Jaargang 40 Januari 2013 Uitgave van MMV

1

Jaargang 40 Januari 2013 Uitgave van MMV

Dini Klaasse liet zich door recidive niet uit het veld slaan • Pancreasenzym helpt in strijd tegen kanker • Martin Lanting was opgegeven maar het werd toch weer Kerst voor hem • Prof. Hanno Pijl vindt dat gezond gedrag moet worden afgedwongen

Visolie voor kinderen dat smaakt naar meer! Door op de capsules te kauwen ervaar je de heerlijke bessensmaak en ondertussen krijg je het belangrijke Omega 3 en verschillende vitamines (A, C, D en E) binnen. Speciaal ontwikkelt voor kinderen vanaf 3 jaar. Omega 3 for Kids: optimaal de winter door.

NZVT

Ook verkrijgbaar Pure Visolie 1100mg 60c, 120c of 180c

en OracOmega Pure Visolie met 2500 ORAC eenheden

Het vegetarische alternatief voor vis Lijnzaadolie 1000mg Koud geperst Waarom zijn capsules beter Lijnzaadolie degradeert snel als het in contact komt met lucht en krijgt dan een wat ranzige “industriële” olie smaak. Daarom levert Lamberts lijnzaadolie in een donker gecoate capsule die oxidatie van de olie voorkomt. Een simpele smaaktest geeft aan of de olie goed is. De lijnzaadolie voor het behoud van een gezonde huid hoort een milde notensmaak te hebben.

Informatie via www.hb08.nl tel 088-0075700 mail [email protected]

Leren

Niet uit het veld geslagen ondanks schok

In de NRC van 9 oktober 2011 erkende dr. Peter van den Akker, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Heelkunde, volmondig dat in de reguliere geneeskunde vaak op dezelfde wijze wordt gewerkt als in de complementaire sector: op grond van ervaring. “Chirurgen”, zei hij, “handelen op basis van ervaring en inzicht. En eerlijk gezegd is van veel behandelingen nog steeds niet het wetenschappelijk bewijs geleverd dat ze effectief zijn. We handelen dan vooral op basis van ervaring en gewoonte”.

Dini Klaasse uit Oud-Beijerland overwon 16 jaar geleden borstkanker maar vorig jaar diende zich een nieuwe tumor in een van haar borsten aan. Een enorme schok. Maar Dini liet zich niet uit het veld slaan en begon opnieuw vol overtuiging aan het Moermandieet. “Ik voel dat het werkt.”

Bij onze oosterburen werken artsen ook zo bij de behandeling van kanker. De ervaring leert dat opwarming van een tumor via hyperthermie de gangbare therapieën gunstig beïnvloedt. Om die reden wordt bij heel veel kankerpatiënten in Duitsland deze niet-toxische behandeling toegepast. De kosten zijn beperkt: ongeveer € 100,per keer. Het effect is in menig geval verbazingwekkend. In dit nummer van Uitzicht komt een patiënt aan het woord die daarover kan meepraten. Regulier Nederland is als het om hyperthermie veel strenger in de leer. De behandeling is slechts voorbehouden aan patiënten die een kankersoort hebben waarbij het nut van opwarming wetenschappelijk tot ver achter de komma is bewezen. Ze moeten dan ook nog het geluk hebben dat hun oncoloog wel eens van hyperthermie heeft gehoord. Dat is lang niet altijd het geval. Er gebeurt ontzettend veel goeds in de reguliere medische wereld. Laat ik dat eerst zeggen. Maar tegelijkertijd vraag ik me met enige verbijstering af waar die hoogmoed, die arrogantie, die geringe bereidheid om over eigen grenzen heen te kijken en te leren vandaan komt? Leren van de ervaringen in Duitse klinieken of van complementaire experts. Wie werkelijk het belang van al die patiënten op het oog heeft, zou zich moeten haasten de allang uitgestoken handen te vatten!

4

Pancreasenzym helpt in strijd tegen kanker Net als Cornelis Moerman zet de Amerikaanse arts dr. Nicholas Gonzales pancreasenzymen in tegen kanker. Naar de therapie van Gonzales lopen nu nieuwe onderzoeken. Dr. Hans Stoop vindt dat er goede argumenten zijn om waarde toe te kennen aan het effect dat genoemde alvleesklierenzymen bij kankerpatiënten teweeg kunnen brengen.

8

Het werd toch weer Kerst voor Martin Lanting Martin Lanting kreeg in 2011 te horen dat hij een tumor had met uitzaaiingen die niet te opereren vielen. Zijn dagen leken geteld totdat Martin zijn toevlucht nam tot de Helios kliniek in het Duitse Hüls, net over de grens bij Venlo. Hij onderging er chemokuren in combinatie met hyperthermie en injecties met kurkuma, vitamine C, selenium en enzymen. Toen werd het toch weer Kerst voor hem.

“De enige oplossing is gezond gedrag collectief opleggen”

11

12

Nadat Hanno Pijl als internist vele jaren patiënten met chronische ziektes had behandeld, wierp hij zich alsnog op de voeding. Hij is nu als hoog­ leraar diabetologie verbonden aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). “We moeten een maatschappij creëren waarin we voedings­ middelen maken die gezond zijn, en de middelen waarvan we weten dat ze dat niet zijn, uitbannen.”

Hans Visser raakte bij Heino Nieland van migraine af

19

Hans Visser uit Doesburg heeft als migrainepatiënt een lijdensweg van tientallen jaren achter de rug. Wekelijks had hij ernstige aanvallen die hij alleen kon bedwingen met de gevreesde triptanen van de reguliere dokter. Net als vele anderen vond hij genezing bij de therapeut Heino Nieland. Hij was meer dan duizend euro kwijt maar had het er graag voor over.

Cor van Groningen eindredacteur Uitzicht

3

Het valt niet mee als je borstkanker overleefd hebt en al jaren heel bewust gezond leeft, dat de kanker die je overwonnen dacht te hebben terugkomt. Dat overkwam Dini Klaasse uit Oud-Beijerland. Dat was echt een schok. Maar Dini liet zich niet uit het veld slaan en begon opnieuw vol overtuiging aan het Moermandieet. “Ik voel dat het werkt.” Tekst: Petra Pronk – Foto: Jaco Klamer

4

Dini Klaasse kiest vol overtuiging voor het Moermandieet

‘Gezonde voeding maakt echt verschil!’ Z

estien jaar geleden voelde Dini Klaasse opeens een knobbeltje in haar borst. Ze dacht dat het van de ongesteldheid kwam, maar ging op aanraden van haar man toch naar de dokter. Die liet direct een mammografie maken. Er volgde een punctie, en de uitslag was niet goed. Ze moest direct opgenomen worden voor een borstsparende operatie. De lymfeklieren waren gelukkig schoon. Ze maakte een afspraak met dokter Houtsmuller in Rotterdam en begon direct aan het Moermandieet. “Ik had er veel van gehoord en over gelezen en het leek me allemaal heel erg logisch, dus ik dacht: ‘Dat ga ik doen’. Ik kon me goed voorstellen dat voeding heel bepalend is voor je gezondheid. Gezonde voeding is iets wat je kracht geeft. Dat merkte ik ook in de praktijk.” Ze was heel gemotiveerd omdat ze elke dag merkte wat de voeding en de supplementen met haar lichaam deden. “Ik ben heel snel opgeknapt van de operatie. Dat verbaasde iedereen. Ik had alleen de eerste weken last van oedeem in mijn armen, maar daarna nooit meer. Toen ik bestralingen kreeg ging ik bijvoorbeeld zelf met mijn auto naar het ziekenhuis in Delft, terwijl medepatiënten gebruik maakten van taxivervoer.” Binnen een paar weken draaide het huishouden weer als vanouds.

Omschakeling

Nou ja, behalve in culinair opzicht dan. Het was wel even een omschakeling om te leven volgens de Moerman richtlijnen. Voor die tijd was ze niet echt met gezond eten bezig. “Er kwam van alles op tafel, vette patat, chips, cola, sinas… Daar dacht ik toen helemaal niet over na. Als ik nu een knabbeltje wil dan pak ik wat noten of een stukje komkommer. Dat zijn gezonde alternatieven voor de lekkere trek, maar dat heb ik gaandeweg moeten leren.” Toch heeft ze het dieet nooit als zwaar ervaren.”Ik wist waarom ik het deed en ik voelde het effect. Ik voelde me er goed bij, dus dat maakte het makkelijk om het vol te houden. Het hielp ook dat mijn omgeving me wel begreep. Mensen hielden er rekening mee. Op de BBQ kwamen ze met vette vis voor mij aan of ik nam zelf iets mee. Dat is altijd heel goed gegaan. Ik heb echt veel steun ervaren van mijn omgeving. Bovendien is het helemaal niet zo wat veel mensen denken dat je in het Moermandieet van alles niet mag en dat het niet lekker is. Je mag eigenlijk best veel, en als je een beetje je best doet kun je er heerlijke maaltijden mee klaarmaken.” Toen Dini de eerste keer ziek werd had ze vier kinderen thuis. De jongste was 2,5. Het gezin heeft in grote lijnen altijd met

de Moermanpot meegegeten. “Dat ging vanzelf”, lacht Dini. “Ze vinden het nu zelfs eigenlijk wel lekker. Mijn zoon is niet zo’n visliefhebber, maar als ik zalm met pesto of gedroogde tomaatjes maak, vindt hij het heerlijk. Je moet een beetje spelen met dat dieet, leren om er creatief mee om te gaan. Ik heb het altijd erg leuk gevonden om lekkere dingen te verzinnen. Het is anders ja, maar het is prima te doen. In de Moermankeuken werk je heel veel met kruiden en die geven enorm veel smaak af. Ik ben dol op ratatouille met knoflook en kruiden. Heerlijk. Je moet dingen uitproberen, kijken wat bij je past en wat je lekker vindt, dan is het prima te doen.”

Teugels vieren

In de loop der tijd ging het steeds beter met Dini. Ze voelde zich goed, had haar oude energie weer terug. Daarmee liet ze ook de teugels van het dieet een beetje vieren. “In grote lijnen hield ik mij wel aan het dieet. Ik bleef veel groente en fruit eten, gebruikte volkorenrijst, dronk m’n bietensap en m’n wortelsap. Ik heb echt geprobeerd om gezond te blijven leven. Het gebeurde wel eens dat ik op vakantie witbrood moest eten, maar als ik thuiskwam pakte in het draadje snel weer op.” Zestien jaar ging het goed. Ze bleef elf jaar onder controle in het Reinier de Graaf Ziekenhuis in Delft, in de veronderstelling dat alles goed ging. Tot bij een bevolkingsonderzoek vorig jaar onregelmatigheden in beide borsten te zien waren. “Ik schrok vreselijk”, vertelt ze. “In mijn eigen ziekenhuis kon ik pas na een week terecht. Toen ben ik maar naar een ander ziekenhuis gegaan want je wilt er toch zo snel mogelijk vanaf.”

Schok

Bij nader inzien bleek de onregelmatigheid in de ene borst littekenweefsel te zijn van de operatie zestien jaar geleden. Maar in de andere borst zat wel degelijk een tumor, en ook de lymfeklieren waren aangetast. De borst moest eraf, chemo’s en bestralingen volgden. Dat was een zware tijd. “Het was echt een schok toen bleek dat de kanker was teruggekeerd. Dat had ik nooit verwacht. Ik was er echt van overtuigd dat die ziekte door mijn gezonde leefstijl voorgoed verleden tijd was. Daar heb ik het echt moeilijk mee gehad.” Dini was opnieuw terug bij af, maar ze moest wel door. Dus pakte ze zichzelf opnieuw bij elkaar en pakte ze ook de draad van het dieet weer op. Opnieuw serieus aan de slag. “Ik had echt het gevoel: we gaan er weer tegenaan! Ik ging naar een homeopathisch arts in België, maar dat was niet ideaal. Later kwamen we bij dokter Lugten in Gouda terecht. Dat voelde Lees verder > meteen goed.”

5

Advertentie

‘Behoorlijk positief’

De chemo en bestraling hakten erin. Dini was in het begin heel erg moe. “Ik kon duidelijk merken dat ik 16 jaar ouder was dan de eerste keer dat ik ziek werd.” Maar ook nu knapte ze redelijk snel weer op en was ze er vergeleken met haar medepatiënten goed aan toe. En terwijl andere patiënten enorm veel last hadden van misselijkheid, was dat bij mij niet echt een probleem. Na een paar weken ging alles weer zijn gewone gangetje.” Volgens Dini zit hem dat ook in haar karakter. “Ik ben behoorlijk positief ingesteld en ik denk dat dat ook scheelt. Bij de pakken neerzitten is niks voor mij. Ik probeer altijd positief te zijn, dus ik ben er altijd voor gegaan.” Ook deze keer mocht ze rekenen op de steun van haar omgeving, haar man en kinderen. Maar ook haar kleinkinderen gaven op hun eigen manier veel liefde en daardoor energie. Ze staan allemaal om haar heen en dat geeft kracht. Net als haar geloof in God. “Ik kon met al mijn zorgen bij Hem terecht. Als ik dat niet had ondervonden, zou het veel zwaarder zijn geweest, maar de Heere heeft mij er doorheen geholpen.” Al die dingen helpen om de moed niet op te geven en te doen wat ze kan. Veel bewegen, ze houdt zich opnieuw streng aan

'Ik probeer altijd positief te zijn, dus ik ben er altijd voor gegaan' het dieet en slikt de supplementen die haar worden voorgeschreven. Omdat het om een hormoongevoelige tumor gaat slikt ze nu ook hormoontabletten, waardoor ze moeite heeft om op gewicht te blijven. “Dat vind ik wel lastig, maar dat moet ik accepteren”, zegt ze nuchter. De witte bloedlichaampjes willen nog niet echt aanslaan en ze is snel moe. “De chemo is echt een grote aanslag op mijn lichaam geweest. Toen ik eraan begon dacht ik: ‘Dat doe ik wel even’. Maar dat viel toch flink tegen.” Ze voelt dat de chemokuren haar weerstand en energie hebben aangetast, maar daar stelt ze zich op in en ze doet wat binnen haar mogelijkheden ligt – en dat is gelukkig nog steeds heel veel.

‘Zuinig op mijn lichaam’

“Het feit dat ik zelf een bijdrage kan leveren aan mijn gezondheid is voor mij heel erg belangrijk. Ik ben zuinig op mijn lichaam en dat betekent dat ik er goed voor wil zorgen, het ook qua voeding datgene wil geven wat het beste is voor mijn gezondheid. Ik heb al twee keer kanker gehad. Ik wil niet dat het nog een derde keer terugkomt, dus daar doe ik alles aan. En ik voel dat het werkt. Ik voel me naar omstandigheden fit en energiek en doe weer gewoon van alles: fietsen, zwemmen en sporten. Wat de toekomst betreft ben ik echt positief.” Op grond van haar eigen ervaring met het Moermandieet zou ze tegen anderen willen zeggen: ‘Verdiep je erin en houd je er eens een poosje aan. Dan zul je zien wat gezond eten doet met je lichaam. Het is echt de moeite waard. Gezonde voeding is belangrijk voor iedereen. Het maakt echt verschil!”

6

Kruiden natuurlijke heelmeesters

Informatie: Marry Foelkel Tekst: Petra Pronk

Mierikswortel: sterk tegen winterkwalen Inhoud: Marry Foelkel Tekst: Petra Pronk

A

ls je in januari naar de natuur kijkt, lijkt het of die in een diepe winterslaap verkeert. Maar schijn bedriegt. Dit is bij uitstek de tijd van wortels en knollen die hun gezonde stoffen gewoon in de grond bewaard hebben. Neem de mierikswortel. Een kei tegen winterkwalen. “Wortels en knollen vormen een vroege voorbode van de lente”, stelt Marry. “In de koude winter zijn ze met hun verwarmende eigenschappen perfect voedsel. Dit is dus bij uitstek de tijd om te genieten van bijvoorbeeld knolselderij, bietjes en ook mierikswortel.” Ze groeien vaak op leemachtige grond in het wild, maar ook gewoon in de tuin. Alle delen van de mierikswortel zijn eetbaar. In dit jaargetijde de wortel. In mei zijn de bloemen een leuke decoratie in kruidenazijn. Hun smaak is wat mosterdachtig of kersachtig. Het blad is te oogsten in het vroege voorjaar. Alle onderdelen kenmerken zich door een sterke smaak, wat komt doordat er veel mosterdolie in zit.

Antibiotica

Marry: “De mierikswortel staat bol van de vitamine C en is een zeer krachtig, natuurlijk antibioticum met een slijmoplossende werking. Daardoor is deze wortel bij uitstek geschikt voor de ge-

bruikelijke winterkwalen zoals een verstopte neus of een voorhoofdsholteontsteking. Daarnaast stimuleert mierikswortel de doorbloeding, waardoor het een sterk ontgiftende werking heeft. Ideaal voor mensen met reuma of hoofdpijn.” Het wordt ook gebruikt ter verzachting van insectenbeten. In de homeopathie wordt mierikswortel vooral gebruikt bij buikkrampen of ontstekingen aan ogen of luchtwegen. Het bevordert ook de spijsvertering, wat ideaal is bij zwaar wintereten zoals erwten of bonen. Reden genoeg dus om voordat de vorst toeslaat de wortel te raspen en in te leggen met zout, azijn of olie.”

Omdat Marry mensen graag kennis wil laten maken met de geneeskrachtige werking van mierikswortel hierbij een ‘Nieuwjaarscadeautje’: iedereen die haar een gefrankeerde envelop toestuurt, krijgt een stukje mierikswortel cadeau. “Een paar centimeter is al genoeg om er een leven lang plezier van te hebben.”

Tip: Bewaar wortels zoals mierikswortel, gember en kurmkuma in een doosje met kanarie- of zandbakzand in de koelkast. Zo zijn de wortels maanden houdbaar.

Recept Kompres van mierikswortel Een kompres van mierikswortel is zeer geschikt tegen infecties en verstopping van de luchtwegen en voorhoofdholtes. Raspt een paar centimeter van de wortel en doe dat in een theedoek of een zakdoek. Smeer wat vettige crème op het voorhoofd en leg de doek met de mierikswortel erop. LET OP: doe dit maximaal 3 (!) minuten. Dan komt het slijm razendsnel los en begint alles te lopen uit ogen, oren en neus. Doe het beslist niet langer dan 3 minuten, want dan ontstaat er irritatie in de vorm van rode plekken of zelfs blaren!

7

In de strijd tegen kanker zet de Amerikaanse arts dr. Nicholas Gonzales pancreasenzymen in. Ook Cornelis Moerman deed dat. Naar de therapie van Gonzales lopen nu nieuwe onderzoeken. Volgens dr. Hans Stoop zijn er goede argumenten om waarde toe te kennen aan het effect dat genoemde alvleesklierenzymen bij kankerpatiënten teweeg kunnen brengen. Tekst: Dr. Hans Stoop

Pancreasenzym helpt in Opzienbarende genezing zette Nicholas Gonzales op het spoor van enzymen

T

oen in 1960 bij de Amerikaanse tandarts dr. William Donald Kelley pancreaskanker werd vastgesteld, dook hij in de literatuur en stuitte hij op een publicatie van de embryoloog dr. John Beard uit 1906. De wetenschapper beschreef daarin dat de alvleesklier enzymen aanmaakt die het lichaam beschermen tegen het ontstaan van kanker. Niemand had geloof gehecht aan de ontdekking van Beard maar de tandarts deed dat wel. Hij paste de therapie van Beard op zichzelf toe, samen met een speciaal dieet met veel supplementen en ontgiftende maatregelen. Kelley leefde nog zo’n 40 jaar. Hij gaf bekendheid aan de therapie maar hij werd weggezet als een kwakzalver. Wie daar niet aan meedeed, was Nicholas Gonzales. Tijdens zijn studie in de jaren ‘80 raakte hij duidelijk onder de indruk van de resultaten die dr. Kelley behaalde met zijn therapie. Vervolgens ging hij met de therapie aan de slag in de praktijk die hijzelf in New York opzette. En met succes. Ook schreef hij enkele jaren geleden een boek over vijftig patiënten die door Kelley met succes werden behandeld tegen de meest uiteenlopende kankers. ‘One Man Alone’, heet het boek.

Soja taboe met oog op enzymen In het Moermandieet zijn dierlijke eiwitten simpelweg niet toegestaan om de pancreasenzymen niet te verspillen aan de vertering van deze dierlijke eiwitten, maar om ze in te zetten tegen kankercellen. Daarom ook zijn sojabonen (bijvoorbeeld als groente) in het Moermandieet taboe. Deze bevatten namelijk heel veel zogeheten inhibitoren van de pancreasenzymen. De werking van enzymen kan geremd worden door deze inhibitoren. Veel medicijnen, waaronder antibiotica, maar ook gifstoffen, zijn inhibitoren. Het is zaak zoveel mogelijk enzymen in takt te laten want zij ondersteunen op hun beurt de pancreas zo dat die zelf zijn enzymen kan maken en kan inzetten.

8

Enzymen zijn onmisbaar

Om te begrijpen waarom pancreasenzymen ingezet kunnen worden tegen kanker, is het nuttig iets te weten over de werking van enzymen in het algemeen. Zij zijn onmisbaar voor veel vitale processen in het lichaam, zoals het functioneren van onze zintuigen, organen, spieren en celvernieuwing. Vele duizenden enzymen zijn in ons lichaam aan het werk, zowel in ons spijsverteringskanaal als in al onze lichaamscellen. Om dit soort chemische reacties buiten het lichaam – bijvoorbeeld in het laboratorium – tot stand te brengen, zijn zeer speciale omstandigheden nodig. In ons lichaam zorgen enzymen ervoor dat deze reacties plaats kunnen vinden zonder die specifieke omstandigheden, bij 370 C en minimaal 1.000.000 keer sneller. Het zijn zogeheten katalysatoren. Een eenvoudige reactie als het verplaatsen van kooldioxide van ons lichaamsweefsel naar ons bloed is niet volledig mogelijk zonder enzymen. Enzymen, die voornamelijk tot de groep van eiwitten behoren, spelen eveneens een bemiddelende rol bij het omzetten van verschillende vormen van energie. Bij de plant bijvoorbeeld

twaalfvingerige darm (dit is het eerste deel van de dunne darm)

galbuis

afvoerbuis van de alvleesklier/ alvleesklierbuis

alvleesklier kop van de alvleesklier

dunne darm

staart van de alvleesklier

strijd tegen kanker zorgen de enzymen ervoor dat de (zon)lichtenergie omgezet wordt in chemisch bruikbare energie. Samengevat: een enzym is een biologische molecuul (eiwit) dat een specifieke chemische reactie mogelijk maakt of versnelt. Elk enzym is specifiek voor een bepaalde reactie. Enzymen zijn erg belangrijk omdat bijna alle fysiologische processen in onze lichaamscellen niet zonder enzymen kunnen plaatsvinden. En om een enzym zijn werk te laten uitvoeren, is een co-factor nodig. In de meeste gevallen is dit een vitamine.

Enzymen in gist

Zoals gezegd worden enzymen voor een deel ook door het lichaam zelf gemaakt. Dit gebeurt uit dezelfde bouwstenen als eiwitten. Bouwstenen die samen met de vitaminen worden aangeleverd door onze voeding. Ook hier blijkt weer dat een volwaardig dieet zoals het Moermandieet, dat aan alle eisen voldoet om de juiste bouwstenen te leveren, van essentieel belang is. Ons spijsverteringssysteem, immuunsysteem, onze bloeds­ omloop, lever, nieren, milt en pancreas en ook ons vermogen om te zien, voelen, denken en ademen, dus eigenlijk elke cel in ons lichaam, is afhankelijk van enzymen. Velen zullen zich van de biologielessen op school herinneren dat al ons voedsel verteerd wordt met behulp van enzymen die ons lichaam zelf aanmaakt. Maar ook buiten ons lichaam spelen ze een belangrijke rol. Om bijvoorbeeld brood te maken, bier te brouwen en wijn te bereiden is gist nodig. In dit gist bevinden zich de benodigde enzymen die de aanwezige suikers omzetten (vergisten, fermenteren) in koolzuurgas en alcohol. Maar enzymen komen we ook in waspoeders tegen. Hier breken ze de vetten en eiwitten af die zich bevinden in de vlekken die in onze kleding zitten. Dat enzymen bij bijna alle lichaamsprocessen betrokken zijn, geeft al aan dat ze van levensbelang zijn en noodzakelijk zijn voor een goede gezondheid. Alle vitaminen en mineralen die we binnenkrijgen, hebben enzymen nodig om hun werk te kunnen doen. Dat geldt ook voor de hormonen die ons lichaam produceert. Enzymen worden voor een deel in ons lichaam zelf aangemaakt. Dit gebeurt overal, maar met name in de pancreas en andere klieren. Via het rauwe (onbewerkte) voedsel dat we eten, krijgen we ze ook van buitenaf aangeleverd.

Gekookt voedsel

Door enzymrijk voedsel te eten en dit goed te kauwen, wordt het voedsel ‘voorverteerd’. Het enzymrijke voedsel komt vervolgens in de maag. Door het hier gevormde zoutzuur worden veel aanwezige voedingsenzymen uitgeschakeld en weer andere geactiveerd. Het voedsel wordt nu verder verteerd met behulp van de voedingsenzymen uit de maag. Vervolgens gaat de voedselbrij naar de dunne darm. Daar worden de zuren geneutraliseerd terwijl bepaalde enzymen uit de pancreas en de dunne darm zorgen voor het verdere verteringsproces. Zodra dit proces is afgerond, passeren de verteerde voedingsstoffen de darmwand en worden ze opgenomen in de bloedstroom.

Moerman onderkende belang van optimaal werkende alvleesklier Bewerkte en gekookte voeding bevat nauwelijks enzymen. En wanneer de ‘voorvertering’ in het begin van ons spijsverteringskanaal onvoldoende plaatsvindt doordat we het voedsel onvoldoende kauwen, hebben we heel veel pancreasenzymen nodig om al het ingenomen voedsel optimaal te kunnen verteren. Studies om de invloed te onderzoeken van gekookt voedsel ten opzichte van onbewerkt voedsel op de gezondheid, lieten bijzondere resultaten zien. Het eten van gekookt voedsel leidde tot een duidelijke teruggang in de gezondheid op allerlei niveaus. In het Moermandieet gebruiken we zo weinig mogelijk bewerkt voedsel. Met name de verse groentesappen en zure vruchtensappen nemen een belangrijke plaats in. Deze helpen onder andere de pancreas door het lichaam te voorzien van veel verteringsenzymen. Het kost het lichaam enorm veel energie om enzymarme voeding te verteren. Door het gebruik van onbewerkt voedsel en veel verse sappen merk je al binnen enkele dagen dat je je energieker gaat voelen. Lees verder >

9

Toediening enzymen

Wanneer er onvoldoende enzymen door het lichaam aan­ gemaakt worden of wanneer er onvoldoende enzymen op de plaats terechtkomen waar ze nodig zijn, worden in de reguliere geneeskunde enzymen ingezet. Deze zogenaamde enzymvervangingstherapieën worden toegepast bij zeldzame erfelijke aandoeningen als de ziekte van Fabry, Hunter, Gaucher, Pompe. Een ander voorbeeld van het toedienen van enzymen in de reguliere geneeskunde is het gebruik van pancreasenzymen. Om het voedsel, dat bestaat uit vetten, koolhydraten en eiwitten, te verteren zijn deze enzymen nodig. Wanneer de pancreas zelf de enzymen onvoldoende aanmaakt, kunnen deze voorgeschreven worden. In de reguliere geneeskunde gebeurt dat bij aandoeningen zoals alvleesklierontsteking. In de complementaire geneeskunde worden ze echter veel breder ingezet. Zo bestaat de Moermanvoedingswijze uit volwaardige, enzymrijke producten. Voorbeelden zijn groenten en fruit die een belangrijke plaats innemen. Door lang­ durig gebruik van onvolwaardige voeding is de alvleesklier uitgeput. Om de alvleesklier de gelegenheid te geven zich te

herstellen, wordt gebruik gemaakt van volwaardige voeding, inclusief verse sappen in overvloed. Ook het toedienen van pancreasenzymen past in dit schema. Deze enzymen helpen zodoende bij de verdediging tegen kankercellen.

Natuurgeneeskunde

Ook bij de behandeling van sportblessures is het gebruik van enzymen zeker niet onbekend. Maar er is meer mogelijk. De Nederlander van Leeuwen experimenteerde al in de jaren ‘40 met enzympreparaten die hij inspoot. In de jaren ’70 en ’80 was deze therapie erg populair onder artsen die de natuur­ geneeskunde toepasten. De therapie is erop gericht te zorgen dat alle enzymen in voldoende mate aanwezig zijn in het lichaam. Op deze manier is er een optimale gezondheid mogelijk. Inmiddels zijn er ook enzympreparaten die in tabletvorm ingenomen kunnen worden zodat zelfzorg tot de mogelijkheden behoort. Momenteel zijn er een zestal enzympreparaten in de handel voor verschillende toepassingen: bij slecht functionerende hart- en bloedvaten, overgevoeligheid van het zenuwstelsel, allergieën, bindweefselaandoeningen, oogaandoeningen en een verzwakt immuunsysteem.

Adressen van artsen en therapeuten die de enzymtherapie toepassen, zijn op te vragen bij de Infolijn-AG (http://www.infolijn-ag.nl/) of bij de patiëntenvereniging voor enzymtherapie (http://www.enzymtherapie.nl/).

Advertentie

Dagelijks een regelmatige stoelgang

DarmMild • Bevordert de darmwerking • Dagelijks gebruik • Milde vruchtenextracten

Natuurlijk ... het is Wapiti! Wapiti DarmMild is verkrijgbaar of te bestellen bij: Drogist, Apotheker, Reform- en Gezondheidswinkel. Voor meer informatie: Emonta B.V. Tel. 0512 - 518 085 www.wapitinatuur.nl

10

Lijf & Leden Leden van de Moermanvereniging vertellen hoe ze persoonlijk invulling geven aan het thema ‘gezond eten – gezond leven’.

Het werd toch weer Kerst voor opgegeven Martin

Naam:  Martin Lanting Leeftijd: 65 jaar

T

oen in juni 2011 stukjes eten in zijn slokdarm bleven steken, had noorderling Martin Lanting geen idee wat hem boven het hoofd hing. Hij had zich nog nooit zo gezond gevoeld en dacht in de verste verte niet aan een tumor. Maar zijn vrouw vond het toch beter om de huisarts te raadplegen en die vertrouwde het niet. De diagnose in het Martiniziekenhuis in Groningen kwam als een mokerslag. De oncoloog stuurde hem naar huis met de mededeling dat hij slokdarmkanker had met inoperabele uitzaaiingen. Hij kon geen enkele behandeling aanbieden. Zijn voorspelling was dat Martin na enige tijd met klachten terug zou keren en dan kon hij nog een laatste chemokuur krijgen. De Kerst van 2011 zou hij waarschijnlijk wel halen maar daarna had hij niet lang meer te leven.

Behouden Huys

Daar zat Martin Lanting dan op de bank. Zijn vrouw zag hem met de dag verder ineenschrompelen. Een second opinion bij het AMC maakte de zaak er niet beter op. De diagnose in het Amsterdamse ziekenhuis was dezelfde als die in Groningen. Gelukkig had hij een buurman die bekend was met Het Behouden Huys in Haren, een plek waar kankerpatiënten

en hun naasten professionele begeleiding krijgen bij de verwerking van de psychische en sociale gevolgen van hun ziekte. De werkwijze van deze instelling lijkt veel op die van het Helen Dowling Instituut in Utrecht. "Geweldig, wat die mensen voor ons betekend hebben", zeggen Martin en zijn vrouw Diny als uit een mond. In een laatste poging elders genezing te zoeken nam het echtpaar zijn toevlucht tot internet. Toevallig had hun zoon in die periode veel vrije tijd en hij had gelegenheid om alles na te lopen wat maar enigszins van belang kon zijn. De ene na de andere strohalm diende zich aan maar echt moedgevend was de speurtocht niet. Pas toen hij een verhaal tegenkwam van een vrouw met een uitgezaaide tumor die in Nederland min of meer was uitbehandeld en in Duitsland een levensverlengende behandeling had ondergaan, begon er hoop te gloren. Nader onderzoek bracht de Lantings op het spoor van de Helios kliniek in Huls, net over de grens bij Venlo (zie Uitzicht 9/2012). Die kliniek combineert reguliere therapieën met hyperthermie en complementaire behandelingen zoals injecties met enzymen, vitamine C, kurkuma en selenium.

Hyperthermie

Martin kon direct terecht. Chef-arts Sabine Helmer schudde het hoofd toen ze vernam met welke mededeling de patiënt naar huis was gestuurd. Ze vond dat Martin helemaal niet was uitbehandeld. Hij kreeg chemo´s, aangevuld met hyperthermie. Daarbij wordt de tumor opgewarmd, zodat onder andere cytostatica beter zijn werk kan doen. In Nederland kwam Martin niet voor die behandeling in aanmerking, in Duits-

land wel. Alles werd ook nog eens door zijn zorgverzekeraar vergoed. In oktober 2011 kreeg hij de eerste uitslagen. Hij had nog nooit zo'n spannende dag meegemaakt. Het nieuws was haast te mooi om waar te zijn: de uitzaaiingen bleken volledig te zijn verdwenen. De volgende stap was de verwijdering van de tumor uit de slokdarm. Dat gebeurde in november. In 2012 keerde hij drie keer terug voor een scan. Bij de tweede keer in augustus deed een stralende chef-arts Helmer een voorspelling die Martin niet genoeg kan herhalen. ‘Es wird wieder Weihnachten für Sie.’ Afgelopen december ging hij voor de derde keer door de scan en voor de derde keer op rij was de uitslag er eentje om in te lijsten.

Moolenburgh

Hoewel de Lantings hun hele leven redelijk gezond hebben geleefd en gegeten, heeft Martin sinds zijn genezing op dit gebied een schat aan nieuwe inzichten opgedaan. Die dankt hij aan de complementaire arts Hans Moolenburgh. Via internet stuitte hij op diens nieuwe boek ‘U kunt meer dan u denkt’ en dat heeft hij intussen van kaft tot kaft tot zich genomen. Hij pakt de pil van onder de tafel en zegt met een ingehouden lach: “Dit boek is echt mijn bijbel geworden.” Op tafel staat een potje met waterkersextract. “Dat moet volgens Moolenburgh supergezond zijn. Ik heb het meteen aangeschaft.” Als Martin zijn verhaal bij de kerstboom heeft verteld (het interview vindt eind december plaats), glimlacht hij. Het is inderdaad weer Kerst voor hem geworden. "Er is een wonder gebeurd", vat hij samen.

11

Prof. dr. Hanno Pijl:

‘De enige oplossing is

gez

nd gedrag

collectief opleggen’ Toen Hanno Pijl ging studeren twijfelde hij tussen voeding en geneeskunde. Het werd geneeskunde, maar nadat hij als internist vele jaren patiënten met chronische ziektes had behandeld, kwam hij toch weer uit bij voeding. Vandaar dat hij tegenwoordig als hoog­ leraar diabetologie verbonden is aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). “Er bestaat geen wonderpil, maar voeding kan wel veel doen.”  Tekst: Petra Pronk Foto: Henk Bouwman

12

P

rof. dr. Hanno Pijl heeft een passie voor voeding en gezondheid. Die drive ontstond doordat hij in zijn werk als arts steeds vaker merkte dat hij mensen moest behandelen met ziektes die voorkomen hadden kunnen worden als ze wat gezonder hadden geleefd. Hij praat dan over patiënten met diabetes type 2, een diabetesvariant die alles te maken heeft met leefstijl. De vroegere ‘ouderdomssuiker’ – maar dat mag tegenwoordig niet meer zo genoemd worden, omdat ook steeds meer kinderen de ziekte krijgen. “Negentig procent van diabetes type 2 wordt door leefstijl bepaald’, stelt Hanno Pijl. “De ziekte is te voorkomen door gezond eten en regelmatig bewegen, maar dat zijn allebei dingen waar de moderne mens moeite mee heeft. Het stuitte mij in toenemende mate tegen de borst dat ik steeds meer mensen moest behandelen die leden aan kwalen die ze door een gezondere leefstijl gewoon hadden kunnen voorkomen.” Eigen schuld dikke bult? Pijl heeft het liever over de maatschappelijke verantwoordelijkheid. “We leven in een maatschappij die maakt dat we weinig bewegen en die het ons moeilijk maakt om gezond te leven. Het is eigenlijk te zot voor woorden dat we miljarden investeren in geneesmiddelen voor ziektes die makkelijk te voorkomen zijn en die serieuze klachten en bijwerkingen met zich meebrengen, in plaats van iets te doen aan onze leefstijl. Onze gezondheidszorg bestaat nu vooral uit het repareren van de effecten van een ongezonde maatschappij.”

Grote veranderingen

Gaandeweg raakte hij steeds meer geïnteresseerd in de evolutionaire aspecten van voeding. “Wij zijn grotendeels het resultaat van ons leefpatroon van miljarden jaren. Tot vier miljard jaar terug leefden we in bossen en waren we herbivoren (planteneters). Drie miljard jaar geleden trad de IJstijd in, dat had een enorme impact op ons voedingspatroon. Het werd kouder, de bossen waar we ons eten uit hadden gehaald, verdwenen. Ineens moesten we jagen op de vlaktes en vlees eten. Dat betekende een heel ander voedingspatroon met veel eiwitten en vetten.” En er kwam nog een verandering bij in relatief korte tijd: de landbouwrevolutie, zo’n 10.000 jaar geleden, waardoor de koolhydraatrijke voeding zijn intrede deed. In de 19e eeuw volgde de Industriële Revolutie, waardoor we ineens massaal industrieel bewerkte producten gingen consumeren. Het lichaam kon die grote veranderingen in relatief korte tijd niet bijbenen en bleef functioneren volgens de oude conditioneringen.

Mechanismes

Tijdens de miljoenen jaren van evolutie heeft de mens allerlei mechanismes ontwikkeld om optimaal gebruik te maken van het aanwezige voedsel. De belangrijkste variabele daarbij was: schaarste. Om zich teweer te stellen tegen die voortdurende voedselonzekerheid hebben onze stofwisseling en fysiologie zich ingesteld op het ‘stapelen’ van energie: als het er is wordt het opgeslagen voor lange periodes van schaarste.

Het belang van wetenschappelijk onderzoek Er wordt steeds meer bekend over de relatie tussen voeding en gezondheid. Voeding kan een grote rol spelen bij het voorkomen van chronische ziekten, daarover is iedereen het wel eens. Met de mogelijke genezende werking van voeding ligt dat anders. Van diabetes is bekend dat de ziekte teruggedrongen kan worden als mensen gezonder gaan eten, maar voor andere ziektes bestaat er nog te weinig onderzoek om daar harde uitspraken over te kunnen doen. Deelonderwerpen zijn al wel onderzocht. Als het gaat om kanker kan voeding in elk geval bijdragen aan de kwaliteit van leven. Ook blijkt uit de literatuur dat voeding bij autoimmuunziekten veel kan betekenen, doordat gezond eten het systeem tot rust brengt. Maar er zal nog heel veel meer studie gedaan moeten worden voordat voeding een algemeen geaccepteerd onderdeel van het gezondheidsbeleid kan worden.

gaan doen naar de invloed van voeding bij chemotherapie. “Er zijn aanwijzingen dat vasten een positief effect kan hebben bij het goed doorstaan van chemokuren. Amerikaans onderzoek bij muizen heeft duidelijk aangetoond dat vasten effect heeft op de bijwerkingen van de chemotherapie. Dat komt doordat het lichaam vasten ervaart als een stress-situatie, waardoor gezonde cellen zich teweer gaan stellen en het immuunsysteem aanzetten tot optimale prestaties. Kankercellen zijn daarentegen kwetsbaar en vallen juist aan de stress ten prooi. Bij de muizen leidde dit tot minder snelle groei van tumoren. Wij borduren daarop voort en willen gaan kijken wat precies het effect is van vasten op bijwer­ kingen van de chemotherapie bij vrouwen met borstkanker. We zijn erg benieuwd naar de uitkomsten.”

“Je moet met harde data laten zien dat het werkt, wil je serieus genomen worden”, stelt Hanno Pijl. Daarom gaat hij de komende tijd met studenten aan de slag om het effect te onderzoeken van het ‘oerdieet’ bij diabetes. Daarnaast hoopt het LUMC met Europese subsidie ook onderzoek te

Verder is ook onze smaakontwikkeling door de schaarste bepaald: zout en koolhydraten vinden we lekker, juist omdat die vroeger schaars waren. Dat gevoel van ‘lekker’ zorgde ervoor dat we er maximaal van aten als het voorhanden was. Maar wat handig was in tijden van

schaarste, is nu veranderd in een nadeel. Zo zorgt onze trek in zout eten ervoor dat we tegenwoordig wel 5 keer teveel zout binnenkrijgen. Tot slot is het lichaam erop ingesteld om te bewegen. Iets wat we in de moderne tijd nou niet echt massaal doen. Integendeel.

Mismatch

De moderne levenswijze past volgens Hanno Pijl op geen enkele manier bij onze biologische bepaaldheid. Er is sprake van een serieuze ‘mismatch’. Het lichaam van de 21e eeuwse mens functioneert nog volgens de oude wetten;

13

wetten die onder de nieuwe omstandigheden desastreus zijn voor onze gezondheid. Het resultaat: allerlei chronische ziektes. Hoog tijd dus om daar iets aan te doen. Maar wat? Het constateren van het probleem is één ding, het oplossen heel iets anders. Wat kun je doen om chronische ziektes op afstand te houden? Zijn we niet gewoon overgeleverd aan ons lichaam? Nee, zegt Pijl. Gelukkig niet. Juist chronische ziektes zijn heel gevoelig voor leefstijl en relatief makkelijk te beïnvloeden. Het enige probleem is dat we als het ware ‘tegen onze genen in’ moeten handelen en dat is lastig. Daarom is in zijn optiek de hulp van de overheid noodzakelijk. Het accent van beleids­ makers zou veel meer moeten liggen op preventie. “We moeten een maatschappij creëren waarin we voedingsmiddelen maken die gezond zijn, en de middelen waarvan we weten dat ze dat niet zijn,

‘Wij repareren de effecten van een ongezonde maatschappij’

uitbannen. Zoiets kun je moeilijk aan individuen overlaten, omdat die makkelijk zwichten voor hun biologische ‘drive’. De enige oplossing is dus gezond gedrag collectief op te leggen.”

Overheidsingrijpen loont

Dat overheidsbemoeienis helpt, is duidelijk te zien aan het anti-rookbeleid. Het aantal mensen dat rookt, is afgenomen sinds het verboden is om in openbare ruimtes te roken. Met voeding werkt het op dezelfde manier. “Voeding is big busi-

Wat is gezond eten? Er bestaat een duidelijke relatie tussen wat we eten en hoe gezond of ongezond we zijn. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO is 40% van de kankergevallen voedingsgerelateerd. Voor specifieke vormen van kanker ligt dat getal nog hoger en bij dikkedarmkanker ligt het zelfs rond de 80%. Reden genoeg dus om gezond te eten. De belangrijkste wetenschappelijke inzichten van de laatste decennia over gezonde voeding op een rijtje: •E  et matig: Dat is met stip de belangrijkste aanbeveling voor gezond eten is: wat je ook eet, eet niet teveel. •E  et mediterraan: Het mediterrane voedselpatroon werkt preventief tegen chronische ziektes zoals kanker, hart- en vaatziektes en diabetes type 2. Dit voedingspatroon bestaat uit veel plantaardige voedingsmiddelen, vis, wit vlees, noten en zaden, olijfolie en relatief weinig melkproducten. •Z  uinig met zout: Teveel zout is slecht. We krijgen er veel te veel van binnen. Dat komt met name door de massale consumptie van brood en kaas. Om u een idee te geven: er zit een halve gram zout in een boterham. Daarnaast wordt zout veel gebruikt in bewerkte producten om ze smaak te geven. •W  eg met suiker: Suiker is een echte killer. Het heet niet voor niets ‘de witte dood’. Suiker is een belangrijke bron van over­ gewicht, vergroot de kans op diabetes aanzienlijk en wordt geassocieerd met borstkanker. Het zit vooral in industriële producten.

14

ness. In Amerika brengt de voedingsindustrie per jaar zo’n 10.000 nieuwe voedingsmiddelen op de markt. Het is dus belangrijk om volop in te zetten op het faciliteren en afdwingen van gezonde keuzes. Daar valt veel winst mee te behalen. Kijk naar New York. Sinds de burgemeester van New York de strijd is aangegaan met overgewicht in zijn stad en de grootte van soft drinks aan een maximum is onderworpen, er een verbod is op transvetzuren is en restaurants verplicht zijn om het aantal calorieën in hun maaltijden op de menukaart te vermelden, is het BMI aantoonbaar gedaald. En onderzoek in Frankrijk toont aan dat leefstijlinterventie die zich kenmerkt door een brede aanpak in de hele regio echt effect heeft.” Overheidsingrijpen loont dus. De voedingsindustrie moet zijn verantwoordelijkheid nemen en wetenschappelijke inzichten over de relatie tussen voeding en gezondheid handen en voeten geven in hun producten. Pijl wijst in dat verband op de nutraceuticals, de zogenaamde ‘gezondheidsbevorderende’ voedingsstoffen die een tijd lang aan producten werden toegevoegd en waar veel van verwacht werd. Die zijn nu geruisloos op hun retour omdat het gezondheidsbevorderende effect onvoldoende aangetoond kon worden. Geen wonder, want als het voedingsonderzoek iets aantoont, is het wel dat gezondheid niet het gevolg is van de werking van geïsoleerde stoffen, maar juist van de wisselwerking tussen voedingsstoffen.

Gezond eten

Maar gezond leven is niet alleen afhankelijk van overheid of voedingsindustrie. Ook de consument moet zijn verantwoordelijkheid nemen. Er is inmiddels voldoende bekend over wat je zelf kunt doen om zo lang mogelijk gezond te blijven. Gezond eten neemt in dat rijtje een belangrijke plek in. Maar wat is ‘gezond eten’ nu precies? Daarover bestaat in wetenschappelijke kring inmiddels wel consensus. Niet teveel. Veel groente en fruit. Vis en wit vlees in plaats van rood vlees. Geen industriële troep, maar echte pure producten. Elke dag een handje noten. Water drinken in plaats van frisdrank. En liever geen snoep. “Een keer een taartje is niet erg, maar elke dag een taartje vergroot de kans op een hartinfarct aanzienlijk.” Daarnaast is ook beweging een ‘must’. Elke dag minstens een half uur matig intensief bewegen. “Je hoeft dus niet per se vol aan de bak op de sportschool. Ook in de tuin werken telt mee. Hoe meer inspanning hoe beter, maar je hoeft het ook niet te overdrijven”, aldus de hoogleraar.

In de

media

Voorkomen is beter dan genezen. Dat vindt iedereen. Maar wat de een propageert als een zinvolle preventieve actie, is voor de ander de grootst mogelijke flauwekul. Onder het mom van preventie hongert een moeder haar zoon uit en slikken miljoenen Nederlanders medicijnen die ze niet nodig hebben.

Preventie en pretentie

Dit gebeurde overigens onder verwijzing naar de leerplicht. Tom gaat al jaren niet meer naar school omdat zijn rauwe levenswijze daar bedreigd wordt. Dat de jongen volgens een kinderarts “ernstig ondervoed” is en veel te klein voor zijn vijftien jaar, is allemaal uit vrije wil dus daar gaat de kinderbescherming niet over. Let u met die ‘vrije’ wil in gedachten vooral op die scene waar de rechter Tom vraagt of hij soms wel trek heeft in een patatje. Precies op het woord patat likt Tom zijn lippen. Zijn lichaamstaal zegt: honger! Zijn stem zegt: ik at vroeger wel patat, maar ik geef er niet om. Sowieso is de non-verbale commu­ nicatie iets om bij stil te staan. Tom krijgt in de hele film welgeteld één aai over zijn bol. De enige andere vorm van lichamelijk contact is

tijdens een poging tot stoeien. De moeder stoeit niet, ze weert Tom slechts af. Tot ze het zat is en hem in één beweging overmeestert en vloert. Houdt ze haar kind onbewust klein? Van haar andere zoon zou Francis het zeker verliezen. Die is een meter negentig en weegt minstens tachtig kilo. Hij is “verslaafd aan gekookt eten” en woont bij zijn vader. Orthorexia is een fenomeen waar deze rubriek in Uitzicht 7- 2011 al eens aandacht aan gaf. Kort door de bocht: ondervoeding door een eenzijdig dieet van rauwe groenten, fruit en noten. Moeder Francis kwalificeert met haar 44 kilo ruimschoots. Zij is ervan overtuigd dat ze haar zoon voor kanker en andere ziekten behoedt. Inmiddels liet de kinderombudsman weten dat Tom bij zijn moeder kan blijven.

Medicijnen

Bleven de preventieve dwalingen nu maar beperkt tot een enkele dame in Amsterdam Zuid, maar helaas. Afgaande op de cijfers waar Tros Radar mee kwam (10 december), gaan ook Nederlandse huisartsen massaal in de fout. Anderhalf miljoen Nederlanders slikken alle mogelijke medicijnen om een toekomstige hartaanval te voorkomen. Puur op basis van een systolische bloeddruk van 140 millibar of meer. Wat blijkt? Ruim een derde van de preventieve ‘slikkers’ uit het Radar testpanel heeft een bloeddruk onder 140. Volgens prof. Dr. Jan Staessen is er zelfs “geen enkel wetenschappelijk bewijs” dat 60-plussers zonder cardiovasculaire voorgeschiedenis, maar mét

een bloeddruk tussen 140 en 159, baat zouden hebben bij medicatie. Ook het preventieve uitgangspunt van de Moermanvereniging lag onder vuur. Amerikaanse onderzoekers concludeerden na een literatuur­ studie dat het verband tussen voeding en kanker niet onomstotelijk is aangetoond. Daar kwam echter hulp uit onverwachte hoek. Emeritus hoog­leraar voedingsleer Martijn Katan staat bekend als uiterst sceptisch met betrekking tot gezondheidsclaims. Maar in de DeGidsfm van 10 december spreekt Katan de conclusies duidelijk tegen: “Dat is absoluut niet waar. Alcohol vergroot echt je risico op kanker. (..) Vetzucht vergroot je risico op kanker. (..) Er zijn aanwijzingen dat veel vlees eten niet goed en dat veel groente eten juist wel goed is. Dat is niet honderd procent bewezen dus dan kun je zeggen: ik trek me er niets van aan. Je kunt ook het zekere voor het onzekere nemen en zeggen: ik neem vandaag kapucijners in plaats van koteletten.”

Tekst: Arjan van Laar

D

ecember was de maand van Tom en zijn moeder Francis. Hoofdpersonen in de tragikomische documentaire Rauwer. Eerder al waren ze te gast bij Pauw & Witteman. Waar Francis haar rauwe levensstijl met zoveel verve verdedigde dat menigeen het oordeel opschortte. Met de tolerantie was het na uitzending van de film snel gedaan; de publieke opinie koos richting: onverantwoord, hier moet ingegrepen worden. Waar Bureau Jeugdzorg binnen uren gehoor aan gaf door bekend te maken dat het een spoedprocedure was gestart om Tom uit huis te plaatsen.

Kijk- en luistertips? [email protected]

http://pauwenwitteman.vara.nl > zoekterm: rauwer http://dokument.ncrv.nl/ncrvgemist/17-12-2012/ncrv-dokumentrauwer http://degidsfm.vara.nl/uitzen­ dingen > zoekterm: Katan

15

Lekker eten met Recepten voor 4 personen

Havermout met appel, abrikozen en rozijnen (Een verwarmend ontbijt). Ingrediënten: • 100 g grove havervlokken • 1 appel in blokjes • 4 in stukjes gesneden gedroogde abrikozen • 3 el rozijnen • 2 opengeknipte kardemonzaden • 1 tl kaneel • ½ tl gemberpoeder • 5 dl water • eventueel gomasio

Bereidingswijze: Neem een steelpan en doe het water, de vlokken, rozijnen, abrikozen en kruiden erbij. Laat dit even weken. Was de appel en verwijder het klokhuis. Breng de havermoutpap zachtjes aan de kook en voeg dan pas de appel toe. Laat dit zachtjes vijf minuten koken en draai dan de warmtebron uit. Verwijder de schilletjes van de kardemonzaden en smullen maar. Strooi op ieder portie 1 theelepel gomasio. Deze pap kun je ook opwarmen.

Gomasio Ingrediënten: • 100 g ongepeld sesamzaad • 5 g Keltisch zeezout

Bereidingswijze: Neem een pan met dikke bodem. Strooi het sesamzaad in de pan met het Keltisch zeezout. Zet de vuurbron laag en rooster dit mengsel heel licht. Zet de vuurbron uit en laat dit afkoelen. Maal het in de koffiemolen fijn en doe

16

het in een potje met deksel, zodat het aroma behouden blijft. Zo is het vijf weken houdbaar. Gomasio is ook heerlijk op rijst, rauwe groenten of op brood. Productinformatie: Sesamzaad (sesamolie) is rijk aan koper, magnesium en calcium. Keltisch zeezout is rijk aan mineralen. Gomasio wordt in Japan veel gebruikt als smaakmaker. Daar wordt meer zout toegevoegd. Dat is voor MMV niet wenselijk.

Koolrabistamppot

champignons ongeveer 5 minuten. Maal er peper boven. Voeg de gare pompoen en de koolrabi erbij en stamp ze fijn. Verwarm de oven op 180° C. Roer de biogarde, een kwart van de kaas en de helft van de bieslook door de stamppot, breng op smaak met peper en tamari. Doe de stamppot in een vuurvaste schaal. Strooi de rest van kaas erover. Zet de schaal 10 minuten in een warme oven 180° C. en laat de kaas smelten. Strooi er de rest van de bieslook over. Meteen serveren.

Ingrediënten: • 750 g pompoen zonder zaad • 1 kg geschilde koolrabi • 4 el verse bieslook of bosuitjes • 1 teen fijngesneden knoflook • 1 tl kerrie • 250 g kastanjechampignons • 30 g boter • 125 ml bekertje biogarde yoghurt • ½ tl versgemalen peper • 100 g geraspte boeren Leidse kaas • tamari

Bietjes

Bereidingswijze: Breng in een stoompan ½ liter water aan de kook. Snijd de pompoen en de koolrabi in dobbelstenen en doe ze in de pan met zeef en plaats die op de pan met kokend water. Stoom dit in 10 à 15 min. gaar. Knip intussen de bieslook of bosuitjes fijn. Snijd de champignons in vieren. Smelt de boter en smoor de knoflook, kerrie,

Bereidingswijze: Breng 2 liter water aan de kook. Voeg de gewassen bieten toe en kook ze in de schil in 40 tot 60 minuten gaar. Jonge bietjes korter. Snijd de boven- en onderkant eraf en wrijf met je handen het dunne velletje eraf. Snijd de bietjes in blokjes. Verwarm de olie in een pan en smoor de uien met de kaneel, kruidnagel en appel. Voeg de

Ingrediënten: • 1 kg bietjes • 2 fijngesneden rode uien • 300 g appels • 1 mespunt kruidnagelpoeder of 3 kruid­ nagels • ½ theelepel kaneel • 30 g kokosolie of roomboter • 1 el appelstroop • bio-shoyu

Riëtte Janssen Het is mogelijk dat recepten en ingrediënten niet in overeenstemming zijn met uw persoonlijke dieet. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts.

bietjes en de appelstroop toe. Laat dit zachtjes smoren. Proef de bietjes en maak op smaak met bio-shoyu.

Walnoten-champignonragoût Ingrediënten: • 200 g grof gehakte walnoten • 200 g in schijfjes gesneden champignons • 30 g boter • 20 g volkoren meel • 1 tl vers gemalen korianderzaad • ½ tl salie • mespunt nootmuskaat • ½ el citroensap • 3 dl melk • bio-shoyu

Bereidingswijze: Bak de champignons kort in een beetje boter. Maak een lichte

roux van de boter met het volkoren meel. Roer en voeg de melk en de kruiden toe. Blijf goed roeren totdat de saus (zonder klontjes) gebonden is. Doe de walnoten en champignons erbij. Proef en maak op smaak met bio-shoyu. Mag u geen champignons, zonder is dit ook erg lekker. Serveer er zilvervliesrijst en bietjes bij.

Rode linzensoep (8 porties) Ingrediënten: • 200 g rode linzen • 2 grote uien, in ringen • 1 winterpeen, in blokjes • 3 rijpe ontvelde tomaten • 1 prei, in ringetjes • ½ knolselderij, in blokjes

• 2 tl bonenkruid • 40 g roomboter of kokosolie • 3 fijngesneden teentjes knoflook • 1 el kerriepoeder • 2 tl korianderzaad • 2 tl komijnzaad • 1 tl kaneel • 2 lt groentebouillon • peper • 100 g kiemen

Bereidingswijze: Kook in groentebouillon met bonenkruid de linzen gaar in ± 20 min. Voeg na 10 min. wortel en knolselderij toe. Maal de korianderzaadjes en komijn in de koffiemolen fijn. Verwarm de olie of de boter. Voeg de kerrie, koriander, komijn en kaneel toe en verwarm dit zachtjes. Smoor hierin zachtjes ui, knoflook en tomaat. Voeg de bouillon met gare linzen toe en breng de soep aan de kook en doe de prei erbij. Zachtjes 10 minuten laten koken tot de groenten gaar zijn. Versier elk bord met een handvol kiemen. Productinformatie: Linzen zijn de kleinste peulvruchten die er bestaan. Na sojabonen leveren ze de meeste eiwitten. Ze zijn rijk aan kalium, ijzer en B vitamines. Weken hoeft niet, wel wassen en goed op steentjes nakijken. Vier uur weken verkort wel de kooktijd. Bruine en groene linzen behouden hun structuur, oranje linzen koken helemaal stuk en zijn ideaal voor soep.

Recepten insturen Heeft u een lekker recept dat past binnen de Moerman­

Kiemen maken Kiemen zijn rijk aan anti-oxidanten, vitaminen en mineralen. Een fantastische toevoeging, zeker in de winter, bij brood, salades en andere gerechten. Zelf heb ik zeven kiembakjes boven elkaar, waarbij ik iedere dag in het onderste donkere bakje nieuwe zaden doe om te weken. Verder spoel ik de kiemen twee keer per dag. Alfalfa en fenegriekzaad lukken altijd en zijn erg lekker. Als de kiemen klaar zijn bewaren in een afgesloten bakje in de koelkast, twee tot drie dagen en even spoelen voor gebruik. Op de onderstaande site uitgebreide beschrijving hoe ze te maken en welke zaden en peulvruchten geschikt zijn.

keuken? Kok Riëtte Janssen ontvangt het graag van u. Zij wil deze recepten in deze rubriek gebruiken, zodat anderen ook kunnen meegenieten. Stuur uw recepten per mail naar [email protected].

http://www.natuurdietisten.nl/detail. php?cod=103&id=139&page=9

17

Verzekeraar peilde resultaten Heino Nieland en vergoedt nu therapie

Hans Visser kwam over In het augustusnummer van Uitzicht ging het over alternatieve behandelingen van migraine. Met name magnesium kwam uit de bus als een serieuze concurrent voor de synthetische middelen van de reguliere geneeskunde. Behalve magnesium blijkt er nog een andere stof te zijn die bij migraine wonderen lijkt te kunnen doen. Tekst: Hans Nieuwstad

I

n het bewuste artikel in het augustusnummer over migraine werden lezers opgeroepen om hun ervaringen te melden. Dat heeft merkwaardig genoeg slechts enkele reacties opgeleverd. Een ervan was afkomstig van de Moermanarts-in-ruste Leo Huissen. Hij vindt magnesium bij migraine zeker een aanrader maar wees op de negatieve effecten bij hoge doseringen. Voor hem is op langere termijn 2 gram per dag het maximum omdat anders de verhouding met calcium dreigt te worden verstoord. Een alternatief zou zijn de door hem aanbevolen dagdosering alleen te overschrijden als zich een migraineaanval aandient. Bij de grootste groep migrainepatiënten, vrouwen in de vruchtbare leeftijd, is dat doorgaans eens per maand. Door alleen dan de dosering van 2 gram te overschrijven, wordt de kans op schadelijke effecten tot een minimum beperkt.

Stearaat

De farmacoloog Klaas Riepma, die in het vorige nummer van Uitzicht aan het woord kwam in verband met de ziekte­ geschiedenis van zijn zoontje Jochem, zegt aanwijzingen te

Hans Visser

Heino Nieland

18

de grens van migraine af hebben dat het uitkijken is met magnesiumstearaat. Tests die hij zelf heeft uitgevoerd, toonden aan dat dit stearaat de opneembaarheid van supplementen en mineralen op een negatieve manier kan beïnvloeden. In verband met diezelfde opneembaarheid geeft hij zelf de voorkeur aan magnesiumascorbaat. Zoals de vorige keer al is aangegeven, is bij veelbelovende onderzoeken gewerkt met magnesiumcitraat. Wie een van beide preparaten wil uitproberen, lijkt er daarom verstandig aan te doen een middel te selecteren waarin geen stearaat is verwerkt. Wil dat zeggen dat alle magnesiumpreparaten met het genoemde stearaat in de kliko kunnen? Die conclusie is ook weer wat voorbarig. In de bioactieve magnesium van PharmaNord zit ook magnesiumstearaat en zowel de fabrikant als gebruikers melden toch zeer positieve resultaten met dit middel. Mocht dit echter niet werken, dan is het geen gek idee om een preparaat zonder stearaat uit te proberen.

niets in. Zo ben ik ernaartoe gegaan. Eerlijk gezegd vond ik het een beetje zonde van het geld. Ik had al zoveel uitgegeven.” Nieland constateerde tijdens zijn eerste uitvoerige onderzoek van enkele uren dat Visser een scheefstand in de nek had. Daar moest hij zich voor laten behandelen bij een arts. Visser gaf gehoor aan dat advies, onderging een korte ingreep en inderdaad, het eerste resultaat was bereikt. Maar zijn migraine was daarmee nog niet weg. Toen hij opnieuw bij Nieland kwam, paste die gedurende een zestal consulten zijn zogeheten endocriene neuraaltherapie toe. “Het begon eigenlijk meteen al te werken”, vervolgt Visser. “Na twee weken voelde ik dat de migraine minder werd. Na de eerste serie consulten was ik een heel eind van mijn migraine af.”

‘Verdovend middel brengt hersenen tot rust’

Heino Nieland

Er was ook een vraag van een lezer over de migrainepraktijk van de Duitse natuurgenezer Heino Nieland. Hij zit net over de grens bij Nieuweschans, heeft een Nederlandse achtergrond en beweert migraine effectief te kunnen aanpakken. Dat is geen grootspraak, want kleinschalig onderzoek en patiëntengetuigenissen zijn tot nu toe zeer overtuigend. Nieland werkt met een stof die vroeger door tandartsen werd gebruikt bij het verdoven van het gebit. Als neveneffect werd ontdekt dat dit middel ook migraine kon tegengaan. Nieland heeft zich daarin gespecialiseerd en dient patiënten minieme doseringen van dit middel toe, verdeeld over het lichaam. Naar hij zelf zegt is het wel belangrijk om eerst een goede diagnose te stellen. ”Migraine is altijd hormoon gerelateerd. Het is ook eigenlijk geen ziekte maar een afweermechanisme van de hersenen. Als je de hersenen tot rust kunt krijgen, stopt de migraine vanzelf. Dat is wat ik doe.” Er zijn veel vormen van hoofdpijn die niet met hormonen te maken hebben. Daar kan hij niets tegen doen. Vaak stuurt hij die patiënten door naar een specialist of een fysiotherapeut.

Lijdensweg

Hans Visser uit Doesburg is een van de vele dankbare patiënten van Nieland. Hij heeft een lijdensweg van tientallen jaren achter de rug. Wekelijks had hij ernstige aanvallen die hij alleen kon bedwingen met de gevreesde triptanen van de reguliere dokter. Zij sorteren vaak wel het gewenste effect maar de bijwerkingen zijn berucht. Veel gebruikers voelen zich dagenlang lusteloos. Bovendien melden veel patiënten dat ze de triptanen steeds vaker moeten slikken. Dat gold ook voor Hans Visser. “Ik heb ongelooflijk veel geprobeerd”, vertelt hij. “Je kunt het zo gek niet bedenken. Van acupunctuur tot craneo-sacraaltherapie. Ik ben bij fysio- en manuele therapeuten geweest maar ook bij een paragnost. Niets hielp. Toen las mijn vrouw over Heino Nieland. Voor mij hoefde het niet maar zij zei: Probeer dat dan nog. Ik heb me laten overhalen maar zag er

De Doesburger zegt niet hoofdpijnvrij te zijn maar zijn situatie is wel enorm verbeterd. Onlangs is hij voor de laatste maal geweest. Althans, dat gaf Nieland aan. “Maar zelfs al zou ik enkele keren per jaar terug moeten, dat heb ik er dan graag voor over.” Wel wil Visser bij voorbaat de verwachting van anderen temperen. Zijn zus heeft eveneens migraine en is ook bij Nieland geweest. “Maar die heeft er beduidend minder baat bij dan ik. Het blijft geneeskunde. Garanties zijn er niet.”

Menzis

Ondanks deze kanttekening is er sprake van een stroom van positieve getuigenissen. Zo wees een beperkt onderzoek uit dat de therapie van Nieland bij het gros van de patiënten wonderen doet. Zorgverzekeraar Menzis kreeg zoveel aanvragen van patiënten voor vergoeding dat ze besloot voorlopig 40 verzekerden te volgen. Daarna moest een enquête uitsluitsel geven. Van de 40 bleken er 38 na behandeling door Nieland met het slikken van triptanen te zijn gestopt. Dat is een score die bijna te mooi is om waar te zijn. Menzis heeft dan ook besloten om de therapie deels te blijven vergoeden. Nieland zegt zijn therapie nu over te dragen aan een jongere lichting genezers. “Ik heb een opleidingscentrum zodat de praktijk ook op andere plaatsen kan worden toegepast.” Hij vaart er wel bij en heeft vorig jaar een gloednieuw centrum kunnen openen. Dat heeft hij mede te danken aan een uitzending van Zembla, een kritisch televisieprogramma dat hem vol scepsis onder de loep nam maar uiteindelijk niets op zijn behandelingen kon afdingen. De uitzending leverde zodoende gratis reclame op. “Toch blijven veel Nederlandse huisartsen en neurologen mij een kwakzalver noemen. Dat is heel erg jammer”, zegt hij. Een behandeling bij hem is overigens niet goedkoop. Hans Visser was meer dan duizend euro kwijt. “Een heleboel geld”, vindt Visser.“Maar ik had het er graag voor over.”

19

In deze rubriek gaat arts drs. Bob Hornstra in op de meest uiteenlopende medische vragen. Schriftelijk gestelde vragen worden uitsluitend in deze rubriek beantwoord en niet in een persoonlijk schrijven. Vragen met een algemene strekking zijn altijd welkom. Voor dringende persoonlijke vragen: bel met Patiëntenvoor­ lichting 088-2424240.

Vraag Astmatische bronchitis

Prikkelbaar

‘Ik (vrouw) heb astmatische bronchitis, gebruik huistuin- en keukenmiddelen, maar die helpen niet meer. Ik heb ook Ventolin gebruikt maar krijg daar hoofdpijn van en daar ben ik dus ook mee gestopt. Weet u nog een oplossing?’

‘Ik ben een vrouw van 31 jaar en heb sinds enkele jaren last van prikkelbaarheid, overmatig zweten, een opgejaagd gevoel, loomheid en slapeloosheid in de dagen voor mijn menstruatie. Ook rond mijn eisprong ben ik moe en prikkelbaar. De huisarts stelde voor hormonen te gaan slikken. Ik wil dit niet. Heeft u tips?’

Deze mevrouw vervolgt haar verhaal: ‘Ik heb iedere keer een geïrriteerde keel. Als ik ga liggen komt er slijm en moet ik almaar slikken en krijg ik het benauwd want dat slijm hangt er. Ik gebruik elke avond een eetlepel pure levertraan, driemaal per dag vitamine C 1000, eet fruit, verse groente uit eigen groentetuin en elke morgen een Budwigpapje. Ik weet gewoon niet wat ik er nog meer aan kan doen. Ik heb wel veel stress; daar probeer ik ook aan te werken door middel van sport of lopen.’ Omdat ik weinig van u afweet zoals uw leeftijd, hoedanigheden van het slijm, wanneer benauwdheid erger of beter wordt etc., kan ik uit al de homeopathische remedies die er zijn voor astmatische bronchitis, geen keuze doen. Een klassiek homeo­ pathisch arts kan dat wel, als u daar op consult gaat. Een afspraak met een klassiek homeopathisch arts is dus zeer aan te bevelen. Een homeopathisch middel werkt immers als het individueel passend is! Het advies dat ik u alvast kan geven is gebaseerd op de ervaring dat het mijden van zuivel (melk en vooral kaas), citrus, tarwe (brood) en soja, vaak al reductie geeft van slijm en benauwdheid. Verder vooral zorgen voor een goede darmflora, dus enkele maanden pro- en prebiotica gebruiken, bijvoorbeeld Orthiflor plus, Darmocare extra forte, Biodophilus N111 en andere. Orthomoleculair zijn er middelen die beslist verlichting kunnen geven zoals NAC 600 (slijmverdunnend), MSM en curcumine (ontstekingsremmend) en calcium pantothenaat (vitamine B5). Ook lyco­ peen – uit in olijfolie geroerbakte tomaten of gewoon tomatensoep – kan slijmvorming verminderen. Vermindering van de stress kunt u ook bereiken met yoga en meditatie. Maar u moet zeker doorgaan met flinke wandelingen want die zijn goed om uw weerstand te verhogen.

20

Ik geef u groot gelijk dat u hormonale therapie weigert. Meestal brengt het je vooral van de regen in de drup. Ik heb voor deze van de menstruatiecyclus afhankelijke klachten goede resultaten gezien van het homeopathische middel Folliculinum (C9): op de 7e, 14e en 21e van de maand drie korrels onder de tong. Deze homeopathische remedie is via VSM of Dolisos/Unda (België) te verkrijgen. Ook het middel Sepia (D30) scoort hoog bij dit klachtenlijstje. Een homeopathisch arts zal kunnen beoordelen of Sepia of een ander gelijkend middel (als Lilium tigrinum) in beeld is. Ook gespannen borsten voor de menstruatie zie je vaak optreden bij dit premenstruele syndroom. Mogelijk heeft u dat ook opgemerkt? Laat me eens weten welk middel het geworden is.

Gluten- en lactosevrij ‘Mijn twee zoontjes van 8 en 6 jaar eten glutenvrij en lactosevrij. Sojamelk verdragen zij niet. Kunt u mij adviseren over wat een kind in deze leeftijdsfase in ieder geval nodig heeft, inclusief vervanging van vlees?’ Achter deze kort geformuleerde vraag gaat een heel verhaal schuil. Deze moeder schrijft: ‘Als gezin eten wij grotendeels volgens het Moermandieet. Wij laten onze kinderen wel mee snoepen op bijvoorbeeld een verjaardag. Zij mogen dan naturel chips en cakejes/ koekjes die ik volgens hun dieet gebakken heb en soms een snoepje. Zij eten heel beperkt vlees, wekelijks vis en soms kip. Onze oudste zoon is van ‘wat de boer niet kent dat eet hij niet’. Nieuwe gerechten die we de laatste tijd nogal veel eten als gevolg van onze overstap naar Moerman, gaan er met moeite in. Hij heeft ook wel heel wat buikpijn en gedoe rond eten

Antwoord meegemaakt en dat zal ongetwijfeld zijn gevoelens rond eten beïnvloed hebben. Hij associeerde eten lange tijd met buikpijn. Hij eet op zich gezond en voldoende (wat weinig groente, maar beslist niet minder dan leeftijdsgenootjes en vaak ook rauw). De laatste tijd is hij erg moe en ziet hij wit. De huisarts denkt dat vlees vervangen door vis/kip voldoende is, de diëtiste denkt ook dat hij voldoende binnenkrijgt. Ik vermoed dat hij toch tekorten krijgt door heel weinig vlees, glutenvrij en lactosevrij te eten. Hij gebruikt wel lactosevrije melk.’ In principe is het de vraag of brood en melk als zodanig noodzakelijk zijn voor een goede gezondheid. Nogal wat mensen zijn intolerant voor gluten en lactose. Dat is niet zo verwonderlijk aangezien brood pas circa vierduizend jaar geleden zijn intrede deed in de Europese keuken. De graancultuur kwam toen via Mesopotamië ons land binnen. Onze genen zijn nog ingesteld op de voeding uit onze ‘Afrikaanse tijd’: voornamelijk (zee)groenten, fruit, noten en zaden. Ook zeevis en zo nu en dan, als het mee zat, vlees van wild. Aangezien onze genen in de tussentijd nauwelijks zijn veranderd, zijn de granen en ook de melkproducten (die eveneens in latere tijden zijn geïntroduceerd) voor menigeen onverteerbaar. Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat gluten- en lactose intoleranties ‘normaal’ zijn, afgaande op onze genetische instelling. De snelle koolhydraten uit een boterham met hun hoge glycemische index kunnen onder andere ook aanleiding zijn tot ongewenste gewichtstoename. En er zijn ook nogal wat onderzoekers die vinden dat melk alleen voor zuigelingen bestemd is, liefst in de vorm van moedermelk. Eén van de overtuigde aanhangers van het ‘stenen tijdperkdieet’ en het belang daarvan voor onze huidige voeding in relatie tot de nauwelijks gewijzigde genen is professor Muskiet uit Groningen. Tegen de achtergrond van deze feiten lijkt mij de voeding van uw zoontjes zoals u die beschrijft geheel in balans. Mogelijk wat meer vette vis, tweemaal in de week, en afwisselend vlees maar dan biologisch vlees en zo mogelijk van kip. Rood vlees zou ik incidenteel gebruiken, ook weer alleen biologisch. Als aanvullende eiwitbronnen bijvoorbeeld peulvruchten zoals

bonen, erwten en dergelijke, kwark (Budwigpapje), biogarde/yomio en noten (walnoten, paranoten e.d.) en zaden. Groente en fruit blijven natuurlijk cruciaal, ook op deze leeftijd. Gekiemde groenten als brassica-Mix en Broccolikiemen zitten bomvol enzymen en nutriënten dus regelmatig bij of door de rauwkost verwerken. Als extra zou ik in dit geval een multi geven; er zijn er vele zoals Plantina Multi en de Teener Multi van Orthica (vanaf 8 jaar). Voor hulp bij het afbreken van melksuiker zijn er tabletten beschikbaar als Lactase complex (Lamberts: een tablet vóór het nuttigen van melkproducten) en Lactase tabletten van AOV. Van veelvuldig gebruik van vleesvervangers in de vorm van van soja afgeleide producten ben ik geen voorstander, onder andere wegens het risico op gemanipuleerde soja.

Opvliegers Een mevrouw schrijft, naar aanleiding van de behandeling van een vraag daarover in een eerdere aflevering van deze rubriek, het volgende: ‘Ik kan misschien iets betekenen over de vraag: hoe kom ik van mijn opvliegers af of hoe deze te verminderen. Ik had hetzelfde probleem en heb veel middelen geprobeerd. Nu gebruik ik MenoCool (een natuurlijk middel) en gaat het heel goed. Informatie en bestellen via www.menocool.nl. Reactie drs. Hornstra: ‘Volgens mijn informatie betreft het hier een middel met drie soorten hop met een hoog gehalte aan bioflavonoïden en natuurlijke isoflavonen uit onder andere gerst, boekweit en zwarte haver. Dank voor uw attente aanvulling!’

21

Deze artikelen publiceerde Uitzicht 2012/1

•M  MV-voorzitter Dave Schut: ‘We gaan ons nadrukkelijk aan de samenleving presenteren’, Jan van Klinken, 4 •M  aatschappelijke relevantie van CAM zeer groot, Petra Pronk, 6 •R  adio en televisie, De lange tenen van Coutinho, Arjan van Laar, 9 •R  elaxatietherapeute Lou Cabanier werkt samen met reguliere organisatie bij begeleiding kankerpatiënten, Ademen voor ‘NU’, Hans Nieuwstad, 10 • De fiscus en de uitgaven voor specifieke zorgkosten in 2011, 12 •K  ruiden, Groene erwten: gezonde winterkost, Petra Pronk, 14 • Lijf & Leden, Jo Peters: ‘Als gezin abruupt overgestapt op Moerman’, 15 • Lekker eten met Riëtte Janssen, 16 • Betty van der Krogt, In de ban van de blauwe bes, Hans Nieuwstad, 18 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • Deze artikelen publiceerde Uitzicht in 2011 • Column, Een heel vreemde gezondheidszorg…, dr. Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2012/2

•D  e missie van Riëtte Janssen: ‘Mensen wegwijs maken in de wereld van gezonde voeding’, Petra Pronk, 4 •K  ruiden, Hooikoorts: u kunt meer dan u denkt, Petra Pronk, 7 • Na toetreding tot EU veranderden traditionele eetpatronen, Ziek van Brussel, 8 •R  adio en televisie, Geen zuivere koffie, Arjan van Laar, 11 • Verrassende adviezen van dr. Gert Schuitemaker in nieuwste boek (1), ‘Ons lichaam snakt naar voeding van weleer’, Jan van Klinken, 12 •L  ekker eten met Riëtte Janssen, 16 •L  ijf & Leden, Gerda Wiebenga-van der Wiel, Gluten verziekten Gerda’s leven, 19 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • We kweken serieuze zoet­

22

verslaving, Suiker op de zwarte lijst, Petra Pronk, 22 •C  olumn, Vitamine B12 en maagzuurremmers, dr. Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2012/3

• Denise Snoeijen: ‘Blijf positief, dat bevordert de kwaliteit van je leven’, Petra Pronk, 4 • Jaarverslag 2011 van het bestuur MMV, 7 •G  oed functionerende organen net zo belangrijk als gezonde voeding (deel 1), Oorlog en vrede in onze darmen, dr. Hans Stoop, 10 •K  ruiden, Rozemarijn: op weg naar de lente, 13 •M  oermanarts Hans Moolenburgh (86) maakt indruk op nieuwe leden, Volle zaal, enthousiast publiek, geweldige lezingen, Jan van Klinken, 14 •L  ekker eten met Riëtte Janssen, 16 • Verrassende adviezen dr. Gert Schuitemaker (2 en slot): ‘Niet lukraak maar wat slikken’, Jan van Klinken, 18 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • Radio en televisie, Valse hoop, Arjan van Laar, 22 • Lijf & Leden, Ineke en Jan van de Waterlaat: ‘Weerstand tegen dat kunstmatig opfokken’, 23 •C  olumn, Vitamine C… ruim een jaar na Fukushima, dr. Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2012/4

• Aardbeienexpert Robben beleeft weer plezier aan supergezonde vrucht, Zomerkoning vol antioxidanten, Jan van Klinken, 4 • ALV 2012: ‘Gedachtegoed MMV onder aandacht veel meer mensen brengen’, Jan van Klinken, 6 • Biogarde, kefir en karnemelk goed voor gezonde darmflora (deel 2), dr. Hans Stoop, 8

• Nieuw bestuurslid Jan Meijerink: ‘Voeding verdient grote plek in denken over gezondheid’, Petra Pronk, 12/13 • Penningmeester Nico Sleeuwenhoek: ‘Ik beschouw mezelf als financiële waakhond’, Petra Pronk, 12/13 • Kruiden, Paardenbloem: natuur belegd met goud, Petra Pronk, 15 • Lekker eten met Riëtte Janssen, 16 • In de media, Wie betaalt, bepaalt, Arjan van Laar, 18 • Lijf & Leden, Nikla van der Horst: ‘Probeer negatieve stoorzenders te weren’, 19 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • Voedingscentrum en Gezondheidsraad niet van plan seinen op rood te zetten, Alarmsignaal over suiker tot dovemans oren gericht, Jan van Klinken, 22 • Column, Gezondheidsbubbel, dr. Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2012/5

• Joyce Faber: ‘Ondersteunende rol voeding bij de behandeling kanker’, Petra Pronk, 4 • Aan- en uitzetten van genen sleutel tot groot geheim, dr. Hans Stoop, 6 • Asperges, het gezonde witte goud, dr. Hans Stoop, 9 • Aanpak van overgewicht bij kinderen moet vooral van ouders komen, Dik is niet vet, Jan van Klinken, 10 • Kruiden, Waterkers: een grote schoonmaker, Petra Pronk, 13 • Tumoren aanvallen met energie­ behandeling (1), Warmte werkt, hyperthermie effectief bij behandeling kankerpatiënten, Hans Nieuwstad, 14 • Lekker eten met Riëtte Janssen, 16 • In de media, Onkruidverdelgers vergaan niet, Arjan van Laar, 18 • Lijf & Leden, Kees en Marianne Pasveer: ‘Alsof hij zijn rouwbrief had meegekregen’, 19 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • MMV adviseur Piet Sijpersma: ‘Streven naar de beste zorg tegen een redelijke prijs’, Petra Pronk, 22 • Column, Elke Nederlander schoenmaat 40, dr. Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht in 2012 Uitzicht 2012/6

• Prostaatproblemen: veel natuurproducten hebben gunstig effect, dr. Hans Stoop, 4 • Kruiden, Selderij: soep als medicijn, Petra Pronk, 7 • Tumoren aanvallen met energie­ behandeling (2), Ablatie wordt steeds vaker toegepast, Jan van Klinken, 8 • Bondscoach Honoré Hoedt: ‘Gezondheid grotendeels in eigen hand’, Petra Pronk, 10 • Op bezoek bij biologische moestuin Eyckenstein in Maartensdijk, Genieten van een prachtige tuin, Jan van Klinken, 14 • Lekker eten met Riëtte Janssen, 16 • In de media, Overvoerd maar ondervoed, Arjan van Laar, 18 • Lijf & Leden, Fien van Sittert-Jongebreur, Les van vader altijd onthouden, 19 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • Promotiestudie Frederike Büchner toont aan: Fruit en groente hebben effect op longkanker, Petra Pronk, 22 • Column, Longontsteking of vitamine C-tekort?, dr. Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2012/7

• Elektrogevoeligheid ruïneerde Agaaths leven, Petra Pronk, 4 • Kanker bleek inderdaad wond die niet genas, nauwe relatie ontdekt tussen chronische weefselbeschadiging ontsteking en tumorvorming, dr. Hans Stoop, 6 • Kruiden, de rozenbottel: een must bij gewrichtsklachten, Petra Pronk, 9 • Preventie in de verkiezingsprogramma’s, Zorg wordt onbetaalbaar, maar echte keuzes blijven uit, Arjan van Groningen, 10 • Lijf & Leden, Jenny Baan: ‘Het maakt veel uit op welke brandstof je rijdt’, 13 • Fotodynamische therapie: slopen met licht, Jan van Klinken, 14

•L  ekker eten met Riëtte Janssen, 16 •B  oek van Franse arts David Khayat nu in Nederlands vertaald, Antikanker­ dieet dat oncologen aan het denken moet zetten, Jan van Klinken, 18 •B  oekbespreking, Het verzwegen verhaal over kanker, 21 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 22 • I n de media, De mannen die ons vetmestten, Arjan van Laar, 24 •C  olumn, Gewrichtsklachten. Beschouw het hele lichaam, dr. Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2012/8

•G  erda van Dijk: ‘Het is echt een wonder dat ik leef’, Petra Pronk, 4 • Kruiden, Appel: een paradijselijke vrucht, Petra Pronk, 7 •P  ositieve ervaringen bij migraine, Magnesium: ‘Het hielp en niet zo maar een beetje’, Jan van Klinken, 10 •E  lektrostress in breder perspectief (2), EHS: veel verhalen, weinig feiten, Petra Pronk, 13 •L  ijf & Leden, Paula van Leerdam: ‘Het moet slecht weer zijn wil ik thuisblijven’, 15 •L  ekker eten met Riëtte Janssen, 16 • Tumoren aanvallen met energie­ behandeling (slot), Duikbootjes met medicatie in de poriën, Jan van Klinken, 18 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • I n de media, ‘De macht van de media’, Arjan van Laar, 23 •C  olumn, Orthomoleculaire geneeskunde, dr. Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2012/9

•L  onneke van der Veen: ‘Knap dat tante haar eigen weg volgde’, Petra Pronk, 4 •O  p bezoek bij Charles Wauters, NatuurApotheek in Pijnacker,

Prachtige middelen die meer kracht geven, Jan van Klinken, 6 • Kruiden, Pompoen: natuurlijk antigriep medicijn, Petra Pronk, 9 • Vasten effectieve methode in strijd tegen tumoren, Uithongeren van kankercellen, dr. Hans Stoop, 10 • AMC aan de slag met kurkuma, Hans Nieuwstad, 12 • In de media, Bewijs het maar!, Arjan van Laar, 13 • Chemo, mariadistel, bestralingen of hyperthermie: in Krefeld kan het allemaal, Cor Kroes leeft nog dankzij Helios, Jan van Klinken, 14 • Lekker eten met Riëtte Janssen, 16 • Lijf & Leden, Corry van Tilburg-van Gerwen, ‘Dan kan ik uw man niet helpen’, 19 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • Karine Hoenderdos: ‘Inzetten op leefstijl loont’, 22 • Column, Gezondheidsraad bijzonder vaag over vitamine D-suppletie, dr. Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2012/10

• Dieuwertje Verschoor: ‘Ik geloof in de opdracht om te bidden en te werken’, Petra Pronk, 4 • Kruiden, Amandelen: altijd feestelijk, Petra Pronk, 7 • Weinig te vinden over natuurlijke preventie in fascinerend boek, Kanker; een ‘keizer’ van wie niet te winnen valt, dr. Hans Stoop, 8 • In de media, Foute doelen, Arjan van Laar, 10 • Welkomstdag voor nieuwe leden, arts Moolenburgh heeft zaal opnieuw aan zijn voeten, Jan van Klinken, 11 • Acht heftige maanden uit het leven van Marieke, Klaas en Jochem Riepma (deel 1), Het was nu of nooit, een tweede kans was er niet, Jan van Klinken, 12 • Recepten voor Kerst en Nieuwjaar, Riëtte Janssen, 15 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • Lijf & Leden, Dicky Laman: ‘In al die jaren slechts 3,5 dag ziekteverzuim’, 23 • Column, ‘Voedingsvoorlichting’ Voedingscentrum versluiert, dr. Gert Schuitemaker, 25

23

Gewichtheffen goed tegen diabetes Wetenschappers hebben een nieuwe reden ontdekt voor mannen om te streven naar een gespierd lichaam. Wie regelmatig aan gewichtheffen doet, verkleint namelijk de kans op diabetes. Bovendien heb je nog meer voordelen als je daar cardiotraining, zoals stevig wandelen of lopen, aan toevoegt. Wetenschappers kwamen tot die conclusie na de analyse van de gegevens van zo’n 32.000 Amerikanen die deelnamen aan een gezondheidsonderzoek. Daarbij werd vooral gekeken naar de invloed van de levensstijl op de gezondheid. Tijdens de onderzoeksperiode van 1990 tot 2008, kregen in totaal 2.278 deelnemers te maken met type 2 diabetes. Onderzoeks­leider Anders Grontved van de Universiteit van Zuid-Denemarken: “Vorige studies toonden al aan dat cardio­training erg belangrijk is bij het voor­komen van type 2 diabetes. Maar veel mensen hebben het moeilijk om daarmee te beginnen of om dat vol te houden. Onze resultaten tonen nu aan dat gewichtstraining voor hen het ideale alternatief is.”

De deelnemers werden in drie groepen verdeeld, afhankelijk van hoe vaak ze met gewichten trainden: tussen 1 en 59 minuten, tussen 60 en 149 minuten of minstens 150 minuten per week. Het resultaat: gewichtheffen verkleinde het risico op diabetes respectievelijk met 12 procent, 25 procent en 34 procent. De meest actieve mannen, die minstens 150 minuten gewichtstraining én daarbovenop 150 minuten cardiotraining deden, verkleinden hun risico zelfs met twee derde. Type 2 diabetes is nauw gelinkt aan obesitas en levensstijl. De ziekte ontstaat wanneer het lichaam niet meer reageert op de bloedsuikerspiegel, die de aanmaak van het hormoon insuline reguleert. Wereldwijd krijgen naar schatting 346 miljoen mensen te maken met diabetes. De Wereldgezondheids­ organisatie verwacht dat het aantal aan diabetes gerelateerde sterfgevallen zal verdub­belen tussen 2005 en 2030. Een goede preventie is dus zeker noodzakelijk. (Bron: HappyNews)

Sport goed voor hersenen Dat sporten goed is om het lichaam fit te houden, is bekend. Maar de hersenen blijken ook sneller te schakelen als je af en toe dusdanig intensief beweegt, dat de hartslag en adem­haling omhoog gaan. Het is niet nodig om heel vaak of lang achter elkaar te sporten, maar de intensiteit is wel van belang, stelt Maaike Angevaren, fysiotherapeut en onder­ zoeker bij het Kenniscentrum Innovatie van Zorgverlening van Hogeschool Utrecht, in haar promotieonderzoek. Angevaren onderzocht proefpersonen die een training kregen ter bevordering van het prestatievermogen (zoals bijvoorbeeld hardlopen), proefpersonen die een andere vorm van training

24

kregen (zoals yoga of krachttraining) en proefpersonen die geen sport beoefenden. Daarnaast heeft zij onderzoeken geanalyseerd, waaraan in totaal meer dan tweeduizend proef­ personen hebben meegedaan. De effecten zijn meetbaar bij gezonde ouderen. Angevaren: “Het is bekend dat fysieke activiteit en sport belangrijk zijn voor een gezonde oude dag. Nu blijkt eens te meer dat intensief bewegen ook een positief effect heeft op de hersenen. Gezond ouder worden kan worden ondersteund door fit te blijven.” (Bron: HappyNews)

De fiscus en specifieke zorgkosten in 2012 Specifieke zorgkosten vormen een onderdeel van de zogenoemde persoonsgebonden aftrek. De persoonsgebonden aftrek wordt ver­ rekend met achtereenvolgens het inkomen in box 1, box 3 en box 2. Wat mag u over het belastingjaar 2012 aan specifieke zorgkosten van uw inkomen aftrekken? Naar goed gebruik zet Gert Tretmans dat aan het begin van het jaar voor onze lezers op een rij, maar dit keer was de fiscale informatie niet tijdig voor dit nummer van Uitzicht beschikbaar. Om u toch van dienst te kunnen zijn, kunt u desgewenst van eind januari af het overzicht aanvragen bij het Centraal Bureau van MMV. U krijgt het dan schriftelijk of digitaal (wat u wilt) toegestuurd.

Snoep verstandig, eet een rozijn Rozijnen zijn een goed alternatief voor sportrepen. Ze geven hetzelfde verzadigde gevoel maar zijn gezonder én goedkoper. Dit stellen onderzoekers van de California-Davis University. Voor het onderzoek deden de onder­ zoekers drie experimenten met hard­ lopers. De deelnemers kregen tijdens een loopronde van tachtig minuten mét een vijf kilometerrun, rozijnen, een energiereep of water. De hardlopers die rozijnen of een energiereep hadden gegeten, liepen de run gemiddeld een minuut sneller dan de deelnemers die alleen water dronken. Bovendien verbrandden de lopers die rozijnen of een energiereep hadden genuttigd meer koolhydraten. Rozijnen zijn zo’n goede energiebron omdat ze veel vezels bevatten en mineralen zoals ijzer en kalium. (Bron: GezondNu)

Alternatieven worden langzaam gekneveld Als in Uitzicht enthousiast geschreven wordt over de gunstige werking bij kanker van vitamine X (hier een specifieke voedingsstof of zelfs een vrucht of groente noemen is riskant), dan begeven het blad en de auteur zich al in een gevarenzone. Als een merknaam genoemd wordt, dan is dat direct een ernstige overtreding. Door een concreet supplement te koppelen aan een ziekte, krijgt vitamine X een ‘medische claim’ waardoor het wordt aangemerkt als ongeregistreerd geneesmiddel. En dat is verboden op straffe van een boete van zo’n 30.000 euro voor Uitzicht of mogelijk zelfs de auteur. Het gaat nog verder. In het artikel hoeft zelfs niet eens een merknaam genoemd te worden. Staat verderop in hetzelfde blad een advertentie van vitamine X, dan kan ook al sprake zijn van een overtreding met dezelfde straf. Ook de adverteerder kan dan worden beboet. Dit is al langer zo. Maar we leven in een gedoogcultuur en handhaving van de wet is niet Neêrlands sterkste punt. Toch heeft dit afgelopen jaren geresulteerd in rechtszaken en in niet malse boetes. Vanaf 14 december 2012 is er een nieuwe situatie, of beter gezegd: een vervolg. Vanaf die datum is EU-regelgeving van kracht die uitingen over de werking van voedingsmiddelen en voedingssupplementen, zogeheten ‘gezondheidsclaims’, sterk aan banden legt. Op Europees niveau zijn slechts 222 gezondheidsclaims goedgekeurd. Voorbeelden zijn ‘vitamine D draagt bij tot het normale gebruik van calcium en fosfor’ of ‘vitamine E levert een bijdrage aan de bescherming van cellen tegen oxidatieve schade’. Vooral vitamines zijn ruim bedeeld met toegestane, maar tamelijk nietszeggende claims. Bij verreweg de meeste andere voedingssupplementen mag geen enkele toespeling worden gemaakt op de werking ervan, zoals coënzym Q10, MSM, astaxanthine of probiotica. Vergelijk het met de maatregel van minister Schippers, in juli verleden jaar, die besloot dat op verpakkingen en bijsluiters van homeopathische geneesmiddelen niet meer mag staan waarvoor ze gebruikt worden. De nieuwe regelgeving vanaf 14 december 2012 heeft dus de beknotting van informatie over voedingssupplementen sterk vergroot. Ik verwacht echter nog een bijzonder bedreigend neveneffect: dat de handhaving van de wetgeving, zoals die al jaren geldt voor medische claims via hoge boetes, verder zal worden geïntensiveerd. Waarom denk ik dat? Er is een één-tweetje in het leven geroepen tussen de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit – overheid) en de private Keuringsraad KOAG/KAG. Deze KOAG/KAG is een zelfreguleringsorganisatie met vooral fabrikanten en uitgevers als partijen. Feitelijk heeft de NVWA, die kampt met bezuiniging en inkrimping van het ambtenarenbestand, de handhaving van de wet uit handen gegeven aan de KOAG/KAG, die zichzelf op dit vlak zal willen bewijzen. Ik zie op alle fronten een inperking en ontmoediging om alternatieve geneeskunde uit te oefenen. De maatregel van Schippers tegen homeopathie heb ik al genoemd. Daarbij komt verhoging van de BTW voor een consult bij een alternatieve arts/therapeut en hogere verzekeringspremies voor alternatieve zorg. De duimschroeven worden de alternatieven aangedraaid. En dat is al begonnen op het moment dat er artsen waren die niet volgens het boekje van de gezondheidszorg te werk gingen. Het begon dus al bij dokter Moerman. Zoals ik het nu inschat met EUverordeningen die nog moeten komen – als vervolg op de EU-voedingssupplementenwet van 2002 – zal dit alleen maar erger worden. Er staat (te) veel op het spel! Meldpunt Heeft u kennis van gevallen van aanvaringen met de NVWA en/of KOAG/KAG, laat ons dat dan weten. Het is belangrijk dat algemeen bekend is wat op dit gebied gebeurt. Mail naar: [email protected].

www.ortho.nl

Dr. Gert Schuitemaker

25

Kruiswoordraadsel

Oplossing ‘Verguisd amygdaline opnieuw ontdekt’. Dat is de oplossing van de puzzel in Uitzicht 2012/09. Amygdaline/laetrile/ vitamine B17. Omstreeks 1952 had Ernst Krebs Jr. de theorie ontwikkeld dat kanker, net als scheurbuik en pellagra, niet veroorzaakt wordt door een of andere geheimzinnige bacterie, virus of vergif, maar een ziekte veroorzaakt die door tekort(en). De oorzaak zou zijn het gemis aan een essentieel bestanddeel in het menu van de hedendaagse mens. Hij ontdekte dat dit bestanddeel behoorde tot de nitrilosidenfamilie. Het is sterk vertegenwoordigd in vruchtenzaden, in onder andere bittere amandelen, abrikozen-, kersen- en perzikpitten, en vele andere voedingsstoffen die inmiddels verdwenen zijn uit het ‘moderne beschavingsmenu’. In de afgelegen dalen van de Himalaya, tussen Afghanistan, Pakistan, Kashmir en Chinees-Turkestan, ligt het koninkrijkje van de Hunza’s. Deze mensen zijn wereldbekend om hun hoge leeftijden en hun opvallende gezondheid. Het is niet ongewoon als een Hunza de 100 jaar haalt en sommigen worden zelfs 120 jaar of ouder! Medisch deskundige onderzoekers uit de buitenwereld verklaren na hun bezoekaan de Hunza’s , eenparig, dat er nooit één geval van kanker is voorgekomen in Hunzaland. Hoewel op dit moment de officiële wetenschap geen verklaring heeft voor het kankervrije leven van de Hunza’s, is het belangwekkend te weten dat het doorsnee dieet van de Hunza 200 keer meer nitriloside bevat dan het gemiddelde Amerikaanse dieet. In dat land wordt iemands welstand afgemeten aan het aantal abrikozenbomen dat hij bezit. Het hoogst geprijsde voedsel is daar wel de abrikozenpit! De prijzen gaan naar de volgende winnaars: 1e prijs: Mw. de Bruine, Gouda, 2e prijs: Mw. Wijngaards, De Bilt 3e prijs: Mw. Ramsteijn te Middelburg. De inzenddatum voor de puzzel in Uitzicht nr. 2013/01 sluit 15 maart 2013. LET OP! Het inzenden van de oplossing is alleen mogelijk door: overschrijving van tenminste € 1,- op ING rekening 6189, t.n.v. Moermanvereniging te Alphen aan den Rijn. Vermeld uw oplossing onder mededelingen. Gert Tretmans Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo tel. (0546) 56 94 11. E-mail: [email protected]

26

1

1

11

12

2

3

18 22

1

4

1

1

13

14

19

1

20

23

5

1

24

1 1

34

42 1

1

36

43

1

1

1

59

1

73

52

1

62 39

54

68

1

74

75

1

1

46 59

89 63

28 54

6 45

27 32

39

40

50

1

55

1

1

62

63

56

1

57

64

1

70 1

58 65

71

76

77 81

84

85

1

1

86

89

52 77

41

46

88

75 31

26

69

1

10

21

80

83

1 17

45

79

87

10 13

53

1

1

9

49

67

82

72

1

66

1

16

8

31

38

61

78

15

30

44

1

60

1

25

48

51

72

29

37

47

7

1

28 33

6

75 36

25 18

78 49

87 26

84 47

8 27

48 53

25 17

77 82

16 79

44 23

Horizontaal: 2. stad in Noorwegen 5. rijwiel 8. vlijt 11. Eminentie 13. vrouwelijk schaap 15. onderricht 17. bevel 18. tamelijk 20. afbeelding 21. wintersport 22. gedaan en laten 23. in veiligheid gebracht 25. bepaald verbod 27. wereldkampioenschap 28. spelleiding 29. medische specialisatie 31. soort 33. antibioticum 36. jongensnaam 38. jongensnaam 40. plaats in Gelderland 42. tekst met melodie 44. tariff normal 45. neon 46. knevel 47. Ierland 48. folio 49. Greenwichtijd 50. lichtrood 51. larve van een vlinder 53. kiem 55. lidwoord 57. weg met bomen 59. Erasmus School of Economics 60. afgezonderd 62. niet dezelfde 65. Engels bier 66. nood­ zakelijk 68. plaats in Noord-Brabant 70. grondstof voor de bereiding van kunsthars 72. Japans bordspel 74. vakantie van een rechtscollege 76. electriciteitskabel 77. persoonlijk voonaamwoord 78. aan het genoemde 79. opschrijven 81. geestelijke 82. persoonlijk voornaamwoord 83. onheilsgodin 84. niet doen 86. id est 87. paar 88. voorstelling van Maria met het dode lichaam van Jezus op haar schoot 89. voetbalpool. Verticaal: 1. handvat 3. oefenproeftijd 4. onderofficier 5. fiscale opsporingsdienst 6. een loot aanbrengen 7. slechte vrouw 8. koude lekkernij 9. uitbouw 10. beroep 12. spitssnuitig zoogdier 14. op elkaar 16. verdieping 17. gewestelijk 19. ongevulde 21. zeestraat bij Denemarken 24. lachen (Frans) 26. boom 28. dol 29. Ketting Techniek Nederland 30. sul 32. alleen 34. godvrezend 37. flink 39. met een bezem schoonmaken 41. manusje van alles 43. titel 46. zangnoot 51. wijfjesree 52. zeer schoon 54. soort onderwijs 55. sjaal 56. nul 58. niet willen kennen 60. stad in Zuid-Jemen 61. vertegenwoordiger 63. smalle 64. strook 67. leeuwenbek 69. Oud-Griekse grafzuil 71. meststof 73. zwaardwalvis 75. voorgerecht 76. borstelhaar 77. maand 80. knaagdier 83. reeds 85. bijbeldeel. Als u de hele puzzel hebt ingevuld, kunt u ook de rest van de puzzel oplossen. U leest dan tevens de uiteindelijke oplossing.

Uitzicht is het tijdschrift van MMV Natuurlijke kankerpreventie en Ondersteunende therapieën. Het verschijnt tien keer per jaar en wordt gratis aan de leden van de vereniging beschikbaar gesteld. Verantwoording De redactie van Uitzicht en het bestuur van MMV brengen de inhoud ter kennis en beoordeling; zij aanvaarden geen verantwoordelijkheid voor de toepassing ervan. Overname van artikelen door derden is uitsluitend toegestaan met schriftelijke toestemming vooraf. Redactie en bestuur behouden zich het recht voor zonder opgave van redenen teksten, advertenties en te beantwoorden vragen te weigeren. Eindredactie Cor van Groningen

Het UMC Utrecht doet in samenwerking met Philips onderzoek naar een nieuwe behandeling voor borstkanker. Daarmee kunnen patiënten behandeld worden zonder operatie.

Redactiecommissie Truus Hartsink Dr. Hans Stoop Cor van Groningen

Onlangs is de eerste patiënte met deze techniek behandeld. Bij de nieuwe behandeling verhit ultrageluid borsttumoren tot een temperatuur van 60 tot 90 graden. Tumorcellen sterven daardoor af

Redactieadres Redactie Uitzicht Hof van Azuur 30 2614 TB Delft

E-mail: [email protected] Kopij volgend nummer: Magazine 2/2013 vóór 9 februari 2013

visualiseren die het best opgewassen zijn tegen radiotherapie. Door onderscheid te maken in zones met een hoge en lage resistentie tegen radiotherapie, kan de bestraling worden verfijnd. Alleen de resistentere regio’s hebben een hoge dosis bestraling nodig, terwijl voor de andere regio’s een lagere dosis kan volstaan. De onderzoekers hopen dat bestraling zo minder belastend kan worden.

en worden vervolgens door het lichaam opgeruimd. Via een gelijktijdige MRIscan kunnen artsen de temperatuur in de gaten houden en de plaats van de tumor precies bepalen. Voor vrouwen is de ultrageluidbehandeling naar verwachting minder ingrijpend dan een operatie. Ze kunnen op dezelfde dag weer naar huis en de behandeling kan onder lokale verdoving plaatsvinden. (Bron: GezondNu)

Online stoppen met roken

c o l o f o n

Uitzicht op internet www.moermanvereniging.nl

Bestraling (radiotherapie) wordt ingezet om kankercellen te vernietigen. Voor een optimale behandeling moet de radiotherapeut een zeer hoge stralingsdosis aan de volledige tumor geven, wat flinke bijwerkingen voor de patiënt met zich meebrengt.

Onderzoek naar nieuwe behandeling borstkanker

Fotografie Stef Breukel e.a.

Inschrijving Uitzicht ISSN 0169-9938

Bestraling bij kanker kan minder belastend

Onderzoeksteams van het Vlaams Instituut voor Biotechnologie en de Vrije Universiteit Brussel hebben een techniek ontwikkeld om die regio’s in de tumor te

Medewerkers aan dit nummer: Drs. Bob Hornstra, arts Riëtte Janssen Jan van Klinken Arjan van Laar Hans Nieuwstad Petra Pronk Dr. Gert Schuitemaker Dr. Hans Stoop

Advertenties Advertentiemogelijkheden en tarieven kunnen worden aangevraagd bij: J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36 6006 LL Weert Telefoon (0495) 53 22 20

Korte berichten

Steeds meer gebeurt via de computer, ook in de gezondheidszorg. En het werkt. Een online advies-op-maat van de huisarts is een doeltreffende manier om te stoppen met roken, blijkt uit onderzoek van Eline Smit van de Universiteit Maastricht. Bijna een derde van de Nederlandse bevolking rookt. Per jaar probeert ongeveer een kwart van de rokers om er mee te stoppen. Het lukt bij een stoppoging maar acht procent om van de tabak af te blijven. De meeste mensen doen dat zonder hulp. Niet zo verstandig, want de kans dat een stoppoging slaagt is twee tot drie keer hoger als er een hulpmid-

del wordt gebruikt. Huisartsen hebben vaak te weinig tijd voor een persoonlijk advies in de praktijk. In het onderzoek van Smit wordt daarom gewerkt met een online advies-op-maat. Op basis van een online vragenlijst is een persoonlijk stopplan ontwikkeld. Het proefschrift van Smit toont aan dat het online advies doeltreffend en kostenbesparend is. Veel rokers die normaal niet worden bereikt, worden zo wel opgespoord en geadviseerd.

27

Advertentie

Postbus 16035 2500 BA Den Haag Telefoon 070-3010701 Fax 070-3010707

De Roode Roos B.V. Magazijn voor orthomoleculaire voeding Deze keer een andere selectie van producten, welke door “De Roode Roos B.V.” geleverd kunnen worden. Hierdoor krijgt u een inzicht van ons ruime assortiment, van meer dan 3500 producten en 80 leveranciers. Bestellen bij De Roode Roos B.V. Alle producten worden in principe geleverd met een korting van max. 25% ten opzichte van de adviesprijs. Om te bestellen kunt u gebruik maken van de lijst die hiernaast is afgedrukt. Eventueel kunt u eerst een fotokopie maken. Onze volledige catalogus is op aanvraag verkrijgbaar. Uw schriftelijke bestelling kunt u naar onze postbus sturen. Vervolgens laten wij de bestelling door TNT-Post bij u thuis bezorgen. Ook kunt u ons gratis naamnummer 0800-ROODEROOS (0800-7663376) gebruiken. Internetgebruikers kunnen een e-mail versturen naar [email protected] of direct bestellen via onze webwinkel op www.derooderoos.com Vanaf nu biedt De Roode Roos u de mogelijkheid uw bestellingen te betalen via doorlopende machtiging voor automatische incasso. Een machtigingskaart hiervoor kunt u opvragen via onze website: www.derooderoos.com/machtigen

Nr

Fabrikant

Leden

205 Multi vit.& mineralen (240 tab)

Plantina

€ 98,75

€ 74,06

268 Bio-Quinon Q10 Super 30 mg (150 caps)

Pharma Nord

€ 46,50

€ 34,87

547 BioSil (30 ml)

Bio Minerals

€ 30,50

€ 22,88

586 MaxEPA (100 softgels)

Cardio Vasc. Res.

€ 37,00

€ 27,75

1388 MultiVit Basic (module 1) (90 vcaps)

Alfytal

€ 20,75

€ 18,68

2308 DHA 250 (120 caps)

Now Foods

€ 38,25

€ 28,69

2836 MetaRelax (90 tab)

Metagenics

€ 23,99

€ 17,99

2999 Eye Q 500 mg (210 caps)

Springfield

€ 36,95

€ 27,71

3273 Lignan Flax Oil Complex (473 ml)

Barlean's

€ 19,95

€ 14,96

3402 Optimal Prenatal DHA Formula (60 softgel Minami Nutrition

€ 28,50

€ 21,38

3492 Bio Bran MGN3 250 mg (50 tab)

Medpro

€ 65,00

€ 58,50

3588 Symbioflor 1 (50 ml)

Energetica Nat.

€ 13,60

€ 10,88

3654 Prostaatformule (60 tab)

Best Choice

€ 11,50

€ 8,63

3924 MagAsorb 150 mg (Magnesium als Citraat Lamberts

€ 12,20

€ 9,15

4084 Women's Mood (30 caps)

Care For Women

€ 19,95

€ 14,96

4105 Levertraan Forte (60 softgels)

Bonusan

€ 9,00

€ 6,75

4126 Coriolus Versicolor-extract 750 mg (90 cap AOV

€ 31,70

€ 23,78

4398 Active Biodream (800 gram)

Biodream

€ 45,00

€ 36,00

4456 Spirulina (180 tab)

Marcus Rohrer

€ 13,32

€ 11,32

4617 Solidago Complex Tinctuur (50 ml)

Zonnegoud

€ 11,59

€ 8,69

4630 Co Enzyme Q10 with MCT (60 vcaps)

Viridian

€ 37,25

€ 29,80

4646 Super Greens (220 gram)

VitaKruid

€ 46,70

€ 39,70

4754 Bio Nutriënt l-Tryptofaan (60 vcaps)

CellCare

€ 21,90

€ 17,52

5400 Vitamine D3 15 mcg (90 softgel)

Bonusan

€ 11,00

€ 8,25

5696 Luchtweg Formule (60 vcaps)

VitOrtho

€ 19,95

€ 14,96

5861 Delima Feminin (10 ovula)

Pekana

€ 14,90

€ 11,18

5878 Glucosamine Summum (120 tab)

Supplemed

€ 35,90

€ 26,92

6096 CalAsorb (180 tab)

Lamberts

€ 27,50

€ 20,62

6097 Salvestrol Prostaat (60 caps)

Vitals

€ 39,95

€ 29,96

6213 Elke Dag (90 tab)

Vitals

€ 49,95

€ 37,46

6599 True Superfood (400 gram)

Vitals

€ 65,00

€ 48,75

Prijswijzigingen voorbehouden Vermeld hier uw adresgegevens:

28

Normaal

Uw naam: (Dhr/Mevr):

Lidmaatschap nr.:

Adres:

Geboortedatum:

Postcode & Woonpl.:

E-Mailadres:

Telefoonnummer:

(evt.) voorschrift van:

Boekenlijst Deze boeken kunt u bestellen bij de Moermanvereniging. Wilt u één of meerdere boeken toegestuurd krijgen, geef dan op uw bankoverschrijving het juiste bedrag en de titels van de gewenste boeken. Geen geld opsturen! Het gironummer waarop u kunt bestellen is: 355.999 t.n.v. De Moermanvereniging Postbus 508 2400 AM Alphen aan den Rijn. De prijzen zijn inclusief verzendkosten binnen Nederland. Daarbuiten wordt € 3,50 extra berekend.

01. Dr. Moerman, een weg tot genezing, C. van Groningen en A. Ronhaar 02. U kunt meer dan u denkt, aanvullende maatregelen om kanker te helpen voorkomen en genezen, Hans Moolenburgh sr. 09. Verhütung und Heilung von Krebs, Jac. Landman 10. Die Moerman-Krebs-Diät, E. Wannee-Immerzeel 17. A solution to the Cancer Problem 24. Kookboek, Lia v.d. Geest en Lydia Sleutel 28. De actuele voedingstabel, wat zit waar in? 29. Retrospectief onderzoek naar de effectiviteit van de Moermantherapie 37. Het Gouden boekje voor de Gezondheid, G.E. Schuitemaker Voor meer boeken van de heer Schuitemaker zie: www.gezondeboeken.nl 41. Bondgenoot, autobiografie van een immuuncel, Henk Fransen 42. De helende factor, Bob Th. Hornstra 44. Voed je goed, voel je goed, Monique van den Assum 45. Dvd ‘Geef ziekte geen kans, eet en leef gezond’, Kees Braam

€ 12,75 € 16,50 € 4,95 € 6,95

Koopt u onze verrassingstas! Met in ieder geval de complete jaaruitgave van Uitzicht 2012. Leuke hebbedingetjes en heel veel informatie! Een gezond en prachtig cadeau om weg te geven.

€ 15,00

€ 11,30 € 25,00 € 6,80 € 6,80 € 7,95 € 7,95 € 9,50 € 20,40 € 12,50

Advertenties

Gezond leven Gezond blijven 10% kort i Rood ng bij de e Ro os

Een leven lang vitaal! Squalene is een bijzondere stof die zowel in het menselijk lichaam als in de natuur wordt aangemaakt. Het behoort tot een speciale groep antioxidanten, de zogenaamde isoprenoïden en wordt uit de levertraan van de diepzee dogfish verkregen. Squalene heeft het vermogen om zuurstof toe te voegen aan de menselijke cel. Hierdoor beschermt het de cellen waardoor het lichaam wordt behoed voor de ziekmakende moleculen. Issho Genki® Squalene iP6 is een veelzijdig, natuurlijk en zuiver voedingssupplement dat uw lichaam weer in balans brengt.

Versnelt herstel

Toename energie, vitaliteit en uithoudingsvermogen Beschermt tegen vroegtijdige veroudering van de huid

Beschermt tijdens chemotherapie en bestraling Beschermt cellen en weefsels

Fyto-Life van Hogendorpplein 28 5051 SR Goirle T: +31 (0) 13 534 6437 F: +31 (0) 13 530 2247 E: [email protected] W: www.fyto-life.nl www.isshogenki.com

www.vitortho.nl

NIEUW!

BIOLOGISCH ACTIEF De nieuwe producten van VitOrtho zijn met de grootste zorg vervaardigd. Hierbij wordt rekening gehouden met mens en natuur. Alle producten zijn zeer goed opneembaar door het lichaam.

Topkwaliteit voedingssupplementen met een gezonde prijs

29

algemene informatie De Moermanvereniging voor natuurlijke kankerbestrijding stelt zich ten doel welzijn en belangen te behartigen van patiënten die met de Moermantherapie worden behandeld, en zoveel mogelijk bekendheid te geven aan deze therapie ter bestrijding van kanker.

Bestuur Vriendelijk verzoek alle post bestemd

Administratie/ algemene informatie

Informatie lezingen en kooklessen

voor het bestuur te zenden aan:

De administratie van de vereniging

Schriftelijke vragen naar:

Postbus 508

wordt gevoerd door de heer

Postbus 508

2400 AM Alphen aan den Rijn

Wim Kuling.

2400 AM Alphen aan den Rijn

Voorzitter:

Centraal Bureau:

Dave Schut

Postbus 508

Eefde

2400 AM Alphen aan den Rijn

Postzegel insluiten.

Klachten van patiënten

Telefoon: (0172) 49 79 44 (werkdagen Secretaris:

tussen 09.00 uur en 13.00 uur)

Johan Klumpenaar

Fax: (0172) 47 06 44

President Wilsonlaan 33

E-mail: [email protected]

4334 GB Middelburg Telefoon: (0118) 63 59 89 E-mail: [email protected] Penningmeester: Nico Sleeuwenhoek De Eendracht 20 2614 LX Delft Telefoon (015) 2562921 E-mail: [email protected] Marketing: Sietze Blom Buitenom 1 8314 AM Bant Telefoon: (0527) 26 18 25 E-mail: [email protected] Interne contacten: Jan Bor Schoolstraat 1 4221 LR Hoogblokland Telefoon: (0183) 56 36 28 E-mail: [email protected] Jan Meijerink De Bese 2 7722 PD Dalfsen

Aanmelding nieuwe leden Schriftelijk bij het Centraal Bureau of via de website.

Lidmaatschap

(automatische incasso), € 29,- per kalender­jaar (acceptkaart). Voor Belgische leden minimaal € 37,- (accept € 42,-) op rekening ING bank 335-0078672-51 t.n.v. Moerman­vereniging. Voor de overige leden in Europa € 37,- (accept € 42,-), buiten Europa € 42,- (accept € 47,-). Een kleine ‘overbetaling’ op de minimumcontributie wordt zeer op prijs gesteld. Contributie giro 42.39.229 t.n.v. Moermanvereniging te Alphen aan den Rijn. Opzegging lidmaatschap: vóór 1 december van het lopende jaar. Administratiekosten: € 3,50 wanneer een herinnering gestuurd moet worden.

E-mail: [email protected]

worden à € 5,25 per exemplaar. Dit kan schriftelijk of telefonisch bij het Centraal Bureau.

Hans Stoop

Internet

4611 KS Bergen op Zoom Telefoon: (0164) 25 04 61

www.moermanvereniging.nl

E-mail: [email protected]

E-mail: [email protected]

Adviseurs: Cor van Groningen Bob Hornstra Piet Sijpersma

Vaartstraat 247, 1075 RM Amsterdam

Advertenties Uitzicht

Groot Vijverdal 21 6822 MB Arnhem Telefoon: 06 44386268 Zeeland/West-Brabant Dhr. H. Stoop Coehoornstraat 40 4611 KS Bergen op Zoom Telefoon: (0164) 25 04 61 Den Haag Mevr. R. Rosier Gerrit van de Veenlaan 216 2552 WN Den Haag

aangevraagd bij:

Telefoon: (070) 391 02 79

J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36, 6006 LL Weert

Friesland

Telefoon: (0495) 53 22 20

Mevr. T. Meesters

E-mail: [email protected]

Singel 7 8771 SV Nijland

Stichting Steunfonds Amnestie

Telefoon: (0515) 56 98 13 Groningen/Drenthe

Giro 3290997 t.n.v. de Stichting

Mevr. H. Prins

Steunfonds Amnestie, Reijerskoop

Schout Poelmanweg 32

291, 2771 BL Boskoop of via ING

9617 BX Harkstede

bank, rekeningnummer 67.20.27.240

Telefoon: (050) 404 22 46

t.n.v. Stichting Steunfonds Amnestie in Boskoop.

Limburg

Bovenstaande rekeningnummers van

De heer J.H.P. Peters

Stichting Steunfonds uitsluitend te

Oude Heerweg 145

gebruiken voor giften.

5941 EK Velden

De stichting Steunfonds Amnestie is

Telefoon: (077) 472 14 53

door de Belastingdienst erkend als

E-mail: [email protected]

algemeen nut beogende instelling (ANBI), sinds 01-01-2008. Een schen-

Noord-Holland Noord

king aan deze stichting is aftrekbaar

Vacature

van de inkomstenbelasting (binnen de daarvoor geldende regels).

Overijssel Dhr. G.J.W. Tretmans

Legaten Wie het Steunfonds testamentair wil gedenken, wordt aanbevolen gebruik te maken van de volgende formulering: ‘Ik legateer aan de Stichting Steunfonds Amnestie, gevestigd te Elst (Gld) de som van €……… vrij van rechten en kosten’.

Regio-secretariaten Patiëntenvoorlichting

Mevrouw R. van Elk

Advertentietarieven kunnen worden

Losse nummers Uitzicht Losse nummers kunnen (na)besteld

Coehoornstraat 40

federatie Additieve Geneeskunde)

Nieuwe leden: € 25,- per kalender­jaar

Telefoon (0529) 42 71 45

Wetenschap en artsencontact:

Stichting Klachtrecht AAG (Artsen-

Gelderland

Amsterdam en Wijde Omgeving

Telefoon: 088-2424240 (Infolijn)

Mevr. T. Visser

Of voor algemene informatie over de

Quellijnstraat 128

vereniging: (0172) 49 79 44

1073 XL Amsterdam

Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo Telefoon: (0546) 56 94 11 Rotterdam Dhr. M. Ouwehand Statenweg 405 3039 HP Rotterdam Telefoon: (010) 467 78 64 Mobiel: 06 23234874 Rijnmond/Westland Vacature

Telefoon: (020) 675 41 50

(Zie ook colofon pagina 27)

30

Activiteiten 23 februari – Someren-Heide Lezing Annie Tenbült Thema: ‘De Moermantherapie en wat het mij heeft gebracht’. Datum: Zaterdag 23 februari Tijd: 14.00 tot ca. 16.30 uur locatie: Lambertushoeve, Michelslaan 9, 5712 PL Someren-Heide Info: 0493-472597, e-mail: [email protected] Opgave: Vooraf aanmelden is noodzakelijk i.v.m aantal zitplaatsen. Kosten: € 10,- (incl. koffie/thee en koek). Opbrengst is voor een goed doel . Parkeren: Je wordt opgewacht door een 'parkeerwacht'. Carpoolen: I.v.m beperkte parkeergelegenheid en minimale belasting voor buurt en milieu, graag zoveel mogelijk mensen in één auto. Voor mensen bij jou uit de buurt kun je bellen met de organisatie.

Bevochtiger & Luchtreiniger. Twee in één. Droge lucht is moeilijk te reinigen. Bevochtigen + reinigen is effectiever. r - Kw al elle ts

it ite

Be s

d Sin

sm

r

• Het Origineel • jaa

Advertenties

eer d an 3

0

Binnen 14 dagen niet tevreden geld terug. Exclusief verkrijgbaar bij: Harense Smid * EXPERT * EP EUROPART * SATURN * Media Markt

Uiterst eenvoudig: Bediening, Reiniging, Hantering Zonder filterkussen: hygiënisch, probleemloos, eenvoudig onderhoud Geen stoomvorming Venta Airwasher – Het Origineel: > Een bestseller sinds meer dan 30 jaar. > Onovertroffen kwaliteit van de uitvinder van de Airwasher. > reddot design award winner.

Made in Germany · Nr. 1 in Europa Wereldwijd unieke techniek Tel: 040 - 254 43 61 · Fax: 040 - 254 05 35 E-mail: [email protected] · www.venta-airwasher.nl

The Original

In het volgende nummer van Uitzicht • Toename kanker niet alleen vanwege vergrijzing • Klaas Riepma: Aan de slag met ervaringen tijdens ziekbed Jochem • Chinese medicijnen in opmars

31