een gewetensvolle vishandelaar en een theoretisch ecoloog in de persoon van prof. André de Roos. Deze stelt dat de tonijnpopulatie kan herstellen bij een vangstquotum van 10.000 ton. Bij een quotum van 20.000 ton zou de populatie op het huidige lage niveau blijven. “En dan beslist men een quotum van 30.000 ton.” Tel daarbij op de 6.000 ton illegaal gevangen tonijn en het mag duidelijk zijn dat onbeperkt sushi eten een tijdelijk fenomeen is.

In Memoriam Anna Marie

Verantwoording De redactie van Uitzicht en het bestuur van MMV brengen de inhoud ter kennis en beoordeling; zij aanvaarden geen verant­ woordelijkheid voor de toepassing ervan. Overname van artikelen door derden is uitsluitend toegestaan met schriftelijke toestemming vooraf. Redactie en bestuur behouden zich het recht voor zonder opgave van redenen teksten, advertenties en te beantwoorden vragen te weigeren.

Advertenties Advertentiemogelijkheden en tarieven kunnen worden aangevraagd bij: J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36 6006 LL Weert Telefoon (0495) 53 22 20 Inschrijving Uitzicht ISSN 0169-9938 Uitzicht op internet www.moermanvereniging.nl E-mail: [email protected] Kopij volgend nummer: Magazine 4/2013 vóór 20 april 2013

c o l o f o n

media

Uitzicht is het tijdschrift van MMV Natuur­ lijke kankerpreventie en Ondersteunende therapieën. Het verschijnt tien keer per jaar en wordt gratis aan de leden van de vereniging beschikbaar gesteld.

Het was er allemaal: humor, activiteit, zorgzaamheid en aan­ dacht, het heerlijke eten volgens de Moermantherapie – vers geperst wortel- en bietensap, informatie op tafel, boeken, Uitzichten en kopieën van goede artikelen. 's Avonds ont­ spanningsoefeningen – meditatie – visualisatie – yoga – lezing over homeopathie – mandalatekenen en schilderen. Vaak ben ik meegegaan met de Moermanvakantie naar Texel, naar Schoorl, Oostkapelle en Arcen. Enthousiast, dankbaar en voldaan ging ik weer naar huis. Mensen vertelden mij: Aan de vakanties met Anna Marie heb ik het allermeeste gehad. Anna Marie, je bent voor heel veel mensen een enorme steun geweest. Het is een cadeau dat ik je mocht leren kennen. Je dacht altijd in mogelijkheden; mensen knapten helemaal op van zo'n Moermanvakantie. Dankjewel lieve Anna Marie voor al je inzet, je goedheid en vriendschap. We zullen elkaar weerzien. Lieve groet, Annie Tenbült

27

Advertentie

Postbus 16035 2500 BA Den Haag Telefoon 070-3010701 Fax 070-3010707

De Roode Roos B.V. Magazijn voor orthomoleculaire voeding Deze keer een andere selectie van producten, welke door “De Roode Roos B.V.” geleverd kunnen worden. Hierdoor krijgt u een inzicht van ons ruime assortiment, van meer dan 3500 producten en 80 leveranciers. Bestellen bij De Roode Roos B.V. Alle producten worden in principe geleverd met een korting van max. 25% ten opzichte van de adviesprijs. Om te bestellen kunt u gebruik maken van de lijst die hiernaast is afgedrukt. Eventueel kunt u eerst een fotokopie maken. Onze volledige catalogus is op aanvraag verkrijgbaar. Uw schriftelijke bestelling kunt u naar onze postbus sturen. Vervolgens laten wij de bestelling door TNT-Post bij u thuis bezorgen. Ook kunt u ons gratis naamnummer 0800-ROODEROOS (0800-7663376) gebruiken. Internetgebruikers kunnen een e-mail versturen naar [email protected] of direct bestellen via onze webwinkel op www.derooderoos.com Vanaf nu biedt De Roode Roos u de mogelijkheid uw bestellingen te betalen via doorlopende machtiging voor automatische incasso. Een machtigingskaart hiervoor kunt u opvragen via onze website: www.derooderoos.com/machtigen

Nr

Fabrikant

Leden

205 Multi vit.& mineralen (240 tab)

Plantina

€ 99,75

€ 74,81

268 Bio-Quinon Q10 Super 30 mg (150 caps)

Pharma Nord

€ 46,50

€ 34,87

1388 MultiVit Basic (module 1) (90 vcaps)

Alfytal

€ 21,40

€ 19,26

2308 DHA 250 (120 caps)

Now Foods

€ 38,20

€ 28,65

2572 B-12 Brein Formule 1000 mcg (100 zuigta Now Foods

€ 22,49

€ 16,87

2621 Hylak forte (100 ml)

Homeoropa

€ 26,95

€ 20,21

2836 MetaRelax (90 tab)

Metagenics

€ 23,99

€ 17,99

2999 Eye Q 500 mg (210 caps)

Springfield

€ 36,95

€ 27,71

3273 Lignan Flax Oil Complex (473 ml)

Barlean's

€ 19,95

€ 14,96

3312 MorEPA (sinaasappel) (60 softgel)

Minami Nutrition

€ 32,95

€ 24,71

3402 More DHA Prenetal (60 softgel)

Minami Nutrition

€ 28,95

€ 21,71

3492 Bio Bran MGN3 250 mg (50 tab)

Medpro

€ 65,00

€ 58,50

3588 Symbioflor 1 (50 ml)

Energetica Nat.

€ 13,60

€ 10,88

3654 Prostaatformule (60 tab)

Best Choice

€ 11,50

€ 8,63

3924 MagAsorb 150 mg (magnesium als Citraat Lamberts

€ 12,70

€ 9,52

4084 Mood (30 caps)

Care For Women

€ 19,95

€ 14,96

4105 Levertraan Forte (60 softgels)

Bonusan

€ 9,00

€ 6,75

4398 Active Biodream (800 gram)

Biodream

€ 45,00

€ 36,00

4456 Spirulina (180 tab)

Marcus Rohrer

€ 13,32

€ 11,32

4617 Solidago Complex Tinctuur (50 ml)

Zonnegoud

€ 11,59

€ 8,69

4646 Super Greens (220 gram)

VitaKruid

€ 46,70

€ 39,70

4754 l-Tryptofaan 400 (60 vcaps)

CellCare

€ 21,90

€ 17,52

5400 Vitamine D3 15 mcg (90 softgel)

Bonusan

€ 11,00

€ 8,25

5603 Echinaforce Forte (60 tab)

A. Vogel

€ 14,99

€ 11,24

5765 Astaxanthin-eco (120 caps)

Plantina

€ 60,10

€ 45,08

5878 Glucosamine Summum (120 tab)

Supplemed

€ 36,95

€ 27,71

5968 Prostasol (60 tab)

Medpro

€ 95,00

€ 85,50

6096 CalAsorb (180 tab)

Lamberts

€ 28,60

€ 21,45

6097 Salvestrol GZ (60 caps)

Vitals

€ 39,95

€ 29,96

6213 Elke Dag (90 tab)

Vitals

€ 49,95

€ 37,46

6599 True Superfood (400 gram)

Vitals

€ 65,00

€ 48,75

Prijswijzigingen voorbehouden Vermeld hier uw adresgegevens:

28

Normaal

Boekenlijst Deze boeken kunt u bestellen bij de Moermanvereniging. Wilt u één of meerdere boeken toegestuurd krijgen, geef dan op uw bankoverschrijving het juiste bedrag en de titels van de gewenste boeken. Geen geld opsturen! Het rekeningnummer waarop u kunt bestellen is: 355.999 t.n.v. De Moermanvereniging Postbus 508 2400 AM Alphen aan den Rijn. De prijzen zijn inclusief verzendkosten binnen Nederland. Daarbuiten wordt € 3,50 extra berekend.

01. Dr. Moerman, een weg tot genezing, C. van Groningen en A. Ronhaar 02. U kunt meer dan u denkt, aanvullende maatregelen om kanker te helpen voorkomen en genezen, Hans Moolenburgh sr. 09. Verhütung und Heilung von Krebs, Jac. Landman 10. Die Moerman-Krebs-Diät, E. Wannee-Immerzeel 17. A solution to the Cancer Problem 24. Kookboek, Lia v.d. Geest en Lydia Sleutel 28. De actuele voedingstabel, wat zit waar in? 29. Retrospectief onderzoek naar de effectiviteit van de Moermantherapie 37. Het Gouden boekje voor de Gezondheid, G.E. Schuitemaker Voor meer boeken van de heer Schuitemaker zie: www.gezondeboeken.nl 41. Bondgenoot, autobiografie van een immuuncel, Henk Fransen 42. De helende factor, Bob Th. Hornstra 45. Dvd ‘Geef ziekte geen kans, eet en leef gezond’, Kees Braam

€ 12,75 € 16,50 € 6,95

Koopt u onze verrassingstas! Met in ieder geval de complete jaaruitgave van Uitzicht 2012. Leuke hebbedingetjes en heel veel informatie! Een gezond en prachtig cadeau om weg te geven.

€ 15,00

€ 11,30 € 25,00 € 6,80 € 6,80 € 7,95 € 7,95 € 10,00 € 20,40 € 12,50

Advertenties

Huid & Anti-Aging Naast een goede zonnebrandcrème kan de huid ook van binnenuit wel wat extra ondersteuning gebruiken. Hulp voor de zomerhuid bieden wij met verschillende producten:

To p k w a li

te it

vo ed in gs su pp le m en te n vo ee n ge zo nd e pr ijs ! or

NOW OPC met bioflavonoïden (Druivenpit extract) Bestelcode: 8974 € 30,52, 90 vegetarische capsules

NOW Bèta Caroteen Natuurlijk Bestelcode: 2035 € 21,47, 90 softgels

NOW Hyaluronzuur met MSM Bestelcode: 8949 € 42,79, 60 vegetarische capsules

• Helpt cellen te beschermen tegen oxidatieve schade door UV-straling • Beschermt de huid tegen veroudering • Goed voor de slijmvliezen

• Ondersteunt het herstellend vermogen van de huid • Draagt bij aan de vernieuwing van cellen • Helpt het (natuurlijk) immuunsysteem

• Is gunstig voor een elastische huid • Vocht inbrengend • Voor in- en uitwendige huidverzorging

www.vitortho.nl

VASCULAIRE NUTRIËNTEN

Uw naam: (Dhr/Mevr):

Lidmaatschap nr.:

Adres:

Geboortedatum:

Postcode & Woonpl.:

E-Mailadres:

Telefoonnummer:

(evt.) voorschrift van:

29

Activiteiten

algemene informatie De Moermanvereniging voor natuurlijke kankerbestrijding stelt zich ten doel welzijn en belangen te behartigen van patiënten die met de Moermantherapie worden behandeld, en zoveel mogelijk bekendheid te geven aan deze therapie ter bestrijding van kanker.

Bestuur Vriendelijk verzoek alle post bestemd

Administratie/ algemene informatie

Informatie lezingen en kooklessen

voor het bestuur te zenden aan:

De administratie van de vereniging

Schriftelijke vragen naar:

Postbus 508

wordt gevoerd door de heer

Postbus 508

2400 AM Alphen aan den Rijn

Wim Kuling.

2400 AM Alphen aan den Rijn

Voorzitter:

Centraal Bureau:

Dave Schut

Postbus 508

Eefde

2400 AM Alphen aan den Rijn

Postzegel insluiten.

Klachten van patiënten

Telefoon: (0172) 49 79 44 (werkdagen Secretaris:

tussen 09.00 uur en 13.00 uur)

Johan Klumpenaar

Fax: (0172) 47 06 44

President Wilsonlaan 33

E-mail: [email protected]

4334 GB Middelburg Telefoon: (0118) 63 59 89 E-mail: [email protected] Penningmeester: Nico Sleeuwenhoek De Eendracht 20 2614 LX Delft Telefoon (015) 2562921 E-mail: [email protected] Marketing: Sietze Blom Buitenom 1 8314 AM Bant Telefoon: (0527) 26 18 25 E-mail: [email protected] Interne contacten: Jan Bor Schoolstraat 1 4221 LR Hoogblokland Telefoon: (0183) 56 36 28 E-mail: [email protected] Jan Meijerink De Bese 2 7722 PD Dalfsen

Aanmelding nieuwe leden Schriftelijk bij het Centraal Bureau of via de website.

Lidmaatschap

(automatische incasso), € 29,- per kalender­jaar (acceptkaart). Voor Belgische leden minimaal € 37,- (accept € 42,-) op rekening ING bank 335-0078672-51 t.n.v. Moerman­vereniging. Voor de overige leden in Europa € 37,- (accept € 42,-), buiten Europa € 42,- (accept € 47,-). Een kleine ‘overbetaling’ op de minimumcontri­ butie wordt zeer op prijs gesteld. Contributie giro 42.39.229 t.n.v. Moermanvereniging te Alphen aan den Rijn. Opzegging lidmaatschap: vóór 1 december van het lopende jaar. Administratiekosten: € 3,50 wanneer een herinnering gestuurd moet worden.

E-mail: [email protected]

worden à € 5,25 per exemplaar. Dit kan schriftelijk of telefonisch bij het Centraal Bureau.

Hans Stoop

Internet

4611 KS Bergen op Zoom Telefoon: (0164) 25 04 61

www.moermanvereniging.nl

E-mail: [email protected]

E-mail: [email protected]

Adviseurs: Cor van Groningen Bob Hornstra Piet Sijpersma

Vaartstraat 247, 1075 RM Amsterdam

Advertenties Uitzicht

Mevrouw R. van Elk Groot Vijverdal 21 6822 MB Arnhem Telefoon: 06 44386268 Zeeland/West-Brabant Dhr. H. Stoop Coehoornstraat 40 4611 KS Bergen op Zoom Telefoon: (0164) 25 04 61 Den Haag Mevr. R. Rosier Gerrit van de Veenlaan 216 2552 WN Den Haag

aangevraagd bij:

Telefoon: (070) 391 02 79

J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36, 6006 LL Weert

Friesland

Telefoon: (0495) 53 22 20

Mevr. T. Meesters

E-mail: [email protected]

Singel 7

Datum: Vrijdagmiddag 19 april 2013. Tijden: Lezingen om 13.00 en 15.00 uur. Thema: G  roente in het verleden, onkruid heden en medicijn van de toekomst. Plaats: M  arrys Bloemen- en Kruidenhuis, Engeland 25 in Beekbergen. Kosten: Toegang gratis; een vrijwillige bijdrage voor de lezing wordt op prijs gesteld. Voor maximaal 15 personen is er een gezamenlijke lunch om 12.00 uur. Klazien van der Toorren-Deute­ kom wil de lunch bereiden met recepten uit het nieuwe kookboek van de MMV ‘De Natuurrijke Keuken’ met soep, salade, en Moermanbrood. Kosten voor de lunch € 7,50. Van te voren opgeven (tel. 06-1012 8408) en betalen (ING bankrekening 5403314) bij Klazien van der Toorren-Deutekom. Inloop voor de lunch vanaf 11.30 uur.

8771 SV Nijland

Stichting Steunfonds Amnestie

Telefoon: (0515) 56 98 13

Advertentie

In het volgende nummer van Uitzicht

Groningen/Drenthe Giro 3290997 t.n.v. de Stichting

Mevr. H. Prins

Steunfonds Amnestie, Reijerskoop

Schout Poelmanweg 32

291, 2771 BL Boskoop of via ING

9617 BX Harkstede

bank, rekeningnummer 67.20.27.240

Telefoon: (050) 404 22 46

t.n.v. Stichting Steunfonds Amnestie in Boskoop.

Limburg

Bovenstaande rekeningnummers van

De heer J.H.P. Peters

Stichting Steunfonds uitsluitend te

Oude Heerweg 145

gebruiken voor giften.

5941 EK Velden

De stichting Steunfonds Amnestie is

Telefoon: (077) 472 14 53

door de Belastingdienst erkend als

E-mail: [email protected]

algemeen nut beogende instelling (ANBI), sinds 01-01-2008. Een schen­

Noord-Holland Noord

king aan deze stichting is aftrekbaar

Vacature

van de inkomstenbelasting (binnen de daarvoor geldende regels).

Overijssel Dhr. G.J.W. Tretmans

Legaten Wie het Steunfonds testamentair wil gedenken, wordt aanbevolen gebruik te maken van de volgende formulering: ‘Ik legateer aan de Stichting Steun­ fonds Amnestie, gevestigd te Elst (Gld) de som van €……… vrij van rechten en kosten’.

Regio-secretariaten Patiëntenvoorlichting

Gelderland

Advertentietarieven kunnen worden

Losse nummers Uitzicht Losse nummers kunnen (na)besteld

Coehoornstraat 40

federatie Additieve Geneeskunde)

Nieuwe leden: € 25,- per kalender­jaar

Telefoon (0529) 42 71 45

Wetenschap en artsencontact:

Stichting Klachtrecht AAG (Artsen­

19 april – Beekbergen Opening kruidentuinseizoen

Amsterdam en Wijde Omgeving

Telefoon: 088-2424240 (Infolijn)

Mevr. T. Visser

Of voor algemene informatie over de

Quellijnstraat 128

vereniging: (0172) 49 79 44

1073 XL Amsterdam

Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo Telefoon: (0546) 56 94 11

D3pels Drup el

nieuw

1 drupp 25 mcg

• Op oliebasis • Extra geconcentreerd • Makkelijk te doseren • Aantrekkelijk geprijsd • Past in een vegetarisch dieet • Vrij van allergenen en hulpstoffen

anders denken • Veel complementaire mogelijkheden bij alvleesklierkanker •  MMV treedt naar buiten

Advertentie

De kracht van zuiver water Drinkt u ook 2 liter (8 glazen) water per dag? Reverse Osmose waterfilter geeft u puur zuiver water.

Rotterdam Dhr. M. Ouwehand Statenweg 405 3039 HP Rotterdam

Bel voor een gratis watertest bij u thuis:

Telefoon: (010) 467 78 64 Mobiel: 06 23234874

Van Driel waterzuivering B.V. Ook het adres voor waterontharders

Rijnmond/Westland Vacature

t 036 5460920 • i www.aov.nl

Telefoon: (020) 675 41 50

• Biochemicus Yan Schroën leerde in China

Fred. Hendrikstraat 4, 2665 CK Bleiswijk, Tel.: 010-5215566 06-22706377 e-mail: [email protected]

(Zie ook colofon pagina 27)

30

31