Jaargang 39 Maart 2012 Uitgave van MMV

2

Jaargang 39 Maart 2012 Uitgave van MMV

De missie van Riëtte Janssen • Hooikoorts: u kunt meer dan u denkt • Na toetreding tot EU veranderden traditionele eetpatronen • Verrassende adviezen van Dr. Gert Schuitemaker in nieuwste boek • Suiker op de zwarte lijst

Colladeen Geavanceerde natuurlijke formule ter ondersteuning van bescherming en verbetering van de conditie van de huid Colladeen

is zo geformuleerd dat het actieve fytonutrienten bevat ter bevordering van de elasticiteit en verbetering van de microcirculatie van de huid, terwijl het bijdraagt tot bescherming van de huid tegen de invloeden van de zon, de belangrijkste oorzaak van veroudering.

■ Voor de gevoelige huid ■ Beschermt de huid tegen veroudering ■ Ondersteunt het herstellend vermogen van de huid ■ Beschermt tegen zon en UV straling

PER 2 TABLETTEN PHYTONUTRIËNT

INHOUD

TECHNISCHE SPECIFICATIE

Anthocyanidinen

320mg

Uit extracten van Druivenpit en Blauwe bosbes. Door extracten te gebruiken die 500 x meer geconcentreerde phytonutriënten bevatten dan het oorspronkelijke plantenmateriaal bevat deze formule een van de hoogst geconcentreerde anthocyanidinen.

Groene thee blad

275mg

Als 50mg uit een 5,5 : 1 extract, geleverd door één van werelds beste leveranciers van Groene thee. Daardoor bevat deze hoge kwaliteit de correcte balans van actieve ingrediënten.

Luteïne

6mg

Aanwezig in de pure vrije vorm (voor juiste opname) die chemisch identiek is aan de Luteïne die voorkomt in groen bladige planten.

Zeaxanthine

240mcg

Net als Luteïne aanwezig in haar pure vrije vorm Derma Plus en Colladeen Maximale  Colladeen Sterkte zijn geschikt voor vegetariërs.

Colladeen Maximale Sterkte ■ ■

■

■

■

■

Colladeen bevat maar liefst 160mg anthocyanidinen per tablet uit extracten van Druivenpit en Blauwe bosbes.

Voor de circulatie Voor het behoud van een sterke vaatwand en een goede vochtbalans. Voor het elastisch en soepel houden van de bloedvaten Bij ondermeer ontsierende aderen, vermoeide benen en voeten, zware benen en koude handen en voeten. Als ondersteuning voor het hart Colladeen bevat veel antioxidanten die zowel in water als vet oplosbaar zijn. Dit maakt het als antioxidant meer geschikt dan vitamine C of E. Als antioxidant Ter bescherming tegen vrije radicalen voor het behoud van gezonde cellen en weefsels en/of ter aanvulling van antioxidanten. Voor de huid Ter bescherming van de huid tegen veroudering en bij verlies aan vitaliteit. Het is goed voor het bindweefsel in de huid en houdt het uiterlijk fris en jeugdig. Voor het bewegingsapparaat Voor het behoud van gezond kraakbeen en soepele spieren, ligamenten en pezen.

Voor informatie zie www.hb08.nl

tel 088-0075700

mail [email protected]

Alarmsignalen

Dankbaar voor ontdekkingsreis

Veel Nederlanders eten te weinig fruit, groente, vis en vezel. Die waarschuwing is afkomstig van de hoogste autoriteit die we op voedingsgebied hebben, het RIVM in De Bilt. Dat instituut hield een Voedsel Consumptie Peiling en stelde vast wat iedereen natuurlijk al lang weet: de gemiddelde Nederlander eet ongezond. In dit nummer leest u meer over genoemde peiling.

Riëtte Janssen ging veertig jaar geleden op zoek naar de wortels van gezondheid in het algemeen en kanker in het bijzonder, nadat haar moeder aan de ziekte was overleden. Haar zoektocht gaat onverminderd voort. Steeds krijgt ze zicht op nieuwe stukjes die bij elkaar de grote puzzel vormen die gezondheid heet. “Ik voel me enorm dankbaar dat ik dit allemaal heb mogen ontdekken”, vertelt ze.

U leest ook over een onderzoek van de universiteit van Lausanne dat aan het licht bracht hoe de gezondheid van de inwoners van Europese landen achteruit ging nadat hun land was toegetreden tot de EU. Dankzij Brussel stapte de bevolking over op de kiloknallers en liet ze de vis en olijfolie vaker onaangeroerd. Let wel: ook dit keer is het een officieel instituut dat aan de bel trekt. Nog schokkender is de publicatie van de Amerikaanse kinderarts en endocrinoloog Robert Lustig. Hij schreef, en ook dat leest u in dit blad, dat suiker gif is voor ons lichaam. Bovendien is het verslavend. Daarom pleit hij ervoor om suiker net zo te behandelen als alcohol. Lustig is niet zomaar een wetenschapper. Hij staat te boek als een topexpert op het gebied van vetzucht bij kinderen. Al heel lang vecht hij tegen de overconsumptie van suiker. Dat heeft hem bijna zijn reputatie gekost, want hij kreeg van collega’s de wind van voren. Om zijn jongste publicatie kan echter niemand heen. Ze is geaccepteerd en afgedrukt in het tijdschrift Nature. Het is zo’n beetje het hoogste platform op wetenschappelijk gebied. Vanuit alle windrichtingen komen de alarmsignalen binnen, van De Bilt tot Californië. En van zeer bevoegde zijde. Mevrouw Schippers van Volksgezondheid, wat moet er nog meer gebeuren om u van de dwaze gedachte af te helpen dat preventie uw pakkie-an niet is?

Brusselse kiloknallers

4

8

Te veel eten en te weinig bewegen veroorzaken een verontrustende golf van overgewicht. Een van de boosdoeners: de Europese Unie. Die hielp inwoners van lidstaten die eerst nog gezond aten, doodleuk aan de kiloknallers.

Ons lichaam snakt naar de voeding van weleer Dr. Gert Schuitemaker schreef niet eerder zo’n veelomvattend boek als ‘Fit met voedingssupplementen’. Deze publicatie bevat zo’n beetje alle aanwijzingen voor een gezonde leefstijl die hij de afgelopen vijftien jaar heeft ontwikkeld. Een belangrijke constatering van hem is dat “ons lichaam snakt naar de voeding van weleer.” In dit nummer de eerste aflevering van een uitgebreid interview met hem.

Gerda had ruim 55 jaar migraine­ aanvallen

12

19

Gerda Wiebenga was drie toen ze haar eerste aanval van migraine kreeg. Ze is nu 61 en zou ruim 55 jaar onder deze vreselijke ziekte gebukt gaan. Op zeker moment wenste ze zelfs dat ze er niet meer zou zijn. Min of meer toevallig besloot ze twee jaar geleden een glutenvrij dieet te gaan volgen. Ze kan het iedereen aanraden!

Suiker net zo verslavend als alcohol Steeds meer producten bevatten suiker en dat is een slechte zaak want het witte goedje is verslavend. Suiker zou om die reden net zo behandeld moeten worden als alcohol, stelt de Amerikaanse kinderarts en endocrinoloog Robert Lustig in het wetenschappelijke tijdschrift Nature. Hij voert al jaren een kruistocht tegen met name fructose, dat hij vergelijkt met gif.

18

Cor van Groningen eindredacteur Uitzicht

3

De missie van Riëtte Janssen:

‘Mensen wegwijs maken in de wereld van gezonde voeding’

4

Soms gebeuren er dingen die zo diep ingrijpen dat het leven onverwacht een heel andere wending krijgt. Bij Riëtte Janssen kwam dat moment toen haar moeder veertig jaar geleden stierf aan kanker. Riëtte ging op zoek naar de wortels van ziekte, maar vooral ook naar die van gezondheid. Een zoektocht die nog steeds voortduurt. Tekst: Petra Pronk Foto’s: Solange Schmeits

E

en passie. Dat is de benaming die Riëtte Janssen geeft aan datgene wat haar nu al veertig jaar lang beweegt. Die passie bracht haar in de meest uiteenlopende hoeken van de gezondheidszorg, van voeding tot kinesiologie, van acupunctuur en NLP tot kruidentherapie. Al die dingen bij elkaar vormen puzzelstukjes van de grote puzzel die gezondheid heet. “Ik voel me enorm dankbaar dat ik dit allemaal heb mogen ontdekken”, vertelt ze. “Het is een levenslang proces van leren en bewustwording.” De lezers van Uitzicht kennen Riëtte Janssen van haar lekkere en gezonde recepten. Die activiteit is het rechtstreekse gevolg van het overlijden van haar moeder. “Mijn moeder overleed aan een hersentumor toen ik 21 was. Dat heeft veel teweeggebracht. Ik had destijds een leuke baan in Duitsland aan de universiteit, maar ik ben teruggekomen naar Nederland toen ik hoorde dat mijn moeder hooguit nog een paar maanden te leven had. Dat was een enorme schok.” Die boodschap fungeerde als een ‘wake up call’. Riëtte ontdekte een enorme behoefte in zichzelf om met het thema gezondheid aan de slag te gaan. Ze ging op zoek naar het antwoord op de vraag: wat is kanker nu precies? En ook: hoe kan ik ervoor zorgen dat het mij niet overkomt? Met andere woorden: hoe kun je gezond leven? Om daarachter te komen las ze alles wat los en vast zat en daarbij kwam ze al snel op het spoor van de natuurgeneeskunde terecht. Met een opa die hovenier was op het plaatselijke kasteel, kreeg ze de liefde voor en de kennis over de natuur met de paplepel ingegoten.

Fundament onder vorming

Ze begon aan de opleiding Gezondheidskunde/Huishoud­ kunde. Die opleiding heeft een stevig fundament gelegd onder haar vorming omdat er sprake was van een brede basis. De vakken varieerden van filosofie tot ziekteleer, en van psychologie tot voedingsleer. “Alle facetten van het leven kwamen aan de orde. Tijdens die opleiding ben ik bevestigd in het idee dat ziekte te maken heeft met de hele persoon en dat je daarom het beste kunt kiezen voor een holistische aanpak.” Voeding is daarin een belangrijke schakel. Het belang van gezonde voeding staat voor haar als een paal boven water. Maar wat is ‘gezond’? In elk geval vegetarisch. Daarom begon ze in 1982 met het geven van vegetarische kookcursussen aan de huishoudschool in Landsmeer, in een tijd dat dat nog lang geen gemeengoed was. Dat was een ontdekkingsreis waarbij ze acht maanden lang elke dag drie nieuwe dingen kookte. “Het bijzondere is dat de recepten uit die tijd zonder problemen in Uitzicht zouden kunnen staan”, zegt ze daarover. “De wens om gezond te koken zat er al vroeg in, evenals de kennis van wat gezond dan precies inhoudt. De basisprincipes van gezond eten zijn al die jaren ongeveer hetzelfde gebleven: zoveel mogelijk biologisch, geen suiker, weinig zout, geen vlees wel vette vis, volkoren producten, veel fruit en heel veel groente waarvan minstens de helft rauw.”

Koken is liefde

In 1997 werd ze kookdocent voor de Moermanvereniging. Eerst gaf ze gewoon kookcursussen, maar later gaf ze een training voor kookdocenten. “Ik zet me in voor MMV omdat ik volledig achter het gedachtegoed sta en het leuk vind om mijn kennis op voedingsgebied en bewustwording door te geven en mensen wegwijs te maken in de wereld van gezonde voeding. Dat is mijn missie, mijn passie. Ik vind het echt een uitdaging om dat te doen en mensen te laten zien dat het mogelijk is om smakelijke dingen op tafel te zetten die ook gezond zijn. Het is fantastisch om zoveel uit te proberen en je kennis steeds verder te verdiepen. Daarnaast heeft koken ook nog een ander aspect dat ik enorm belangrijk vind: het is ook een stuk liefde. Liefde voor jezelf en anderen voor wie je dingen bereidt. Het is een mooie manier om goed voor ons eigen lijf te zorgen en maatwerk te leveren in ons voedingspatroon.”

‘Als je goed in je vel zit, wordt je immuunsysteem versterkt’ Haar recepten zijn in de loop der jaren veranderd. Ze vormen een spiegel van haar eigen ontwikkeling op voedingsgebied en van nieuwe inzichten. Zo vertalen reizen die ze naar India maakte zich in een sterk accent op de Indiase keuken en volop gebruik van het kruid kurkuma. Ook haar interesse voor de ayurvedische voedingsleer is terug te vinden in de recepten. Verder staan ‘raw food’ en de smoothies de laatste tijd volop in de belangstelling, want een smoothie is volgens Riëtte ‘een hele grote multivitamine.’

‘Emotioneel evenwicht’

Een van de dingen die Riëtte tijdens haar opleidingen en cursussen leerde was dat lichaam en geest alles met elkaar te maken hebben. Daarom is ze naast voeding ook bezig met dingen die mensen in geestelijk opzicht gezond kunnen maken. Geestelijke gezondheid begint met bewustzijn, weet ze uit ervaring. “Na het overlijden van mijn moeder kwam de emotionele component van gezondheid al snel in beeld. Ik had altijd een moeizame relatie met mijn moeder gehad. Zij was heel nerveus en emotioneel niet in balans. Daarbij was ik enig kind, dus ik had ook het idee dat ik het perfecte kind moest zijn. Ik wilde aan de verwachtingen van mijn ouders voldoen, maar dat lukte natuurlijk niet. Ik voelde dat ik uit balans was en had een enorme drive om te werken aan emotioneel evenwicht.” Ze zette een zelfhulpgroep op waarin mensen aan de slag gingen met het accepteren van zichzelf. “Ik had ontdekt dat steeds als iemand kanker kreeg, er een paar jaar van tevoren iets ingrijpends was gebeurd in het leven van die persoon. Lees verder op pagina 6 >

5

Het is van groot belang dat je je van dat soort ballast bewust wordt en ermee aan de slag gaat. Het is belangrijk om trauma’s te helen en oude pijn op te ruimen, omdat je dan pas echt jezelf kunt zijn. En jezelf zijn, is uit gezondheidsoogpunt cruciaal. Dan hoef je namelijk niet allerlei afweermechanismen in stand te houden die heel veel energie kosten. Als je goed in je vel zit geeft dat energie en wordt je immuunsysteem versterkt.”

Eigen keerpunt

Haar eigen keerpunt kwam in de jaren negentig. Tot die tijd had ze enorm veel kennis opgedaan op het gebied van voeding en kanker en gezond eten, maar het ontbrak haar aan innerlijke rust en balans. “Vroeger dacht ik: als ik maar genoeg kennis heb, dan kom ik vanzelf in balans. Inmiddels weet ik dat dat niet zo is. Bewustwording is een levenlang proces. Ik ging in therapie, en veranderde zo van iemand die altijd in de buitenwereld zocht naar geluk, in iemand die verantwoordelijkheid nam voor haar eigen leven.” Dat leidde onder andere tot de oprichting van haar eigen praktijk. Kenmerkend voor die praktijk is het brede aanbod. Dat is een directe afspiegeling van hoe Riëtte in het leven staat. “Als er iets is wat ik de afgelopen jaren geleerd heb, is het wel dat alles met alles samenhangt. Ziekte en gezondheid bestrijken een breed veld. Het heeft met alle aspecten van het leven te maken, van voeding en ontgiften tot het vermogen te kunnen ontspannen en bezig te zijn in de natuur en het betrachten van emotionele hygiëne. Als je iets aan wilt pakken kun je dus gebruikmaken van een heel breed scala aan instrumenten, afhankelijk van wat bij iemand past.”

Ziekte en zelfreflectie

Het overlijden van haar moeder was het startsein van een zoektocht naar de vragen over het wezen van ziekte en gezondheid. Wat is na al die jaren haar conclusie? Waar is ze op uitgekomen? “Ziekte kan mensen aanzetten tot zelfreflectie. Het is een uitnodiging om kritisch naar jezelf en je leven te kijken in alle facetten, van voeding tot ontspanning, werk en relaties. Het is zaak om steeds constructief om te gaan met je gezondheid. Dat betekent dat je klachten kunt zien als een uitdaging en een kans. Zolang je maar niet in de slachtofferrol gaat zitten en denkt ‘dit overkomt mij’. Neem verantwoordelijkheid voor je eigen leven en kijk wat je ermee kunt. Kom in beweging en maak keuzes. Keuzes die jou en je gezondheid dienen. Jezelf zijn, daar draait het uiteindelijk om. Veel mensen proberen hun hele leven aan de verwachting van anderen te voldoen en gaan voorbij aan zichzelf. Dat is desastreus voor je gezondheid. We verbinden ons vaak op een pijnlijke manier met ons verleden; het loslaten van die ballast is dan ook een belangrijke stap op weg naar gezondheid. Leef in het hier en nu. Geniet van het leven, maak plezier. Stop met oordelen en met negatief over jezelf te denken en vergeef jezelf en anderen.”

Positief denken en voelen

Riëtte vindt het belangrijk dat mensen zichzelf volledig accepteren en leren van zichzelf te houden om in hun kracht komen. “Daar ontstaat de bezieling, de passie en dat is de essentie van geluk en gezondheid. We zijn kinderen van God en naar zijn beeld geschapen. Dat brengt verantwoordelijkheid met zich mee. Verantwoordelijkheid voor jezelf, je gedachten, je voeding, je gezondheid, wat je toelaat in je leven en wat niet. Het is de kunst om dingen te kiezen die jou dienen. Je kunt kiezen voor dingen die energie kosten of voor dingen die je energie opleveren. De wereld zit vol prikkels, van tv

6

tot gsm, en het is belangrijk om heel bewust te kiezen wat je binnenlaat met het oog op je gezondheid en welbevinden.” Datzelfde geldt ook voor je gedachten. “Alles wat je denkt is energie. Gedachten doen dus iets met je, positief of negatief. Dat geldt ook voor emoties die je ‘parkeert’. Die kunnen zich in fysieke klachten vertalen als je ze niet verwerkt. Daarom is het van groot belang om heel bewust om te gaan met je gedachten en emoties. Probeer ervoor te zorgen dat jij denkt en niet gedacht wordt en dat je een emotie hebt maar niet bent.”

‘Geluk en gezondheid’

Wat de zoektocht haar zelf heeft opgeleverd? “Geluk en gezondheid. Ik voel me gelukkig en vitaal. Het is geen simpele weg geweest maar ik ben wel dankbaar dat ik hem heb mogen gaan. Dat ik geleerd heb om te leven in het hier en nu, dankbaar te zijn en goed voor mezelf zorgen.” De grootste les is wel dit: “Kies datgene wat je dient! Dat kan gaan om gezonde voeding, hobby’s, werk en liefdevolle relaties en in harmonie leven met de natuur. Er zit veel vitaliteit in de planten en bijkruiden, in de natuur en je eigen tuin. Daar kun je heel veel mee doen door die vers te plukken en te eten. Maar ook het werken aan bewustzijn, weten wie je bent en jezelf liefdevol accepteren en van daaruit werken aan verbondenheid met anderen. Dat voegt een enorme kwaliteit toe aan je leven. We zijn liefde. Al het andere is een vergissing.”

‘Niet uitgeleerd’

Ook na veertig jaar studie heeft Riëtte nog volop plannen. “Ik ben altijd bezig en werk veel. Toch voel ik me vrij omdat ik zoveel plezier heb in wat ik doe. Ik heb veel op mijn bord, maar dingen regelen zich vanzelf. Rust en balans komen bijna altijd vanzelf. In de toekomst hoop ik nog veel te genieten van een goede gezondheid, mijn kleindochter en familie, en nog het nodige te leren op het gebied van voeding en gezondheid. Ik wil zoveel mogelijk zelfvoorzienend zijn, heb een eigen pluktuin en maak zelf tincturen en bijna alles op eetgebied. Ik geniet volop van zingen en biodanza en hoop dat nog heel lang te kunnen doen. Ik voel me jonger dan ooit en ik ben nog lang niet uitgeleerd.”

Kruiden natuurlijke heelmeesters

Informatie: Marry Foelkel Tekst: Petra Pronk

Hooikoorts: u kunt meer dan u denkt T

ranende ogen, niezen, een snotterende neus... Het hooikoortsseizoen is weer in aantocht. Je opsluiten in huis is geen serieuze optie, dus moet je je erbij neerleggen, is de heersende opinie. Klein ongemak. Niks daarvan, zegt Marry Foelkel. “Astma, eczeem, huiden gewrichtsklachten en allergie be­ ginnen vaak onschuldig, in de darmen. Het is zaak zo vroeg mogelijk in te grijpen, zodat het niet uit kan groeien tot iets ernstigs. En gelukkig kun je bij hooikoorts meer dan je denkt!” Mensen met hooikoorts kijken met gemengde gevoelens naar de komst van het voorjaar. Fijn dat de dagen weer warmer worden, maar die hooikoortsklachten… Gelukkig is daar op een natuurlijke manier het nodige aan te doen. “Bij allergie geeft het lichaam een antiallergische reactie op onschuldige stoffen. Het is zaak het lichaam langzaam te laten wennen aan de stof die de allergie veroorzaakt. Daarbij is het wel belangrijk om met hele kleine beetjes te beginnen! Dat is een kwestie van desensibiliseren. De pleisters die je in de reguliere geneeskunde krijgt berusten op hetzelfde principe. Maar waarom zou je met pleisters werken als het ook gewoon met thee en bouillon kan?”

Stappenplan

Marry bepleit daarom een gezond stappenplan. Je kunt al in januari beginnen met takjes van de berk en de hazelaar in de theepot. Dan in maart het stuif-

meel van de hazelaar opvangen en in de honingpot stoppen. En later in het jaar kun je je eten aromatiseren met bloeiende grassen en koken met hooi. “We beseffen het niet, maar gras is een complete kruidentuin. Biologisch gras tenminste. Op 1 vierkante meter groeien bij een biologische boer wel 23 tot 35 verschillende plantensoorten, tegen 4 tot 5 bij een reguliere boer.“ Ter illustratie vertelt ze het verhaal van een boerin die hooi voor haar zieke kalfjes speciaal uit Zwitserland liet komen waar het in de vrije natuur op de bergweiden was gegroeid, temidden van een enorme soortenrijkdom aan kruiden. De kalfjes waren in de kortste tijd genezen.

Brandnetel

Een absolute aanrader is ook de brandnetel, vanwege de antihistamine. De jonge plantjes kunnen gebruikt worden om thee van te trekken, maar zijn ook geschikt om mee te koken of in te marineren. Daarnaast is ook weegbree een must. De smalle weegbree is een echte anti­ allergie plant. Hij groeit overal en voelt zich prima thuis in elke tuin. Verder zijn producten met veel provitamine A aan te raden, zoals rooibosthee en rauwe worteltjes . Eigenlijk alles wat een oranje kleurtje heeft. Die aanpak werkt geheid, verzekert Marry. “Ik had hier laatst iemand die al dertig jaar last had van hazelaarallergie. Met deze aanpak kwam ze voor het eerst het voorjaar door zonder snotteren.”

Recept Antiallergie koekjes 2/3 lijnzaad een paar uur in de week zetten. Vermeng dat met 1/3 lijnzaad dat tot poeder is gemalen. (In plaats van lijnzaad kun je ook een mengsel van pompoenpitten, zonnepitten en zaden gebruiken, bijvoorbeeld sesamzaad.) Meng er versuikerde honing met stuifmeel doorheen. Druk het mengstel met een deegroller tussen keukenpapier plat tot een dikte van 2 millimeter. Droog de flinterdunne koekjes vervolgens in de oven, ongeveer 14 uur met de deur open op 50 graden. Hetzelfde recept heeft ook een hartige variant. Gebruik dan in plaats van honing brandnetel, weegbree en knoflook. En een beetje zeezout.

Inhoud: Marry Foelkel Tekst: Petra Pronk

7

Te veel eten en te weinig bewegen veroorzaken een verontrustende golf van overgewicht. Vaak krijgen tv-reclames, de voedselindustrie, de computer en meer algemeen de westerse levensstijl de schuld. Sinds kort kan de EU aan dat rijtje worden toegevoegd….

Na toetreding tot EU veranderden traditionele eetpatronen

Ziek van Brussel U

it een recent rapport van het Europese bureau voor de statistiek, Eurostat, blijkt dat meer dan helft van de Europese bevolking overgewicht heeft of zwaarlijvig is. Er wordt al van alles ondernomen om dit tij te keren maar alle inspanningen ten spijt zal dit probleem alleen maar groter worden. Gevreesd wordt dat obesitas epidemische vormen zal aannemen. Dit schrikbeeld hangt als een zwaard van Damocles boven de Europese gezondheidszorg. Zwaarlijvigheid veroorzaakt niet alleen diabetes en hart- en vaataandoeningen maar ook chronische ziekten en kanker. Hoewel mensen uiteindelijk zelf verantwoordelijk zijn voor overconsumptie, is de leefstijl van de bevolking door allerlei factoren te beïnvloeden. Een goedkoop aanbod van producten met veel (verkeerd) vet en overvloedige suiker zorgen onmiskenbaar voor overtollige kilo’s. De overheid zal dat aanbod dus als de wiedeweerga terugdringen, zou je denken. De werkelijkheid is anders.

Vis en olijfolie

Zo blijkt de EU het verorberen van ongezonde kiloknallers en andere hedendaagse boosdoeners op voedingsgebied

8

eerder te stimuleren dan te ontmoedigen. Pedro Marques-Vidal, chef de clinique van het Instituut voor Sociale en Preventieve Geneeskunde (IUMSP) van de Universiteit van Lausanne, achterhaalde dat door de eetgewoonten te bestuderen in landen voordat ze toetraden tot de EU en daarna. In een land als Portugal, dat in 1986 lid werd, at de bevolking voor die tijd vooral lokale producten, zoals vis en olijfolie. Na toetreding tot de EU lieten de Portugezen dit gezonde menu steeds vaker achterwege en kozen ze massaal voor vlees, kaas en bewerkte graanproducten. Reden: die producten waren lekker goedkoop. Dat was een van de ‘zegen­ ingen’ van het lidmaatschap van de EU. Al die goedkope voedingsmiddelen stroomden voortaan dankzij lage importtarieven soepel vanuit andere EUlanden Portugal binnen.

Dikker

Portugal was niet het enige land waar zich dat verschijnsel voordeed. "Na het toetreden tot de Europese Unie werden de prijzen van vlees- en melkproducten ook verlaagd in Duitsland, Italië en Frankrijk”, meldt Pedro Marques-Vidal. De gevolgen bleven niet uit. “Het resul-

taat hiervan was een steeds stijgende consumptie waardoor de inwoners dikker werden." Er is ook omgekeerd bewijst, zo ont­ dekte Marques-Vidal. Zoals bekend is Zwitserland geen EU-lid. En wat blijkt? Het land heeft momenteel een van de laagste obesitaspercentages in Europa. Uit het onderzoek van Marques-Vidal kwam naar voren dat de Zwitserse bevolking veel groenten, vis en olijfolie eet én opvallend minder rood vlees dan hun Europese buren. “Als we ons bij de EU zouden aansluiten, zou de consumptie hiervan zonder twijfel stijgen", verklaarde collega David Fah van het Instituut voor Sociale en Preventieve Geneeskunde in Lausanne naar aanleiding van de uitkomsten van het onderzoek. "Deze resultaten brengen de mogelijke gevaren aan het licht die gepaard gaan bij het toetreden van de Europese Unie.” Mochten er in Zwitserland nog politici zijn die ondanks de Europese schuldencrisis aandrang hebben om aansluiting te zoeken bij de EU, dan zou deze studie aanleiding moeten zijn om zich nog eens langdurig achter de oren te krabben.

Effectievere chemo door kweektumoren Het Hubrecht Instituut voor ontwikkelingsbiologie en stamcelonderzoek in Utrecht heeft een methode gevonden om kankercellen te kweken uit biopts van tumoren. Tot nu toe wordt het weefsel direct geconserveerd en geana­lyseerd. Op die manier is wel te achterhalen om wat voor kanker het gaat, maar niet hoe de cellen op medicatie zullen reageren. Daar moet de nieuwe methode verandering in brengen. Tekst: Arjan van Groningen

H

ans Clevers, hoogleraar mole­ culaire genetica en directeur van Hubrecht Instituut, legde onlangs op Radio 1 uit hoezeer de behandeling van kanker verbetering behoeft. “Een patholoog kan op dit moment bepalen in welk orgaan een kankercel oor­ spronkelijk ontstaan is en dan zijn er behandelprotocollen. Sommige mensen rea­geren daar wel op, anderen niet. Je kan op dit moment niet voorspellen

wie er bij welk type behandeling baat heeft. Dat kan nu nog alleen getest worden in patiënten. Dat zijn hele langdurige onderzoeken die vaak vier, vijf jaar duren.“ Met de nieuwe techniek is het, hoopt Clevers, straks mogelijk binnen weken in plaats van jaren uit te vinden welke middelen de meeste kans van slagen hebben. “Als je nu dat stukje weefsel

Positieve opmerkingen bevorderen evenwicht Positieve opmerkingen zijn van grote waarde. Dat is de les van een onderzoek dat on line werd gepubliceerd in Psychological Science over de invloed van bemoedigende opmerkingen op het lichaam. Het onderzoek werd gedaan onder enkele tientallen vrouwen van boven de zestig. De opdracht was om op een wiebelige plaat onder hun voeten in evenwicht te blijven. Als deze vrouwen te horen kregen dat ze bovengemiddeld goed waren in het bewaren van hun evenwicht (ook al was dat niet waar), of dat ouderen met hun actieve levensstijl daar over het algemeen goed in zijn, leerden ze sneller en beter hun

Clevers wil de nieuwe methode zo snel mogelijk breed testen. Op dit moment worden patiënten met darmkanker geselecteerd voor verder onderzoek. Maar ook als dat positief uitpakt zal het nog “een paar jaar” duren voordat de nieuwe techniek brede toepassing krijgt. Dat het Hubrecht Instituut nog voor de wetenschappelijke publicaties met een deel van de resultaten naar buiten treedt, is te danken aan Inspi­re­ 2live. Een met Pink Ribbon vergelijkbare beweging die tot doel heeft met de organisatie van evenementen fondsen te werven en kankeronderzoek en topwetenschappers bij elkaar te brengen. Naar het zich laat aanzien jaagt deze organisatie die doelstelling serieuzer na dan het onlangs in opspraak geraakte Pink Ribbon. Oordeelt u zelf op www. inspire2live.nl

Welkomstdag nieuwe leden volgeboekt

evenwicht te bewaren dan vrouwen die het zonder de bemoedigende woorden moesten stellen.

De belangstelling voor de welkomstdag voor nieuwe leden op zaterdag 3 maart in Baarn is zo groot, dat die in ruim een week al volgeboekt is.

De onderzoekers concluderen dat de bemoedigende opmerkingen korte metten maken met negatieve ideeën van de vrouwen over zichzelf, waardoor hun motorische vaardigheden toenemen. Daardoor bleek dat ze meer konden dan ze dachten.

Verscheidene belangstellenden moesten teleurgesteld worden. Het bestuur overweegt nu om in het najaar opnieuw een dergelijke dag voor nieuwe leden te organiseren.

Te koop: een MMV verrassingstas De MMV biedt een verrassingstas te koop aan met artikelen die u uitstekend kunt gebruiken. Welke verrassingen dat precies zijn gaan we hier niet uit de doeken doen. Dan moet u maar zo’n tas bestellen. We willen wel zeggen dat u kunt kiezen uit twee mogelijkheden: een tas met naast de verrassingen een complete jaargang Uitzicht 2010 of een tas met de jaargangen Uitzicht 2010 en 2011. De tassen kosten respec­tievelijk € 15,met één jaargang of € 20,- met beide.

hebt kun je daar met onze techniek in principe tien of twintig kankergeneesmiddelen op loslaten en een spectrum zien van wat wel werkt en wat niet.”

De actie eindigt op 31 december 2012. U kunt de tas bestellen door geld over te maken op rekening 355999 ten name van de Moermanvereniging in Alphen aan den Rijn. Geef aan hoeveel tassen u wilt ontvangen.

De nieuwe leden krijgen 3 maart een programma aangeboden met lezingen van Riëtte Janssen uit Valkenburg die de recepten in Uitzicht verzorgt en de arts H.C. (Hans ) Moolenburgh, die komt praten over zijn recent verschenen boek ‘U kunt meer dan u denkt’. Voorts kunnen de nieuwe leden kennismaken met ambassadeurs en kookdocenten van MMV. Ook krijgen ze een lunch aangeboden.

9

Toen Dinneke van de Dikkenberg begin vorig jaar de best­seller ‘Wat zit er in uw eten?’ van de Française Corinne Couget onder ogen kreeg, ging er een wereld voor haar open. Allerlei hulpstoffen in het eten bleken bijwerkingen te kunnen hebben alsof het zware medicijnen zijn. Ze besloot geen enkel risico te nemen en vanaf dat moment E-nummervrij boodschappen te doen. Tekst: Hans Nieuwstad

Moeizame weg voor gemiddelde huisvrouw om gezonder te koken

Strijden tegen E-nummers T

ussen besluit en daad bleken vooral praktische bezwaren te staan. Ze moest plotseling haar hele wekelijkse boodschappenlijstje herzien. Geen margarine, wel roomboter; geen schouderham, maar wat dan wel? Parmaham of verse ham van de slager is E-nummervrij, maar ook veel duurder. Goudse kaas werd boerenkaas, chips met paprikasmaak werd naturel. Zo ging het verder. Het was een hele klus om haar lijstje zo goed mogelijk te zuiveren.

Aroma’s

Bovendien zegt het ontbreken van E-nummers op de verpakking lang niet altijd dat er alleen maar verantwoorde ingrediënten in het product zitten. Sommige E-nummers zijn namelijk listig verstopt achter moeilijke woorden. Het boekje van Corinne Couget kon Dinneke dan ook geen moment missen. Zo waarschuwt de schrijfster dat achter ‘aroma’s’ als omschrijving op het etiket ordinaire E-nummers kunnen schuilgaan. De producten die de huisvrouw uit Ochten voortaan in het schap laat staan, zitten meestal vol kleurstoffen. Helemaal taboe zijn E621 (mononatriumglutamaat of MSG), E951 (aspartaam) en E967 (xylitol). De bijwerkingen variëren volgens Corinne Couget van neurotische aandoeningen tot een plotselinge hartstilstand. Een ander verdacht woord is ‘gistextract’. Veel fabrikanten gebruiken die toevoeging in plaats van E621. Slim. Gistextract is wettelijk gezien geen smaakversterker. Het bevat echter wel glutamaten, die berucht zijn om hun bijwerkingen. Op de verpakking kunnen de fabrikanten probleemloos ‘zonder smaakversterkers’ zetten. Je moet maar durven!

Tot slot is ook haar manier van koken op de schop gegaan. Wie gezond wil eten moet zelf aan de slag, heeft Dinneke ontdekt. Er staan nu vooral basisproducten in haar voorraadkast, zoals pakken meel, flessen olie, zakken suiker, doosjes eieren en kruidenbuiltjes. Daarmee komt ze een heel eind. Om het anderen gemakkelijk te maken, heeft ze een receptenboekje voor dagelijks gebruik geschreven.De meeste recepten zijn gebaseerd op onbewerkte basisproducten. “Met dit boekje in de hand heeft u voor veel producten een verantwoord alternatief”, moedigt ze de lezer aan.

Evenwichtig menu

Het boekje maakt vooral duidelijk welke moeite een gemiddelde huisvrouw heeft om gezonder en bewuster te eten en te koken. Ze zal er vast mensen mee op de goede weg helpen en dat is winst. Tegelijk is het boekje van betrekkelijke waarde. Over gezonde voeding is zo ontzettend veel meer bekend dan de schrijfster van ‘Bewust koken zonder E-nummers’ lijkt te weten. De gemiddelde lezer van dit blad zal vaak de wenkbrauwen fronsen bij zoveel gebrek aan kennis. Zo lijkt Dinneke van gedachten dat een product gezond is als het geen E-nummers bevat. Gezonder is het in veel gevallen zeker maar daarmee is soms echt alles gezegd. Er komt bij dat de risico’s die aan E-nummers kleven, tamelijk beperkt zijn. Ze doet er zeker verstandig aan de vele pakjes en zakjes met twijfelachtige inhoud in de winkel te laten, maar veel belangrijker is een evenwichtig menu met veel groenten, een zorgvuldige dosering aan fruit, veel vis, weinig (rood) vlees, weinig zout en gezonde suikervervangers.

In vleeswaren zit bijna altijd E250 (natriumnitriet) als conserverings- en kleurmiddel. Vermijden, raadt Couget aan. Daarom maakt Dinneke de vleeswaren sindsdien zelf. In vruchtensappen en jam zit vaak glucose-fructose stroop. Volgens de literatuur is dat kunstmest voor kankercellen. Daarom koopt ze alleen nog diksap en geperste vruchtensappen.

Ik wil Dinneke vooral aanraden een aantal recente jaargangen van dit blad door te nemen en verder het boek ‘Antikanker’ van David Servan Schreiber aan te schaffen. Dat bevat naar mijn idee de meest actuele voedingswijzer van dit moment. Daarin zijn veel nieuwe inzichten verwerkt.

Verder heeft ze haar inkoopadressen uitgebreid. Behalve de supermarkt kunnen tegenwoordig ook de slager, de molenwinkel en de natuurvoedingswinkel haar als klant begroeten. Slastamppot maakt ze voortaan met spekjes van de slager, het brood bakt ze zelf met meel van de molen en curry-ketchup komt nu uit de natuurvoedingswinkel.

Titel: ‘Bewust koken zonder E-nummers’ Auteur: Dinneke van den Dikkenberg ISBN: 978 90 336 3114 6 Uitgave: De Banier, Apeldoorn Prijs: € 9,95.

10

Radio en

televisie Geen zuivere koffie Tekst: Arjan van Laar Pas op met voedingssupplementen en kruidenmiddelen want je weet niet wat je slikt. Die waarschuwing liet Tros Radar volgen op een item over Green Coffee 800. Een afslankdrankje dat een verboden medicijn bevat. Verder: de vernietigende kritiek van de Nationale Ombudsman op het functioneren van de Inspectie voor de Gezondheidszorg.

ON

OFF

www.ntvg.nl (zoekterm ‘sibutramin’) www.lareb.nl www.nationaleombudsman.nl/rapporten www.trosradar.nl www.vpro.nl/argos

S

ibutramine is een medicijn tegen vetzucht dat in februari 2010 uit de handel werd genomen. Het geringe resultaat stond in geen verhouding tot de bijwerkingen: leverfalen, beroertes, depressies en hartaanvallen. Desondanks mengt de samensteller van het afslankproduct Green Coffee 800 het verboden medicijn door zijn product. Stiekem, want de productinformatie rept daar met geen woord over. De Voedsel en Warenautoriteit trof tot twee jaar geleden al hoeveelheden van 20 milligram Sibutramine in het afslankdrankje aan, waarop de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) in augustus van dat jaar waarschuwde. Waarom komt Radar dan nu pas met haar waarschuwing? Waarschijnlijk vanwege een melding door het Nederlands Bijwerkingen Centrum (Lareb), waar voormalig fractievoorzitter van de SP Agnes Kant tegenwoordig de scepter zwaait. Huisartsen meldden daar een geval van hypomanie en een patiënte met een gestoorde leverfunctie als waarschijnlijke bijwerkingen van Green Coffee 800. Het Tijdschrift voor Geneeskunde pikte het op en publiceerde er een artikel over. Deze extra aandacht is nodig als tegenwicht voor de reclame op internet. Bij Google levert de zoekterm ‘Green Coffee 800’ eerst vijftien webwinkels en juichende recensies op. Pas helemaal onderaan staat de waarschuwing van de IGZ. Waarschijnlijk is de verkoop van dit product georganiseerd zoals het vroegere Herbal Life. Een soort piramidespel van verkopers die er allemaal belang bij hebben internetfora met succesverhalen te overspoelen.

Puinhoop bij de Inspectie

Zo moet het zijn: organisaties als het RIVM en de IGZ bewaken de kwaliteit van onze gezondheid(szorg). Soms gaat dat goed, zoals in bovenstaand voorbeeld, maar steeds vaker laat de IGZ haar verantwoordelijkheid volledig liggen. En daarom is het nodig dat ook onze hoeders in de gaten gehouden worden. Het afgelopen jaar kwamen verschillende incidenten in het nieuws waarbij de vraag zich opdrong: hoe is het mogelijk dat de IGZ dit soort wantoestanden tolereert? In Uitzicht 4 – 2011 berichtte deze rubriek hierover onder de kop ‘Bang voor de dokter’. Argos bracht juli vorig jaar nog een zaak over het voetlicht die symptomatisch is voor de problemen bij de inspectie. ‘Baby Jelmer’ blijkt na een relatief eenvoudige operatie in het Universitair Medisch Centrum Groningen zwaar gehandicapt. Het ziekenhuis wil niet zeggen wat er gebeurd is en het duurt bijna vier jaar voor de IGZ met haar – kritische – rapport komt. Dat wordt echter teruggetrokken en vervangen door een rapport dat het UMC zo goed als vrijpleit. Nationale Ombudsman Alex Brenninkmeijer onderzocht de handelwijze van het ziekenhuis en de Inspectie en bracht medio december rapport uit. Daarin hekelt hij de partijen in niet mis te verstane bewoordingen. Beide hebben “in ernstige mate niet behoorlijk gehandeld.” Zelfs onder ede bleek een manager van de IGZ nog te liegen en het ziekenhuis hield de ware toedracht ook voor de ombudsman verborgen. Argos en Radar wijdden elk een complete uitzending aan het onderwerp. Beide redacties vatten daarin hun eigen berichtgeving samen en zijn om die reden de moeite van het terugzoeken waard. Steekwoorden: haantjesgedrag, angstcultuur, juridisering, dreigende advocaten, arrogantie en tegengestelde belangen. Op dit moment wachten nog eens 25 dossiers op afronding. “Het geklungel bij de IGZ is in het voordeel van ziekenhuizen die niet transparant willen zijn”, waarschuwt Brenninkmeijer. “Hoe staat het eigenlijk met de professionaliteit van onze medici in onze ziekenhuizen? Ik heb daar zeer ernstige twijfels over.”

11

Verrassende adviezen van Dr. Gert Schuitemaker in nieuwste boek (I)

‘Ons lichaam snakt naar voeding van weleer’ Dr. Gert Schuitemaker heeft diverse boektitels op zijn naam staan maar niet eerder schreef hij zo’n veelomvattend boek. Zijn jongste publicatie die hij samen met gezondheidsjournalist Toine de Graaf verzorgde, bevat zo’n beetje alle aan­ wijzingen voor een gezonde leefstijl die hij de afgelopen vijftien jaar heeft ontwikkeld. Wie denkt alles op dit gebied al te weten, zal door Schuitemaker worden verrast. Het boek getuigt doorlopend van nieuwe, voortschrijdende inzichten. Tekst en foto: Jan van Klinken

‘F

it met voedingssupplementen’, luidt de titel en die dekt zeker de inhoud. Toch praat Schuitemaker de lezer niet alleen bij over zijn visie op supplementen. Ook zijn opvattingen over voeding komen langs en die zijn niet alleen talrijk maar ook stevig onderbouwd. Hij heeft een schema ontwikkeld dat de lezer leert de gezondheid in eigen hand te nemen en de eerste stap bestaat wat hem betreft uit voeding. “Gezonde, verse en gevarieerde voeding. Dat blijft altijd de basis”, benadrukt hij in de ontvangstruimte van het herenhuis in Gendringen waar hij woont en kantoor houdt. “Het is de beste garantie tegen de ontwikkeling van chronische ziekten, van overgewicht tot kanker. Voedingssupplementen zijn een aan­ vulling op een gezond voedingspatroon en geen vervanging daarvan.”

Werk werd passie

Veertig jaar geleden volgde hij een opleiding tot apotheker. Hij leek voorbestemd om in de farmacie zijn brood te verdienen maar dat liep anders. Hij kwam in aanraking met de orthomoleculaire geneeskunde zoals die door Nobelprijswinnaar Linus Pauling was ontwikkeld. Hij was er meteen door gegrepen. Zijn werk werd zijn passie. In dertig jaar tijd bouwde hij een indrukwekkend instituut op. Hij werd producent van voedingssupplementen, geeft momenteel twee tijdschriften uit en verzorgt cursussen. Anno 2012 heeft hij 15 mensen in dienst. Ook mengt hij zich op internet in wetenschappelijke discussies over gezonde voeding.

12

Zijn opponenten willen hem dan wel eens verwijten dat hij gedreven wordt door commerciële belangen. Hij glimlacht als hij ermee wordt geconfronteerd. “Moet ik dan medicijnen gaan verkopen? Ik vind dat ze met betere argumenten moeten komen. Ik kom uit de farmaceutische wereld maar heb bewust en uit overtuiging gekozen voor voedingssupplementen. Als ik geld had willen verdienen, had ik beter in de farmaceutische wereld kunnen blijven. Studiegenoten van me zijn multimiljonair geworden. Nou, dat ben ik echt niet.”

Graanproducten en zuivel niet goed te verteren Wat hem drijft, is niet zo zeer de begeerte naar geld en goed maar het vervullen van een missie. “Het evangelie moet verkondigd worden”, glimlacht hij. Daarmee doelt hij op het uitdragen van de boodschap dat we allerlei welvaartsziekten niet als een onontkoombaar noodlot over ons heen hoeven te laten komen, maar dat we zelf heel veel kunnen bijdragen aan een fit en gezond leven. Daarvoor geeft hij in het boek een lange reeks praktische aan­ bevelingen.

‘Worden wat u at’

Dat we ons actief moeten opstellen voor een gezonde leefstijl, heeft volgens Schuitemaker alles te maken met onze

weg door de geschiedenis. Eeuwenlang heeft de mens geleefd in een ecosys­ teem waarin water en de daarbij be­ horende planten en dieren centraal stonden. Dat heeft de menselijke genen en stofwisseling laten wennen aan voedsel dat direct hieruit afkomstig was. Onze vroege voorouders aten larven, wormen, weekdieren, schaaldieren, vogeleieren, kikkers, planten en vruchten. Zodoende kregen ze omega 3-vetzuren, vitamine A en D en jodium in overvloed binnen. Het is geen toeval, aldus Schuitemaker in ‘Fit met voedingssupplementen’, dat een tekort aan deze voedingsstoffen veel mensen in de westerse wereld vandaag de dag opbreekt. Dat begint vaak al in de baarmoeder. De genen en stofwisseling snakken naar de voedingsstoffen van weleer. Dat blijkt wel als lijders aan de meest uiteenlopende ziekten supplementen met vitamine D en omega 3-vetzuren voorgeschreven krijgen. Het aantal onderzoeken dat de positieve effecten daarvan aantoont, is nauwelijks meer bij te houden. Er komt nog bij dat onze vroege voor­ ouders gebieden bewoonden die zon­ rijker waren dan de streken waarnaar latere generaties uitwaaierden. In deze contreien schijnt de zon minder krachtig en daarmee viel een uitermate belangrijke bron van vitamine D weg. Dat zou gecompenseerd kunnen worden door veel vis te eten maar dat is doorgaans niet het geval. Gebreksziekten zijn het vrijwel onvermijdelijke gevolg, tenzij we extra vitamine D in de vorm van supplementen tot ons nemen. Het is

13

boerenlogica, die door de Groningse hoogleraar klinische chemie, Frits Muskiet, als volgt is samengevat: “U bent wat u eet, maar u moet weer worden wat u at.” Daarmee breekt Muskiet een regelrecht pleidooi voor het oerdieet. Terug naar het menu van onze verre voorouders. Dat betekent minder zuivel- en graanproducten want die zijn betrekkelijk nieuw en ons inwendig systeem is er (nog) lang niet altijd even goed op ingesteld. Vandaar dat veel mensen allergisch zijn voor graan en intolerant voor lactose, een stof die in melk voorkomt. Ons lichaam weet er soms nog niet goed raad mee, waardoor we bijvoorbeeld melk en graan(producten) niet weten te verteren. Een verstoorde darmflora en onvoldoende opname van essentiële voedingsstoffen kunnen dan gemakkelijk het gevolg zijn.

Beangstigend

Een nog ingrijpender verandering deed zich voor tijdens de industriële revolutie. Vanaf ongeveer 1900 werden volle granen routinematig geraffineerd waardoor veel voedingswaarden ver­ loren gingen. Bovendien deed suiker massaal zijn intrede. Vervolgens begon de voedingsindustrie de consument te overvoeren met goedkoop en gedege­ nereerd voedsel. De gevolgen voor de gezondheid van de gemiddelde westerse mens laten zich raden: obesitas, dia­ betes, hart- en vaatziekten en kanker. “Een nieuwe discipline binnen de wetenschap, de epigenetica, laat zien dat deze ziekten al binnen een aantal generaties overgeërfd kunnen worden,” tekent Schuitemaker aan. “Dat is heel beang­ stigend.” We moeten dus terug naar het oerdieet. “Dat dieet staat als een dijk”, vervolgt Schuitemaker, “maar we moeten niet denken dat we weer kunnen eten zoals onze verre voorouders. Door veredeling en monoculturen is onze voeding ver­ anderd. Neem de bittere smaak, die in razend tempo zeldzaam is geworden. Bitter is niet gewenst door de consument. Uit vruchtensappen bijvoorbeeld worden de bittere stoffen verwijderd. Ook zijn de bittere stoffen uit spruitjes en witlof weg veredeld om de consument te behagen. Maar hierdoor is ook de gezondheidswaarde van deze groenten achteruitgaan. Het zijn juist de bittere stoffen die ons beschermen tegen ziekten. Het zijn zomaar wat voorbeelden van de wijze waarop onze voeding is gedegenereerd.”

Dierlijk vet

Dat de moderne voeding leidt tot een veelheid aan gezondheidsproblemen,

14

wordt tegenwoordig breed onderkend maar met de huidige aanpak is Schuitemaker niet erg ingenomen. Een goed voorbeeld van hoe het niet moet, vindt hij de lightproducten. De gedachte erachter is dat vet per definitie schadelijk is. “Generatie op generatie hebben we dierlijk vet gegeten. Dat was overigens wel van een andere koe en een ander varken dan uit de bio-industrie, dus zonder antibiotica en vaccins en niet gevoerd met krachtvoer. Maar los daarvan kent ons lichaam verzadigd vet. Vet is helemaal niet slecht als we maar genoeg bewegen. Wat ons lichaam niet kent, zijn transvetzuren. Juist die zijn in de vorige eeuw veel in ons voedsel verwerkt.” Nog zo’n misvatting is dat we in plaats van dierlijk vet vooral plantaardige olie moeten consumeren. Vooral zonnebloemolie is populair. “Helaas”, zegt Schuitemaker, “zit daarin veel linolzuur. Daarvan krijgen we veel te veel. Bovendien moet de verhouding met omega 3 goed zijn. Doorgaans is dat niet het geval want de meeste mensen vertonen juist een gebrek aan omega 3. De voorlichting is op dat punt echt verschrikkelijk. Het Voedingscentrum propageert een hogere consumptie van linolzuur ten koste van omega 3, terwijl het ver­ zadigde vetten afwijst. Light en vetarm worden aangeprezen maar vergeten wordt dat je dan sneller honger krijgt en dat je meer suikerrijke voeding gaat eten. Je wordt dus dikker in plaats van dunner.”

Nog zoiets: het Voedingscentrum vindt het nuttigen van kliekjes een goede manier om verspilling van voedsel tegen te gaan. “Het is echt de weg kwijt”, oordeelt Schuitemaker. “Kliekjes zijn juist helemaal niet goed.” In het volgende nummer van Uitzicht het vervolg: ‘Niet lukraak maar wat slikken’ Titel: Fit met voedingssupplementen; neem uw gezondheid in eigen hand Uitgave: Ortho Communications & Sciense BV Omvang: 384 pagina’s Prijs: € 29,95 ISBN 978-90-7616-124-2 Verkrijgbaar in elke boekhandel of via www.gezondeboeken.nl

Dr. Gert Schuitemaker is apotheker en doctor in de geneeskunde. Hij is oprichter en oud-voorzitter van de beroepsvereniging Maatschappij ter Bevordering van de Orthomoleculaire Geneeskunde (MBOG). Tevens is hij ex-president van de Interna­tional Society for Orthomolecular Medicine. Verder is hij hoofdredacteur van de tijdschriften ORTHOmoleculair en Fit met Voeding. Hij schreef onder andere de ‘gouden boekjes’ voor de gezondheid, het hart en de gewrichten (zie verder www.ortho.nl).

ALV 2012 zaterdag 23 april in Baarn

De jaarlijkse Algemene Ledenvergadering van de MMV wordt gehouden op zaterdag 21 april 2011 in het gebouw ‘Het Brandpunt’, Oude Utrechtseweg 4A in Baarn. De vergadering begint om 10.00 uur, maar de zaal is al om 09.30 uur open. Om 11.15 uur is er een korte pauze. Tijdens de middagbijeenkomst zal Dr. Hans Stoop een lezing verzorgen over de klassieke voedingswijzer bij de Moermantherapie.

Agenda

Opening Mededelingen Notulen algemene ledenvergadering van 23 april 2011 Jaarverslag secretaris Jaarverslag penningmeester Verslag Steunfonds Amnestie Rapportage financiële commissie Bestuursverkiezing • Voorstel de heer Jan Meijerink uit Dalfsen te benoemen tot bestuurslid. • Voorstel heer Nico Sleeuwenhoek uit Delft te benoemen tot penningmeester. 9. Aanpassing statuten MMV, m.b.t. beoordelings­ verklaring accountant. 10. Begroting 2012 11. Presentatie projectontwikkelingen

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Brede gelegenheid tot een gedachtewisseling, verduidelijken, het doen van suggesties en het inbrengen van ideeën. Tevens wordt voorgesteld over te gaan tot het instellen van een Leden­adviesraad (LAR). 12. Vaststelling datum ALV 2013, voorstel zaterdag 20 april 2013 13. Rondvraag 14. Sluiting.

Nederland eet nog steeds ongezond Veel Nederlanders eten nog steeds te weinig fruit, groente, vis en vezel en voldoen daardoor niet aan de richtlijnen goede voeding. Wel is het type vet in de voeding ver­beterd, doordat vooral de hoeveelheid transvetzuren in voedingsmiddelen is afgenomen. Het aandeel verzadigde vetzuren in de voeding is echter nog ongunstig en over­gewicht komt frequent voor. Dit blijkt uit de recente Voedsel Consumptie Peiling van het RIVM in opdracht van het ministerie van VWS.

D

e Voedsel Consumptie Peiling deed onderzoek onder bijna vierduizend Nederlanders en bracht hun eetge­­drag tussen 2007 en 2010 in kaart. De uitkomsten stemmen niet vrolijk. Marga Ocké, woordvoerder van het RIVM, zei in NRC Handelsblad: “Het is heel zorgwekkend voor de lange termijn.” Mensen zullen vaker ziek worden en eerder sterven omdat zij de richtlijnen voor gezonde voeding gewoon negeren. “Heel globaal kun je zeggen dat dit zevenduizend levens per jaar kost”, aldus Ock. Een gezond voedingspatroon is van belang om overgewicht en chronische ziekten tegen te gaan. Veel voorkomende aan voeding gerelateerde ziekten zijn hart- en vaatziekten, verschillende vormen van kanker, overgewicht en ouder­doms­ diabetes. Met de verkregen kennis van het huidige consumptiepatroon kan een gezondere voeding worden gesti­muleerd. Dit kan via veranderingen in het voedselaanbod en het voedingsgedrag.

Lunch voor de leden 12.30 uur

Een goed gebruik van de vereniging is het aanbieden van een lunch aan haar leden. Aanmelden voor deze lunch kan tot uiterlijk 10 april bij het Centraal Bureau van de MMV, telefoon (0172) 49 79 44, op werkdagen van 9.00 - 13.00 uur of per e-mail [email protected]

Middagbijeenkomst 13.30 uur

De middagbijeenkomst begint om 13.30 uur en eindigt om 15.00 uur. Dr. Hans Stoop, bestuurslid MMV, houdt een lezing en gaat met u in gesprek over de klassieke voedingswijzer, de kern van de therapie van de arts Cornelis Moerman en de nadere inzichten tot heden. Na afloop van de middagbijeenkomst is er gelegenheid voor ontmoeting, een gesprek en een drankje.

15

Recepten voor 4 personen

Het is mogelijk dat recepten en ingrediënten niet in overeenstemming zijn met uw persoonlijke dieet. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts.

Bieten/sinaasappelsap Ingrediënten: 4 rode bieten 2 winterpeen 2 sinaasappels 2 stengels bleekselderij 2 cm gemberwortel ½ tl kaneel 1 tl lijnzaadolie

Bereidingswijze: Daar we nu van de pulp crackers gaan maken schillen we de bieten en wortels en maken daar eerst sap van. We nemen de pulp uit het apparaat en persen daarna de bleekselderij, sinaasappels en gemberwortel uit. Meng nu alle sap met 1 tl lijnzaadolie en kaneel.

Lekker eten Zoete crackers van bieten, wortel en rozijnen

Thaise vissoep

Ingrediënten: pulp bieten, wortels 4 el geweekt geel lijnzaad 1 tl venkelzaad 2 el pompoenpitten 4 el rozijnen 4 zeer fijn­gesneden abrikozen 1 tl kaneel 2 tl gemalen vlozaad

Ingrediënten: 1 verse zalmgraat met kop of 200 g verse zalm • 1½ lt water • 1 el gele curry paste (Mae Ploy *toko) • 1 el bouillonpoeder • 3 citroenblaadjes (toko) • 200 g winterwortel in schijfjes gesneden • torentjes van groene bloemkool (8 min. gestoomd) • 2 bleekselderijstelen met bladgroen, in stukjes gesneden • 1 venkelknol in schijfjes • 5 ontvelde rijpe tomaten in stukjes • 200 g knolselderij in dobbelstenen gesneden • 50 g mini maïskolfjes • 200 g gare zilvervliesrijst • 2 tenen knoflook fijngesneden • tamari • 3 el kokosvet • ½ lt kokosmelk • 2 el verse korianderblaadjes of fijngesneden bosuitjes

Bereidingswijze: Het is belangrijk dat de temperatuur niet boven de 46° C. komt zodat de enzymen, vitamines, antioxidanten en eiwitten voor ons lichaam optimaal opneembaar blijven. Rauwe crackers zijn een lekker en gezond tussendoortje of een basis voor een smeersel. Meng alle ingrediënten en plet gelijkmatig met de hand op een vel teflon of bakpapier tot een dikte van 4 mm. Om deze crackers te drogen zijn er verschillende mogelijkheden. Het is een proces dat je al doende leert door het droogproces goed in de gaten te houden en op tijd de crackervellen te keren. Voor meer heerlijke crackerrecepten en informatie hoe de oven het best te gebruiken, lees verder op pagina 31.

16

(8 personen)

Bereidingswijze: Was de zalmgraat of het stuk zalm. Zet dit met koud water, curry pasta, bouillonpoeder en citroenblaadjes op. Breng langzaam aan de kook en laat deze bouillon ¾ uur trekken. Zeef de bouillon, haal de restjes zalmvlees van de graat en kop en doe die in de bouillon. Snijd de torentjes van de groene bloemkool en stoom die 8 minuten. Verwarm het kokosvet in een pan en smoor de knoflook, wortel, venkelknol, bleekselderij en knolselderij vijf minuten. Voeg de tomaten en maïskolfjes toe en laat zachtjes koken totdat de groenten beetgaar zijn. Voeg de gare rijst, de groene bloemkooltorentjes, bouillon en kokosmelk toe en verwarm het geheel. Proef en maak op smaak met curry pasta en tamari. Garneer met verse korianderblaadjes of bosuitjes. Deze maaltijdsoep kun je ser­ veren met bruin stokbrood en kruidenboter.. Productinformatie: *Mae Ploy is het merk van o.a. diverse curry pasta’s. De gele is zacht van smaak en er zit citroengras, knoflook, sjalot, zout, laos, rode chilipeper, korianderzaad, citroenschil, komijn, kaneel , foelie, kurkuma en kardemon in. Ze bevatten geen MSG ( E621), conserveermiddelen en kleurstoffen en kunnen in de koelkast lang bewaard worden. Ik vind ze ideaal in oosterse recepten.

met Riëtte Janssen Rode koolsalade met rucola Dressing ingrediënten: sap van een sinaasappel • 1 el geraspte bio­ logische sinaasappelschil • 1 tl kaneel • mespunt kruidnagelpoeder • (4 zeer fijngesneden ansjovisfilets uit een potje op olie) • 1 el magere kwark • 3 el olijfolie • 1 druppel stevia Ingrediënten: 3 ons zeer fijngeschaafde rode kool • 1 ons rucola of veldsla of winterpostelein • 1 appel in blokjes • 2 el pompoen- of zonnebloempitten • 2 el kiemen • 4 gesnipperde blaadjes van de rozet van de paardenbloem • 4 gesnipperde blaadjes van de smalle weegbree

Bereidingswijze: Maak eerst de dressing met of zonder anjovisfilet. Meng de rode kool en appelblokjes met de dressing en laat dit minstens een half uur intrekken. Was de rucola en droog deze. Voeg die op het laatste toe, samen met de paardenbloem- en weegbreeblaadjes, kiemen en zaden. Deze salade is ook heerlijk met zuurdesembrood.

Spruitjes met brandnetel en zuurkool Ingrediënten: 750 g spruitjes 2 handenvol brandneteltopjes 250 g zuurkool 20 g roomboter Vers geraspte nootmuskaat 1 tl bio-shoyu

Bereidingswijze: Snijd de onderkant van de spruitjes af en verwijder de lelijke blaadjes. Breng in een stoompan ½ water aan de kook en stoom de spruitjes in 5-10 min. beetgaar. Smelt de roomboter en smoor daarin de brandneteltopjes en zuurkool 5-10 min.; voeg de gare spruiten, bio-shoyu en nootmuskaat toe. Meng dit voorzichtig en serveer met gebakken bataat en/of zilvervliesrijst.

Gebakken bataat Ingrediënten: 500 g bataat 50 g kokosvet Himalayazout 2 el fijngehakte bieslook, peterselie of daslook

Bereidingswijze: Schil de bataat met de dunschiller. Snijd plakken van ± 1 cm dik. Smelt het kokosvet in een grote pan en bak de schijven bataat langzaam gaar en bruin. Draai elke schijf na 6 min. Leg ze voor het serveren op een stukje keukenrol om het overtollige vet te absorberen en strooi er een beetje Himalayazout en de verse kruiden overheen. Bataten zijn oranje zoete groenten, geen aardappelen. Ze zijn rijk aan bèta-caroteen. Ze hebben een gunstige invloed op onze bloedsuikerspiegel.

Recepten insturen Heeft u een lekker recept dat past binnen de Moermankeuken? Kok Riëtte Janssen ontvangt het graag van u. Zij wil deze recepten in deze rubriek gebruiken, zodat anderen ook kunnen meegenieten. Stuur uw recepten per mail naar [email protected].

17

In het najaar gaven Toos Scheres en Mien van de Vijfeijken een kookcursus in Someren. De cursisten waren enthousiast en brengen graag verslag uit van hun ervaringen.

Lucia Tinnemans, Toos van Dijk, Petra Wilmsen, Nellie Lemmens en Toos van Bree.

Kookcursus Someren zeer geslaagd

‘Zelfs de afwas was niet vervelend’ B

ij binnenkomst wacht ons een hartelijk welkom met voor ieder een persoonlijk woord. Een paar cursisten worden meteen aan het werk gezet zodat er bij de thee al iets te eten is in de vorm van een papje of een smoothie (met aandacht voor de sapmachine) of een lekker notentaartje, meegebracht door Toos. Vervolgens wordt het menu van de dag besproken met, dankzij de toelichting van Mien, speciale aandacht voor de kruiden bij de gerechten. In plaats van zout, suiker en peper uit de molen wordt gebruikgemaakt van kruiden en/of groentebouillon, honing of appeldiksap en Spaanse pepers. De taken worden verdeeld en het koken kan beginnen, in de grote keuken van Miens dochter. We maken niet allemaal hetzelfde, maar ieder heeft bij elke les een ander gerecht te bereiden. Vaak ook

18

met een andere medecursist, wat weer interessante gesprekken oplevert. Er is bijzondere aandacht voor: •d  e manier van wassen en snijden van de groente, om zoveel mogelijk vitamines te behouden; •h  et ruiken, vooral bij kruiden; •h  et gebruik van de kruiden; •h  et proeven tijdens het koken (kan niet vaak genoeg); •h  et gerecht er -qua kleur- als een plaatje laten uitzien; •h  et vervangen van vlees en hoe deze vervangers te gebruiken. Dan is het zover. De tafel is feestelijk gedekt en wij worden door Toos en Mien verzocht plaats te nemen. In plaats van een gebed voor het eten, wordt er een mooi gedicht voorgelezen door Toos. Hierna is er automatisch meer aandacht voor de maaltijd. Niet alleen het smaak-

volle eten, maar ook het met z’n allen aan tafel zitten en de gevoerde gesprekken maken het tot een feest. De vele vragen aan Toos en Mien worden naar tevredenheid beantwoord. Zelfs de afwas was niet vervelend, maar een mooie gelegenheid om nog zoveel meer onderwerpen te bespreken. Het naslagwerk van de cursus met de recepten, de aandachtspunten, de uitleg van granen, groenten, fruit, kruiden, specerijen en nog veel meer verdient een bijzonder plaatsje in onze keukens. Wij houden ons aanbevolen voor een volgende cursus!

Lijf & Leden Leden van de Moermanvereniging vertellen hoe ze persoonlijk invulling geven aan het thema ‘gezond eten – gezond leven’.

Gluten verziekten ­Gerda’s leven H

aar jeugd stond in het teken van migraine. Toen ze drie was, kreeg Gerda haar eerste aanval. Er zouden er nog ontelbare volgen. Haar moeder had ook migraine, net als een oom, tante en andere familieleden. Soms moest ze op school verzuimen, nog veel vaker was ze niet in staat haar huiswerk te doen. Veel hoogtepunten uit haar jeugd bracht ze door op bed. Verjaardagen, de langverbeide afscheidsavond van de lagere school, andere festiviteiten: Gerda moest het tot haar groot verdriet allemaal aan zich voorbij laten gaan. Alles wat met enige spanning was omgeven, veroorzaakte migraine. Ze lag dan doodziek op bed. Zelfs het kleinste streepje licht kon ze niet verdragen. “Ik heb vaak gewenst”, zegt ze, “dat ik er niet meer zou zijn. Je voelde je zo afschuwelijk. In de tijd dat een atoomoorlog dreigde, heb ik wel gedacht: Gooi hem hier maar neer.” Ze accepteerde de ziekte als een onomkeerbaar noodlot. Van zelfmedelijden was geen sprake. Zielig doen was er in het ouderlijk huis niet bij. “Wel probeerden mijn ouders overal genezing te zoeken, tot bij een magnetiseur toe. Maar niets hielp.”

Ingrijpend

Haar wereld(je) was intussen erg klein geworden. Uit angst voor migraine mocht ze nooit uit en zondagavond als het gezellig was, moest zij vroeg naar bed. Anders kreeg ze maar hoofdpijn. Op zeker moment durfde ze zelfs niet meer te huilen, want dat kon een aanval uitlokken. “Ingrijpend”, blikt ze terug. “Als je je emoties niet meer mag tonen, heeft dat vergaande gevolgen. Dat heb ik later wel ondervonden.” Er kwamen nieuwe pijnstillers beschik-

baar. Ze was toen eind twintig. Die maakten de aanvallen wel wat milder, al was de keerzijde dat de middelen kankerverwekkend waren. Gerda trouwde, kreeg kinderen maar de migraine bleef haar achtervolgen. Ze probeerde het huishouden zo goed en zo kwaad mogelijk te runnen. Maar eens in de maand moest ze dagenlang in bed doorbrengen. Haar man nam dan de zorg voor het gezin over. Ze was rond haar vijftigste toen ze in de krant las dat de opticien Van Gemert in Rotterdam brillen kon aanmeten waardoor je van je migraine kon afraken. Hij had zich gespecialiseerd in brillen tegen dyslexie en ontdekte toen dat mensen ook van hun migraine afkwamen. Anderen uit de omgeving van Gerda bleken er veel baat bij te hebben maar haar hielp het slechts gedeeltelijk.

Grote verbazing

De reddende engel zou nog even op zich laten wachten. Twee jaar geleden stapte haar dochter vanwege chronische darmklachten over op een glutenvrij dieet en voelde zich daar prima bij. Dat bracht Gerda op een idee. “Als het voor haar goed is, dan misschien voor mij ook wel”, redeneerde ze. Daarom volgde zij het voorbeeld van haar dochter. Tot haar grote verbazing bleven vanaf dat moment de migraineaanvallen uit. Haar medicijnen, die ze moet innemen zodra een aanval zich aandient, bleven ongebruikt in de kast staan. “Wat was ik daar blij mee”, vertelt ze. ”Ik had zo'n hekel aan die medicijnen omdat het zulke troep is. Maar ik had geen keus.” Alles wat maar enigszins gluten bevatte, liet ze voortaan staan. Later las ze in publicaties van dr. Gert Schuitemaker dat ze niet de enige migrainepatiënt is

Naam: Gerda Wiebenga-Van der Wiel Leeftijd: 61 Woonplaats: Zwijndrecht

bij wie gluten de boosdoener is. Gerda: “Het is zo heerlijk dat ik er vanaf ben. Ik ben zelfverzekerder en sterker geworden. Ik zou nu mijn trouwdag en andere mooie dagen graag willen overdoen. Daar heb ik nooit iets aan gehad.” Ze kan nu onbekommerd de deur uit en afspraken maken. “Ik was gehandicapt, maar dat ligt nu achter mij.” Sinds zes jaar is ze vrijwilliger van de Infolijn voor Alternatieve Geneeswijzen. Ze heeft in de loop der jaren heel wat kennis opgebouwd over gezonde voeding en volgt nu de cursus orthomole­ culaire voedingsleer. Al sinds jaar en dag eet ze biologisch en waar mogelijk biologisch-dynamisch. Ook zet ze zich in voor de Demeter-vereniging als ambassadeur. Graag wil ze migrainepatiënten aansporen om te laten weten of ook zij baat hebben gevonden bij voeding zonder gluten. “Dat hoeft niet aan mij persoonlijk maar aan de redactie. Zo kunnen we van elkaar leren. Glutenvrije voeding kan ik iedereen aanraden. Probeer het gewoon eens een paar maanden.”

Reacties graag naar: [email protected] of Redactie Uitzicht, Hof van Azuur 30, 2614TB Delft

19

In deze rubriek gaat arts drs. Bob Hornstra in op de meest uiteenlopende medische vragen. Schriftelijk gestelde vragen worden uitsluitend in deze rubriek beantwoord en niet in een persoonlijk schrijven. Vragen met een algemene strekking zijn altijd welkom. Voor dringende persoonlijke vragen: bel met Patiëntenvoorlichting 088-2424240.

Vraag Osteopenie Een patiënte die problemen kreeg door het slikken van bepaalde medicijnen, vraagt advies over osteopenie en de te hoge cholesterolwaarden. Achtergrondinformatie: ‘Al vele jaren ben ik een tevreden lid van de Moermanvereniging en uw vraag/ antwoordrubriek lees ik met veel interesse. In het augustusnummer van 2011 staat in Uitzicht een vraag met betrekking tot osteoporose. Door uw antwoord kom ik bij u met de volgende vragen. Na een dexa-meting (meting botdichtheid) schreef de huisarts mij CA-D citroenbruisgranulaat 1000 mg/880 ie voor. Ik nam dit twee maanden met moeite in, want als bijwerking kreeg ik dagelijks heftige diarree. Daarna kreeg Calc. chew D3 kauwtabletten 1000 mg/880 ie; na een maand stopte ik ook daarmee in verband met de diarree. Mijn leeftijd is 76 jaar en ik gebruik sinds 2007 dagelijks Thyrax 0,1 mg. Ook gebruik ik Glucosamine 1500 mg/dag (in verband met problemen aan de kniegewrichten), selenium 200 mcg/dag en sinds een jaar een omega-3/6 preparaat voor verhoogde cholesterolwaarden.’ De bruis- en kauwtabletten bevatten nogal wat aspartaam en daar kunnen veel mensen niet tegen; bij u veroorzaakt het kennelijk diarree. In het boekje van Corinne Gouget: ‘Wat zit er in uw eten?’ kunt u lezen dat aspartaam (E951) een neurotoxisch product is dat meer dan 92 ziekteverschijnselen kan veroorzaken. Vermijden dus! Een beter alternatief is: een flinke eetlepel levertraan of vitamine D3 15 mcg, twee à drie capsules per dag en een calcium/magnesium complex. Een goed complex vind ik bijvoorbeeld Ultra Bone (van Fytocura) met voldoende calcium, magnesium en kiezelzuur. Uw vitamine D3-spiegel bedroeg afgelopen zomer 73 nmol/l; voor u zou minimaal 100 nmol/l optimaal zijn. Bovendien zou ik er vitamine K2 180 mcg per dag bij nemen, tenzij u bloedverdunnende medicijnen gebruikt als acenocoumarol. Vitamine K trekt het calcium als het ware uit de bloedvatwand en deponeert het in de

20

botten. Vitamine K en vitamine D3 werken hiermee samen ook om bloedvatsclerose (aderverkalking) te voorkomen of te verminderen. Baanbrekend werk is verzet door een team van wetenschappelijke medewerkers aan de universiteit van Maastricht onder leiding van dr Cees Vermeer. Uw cholesterol bedraagt gemiddeld 7,5 met een mooi hoog HDL van 1,8. Op oudere leeftijd stijgt meestal het cholesterolgehalte en zelfs door de reguliere behandelaars worden nagenoeg geen cholesterolverlagende middelen als statines gegeven aan oudere vrouwen. Uit onderzoek is gebleken dat een hoger cholesterolgehalte bij ouderen een grotere overlevingskans biedt dan een extreem laag cholesterol. En ook dat de meeste slimme mensen een hoger cholesterolgehalte hebben! Een aanrader op dit gebied is het recent verschenen boek van dr. Uffe Ravnskof: ‘Feiten en fabels over cholesterol’, met als ondertiteling: ‘Onthullingen over het grootste medische en commerciële bedrog van deze tijd’. Hij schrijft hier bijvoorbeeld: “Wist je dat je je geheugen kunt verliezen of agressief kunt worden, of zelfs suïcidaal, als je je cholesterol teveel verlaagt?” En: “Lage cholesterol verhoogt het risico op kanker.” ISBN 9 78 90798 72 305.

Ziekte van Bechterew ‘Kunt u iets vertellen over de ziekte van Bechterew, de reumatische aandoening van onder andere de wervelkolom?’ Die vraag stelt een mevrouw, ze schrijft: “Mijn man had deze ziekte en is op 68 jarige leeftijd aan darm/ leverkanker overleden. Mijn jongste zoon (45 jaar) heeft deze aandoening (Bechterew) helaas geërfd. De ziekte komt bij meerdere personen in de familie van mijn man voor. Het is toch wel een heel erg vervelende aandoening met meerdere complicaties. De klachten van mijn zoon zijn: rugpijnen, scheuren van pezen, anusklachten en oogontstekingen. Hij zwemt, heeft een ‘beweeglijk’ beroep en neemt zich

Antwoord in acht wat betreft vlees- en suikerconsumptie. Hij slikt glucosamine/ chondroïtine en visolie capsules. Wat kan ik voor hem betekenen met het geven van voedingsadviezen en het aanraden van supplementen?” De ziekte van Bechterew (Latijnse naam: Spondylitis ankylopoetica) is een reumatische aandoening gekenmerkt door ontsteking van de sacro-iliacale gewrichten en andere ruggewrichten met en rond de tussenwervelschijven, vaak leidend tot verbening (ankylosering). Ook kunnen gewrichten in de periferie meedoen en bij ongeveer één op de vier patiënten treedt oogontsteking op in de vorm van iridocyclitis. De aandoening treedt meestal op tussen het vijftiende en dertigste levensjaar. Er bestaat een duidelijk familiaire tendens en in meer dan 90% van de gevallen betreft het dragers met een bepaald antigeen (HLA-B27 antigeen). Wij beschouwen deze aandoening als een auto-immuunziekte. Qua validiteit heeft de ziekte een goede prognose, vooral als wordt gewerkt aan voldoende beweging. Regulier worden ontstekingsremmers voorgeschreven die echter de nodige bijwerkingen kunnen geven. Een goed Ayurvedisch alternatief hiervoor is Salai (Boswellia serrata); in de vorm van capsules kunnen deze zo nodig gedurende lange tijd worden gebruikt, meestal één tot driemaal daags 2 capsules. Goede ervaring heb ik met injecties met Disci cum Stibio; deze ampullen bevatten onder andere gepotentieerde tussenwervelschijf extracten en worden aan weerszijde van de wervelkolom onderhuids gespoten. Het is eigenlijk een antroposofische remedie en wordt geleverd door Wala. Homeopathische middelen die vaak in beeld komen bij de behandeling van de ziekte van Bechterew zijn Hecla lava, Rhus toxicodendron (stijfheid bij beginnende beweging), Manganum, Silicea, Calcium phosphoricum/fluoricum en Harpagophytum. Deze laatste remedie geef ik het best onderhuids als injectie. Maar de lijst is zeker niet volledig hiermee. Met acupressuur (drukpunt massage) en neuraaltherapie is ook vaak vermindering van de klachten te bereiken.

Overactieve blaas ‘Ik ben een vrouw van 85 jaar en ben al heel lang lid van de vereniging. Ik leer enorm veel van uw rubriek. Ik hoop dat u mij en heel veel mannen en vrouwen die met hetzelfde probleem vechten van een overactieve blaas, advies kunt geven.’ “Ik heb dit probleem al tientallen jaren en met de jaren wordt dit probleem steeds groter”, schrijft deze mevrouw, “maar zelfs met mijn huisarts durfde ik er niet over te praten. Pas achttien maanden geleden ging ik naar een bekkenbodem arts en die heeft een cystoscopie gedaan en Emserex voorgeschreven. Hij stuurde me ook naar een fysiotherapeut voor bekkenbodemoefeningen, echter alles zonder resultaat. Volgens deze fysiotherapeut kunnen teveel oefeningen mijn blaasspieren nog slapper maken. Ik doe mijn best geestelijk en lichamelijk zoveel mogelijk actief te blijven. Ik reis veel, wandel veel en ga regelmatig fitnessen. Maar ik leef in angst en ben doodsbang voor ‘ongelukken’ die inderdaad vrij regelmatig gebeuren.” Bij een overactieve blaas bestaat een stoornis van de blaasfunctie, waarbij de blaas als het ware geïrriteerd is en de blaascapaciteit kleiner is geworden. Er bestaat dan een verhoogde aandrang om te plassen en dat treedt meestal op onregelmatige, onverwachte momenten op. Blaastraining heeft hierbij weinig zin. Emserex vertraagt de eerste aandrang tot urineren en kan de mictiefrequentie (frequentie van de urinelozing) verminderen bij symptomen van een overactieve blaas. Voorzichtigheid is echter geboden als gelijktijdig bepaalde medicamenten worden gebruikt, zoals digoxine, een middel voor het hart, en bisfosfonaten die veel worden voorgeschreven bij botontkalking. Ook dient u het nuttigen van grapefruit hierbij achterwege te laten, omdat het metabolisme (stofwisseling) van Emserex en grapefruit via hetzelfde enzymsysteem verloopt. Het is niet altijd gemakkelijk deze kwaal te behandelen. De volgende (homeopathische) remedies zijn het proberen waard. Triticum repens D3/ D6 driemaal daags; echter tegenwoordig kan in ons land alleen de Lees verder op pagina 31

21

We kweken serieuze zoetverslaving

Suiker op de zwarte lijst Dat suiker slecht is voor de gezondheid is allang bekend. Maar we doen weinig tot niets met die wetenschap. Sterker nog, steeds meer producten bevatten suiker. Een slechte zaak, want suiker is verslavend. Reden genoeg om suiker net zo te behandelen als alcohol, stelde de Amerikaanse kinderarts en endocrinoloog Robert Lustig onlangs in het wetenschappelijke tijdschrift Nature. Tekst: Petra Pronk

R

obert Lustig voert al jaren een kruistocht tegen suiker, en met name tegen fructose. Als endocrinoloog (deskundige in stofwisselingsprocessen en hormonen) en hoogleraar aan de University of California in San Francisco bestrijdt hij vetzucht bij kinderen. Een van de grote boosdoeners is in zijn optiek suiker, en dan met name fructose. Teveel fructose is giftig voor de lever en kan allerlei chronische ziekten veroorzaken. In het artikel in Nature bestrijdt Lustig de vaak gehoorde uitspraak dat suiker vooral ‘lege calorieën’ bevat. Die uitspraak impliceert dat suiker niet per definitie slecht is, maar dat het probleem vooral is dat we calorieën binnenkrijgen zonder dat we tegelijkertijd gezonde stoffen zoals vezels, vitamines en mineralen binnenkrijgen. Door die ‘lege’ calorieën hebben we geen trek meer in dingen die echt gezond zijn, is de redenatie. Maar Lustig veegt dat idee van tafel. Er is volgens hem niets ‘leegs’ aan die suiker calorieën. Ze zijn ronduit gevaarlijk.

Verslavend

Als het gaat om verslaving valt suiker in dezelfde categorie als tabak en alcohol. Maar terwijl die producten zwaar belast worden, krijgt suiker ‘carte blanche’. Het is alomtegenwoordig. Er zijn tegenwoordig in een gewone supermarkt maar weinig producten te vinden waar geen suiker aan is toegevoegd. Volgens wijlen dr. David Servan-Schreiber is de consumptie van geraffineerde suiker explosief gestegen. In de oertijd, toen onze genen zich ontwikkelden, nuttigde een persoon hoogstens twee

22

kilo honing per jaar. Inmiddels is het verbruik van geraffineerde suiker ge­ stegen tot zeventig kilo per jaar! Je moet echt moeite doen om producten te vinden waar geen suiker inzit, want het wordt praktisch overal aan toegevoegd, van brood en melk tot worst en ingeblikte groente… Alsof we niet meer overweg kunnen met de natuurlijke smaak van producten. Veel mensen kunnen dat inderdaad niet meer - en de industrie wil dat ook graag zo houden. Die wil een smaak creëren die door zoveel mogelijk mensen wordt gewaardeerd, waardoor er zoveel mo­gelijk producten worden verkocht. Dat leidt tot geraffineerde producten met een gebrek aan vezels in combinatie met een zoete smaak. Dat heeft grote effecten. Doordat we overvoerd worden met producten die weinig vezels en veel suiker bevatten, vlakt onze smaak af, waardoor we gezond eten niet meer lekker vinden. Zo kweken we met z’n allen een serieuze zoetverslaving.

Tegengeluid

Lustig is niet onomstreden. Zijn publicaties over het gevaar van fructose roepen ook veel weerstand op. Zo werd hij in 2010 in het Journal of the American Dietetic Association neergesabeld door de Britse voedingsbiochemicus Geoffrey Livesey. Pikant detail is dat Livesey eigenaar is van een adviesbureau op het gebied van voeding dat onder andere werkt voor een organisatie die zijn geld verdient met de handel in fructose en fructosehoudende suikers, waardoor aan de objectiviteit van zijn betoog getwijfeld mag worden. Lustig laat zich door de kritiek in elk

geval niet het zwijgen opleggen. Burgers moeten in zijn optiek tegen zichzelf beschermd worden. Dat vraagt actief optreden van de overheid. Hij pleit daarom voor het afremmen van de consumptie van suiker door hoge accijnzen, een serieuze beperking van het aantal verkooppunten van zoete waren en een verbod voor kinderen en jongvolwassenen om frisdrank en snoep te kopen. Suiker moet het imago van lekker en onschuldig kwijtraken. Het hoort gewoon duidelijk op de zwarte lijst van producten die onze gezondheid ondergraven.

Moermanvoedingswijze

Daarin staat hij niet alleen. Al in de jaren twintig van de vorige eeuw lanceerde de Duitser dr. Otto Warburg de theorie dat koolhydraten (glucose, suiker) alles te maken hebben met het ontstaan van kanker. Warburg was fysioloog en geneeskundige en kreeg de Nobelprijs voor zijn werk en voor de ontdekking van een enzym dat een belangrijke rol speelt bij de celadem­ haling. Cornelis Moerman heeft met zijn therapie voortgeborduurd op de ideeën van Warburg. In de Moermanvoedingswijze heeft suiker dan ook geen plek, aangezien het gezien wordt als een belasting voor het lichaam. Het idee om over zo’n belastende stof extra belasting te heffen is eigenlijk niet meer dan logisch.

Zaterdag 4 februari was het Wereldkankerdag. In Nederland krijgen jaarlijks 100.000 mensen de diagnose kanker. Zo'n 40.000 gevallen zijn mogelijk te voorkomen, weet Nicoline Hoogerbrugge, hoog­leraar Erfelijke kanker en bestuurslid van het Radboud Universitair Centrum voor Oncologie (RUCO). “Maar je kunt het niet omdraaien: ook al doe je wat je kunt, een garantie dat je geen kanker krijgt, is er voor niemand.”

Suiker veel schadelijker dan gedacht Suiker is volgens onderzoekers van de universiteit van Californië nog veel schadelijker dan al werd aangenomen. De wereldwijde suikerconsumptie is de laatste 50 jaar verdrievoudigd en wordt gezien als de belangrijkste oorzaak van de obesitasepidemie. Overconsumptie van suiker zou jaarlijks wereld­wijd 35 miljoen doden kosten. Als je grote hoeveelheden ervan consumeert verandert je metabolisme (stofwisseling), verhoogt je bloeddruk en loop je leverschade op, zeggen de wetenschappers. Consumptie van te veel suiker levert volgens hen dezelfde gevaren op als consumptie van te veel alcohol, omdat suiker daar ook weer een bestanddeel van is. Verbieden van suiker is niet goed mogelijk, maar maatregelen om de suikerconsumptie in te dammen zijn hard nodig, aldus de onderzoekers. (bron: GezondNu)

Mogelijk 40 procent nieuwe kankergevallen te voorkomen

V

eertig procent van de kankergevallen zou zijn te voorkomen. Dat is nogal wat… Hoogerbrugge haalt dat getal uit een recente publicatie in het British Journal of Cancer. Daarin staat te lezen dat 9 procent van alle kankergevallen wordt veroorzaakt door tabak, 9 procent door verkeerd eten - te weinig vezels en fruit, te veel zout en rood vlees - 6 procent door overgewicht, 4 procent door alcohol en nog wat andere factoren. Allemaal zaken waar je zelf wat aan kunt doen. Toch zal Hoogerbrugge nooit zeggen dat kanker 'eigen schuld' is. “Als 40 procent mogelijk te voorkomen is, dan is 60 procent dat niet”, stelt ze nuchter.

Meer onderzoek preventie

De hoogleraar wil meer onderzoek naar preventie. Oud worden met een behoorlijke conditie, dat zou mooi zijn. Kanker is, ook als je er niet aan sterft, dikwijls een forse aanslag op de gezonde jaren daarna. Behalve onderzoek naar 'primaire preventie' (wat kunnen mensen zelf doen en hoe motiveer je ze daartoe) gaat een nieuwe 'preventie-unit' van het RUCO dan ook meer onderzoek doen naar het opsporen van mensen met een verhoogd risico op kanker en naar 'secundaire preventie', bijvoorbeeld vroege diagnose van kanker. 
 In de tussentijd is gezond leven het devies. Maar dat lukt niet iedereen vanzelf. “Daarom ben ik ook heel teleur­ gesteld dat minister Schippers de hulp bij stoppen met roken uit de basisverzekering heeft gehaald. Natuurlijk, ieder z'n verantwoordelijkheid, maar je kunt toch ook investeren in mensen en hun gezondheid… Temeer omdat de maatschappelijke kosten voor iedereen die voor z'n 44e stopt met roken met 12.000 euro per persoon afnemen. Ook in geld valt daar dus winst te behalen”, aldus Nicoline Hoogerbrugge.

23

Advertenties

24

Beschermt cellen en weefsels

Fyto-Life van Hogendorpplein 28 5051 SR Goirle T: +31 (0) 13 534 6437 F: +31 (0) 13 530 2247 E: [email protected] W: www.fyto-life.nl www.isshogenki.com

isc

uw dagelijkse portie (extra) groenten Door onze drukke levensstijl komen we niet altijd toe aan onze dagelijkse portie groenten. Green Magma kan u helpen. Het bevat het extract van biologisch geteelde jonge, groene gerstebladeren. Dit groene gerstextract bevat alle belangrijke vitaminen, mineralen,

enzymen en spoorelementen zoals die ook voorkomen in verse bladgroente. Bovendien is Green Magma rijk aan chlorofyl. Chlorofyl helpt ons lichaam op een milde wijze te reinigen, het stimuleert de spijsvertering en beschermt ons tegen vrije radicalen.

Dankzij de natuurlijke uitgebalanceerde samenstelling heeft Green Magma een gunstige invloed op de gezondheid. U voelt zich fit en energiek.

Green Magma:

ras ng



r sap aa



  

Reinigende eigenschappen



Uw dagelijkse (extra) portie groenten en activiteit van de enzymen

Krachtige antioxidant Bevat meer dan 70 voedingsstoffen waaronder vitaminen en mineralen

np

oe d e

Het gepatenteerde productieproces garandeert kwaliteit en de aanwezigheid

TS Products, Harderwijk Infolijn: 0341 - 46 21 46 [email protected] www.tsproducts.nl

Verkrijgbaar in poeder en tabletten, bij uw natuurwinkel en gezondheidswinkel, o.a. De Tuinen.

Vraag nu een gratis proefzakje aan via [email protected] o.v.v. de code GMU12.

orm rv

Squalene is een bijzondere stof die zowel in het menselijk lichaam als in de natuur wordt aangemaakt. Het behoort tot een speciale groep antioxidanten, de zogenaamde isoprenoïden en wordt uit de levertraan van de diepzee dogfish verkregen. Squalene heeft het vermogen om zuurstof toe te voegen aan de menselijke cel. Hierdoor beschermt het de cellen waardoor het lichaam wordt behoed voor de ziekmakende moleculen. Issho Genki® Squalene iP6 is een veelzijdig, natuurlijk en zuiver voedingssupplement dat uw lichaam weer in balans brengt.

Beschermt tijdens chemotherapie en bestraling

og

i

Een leven lang vitaal!

Beschermt tegen vroegtijdige veroudering van de huid

ol

Green Magma

n

10% kort i Rood ng bij de e Ro os

Toename energie, vitaliteit en uithoudingsvermogen

Bi

va

Gezond leven Gezond blijven

Versnelt herstel

TS Products, Harderwijk

Infolijn: 0341 - 46 21 46 [email protected]

www.greenmagma.nl

h

Vitamine B12 en maagzuurremmers Symptomen tengevolge van een vitamine B12-tekort manifesteren zich pas na jaren. Geestelijke achteruitgang die veel bij oudere mensen voorkomt, kan daarom ongemerkt het gevolg zijn van zo’n vitamine B12-tekort, zeker wanneer ze al eerder in het leven langdurig maagzuurremmers hebben geslikt. Laten we eens kijken wat de Nederlandse huisartsen hiervan vinden. De huisarts volgt tegenwoordig de standaarden van zijn beroepsvereniging, zoals die is opgeschreven in de NHG (Nederlands Huisartsen Genootschap)-Standaarden. Zo is er ook de NHG-standaard ‘Maagklachten’. Hierin is een belangrijke rol weggelegd voor de maagzuurremmers. Pagina’s lang gaat het over medicijnen. Opmerkelijk is dat de ‘niet-medicamenteuze behandeling’ wordt afgedaan in twee alinea’s en een uitgebreide noot. Daarin wordt de huisarts niet bepaald enthousiast gemaakt. ‘Een literatuuronderzoek naar de effectiviteit van niet-medicamenteuze adviezen bij maagklachten leverde weinig goed uitgevoerd onderzoek op’, zo is te lezen. Alleen huisartsen die de twee alinea’s goed tot zich laten doordringen, worden zich mogelijk bewust van de potentie van relatief eenvoudige leefstijlveranderingen. Nu een stap verder. Van maagzuurremmers is bekend dat langdurig gebruik kan leiden tot een vitamine B12-tekort. De populaire maagmiddelen zijn onder te verdelen in H2-receptorantagonisten (cimetidine en ranitidine) en in sterk werkende protonpompremmers (omeprazol). Beide typen maagzuurremmer kunnen een uitgesproken effect hebben op de opname van voedingsstoffen, waaronder vooral vitamine B12. In 2002 werd een casus gepubliceerd van een 78-jarige vrouw die in februari 1990 begon met het gebruik van cimetidine. Ze at meerdere keren per week vlees, de belangrijkste bron van vitamine B12. In augustus 1992 had ze nog een normale vitamine B12-bloedspiegel. In april 1993 werd ze overgezet op ranitidine en een maand later op omeprazol. Later dat jaar werd deze protonpompremmer weer ingeruild voor ranitidine. In juni 1994 werd opnieuw haar vitamine B12 bepaald. Het bleek inmiddels laag/normaal te zijn, na ongeveer 4,5 jaar maagmiddelen te hebben geslikt. Omdat sprake was van geestelijke achteruitgang, volgde een extra gevoelige test om een echt vitamine B12-tekort op te kunnen sporen. De standaardbepaling bleek onvoldoende uitsluitsel te geven. Ze bleek inderdaad een tekort te hebben. Vanaf dat moment kreeg ze dagelijks een supplement met 1000 mcg vitamine B12. In november 1994 had ze weer een normaal B12-gehalte. De onderzoekers die de casus beschreven, gaven een helder advies. Bij mensen die langdurig maagzuurremmers gebruiken, dient rekening te worden gehouden met de mogelijkheid van een B12-tekort. Als iemand minstens vier jaar maagmiddelen gebruikt, is een bepaling van de vitamine B12-spiegel aangewezen. Oók als klinische symptomen ontbreken, zoals bloedarmoede, neurologische klachten en cognitieve achteruitgang. De neurologische effecten zijn immers onomkeerbaar. In 2000 werd ook al aanbevolen om bij langdurig gebruik (3 tot 5 jaar) van protonpompremmers de vitamine B12-spiegel te controleren. Deze aanbeveling werd in november van datzelfde jaar ook aangehaald in een artikel in het Pharmaceutisch weekblad. ‘Verminderde absorptie van vitamine B12 tijdens gebruik van protonpompremmers wordt vooral veroorzaakt door sterke zuurremming’, zo was te lezen. Naast ouderen zijn ook vegetariërs gevoeliger voor het ontstaan van een B12-tekort, zeker als ze maagzuurremmers slikken. Opvallend is dat de behandelrichtlijn voor de Nederlandse huisartsen – de al eerder genoemde NHG-Standaard Maagklachten – in alle talen zwijgt over vitamine B12. Artsen weten meestal niet dat de geneesmiddelen die ze voorschrijven voedingstoffenvoorraden in het lichaam kunnen uitputten en dat eventuele ‘bijwerkingen’ vaak onbehandelde voedingstekorten zijn. Als ze deze vermeende bijwerkingen vervolgens behandelen met andere medicijnen, kan dat de tekorten verder opdrijven. Maar niemand die zich hier zorgen over lijkt te maken.

www.ortho.nl

Dr. Gert Schuitemaker

25

Kruiswoordraadsel Oplossing ‘Wonderdiëten bestaan niet’. Dat is de oplossing van de puzzel in Uitzicht 2011/10. Maar toch... Tijdens het Congres Voeding en Psyche dat op 31 oktober 2010 plaatsvond, verzorgde prof. dr. Stephen Schoenthaler drie lezingen. Daarin schetste hij de actuele stand van zaken op drie verschillende, maar deels overlappende onderzoeksterreinen: voeding en gewelddadig gedrag, voeding en verslavingsgedrag en voeding en IQ. Een van de initiatieven van Schoenthaler was het ‘New York City Diet and Academic Performance Project’, waaraan 803 scholen in New York deelnamen. Het project bestond uit een geleidelijke aanpassing van de schoolvoeding. Schoenthaler ging ook aan de slag met suppletie met 100% van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) van de belangrijkste vitaminen en mineralen. Met zeer opmerkelijke resultaten. In gevangenissen in Engeland, Amerika en Nederland zijn dezelfde projecten uitgevoerd, eveneens met opmerkelijke resultaten: minder agressie, betere prestaties en een gezonder gevoel. Wonderdiëten bestaan niet! Maar ik noem de Moermanvoedingswijze ook geen dieet. Je mag alles eten, als het maar van het land komt, biologisch en niet bewerkt is, dus niet uit een fabriek komt. Zoals onze verre voorouders hebben gegeten. En met de nutriënten, voorgeschreven door een Moermanarts. Dan komen wij een heel eind. Ik durf nog altijd deze stelling aan: ‘De Moermantherapie werkt altijd, is niet altijd genezend maar de kwaliteit van leven wordt altijd veel beter’. De prijzen gaan naar de volgende ­winnaars: 1e prijs: mevr. Ramsteijn, Middelburg 2e prijs: mevr. de Bruijn, Waarder 3e prijs: dhr. Ramaker, Moordrecht. De inzenddatum voor de puzzel in ­Uitzicht 2012/02 sluit 15 april 2012. LET OP! Het inzenden van de oplossing is alleen mogelijk door: overschrijving van tenminste € 1,- op ING rekening 6189, t.n.v. Moermanvereniging te Alphen aan den Rijn. Vermeld uw oplossing onder mededelingen. Gert Tretmans Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo tel. (0546) 56 94 11. E-mail: [email protected]

26

1

2

1

3

4

15

1

16

22

1

23

24

25

28

29

1

30

31

33

34

35

14 21

39

53

1

54

62

63

1

64

70

1

8

1

1

1

41

1

42

46

50

7

17

45

1

55

56

1

18

1

19

26

11

12

76

77

1

27

32 36

37

1

38

43

1

88

1

1

1

58

1

59

60

52 61

67

68 73

78

89

1

94

24

40

33

37

67

18

1

40

1

66

64

69

1

10

39

80

1

52

19

63

39

60

32

20

1

68

58

34

89

1

11

72

95

79

80

84

1

85

90

91

1

96 86

44

49

1

83

87

13

20

72

82 1

10

66

71

75

86

9

48

57

65

81

1

47 51

74

93

6

40 1

69

5

92 1

25

1

27

76

43

95

78

97

38

28

1

1

7

3

30

44

41

47

56

94

53

29

97

-

23

1

-

Horizontaal: 1. uitroep van afschuw 3. ongezond 6. Nederlandse rivier 9. harde val 12. na Christus 14. slot 16. lidwoord 17. Europees land 19. expert fiscal 20. ontregelde bloedtoevoer naar de hersenen 21. oningewijde 23. schoorsteenzwart 25. losgeraakte naad 27. op bout passende ring - 28. larve van de langpootmug 30. plaats in NoordBrabant 31. een en ander 32. dans 33. kreet 34. venster - 36. keer 38. Kweekvogels Europese Vogels 39. errore excepto 40. nevelen 42. vaart minderen 44. achter 45. familielid 46. dichterbij 48. vrucht 50. deel van een etmaal 51. rivier in Schotland 52. langs 54. stad in Italië 57. boom 59. jongensnaam 62. bijwoord 64. hetzelfde - 66. strak kijken 68. delirium tremens - 69. bijwoord - 71. de gezamenlijke journalisten 72. god van de liefde 73. omroepvereniging 74. onstoffelijk wezen 76. Europeaan 78. berg op de Filippijnen 79. tegenvaller 81. beroep 82. eekhoorn 83. achtervoegsel 85. verlichting 86. lust 87. inhoudsmaat 88. plaats in Gelderland 90. getij 92. honingdrank 93. lage rivierstand 94. koffiehuis 95. roofzuchtige papegaai 96. Indisch weefsel 97. de onbekende. Verticaal: 1. oud en lekker 2. bloedarmoede 4. hetzelfde 5. voordat 6. stenen berg 7. dun 8. rivier in België 10. de mensen 11. gereed 12. proesten 13. kampeerwagen 15. part 17. sarren 18. deel van een breuk 20. vertaler 22. klasse 24. te eniger tijd 26. venster 27. familielid 29. reisje 32. wintervoertuig 35. United States of America 37. ampére 40. toverkunst 41. voetpunt 42. al 43. naast 45. voedsel 47. boom 49. rondtoer 53. handvat 55. september 55. plaatsje aan de Dedemsvaart 57. stillen 58. bepaalde afstand 59. voor 60. uit Ierland 61. halt houden 63. groot wijnglas 65. modder 67. Grieks eiland 68. mijmeren 70. herkauwer 73. gebogen haakje 75. sine dubio 77. lust 78. opera van Verdi 80. buislamp 82. telwoord 84. eikenschors 87. domina 89. water in Friesland 91. bariumt. Als u de hele puzzel hebt ingevuld, kunt u ook de rest van de puzzel oplossen. U leest dan tevens de uiteindelijke oplossing.

Uitzicht is het tijdschrift van MMV Natuurlijke kankerpreventie en Ondersteunende therapieën. Het verschijnt tien keer per jaar en wordt gratis aan de leden van de vereniging beschikbaar gesteld. Verantwoording De redactie van Uitzicht en het bestuur van MMV brengen de inhoud ter kennis en beoordeling; zij aanvaarden geen verantwoordelijkheid voor de toepassing ervan. Overname van artikelen door derden is uitsluitend toegestaan met schriftelijke toestemming vooraf. Redactie en bestuur behouden zich het recht voor zonder opgave van redenen teksten, advertenties en te beantwoorden vragen te weigeren. Eindredactie Cor van Groningen Medewerkers aan dit nummer: Drs. Bob Hornstra, arts Riëtte Janssen Jan van Klinken Arjan van Laar Hans Nieuwstad Petra Pronk Dr. Gert Schuitemaker

Kopij volgend nummer: Magazine 3/2012 vóór 17 maart 2012

Bij mannen onderling ligt het niet zo gevoelig. Zij durven elkaar wel de waar-

c o l o f o n

E-mail: [email protected]

Alvleesklierkanker wordt vaak te laat herkend doordat het vage symptomen geeft. Roken, overmatig alcoholgebruik en overgewicht spelen een rol bij het ontstaan van deze vorm van kanker. Nu blijkt ook bewerkt vlees, zoals gerookt spek, alvleesklierkanker in de kaart te spelen.

Het forum onderzocht in hoeverre mensen elkaar de waarheid durven zeggen als het om overgewicht gaat. Vrouwen blijken daar beter in te zijn dan mannen. Een man houdt liever zijn mond als hij vindt dat zijn vrouw aan de zware kant is. Bijna eenderde durft het onderwerp ‘dieet’ niet aan te snijden. Vrouwen hebben daar beduidend minder moeite mee: slechts tien procent vindt het lastig om overgewicht bij haar partner te benoemen.

Redactieadres Redactie Uitzicht Hof van Azuur 30 2614 TB Delft

Uitzicht op internet www.moermanvereniging.nl

In twijfel wat u nu weer eens op uw brood zult doen? Waar u ook voor kiest, laat de vleeswaren in elk geval staan! Bewerkt vlees is niet goed voor onze gezondheid. Onderzoekers van het Karolinkska Institute melden in het British Journal of Cancer dat vleeswaren het risico op alvleesklierkanker sterk doen toenemen. Elf onderzoeken bij 6.000 patiënten met alvleesklierkanker lieten zien dat als je elke dag 50 gram bewerkt vlees (bijvoorbeeld ham, salami of een worstje) eet, de kans al stijgt met 19 procent. Een kleine hamburger vergroot je risico met 38 procent. Wanneer je dagelijks bewerkt vlees eet zorgt dit voor een stijging van het risico van 57 procent.

Tactisch zwijgen kan goed zijn als je iemands gevoelens niet wilt kwetsen. Maar als het om de gezondheid gaat kun je beter je mond open doen. Dat is althans de conclusie van onderzoek van het Britse Nationaal Obesitas Forum.

Redactiecommissie Truus Hartsink Dr. Hans Stoop Cor van Groningen

Inschrijving Uitzicht ISSN 0169-9938

Vleeswaren? Nee dank u!

Zeg elkaar de (gezonde) waarheid

Fotografie Stef Breukel e.a.

Advertenties Advertentiemogelijkheden en tarieven kunnen worden aangevraagd bij: J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36 6006 LL Weert Telefoon (0495) 53 22 20

Korte berichten

heid te zeggen, terwijl vrouwen dat dan weer moeilijker vinden: een kwart van de vrouwen zei dat zij hun vriendinnen niet durven aan te spreken op hun overgewicht. Hoewel het begrijpelijk is dat mensen het lastig vinden om het onderwerp aan te snijden, kun je je afvragen wie je eigenlijk een dienst bewijst als je je mond houdt wanneer iemand aantoonbaar te dik is. Getuigt het juist niet veel meer van vriendschap om elkaar eens goed de waarheid te zeggen? Het gaat tenslotte wel om de gezondheid! (Bron: Exed)

Groente en fruit eten helpt tegen longkanker Veel fruit en verschillende groenten eten vermindert mogelijk de kans op longkanker. Dat zegt onderzoeker F. Büchner van UMC St. Radboud In Nijmegen. Tussen 1991 en 2000 namen een half miljoen mensen deel aan een Europese studie naar kanker en voeding.

In die periode werden 1.830 deelnemers gediagnosticeerd met longkanker. De hoeveelheid geconsumeerde groenten bleek niet zozeer van invloed op het longkankerrisico, maar de variatie wel. Verder lijkt het erop dat minimaal twee stuks fruit per dag eten de kansen op

longkanker verkleint. Groenten- en fruitconsumptie heeft het meeste invloed op het ontstaan van plaveiselcel longkanker, een subtype van longkanker dat sterk gerelateerd is aan roken. Niet roken of stoppen is nog veel beter, zegt de onderzoeker. (Bron: GezondNu)

27

Advertentie

Postbus 16035 2500 BA Den Haag Telefoon 070-3010701 Fax 070-3010707

De Roode Roos B.V. Magazijn voor orthomoleculaire voeding Deze keer een andere selectie van producten, welke door “De Roode Roos B.V.” geleverd kunnen worden. Hierdoor krijgt u een inzicht van ons ruime assortiment, van meer dan 3500 producten en 80 leveranciers. Bestellen bij De Roode Roos B.V. Alle producten worden in principe geleverd met een korting van max. 25% ten opzichte van de adviesprijs. Om te bestellen kunt u gebruik maken van de lijst die hiernaast is afgedrukt. Eventueel kunt u eerst een fotokopie maken. Onze volledige catalogus is op aanvraag verkrijgbaar. Uw schriftelijke bestelling kunt u naar onze postbus sturen. Vervolgens laten wij de bestelling door TNT-Post bij u thuis bezorgen. Ook kunt u ons gratis naamnummer 0800-ROODEROOS (0800-7663376) gebruiken. Internetgebruikers kunnen een e-mail versturen naar [email protected] of direct bestellen via onze webwinkel op www.derooderoos.com Vanaf nu biedt De Roode Roos u de mogelijkheid uw bestellingen te betalen via doorlopende machtiging voor automatische incasso. Een machtigingskaart hiervoor kunt u opvragen via onze website: www.derooderoos.com/machtigen

Nr

Fabrikant

Leden

205 Multi vit.& mineralen (240 tab)

Plantina

€ 98,75

€ 74,06

268 Bio-Quinon Q10 Super 30 mg (150 caps)

Pharma Nord

€ 46,50

€ 34,87

547 BioSil (30 ml)

Bio Minerals

€ 30,50

€ 22,88

586 MaxEPA (100 softgels)

Cardio Vasc. Res.

€ 37,00

€ 27,75

1388 MultiVit Basic (module 1) (90 vcaps)

Alfytal

€ 20,75

€ 18,68

2308 DHA 250 (120 caps)

Now Foods

€ 38,25

€ 28,69

2836 MetaRelax (90 tab)

Metagenics

€ 23,99

€ 17,99

2999 Eye Q 500 mg (210 caps)

Springfield

€ 36,95

€ 27,71

3273 Lignan Flax Oil Complex (473 ml)

Barlean's

€ 19,95

€ 14,96

3402 Optimal Prenatal DHA Formula (60 softgel Minami Nutrition

€ 28,50

€ 21,38

3492 Bio Bran MGN3 250 mg (50 tab)

Medpro

€ 65,00

€ 58,50

3588 Symbioflor 1 (50 ml)

Energetica Nat.

€ 13,60

€ 10,88

3654 Prostaatformule (60 tab)

Best Choice

€ 11,50

€ 8,63

3924 MagAsorb 150 mg (Magnesium als Citraat Lamberts

€ 12,20

€ 9,15

4084 Women's Mood (30 caps)

Care For Women

€ 19,95

€ 14,96

4105 Levertraan Forte (60 softgels)

Bonusan

€ 9,00

€ 6,75

4126 Coriolus Versicolor-extract 750 mg (90 cap AOV

€ 31,70

€ 23,78

4398 Active Biodream (800 gram)

Biodream

€ 45,00

€ 36,00

4456 Spirulina (180 tab)

Marcus Rohrer

€ 13,32

€ 11,32

4617 Solidago Complex Tinctuur (50 ml)

Zonnegoud

€ 11,59

€ 8,69

4630 Co Enzyme Q10 with MCT (60 vcaps)

Viridian

€ 37,25

€ 29,80

4646 Super Greens (220 gram)

VitaKruid

€ 46,70

€ 39,70

4754 Bio Nutriënt l-Tryptofaan (60 vcaps)

CellCare

€ 21,90

€ 17,52

5400 Vitamine D3 15 mcg (90 softgel)

Bonusan

€ 11,00

€ 8,25

5696 Luchtweg Formule (60 vcaps)

VitOrtho

€ 19,95

€ 14,96

5861 Delima Feminin (10 ovula)

Pekana

€ 14,90

€ 11,18

5878 Glucosamine Summum (120 tab)

Supplemed

€ 35,90

€ 26,92

6096 CalAsorb (180 tab)

Lamberts

€ 27,50

€ 20,62

6097 Salvestrol Prostaat (60 caps)

Vitals

€ 39,95

€ 29,96

6213 Elke Dag (90 tab)

Vitals

€ 49,95

€ 37,46

6599 True Superfood (400 gram)

Vitals

€ 65,00

€ 48,75

Prijswijzigingen voorbehouden Vermeld hier uw adresgegevens: Uw naam: (Dhr/Mevr):

Lidmaatschap nr.:

Adres:

Geboortedatum:

Postcode & Woonpl.:

E-Mailadres:

Telefoonnummer:

(evt.) voorschrift van:

28

Normaal

Boekenlijst Deze boeken kunt u bestellen bij de Moermanvereniging. Wilt u één of meerdere boeken toegestuurd krijgen, vul dan duidelijk een girokaart in met het juiste bedrag en de titels van de gewenste boeken. Geen geld opsturen! Het gironummer waarop u kunt bestellen is: 355.999 t.n.v. De Moermanvereniging Postbus 508 2400 AM Alphen aan den Rijn. De prijzen zijn inclusief verzendkosten binnen Nederland. Daarbuiten wordt € 3,50 extra berekend.

01. 04. 09. 10. 15. 17. 22. 24. 28. 29. 37. 41. 42. 44. 45.

Dr. Moerman, een weg tot genezing, C. van Groningen en A. Ronhaar De psychische achtergronden van kanker, Jac. Landman Verhütung und Heilung von Krebs, Jac. Landman Die Moerman-Krebs-Diät, E. Wannee-Immerzeel Het Moermandieet, gezond en lekker, E. Wannee A solution to the Cancer Problem Variaties op de Moermankeuken, Truus Hartsink Kookboek, Lia v.d. Geest en Lydia Sleutel De actuele voedingstabel, wat zit waar in? Retrospectief onderzoek naar de effectiviteit van de Moermantherapie Het Gouden boekje voor de Gezondheid, G.E. Schuitemaker Voor meer boeken van de heer Schuitemaker zie: www.gezondeboeken.nl Bondgenoot, autobiografie van een immuuncel, Henk Fransen De helende factor, Bob Th. Hornstra Voed je goed, voel je goed, Monique van den Assum Dvd ‘Geef ziekte geen kans, eet en leef gezond’, Kees Braam

€ 11,30 € 4,95 € 6,80 € 6,80 € 4,95 € 7,95 € 4,95 € 7,95 € 9,50 € 20,40 € 12,50

€ 12,75 € 16,50 € 4,95 € 6,95

Advertenties

Voor het behoud van sterke botten en een goede gemoedstoestand. Vitamine D-3 Druppels:

Eenvoudig te doseren. 60 ml met een adviesverkoopprijs van €12,85.

Vitamine D-3 400 IE:

Goede onderhoudsdosering. 90 softgels met een adviesverkoopprijs van €8,19.

Vitamine D-3 1000 IE:

Hoge dosering. 90 softgels met een adviesverkoopprijs van €9,50. In deze producten is de vitamine D opgelost in olie waardoor de opname optimaal is.

www.vitortho.nl

29

algemene informatie De Moermanvereniging voor natuurlijke kankerbestrijding stelt zich ten doel welzijn en belangen te behartigen van patiënten die met de Moermantherapie worden behandeld, en zoveel mogelijk bekendheid te geven aan deze therapie ter bestrijding van kanker.

Bestuur Vriendelijk verzoek alle post bestemd

Administratie/ algemene informatie

Informatie lezingen en kooklessen

voor het bestuur te zenden aan:

De administratie van de vereniging

Schriftelijke vragen naar:

Postbus 508

wordt gevoerd door de heer

Postbus 508

2400 AM Alphen aan den Rijn

Wim Kuling.

2400 AM Alphen aan den Rijn

Voorzitter:

Centraal Bureau:

Dave Schut

Postbus 508

Eefde

2400 AM Alphen aan den Rijn

Postzegel insluiten.

Klachten van patiënten

Telefoon: (0172) 49 79 44 (werkdagen Secretaris:

tussen 09.00 uur en 13.00 uur)

Johan Klumpenaar

Fax: (0172) 47 06 44

President Wilsonlaan 33

E-mail: [email protected]

4334 GB Middelburg Telefoon: (0118) 63 59 89 E-mail: [email protected] Penningmeester a.i. Nico Sleeuwenhoek De Eendracht 20 2614 LX Delft Telefoon (015) 2562921 Email: [email protected] Marketing: Sietze Blom Buitenom 1 8314 AM Bant Telefoon: (0527) 26 18 25 E-mail: [email protected] Interne contacten: Jan Bor Schoolstraat 1 4221 LR Hoogblokland Telefoon: (0183) 56 36 28 E-mail: [email protected] Wetenschap en artsencontact: Hans Stoop Coehoornstraat 40

Aanmelding nieuwe leden Schriftelijk bij het Centraal Bureau of via de website.

Lidmaatschap

(automatische incasso), € 29,- per kalender­jaar (acceptkaart). Voor Belgische leden minimaal € 37,- (accept € 42,-) op rekening ING bank 335-0078672-51 t.n.v. Moerman­vereniging. Voor de overige leden in Europa € 37,- (accept € 42,-), buiten Europa € 42,- (accept € 47,-). Een kleine ‘overbetaling’ op de minimumcontributie wordt zeer op prijs gesteld. Contributie giro 42.39.229 t.n.v. Moermanvereniging te Alphen aan den Rijn. Opzegging lidmaatschap: vóór 1 december van het lopende jaar. Administratiekosten: € 3,50 wanneer een herinnering gestuurd moet worden.

Vaartstraat 247, 1075 RM Amsterdam

Advertenties Uitzicht

Telefoon: (0164) 25 04 61

worden à € 5,25 per exemplaar.

E-mail: [email protected]

Dit kan schriftelijk of telefonisch bij het Centraal Bureau.

Adviseurs:

Internet

Drs. Bob Hornstra www.moermanvereniging.nl

Witsenstraat 12-3 6913 GV Arnhem Telefoon: 06 44386268 Zeeland/West-Brabant Mevr. K. Walhout Oranje Nassaustraat 26 4341 GC Arnemuiden Telefoon: (0118) 60 18 68 Den Haag Mevr. R. Rosier Gerrit van de Veenlaan 216 2552 WN Den Haag

aangevraagd bij:

Telefoon: (070) 391 02 79

J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36, 6006 LL Weert

Friesland

Telefoon: (0495) 53 22 20

Mevr. T. Meesters

E-mail: [email protected]

Singel 7 8771 SV Nijland

Stichting Steunfonds Amnestie

Telefoon: (0515) 56 98 13 Groningen/Drenthe

Giro 3290997 t.n.v. de Stichting

Mevr. H. Prins

Steunfonds Amnestie, Reijerskoop

Schout Poelmanweg 32

291, 2771 BL Boskoop of via ING

9617 BX Harkstede

bank, rekeningnummer 67.20.27.240

Telefoon: (050) 404 22 46

t.n.v. Stichting Steunfonds Amnestie in Boskoop.

Limburg

Bovenstaande rekeningnummers van

De heer J.H.P. Peters

Stichting Steunfonds uitsluitend te

Oude Heerweg 145

gebruiken voor giften.

5941 EK Velden

De stichting Steunfonds Amnestie is

Telefoon: (077) 472 14 53

door de Belastingdienst erkend als

E-mail: [email protected]

algemeen nut beogende instelling (ANBI), sinds 01-01-2008. Een schen-

Noord-Holland Noord

king aan deze stichting is aftrekbaar

Vacature

van de inkomstenbelasting (binnen de daarvoor geldende regels).

Overijssel Dhr. G.J.W. Tretmans

Legaten Wie het Steunfonds testamentair wil gedenken, wordt aanbevolen gebruik te maken van de volgende formulering: ‘Ik legateer aan de Stichting Steunfonds Amnestie, gevestigd te Elst (Gld) de som van €……… vrij van rechten en kosten’.

E-mail: [email protected]

Regio-secretariaten Patiëntenvoorlichting

Mevrouw R. van Elk

Advertentietarieven kunnen worden

Losse nummers Uitzicht Losse nummers kunnen (na)besteld

Piet Sijpersma

federatie Additieve Geneeskunde)

Nieuwe leden: € 25,- per kalender­jaar

4611 KS Bergen op Zoom

Cor van Groningen

Stichting Klachtrecht AAG (Artsen-

Gelderland

Amsterdam en Wijde Omgeving

Telefoon: 088-2424240 (Infolijn)

Mevr. T. Visser

Of voor algemene informatie over de

Quellijnstraat 128

vereniging: (0172) 49 79 44

1073 XL Amsterdam

Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo Telefoon: (0546) 56 94 11 Rotterdam Dhr. M. Ouwehand Statenweg 405 3039 HP Rotterdam Telefoon: (010) 467 78 64 Mobiel: 06 23234874 Rijnmond/Westland Vacature

Telefoon: (020) 675 41 50

(Zie ook colofon pagina 27)

30

Vervolg van pagina 16

Vervolg van pagina 21

Zoete crackers met boekweitgrutten

Hahnemann apotheek dit middel nog leveren. Antropo­ sofische artsen geven soms met goed resultaat Oliveniet (natuurlijk koperarsenaat) D8 driemaal daags 10 druppels. Hypericum, flos 25% olie kan daarbij tweemaal daags uitwendig op de huid boven de blaasstreek worden ingewreven of als warme olielap worden toegepast. Een ander uitwendig gebruikte olie of zalf daarbij is Eucalyptusolie, oleum aethereum Eucalypti 10% (verkrijgbaar via Weleda). Eventueel kunt u advies vragen aan een klassiek homeo­ pathisch arts. Acupunctuur is een andere mogelijkheid.

Ingrediënten: 4 el geweekte boekweitgrutten • ½ el anijszaad • 4 el geweekt lijnzaad • 2 el zonnebloempitten • 2 el pompoenpitten • 2 el rozijnen

Hartige crackers met wortel en zaden Ingrediënten: 400 g wortelpulp (rest geschilde wortels waar sap van gemaakt is) • 6 el geweekt lijnzaad • 2 el pompoenpitten • 3 el zonnebloempitten • 1 tl karwij • 1 tl venkelzaad • 1 tl gemalen gedroogde sinaasappelschil • 2 tl gemalen vlozaad • ½ tl gemalen gemberpoeder • ½ tl zwarte peper • ½ tl Himalayazout • 4 fijngesneden smalle weegbree • 1 handvol zeer fijngehakte brandneteltoppen

1. Bij gebruik van een droogoven (dehydrator) schuif je de platen met teflon vellen erin. Stel deze in op 46° C. en 8 uur. Na 4 uur draai je de crackers. Als ze knapperig zijn breek ze dan in stukken en doe ze in een afsluitbare pot zodat ze geen vocht uit de omgeving opnemen. 2. Zet de gewone oven op hete lucht en de laagste stand met de ovendeur 3 cm open, schuif de platen met bakpapier of teflon erin en draai de crackers na 3 uur. Controleer of ze na 6 uur klaar zijn. 3. Leg de vellen teflon of keukenpapier op een rooster. Zet deze of direct op een convectorverwarming. Of op een gewone radiator, plaats er twee blokjes onder zodat het rooster niet te heet wordt en de lucht kan circuleren. De cracker kan gaan gisten als de temperatuur te hoog wordt. Na ± 8 uren draai je de crackers. Staat de verwarming laag dan drogen de crackers langer.

Activiteitenkalender 3 maart – Baarn Nieuwe Ledendag Thema: Ontmoeting en informatie Plaats: Het Brandpunt, Oude Utrechtseweg 4A, Baarn Tijd: 10.00 uur, zaal open 09.30 uur Lezingen: Arts/schrijver H. Moolenburgh en diëtist Riëtte Jansen Info/opgave: Aanmelden bij Centraal Bureau Moerman­ vereniging (0172) 49 79 44 of e-mail: [email protected] 21 april – Baarn Algemene Ledenvergadering MMV Thema: Ledenvergadering MMV Plaats: Het Brandpunt, Oude Utrechtseweg 4A, Baarn Tijd: 10.00 uur, zaal open 09.30 uur Lezing: Spreker nog niet definitief bekend

Advertenties

In het volgende nummer van Uitzicht • Wat Nederland doet met het advies om suiker te behandelen als alcohol • Vervolg van het interview met Gert Schuitemaker: “Niet lukraak maar wat slikken” • Terugblik op een veelbelovend MMV-jaar

VASCULAIRE NUTRIËNTEN

31