Jaargang 38 Mei 2011 Uitgave van MMV

4

Jaargang 38 Mei 2011 Uitgave van MMV

Dave Schut nieuwe voorzitter MMV • Annette ter Heijden: 'Op zoek naar evenwicht tussen eten en bewegen' • Algemene Ledenvergadering Baarn Onrust rond voedingssupplementen • Lesje immunologie voor beginners

algemene informatie Gevaar

De Moermanvereniging voor natuurlijke kankerbestrijding stelt zich ten doel welzijn en belangen te behartigen van patiënten die met de Moermantherapie worden behandeld, en zoveel mogelijk bekendheid te geven aan deze therapie ter bestrijding van kanker.

Bestuur

Administratie/ algemene informatie

Vriendelijk verzoek alle post bestemd

Patiëntenvoorlichting

Gelderland Mevrouw R. van Elk

Telefoon 088-2424240 (Infolijn)

Utrechtseweg 84

voor het bestuur te zenden aan:

De administratie van de vereniging

Of voor algemene informatie over de

6812 AH Arnhem

Postbus 508

wordt gevoerd door de heer

vereniging: (0172) 49 79 44

telefoon (026) 844 95 16

2400 AM Alphen aan den Rijn

Wim Kuling.

Voorzitter:

Administratie-adres:

Dave Schut

Postbus 508

Eefde

2400 AM Alphen aan den Rijn

Schriftelijke vragen naar:

4341 GC Arnemuiden

(0575) 54 74 34

telefoon (0172) 49 79 44 (werkdagen

Postbus 508

telefoon (0118) 60 18 68

tussen 09.00 uur en 13.00 uur)

2400 AM Alphen aan den Rijn

Secretaris:

fax (0172) 47 06 44

Postzegel insluiten.

Johan Klumpenaar

e-mail: [email protected]

Zeeland/West-Brabant Mevr. K. Walhout Oranje Nassaustraat 26

Den Haag Mevr R Rosier

Klachten van patiënten

Vlissingen (0118) 63 59 89

Informatie lezingen en kooklessen

Aanmelding nieuwe leden

Gerrit van de Veenlaan 216 2552 WN Den Haag

Stichting Klachtrecht AAG (ArtsenPenningmeester a.i.

Schriftelijk of telefonisch bij de

federatie Additieve Geneeskunde)

Rob Kappé

administratie.

Vaartstraat 247, 1075 RM Amsterdam

telefoon (070) 391 02 79 Friesland Mevr. T. Meesters

Lidmaatschap

Advertenties Uitzicht

Nieuwe leden: € 22,- per kalender­jaar

Advertentietarieven kunnen worden

(automatische incasso).

aangevraagd bij:

Jan Bor

Voor Belgische leden minimaal

J.P.H. Geraats

Groningen/Drenthe

Hoogblokland

€ 35,50 op rekening ING bank

Louis Regoutstraat 36, 6006 LL Weert

Mevr. H. Prins

335-0078672-51 t.n.v. Moerman­

telefoon (0495) 53 22 20

Schout Poelmanweg 32

Hans Stoop

vereniging. Voor de overige leden in

e-mail: [email protected]

9617 BX Harkstede

Bergen op Zoom

Europa € 35,50, buiten Europa € 40,-.

Bestuursleden: Bant

Singel 7 8771 SV Nijland

Sietze Blom

Een kleine ’overbetaling’ op de

telefoon (0515) 56 98 13

telefoon (050) 404 22 46

Stichting Steunfonds Amnestie

minimumcontributie wordt zeer op

Cor van Groningen

prijs gesteld.

Drs. Bob Hornstra

Contributie giro 42.39.229 t.n.v.

Giro 3290997 t.n.v. de Stichting

Oude Heerweg 145

Piet Sijpersma

Moermanvereniging te Alphen aan

Steunfonds Amnestie, Reijerskoop

5941 EK Velden

den Rijn. Opzegging lidmaatschap:

291, 2771BL Boskoop of via ING

Tel (077) 472 14 53

vóór 1 december van het lopende

bank, rekeningnummer 67.20.27.240

e-mail: [email protected]

jaar. Administratiekosten: € 3,50

t.n.v. Stichting Steunfonds Amnestie

wanneer een herinnering gestuurd

in Boskoop.

Noord-Holland Noord Vacature

De heer J.H.P. Peters

moet worden.

Bovenstaande rekeningnummers van Stichting Steunfonds uitsluitend te

stichting Steunfonds Amnestie zijn

gebruiken voor giften.

Overijssel Dhr. G.J.W. Tretmans

door de Belastingdienst erkend als

Legaten

algemeen nut beogende instelling

Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo

(ANBI), sinds 01-01-2008. Een schen-

telefoon (0546) 56 94 11

king aan onze stichting is aftrekbaar

Wie het Steunfonds testamentair wil

van de inkomstenbelasting (binnen

gedenken, wordt aanbevolen gebruik

de daarvoor geldende regels).

te maken van de volgende formulering:

Rotterdam

‘Ik legateer aan de Stichting Steun-

Dhr. M. Ouwehand

fonds Amnestie, gevestigd te Elst (Gld)

Statenweg 405

de som van €……… vrij van rechten en

3039 HP Rotterdam

kosten’.

telefoon (010) 467 78 64

Internet www.moermanvereniging.nl

Gevaarlijker dan deze publicatie, waarvan het effect gelukkig als een nachtkaars doofde, zijn de voornemens van de Europese Unie om voedingssupplementen aan banden te leggen. ‘Direct gevaar, dichtbij huis’, zegt dr. Gert Schuitemaker. Ik zou moeiteloos reeksen voedingsmiddelen en dranken kunnen opnoemen, die veel riskanter voor onze gezondheid zijn dan de supplementen waar overheden blijkbaar over struikelen; producten die echt gevaar opleveren voor de volksgezondheid. Maar daar hoor je verrassend weinig over.

Limburg

Adviseurs:

De Moermanvereniging en de

Voedingssupplementen houden nog altijd de gemoederen bezig en de pennen in beweging. Het is een van die onderwerpen waarover iedereen een mening heeft en die buitengewoon graag wil ventileren. Waar voor de een de effectiviteit van voedingssupplementen uit eigen ervaring boven alle twijfel verheven is, probeert een ander te overtuigen van de nutteloosheid ervan. Blijkbaar is het zo’n geliefkoosd onderwerp dat zelfs de Consumentenbond er wat in zag en recent suppletie van vitamine C op de korrel nam. Waar bemoeien ze zich mee! Moet ik aannemen dat er bij deze bond een groter licht is opgegaan dan bij meervoudig Nobelprijswinnaar Linus Pauling, die de effectiviteit van vitamine C al lange tijd geleden ruimschoots heeft aangetoond? Kom nou!

Mensen die voedingssupplementen gebruiken, werken doorgaans bewust aan hun gezondheid. Het zijn mensen die een heleboel onverstandige dingen laten staan. Over de onvoorstelbare consumptiedwang van ongezonde producten hoor je betrekkelijk weinig, laat staan dat er Europese regelgeving wordt voorbereid om die ziekmakende consumptie te doorbreken en aan banden te leggen. Supplementen zijn een gemakkelijker doelwit. Als de (Europese) overheid werkelijk de volksgezondheid wil bevorderen, kan ze beter proberen de overconsumptie aan banden te leggen en mensen meer verantwoordelijkheid te geven voor hun eigen gezondheid. Maar dat is waarschijnlijk niet goed voor de economie.

mobiel 06 23234874

e-mail: [email protected]

Regio-secretariaten Rijnmond/Westland Amsterdam en Wijde Omgeving

Vacature

Wisseling van de wacht en eerste ambassadeur

4

Het is een jaarlijks weerkerend gebeuren: de Algemene Ledenvergadering van MMV. Dit keer vond de ontmoeting tussen bestuur en leden plaats op 23 april in Het Brandpunt in Baarn. Zittende bestuurders namen afscheid, nieuwe traden aan. Op deze stralende zaterdag werden bovendien de eerste ambassadeurs van de vereniging geïnstalleerd.

Binnen twee jaar naar 10.000 leden Het is maar dat u het weet: als het aan de nieuwe voorzitter Dave Schut ligt, heeft MMV over twee jaar 10.000 leden. Daar mikt hij op, zich realiserend dat dit een pittige inspanning vergt. Overigens is die groeit geen doel op zich zelf, zegt hij. “Waar het uiteindelijk om gaat, is dat we heel veel mensen kunnen dienen.” Hij en twee andere nieuwe bestuurders presenteren zich op de pagina’s 8 tot en met 10.

Evenwicht tussen eten en bewegen Dat je met goede voeding je gezondheid in positieve zin kunt beïnvloeden is in de kring van MMV geen nieuws, evenmin als het omgekeerde: met slecht voedsel bereik je een negatief resultaat. Het thema ‘eten’ fascineert Annette ter ­Heijden. Zij ging op zoek naar het voedings­patroon van onze verre voorouders en baseerde daar haar adviezen op. Een zoektocht naar de balans tussen eten en bewegen.

Supplementen: direct gevaar, dichtbij huis Al geruime tijd is het behoorlijk onrustig op de markt van de voedingssupplementen. De wildste verhalen doen de ronde en volgens sommige onheilsprofeten is het einde van de vrije verkrijging ervan in zicht. Dat is niet juist. Maar er is wel degelijk reden voor de huidige onrust rond de voedingssupplementen, vindt dr. Gert Schuitemaker.

Immunologie voor beginners Ons afweersysteem is een ingenieus instrument bij het bewaken van onze gezondheid. Dat systeem houdt indringers op afstand, alarmeert en herstelt schade. Een belangrijke rol in dat proces is weggelegd voor de dendritische cellen. Een lesje immunologie voor beginners van oncoloog Joost Lesterhuis.

8

12

18

30

Mevr. T. Visser Quellijnstraat 128 1073 XL Amsterdam telefoon (020) 675 41 50

2

(Zie ook colofon pagina 27)

Cor van Groningen eindredacteur Uitzicht

3

. n a m r e o M , n e v e l k ij r r u Natu

Algemene Ledenvergadering Baarn

Voor het eerst na vele jaren heeft de Algemene Ledenvergadering van MMV zaterdag

Wisseling van de wacht

23 april besloten tot een beperkte verhoging van de contributie. Lange tijd kon het bedrag

Tijdens de Algemene Ledenvergadering van MMV van 23 april werd afscheid genomen van de bestuursleden Margreet Heijerman-Strating (PR) en Jan Strating (bestuurslid). Beiden maakten vanaf 2007 deel uit van het bestuur. Ze zijn dochter en zoon van de oprichtster van de vereniging Gré Strating-IJben. Jan blijft voorlopig nog aan MMV verbonden: hij is betrokken bij de ambassadeursopleiding. Bloemen en een geschenk onder couvert begeleidden hun afscheid.

dat de leden jaarlijks voor hun lidmaatschap betalen op hetzelfde niveau gehandhaafd worden, mede doordat er enkele keren een speciale actie werd gehouden.

D

e knoop moest nu, in het zicht van afnemende inkomsten, worden doorgehakt: de contributie gaat met enkele euro’s omhoog: € 2,50 per jaar voor leden die via een machtiging betalen en met € 3,50 voor leden die per acceptgiro hun contributie voldoen. ­De contributie van leden in Europa gaat met circa € 4,50 omhoog. Een contributieverhoging is geen onderwerp

met Koninginnedag, werd de vergaderdatum een week vervroegd en wordt nu gehouden op zaterdag 21 april. De vergadering nam kennis van de jaarverslagen van secretaris en penningmeester. Voor Johan Klumpenaar was het de eerste keer dat hij het jaaroverzicht presenteerde. Waarnemend penningmeester Rob Kappé presenteerde

liet hij alle voorgaande ‘gezichten’ van de vereniging de revue passeren. Het nieuwe ontwerp is van het communicatiebureau KEPCOM in Delft, dat al vele jaren producten, waaronder het magazine Uitzicht, verzorgt. De huisstijl is gebaseerd op een krachtig letterbeeld ‘MMV’ met daaronder de tekst: ‘Natuurrijk leven. Moerman’. Zo zijn voor de vereniging belangrijke

Contributie MMV na jaren iets verhoogd waar mensen enthousiast van worden, maar de leden die op deze stralende zaterdag de ALV bijwoonden, hadden er alle begrip voor. Voor de (ook na de verhoging nog steeds lage) contributie krijgen MMV-leden tien keer per jaar het magazine Uitzicht en genieten ze ook nog flinke kortingen op de aankoop van voedingssupplementen.

Matige belangstelling

De belangstelling voor de jaarlijkse ontmoeting in Het Brandpunt in Baarn was dit keer iets minder dan voorgaande jaren. De keuze voor de zaterdag voor Pasen bleek geen gelukkige greep. Dat hadden enkele leden ook laten weten en het bestuur verbond er voor de ALV in 2012 direct consequenties aan. Voor 2012 was aanvankelijk 28 april voor­ gesteld, maar omdat dit ook een lang vrij weekend zal worden in verband

4

de jaarcijfers, de begroting 2011 en deed verslag van de financiële stand van zaken bij het Steunfonds Amnestie. De financiële commissie van MMV had schriftelijk laten weten de financiële huishouding in orde te hebben bevonden. Waarnemend penningmeester Kappé, die vorig jaar officieel afscheid had genomen maar onofficieel in functie bleef omdat nog geen opvolger voor hem is gevonden, kreeg behalve bloemen en een geschenk een hartelijk applaus voor zijn inspanningen van het afgelopen jaar.

‘Nieuw gezicht’

Na een korte pauze die op de bestuursverkiezing volgde, verzorgde Cor van Groningen, eindredacteur van Uitzicht en adviseur van het bestuur, een korte presentatie van de nieuwe huisstijl van MMV. In die presentatie

Eveneens werd afscheid genomen van technisch voorzitter Hans Blauwbroek, die sinds anderhalf jaar het voorzitterschap waarnam. Hij kon het stokje overdragen aan drs. Dave Schut, die met algemene stemmen tot nieuwe voorzitter werd gekozen. Tevens maakten twee andere bestuursleden hun opwachting: Sietze Blom en Jan Bor. Ook zij werden door de Algemene Ledenvergadering met algemene stemmen gekozen. De nieuwe voorzitter en de beide nieuwe bestuursleden stelden zich in een korte presentatie aan de vergadering voor. In dit nummer kunt u nader kennismaken met de drie nieuwe bestuurders.

Eerste tien MMV-ambassadeurs aangesteld Tien leden van MMV kregen tijdens de Algemene Ledenvergadering op 23 april uit handen van bestuurslid Jan Strating een aanstellingsbrief als ambassadeur van MMV. Het zijn: Han en Klazien van der Toorren (Nijkerk), Tjitske Meesters (Nijland), Joke Roelofsen (Putten), Janny Baan (Rijssen), Annie Tenbült (Knegsel), Rob Kappé ( Boskoop), Gert Tretmans (Almelo), Tineke Visser (Amsterdam) en Elly Best (Ede). Hoewel de cursus voor ambassadeurs nog maar pas is gestart, vond de benoeming van deze leden nu al plaats vanwege de jarenlange ervaring waarover zij beschikken.

kernbegrippen harmonisch samen­ gevoegd in een ‘nieuw gezicht’ voor MMV.

Middagprogramma

De leden die de jaarlijkse ontmoeting bijwoonden, kregen naar vertrouwd gebruik een aantrekkelijke lunch aangeboden, verzorgd door de medewerkers van Het Brandpunt. De ontspanningsmomenten werden met pianomuziek begeleid. Het middagprogramma werd verzorgd door dr. Gert Schuitemaker, columnist van Uitzicht en deskundige op het gebied van voedingssupplementen, met een lezing over het onderwerp ‘Onrust rond supplementen’. De bijeenkomst werd na zijn lezing informeel afgesloten met een drankje en onderlinge ontmoetingen.

5

OVERPEINZINGEN... Vrolijk Paasfeest Ruim een week ziekenhuisopname en een operatie confronteerden mij weer eens met de kwetsbaarheid van het bestaan. De ingreep was niet levensbedreigend, wel noodzakelijk en ook belastend. Inmiddels ben ik weer op de hoogte van de gang van zaken in een ziekenhuis. Ook hier heeft het parttime werken toegeslagen. Er waren nogal wat wisselingen van de wacht, waardoor een patiënt veel verschillende zorgverleners aan zijn bed krijgt. De vele korte contacten belemmeren het opbouwen van een vertrouwensband. Echter, iedereen doet zijn best.

Elke Dag van het jaar precies wat u nodig heeft Elke Dag is de nieuwe multi van Vitals en blinkt uit in samenstelling en opneembaarheid. Zo bevat Elke Dag vitamine D3 en vitamine K2 en is van vitamine B6 de biologisch actieve vorm P5P gebruikt. Voor de magnesium hebben we gekozen voor de superieure bisglycinaat vorm. De calcium is uit rode alg en deze natuurlijke bron biedt daarmee ook een breed scala aan spoorelementen. Ook aan de dosering is veel aandacht besteed, zo bevat Elke Dag 400 mcg foliumzuur en 125 mcg B12. Bovendien bevat Elke Dag citrus bioflavonoïden, natuurlijk luteïne en maar liefst 30 mg Q10. Kom alles te weten over deze nieuwe multi van Vitals op de website www.elkedagmulti.nl. U zult zien dat we niet overdrijven, precies wat u elke dag nodig heeft. Elke Dag bestellen kan overigens heel eenvoudig via onder andere de Roode Roos of www.allesvanvitals.nl.

puur en werkzaam www.vitals.nl

Wij weten het allemaal, ons bestaan is kwetsbaar. Ziekte, ongeluk en sterven liggen altijd op de loer. Gelukkig denken wij daar niet voortdurend aan. Wij leven ons leven met volle agenda’s en zijn druk. Druk met werk, gezin, huis en haard, relaties, televisie, spelletjes, hobby’s enzovoort. Op weg naar morgen hebben wij NU altijd haast. Dat is de kwaal van deze tijd. Onthaasten is gemakkelijker gezegd dan gedaan, echter niet als je in het ziekenhuis ligt. Alles wat eerst geen uitstel duldde, ligt gewoon stil en…, de wereld draait toch door. Dat is een leermoment. Tijd genoeg dus om na te denken en te praten. De gesprekken met mijn kamergenoot gingen onverwacht diep. Ik noem hem Luuk. In esoterische kringen zegt men wel dat iedereen je leraar kan zijn, en in dit geval was het zo. Ik herkende zijn manier van leven als ware ‘levenskunst’. Zijn reflectieve levenshouding was verrassend genoeg precies de concretisering van wat ik maandelijks op deze plaats in mijn ‘overpeinzingen’ probeer te verwoorden. Opeens, nu vier jaar geleden, werd bij Luuk prostaatkanker geconstateerd. Operaties, bestraling en chemotherapie mochten niet baten. De uitzaaiingen gingen verder. Zijn ondraaglijke pijnen worden onderdrukt met een handje vol pijnstillers en een ingenieus in zijn buik geïmplanteerd apparaat. Klagen deed Luuk niet. In tegendeel, hij was opgewekt en humoristisch. Hij vertelde over zijn leven, over zijn ziekte en over zijn vrouw. Zij was een jaar geleden na een moeilijk ziekbed aan kanker

gestorven. Hij sprak positief over zijn leven, samen met vrienden en familie. Dat goede leven zou zo blijven. ‘Gelukkig zijn’ was een levenshouding geworden. Zijn kinderen zijn – uiteraard- op de hoogte van zijn situatie, maar hij belast hen niet met zijn dagelijkse zorgen en problemen. Alleen al de organisatie van zijn medicijngebruik is welhaast een dagtaak. Behalve thuishulp en wat burenhulp is hij toch volledig selfsupporting. Hij zei uit te zien naar het komend Paasfeest, wanneer hij nog eenmaal al zijn naasten en geliefden om zich heen zou hebben. Onthaasten en zelfbezinning zijn niet alleen voor ernstig zieken van belang. Waarom wachten met nadenken tot je ziek wordt? De cruciale levensvragen naar zingeving en geluk zijn voor iedereen van belang. Komt zin vanzelf aanwaaien, heeft de wereld als zodanig zin of moet iedereen zelf zin geven? Het beantwoorden van die vragen kost tijd; tijd die wij ons meestal niet gunnen. Wie, zoals Luuk, toch regelmatig over dergelijke levensvragen nadenkt, gaat dingen in een ander licht bezien. Wat eerst belangrijk leek, blijkt opeens waardeloos te zijn, en omgekeerd. Geluk blijkt opeens niet DAAR te liggen, maar heel dichtbij, namelijk in jezelf. Dat is een gelukkige omstandigheid, want geluk is te kostbaar om het over te laten aan externe toevallige omstandigheden die je niet in de hand hebt. Onze eigen invloed op ons leven is weliswaar ook gering, maar niet nihil, en –als het om levenshouding en geluk gaat- zelfs beslissend. Denken is namelijk vrij. De kunst is te kiezen voor een levenshouding die recht doet aan de feiten van ons bestaan dat onvermijdelijk kwetsbaar en eindig is. Bij Luuk zag ik het gebeuren, heel concreet in levende lijve. Hij was zijn boosheid, verdriet, angst en pijn innerlijk voorbij. Zijn lot kon hem niet meer deren, noch zijn sterven. Het voelde wat ongemakkelijk toen Luuk bij zijn vertrek mij moed insprak. Mijn respons van ‘vrolijk Pasen’ had een bittere bijklank, niet voor hem. Hij zal gelukkig zijn. Rein Stoel

Reacties: [email protected] of schriftelijk via de redactie van dit blad. Informatie en contact via www.filosofischepraktijk.eu of telefonisch (026) 339 08 15.

7

Natuu rrijk leven, Moerman.

rrijk leven, Moerman.

Natuu rrijk leven, M

Natuu rrijk leven,

Natuu rrijk leven, Moerman.

Groei voor nieuwe MMV-voorzitter Dave Schut belangrijk onderdeel van missie Natuu rrijk leven, Moerman.

Binnen twee jaar naar 10.000 leden Natuu rrijkA

Tekst en foto: Jan van Klinken

leven, Moerman.

MMV. Hij heeft er zin in want er is

l enkele maanden draait hij achter de schermen mee om zicht te krijgen op wat hem als voorzitter te wachten staat. Hij kent de organisatie al heel lang maar alleen oppervlakkig. Wat hem vooral aanspreekt, is dat MMV van veel betekenis is en kan zijn voor grote groepen mensen. De publieke zaak, het dienen van de maatschappij heeft zijn hart. Zo maakt hij sinds 2002 met veel plezier deel uit van de gemeenteraad van Lochem.

werk aan de winkel en dat ligt hem

Net ietsje anders

Tijdens de Algemene Ledenvergadering van 23 april werd Dave Schut

(45) met algemene stemmen gekozen als de nieuwe voorzitter van

wel. Zijn eerste doel is doorgroeien naar 10.000 leden!

Wat hem tijdens zijn kennismakingsperiode is opgevallen, is dat iedereen een eigen invulling geeft aan het begrip Moermantherapie. “Dat geldt ook voor Moermanartsen. Ze doen het allemaal net ietsje anders”, heeft hij gemerkt. “In die diversiteit schuilt op zich een deel van de kracht van deze waardevolle benadering. Die moeten we vooral niet kwijtraken. Maar in de communicatie naar buiten toe zou het, wat mij betreft, erg gewenst zijn als er op een aantal punten meer eenduidigheid komt. Als je bij een fabriek werkt die pindakaas maakt, weet iedereen wat je met pindakaas bedoelt. Zo zou het ook bij MMV moeten zijn. Als we het hebben over de Moermantherapie, moet volstrekt helder zijn wat we daaronder verstaan." Hij wil ook graag stimuleren dat er accenten worden gelegd. "Zetten we de focus op de kwaliteit van leven? Of richten we ons vooral op preventie? En welke voordelen zijn er verder nog? Het is van groot belang dat we dat zo helder mogelijk formuleren. Alleen dan kunnen we met een duidelijk verhaal naar buiten toe. Anders kunt je er nog zoveel geld insteken maar dan zal het weinig baten.” In z’n algemeenheid zijn er voor hem genoeg aanwijzingen dat de Moermantherapie van grote waarde is. "Ik heb in

8

mensen kunnen dienen. Als we er op goede gronden van overtuigd zijn dat de Moermantherapie van groot belang is bij de preventie van kanker en tevens bij het behoud van een goede levenskwaliteit als mensen voor kanker behandeld worden, dan ligt het voor de hand daarvan zoveel mogelijk mensen op de hoogte te brengen.”

Hard werken, vrijheid, buitenleven Dave Schut is geboren in Groningen en getogen in Delfzijl. Zijn eerste jaren bracht hij door in een vooronder: zijn vader was binnenschipper. Hij heeft een academische opleiding Bestuurskunde gevolgd, woont in Eefde en heeft twee kinderen (van 10 en 11 jaar).

Natuu rrijk leven, Moerman. Imago

Daarbij moeten grote hobbels worden genomen. Zijn ervaring is dat de Moermantherapie redelijk bekend is maar een heel slecht imago heeft. “Dat is een hele uitdaging en er is een grote inspanning voor nodig. Een negatief imago ombuigen is te doen maar dat gaat bepaald niet vanzelf.” Wat hem een goed gevoel geeft bij het aangaan van de uitdaging, is de professionele kwaliteit die hij bij de andere bestuursleden heeft aangetroffen. “Er zitten bijvoorbeeld mensen bij met ondernemerskwaliteiten en die zal de vereniging de komende jaren hard nodig hebben.”

Van zijn ouders kreeg hij gedrevenheid mee: de wil om je talenten te gebruiken. “Daar krijg je ook veel voor terug”, is zijn ervaring. Andere elementen die hem erg aanspreken zijn: hard werken, ondernemerschap, zelfstandigheid, vrijheid en het buitenleven.

Zelf is hij van huis uit bestuurskundige. Waar hij zich vooral op zal richten, is de organisatie zodanig neerzetten dat het gedachtegoed van de vereniging verder kan worden uitgebouwd.

de loop der jaren tientallen patiëntenverhalen gehoord. Daar ben ik van onder de indruk geraakt. Dat was voor mij een reden temeer om deze uitdaging aan te gaan. Maar we zijn niet klaar."

Groei

Wat voor hem meespeelt bij het streven naar eenduidigheid, is dat hij naar eigen zeggen “een rationalist” is met een we-

tenschappelijke achtergrond. In relatie tot MMV betekent dat voor hem dat patiëntenverhalen veelzeggend zijn maar dat daarmee het huiswerk niet is gedaan. “Ze hebben wel heel veel zeggingskracht maar we moeten ook nadenken over de vraag welke conclusies we eraan kunnen verbinden en hoe we ermee naar buiten kunnen treden." Zich naar buiten toe presenteren staat

bij hem hoog op het verlanglijstje. “Voor de groei van de vereniging is dat zonder meer noodzakelijk. Daarom zal ik daar hoog op inzetten. De vereniging moet over twee jaar 10.000 leden hebben. Dat is wat ik me ten doel stel. Als dat niet lukt, is mijn missie niet geslaagd.” Hij voegt er meteen aan toe dat die groei geen doel op zich is. "Waar het uiteindelijk om gaat, is dat we heel veel

Daarbij is de inzet van alle leden onontbeerlijk. “Ieder mens kent gemiddeld vijfhonderd andere mensen. De ene uiteraard beter dan de andere, maar het is wel je netwerk. De vereniging telt nu 6.500 leden. Dan kun je uitrekenen wat het bereik is dat we op dit moment al hebben!”

9

Bestuurslid Jan Bor:

rrijk leven, Moerman.

Natuu rrijk leven, Moerman.

Natuu rrijk leven, Moerman.

‘Gedachtegoed aanpassen aan deze tijd’ A

Natuu rrijk leven, M

Bestuurslid Sietze Blom:

‘Alle vertrouwen in de toekomst’ “Ik draag deze vereniging een warm hart toe”, verklaart Sietze. “Het is een therapie waar ik in geloof. Ik ben er honderd procent van overtuigd dat er een relatie bestaat tussen voeding en kanker, en als ik me op deze manier in kan zetten om dat gedachtegoed te verspreiden, dan wil ik dat graag doen.” Zelf leeft hij naar eigen zeggen ‘tamelijk gezond’. “Natuurlijk zondig je wel eens en neem je af en toe wel eens een patatje, maar mijn vrouw en ik eten vrijwel altijd vers, veel groente en fruit, en dat is een levenswijze waar ik me goed bij voel.”

ls iemand MMV een warm hart toedraagt, is het wel Jan Bor. Geen wonder, want zijn vrouw genas van kanker nadat ze de Moermantherapie had gevolgd. Voor hem staat het als een paal boven water: deze therapie verdient een breder publiek! Daar wil hij zich als bestuurslid graag voor inzetten. Tekst: Petra Pronk

Natuu rrijk leven, Moerman.

Jan Bor had vroeger als zelfstandige een bedrijf in voedingssupplementen, dus hij was al vertrouwd met het idee dat vitamines en mineralen goed zijn voor de gezondheid, toen zijn vrouw in 2006 kanker kreeg. De stap om de Moemantherapie te gaan volgen was dan ook klein. “We zijn toen meteen lid geworden van de Moermanvereniging”, vertelt hij. “Daardoor kregen we ook het blad Uitzicht thuisgestuurd, en dat vonden we echt geweldig. Mijn vrouw is inmiddels helemaal genezen, dus we zijn heel enthousiast over de therapie en de vereniging.”

Toekomst

Hij ziet de toekomst van de vereniging met vertrouwen tegemoet. Een vertrouwen dat vooral gebaseerd is op zijn medebestuursleden. “Met dit bestuur hebben we een club mensen bij elkaar die beschikken over zakelijk inzicht. Dat is precies wat de vereniging nodig heeft om een volgende stap te zetten. Ik kom zelf uit het bedrijfsleven en heb 25 jaar als manager gewerkt in de export van diepvriesvis. Daardoor het ik een brede kijk gekregen op de voedingsindustrie en heb ik het nodige opgestoken over het management van organisaties en het op poten zetten van projecten. Kennis die ik nu in wil zetten voor MMV.”

Natuu rrijk leven, Moerman.

Toen hij gevraagd werd als bestuurslid hoefde hij dan ook niet lang na te denken. “Ik zie zoveel mensen om me heen die kanker hebben, en ik weet uit ervaring dat dit een therapie is die mensen kan helpen. Daarom wil ik me er graag voor inzetten om dit gedachtegoed breder bekend te maken en te zorgen dat meer mensen die therapie kunnen volgen. Ik vind het heel belangrijk dat deze ideeën breed verspreid worden. We moeten ons ervoor inzetten mensen bewust te maken van het belang van hun eetpatroon en van het feit dat ze daarmee zelf heel veel invloed uit kunnen oefenen op hun gezondheid.”

‘Fantastische boodschap’

Werken aan groei

Jan heeft bestuurservaring opgedaan in het bestuur van een ziekenhuis. Daarnaast is hij directeur van de Stichting Hulp Vervolgde Christenen, een organisatie die mensen helpt die vervolgd worden om hun geloof. Die ervaring komt hem nu goed van pas. Wat hij precies gaat doen voor MMV weet hij nog niet. Eerst de heisessie met het bestuur maar even afwachten, maar hij heeft in elk geval een voorkeur voor communicatie. “Ik kan goed organiseren en dingen in de markt zetten. Met de Stichting Hulp Vervolgde Christenen timmeren we behoorlijk aan de weg en daar zijn we redelijk succesvol in. Die stichting groeit jaarlijks met zo’n 20 procent, dus zoiets hoop ik met MMV ook te bereiken. MMV is niet de makkelijkste vereniging om actief in te zijn. We moeten opboksen tegen vooroordelen en verkeerde ideeën bij het publiek. Het zal een hele klus worden om die weg te nemen, maar ik heb er wel vertrouwen in dat dat gaat lukken. We hebben mensen in het bestuur met hart voor de zaak en kennis van zaken. Echt een gemotiveerde club die bereid is om er hard aan te trekken, dus dat moet lukken.”

10

Natuu rrijk leven,

Natuu rrijk leven, Moerman.

Plannen genoeg voor verbetering, maar wat Jan Bor betreft blijft de basis van MMV hetzelfde. “De aanpak van Moerman en zijn therapie, daar moeten we afblijven. Inhoudelijk ligt er daarmee een stevige basis onder de vereniging en die moeten we vooral overeind houden. De grote uitdaging voor ons zal zijn om dat gedachtegoed naar buiten te brengen op een manier die past bij deze tijd, in woorden die de mensen van nu aanspreken.”

“E

en uitdaging.” Zo typeert Sietze Blom zijn nieuwe functie als bestuurslid van MMV. Zelf heeft hij geen ervaring met kanker en ook zijn familie bleef ervoor gespaard, maar hij gelooft wel heilig in de relatie tussen voeding en kanker. Hij wil zich dan ook graag inzetten voor de verspreiding van de Moerman leefwijze. “Ik zie allerlei kansen!” Tekst: Petra Pronk Het enthousiasme van Sietze Blom voor complementaire geneeswijzen wortelt in zijn eigen ervaring. Jarenlang worstelde hij met klachten van depressieve aard. Het reguliere circuit bracht geen uitkomst. Pas toen hij bij een homeopathische arts terechtkwam, verdwenen de klachten als bij toverslag. “Ik kreeg kleine korreltjes, en die hebben mijn leven enorm veranderd”, zegt hij daarover. Hij was zo enthousiast over de werking van homeopathie dat hij zitting nam in de ledenraad van de Koninklijke Vereniging Homeopathie Nederland (KVHN). Daar kwam hij Piet Sijpersma tegen, destijds adviseur van de KVHN en van MMV. Met zijn gebruikelijke enthousiasme wist Piet Sietze te ‘strikken’ voor MMV.

Wat precies zijn bijdrage zal zijn? Daarover laat hij zich liever nog niet uit. “Binnenkort gaan we met het bestuur de hei op. Dan gaan we de koers uitzetten en kijken wat ieders bijdrage aan de nieuwe doelen zal zijn.” Zonder in detail te treden wil hij wel alvast kwijt dat zijn interesse ligt in de sfeer van pr. “Ik heb ervaring met het leggen van contacten in de politiek, en die expertise zou ik graag in willen zetten voor de vereniging. Als je iets voor elkaar wilt krijgen is het belangrijk dat je de weg weet in Den Haag en Brussel, en je politieke contacten strategisch inzet. We zullen meer aan de weg moeten timmeren en duidelijk moeten maken dat wij een fantastische boodschap hebben, juist in deze tijd. De kosten voor de gezondheidszorg lopen gierend uit de klauwen. Dan is het toch prachtig dat er een therapie bestaat die effectief is en kostenbesparend werkt? Het zou een goede zaak zijn als de Moermanbenadering breder beschikbaar zou komen en in het basispakket zou worden opgenomen. Dat zou een wereld van verschil maken voor de gezondheid van mensen en miljarden aan kosten besparen. Maar dat is nog een lange weg om te gaan.” Lange weg of niet, het is in elk geval een pad waar hij met plezier zijn eerste stappen zet. De eerste kennismaking met het bestuur belooft wat hem betreft veel goeds voor de toekomst. “De sfeer is uitstekend, we zijn allemaal zeer gemotiveerd, zitten op een lijn en we hebben een slagvaardige voorzitter met een heldere boodschap. Ik zie heel veel mogelijkheden om dingen op te pakken en mooie dingen van de grond te tillen. Ik heb er gewoon heel veel zin in!’

11

Annette ter Heijden:

Op zoek naar evenwicht tussen eten en bewegen Wie geneest heeft gelijk. Maar wie niet hoeft te genezen heeft misschien nog wel meer gelijk! Als je mensen hebt

klanten en cursisten een boek over met achtergronden en recepten: ‘Koken zonder pakjes’. Een gesprek over eten

koolhydraten hard nodig waren voor de energie. Maar tegenwoordig verrichten de mensen geen zwaar fysiek werk meer, dus is het logisch dat je je voeding aanpast. Wat je niet binnenkrijgt hoef je ook niet te verbranden. En door minder in te nemen, varieert de bloedsuikerwaarde minder en houd je meer energie over voor het versterken van het immuunsysteem.”

in de lijn van onze verre voorouders. Tekst: Petra Pronk Foto’s: Leonard Davids/BVF

• Meer eiwitten

die 120 jaar oud worden, mag je ervan uitgaan dat die gezonder leven dan het merendeel van de wereldbevolking. Dat gegeven fascineerde orthomoleculair therapeut Annette ter Heijden. Ze schreef er op verzoek van haar

A

nnette ter Heijden kwam al vroeg in aanraking met de natuurgeneeskunde. Ze begon haar carrière als topsportster en schopte het met synchroon zwemmen tot de nationale ploeg. Haar gezondheid gooide echter roet in het eten. Toen ze op haar 18e Pfeiffer kreeg, presteerde ze dankzij homeopathische middelen na zes weken weer op haar oude niveau. Dat was haar eerste kennismaking met de wereld van de natuurgeneeskunde. Vervolgens volgde ze een opleiding tot foodmarketeer, vervulde ze sales- en marketing functies bij diverse bedrijven en werd marketingmanager bij een bekende groothandel in kaas. Van die commerciële functie stapte ze na 2,5 jaar over naar een volkomen ander bedrijf: Biohorma. Dat was een bewuste keus omdat ze het inhoudelijke aspect van de voeding miste. Bij Biohorma werd ze vooral gegrepen door de gezondheidsaspecten van voeding. Dat onderwerp boeide haar zo dat ze opleidingen ging volgen in de orthomoleculaire geneeskunde en de natuurgeneeskunde. “Ik ben me gaan omscholen omdat

ik me niet meer geboeid kon voelen door de omzetcijfertjes op mijn beeldscherm en ik op zoek was naar de mensen achter de producten die ik succesvol verkocht”, legt Annette uit. “Doordat een ervaren orthomoleculair therapeut me is gaan scholen omdat ik zijn cursisten over mocht gaan nemen, heb ik gevraagd wat de beste opleiding was op dit vlak. Dat bleek Van Nature te zijn. Coachen deed ik al 21 jaar. Dat vond ik leuk en blijkbaar was ik er ook goed in. Zodoende ben ik mensen gaan begeleiden in het verbeteren van hun gezondheid op nagenoeg dezelfde manier als ik dat deed met de sporters. Doelen bepalen, uitzetten wat er voor nodig is om de doelen te bereiken en met een programma samen aan het werk.”

Bewijs in praktijk

Als iemand zich met gezondheidsklachten bij haar meldt, is het eerste wat Annette doet het voedingspatroon onder de loep nemen en bepaalde dingen eruit schrappen. De belangrijkste pijlers onder haar voedingswijze:

• Geen koolhydraten

De reden is eenvoudig: die hebben we niet in zulke grote hoeveelheden nodig. Dus: geen pasta, rijst of aardappels. Aan de koolhydraten in groente hebben we volgens haar meer dan genoeg. “Mits mensen fysiek meer dan vijf uur per dag arbeid verrichten kunnen koolhydraten best. Dat is ook de reden dat het een kleine honderd jaar geleden nog wel redelijk goed ging. Bovendien waren en nog niet zoveel pakjes met zo veel suiker en zout als nu. Tot zo’n eeuw geleden verrichtten we nog massaal fysieke arbeid. Dat was een levensstijl waarin

12

Minder koolhydraten betekent dat er ruimte komt voor voeding in de vorm van eiwitten, vitamines en mineralen. Stoffen die ons systeem opbouwen en daarom noodzakelijk zijn om iedere dag te gebruiken. “We bestaan voor 70 procent uit eiwitten, dus die voorraad moeten we op peil houden. Elke maaltijd zou een eiwitbron moeten bevatten.”

• Supplementgebruik

Verder werkt Annette veel met supplementen zoals aloë vera en bijenproducten. “Dit zijn allemaal natuurlijke aanvullingen zoals de natuur het bedoeld heeft. Gezondheid gaat over een basis die uit de natuur komt.”

• Meer bewegen

En tot slot: meer bewegen. “We moeten op zoek naar een goed evenwicht tussen eten en bewegen. Je moet je voedingspatroon zo inrichten dat je lichaam er happy van wordt. Dat vraagt dat je luistert naar je lichaam, want dat weet heel goed wat het nodig heeft. Een flinke wandeling voor het ontbijt maakt bijvoorbeeld dat er een fysieke noodzaak is om te eten.”

Meer energie

Hoe ziet zo’n voeding er nu in de praktijk uit? Hoe bereid je een avondmaaltijd zonder pasta, rijst of aardappels? “Dat is lastig de eerste week”, geeft Annette toe. “De avondmaaltijd is echt een ‘uh-moment’. Maar je moet gewoon een andere insteek kiezen: focussen op groente. Die aanbevolen hoeveelheid van twee ons per dag is lang niet genoeg. Eigenlijk zouden we zo’n anderhalve kilo per dag aan groente moeten eten, samen met vlees, vis of een eitje.” Het vergt een mentale omslag, maar wie eenmaal de drempel over is, merkt volgens Annette direct de resultaten. “De eerste

veertien dagen gebeurt er veel in het lichaam. De voeding brengt de darmwerking volledig op orde, zodat de gezonde voedingsstoffen opgenomen kunnen worden. Het lichaam kan dan actief meewerken aan de eigen gezondheid. Mensen zeggen zonder uitzondering dat ze zich een stuk beter voelen, veel meer energie hebben en beter slapen. Ze voelen dat het werkt en willen er dus graag mee doorgaan. Dan ligt er een basis waar we op verder kunnen bouwen.”

Bijzondere resultaten

Ze kan inmiddels bogen op bijzondere resultaten, bijvoorbeeld met diabetespatiënten. “De gebruikelijke aanpak bij deze patiënten is: koolhydraten tellen en insuline spuiten. Maar als je de koolhydraten uit het voedingspatroon haalt, hoef je minder te compenseren met insuline en dat is dus veel effectiever. Patiënten die zich aan dit dieet houden, kunnen met 15 tot 30 procent minder insuline toe. En als je een hypo hebt: eet gewoon een banaan.” Ook klachten als obstipatie, kramp, candida, chronische pijn en zelfs fibromyalgie ziet ze verminderen – die laatste zelfs met 80 procent. Zo had ze ooit een patiënte die aan een zenuwaandoening leed en niets meer kon. Ze kwam liggend in de auto naar Utrecht toe. Na de behandeling knapte ze razendsnel op. Tegenwoordig rijdt die ex-patiënte op haar motor weer het hele land door.

Realistisch zijn

Hoewel het oerdieet een flinke inbreuk maakt op wat de meeste mensen beschouwen als een ‘normaal’ voedingspatroon, denkt Annette er nogal nuchter over. “Ik probeer terug te gaan naar iets dat aantoonbaar beter is voor onze gezondheid, maar daar moet je wel realistisch in zijn. Mensen verbieden om ooit nog naar de McDonald te gaan, werkt niet. Sterker nog, het is juist goed om af en toe je lichaam even ‘te treiteren’. Het moet wel haalbaar zijn. Daarom houd ik de 80-20 regel aan. Het is een mooi streven om je voor 80 procent aan de voeding te houden. En voor de overige 20 procent is het handig er gewoon een zooitje van te maken. Gewoon starten om 9 uur met een liter Ben en Jerry’s, dan om 10 uur twee gebakjes, daarna om 12 uur een flinke lekkere vette omelet, met een frietje met mayo, enzovoort. De meeste mensen beginnen dan te lachen. Dat gaan ze

13

Lijf & Leden Leden van de Moermanvereniging vertellen hoe ze persoonlijk invulling geven aan het thema ‘gezond eten – gezond leven’.

"Met ‘moeten’ bereik je niks. Maar de meeste mensen gaan vanzelf overstag als ze merken dat dit voedingspatroon echt positief uitwerkt op hun gezondheid.”

Koken zonder pakjes In ‘Koken zonder pakjes’ behandelt Annette ter Heijden het hoe en waarom van gezonde voeding en je goed voelen. Daarnaast bevat het boek 60 recepten, verdeeld over de maanden van het jaar, zodat er seizoensgebonden gekookt kan worden. Het boek kost € 34,95, excl. verzendkosten. Bestellen kan via www.kokenzonderpakjes.nl.

Het oerdieet De werkwijze van Annette ter Heijden is gebaseerd op het gedachtegoed van Loren Cordain. Deze Amerikaanse wetenschapper verkondigt al jaren dat er iets goed mis is met onze westerse voeding, gezien het enorme aantal mensen met overgewicht, diabetes, hart- en vaatziekten en kanker. Bijna 25 jaar geleden raakte hij gefascineerd door de voeding van onze verre voorouders. Onderzoek van bijvoorbeeld botten en tanden toonde aan dat zij beschikten over een goede gezondheid. Zo kwam hij op het idee om naar hun voedingspatroon te kijken, en daarmee vielen alle puzzelstukjes over de relatie tussen voeding en gezondheid samen. Door landbouw en veeteelt, en door de opkomst van de voedingsmiddelenindustrie, eten wij compleet anders dan onze voorouders. We halen 70 procent van onze calorieën uit producten die niet op het menu van de oermens stonden, zoals granen, zuivelproducten, suiker en plantaardige oliën. Dat is volgens Cordain ongezond. Hij pleit voor een menu in lijn met het voedingspatroon van jagers en verzamelaars: vlees, vis, groenten en fruit. Puur natuur. Cordain is niet de enige pleitbezorger van het zogenoemde ‘paleodieet’. Een metastudie van zo’n 120 artikelen toonde aan dat dit dieet inderdaad goed is voor de gezondheid, en daarmee raken steeds meer wetenschappers enthousiast voor onderzoek naar het ‘oerdieet’ of de voeding en gezondheid van het handjevol natuurvolkeren dat nog over is. Zo start het Leids Universitair Medisch Centrum binnenkort een onderzoek naar het effect van het oerdieet op mensen met diabetes.

14

natuurlijk niet doen. Gezond eten is belangrijk, maar met ‘moeten’ bereik je niks. Maar de meeste mensen gaan vanzelf overstag als ze merken dat dit voedingspatroon echt positief uitwerkt op hun gezondheid.” Zo hebben mensen met kanker veel baat bij de orthomoleculaire geneeswijze. Als therapeute ziet ze het als haar taak om mensen zo goed mogelijk door de reguliere behandelingen heen te loodsen en het eigen immuunsysteem zoveel mogelijk te versterken. Alles wat het immuunsysteem irriteert gaat eruit, en alles wat het ondersteunt erin. Dat betekent: weg met suiker en koolhydraten, en lang leve de kleurtjes in de groente. Liefst zo gevarieerd mogelijk. Ook vis of visolie capsules zijn een aanrader, net als vitamine D, levertraan en eieren.

Gezellig en lekker

Ook het sociale aspect van eten zet zoden aan de dijk. “Er is niks leukers dan samen eten klaarmaken en opeten. Daar krijg je endorfine van en daar word je blij van. Eten moet een feest zijn!” En last but not least: natuurlijk moet het lekker smaken. Het idee dat het oerdieet niet lekker zou zijn wordt tijdens het interview proefondervindelijk getackeld. Bij de thee serveert Annette een zelfgebakken bananenmuffin. Oergezond en oerlekker!

Voorbeeld van een eigentijds oermenu • Ontbijt: flinke fruitsalade met geschaafde amandelen, walnoten, hazelnoten, een toefje kwark en een ruime portie avocado • Lunch: groene salade met pijnboompitjes, druiven, walnoten, een eitje, diverse soorten sla een paar stukjes gegrilde kip en bloemkool en wortelen • Avondeten: portie gestoomde broccoli, bloemkool, pastinaak en rode biet, met knoflookdressing, zalm uit de oven, glas rode wijn, portie ananassen. Tussendoortjes zijn niet nodig als je tijdens de drie hoofd- maaltijden meer dan genoeg eet.

Wel eens ’n colaatje, maar veel meer niet Z

o af en toe wil hij wel eens een colaatje nemen en als hij even nadenkt, kan hij nog wel meer opnoemen wat hij aan ongezonds eet of drinkt, maar erg veel is het alles bij elkaar niet. "Als ik dat wel zou doen, krijg ik een heel verkeerd gevoel ", zegt Joost van Dixhoorn uit Goes. Er zijn maar weinig mannelijke leeftijdgenoten die zo met hun gezondheid bezig zijn. Wat bij hem hielp, is dat zijn moeder zweert bij hetgeen de natuur ons biedt. Wat dat betreft heeft Joost het niet van een vreemde. Zijn moeder is een trouwe lezer van Uitzicht, volgt de belangrijkste ontwikkelingen op dit gebied, eet zo mogelijk biologisch en weet alles over de schadelijkheid van E-nummers en conserveermiddelen. Met name toen Joost enkele jaren geleden last kreeg van allergie en andere klachten, viel bij hem al snel het kwartje. Hij voelde aan dat het er heel veel toe deed wat je at en wat je liet staan. Bovendien begon hij zich steeds meer toe te leggen op fitnesstraining, vooral om zijn atletisch vermogen op te voeren. "Dan moet je oppassen om jezelf niet uit te putten. Gezonde voeding is voor mensen die intensief sporten een belangrijk onderwerp. Het valt mij op dat veel bezoekers van de sportschool er behoorlijk mee bezig zijn", vertelt Joost. Hij haalt een blaadje over bodybuilding te voorschijn waarin een heel rijtje gezonde producten wordt aanbevolen. Het blijken allemaal super foods te zijn die regelrecht aan de natuur zijn ontleend.

‘Echt vies’

Overigens schieten die bodybuilders voor zijn gevoel helemaal door. Zij beginnen bijvoorbeeld de dag gerust met acht eieren. Joost weet van sommigen dat ze zelfs 's nachts opstaan om flink te bunkeren. In het blaadje dat hij laat zien, staan mannen op de cover met een en al spierbundels. "Echt vies" , gruwt hij. Behalve dat hij erg let op wat er bij hem naar binnen gaat, kan hij ook makkelijk foute dingen laten staan. "Daar heb ik eigenlijk niet zoveel moeite mee. Geen suiker, niet teveel koffie en niet snoepen", somt hij op. Dat gaat hem goed af, beaamt zijn moeder. "Joost heeft absoluut discipline. Daar moet ik hem echt in prijzen." Zelf vindt hij het onbegrijpelijk dat andere mensen soms helemaal nergens op letten. Zelf is hij in het dagelijks leven politieman bij het bureau Vlissingen van het korps Zeeland en dat houdt in dat hij ook nachtdiensten moet draaien. Collega's willen dan nogal eens ‘de pizzeria aandoen’ maar daar doet hij niet aan mee. "Je auto geef je V-power omdat het goed is voor de motor en zelf eet je bij McDonalds. Dat vind ik vreemd. Daar zou ik me echt niet goed bij voelen als ik dat zou doen. Dan heb ik heel sterk het idee dat ik fout bezig ben. "

Hard nodig

Naam: Joost van Dixhoorn Woonplaats: Goes Leeftijd: 24

Zijn moeder heeft hem onder andere vertrouwd gemaakt met visolie, multivitaminen en magnesium. Hij voelt er zich prima bij en ook al omdat hij heel veel sport, heeft zijn lichaam dat voor zijn idee allemaal hard nodig. Het is niet zo dat hij collega's zal aanspreken om zijn voorbeeld te volgen, maar hij juicht het wel toe als er eens iemand tot andere (lees: gezonde) inzichten komt. Zo heeft hij een collega die zelf in de gaten kreeg dat al dat gemaksvoedsel, al die zoetigheid en al dat vet de pest is voor je lichaam. Sinds hij kritisch consumeert, voelt de collega zich stukken beter. "Ik verbaas me er wel over waarom niet veel meer mensen die stap zetten. Je elke dag volstoppen met slechte dingen en dan klagen dat je je niet fit voelt… Vind je het gek, denk ik dan? Als je eenmaal zelf dat verband ontdekt en ervaart, vraag je je af waarom niet veel meer mensen hetzelfde doen. Het ligt zó voor de hand, dat het gewoon een raar idee is dat iemand dat niet ziet."

Joost woont nu nog thuis, maar dat duurt niet lang meer want hij heeft een appartementje in Middelburg gekocht. Hij klust wekelijks om het op orde te krijgen, zodat hij binnenkort kan verhuizen. Maar ook dan blijft gezonde voeding het parool.

15

Recepten voor 4 personen

Het is mogelijk dat recepten en ingrediënten niet in overeenstemming zijn met uw persoonlijke dieet. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts.

Lekker eten

Brandnetelsoep

Bonte salade met bloemen

Ingrediënten: 500 g topjes van de brandnetel 2 grote fijngehakte uien 3 grof gehakte worteltjes 2 gepelde en kleingesneden tomaten 2 el kokosvet 1 tl geelwortel 1 tl kerrie ½ tl zwarte peper 1 el bouillonpoeder scheutje tamari (scheutje koffiemelk)

Ingrediënten:

Bereidingswijze: Pluk, met stevige handschoenen aan, de brandneteltopjes. Smoor de uien in het kokosvet met de geelwortel, de kerrie en de zwarte peper goudgeel. Voeg de wortels en tomaten toe. Was de brandneteltoppen drie keer in lauw water en laat ze uitlekken. Voeg de brandneteltoppen bij de rest en laat dit onder flink roeren slinken. Verwarm 1½ liter bouillon en giet dit erbij. Breng aan de kook en mix deze soep na 5 min. met de staafmixer. Proef en maak op smaak met tamari. Naar wens een scheutje koffiemelk op het bord gieten bij het opscheppen.

(Maak een keuze; niet al deze bloemen bloeien tegelijk.) 20 viooltje, 20 madeliefjes, bloemen van paarse, witte en gele dovenetel, bloemen van rode en witte klaver, 10 bloemetjes van look zonder look, , 10 bloemetjes van de hondsdraf(bitter/zoet), 20 borage bloemetjes (komkommerkruid), 10 bloemen van het kaasjeskruid , 6 bloemen van de oostindische kers (scherp als radijs). 200 g gemengde groene sla van rucola en/ of kropsla 2 el pompoenpitten

dressing: 1 eidooier • 3 el olijfolie • sap van 1 sinaasappel • 1 tl appeldiksap of druppel stevia • 2 el biogarde of kwark • 4 blaadjes fijngeknipte smalle weegbree • 4 fijngeknipte paardenbloemblaadjes (bitter) • 4 fijngeknipte duizendbladblaadjes (bitter) • handvol muntblaadjes

Bereidingswijze: Maak de dressing door alle ingrediënten goed te vermengen. Was de sla en de bloemen apart en droog ze voorzichtig. Scheur de groene sla in stukjes en meng ze vlak voor het opdienen met de dressing. Garneer de salade met de eetbare bloemen die beschikbaar zijn en de pompoenpitten.

Productinformatie: Royal Green geurloze kokosolie • Geurloos en natuurlijk suikervrij. • Bevat 0% transvetzuren. • Minder calorieën dan de meeste andere oliën • Bevat bijna 50% laurinezuur; goed voor de cholesterolspiegel (laurinezuur beschermt tegen ‘vreemde indringers’). • Licht verteerbaar en goed voor een normale darmfunctie.

Erwtenpuree met zevenblad en look Ingrediënten: 150 g gare groene erwten 2 fijngehakte sjalotten 2 tenen knoflook 200 gr. zevenblad of spinazie 1 tl. kurkuma ½ tl zwarte peper 1 tl tamari een handvol roomse kervel of gewone kervel 1 tl gemalen citroenschillen 1 el gemalen vlozaad 1 el biologische koolzaadolie

Bereidingswijze: Was het zevenblad 2 keer in lauw water en pluk de bladen van de steel. Maal het vlozaad met de citroenschillen in de koffiemolen. Doe nu alle ingrediënten in de keukenmachine en maal ze zeer fijn. Proef en maak op smaak met peper en/ of tamari. Serveer dit op zuurdesembrood of vul er noribladen mee.

• Ondersteunt een gezonde spijsvertering. • Goed voor de lijn, vetten worden niet opgeslagen. • Geeft meer energie. • Zorgt voor mooie zachte huid en glanzend haar. • Ondersteunt opname van vitamines, mineralen en alle in vet oplosbare stoffen. • Gunstige invloed op de gezondheid.

met Riëtte Janssen Groene asperges met ei en rucola

Rijstsalade

Frambozentaartjes

Ingrediënten: 500 g groene asperge 100 g rucola 4 zachtgekookte eieren 12 radijsjes

Ingrediënten: 300 g gekookte zilvervliesrijst 2 el kappertjes 2 fijngehakte sjalotjes 3 el olijfolie 12 ontpitte, gehalveerde zwarte olijven 4 el muntblaadjes 2 el appelazijn 1 el. gemalen sinaasappelschil 1 tl kerrie 4 el fijngeknipte bieslook 1 mespunt zwarte peper 2 el pijnboompitjes handvol alfalfa of broccolikiemen

Ingrediënten deeg: 200 g amandelen (2 uur geweekt) 1 tl kaneel sap van 1 sinaasappel 1 tl citroenrasp 100 g geweekte rozijnen

Bereidingswijze: Meng de koude rijst met olie, kappertjes, appelazijn, sinaasappelschil, sjalotjes, olijven, kerrie, peper, bieslook en muntblaadjes. Proef en maak op smaak met kerrie of peper. Zet deze rijst een half uur in de koelkast zodat de smaken goed kunnen intrekken. Garneer met kiemen en pijnboompitten.

Bereidingswijze deeg: Maal dit in de keukenmachine heel fijn. Verdeel in 8 ronde vormpjes en druk het deeg goed aan en maak het vlak.

saus: 100 g zachte geitenkaas • 3 el kwark • sap van ½ citroen • 5 el fijngehakte bieslook• 1 el fijngehakte dragon • peper• 1 el koolzaadolie • 2 druppels stevia • bio-shoyu • kerriepoeder

Bereidingswijze: Maak eerst de saus met de staafmixer door alles goed te mengen. Proef en maak op smaak met bio-shoyu en peper. Was de asperges. Snijd het onderste stukje eraf en schil de onderste 7 cm met een dunschiller. Snijd de asperges in schuine stukken. Stoom deze in 6 min. beetgaar. Laat ze uitlekken. Was de rucola en droog ze. Leg ze op een platte schaal. Was de radijsjes en snijd ze halverwege zigzag in. Trek de twee helften van elkaar. Zet de radijsroosjes rondom de rucola. Kook de eieren zacht, laat ze schrikken en pel ze voorzichtig. Verdeel de beetgare aspergestukken over de rucola. Verdeel de saus over de salade. Leg in het midden de zachtgekookte eieren. Strooi er wat kerriepoeder over. Heerlijk bij rijstsalade.

Ingrediënten vulling: 4 el roomkwark 1 druppel stevia 300 g frambozen

Bereidingswijze vulling: Klop de stevia door de roomkwark en verdeel die over de vormpjes. Strijk de kwark glad. Zet de frambozen rechtop in de kwark. Meteen serveren. In de koelkast maximaal een dag bewaren. Het deeg zonder beleg in de koelkast bewaren: maximaal vijf dagen.

Recepten insturen Heeft u een lekker recept dat past binnen de Moermankeuken? Kok Riëtte Janssen ontvangt het graag van u. Zij wil deze recepten in deze rubriek gebruiken, zodat anderen ook kunnen meegenieten. Stuur uw recepten per mail naar [email protected].

Bron: http://www. royal-green.eu

16

17

Dr. Gert Schuitemaker hekelt beperkingen in Europese Unie

Voedingssupplementen: direct gevaar, dichtbij huis D

e beroering rond voedingssupplementen is tweeledig. Aan de ene kant wordt de waarde ervan ter discussie gesteld. Zo lanceerde de Consumentenbond onlangs een campagne die tot doel heeft het publiek te overtuigen dat het slikken van supplementen nutteloos is. Schuitemaker wilde er niet al te veel woorden over vuil maken. “Die actie is gelukkig uitgegaan als een nachtkaars.” De Consumentenbond baseert zich volgens hem op onderzoeken die al lang en breed onderuit zijn gehaald. Aan de andere kant is er grote bezorgdheid over de vrije beschikbaarheid van supplementen, kruiden en dergelijke. Daarbij wordt vaak verwezen naar de Codex Alimentarius, een wereldwijd forum dat normen voor voedselproducten ontwikkelt. Die normen zouden zeer bedreigend zijn. Momenteel is er volgens Schuitemaker echter een direct gevaar veel dichter bij huis. De EU is vanaf 2002 druk bezig om de verkrijgbaarheid van supplementen te reguleren, wat voor liberale landen als Nederland en Engeland nadelig uitvalt. Op allerlei gebied vinden er restricties plaats, zoals voor de natuurstoffen die worden toegestaan, de gezondheidsclaims die de stoffen mogen meevoeren en de hoogte van de doseringen. In een nadere toelichting zegt Schuitemaker de indruk te hebben dat de EU als een soort proeftuin fungeert voor de rest van de wereld. Via de codex kunnen de reguleringen dan in andere delen van de wereld worden doorgevoerd. Verder is er de internationale actie van Alliance for Natural Health die via een handtekeningenactie ageert tegen de dreigende beperking van de verkrijgbaarheid van medicinale kruiden, zoals van Ayurveda en traditionele Chinese kruiden. Dat speelt vooral in Engeland en Duitsland. Voor Nederland is die maatregel volgens Schuitemaker minder van toepassing. Naar aanleiding van een vraag uit de zaal raadde hij wel aan het verzoekschrift mede te ondertekenen (zie http://www.anh-europe.org).

Pioniers

Schuitemaker mag dan opgeleid zijn als apotheker, desondanks - of misschien wel: juist daardoor - is hij van medicijnen niet zo gecharmeerd. Hij had al gauw in de gaten dat het beter is voor de mens om zo min mogelijk te slikken. “Dat is op zich

18

heel beroerd voor een apotheker”, tekende hij droogjes aan. Hij kwam in aanraking met het gedachtegoed van Moerman en de voortrekkers van de beweging, Ronhaar, Schram en Hornstra. “Pioniers”, noemt hij hen. “Zij hadden de moed om tegen de wind in te gaan. Vergeleken bij hen hebben we het nu verschrikkelijk makkelijk”, aldus Schuitemaker. Zijn lezing droeg hij aan deze mensen op. Zelf is hij actief binnen de Stichting Ortho Institute, een kenniscentrum dat congressen en cursussen organiseert, de bladen ORTHO magazine (voor professionals) en Fit met Voeding (voor consumenten) uitgeeft en actief is op Twitter Een fundamenteel verschil met de aanpak van mensen als Schram, Ronhaar en Hornstra én de reguliere geneeskunde is de wijze van ziektebestrijding, met name die van ontstekingen. De officiële geneeskunde gaat ze te lijf door ons systeem plat te leggen, bijvoorbeeld met behulp van een koortswerend middel. “Maar het gaat erom dat het lichaam ertoe wordt aangezet om ze zelf aan te pakken”, aldus Schuitemaker. Als dat niet gebeurt, verandert ‘itis’ (bursitis, artritis) in ‘ose’ (artrose, osteoporose) of andere chronische aandoeningen, waaronder uiteindelijk kanker. “Alleen natuurartsen begrijpen heel goed wat gezondheid is en wat ziekte”, luidde zijn conclusie.

Verkeerd meetinstrument

Een belangrijk jaartal noemde Schuitemaker 1997. Stoffen die in de voeding en in voedingssupplementen worden gebruikt en die voor 1997 al op de markt waren, hoeven niet te worden beoordeeld door de EU-autoriteiten. Maar voor een stof als selenocysteïne (een seleniumverbinding) van na 1997, moet de fabrikant een lijvig dossier overleggen met onderbouwing, vooral wat de veiligheid betreft. “Een relatief klein voedingssupplementenbedrijf kan zich een dergelijke gang van zaken financieel niet permitteren”, aldus Schuitemaker. De beoordeling gebeurt door de EFSA, de Europese Voedsel Veiligheid Autoriteit. Schuitemaker: “Helaas baseert deze autoriteit zich op onderzoek dat vooral afkomstig is uit de farmaceutisch-medische wetenschap. Maar de methode om wetenschappelijk de effectiviteit en veiligheid van medicijnen vast te stellen, voldoet geenszins voor voedingsstoffen. Vergelijk het met een weegschaal die is ontworpen om het gewicht

De huidige onrust rond voedingssupplementen is terecht. “Maar ze wordt gevoed door informatie die niet altijd even deugdelijk is.” Dat betoogde dr. Gert Schuitemaker in zijn lezing tijdens de Algemene Ledenvergadering van MMV op zaterdag 23 april in Baarn. Tekst en foto: Jan van Klinken

te meten, maar niet voor het vaststellen van bijvoorbeeld de bloeddruk. De EFSA hanteert dus een verkeerd meetinstrument.” Hij vervolgt: “Medicijnen horen niet in je lichaam thuis, dus is het tamelijk gemakkelijk om het effect te meten. Maar neem vitamine C. Als je die niet binnenkrijgt, ontwikkel je scheurbuik. Dan wordt het al een stuk moeilijker om de effectiviteit en de dosering te meten. Bovendien is het effect van een medicijn al meetbaar na een half uur, maar de werking van vitamine C is pas echt vast te stellen na een langere periode van inname. Dat vraagt om een heel ander meetinstrument dan dat van medicijnen.”

Stevia

Door toepassing van dit soort meetmethoden zijn stoffen als vanadium, dat belangrijk is voor de suikerstofwisseling, en strontium, dat belangrijk is voor de botten, niet meer toegestaan in voedingssupplementen. “Neem ook de lange weg die stevia moest afleggen. Dat was vóór 1997 niet op de Europese markt, dus moest het een zeer strenge beoordeling ondergaan. Uiteindelijk is het toch toegelaten, vooral omdat grote frisdrankconcerns zich erachter hebben gesteld.” De grote vraag is voor hem of aan stoffen die normaal in de voeding voorkomen zulke stringente eisen moeten worden gesteld. “Immers ongelukken en zeker sterfgevallen zijn vrijwel nooit beschreven. Waarom dan al deze wettelijke rompslomp die de Europese burger belet om vrij te kiezen voor wat hij denkt dat goed voor hem is?” Een ander voorbeeld: foliumzuur. Al in 1965 waren er volgens Schuitemaker aanwijzingen dat deze B-vitamine bij inname door de moeder vlak voor en tijdens de zwangerschap kon helpen voorkomen dat baby’s met open ruggetje werden geboren. In de jaren tachtig was dat zo goed als zeker. In 1991 werd het belang van foliumzuur in een groot Europees onderzoek ondubbelzinnig aangetoond. Toch heeft het nog tot 1995 geduurd voordat een publiekscampagne op gang kwam, waardoor het aantal van 300 gevallen kon worden teruggebracht naar 150 per jaar. ”Vóór 1991 werd deze toepassing van foliumzuur als alternatief en ‘niet bewezen’ beschouwd, na 1991 was het opeens regulier ...Al met al heeft het dertig jaar geduurd. Zo werkt het.”

Vitamine D is een vergelijkbaar verhaal. Er is al heel lang veel over bekend. Zo kan extra inname van D3 het aantal kankergevallen aanzienlijk reduceren. Toch komt de vitamine in een rapport van het KWF over voeding uit 2004 niet voor.

Gesloten bolwerk

Op dit moment is de EFSA bezig met de beoordeling van gezondheidsclaims van producten. Dat er paal en perk wordt gesteld aan misleidende claims, kan Schuitemaker billijken. Maar zoals hij al aangaf, is de beoordeling gebaseerd op onderzoeken die niet meten wat ze moeten meten. Gevolg is dat de meeste claims worden afgewezen. Schuitemaker zei weinig vertrouwen te hebben dat verandering in het denken over gezondheid zal verlopen via het huidige medisch establishment. “Het is een bolwerk dat net zo gesloten is als indertijd het communistisch systeem. Om de muur te slechten, is het absoluut nodig om de burger te informeren. Dat kost veel tijd en veel geduld.”

Adviezen van Schuitemaker •

Een cocktail van supplementen is beter dan een enkele stof (multitarget).

•

Inname van extra vitamine D3 is onontbeerlijk. De zon in Nederland is te zwak om het lichaam in staat te stellen zelf voldoende aan te maken, ook in de zomer. Vitamine D3 is goed voor de botten en het immuunsysteem en helpt tegen infecties, hart- en vaatziektes, overgewicht, diabetes, hoge bloeddruk en kanker. De aanbevolen hoeveelheid is 2000 IE per dag.

•

Ester-vitamine C is geen aanrader. Neem gewoon vitamine C als ascorbinezuur. Bij maagproblemen kan vitamine C het beste worden ingenomen in de vorm van natriumascorbaat (gebufferde vitamine C).

19

In deze rubriek gaat arts drs. Bob Hornstra in op de meest uiteenlopende medische vragen. Schriftelijk gestelde vragen worden uitsluitend in deze rubriek beantwoord en niet in een persoonlijk schrijven. Vragen met een algemene strekking zijn altijd welkom. Voor dringende persoonlijke vragen: bel met Patiëntenvoorlichting 088-2424240.

Vraag Kankerverwekkend ‘Een vriendin van mijn zus kreeg op een borstkankerseminar te horen dat aluminiumchloorhydraat, dat in verschillende soorten deodorant zit, kankerverwekkend zou zijn. Ik kan me herinneren dat deze discussie jaren geleden in de media ruime aandacht heeft gekregen, maar dat na onderzoek deze uitspraak herzien werd. Nu dit verhaal weer de kop opsteekt vraag ik me af wat echt de waarheid is.’ Aluminium in het algemeen behoort tot de zware metalen zoals lood, cadmium en kwik. Er bestaat wereldwijd consensus dat deze stoffen door stapeling in het lichaam gevaar kunnen opleveren voor onze gezondheid. Zo vormt kwik een duidelijke beperking voor het onbeperkt nuttigen van sommige vissoorten en amalgaamvullingen die voorheen veel geplaatst werden, gaven immense kwikbelasting die zelfs tijdens de zwangerschap via de moeder aan het nog ongeboren kind werd doorgegeven. Aluminiumverbindingen die via tabaksrook, aluminiumpannen maar ook via deodorants in ons lichaam dringen, kunnen mogelijk gevaar opleveren voor onze gezondheid. Het centrale zenuwstelsel (hersenen), de nieren en ook andere organen zijn de doelen voor aluminiumverbindingen. In studie is nog de vraag in hoeverre aluminium verantwoordelijk is voor hersenceldegeneratie en het ontstaan of de verergering van de ziekte van Alzheimer. Over het algemeen doet men er verstandig aan ook aluminiumverbindingen zoveel mogelijk te mijden en uitsluitend deodorants gebruiken die geen aluminium bevatten. In de praktijk van artsen die werken met niet-toxische tumortherapie wordt vaak gebruik gemaakt van detox technieken die zware metalen binden en uitscheiden in de vorm van DMPS, DMSA, Pleo-Chelate druppels (Sanum) en zelf schrijf ik bijna altijd ook selenium voor als binder van zware metalen.

Buikklachten Een lezeres van Uitzicht schrijft over jarenlange buikklachten met buikpijn, soms koorts en energieverlies, waar zij na een griep nog jaren mee te kampen had. Ik hoop dat de schrijfster begrijpt dat ik de inhoud moet

20

samenvatten om het overzichtelijk te houden. Het komt er op neer dat via laboratoriumbepalingen (IgA en IgG) werd vastgesteld dat hier een glutenintolerantie in het spel zou zijn. En, hoera!, na een half jaar een glutenvrij dieet - dus geen tarwe, haver, gerst of rogge - kwam de oude energie weer terug. Maar bij de opnieuw bepaalde immuuntest op glutenintolerantie bleken de waarden van IgA en IgG zelfs hoger dan daarvoor. Toen begon de totale verwarring. Hoe kunnen deze waarden verhoogd zijn als ik al vanaf oktober 2008 totaal glutenvrij eet? Een orthomoleculair arts had meegedacht en schreef een aantal preparaten voor onder andere Mycopryl en Candinorm (er was ook candida vastgesteld), probiotica en vitamine D. ‘Tenslotte de vraag: Wat kan ik nog doen? Moet ik de buikpijn maar als een gegeven accepteren? Moet ik verder zoeken naar wel/geen voedselintoleranties? Maar waar en hoe? Moet ik ook in mijn maag en dunne darm laten kijken?’ Uw IgG en IgA waren weliswaar verhoogd (als uitdrukking van een mogelijke voedselintolerantie) maar marginaal. Erg betrouwbaar is deze test niet bij een lichte glutengevoeligheid of Coeliacie. Wilt u beslist weten of de hypothese klopt dan kunt u een antigliadine en anti-transglutaminase in de ontlasting laten bepalen bij KEAC of Pro Health Medical. Veelzeggend is de beoordeling van een enteroscopie met biopten uit het verdachte darmgebied. Een coloscopie (kijken in de dikke darm via een slangetje) werd in 2009 al gedaan, waarbij de diagnose diverticulitis (ontstekingen in uitsteeksels in de dikke darm) werd gesteld, zonder verdere afwijkingen. Ook uw bloeduitslag toonde geen afwijkingen, hoewel ik de BSE en CRP testen op ontstekingen er niet bij zag staan. U zou ook weer granen kunnen gaan gebruiken als een soort provocatietest: bij duidelijk ontstaan of toename van darmklachten bent u eerder gemotiveerd om bovenstaande onderzoeken te laten doen. Als zou blijken dat u de granen wel verdraagt, des te beter. In het algemeen geldt dat als u glutenintolerantie wilt aantonen via het laboratorium, dan moet u voorafgaand aan de bepaling een tijdje geen glutenvrij dieet houden maar juist ruim granen gebruiken om een duidelijke respons van IgG en IgA te kunnen oproepen.

Antwoord Vitamine D3 bepaling in uw bloed lijkt wenselijk om te kijken of er geen tekort aan dit vitamine bestaat. Voldoende vitamine D geeft onder andere een beschermende werking ten aanzien van immuunstoornissen, intoleranties en ontstekingen, vooral in het darmgebied. Een vitamine D3 bloedspiegel van minimaal 100 nmol/l lijkt me in uw geval voldoende. Bij een te lage waarde (onder 50 nmol/l) raad ik u aan vitamine D3 te slikken en wel minimaal 2000 IE dagelijks, afhankelijk van uw vitamine D waarde en gewicht en liefst in overleg met uw orthomoleculair arts. Overigens, vermoeidheid die optreedt na griep en maar aanhoudt, vraagt om het homeopathisch middel Influenzinum 200K, maar andere homeopathische middelen zijn soms ook aangewezen. Een consult bij een klassiek homeopathisch arts ten slotte, lijkt me ook wijs.

Hormoonkuur stoppen? ‘In 2003 heb ik borstkanker gehad. Ik ben hiervoor behandeld. Beide borsten zijn verwijderd: een in verband met twee tumoren, de andere preventief. De eierstokken e.d. zijn eveneens preventief verwijderd. Ik heb chemo’s en bestralingen gehad en vervolgens vijf jaar een hormonenkuur; eerst tamoxifen, daarna Aromasin en Femara. Na deze standaardkuur van vijf jaar met hormonen doe ik nog mee aan de IDEAL-studie en gebruik 2,5 jaar Femara aanvullend; deze laatste periode loopt af in mei van dit jaar. Mijn vraag: is het verstandig als BRCA-2 drager te stoppen met een hormoonkuur? Is het niet beter om hiermee door te gaan? Mijn oncoloog zegt dat ik maar 7% kans heb om weer kanker te krijgen vanwege alle operaties die zijn uitgevoerd. Nu weet ik wel dat 7% relatief laag is; ik ben psychisch sterk en kan de hormoonbehandeling ook wel ‘loslaten’, maar als BRCA-2 drager ben je toch een geval apart. Helaas heb ik tijdens de behandelingen wel botontkalking gekregen waarvoor ik nu behandeld wordt. Het middel moet uiteindelijk niet erger zijn/worden dan de kwaal…. Ik voel me super gezond, eet gezond en doe veel aan hardlopen. Het zou toch zonde zijn als ik nu een foute beslissing zou nemen?! Omdat ik al jaren een trouwe fan ben van de Moermanvereniging, ben ik erg benieuwd naar uw mening!’

Als u volgens de oncoloog nu 7% kans hebt om de kanker terug te krijgen, dan betekent dit dat u nu procentueel gezien veel minder risico loopt dan een gezonde doorsnee vrouw om (borst)kanker te krijgen. Natuurlijk speelt uw leeftijd nog een rol en ondanks verwijdering van de eierstokken kan er nog sprake zijn van oestrogenenproductie in het lichaam (vetweefsel, bijnieren). Maar de receptorblokkerende en later aromataseremmende therapie (tamoxifen als Aromasin en Femara) gedurende 7,5 jaar na de verwijdering van de organen hebben uw risico duidelijk geminimaliseerd. Helaas heeft u schade opgelopen in de vorm van ontkalking; heeft u preventief geen calcium/magnesium met vitamine D3 gekregen? Om nu door te gaan met hormonale interventie lijkt mij niet verstandig. Daarentegen spelen gezonde voeding en enkele orthomoleculaire middelen wel een preventieve rol. In ieder geval in de post-menopauzale fase, dus na de overgang, geen grapefruit gebruiken. Het P4503A4 (CYP3A4 cytochroom) is betrokken bij het metabolisme van oestrogenen en grapefruit remt dit CYP3A4 waardoor de oestrogenenconcentratie kan toenemen. Foliumzuur daarentegen lijkt bij de post-menopauzale vrouw de kans op borstkanker te verminderen. Veel polyfenolen gebruiken, bijvoorbeeld in de vorm van fruit: onder andere alle soorten bessen, appels, olijven, groene thee, citroenen. Deze kunnen de sterftekans aan borstkanker bij post-menopauzale vrouwen aanzienlijk verminderen. Verder zorgen voor een voldoende hoge vitamine D3 spiegel (75 nmol/l of meer) in het bloed. Neem zonodig levertraan in het koude seizoen en vitamine D3 capsules. Ook coriolus versicolor (een paddestoel) in de vorm van extract (AOV) capsules , KSM-itake (Mierlo Houtapotheek) of PSK poeder (Natuurapotheek) zijn op gezette tijden aan te bevelen. De Natuurapotheek levert ook Fuzheng Yiliu granulaatthee die ingezet kan worden als onderdeel van een programma voor preventie van borstkanker. Ten slotte nog één opmerking. Uit recent onderzoek is gebleken dat genen weliswaar een rol kunnen spelen bij het ontstaan van (borst)kanker, maar zogenaamde epigenetische factoren die het gen aan of uit kunnen zetten hebben toch vaak het laatste woord. Daarover een volgende keer.

21

Radio en

televisie Bang voor de dokter

D

at is wat tegenstanders van meer openheid over medische missers betogen: al die informatie over kwesties die we toch niet kunnen beoordelen, geeft alleen maar onrust. Erger nog, uit angst voor een slechte pers kunnen artsen afzien van noodzakelijke ingrepen. Openheid zou ook een claimcultuur in de hand werken. In de Rondom10 van 16 april bediscussiëren voor en tegenstanders de voor- en nadelen. Zonder er samen uit te komen maar bij discussieprogramma’s hoort dat zo.

Tekst: Arjan van Laar Waar mensen werken worden fouten gemaakt. Ook in het ziekenhuis. Maar hoe veelvuldig en hoe ernstig mogen die fouten zijn? Hoeveel beter het kan en moet is moeilijk te zeggen als fouten ongemeld blijven of onder het tapijt verdwijnen. Los daarvan is het de vraag of patiënten over deze informatie moeten kunnen beschikken. Sommige dingen kun je misschien maar beter niet weten.

Aanleiding was een onderzoek van de Consumentenbond. Driekwart van ons wil dat ernstige medische fouten openbaar zijn. Werd daartoe besloten dan zouden chronisch onder de maat presterende medici wellicht minder slachtoffers maken. Medici zoals dokter De Bruin, waar Tros Radar sinds januari over bericht.

OFF

www.rondom10.ncrv.nl www.vpro.nl/argos www.trosradar.nl

Ex-patiënten omschrijven de orthopeed van het Purmerendse Waterlandziekenhuis als charmant, sympathiek en begrijpend. Hij gaf hoop. Zijn operatie zou hen van alle pijn verlossen. Maar pijnklachten verergerden en patiënten raakten zelfs invalide. Bezienswaardig is de aflevering van 21 maart. Daarin staat de vraag centraal hoe een arts als De Bruin zijn gevaarlijke prutswerk 25 jaar kon voortzetten. Het korte antwoord hierop is ‘medische hiërarchie’. Artsen bekritiseren elkaar niet openlijk en jongere collega’s dienen al helemaal hun mond te houden. De Bruin had een machtspositie die hem praktisch onschendbaar maakte. Een fysiotherapeut die naar de raad van bestuur stapte, werd zelf geschorst. Er waren acht rechtszaken nodig, een waarschuwing en twee berispingen van het regionaal tuchtcollege én een nieuwe raad van bestuur om De Bruin kwijt te raken.

In het geval van De Bruin had openbaarmaking van de berispingen en waarschuwingen uit 2007 en 2009 tenminste enig leed kunnen voorkomen. In het geval van de alcoholische vaatchirurg H., die Argos in de afleveringen van 5 maart en 9 april behandelt, had een dergelijke maatregel niet gebaat. Want ondanks dat deze meneer zelfs doden op zijn conto heeft, trok de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) haar spoedklacht bij het Medisch Tuchtcollege om duistere redenen in. Nicole Rutte was dertig jaar, actief voetballer en had last van een spatader. Sinds ze in Venlo bij H. onder het mes ging, kan ze nog maximaal tien minuten schuifelen. Dan heeft ze nog geluk dat een tijdige hersteloperatie haar been kon redden. Nadat H. in Venlo was ontslagen ging hij in Winschoten aan de slag. Ook daar hadden patiënten vast willen weten dat hun chirurg graag met bloed kliederde, dronken vloekte en tierde tijdens operaties en de opmerkelijke gewoonte had nietjes in patiënten te schieten. In Venlo en Winschoten veroorzaakte de vaatchirurg minstens veertien ernstige medische fouten. Sommige ervan leiden tot beenamputaties en twee liepen fataal af. Bij de IGZ is H. al jaren onderwerp van onderzoek zonder dat er conclusies aan verbonden zijn. Over het terugtrekken van de spoedklacht schrijft het IGZ dat met het vertrek van H. naar Groot-Brittannië “de patiëntveiligheid in Nederland niet meer in het geding is”. Alsof de Britse patiëntveiligheid niet ter zake doet. De verantwoordelijke inspecteur waarschuwde de Britse inspectie dat de vaatchirurg in Nederland onderwerp van onderzoek was. Daarop werd hij ontslagen. Bovendien stelt de IGZ de ontslagen inspecteur aansprakelijk voor 40.000 euro gederfde inkomsten van de drinkende vaatchirurg. Met alle vragen die deze handelwijze oproept staat één ding vast: het ontslaan van daadkrachtige inspecteurs gaat de onderbezetting, die de IGZ zelf graag aanvoert voor haar matig functioneren, niet oplossen.

22

natuurlijke heelmeesters

Informatie: Marry Foelkel Tekst: Petra Pronk

Peterselie: alledaags kruid met veelzijdige werking

Medische hiërarchie

Dronken vaatchirurg

ON

Kruiden Informatie: Marry Foelkel Tekst: Petra Pronk

M

et alle uitheemse kruiden die er tegenwoordig zijn, is de peterselie een beetje ouderwets en gewoontjes. Maar er is reden genoeg om peterselie in ere te houden. Het zit boordevol gezonde stoffen en je kunt er de nodige huis-, tuin- en keukenkwaaltjes mee bestrijden. Dan kijk je toch een beetje anders naar dat gezellige takje groen op je bord! Onze grootmoeders wisten het al: in de keuken kun je met peterselie prima uit de voeten. De klassieke combinatie van worteltjes met een klontje boter en toefjes peterselie is dus niet alleen ter versiering maar is oergezond. “Peterselie zit vol met vitamine A, een in vet oplosbare vitamine. Dat klontje boter was dus heel verstandig”, verklaart Marry Foelkel. Lang voordat het gebruikt werd als versiering, werd peterselie in de mediterrane keuken al gebruikt voor medicinale doeleinden. In het oude Griekenland was het kruid zo heilig dat het gebruikt werd bij godsdienstige rituelen. Behalve etherische oliën bevat het ook opneembaar calcium, vitamine C, ijzer, foliumzuur, antioxidanten en flavonoïden, die bekend staan om hun ontgiftende werking via de nieren. Een echte ‘alleskunner’ dus.

Frisse adem

zijn op verschillende manieren te gebruiken. Zo zijn de doorgeschoten peterselietakjes inclusief de nog groene zaden in de tuin volgens Marry Foelkel prima te gebruiken voor een krachtige bouillon die nierklachten, blaasontsteking en het eerste stadium van griep en verkoudheid aanpakt. “Peterselie is namelijk vochtregulerend, zacht voor nieren en blaas en vanwege de antioxidanten ook heel nuttig bij andere ongemakken zoals een plotseling opkomende kou of griep. En niet onbelangrijk, een frisse adem. Zeker de liefhebbers van knoflook kunnen hun voordeel met peterselie doen. Knoflook is heerlijk om te eten, maar minder prettig voor de omgeving om te ruiken. Het vervelende van knoflook is dat het niet alleen via je adem te ruiken is, maar ook via de huid. Maar met wat verse peterselie is dat

verleden tijd, doordat het de geur van een knoflookrijke maattijd neutraliseert.”

Wortel- en bladpeterselie

Wortelpeterselie wordt met succes ingezet bij een pijnlijke of onregelmatige menstruatie. Verder kan het galsteen helpen voorkomen en heeft het hoge kaliumgehalte een bloeddrukverlagende werking. De bladpeterselie die vaak in Turkse winkels of op de markt verkocht wordt, is aromatischer dan de meer bekende krulpeterselie. In grote hoeveelheden genuttigd, vermeerdert het de toevoer van het bloed naar het slijmvlies van het maagdarmkanaal en de baarmoeder. Het innemen van een zeer grote hoeveelheid van het zaad was in de Oudheid een bekend vruchtafdrijvend middel.

Recept peterseliepasta als broodbeleg Van peterselie kun je een heerlijke en gezonde pasta maken die heel geschikt is als broodbeleg. Je kunt kiezen voor een hartige of een zoete variant. Maak flink wat peterselie heel fijn in de vijzel of de keukenmachine. Gooi er een handje zonnebloempitten of sesamzaad bij. Voeg voor de hartige variant zout toe, en voor de zoete mapelsiroop of honing. Doe de pasta in een potje en zet het onder de olie. De pasta blijft een half jaar houdbaar.

Verschillende soorten en onderdelen

23

Advertenties

Grote misvatting: tekorten bestaan niet Eind april hield ik op de Algemene Ledenvergadering van de Moermanvereniging een lezing over de problematiek rond de verkrijgbaarheid van voedingssupplementen in Europa. Voor Nederland is de situatie dat de vrije verkrijgbaarheid meer en meer aan banden wordt gelegd. Ik denk dat dit vooral wordt ingegeven door de opvatting van de gezondheidsautoriteiten dat in Nederland geen voedingstekorten voorkomen. Hoewel de Consumentenbond geen overheidsinstantie is, deelt het deze opvatting en maakt het gebruik van dezelfde logica. Ik noem dit omdat de Consumentenbond in zijn actie eind februari begon met de stelling: ‘Veel mensen denken ten onrechte dat het slikken van extra vitamines goed is voor de gezondheid.’

De complete Glucosamine Een breed aanbod van producten voor de aanmaak/opbouw van het kraakbeen, voor (behoud van) gezond kraakbeen en smering van de gewrichten. Van Glucosamine 1200 (hoogste graag glucosaminesulfaat) t/m de gouden standaard voor gewrichten: Glucosamine Complete. Unieke formule

✓

ROZENBOTTEL Wetenschappers herontdekken nu de prachtige mogelijkheden, al eeuwenlang gewaardeerd door traditionele herbalisten. Vooral rijk aan Vitamine C en waardevol bij het in stand houden van sterke en gezonde bloedvaten. Het 100mg extract levert met deze concentratie een positieve bijdrage.

GLUCOSAMINE SULFAAT 3 tabletten bevat een volledige 1500mg Glucosamine sulfaat waarvan is aangegeven dat het een juiste hoeveelheid is. En natuurlijk, bijna overbodig te zeggen, hebben we de zuiverste vorm van glucosamine gebruikt die beschikbaar is, vergelijkbaar met de glucosamine geproduceerd door het lichaam

CHONDROÏTINE SULFAAT

MSM

Een waardevol maar duur nutriënt. Toch zullen we nooit toeleggen op de kwaliteit of de relevante hoeveelheid die nodig is. Elk Lamberts product bevat relevante hoeveelheden van premium (de hoogste) kwaliteit. Daarom bevat deze formule 300mg chondroïtine sulfaat per dagdosering.

Onze MSM is gewonnen uit de meest pure beschikbare vorm en met 150mg per dagdosering veel hoger gedoseerd dan in vele andere beschikbare combinatie preparaten.

QUERCETINE

Unieke 1-tabletformule voor maximale ondersteuning

Dit is een krachtige bioflavonoïd uit ondermeer fruit, vooral appels. Quercetine is onderwerp van gesprek in relatie met gewrichtsproblemen. Lamberts heeft een gezonde 60mg per dagdosering in deze formule verwerkt.

Zoals de Consumentenbond erover denkt, zo denken de wetenschappers die op Europees niveau beslissen over voedingssupplementen, de Europese Voedsel Veiligheid Autoriteit (EFSA), er net eender over. En erger, de medische en wetenschappelijke wereld zoals aan de universiteiten en leden van de Gezondheidsraad (vaak dezelfde personen), en in het verlengde hiervan het Voedingscentrum, heeft ook deze opvatting: ‘Veel mensen denken ten onrechte dat het slikken van extra vitamines goed is voor de gezondheid.’ Nu is dat op zichzelf al onjuist, maar bovendien wordt volledig voorbijgegaan aan het feit (in 2002 door de Gezondheidsraad zelf opgeschreven in een lijvig rapport) dat nog geen 2% van de Nederlanders eet volgens de Richtlijnen Goede Voeding, dus volgens de schijf-van-vijf. Het Voedingscentrum zegt zelf in een rapport dat met dezelfde schijf-van-vijf aanbevelingen voor voedingsstoffen (ADH) niet te realiseren zijn voor ijzer, zink, selenium, foliumzuur, vitamine A en vitamine D. Aan deze lijst van voedingsstoffen kan ik er zonder enige moeite nog een aantal toevoegen, omdat naar mijn inzicht de ADH voor veel mensen veel te laag is. Neem bijvoorbeeld een mineraal als magnesium, vitamine E en jodium. De reumatoloog Richard Verheesen heeft een studie gedaan van alle literatuur die er bestaat en kwam tot de conclusie dat in Nederland 6 miljoen van de 16 miljoen mensen een jodiumtekort hebben. Onlangs heeft Engels onderzoek laten zien dat in Groot-Brittannië de cijfers niet veel anders waren. Een bezoekje aan zijn website www.tekorten.nl is de moeite waard.

GEMBER De Glucosamine Complete bevat een equivalent van 1200mg gember (uit een 60mg extract). In deze concentratie is de verwarmende eigenschap van gember goed voor de bloeddoorstroming in de capillaire vaten rondom de gewrichten. Vele andere combinatie preparaten bevatten het minder (niet) nuttige gemberpoeder.

+

Glucosamine 1200 Glucosamine & Chondroïtine Complex Glucosamine QCV

Informatie via www.hb08.nl

Voor de lezing had ik met enkele leden van uw vereniging aan de lunch een gesprek. Uiteraard kwam het thema van zin en onzin van voedingssupplementen uitgebreid aan de orde. Als ik dan hoor wat voor baat zij hadden bij extra vitamines, dan is de stelling van de Consumentenbond wel erg boud. Gelukkig zullen, als alles geregeld zal zijn, voedingssup­ plementen verkrijgbaar blijven. Ongetwijfeld zullen er restricties zijn, zoals bijvoorbeeld wat een fabrikant mag claimen bij een bepaald product, en wat de hoogte van doseringen betreft. Bovendien zal het aanbod van verschillende voedingssupplementen versmald zijn, wat nu al het geval is met het verbod van stoffen als vanadium en strontium. De wetgeving brengt ook met zich mee dat innovaties op het gebied van voeding en voedingsstoffen sterk wordt belemmerd. Was het de afgelopen jaren zo dat voedingssupplementen zoals alfaliponzuur, ubiquinol, immuunversterkende paddenstoelextracten en diverse gezondheidsbevor­ derende kruiden nieuw op de markt konden komen, dat momenteel al niet meer mogelijk.

tel 088-0075700

Vegetarische Glucosamine

MSM 1000mg

mail [email protected]

Lees over de zin en onzin van voedingssupplementen het geheel herziene Gouden Boekje voor de Gezondheid; alles over vitaminen, mineralen en voedingssupplementen. www.gezondeboeken.nl

25

Kruiswoordraadsel Oplossing

De prijzen gaan naar de volgende winnaars: 1e prijs: Mevr. Wortman, Kamerik, 2e prijs: Mevr. Venderbos, Den Haag, 3e prijs: Dhr. van Gent , Oud-Beijerland. De inzenddatum voor de puzzel in Uitzicht nr. 2011/04 sluit 15 juni 2011. LET OP! Het inzenden van de oplossing is alleen mogelijk door: overschrijving van tenminste € 1,00 op ING rekening 6189, t.n.v. Moermanvereniging te Alphen aan den Rijn. Vermeld uw oplossing onder mededelingen. Gert Tretmans Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo tel. (0546) 56 94 11. E-mail: [email protected]

26

Verantwoording De redactie van Uitzicht en het bestuur van MMV brengen de inhoud ter kennis en beoordeling; zij aanvaarden geen verantwoordelijkheid voor de toepassing ervan. Overname van artikelen door derden is uitsluitend toegestaan met schriftelijke toestemming vooraf. Redactie en bestuur behouden zich het recht voor zonder opgave van redenen teksten, advertenties en te beantwoorden vragen te weigeren. Eindredactie Cor van Groningen Medewerkers aan dit nummer: Drs. Bob Hornstra, arts Riëtte Janssen Jan van Klinken Arjan van Laar Hans Nieuwstad Petra Pronk Dr. Gert Schuitemaker

Horizontaal: 1. gesloten luxeauto 9. slaapplaats 17. groet 18. treffen 19. schande 20. ik (Latijn) 21. oude munt 23. web 25. zwarte stof 26. stad in Duitsland 27.Eminentie 28. uitroep 30. plaats in Limburg 33. aankomend 34. soort onderwijs 35. lust 37. litteken 38. hemellichaam 40. sarren 42. deksel 43. stiekem wegpakken 45. Nederlandse rivier 46. plaats in Duitsland 48. behoeftige 50. putemmertje 52. kanton in Zwitserland 53. Griekse kaas 54. langwerpige bak 55. plaats in Gelderland - 56. zeestraat bij Denemarken 58. plaats in Gelderland 60. grote hamer 61. wond 62. zuiver 64. telwoord 66. deel van het alfabet 69. bepaald gas 70. fout 72. zuiver 74. kiem 76. boom 77. krachtig kloppen 79. persoonlijk voornaamwoord 80. id est 81. uit Letland 83. vogeleigenschap 84. bijbelse figuur 86. advies 88. en meer anderen 89. vis van de karperfamilie 91. snelschrift 93. gesteente 94. eerste haren van dieren 95. overgang. Verticaal: 1. rijgveter 2. hetzelfde 3. de mensen 4. bijbelse stad 5. plaaggeest 6. Indisch weefsel 7. telwoord 8. voegwoord 9. boksterm 10. hemelgeest 11. jongensnaam 12. voorzetsel 13. ingenieur 14. muil 15. stekelig dier 16. bloedgever 22. hoog gebouw 24. bijbelse figuur 26. welpenleidster 29. lidwoord 31. hoffeest 32. dochter van Thestius 33. onheilsgodin 35. oefenen 36. bepaald spel 38. aanlegplaats 39. sommen maken 40. rijtuig 41. nieten 43. bloeiend grasplantje 44. omlaag 45. familielid 47. gemalin van Aegir 49. omroep 51. veilige haven 57. meisjesnaam 59. uitdrukking 60. knevel 61. rund 63. godin van de dageraad 65. loven 67. tot en met 68. verdragen 70. arend (Engels) 71. interest 73. ongevuld 75. honingbij 77. man 78. middag 80. balken 82. hooistapel 83. bijbelse figuur 85. loot 87. sprookjesfiguur 89. Zuid-Holland 90. tarif normal 91. internetadres van Slowakije 92. Oriënt Express.

Als u de hele puzzel hebt opgelost, kunt u aan de hand van de cijfers ook de onderste balk invullen. Hier ontstaat dan de uiteindelijke oplossing.

Uitzicht op internet www.moermanvereniging.nl E-mail: [email protected] Kopij volgend nummer: Magazine 5/2011 vóór 30 mei 2011

Hebt u werk en leuke collega’s? Koester die dan! Zo niet, zorg dan dat u ander werk zoekt met leukere collega’s. Collega’s zijn namelijk een belangrijke factor als het gaat om gezondheid, zo blijkt uit onderzoek van de American Psychological Association. Wanneer je de mensen met wie je werkt niet aardig vindt, kan dit schadelijk zijn voor je gezondheid. Wetenschappers van Tel Aviv University volgden 820 volwassenen over een periode van 20 jaar, van 1988 tot 2008. De deelnemers aan het onderzoek waren werkzaam bij verschillende grote bedrijven in verschillende sectoren. Gemiddeld werkten ze zo'n 8,8 uur per dag. Een derde van de groep bestond uit vrouwen, 80 procent van de vrouwen was getrouwd en had kinderen;

Dat zeggen onderzoekers van University of Western Australia. 918 darmkankerpatiënten werden ondervraagd over hun levensstijl, werk en fysieke inspanning. Vervolgens werden hun antwoorden vergeleken met die van 1021 kankervrije deelnemers. Sporten heeft volgens de onderzoekers geen invloed op dit specifieke risico.

Redactieadres Redactie Uitzicht Hof van Azuur 30 2614 TB Delft

Inschrijving Uitzicht ISSN 0169-9938

Collega’s van levensbelang

45 procent had minstens twaalf jaar een opleiding gevolgd. Het effect van een sociale werkom­ geving was het grootst in de leeftijdsgroep tussen de 38 en 43 jaar. Ook mannen die controle en beslissingsmacht voelden op het werk ervoeren dit 'beschermende effect'. Een opvallende uitkomst bij vrouwen was dat het hebben van controle en beslissingsbevoegdheid de kans op overlijden vergroot. (Bron: Nu.nl)

Mensen die meer dan tien jaar achtereen een zittend beroep uitoefenen, hebben twee keer zoveel kans op bepaalde typen darmkanker. Fysieke inactiviteit betekent een grotere kans op deze ziekte.

Redactiecommissie Drs. Simon de Graaf (FIAC) Truus Hartsink Drs. Hans Stoop Cor van Groningen

Advertenties Advertentiemogelijkheden en tarieven kunnen worden aangevraagd bij: J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36 6006 LL Weert Telefoon (0495) 53 22 20

Korte berichten

Zittend werk risico voor kanker

Fotografie Stef Breukel e.a.

Werknemers met een zittend beroep hebben na tien jaar 44 procent meer kans op een tumor in de endeldarm dan werknemers met een lichamelijk actiever beroep. De kans op een tumor in een ander deel van de dikke darm, de karteldarm, ligt zelfs 94 procent hoger. (Bron: Gezondnu)

Walnoot bron van antioxydanten

c o l o f o n

‘Gezond eten en leven, een kwestie van gezond verstand.’ Dat is de oplossing van de puzzel in Uitzicht 2011/02. Mensen zouden in principe tot het einde van hun leven gezond moeten blijven. Het lijden dat een langdurige ziekte met zich meebrengt, is helemaal niet aanvaardbaar en hetzelfde geldt voor een voortijdige aftakeling van het lichaam. Een mens zou gezond moeten sterven, zoals dat vroeger gebeurde, toen oude mannen ’s avonds naar bed gingen om ’s ochtends niet meer wakker te worden. Laten we eens kijken naar het voorbeeld van een dodelijke ziekte als scheurbuik. Men is eeuwen bezig geweest met het vinden van een medische behandeling. Men sprak van de ‘Zeeliedenziekte’. Het antwoord was eenvoudig. Er was niets dat scheurbuik veroorzaakte. De afwezigheid van iets was de oorzaak, en dat iets was vitamine C. De meeste alledaagse ziekten waaraan de mensheid lijdt, worden veroorzaakt door tekorten, in elk geval wat de lichamelijke factor betreft. Als de belangrijkste fysieke oorzaak van een aandoening een gebrek is, volgt hieruit dat preventie tamelijk eenvoudig en belangrijk is. Een van de eerste preventieve middelen is om gezond (biologisch) te eten en te leven, je gezonde verstand en gevoel te gebruiken om essentiële tekorten te voorkomen, en zo de beste voorwaarden te scheppen om gezond te blijven.

Uitzicht is het tijdschrift van MMV Natuurlijke kankerpreventie en Ondersteunende therapieën. Het verschijnt tien keer per jaar en wordt gratis aan de leden van de vereniging beschikbaar gesteld.

Veel mensen zijn huiverig voor het eten van noten, omdat die bekend staan als dikmakers. Jammer, want een handjevol walnoten per dag verkleint de kans op

hart- en vaatziekten. Af en toe een handje noten verkleint bovendien ook het risico op sommige kankersoorten en diabetes 2. 



27

Advertentie

De Roode Roos B.V. Magazijn voor orthomoleculaire voeding Deze keer een andere selectie van producten, welke door “De Roode Roos B.V.” geleverd kunnen worden. Hierdoor krijgt u een inzicht van ons ruime assortiment, van meer dan 3500 producten en 80 leveranciers. Bestellen bij De Roode Roos B.V. Alle producten worden in principe geleverd met een korting van max. 25% ten opzichte van de adviesprijs. Om te bestellen kunt u gebruik maken van de lijst die hiernaast is afgedrukt. Eventueel kunt u eerst een fotokopie maken. Onze volledige catalogus is op aanvraag verkrijgbaar. Uw schriftelijke bestelling kunt u naar onze postbus sturen. Vervolgens laten wij de bestelling door TNT-Post bij u thuis bezorgen. Ook kunt u ons gratis naamnummer 0800-ROODEROOS (0800-7663376) gebruiken. Internetgebruikers kunnen een e-mail versturen naar [email protected] of direct bestellen via onze webwinkel op www.derooderoos.com Vanaf nu biedt De Roode Roos u de mogelijkheid uw bestellingen te betalen via doorlopende machtiging voor automatische incasso. Een machtigingskaart hiervoor kunt u opvragen via onze website: www.derooderoos.com/machtigen

Nr

Fabrikant

Normaal

Leden

268 Bio-Quinon Q10 Super 30 mg (150 caps)

Pharma Nord

€ 46,50

€ 34,87

547 BioSil (30 ml)

Bio Minerals

€ 29,90

€ 22,42

586 MaxEPA (100 caps)

Cardio Vasc. Res.

€ 37,00

€ 27,75

1388 MultiVit Basic (module 1) (90 vcaps)

Alfytal

€ 20,75

€ 18,68

1785 MSM 1000 mg (120 tab)

Vitals

€ 22,25

€ 16,69

2308 DHA 250 (120 caps)

Now Foods

€ 38,25

€ 28,69

2836 MetaRelax (90 tab)

Metagenics

€ 23,99

€ 17,99

2999 Eye Q 500 mg (210 caps)

Springfield

€ 36,95

€ 27,71

3273 Lignan Flax Oil Complex (473 ml)

Barlean's

€ 19,95

€ 14,96

3402 Optimal Prenatal DHA Formula (60 softgel Minami Nutrition

€ 27,95

€ 20,96

3492 Bio Bran MGN3 (50 tab)

Medpro

€ 65,00

€ 58,50

3588 Symbioflor 1 (50 ml)

Energetica Nat.

€ 13,60

€ 10,88

3654 Prostaatformule (60 tab)

Best Choice

€ 11,50

€ 8,63

3924 MagAsorb 150 mg (Magnesium als Citraat Lamberts

€ 12,20

€ 9,15

4084 Women's Mood (30 caps)

Care For Women

€ 19,95

€ 14,96

4105 Levertraan Forte (60 softgels)

Bonusan

€ 9,00

€ 6,75

4126 Coriolus Versicolor-extract 750 mg (90 cap AOV

€ 31,55

€ 23,66

4169 Plantina Algreen (150 gram)

Plantina

€ 48,70

€ 36,52

4398 Active Biodream (800 gram)

Biodream

€ 45,00

€ 36,00

4456 Spirulina (180 tab)

Marcus Rohrer

€ 13,32

€ 11,32

4617 Solidago Complex Tinctuur (50 ml)

Zonnegoud

€ 10,29

€ 7,72

4630 Co Enzyme Q10 with MCT (60 vcaps)

Viridian

€ 35,80

€ 28,64

4646 Super Greens (220 gram)

VitaKruid

€ 52,90

€ 44,96

4754 Bio Nutriënt l-Tryptofaan (60 vcaps)

CellCare

€ 21,90

€ 17,52

4920 Anti oxidant Formule (60 tab)

Salvé

€ 21,00

€ 15,75

5400 Vitamine D3 15 mcg (90 softgel)

Bonusan

€ 11,00

€ 8,25

5861 Delima Feminin (10 ovula)

Pekana

€ 14,90

€ 11,18

5878 Glucosamine Summum (120 tab)

Supplemed

€ 35,50

€ 26,62

6096 CalAsorb (180 tab)

Lamberts

€ 27,50

€ 20,62

6097 Salvestrol Prostaat (60 caps)

Vitals

€ 39,95

€ 29,96

6213 Elke Dag (90 tab)

Vitals

€ 49,95

€ 37,46

Prijswijzigingen voorbehouden Vermeld hier uw adresgegevens: Uw naam: (Dhr/Mevr):

Lidmaatschap nr.:

Adres:

Geboortedatum:

Postcode & Woonpl.:

E-Mailadres:

Telefoonnummer:

(evt.) voorschrift van:

Deze boeken kunt u bestellen bij de Moermanvereniging. Wilt u één of meerdere boeken toegestuurd krijgen, vul dan duidelijk een girokaart in met het juiste bedrag en de titels van de gewenste boeken. Geen geld opsturen! Het gironummer waarop u kunt bestellen is: 355.999 t.n.v. De Moermanvereniging Postbus 508 2400 AM Alphen aan den Rijn. De prijzen zijn inclusief verzendkosten binnen Nederland. Daarbuiten wordt € 3,50 extra berekend.

Dr. Moerman, een weg tot genezing, C. van Groningen en A. Ronhaar De psychische achtergronden van kanker, Jac. Landman Verhütung und Heilung von Krebs, Jac. Landman Die Moerman-Krebs-Diät, E. Wannee-Immerzeel Het Moermandieet, gezond en lekker, E. Wannee A solution to the Cancer Problem Variaties op de Moermankeuken, Truus Hartsink Kookboek, Lia v.d. Geest en Lydia Sleutel De actuele voedingstabel, wat zit waar in? Retrospectief onderzoek naar de effectiviteit van de Moermantherapie Het Gouden boekje voor de Gezondheid, G.E. Schuitemaker Voor meer boeken van de heer Schuitemaker zie: www.gezondeboeken.nl Bondgenoot, autobiografie van een immuuncel, Henk Fransen De helende factor, Bob Th. Hornstra Voed je goed, voel je goed, Monique van den Assum Dvd ‘Geef ziekte geen kans, eet en leef gezond’, Kees Braam

€ 11,30 € 4,95 € 6,80 € 6,80 € 4,95 € 7,95 € 4,95 € 7,95 € 9,50 € 20,40 € 12,50

€ 12,75 € 16,50 € 4,95 € 6,95

Advertenties

NOW producten zijn o.a. verkrijgbaar via: artsen, therapeuten, apotheken en De Roode Roos

Topkwaliteit voedingssupplementen met een gezonde prijs

Uitz_D3 drup.indd 1

28

01. 04. 09. 10. 15. 17. 22. 24. 28. 29. 37. 41. 42. 44. 45.

Vitamine D-3, nu ook in druppelvorm

Postbus 16035 2500 BA Den Haag Telefoon 070-3010701 Fax 070-3010707

Boekenlijst

Gezond leven Gezond blijven 10% kort i Rood ng bij de e Ro os

Een leven lang vitaal! Squalene is een bijzondere stof die zowel in het menselijk lichaam als in de natuur wordt aangemaakt. Het behoort tot een speciale groep antioxidanten, de zogenaamde isoprenoïden en wordt uit de levertraan van de diepzee dogfish verkregen. Squalene heeft het vermogen om zuurstof toe te voegen aan de menselijke cel. Hierdoor beschermt het de cellen waardoor het lichaam wordt behoed voor de ziekmakende moleculen. Issho Genki® Squalene iP6 is een veelzijdig, natuurlijk en zuiver voedingssupplement dat uw lichaam weer in balans brengt.

Versnelt herstel

Toename energie, vitaliteit en uithoudingsvermogen Beschermt tegen vroegtijdige veroudering van de huid

Beschermt tijdens chemotherapie en bestraling Beschermt cellen en weefsels

Fyto-Life van Hogendorpplein 28 5051 SR Goirle T: +31 (0) 13 534 6437 F: +31 (0) 13 530 2247 E: [email protected] W: www.fyto-life.nl www.isshogenki.com

20-11-09 16:05

29

Bijzonder proefschrift van oncoloog Joost Lesterhuis

Lesje immunologie voor beginners H

Een lesje immunologie voor beginners.

et afweersysteem is niet alleen in staat virussen en bacteriën te bestrijden, maar kan ook kankercellen herkennen en opruimen. De zogenaamde dendritische cellen spelen hierin een belangrijke rol. Dit zijn cellen die vreemde binnendringers in het lijf en kankercellen kunnen herkennen. Vervolgens alarmeren zij de cellen van het afweersysteem die deze binnendringers daadwerkelijk ook kunnen opruimen. Joost Lesterhuis onderzocht de werking van deze ‘opruimbrigade’ bij patiënten met uitgezaaid melanoom en darmkanker. Deze patiënten kregen hun eigen dendritische cellen, die in het laboratorium waren gekweekt en geactiveerd, toegediend met als doel dat het eigen afweersysteem de kankercellen vernietigt. Bij een klein aantal patiënten zijn hoopgevende resultaten waargenomen. Lesterhuis doet in zijn proefschrift het ingewikkelde proces op een voor leken enigszins begrijpelijke wijze uit de doeken, inclusief veelzeggende strips (zie kader).

is het effect van chemotherapie op de werking van de den­ dritische cellen. Als DC vaccinatie gecombineerd zou kunnen worden met chemotherapie zou dit wellicht de klinische effectiviteit kunnen verbeteren. Om dat te onderzoeken werden DCs in aanwezigheid van verschillende chemotherapeutica gekweekt en werd gekeken hoe effectief de DCs waren in het activeren van de T cellen. Het bleek dat DCs die waren gekweekt in de aanwezigheid van een platinum bevattende chemotherapie veel beter in staat waren om T cellen te stimuleren. Het ging om de chemotherapeutica oxaliplatin, carboplatin en cisplating, die bij zeer veel verschillende vormen van kanker dagelijks gebruikt worden in de kliniek. Het onderzoek toonde onder andere aan dat platinum chemotherapie niet alleen werkt door direct kankercellen te vernietigen, maar ook door het immuunsysteem te activeren en de tumorcellen te ‘ontwapenen’ tegen het afweersysteem.

Tekst: Petra Pronk

Chemotherapie

Combinatie

Het afweersysteem van het menselijk lichaam is een prachtig instrument als het gaat om gezondheid. Het houdt indringers buiten de deur en herstelt schade. Daarbij is een belangrijke rol weggelegd voor de dendritische cellen. Internist-oncoloog Joost Lesterhuis deed onderzoek naar deze cellen bij patiënten met ­uitgezaaid melanoom en darmkanker en doet daar op een bijzondere manier verslag van in zijn proefschrift.

Een van de dingen die in het proefschrift aan de orde komen

De werking van dendritische cellen

Figuur 1

Figuur 2

Figuur 3

I

Verkenners

Therapie

Vervolgens bewegen ze zich naar de lymfeklieren om daar de T cellen te activeren. Als ze dan in de lymfeklier aankomen presenteren ze deze tumor-fragmenten, antigenen genaamd, aan de T cellen en geven ze daarnaast een activeringssignaal. (‘Als je iemand met een zwarte helm ziet: doodmaken’ (figuur 2).

Dat is in een notendop hoe de dendritische cellen werken. Dankzij dat werkingsmechanisme kunnen ze actief ingezet worden als therapie bij kanker. Sinds enkele jaren is het mogelijk DCs in grote hoeveelheden te kweken en die vervolgens, beladen met de tumorantigenen, terug te geven aan de patiënt via een injectie.

n een samenvatting voor niet-ingewijden schrijft Joost Lesterhuis: “Vaak wordt kanker voorgesteld als een vijand die we de oorlog moeten verklaren. Als je die vergelijking door zou trekken zou je het afweersysteem kunnen zien als het verdedigende leger. De soldaten van dat leger zijn de zogenaamde T cellen, de cellen die in staat zijn kankercellen te doden. Echter, T cellen zijn van nature niet in staat de kankercellen op te ruimen. Daarvoor moeten ze eerst gealarmeerd worden. Daar komen dendritische cellen (DCs) bij kijken. Dat zijn cellen die door het hele lichaam zwerven op zoek naar indringers. Hoewel ze zelf niet in staat zijn tumorcellen te doden, kunnen ze wel stukjes van dode kankercellen opnemen. Dode kankercellen zijn altijd ruim aanwezig in tumoren. Zie het als een slagveld waar de zwarte helmen van de vijand op de grond liggen en de DCs pikken die op (figuur 1).

30

DCs zijn dus aanvankelijk de verkenners en nadat ze de vijand hebben gezien, promoveren ze snel tot generaal. Nadat ze geactiveerd zijn, kunnen T cellen zichzelf vermenigvuldigen tot wel 10.000 keer, ze verlaten de lymfeklier en verspreiden zich door het hele lichaam. Als ze nu een kankercel tegenkomen die de antigenen op zijn oppervlakte heeft waardoor de T cel is geactiveerd (‘draagt een zwarte helm’), zal de T cel dit herkennen en de kankercel doodmaken (figuur 3).

Eenmaal in het lichaam gaan de DCs op weg naar de lymfeklieren om daar de T cellen te activeren tegen de tumorantigenen. De geactiveerde T cellen moeten dan de klieren verlaten, zich verspreiden door het lijf, de tumor infiltreren, de kankercellen herkennen en uiteindelijk doden. Het doel van deze techniek is het afweersysteem te alarmeren en te activeren tegen de kankercellen, zodat deze opgeruimd worden.

Advertenties

Om te kijken of chemotherapie gecombineerd kan worden met immuuntherapie is het van belang om te weten wat er gebeurt met de T cellen tijdens de chemotherapie. Daarom werd onderzoek gedaan bij een groep darmkankerpatiënten die een hoge kans hadden op uitzaaiingen en daarom standaard na de operatie behandeld werden met chemotherapie. Een deel van de groep kreeg naast de chemotherapie ook DC vaccinatie. Vervolgens werden de immunologische resultaten van beide groepen vergeleken. Het bleek dat ondanks de chemotherapie het merendeel van de patiënten een goede immuunreactie liet zien na vaccinatie met CEA (een eiwit dat fungeert als herkenningsmolecuul op darmtumoren en waartegen dus een afweerreactie op gang komt.) Een andere interessante bevinding was dat in het bloed van deze patiënten de mate waarin T cellen geactiveerd konden worden, omhoog ging na toediening van het chemotherapeuticum oxaliplatin. “Het lijkt er dus op dat chemotherapie en immuuntherapie elkaar uitstekend kunnen aanvullen, en dat de nieuwe combinaties van deze twee verschillende vormen van therapie mogelijk kunnen leiden tot een betere behandeling van kanker”, aldus Lesterhuis in zijn proefschrift.

In het volgende nummer van Uitzicht •E  ngelse voedingsadviseur Glen Matten: Wat je zeker moet (w)eten voor een lang en gezond leven •S  int-Janskruid blijft ook na positieve onderzoeken ondergeschoven kindje. • Ontspanning is een must.

31