Jaargang 38 Januari 2011 Uitgave van de MMV

1

Jaargang 38 Januari 2011 Uitgave van de MMV

Christiane Berkvens schreef boek ‘Omgaan met mensen met kanker’ • Tweede deel in drieluik over biologische producten • Nieuwe MMV-secretaris Johan Klumpenaar stelt zich voor • Overzicht van de aftrekbare zorgkosten voor 2010

algemene informatie De Moermanvereniging voor natuurlijke kankerbestrijding stelt zich ten doel welzijn en belangen te behartigen van patiënten die met de Moermantherapie worden behandeld, en zoveel mogelijk bekendheid te geven aan deze therapie ter bestrijding van kanker.

Bestuur

Administratie/ algemene informatie

Vriendelijk verzoek alle post bestemd

Patiëntenvoorlichting

Gelderland Mevrouw R. van Elk

Telefoon 088-2424240 (Infolijn)

Utrechtseweg 84

voor het bestuur te zenden aan:

De administratie van de vereniging

Of voor algemene informatie over de

6812 AH Arnhem

Postbus 508

wordt gevoerd door de heer

vereniging: (0172) 49 79 44

telefoon (026) 844 95 16

2400 AM Alphen aan den Rijn

Wim Kuling.

Voorzitter

Administratie-adres:

Vacature

Postbus 508

Informatie lezingen en kooklessen

Zeeland/West-Brabant Mevr. K. Walhout Oranje Nassaustraat 26

2400 AM Alphen aan den Rijn

Schriftelijke vragen naar:

4341 GC Arnemuiden

Secretaris

telefoon (0172) 49 79 44 (werkdagen

Postbus 508

telefoon (0118) 60 18 68

Johan Klumpenaar

tussen 09.00 uur en 13.00 uur)

2400 AM Alphen aan den Rijn

President Wilsonlaan 33

fax (0172) 47 06 44

Postzegel insluiten.

4334 GB Middelburg

e-mail: [email protected]

Mevr R Rosier

Klachten van patiënten

(0118) 63 59 89

Aanmelding nieuwe leden Penningmeester a.i. Rob Kappé

Den Haag Gerrit van de Veenlaan 216 2552 WN Den Haag

Stichting Klachtrecht AAG (ArtsenSchriftelijk of telefonisch bij de

federatie Additieve Geneeskunde)

administratie.

Vaartstraat 247, 1075 RM Amsterdam

telefoon (070) 391 02 79 Friesland Mevr. T. Meesters

Regiocoördinator

Lidmaatschap

Advertenties Uitzicht

PR

Nieuwe leden: € 22,- per kalender­jaar

Advertentietarieven kunnen worden

Margreet Heijerman-Strating

(automatische incasso).

aangevraagd bij:

Postbus 19

Voor Belgische leden minimaal

J.P.H. Geraats

Groningen/Drenthe

7050 AA Varsseveld

€ 35,50 op rekening ING bank

Louis Regoutstraat 36, 6006 LL Weert

Mevr. H. Prins

(0315) 24 13 54

335-0078672-51 t.n.v. Moerman­

telefoon (0495) 53 22 20

Schout Poelmanweg 32

vereniging. Voor de overige leden in

e-mail [email protected]

9617 BX Harkstede

Vacature

Singel 7

Rustig slapen…

Omgaan met mensen met kanker

Op het terrein van Chemie-Pack in Moerdijk lag een half miljoen kilo aan chemicaliën opgeslagen. Bij de brand in de eerste week van januari werden de resten hiervan tot tientallen kilometers in de wijde omgeving verspreid. De rommel daalde neer op woonwijken, in weide­ gebieden en op percelen met groenten. Je hoeft geen scheikundige te zijn om te beseffen dat er in zo’n situatie al heel gauw sprake is van een serieuze bedreiging van de volksgezondheid. De ene verbrande stof was nog kwaadaardiger dan de andere. Maar nee hoor, de auto­riteiten wisten al heel snel dat er geen enkele reden was tot paniek. Het deed denken aan de toespraak in 1936 van de toenmalige minister-president Hendrik Colijn, die de bevolking verzekerde dat ze rustig kon gaan slapen. Terwijl Adolf Hitler druk bezig was een gigantisch militair apparaat op te bouwen, moest het volk zich maar nergens druk over maken. Dat was wel zo makkelijk.

Christiane Berkvens verloor twee echtgenoten aan kanker en heeft ook zelf kanker gehad. Zij heeft ervaren dat woorden van mensen kunnen afbreken en kunnen opbouwen. Ze schreef over haar ervaringen een boeiend boek: ‘Omgaan met mensen met kanker’. “Ik wilde iets doen met mijn ervaringen”, vertelt ze in een interview aan Petra Pronk.

8771 SV Nijland telefoon (0515) 56 98 13

telefoon (050) 404 22 46

Voeding en artsencontact

Europa € 35,50, buiten Europa € 40,-.

Hans Stoop

Een kleine ’overbetaling’ op de

Coehoornstraat 40

minimumcontributie wordt zeer op

4611 KS Bergen op Zoom

prijs gesteld.

(0164) 25 04 61

Contributie giro 42.39.229 t.n.v.

Giro 3290997 t.n.v. de Stichting

Kitkensdal 14

Moermanvereniging te Alphen aan

Steunfonds Amnestie, Reijerskoop

6045 EW Roermond

Organisatie

den Rijn. Opzegging lidmaatschap:

291, 2771BL Boskoop of via ING

telefoon (0475) 32 95 38

Jan Strating

vóór 1 december van het lopende

bank, rekeningnummer 67.20.27.240

e-mail: [email protected]

Hoofdwal 61

jaar. Administratiekosten: € 3,50

t.n.v. Stichting Steunfonds Amnestie

4207 EB Gorinchem

wanneer een herinnering gestuurd

in Boskoop.

Noord-Holland Noord

(0183) 63 26 90

moet worden.

Bovenstaande rekeningnummers van

Vacature

De Moermanvereniging en de

Stichting Steunfonds uitsluitend te

Adviseurs

stichting Steunfonds Amnestie zijn

gebruiken voor giften.

Cor van Groningen

door de Belastingdienst erkend als

Drs. Bob Hornstra

algemeen nut beogende instelling

Piet Sijpersma

(ANBI), sinds 01-01-2008. Een schen-

Stichting Steunfonds Amnestie

Limburg De heer N. Bruin

Overijssel Dhr. G.J.W. Tretmans

Legaten

Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo telefoon (0546) 56 94 11

king aan onze stichting is aftrekbaar

Wie het Steunfonds testamentair wil

van de inkomstenbelasting (binnen

gedenken, wordt aanbevolen gebruik

de daarvoor geldende regels).

te maken van de volgende formulering:

Rotterdam

‘Ik legateer aan de Stichting Steun-

Dhr. M. Ouwehand

fonds Amnestie, gevestigd te Elst (Gld)

Statenweg 405

de som van €……… vrij van rechten en

3039 HP Rotterdam

kosten’.

telefoon (010) 467 78 64

Internet www.moermanvereniging.nl

Er lijkt sindsdien niet zo heel veel veranderd. Want wie denkt dat de bezweringsformules in de Moerdijkaffaire op zichzelf staan, wordt in de mediacolumn op pag. 18 van deze Uitzicht snel uit de droom geholpen. Het “gaat u maar rustig slapen” is nog steeds een terugkerend refrein. Autoriteiten die ons wel en wee zeggen te bewaken, hebben de onbedwingbare neiging om rimpelingen in de vijver meteen te bagatelliseren. Geen gevaar, niets aan de hand. Ze beseffen alleen niet dat ze daarmee hun geloofwaardigheid op een riskante wijze op het spel zetten. Dat blijkt wel uit de enorme onrust onder de bevolking in en rondom Moerdijk. Eenzelfde verschijnsel doet zich voor op voedingsgebied. Al jaren verkondigen de autoriteiten dat de concentratie aan pesticiden in ons voedsel binnen de veilige grenzen blijft. Gaat u maar rustig eten. Intussen vertonen de verkoopcijfers van biologische producten een rap stijgende lijn. Conclusie: wij consumenten geloven al die bezweringen niet meer. Gek hè?!

mobiel 06 23234874

e-mail: [email protected]

‘Biologisch eten: kwestie van gezond verstand’

4

10

Biologische producten zijn bezig aan een sterke opmars en zelfs A-merken gaan er niet meer omheen. Toch zijn er nog veel twijfelaars als het gaat over de vraag of biologische producten echt bijdragen aan een betere gezondheid. Voor Jasper Vink is het volstrekt duidelijk: “Dat kun je met je gezonde verstand bedenken”, is zijn commentaar.

Johan Klumpenaar: nieuwe secretaris MMV

15

Sinds eind vorig jaar heeft MMV weer een nieuwe secretaris. Het is de 63-jarige Johan Klumpenaar uit Middelburg. “Er is veel gaande dat ons uitdaagt”, zegt hij, en volgens hem kan de vereniging daar “een rol van betekenis spelen.”

Geen paniek

18

“Hoe zwaarder de economische belangen wegen, hoe meer autoriteiten en instanties ertoe neigen het gebrek aan wetenschap te verwarren met de afwezigheid van gevaar.” Dat concludeert Arjan van Laar in zijn beschouwing van consumentenrubrieken en de geruststellende boodschappen bij de chemiebrand in Moerdijk.

Wat betaalt de fiscus in 2010 aan uw zorgkosten?

22

Het is lang niet eenvoudig om te achterhalen welke specifieke zorgkosten u over 2010 van de fiscus mag aftrekken van uw inkomen. Ook dit keer baande Gert Tretmans een pad door regels en regeltjes en wel en niet aftrekbare kosten. U mag de rest doen.

Regio-secretariaten Rijnmond/Westland Amsterdam en Wijde Omgeving

Vacature

Mevr. T. Visser

Cor van Groningen eindredacteur Uitzicht

Quellijnstraat 128 1073 XL Amsterdam telefoon (020) 675 41 50

2

(Zie ook colofon pagina 27)

3

Christiane Berkvens schreef boek: ‘Omgaan met mensen met kanker’

‘Ik wilde iets doen met mijn ervaringen’

‘Het komt wel goed.’ ‘Dokters kunnen tegenwoordig zoveel.’ Of: ‘Mijn opa heeft na de diagnose nog 15 jaar geleefd…’ Je kunt een heleboel verkeerde dingen zeggen tegen mensen met kanker. Maar ook goede dingen. Dingen die steun geven en een lichtstraaltje zijn. Christiane Berkvens schreef er een praktisch boek over: ‘Wat ik je nog zeggen wilde… Omgaan met mensen met kanker.’

V

andaag heeft Joris een goede dag. Hij zit rustig aan tafel te schrijven. Dan belt een vriend. Hoe is het met je? Goed. Nee, ik bedoel: hoe is het ECHT met je? De dag is verpest.

als patiënt compleet onderuit haalt”, zegt Christiane Berkvens. “De diagnose kanker zorgt ervoor dat relaties veranderen. Het probleem is dat de rails uit elkaar lopen. De patiënt zit op een mogelijke rails ‘uit het leven’, terwijl de ander op de rails zit richting toekomst. Die lopen langs elkaar heen en dat zorgt ervoor dat je makkelijk langs elkaar heen praat.”

Zo begint het boek van ‘Wat ik je nog zeggen wilde…’ Zomaar een voorbeeld van wat er mis kan gaan in de communicatie met mensen die kanker hebben. Veel mensen vinden het moeilijk om te gaan met iemand die kanker heeft. Wat moet je zeggen? Moet je eigenlijk wel iets zeggen? En moet het altijd over de ziekte gaan of juist niet? Andere mensen denken er helemaal niet over na. Die zeggen gewoon wat. Zonder zich af te vragen of dat is wat de zieke wil horen. Weer anderen durven niet. Die blijven maar liever weg. Christiane Berkvens heeft al die reacties voorbij zien komen. Ze verloor zelf twee echtgenoten aan kanker en heeft zelf kanker gehad. In die tijd ervoer ze aan den lijve dat woorden van mensen af kunnen breken of op kunnen bouwen. De ziekte bracht een flinke schifting teweeg in haar vriendenkring. Die nu beduidend kleiner, maar wel hechter geworden is.

Veel gemaakte fouten

Bijzondere aandacht

“Omgaan met mensen die kanker hebben vereist bijzondere aandacht”, vertelt ze. “De laatste decennia zijn er veel taboes gesneuveld, maar deze staat nog recht overeind. Mensen voelen zich er nog steeds ongemakkelijk bij. De ontmoeting met iemand die kanker heeft, is de confrontatie met je eigen dood, en die confrontatie kunnen veel mensen niet aan. Dat zie je duidelijk bij oncologen. Je trekt het niet als je de hele dag met je eigen dood geconfronteerd wordt, dus kiezen deze mensen er uit zelfbescherming vaak voor om een muur om zich heen te bouwen. Mijn eerste man had een verschrikkelijke oncoloog. Iemand met een volstrekt gebrek aan inlevingsvermogen en betrokkenheid. Die had ik wel kunnen wurgen.”

Tekst: Pretra Pronk Foto’s: Leonard Davids Wat geldt voor medici, geldt net zozeer voor familie, vrienden en bekenden. De omgang met iemand die kanker heeft, is voor veel mensen een drempel die ze maar moeilijk kunnen nemen. Ondanks goede bedoelingen worden er een heleboel verkeerde opmerkingen gemaakt. “Mensen bedoelen het niet zo, maar onbewust kunnen ze reageren op een manier die je

4

"Er zijn een paar veel gemaakte fouten. Te optimistisch doen bijvoorbeeld. Proberen de angst weg te praten door te vertellen dat Tante Truus na vijftien chemokuren nu vrolijk aan het cruisen is in de Carribean. Een andere fout: alleen nog maar over de ziekte praten, terwijl de patiënt juist dolgraag afleiding wil en graag wil weten hoe het met jou en de kinderen gaat. Of het tegenovergestelde: het doodzwijgen. Het niet meer op kunnen brengen om langs te komen of stoppen met aandacht geven als het te lang duurt. Daarnaast zijn er opmerkingen die niet passen bij de fase waar iemand in zit. Als je net gehoord hebt dat je kanker hebt, zit je in een diep gat. Je hebt het gevoel dat de grond onder je voeten verdwijnt. Dan zit je niet te wachten op de mededeling ‘dat ze tegenwoordig toch zoveel kunnen.’ Dergelijke opmerkingen doen meer kwaad dan goed, omdat mensen zich daarmee niet serieus genomen voelen in wat ze ervaren. Het enige wat patiënten in dat stadium willen, is dat ze hun verhaal kunnen doen, dat mensen luisteren en met ze mee huilen. Maar de gesprekspartner heeft kennelijk geen idee hoe ze zich voelen. Dat werkt volstrekt vervreemdend en vergroot de eenzaamheid alleen maar.”

Met compassie

Veel van die fouten komen volgens Christiane Berkvens voort uit het feit dat mensen in het contact met iemand met kanker teveel van zichzelf uitgaan. Ze worstelen met hun eigen angst en onzekerheid, en zijn meer bezig met wat zij voelen en denken dan met de patiënt. “Dat zie je vaak in de spreekkamer. Specialisten die allerlei technische informatie over de patiënt uitstorten, terwijl die informatie totaal niet binnenkomt. Voor de patiënt zijn het nietszeggende mededelingen. Het enige waar de patiënt in geïnteresseerd is, is ‘Hoe erg is, het? Hoe lang heb ik nog?’ Dingen waar geen antwoord op gegeven kan worden en die dus moeilijk zijn en blijven. Maar het maakt een wereld van verschil hoe iemand het brengt. Of hij het

5

brengt in technische, afstandelijke termen, of met inlevingsvermogen. Het cruciale element daarbij is: compassie. Een arts met compassie kan in een consult van tien minuten doen wat een collega zonder compassie in geen twee uur zou kunnen. Het gaat erom dat je je inleeft in de ander, dat je die echt ziet en hoort en ingaat op diens vragen. Compassie betekent dat je anderen behandelt zoals je zelf behandeld zou willen worden. Dat is de gulden regel uit alle grote levensbeschouwingen.”

Vragen

Fragmenten uit het boek

D

e internist zei het zonder omhaal van woorden: ‘Mijnheer, u heeft kanker.’ Mijn man werd onwel. De dokter rende de gang op en riep ‘Zuster, zuster, er is hier iemand ziek geworden!’ (Opgetekend in een interview met een nabestaande)

N

a de diagnose in het ziekenhuis werd besloten tot een operatie. Gedurende de vijf weken die eraan voorafgingen kreeg ik elke dag een kaart, een attentie of een telefoontje. Ik vond dat zeer bijzonder. Ik leef alleen en ik dacht: wat een weelde, er is elke dag iemand die aan mij denkt! Na de operatie was die aandacht er nog maar even, maar naderhand bleef het bij een enkeling. Ik voelde me in de steek gelaten. (Opgetekend in een interview met een herstellende)

V

indt het normaal als hij ook wil weten hoe het met jou is, wat jou bezighoudt, hoe het met je werk is, je gezin, je andere bezigheden. De wereld wordt al zo verschrikkelijk klein als je niet meer verder komt dan je bed en je stoel. (Citaat uit een brief van een partner)

6

Het lastige is natuurlijk dat je als gezond mens niet weet waar iemand die ernstig ziek is behoefte aan heeft. Het is moeilijk je voor te stellen dat je in de schoenen van de ander staat. Wat voor paniek er ontstaat bij de patiënt als hij of zij geconfronteerd wordt met de diagnose. Alles wordt op slag anders. De enige manier om erachter te komen waar iemand behoefte aan heeft, is volgens Christiane: vragen. Geen twee mensen zijn hetzelfde, dus zul je daarover met de patiënt in gesprek moeten. Er niet zomaar vanuit gaan dat iemand wel afleiding zal willen hebben – of juist niet – maar checken of je gevoel daarover klopt. Gewoon vragen: waar heb jij behoefte aan? Wil je dat ik dit doe, of juist niet? Zal ik langskomen of niet? Misschien is de belangrijkste omgangsregel wel: gewoon doen! Zoals een van de geïnterviewden in het boek zegt: ‘Als iedereen de gewone omgangsregels in acht nam, was er al veel gewonnen. Alleen moet men zich wel realiseren dat mensen die kanker hebben veel gevoeliger zijn dan anderen voor bot of onattent gedrag.’ De patiënt zelf heeft daarin ook een verantwoordelijkheid. Hij of zij zou duidelijk aan moeten geven waar behoefte aan is of niet. Wat hij of zij prettig vindt, en wat juist niet. “Vaak veranderen mensen door ziekte. Ze kijken anders tegen het leven aan en verwachten andere dingen van het leven. Als je dat niet communiceert met je omgeving, werkt dat misverstanden in de hand. De omgeving gaat dan nog met iemand om die er eigenlijk niet meer is. Het is niet reëel te verwachten dat de omgeving dat allemaal uit zichzelf snapt. Dat moet je als patiënt zelf communiceren.”

Goede opmerkingen

Woorden kunnen kwaad aanrichten, maar ze kunnen ook goed doen. Welgemeende woorden uit het hart die rekening houden met de patiënt en op een respectvolle manier gesproken worden, kunnen een enorme steun in de rug zijn. De boodschap van het boek is dan ook: laat je niet afschrikken, maar probeer erachter te komen waar mensen met kanker in deze fase behoefte aan hebben. Dat kan variëren van aandacht en rust tot vooral gewoon doen of afleiding bezorgen. Hoewel elke patiënt andere behoeften heeft, zijn er toch wel een paar algemene richtlijnen te geven als het gaat om de omgang met mensen met kanker. De eerste: laat iets van je horen! Hoe moeilijk je het ook vindt, kies niet voor de makkelijke weg van vermijding. Daarmee laat je mensen namelijk in de kou staan. Als je het moeilijk vindt en niet weet wat je moet zeggen, dan is beter om dat gewoon te zeggen en bespreekbaar te maken, dan om weg te blijven. “Hoe beknopt ook, zorg dat je belangstelling toont en blijft tonen bij het verloop van de ziekte”, raadt Christiane Berkvens aan. “Mensen hebben geen behoefte aan één kaartje of telefoontje, maar aan blijken van belangstelling en mede­ leven gedurende het hele proces. En dan geen medelijden, maar oprecht medeleven. Het is helemaal niet erg om gewoon te zeggen dat je niet weet wat je moet zeggen. Het delen van onmacht en verdriet is vele malen beter dan jezelf niet laten zien.”

Een ander advies: loop de deur niet plat als daar niet om gevraagd is. Warme belangstelling is belangrijk, maar rust ook. Het gaat erom de behoefte van de patiënt daarin aan te voelen en te respecteren. En als je die niet aanvoelt: gewoon vragen! Een andere aanbeveling die in het boek staat is: toon respect voor de zieke. Laat hem of haar zolang mogelijk de regie over het eigen leven - ook als het om kinderen gaat. Als patiënten daar moeite mee hebben zou je kunnen zeggen: ‘Als je het goed vindt, ga ik nu dit of dat doen’. “Het behoud van de regie over het eigen leven komt de mens zelf toe en niemand anders”, vindt Christiane Berkvens. “Het kan verleidelijk zijn voor partners om hun zieke partner alle zorg en verantwoordelijkheid uit handen te nemen en iemand helemaal in te kapselen in liefde en zorg. Maar iemand de regie laten houden over het eigen leven is uiteindelijk de ultieme vorm van respect jegens de medemens.”

Verdieping

Het werken aan goede verhoudingen kan lastig zijn, maar resulteert wel in duidelijke verdieping van relaties. Ook als iemand uiteindelijk sterft, is de weg daar naartoe vaak een zeer waardevolle. Christiane Berkvens ervoer dat zelf toen ze samen met achttien vrienden haar eerste man naar het einde begeleidde. Die tocht duurde uiteindelijk anderhalf jaar. Een moeilijke, maar ook mooie tijd, zegt ze daarover. “Je komt in die tijd heel dicht bij elkaar. Niemand had het ooit eerder gedaan, dus je doet alles ‘op gevoel’. Het is voor iedereen die erbij betrokken was een onvergetelijke ervaring geworden.” Onvergetelijk, maar ook zwaar. Want behalve voor de patiënt is kanker ook zwaar voor de omgeving, met name voor de directe partner. Daarom is het ook belangrijk dat je ook als partner een klankbord hebt. “Eenzaamheid is een grote valkuil. Je moet als partner momenten hebben dat je even gewoon kunt leven, dat je op kunt laden. En kunt praten over jouw emoties. Je hebt anderen nodig om je verhaal bij te doen. Jongeren verzorgen die opvang doorgaans beter dan ouderen. Zij gaan veel natuurlijker met die dingen om. Daar kunnen wij als volwassenen nog iets van leren. Hun kennis van de dood is beperkt, en staat dus ook niet bij het contact in de weg. Zij schakelen makkelijk tussen diep verdriet en gewoon leven, en dat is precies waar mensen met kanker behoefte aan hebben: de ervaring dat het leven doorgaat en dat zij daar nog deel van uitmaken.”

licht brengen’, en toen weer vertrokken. Gewoon even laten weten dat je meeleeft is vaak al genoeg.”

Eigen ervaringen

Het mooie van het boek van Christiane Berkvens is dat het gebaseerd is op haar eigen ervaringen. Ze weet heel goed wat ziekte met je doet, en dat het je verandert. Voordat ze ziek werd, was ze druk met haar werk als remonstrants predikante en als hoogleraar Europese cultuur aan de Radbouduniversiteit. Werk dat ze met veel plezier deed, maar na haar ervaringen met kanker was de wereld definitief veranderd. “Ik heb geen idee hoe lang ik hier nog ben, maar de behoefte om iets met mijn ervaringen te doen was groot. Als ik niet ziek was geworden, was ik waarschijnlijk doorgehobbeld op dezelfde weg. Nu zie ik de betrekkelijkheid van dingen beter in. Ik speel nu in blessuretijd, dan ga je bewuster met je tijd om. Het grootste deel van mijn leven heb ik me beziggehouden met mijn wetenschappelijke werk. Een gespecialiseerd vakgebied. Dan schreef ik dingen die misschien 150 mensen op de wereld lezen. Na mijn ziekte vroeg ik me af: vind ik dit nu echt nog de moeite waard om mijn tijd in te steken of wil ik liever iets anders doen? Het antwoord was helder: ik wilde iets doen met mijn ervaringen en verbind wetenschap nu met zingeving.”

Goede reacties

In de omgang met mensen met kanker kun je een heleboel fout doen. Toch is het volgens Christiane Berkvens nergens voor nodig om krampachtig te worden in het contact. Je mag best dingen fout doet, zolang ze maar uit het hart komen. Zo kreeg ze ooit van bezoek een bos chrysanten. Zelf afkomstig uit België, waar die bloemen direct geassocieerd worden met grafbloemen, was ze daar niet zo van gecharmeerd. Maar omdat de gever zich dat totaal niet bewust was, was het geen enkel probleem. De sleutel van een goede omgang is: je afstemmen op de ander. Als het even kan met humor. Gewoon zo natuurlijk mogelijk doen. Aftasten waar iemand behoefte aan heeft en daarop inspelen. Zelf bewaart ze goede herinneringen aan een arts die een rol speelde bij de euthanasie van een van haar echtgenoten. “Nadat hij met mijn man gesproken had zei hij: ‘Ik heb nu zijn verhaal gehoord. Nu gaan we even buiten wandelen, dan wil ik JOUW verhaal horen…’ Een andere positieve ervaring was toen een oude vriend uit Wenen vlak na de diagnose plotseling voor de deur stond en zei: ‘Ik kom je een zakdoek brengen’. Of twee vrienden die vlak erna aanbelden, een witte roos overhandigden met de eenvoudige zin: ‘We komen je het

Praktische informatie Titel: Wat ik je nog zeggen wilde…. Omgaan met mensen met kanker Auteur: Christiane Berkvens-Stevelinck Uitgever: Meinema Prijs: € 15,20 Het boek bevat richtlijnen en praktische tips over omgaan met mensen met kanker. De inhoud kwam tot stand op basis van eigen ervaring en gesprekken met zieken, partners, vrienden, artsen en verpleegkundigen. Naast algemene overwegingen biedt het boek ook concrete aandachtspunten voor omgaan met mensen met kanker in elk stadium van de ziekte.

7

Advertenties

Gezond leven Gezond blijven 10% kort i Rood ng bij de e Ro os

Een leven lang vitaal! Squalene is een bijzondere stof die zowel in het menselijk lichaam als in de natuur wordt aangemaakt. Het behoort tot een speciale groep antioxidanten, de zogenaamde isoprenoïden en

Versnelt herstel

Toename energie, vitaliteit en uithoudingsvermogen Beschermt tegen vroegtijdige veroudering van de huid

het houdt de bloedvaten schoon.

In de achterliggende 20 jaar heeft Vascu-Vitaal® haar werking bewezen blijkens de vele positieve reacties van mensen in binnenen buitenland, die Vascu-Vitaal® gebruikt hebben. Vele natuurgeneeskundigen hebben ervaren dat hun cliënten/patiënten klachtenvrij waren na een behandeling met Vascu-Vitaal®.

Beschermt cellen en weefsels

Nieuwjaar Houdt de bloedvaten schoon

VASCU-VITAAL

ondersteunt het lichamelijke weerstandsvermogen en bevordert een algemene goede gezondheid Fyto-Life van Hogendorpplein 28 5051 SR Goirle T: +31 (0) 13 534 6437 F: +31 (0) 13 530 2247 E: [email protected] W: www.fyto-life.nl www.isshogenki.com

OLIGO PHARMA BV, Kerklaan 2, 1211 PP Hilversum Tel. 035 - 6244671, fax 035 - 6244672 e-mail: [email protected] www.vascuvitaal.com

Lage prijs

Vitamine D 1000iu Natuurlijke vorm

AANBEVOLEN

Recent was Vitamine D in het nieuws waarin werd gesteld dat we goed moeten opletten of mensen wel voldoende vitamine D binnen krijgen. Lage vitamine D spiegels worden in samenhang gebracht met ernstige gezondheidsproblemen op latere leeftijd. Vitamine D is een vetoplosbare vitamine die door het lichaam kan worden geproduceerd als zonlicht op de huid valt. Mensen die te weinig zonlicht krijgen kiezen vaak voor het suppleren van vitamine D. Vitamine D is essentieel voor gezonde botten en tanden en wordt ook belangrijk geacht voor een gezond immuunsysteem. Verhoogt de opname van kalk in botten. Succesvolle introductie door hoge dosis en lage prijs: Vitamine D 1000iu 120t slechts

W 13,95

De jaarwisseling is altijd weer een bijzonder moment van bezinning, van terugzien, vooruitkijken en genieten van het NU, bij voorkeur met een oliebol en een lekker drankje. Wie op zo’n moment, in één globale blik, het reilen en zeilen van de wereld doorschouwt, ziet – zwak uitgedrukt – verdrietige en mooie momenten: dood, maar ook geboorte; ziekte, maar ook genezing; angst en wanhoop, maar ook hoop; teleurstelling en succes, oorlog, strijd, maar ook vrede. Goed en kwaad zijn alom aanwezig. Lief en leed bestaan niet zonder, maar dankzij elkaar. Dat was altijd al zo, en dat zal altijd zo blijven. Toch kunnen wij gelukkig zijn. Hoe? De media brengen dagelijks het wereldnieuws rechtstreeks in onze huiskamer. Per definitie meer narigheid dan voorspoed. Als waarnemer krijgen wij een eenzijdig en onvolledig beeld voorgeschoteld van wat er in werkelijkheid gebeurt. Hoe is dat als wij naar onszelf kijken? Is het beeld hier ook eenzijdig en onvolledig?

Vit. D(OEN) Hoge dosis

OVERPEINZINGEN...

Beschermt tijdens chemotherapie en bestraling

wordt uit de levertraan van de diepzee dogfish verkregen. Squalene heeft het vermogen om zuurstof toe te voegen aan de menselijke cel. Hierdoor beschermt het de cellen waardoor het lichaam wordt behoed voor de ziekmakende moleculen. Issho Genki® Squalene iP6 is een veelzijdig, natuurlijk en zuiver voedingssupplement dat uw lichaam weer in balans brengt.

Vascu-Vitaal® doet wat het belooft:

NIEUW

Met een oliebol in de hand en het flitsende geknal van vuurwerk op de achtergrond zoomt onze blik in op ons eigen bestaan. Was het een goed jaar? Wat brengt het volgend jaar? Goede voornemens vechten om de voorrang, maar zijn na enkele weken alweer grotendeels naar de achtergrond geweken. Ons persoonlijk leven is geen wereldnieuws. Wij zien ons leven niet van buitenaf, maar wij leven ons leven, ervaren ons leven, voelen ons leven en denken ons leven. Wij zijn gelukkig als het meezit en vallen in een put bij leed. Dat is zo vanzelfsprekend en dat mag, uiteraard. Maar die regie hoeft ons geluk niet afhankelijk te maken van een toevallig lot. Geluk vraagt bezinning, kennis, inzicht en inspanning. Geluk begint bij het besef dat de mens zelf auteur is van zijn leven. Dat leven wordt niet vanuit het niets op een blanco stuk papier geschreven. De genetische aanleg bepaalt samen met een uniek persoonlijk verleden voor een programmering, die – zonder bewuste keuze hieraan te ontsnappen – ook ons toekomstig leven in de greep houdt.

Veel zaken liggen volledig vast in de natuurlijke orde: fysieke mogelijkheden, talenten, karakter, competenties enzovoort. Wij kunnen ons ook niet onttrekken aan natuurwetten. Objecten vallen nu eenmaal naar beneden. Eenmaal geboren, gaan mensen weer dood. Die wetten werken altijd en overal onafhankelijk van menselijke aanwezigheid. De wereld als zodanig trekt zich niets van mensen en menselijk leed aan. Echter, juist alles wat met geluk te maken heeft, is geen kenmerk van de wereld, maar een creatie van de mens zelf. De wereld als zodanig kent geen goed of kwaad, mooi of lelijk en ook geen leugen of waarheid. Evenmin kent de wereld kleuren, geluiden, gevoel of gedachten. Pas een levende waarnemer hoort trillingen als geluid en ziet lichtgolven als kleur. Slechts de mens vindt ergens iets van, denkt ergens over na, doet er iets mee, ervaart er iets aan, geeft er zin aan en kan er gelukkig mee zijn. Innerlijk geluk bestaat niet objectief in de buitenwereld, maar is er dankzij de mens alleen in de mens. Hier ligt de bron van geluk, die uitnodigt tot vrij kiezen, voor goedheid, schoonheid en waarheid. Aan deze vrijheid tot kiezen is geen ontsnapping mogelijk, die vrijheid is ons leven. Niet kiezen is ook een keuze. Wie inziet dat onze wereld onvermijdelijke kaders trekt, waar­ tegen verzet vergeefs is en slechts ongelukkig maakt, accepteert en – sterker gezegd – stemt in met de menselijke conditie. De extremen van tegenstellingen kunnen niet zonder elkaar bestaan. Waar ziekte en dood verdwijnen, wordt leven eerst echt zinloos en ongelukkig. Durven wij naast goed ook kwaad toe te laten in ons persoonlijk leven? Kunnen wij ondanks het slechte nieuws toch gelukkig zijn? De sublieme creatie van de levensmelodie vraagt om een spel met zowel de witte als de zwarte toetsen op de piano. Wie kiest voor alleen wit of zwart, halveert zijn wereld. Zo’n jaarwisseling is inderdaad een goed moment voor bezinning. En bedenk, iedere dag begint een volgend nieuw jaar. Veel geluk. Rein Stoel

Door de fantastische smaak en goede samenstelling is Omega 3 for Kids het product van 1e keus voor kinderen. De voordelen van Omega 3 in combinatie met Vitamine A, C, D en E. Eenvoudig in te nemen. Kauw de capsules stuk en ervaar de heerlijke smaak! 100kc voor W

17,95

Voor informatie zie www.hb08.nl 8

adv VitD_Omega3Kids.indd 1

tel 088-0075700

mail [email protected] 07-12-2010 12:34:52

Reacties: [email protected] of schriftelijk via de redactie van dit blad. Informatie en contact via www.filosofischepraktijk.eu of telefonisch (026) 333 33 27.

9

Meer bioactieve stoffen en minder schimmels Op de website Biologica.nl (zie: vraag & weet) is een overzicht te vinden van de meest actuele wetenschappelijke literatuur over onderzoek naar biologische producten. Hieronder een aantal belangrijkste conclusies, waarbij het aantal asterisken (*) de robuustheidscore aangeeft. Een conclusie gebaseerd op meerdere goed uitgevoerde studies met consistente resultaten geeft een hoge zekerheid (****). Een conclusie gebaseerd op enkele kleine studies die niet meer dan een eerste aanwijzing betekenen, geeft een lage zekerheid (*).

Biologische producten zijn sterk in opmars. Zelfs A-merken hebben tegenwoordig een biologische lijn. Reden voor Uitzicht om zich op deze trend te werpen. De tweede aflevering van een drieluik

Voedingsstoffen plantaardige producten ****: Biologische groenten en fruit bevatten meer bioactieve stoffen zoals antioxidanten. Dit is in meerdere studies met verschillende producten gevonden. ***: Biologische groenten en fruit bevatten gemiddeld een hoger gehalte aan vitamine C. Dit is herhaalde malen gevonden in goed uitgevoerde studies, al zijn er schommelingen.

over adoptiekippen, mooie maaltijden, het verschil tussen biologisch en biologisch, de betekenis van het keurmerk en natuurlijk over de vraag: Wat kost het? Tekst: Jan van Klinken

Over adoptiekippen, Mooie Maaltijden, het keurmerk en de vraag: Wat kost het? (2)

‘Biologisch eten: kwestie van gezond verstand’ C

onsumenten die zeker willen weten of een biologisch product zich terecht van deze aanduiding bedient, kunnen afgaan op het EKO-keurmerk. Als een product dat keurmerk voert, zijn er geen pesticiden gebruikt, geen kunstmest, geen hormonen en geen gentechnologie. Ook moet het geteeld zijn op de volle grond en dus niet op substraat. Toch is dat wat Jasper Vink van de organisatie Biologica betreft niet het eind van het verhaal. “De trend is om ook te kijken waar een product vandaan komt. Soms is het onvermijdelijk dat een product van ver komt omdat er in Utrecht of Amsterdam nu eenmaal geen bananen groeien en geen koffie wordt verbouwd. Maar als dat te vermijden is, is dat beter. De biologische sector kan hierin een voorbeeldrol spelen. De Duitsers zeggen het heel mooi: Bio plus regional ist optimal.” Is alles biologisch wat biologisch wordt genoemd? Vink: “De regelgeving in de hele EU is hetzelfde. Als je een product koopt met het EKO-keurmerk, kun je ervan op aan dat het biologisch is. Dat is voor honderd procent gewaarborgd. Daar is

10

streng toezicht op. Verder heb je nog biologisch-dynamisch. Dat gaat nog een stap verder. De kringloopgedachte speelt daarbij een sterkere rol.” Maar als een biologisch product is geteeld op grond die is verzadigd met drijfmest, krijgt het wel een EKO-keurmerk omdat er geen kunstmest is gebruikt maar je kunt er toch je vraagtekens bij zetten. “Hoewel drijfmest wel wordt gebruikt, wordt er in de biologische teelt veel meer dan elders gebruik gemaakt van vaste mest. Bovendien gelden er normen voor het gebruik van dierlijke mest. Koop je een biologisch product rechtstreeks bij de teler op de markt of op het bedrijf, dan kun je dat soort vragen stellen. En de ene teler is de andere niet. De een voldoet aan de minimumnormen, de ander is er echt intensief mee bezig en gaat nog verder. Maar dat heb je ook in de reguliere landbouw. De een gebruikt zo min mogelijk bestrijdingsmiddelen en de ander let er niet echt op.”

Gezond verstand

Vaak betwijfelen mensen of biologische producten daadwerkelijk bijdragen aan

een betere gezondheid. “Maar dat kun je eigenlijk met je gezond verstand wel bedenken”, zegt Vink. Voor die uitspraak blijkt ook hard wetenschappelijk bewijs te zijn op een aantal terreinen (zie kader). De vraag of biologisch voedsel gezonder is, kan natuurlijk ook worden omgekeerd: Hoe onveilig is niet-biologisch voedsel? Risico’s vermijden is immers ook onderdeel van een gezonde leefstijl. Uit onderzoek blijkt dat in ons land zeven procent van de niet-biologische producten teveel restanten van bestrijdingsmiddelen bevat. Het getal is afkomstig van de Voedsel en Waren Autoriteit, een overheidsinstantie. Ook krijgen mensen over het algemeen iets meer bestrijdingsmiddelen binnen dan eerder werd gedacht, zo laat een berekening van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) zien. Het instituut herzag in opdracht van de overheid de rekenmodellen voor de maximale hoeveelheid pesticiden die we kunnen/mogen krijgen. Vooral baby’s en peuters blijken kwetsbaar. Bij baby’s en peuters kan de blootstelling een factor 1,5 tot 2 hoger liggen dan

bij oudere kinderen. Dat komt volgens onderzoekster Bernadette Ossendorp niet alleen doordat ze kleiner zijn, waardoor ze per kilo lichaamsgewicht meer bestrijdingsmiddelen binnenkrijgen. “Het consumptiepatroon van kleine kinderen wijkt doorgaans sterk af van dat van een volwassene. Baby’s die net vast eten krijgen, consumeren misschien alleen banaan en melk, terwijl een volwassene een scala aan producten eet en procentueel dus veel minder banaan binnenkrijgt.” Verder laat recent Amerikaans onderzoek zien dat kinderen die overstappen op biologische maaltijden, daarbij meteen baat hebben. Vanaf dat moment verdwijnen de sporen van pesticiden onmiddellijk uit de urine.

Schade hersengroei

Een andere studie, van de Universiteit van Zuid-Denemarken en de Harvard School of Public Health, toonde aan dat veel gewasbeschermingsmiddelen die in de EU worden toegepast, schade kunnen toebrengen aan de hersengroei van foetussen en jonge kinderen. Verder leidt blootstelling aan bestrijdingsmiddelen tot een verhoogde kans op de ziekte van Parkinson. Deze ziekte heeft een consequente voorkeur voor agrarische gebieden. Verhuis je van de stad naar het platteland vanwege de frisse lucht en dan kom je tot de ontdekking dat die schone lucht wordt vervuild door pesticiden. Een reden temeer om massaal over te stappen op biologisch!

Graag uw ervaringen! Als afsluiting van deze serie willen we in het volgende nummer praktische consumenten­ informatie aanreiken. Erg benieuwd zijn we naar uw ervaringen met biologische producten. Weet u goedkope adressen? Heeft u wel eens vervelende ervaringen gehad met het kopen van biologische producten via internet? Welke webshops kunt u anderen aanbevelen? Welke biologische restaurants kunt u aanraden? Reacties graag naar [email protected] of naar: Redactie Uitzicht, Hof van Azuur 30, 2614 TB Delft.

Voedingsstoffen dierlijke producten ***: Biologische melkproducten bevatten een hoger gehalte aan omega-3 en CLA vetzuren dan gangbare melkproducten. Dit is in meerdere studies consistent gevonden. Dit lijkt vooral samen te hangen met het type voer, met name het aandeel vers gras. **: Biologische melkproducten bevatten een hoger gehalte aan vitamine E en ß-caro­teen dan intensief geproduceerde gangbare melkproducten. Dit is vooral duidelijk in de zomerperiode. De invloed van voer lijkt hier relatief erg groot. Voedselveiligheid plantaardige en dierlijke producten ****: Er zijn duidelijke aanwijzingen dat biologische producten eerder minder dan meer schimmeltoxines bevatten dan gangbare producten. ***: Er zijn duidelijke aanwijzingen dat de prevalentie (= het vóórkomen) van antibioticaresistente bacteriën bij biologische varkens en kippen lager is dan bij gangbaar gefokte dieren. Gezondheid **: Biologische voeding kan mogelijk een rol spelen bij de bescherming tegen aller­gische klachten of bij de goede opbouw van het immuunsysteem. Aanwijzingen zijn terug te vinden in verschillende studies, zowel bij mens als dier. Echter, deze moeten nog in andere studies worden bevestigd. *: Mogelijk is er een licht verhoogde vruchtbaarheid bij dieren/mensen die biologische producten eten. Het aantal studies en de kwaliteit van de studies is echter onvoldoende om een conclusie te kunnen trekken. Bron: “Voedselkwaliteit, veiligheid en gezondheid van biologische producten”, gepubliceerd door Louis Bolk Instituut en RIKILT.

11

Contact- en informatiedag op zaterdag 12 maart in Baarn

Opleiding voor ambassadeurs m/v E

erst het goede nieuws: er is onmiskenbaar animo voor het ambassadeurschap van MMV. Nu het betere nieuws: op 12 maart kunnen de ambassadeurs met elkaar kennismaken en zich laten bijscholen. Tot slot het beste nieuws, dat hopelijk in aantocht is: de

Plan van leden zelf Het plan voor ambassadeurs is afkomstig van de leden zelf. Een aantal enthousiaste leden zag er een prachtige mogelijkheid in om de vereniging meer een gezicht te geven en meer ruimte te bieden voor de passie en talenten die leden in huis hebben. Ambassadeurs komen niet in de plaats van de regio’s; ze zijn er een aanvulling op. Bedoeld om nog beter tegemoet te kunnen komen aan de behoeften van leden en niet-leden als het gaat om informatie, inspiratie, steun of concrete activiteiten. (Uitzicht 8, 2010).

belangstelling blijkt overweldigend te zijn. Graag snel opgeven als u er ook bij wilt zijn en serieuze gegadigde bent! De MMV-ambassadeur is een nieuwe post binnen de vereniging. Het is de bedoeling dat hij of zij op een positieve manier bijdraagt aan de bekendheid van MMV, uiteenlopende bijeenkomsten organiseert en het eerste aanspreekpunt in een regio is voor leden en niet-leden. Ambassadeurs zijn bij uitstek het gezicht, het visitekaartje van de vereniging. Gezien het gewicht van de functie is het van belang dat de ambassadeurs goed van de ins en outs van de MMV op de hoogte zijn. Ze weten het nodige van de geschiedenis van de vereniging, zijn geïnformeerd over actuele ontwikkelingen op het gebied van natuurlijke geneeswijzen en beschikken over adressen van artsen die deze geneeswijzen toepassen.

Officiële aanstelling

Om ambassadeurs zo goed mogelijk toe te rusten, vindt zaterdag 12 maart een scholingsdag in Baarn plaats. Het programma voorziet in informatie over de Moermanvisie, de Moermanleefstijl en andere ondersteunende therapieën. Ook zij die serieus overwegen ambassadeur te worden, zijn hartelijk welkom. Alle deelnemers aan deze opleidingsdag ontvangen medio februari de eerste schriftelijke les. De cursus bestaat uit 8 lessen en een aantal praktijkdagen.

Nieuwe bestuursleden nog steeds welkom De campagne om nieuwe bestuursleden te werven, is tot nu toe succesvol. Elders in dit nummer kunt u kennismaken met de nieuwe MMV-secretaris Johan Klumpenaar. Ook draaien er momenteel enkele kandidaat-bestuurs­leden mee die zich op deze wijze oriënteren op hun nieuwe functie. Dat wil niet zeggen dat er nu een aanmeldingsstop is. Nog steeds ziet het bestuur uit naar versterking. Zoals bekend wil de vereniging zich met hernieuwd elan presenteren, ook al omdat het bewustwordingsproces in de samenleving roept om ondersteuning. Neem gerust eens contact op met MMV-bestuurslid Jan Strating, 0183 - 63 26 90, voor meer informatie.

Aan het eind van deze cursus ontvangen de deelnemers een certificaat en een officiële aanstelling als ambassadeur. De mensen achter de cursus zijn Else Wannee-Immerzeel van de Infolijn Alternatieve geneeswijzen, MMVbestuurslid drs. H. Stoop en oudgediende dokter H. Schram. Voor MMV-leden zijn aan de cursusdag op 12 maart geen kosten verbonden. Reiskosten zullen worden vergoed, zowel voor de cursusdag als voor de komende praktijkdagen.

Contact- en studiedag ambassadeurs Routebeschrijvin naar Het Brandpunt Met openbaar vervoer: NS station Baarn. Steek het stationsplein over en ga de Amalia­laan in. Na circa 250 meter links ligt Het Brandpunt

12

Datum: 12 maart 2011 Plaats: Het Brandpunt, Oude Utrechtseweg 4A, 3743 KN Baarn. Tijd: 10.30 - 15.00 (zaal open 10.00 uur) Gratis lunch Opgave: Vóór 15 februari bij het centraal bureau per e-mail: [email protected] of telefonisch: 0172 - 49 79 44 (werkdagen van 9.00 - 13.00 uur) Meer informatie: Jan Strating bestuurslid MMV, 0183 - 63 26 90.

Kruiden natuurlijke heelmeesters

Informatie: Marry Foelkel Tekst: Petra Pronk

Davos in de huiskamer Informatie: Marry Foelkel Tekst: Petra Pronk

H

artje winter is wat gezondheid betreft een tijd die extra aandacht vraagt. Neusverkoudheid ligt op de loer. Ook in eigen huis. Maar daar kun je zelf heel wat aan doen. Tips voor een gezonde, natuurlijke lucht. Zo gauw de eerste kou zich meldt gaan de ramen dicht en de verwarmingen aan. Met alle gevolgen van dien voor onze gezondheid. Snotteren en verstopte neuzen zijn aan de orde van de dag. “Logisch”, zegt Marry Foelkel, “want de droge lucht in huis is een enorme aanslag op de vochtigheid van ons neusslijmvlies. Zeker bij kinderen is extra aandacht voor de kwaliteit van de lucht in huis nodig, omdat het gebied van keel, neus en oren bij hen nog volop in ontwikkeling is.” Neusverkoudheid ontstaat doordat het slijmvlies en de trilharen in de neus geïrriteerd of beschadigd raken. Dat kan allerlei oorzaken hebben: van chloor in het zwembad tot roken. Maar ook het eigen huis kan een bron van irritatie zijn: zomers door de airco en ’s winters door de verwarming.

De aanpak

Verkoudheid uit zich in een verstopte neus. Groen snot duidt op een bacteriële infectie, een ‘loopneus’ op een virale infectie. De aanpak is in beide gevallen in grote lijnen hetzelfde: het gaat erom de lucht in huis te bevochtigen en de afweer te versterken. En niet te vergeten: goed snuiten! ‘Goed’ betekent in dit verband: liever je neus ophalen dan hard snuiten, want met dat laatste beschadig je het slijmvlies alleen nog maar meer. “Bij het aanpakken van winterse kwalen zoals neusverkoudheid doen kruiden goed werk. Het is zaak om zomers een flinke voorraad aan te leggen om ’s winters uit te putten”, stelt Marry. “Die kruiden kun je op veel verschillende manieren inzetten.” De eerste tip is preventief: warme voeten houden om te voorkomen dat je neus gaat lopen. Is het toch eenmaal zover, dan kun je het beste op verschillende fronten in actie komen. • Luchtvochtigheid verhogen Dit kan door een sterk mengsel te trekken van bijv. aloë vera, IJslands mos of andere korstmossen, olie van dennenknoppen, eucalyptus, salie en tijm. “Dit mengel kan verhit worden op een theelichtje, op de kachel of in een aromahouder die gebruikt wordt om het huis te aromatiseren”, legt Marry uit.

“Maar in plaats van dat het alleen een lekkere geur geeft, zitten er in dit geval ook nuttige stoffen in die de slijmvliezen desinfecteren en herstellen. Met zuivere lucht sla je twee vliegen in één klap en creëer je je eigen Davos in de huiskamer.” • Ontstekingsremmers Als het neusslijmvlies ontstoken raakt en zich korstjes vormen is het zaak ook voeding te gebruiken die ontstekingsremmend werkt, bijvoorbeeld lijnzaadolie of sardientjes. Ook een doorgesneden ui bij het bed is een probaat middel, evenals een teentje knoflook achter de oren. • Kompressen en stomen Kompressen maken en stomen zijn beide goede huismiddeltjes tegen neusverkoudheid. De aanbevolen ingrediënten zijn hetzelfde als die je gebruikt om de lucht in huis te zuiveren. • Neusdouche Je kunt je neus sprayen of spoelen met een oplossing die de neusholtes schoonmaakt en desinfecteert. Dat kan bijvoorbeeld door een oplossing te maken van Johannesolie verdund met water of met fysiologisch zout (halve theelepel zeezout op een kopje water). Daarvoor kun je een oud flesje van neusspray gebruiken, maar je kunt ook gewoon een kommetje van je handen maken en van daaruit het vocht opsnuiven. • Weerstand verhogen Zeker bij een virale infectie is het zaak om snel een extra stoot vitamine C te nemen. De rozenbottel zit boordevol vitamine C en is dus bijzonder geschikt om de weerstand te verhogen. Zoveel mogelijk innemen tot het lichaam zelf aangeeft dat het genoeg is (dat moment is gekomen als de ontlasting dun gaat worden). Ook brandnetel werkt weerstandverhogend.

Recept tegen verkoudheid Neem een rammenas (of rettich), rasp die en roer er maepelsiroop doorheen. Smeer dat op de boterham of neem elk uur een lepeltje. Rammenas werkt sterk op de bovenste luchtwegen en heeft een verwarmende en ontstekingsremmende werking.

13

Nieuwe MMV-secretaris Johan Klumpenaar ziet mooie kansen voor vereniging

‘Inschieten op preventie en nieuwe media’ De bezoekers van de ledenvergadering op 27 november in Baarn hebben al kennis met hem kunnen maken. Johan Klumpenaar (63) is sinds kort de nieuwe secretaris van MMV. Hij heeft er zin in. “Er is veel gaande dat ons uitdaagt. De vereniging kan een rol van betekenis spelen.” Tekst: Jan van Klinken

V

Elke Dag van het jaar precies wat u nodig heeft Elke Dag is de nieuwe multi van Vitals en blinkt uit in samenstelling en opneembaarheid. Zo bevat Elke Dag vitamine D3 en vitamine K2 en is van vitamine B6 de biologisch actieve vorm P5P gebruikt. Voor de magnesium hebben we gekozen voor de superieure bisglycinaat vorm. De calcium is uit rode alg en deze natuurlijke bron biedt daarmee ook een breed scala aan spoorelementen. Ook aan de dosering is veel aandacht besteed, zo bevat Elke Dag 400 mcg foliumzuur en 125 mcg B12. Bovendien bevat Elke Dag citrus bioflavonoïden, natuurlijk luteïne en maar liefst 30 mg Q10. Kom alles te weten over deze nieuwe multi van Vitals op de website www.elkedagmulti.nl. U zult zien dat we niet overdrijven, precies wat u elke dag nodig heeft. Elke Dag bestellen kan overigens heel eenvoudig via onder andere de Roode Roos of www.allesvanvitals.nl.

puur en werkzaam www.vitals.nl

an alternatieve en complementaire geneeswijzen moest hij nooit zo veel hebben. Zijn werkzame leven bracht hij voornamelijk door in de ziekenhuiswereld en daar was alles allopathie wat de klok sloeg. Zijn laatste functie was hoofd van het facilitair bedrijf van het Admiraal De Ruyter Ziekenhuis in Vlissingen. Rond zijn vijftigste volgde een vervroegd afscheid. “Dat is nogal ongelukkig verlopen”, zegt hij daarover. Hij probeerde elders weer aan de slag te raken, bij voorkeur in een ziekenhuis. Voordat het zover was, ging hij onderuit. Zijn immuunsysteem bleek ernstig ontregeld te zijn. Dat manifesteerde zich onder andere in een longontsteking. Met prednison en dat soort middelen werd geprobeerd hem weer op de been te krijgen.

kanker te typeren als een gebreksziekte, zodat het dus zaak is om tekortkomingen in je lichaam te voorkomen of op te heffen."

Richting gewezen

Toen hij de oproep voor nieuwe bestuursleden in Uitzicht zag langskomen, besloot hij zich aan te melden als gegadigde. “Ik dacht: hier wil ik wel een bijdrage aan leveren.” Na enkele maanden te hebben meegedraaid, zei hij definitief “ja”. “Er gaat best wel veel tijd inzitten, heb ik gemerkt. Tegelijkertijd voel ik me uitgedaagd om mee te denken. Er is volop beweging. Neem de introductie van ambassadeurs en de ontwikkelingen rond de Moerman Academie. Dat zijn in mijn ogen prima initiatieven.” Verder zou hij graag de mogelijkheden verkennen om in te schieten op het thema preventie. Nu de kosten in de gezondheidszorg onbeheersbaar dreigen te worden, liggen hier naar zijn mening prachtige kansen. Ook wil hij graag aan de slag gaan met suggesties vanuit de achterban. “Laat 1000 bloemen bloeien”, verwoordt hij zijn insteek.

De terugslag in zijn gezondheid leidde tot wat hij noemt “een verdieping” in het leven van hem en zijn vrouw. Op een dag kwam zij thuis met een boek over verzuring van het lichaam. “Dat hebben we beiden met rode oortjes gelezen". Ons werd duidelijk dat we een aantal dingen anders moeten doen. We zijn so wie so minder vlees gaan eten en zijn gestopt met varkensvlees. Ook zijn we overgegaan op biologisch. Suiker schrapten we uit ons menu, net als levensmiddelen met allerhande toevoegingen." Het echtpaar volgde een ontslakkingskuur van veertien dagen bij de natuurarts Nina Weis. Ze kwamen haar tegen in het eerdergenoemde boekje over verzuring. De ervaringen waren dusdanig dat ze er nog elk jaar komen, zij het voor een kortere periode en voor een minder vergaande kuur. Johan: “Het belangrijkste wat je daar leert, is eigenlijk dat je goed moet kauwen. Dat klinkt heel stom maar voor de spijsvertering is het van groot belang. Of je je maaltijd zo maar in je maag kiepert of dat je die heel relaxed fijn maalt en je lichaam de gelegenheid geeft het eten te verteren, dat maakt nogal een verschil. Het lijkt zo simpel maar dat is het niet. Zelfs wij die ieder jaar op herhaling gaan, merken dat er toch elke keer weer moet worden verinnerlijkt.” Via Nina Reis leerden ze Moermanarts Schram kennen. Zo kwamen ze op het spoor van MMV. “Ons werd duidelijk dat Moerman een groot man was. Hij heeft richting gewezen door

Prima initiatieven

Sinds tien jaar zijn Klumpenaar en zijn vrouw nu lid van de vereniging en fervente lezers van Uitzicht. De lichamelijke terugval die hij doormaakte, bleek toe te schrijven aan een anti-immuun hepatitis. Daarvan is hij intussen genezen maar hij moet leren leven met de restschade. Gevolg van de ziekte was dat hij volledig werd afgekeurd. Dat was best moeilijk, bekent hij. “Als ik weer eens in het ziekenhuis kwam, had ik lange tijd het gevoel: Hier hoor ik, hier kan ik iets betekenen. Maar dat is nu verdwenen.”

Doordat hij als HTS´er elektro een technische achtergrond heeft, heeft hij ook veel oog voor de digitale en sociale media. “Mensen vinden je tegenwoordig via je website en stellen hun vragen via Twitter. Jongeren kennen Moerman niet meer maar de vragen over hun gezondheid zijn dezelfde. Nog zoiets: Hoe maak je de Moermantherapie bespreekbaar bij mensen die kanker hebben? Ik heb zelf best wel een zekere zendingsdrang, maar het is toch moeilijk. Allemaal vragen en onderwerpen waarbij de vereniging wat mij betreft veel voor anderen kan betekenen.”

15

Recepten voor 4 personen

Het is mogelijk dat recepten en ingrediënten niet in overeenstemming zijn met uw persoonlijke dieet. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts.

Lekker eten

Knolselderij-wortelsalade

Groene koolsoep

Pompoenzuurkool met seitan

Ingrediënten: 250 g geschilde knolselderij 250 g geschilde winterpeen 1 rood fijngehakt uitje sap van 1 citroen 5 el extra virgine olijfolie 1 eidooier 2 tl vers geraspte of gedroogde gemalen biologische sinaasappelschil 2 el peterselie 2 el pompoenpitten 8 halve walnoten

Ingrediënten ½ l water dat tegen de kook aan is 40 g rauwe amandelen 6 uur geweekt 100 g groene kool zonder middenstronk 1 flinke appel 20 ml virgine olijfolie 20 ml rauwe agavesiroop of honing 10 g miso 5 ml citroensap ½ tl dillezaad ½ tl (verse) tijm alfalfa

Ingrediënten 1300 g schoongemaakte oranje pompoen 500 g biologische zuurkool kleine pot seitan 2 rode uien in ringen gesneden 2 schijfjes verse gember 2 tenen knoflook in stukjes gehakt 1½ tl kurkuma mespunt zwarte peper mespunt cayennepeper 4 el milde olijfolie 2 dl bouillon (tamari)

Bereidingswijze: Meng eerst de dooier met de olie, het citroensap, de peterselie en de sinaasappelschil. Rasp de knolselderij en wortel zeer fijn en meng deze meteen door de dressing. Strooi de pompoen­ pitten erover en garneer met 8 halve walnoten.

Bereidingswijze: Snijd de kool en appel klein. Meng dit met de olijfolie, de agavesiroop, citroensap, dillezaad en tijm en laat dit 5 min. marineren. Doe de amandelen, miso en het hete water in de blender* en zet deze op de pureerstand. Twee keer. Voeg daarna het gemarineerde kool/appelmengsel toe en laat dit op de pureerstand helemaal fijn worden. Doe dit twee keer en proef. Meteen opdienen met een pluk alfalfa. Deze soep is zowel zacht als pittig van smaak en een grote bron van goed opneembare vitamines en mineralen.

Bereidingswijze: Was de pompoen en verwijder de kurkachtige stukjes en de steel. Snijd de pompoen doormidden en schep de pompoenpitten eruit. Snijd de pompoen in grove stukken die door de opening van de keukenmachine gaan. Neem een hoge braadpan en verwarm daar de olie in met de gember, kurkuma en peper, voeg de uien en knoflook toe en laat dit zachtjes gaar smoren. Snijd de seitan in kleine blokjes en voeg deze met het vocht erbij toe. Maal in de keukenmachine de pompoen helemaal fijn, voeg dit in de braadpan erbij en breng aan de kook met de bouillon. Laat de zuurkool uitlekken en voeg deze toe. Roer alles goed door elkaar. Laat dit ongeveer 5 min. koken. Proef en maak op smaak met tamari. Doordat de pompoen nog niet helemaal gaar is, heeft deze stampot bite. Als u het niet gaar genoeg vindt, kook dan de pompoen iets langer.

Recepten insturen Heeft u een lekker recept dat past binnen de Moermankeuken? Kok Riëtte Janssen ontvangt het graag van u. Zij wil deze recepten in deze rubriek gebruiken, zodat anderen ook kunnen meegenieten. Stuur uw recepten per mail naar [email protected].

16

* Een Solisblender maakt dit heel fijn. Is die er niet dan kunt u in de keuken­ machine alle ingrediënten zeer fijnmalen en dan in een minder krachtige blender met het hete water deze soep maken. Wat over is kunt u afgesloten in de koelkast een dag bewaren; ook koud smakelijk.

* Heeft u een beetje over dan is dit een heerlijke koude vulling om een noriblad mee te vullen voor de lunch of als hartige snack. (Uitzicht 7, 2010).

met Riëtte Janssen Erwtensoep met boekweit en wortel Ingrediënten: 150 g gekiemde volle erwten 150 g geweekte boekweit (6 uur) 500 g winterpeen grof geraspt 2 fijngehakte uien 5 el milde olijfolie of kokosolie 1 tl kurkuma ½ tl zwarte peper 1 tl gedroogde lavas (of 4 blaadjes verse of diepvries) 1 l kruidenbouillon zonder zout alfalfakiemen

Bereidingswijze: Spoel de volle erwten en zet ze op een donkere plek. Spoel ze twee keer per dag. Na 2-3 dagen komen er kleine kiempjes aan. Smoor in een soeppan de uien met de kruiden in de milde olijfolie of kokosolie. Voeg na 5 min. de geraspte wortel toe. Voeg de 9 dl kruidenbouillon toe en breng dit aan de kook. Doe de gekiemde erwten met de boekweit in de blender met 1 dl kruidenbouillon en de lavas en pureer dit twee keer. Giet dit bij de soep. Laat dit 10 min. zachtjes doorkoken. Proef en maak op smaak met peper. Garneer met alfalfakiemen.

Spruitjes in tomatensaus

Haverkoekjes

Ingrediënten: 750 g spruitjes 1 fijngehakte sjalot 2 fijngehakte teentjes knoflook ½ tl kurkuma mespunt zwarte peper 1 tl tijm 300 g gezeefde tomaten 2 el roomboter of kokosvet bio-shoyu handvol broccolikiemen

Ingrediënten: 100 g havervlokken (1 uur weken) 100 g volkoren meel 50 g zachte boter 50 g gedroogde abrikozen (1 uur wellen) 50 g krenten (1 uur laten wellen) 1 tl korianderzaad vers gemalen 1 tl kaneel 1 tl gemalen biologische sinaasappelschil mespunt zout 1 ei 2 el sesamzaad

Bereidingswijze: Maak de spruitjes schoon en stoom ze 6 min. in de stoompan. Smoor de sjalot met de knoflook en de kruiden, voeg de tomaten toe. Voeg de spruiten toe en laat de smaken nog 5 min. op een zacht vuur zich vermengen. Maak op smaak met peper en/of bio-shoyu. Garneer met een handvol broccolikiemen. Heerlijk bij zilvervliesrijst of gierst.

Bereidingswijze: Snijd de abrikozen zeer klein. Doe alle ingrediënten in de keukenmachine en maak hier een soepel deeg van. Voeg indien nodig een beetje water toe. Rol balletjes van het deeg. Vet een bakplaat in en leg de balletjes erop, druk ze tot koekjes van ½ cm dik. Bak deze in 20 min. gaar in een voorverwarmde oven op 170° C. Informatie: nitraat Naar aanleiding van de gemarineerde bietjes met sardientjes en de haringprikkers met bietjes in het Kerstnummer, het volgende: Door de marinade van sinaasappels en citroen was er extra vitamine C in deze gerechten om de vorming van nitrosamines tegen te gaan. Toch is het advies geen nitraatrijke groenten tegelijk met vis te eten, zoals sla, bietjes, spinazie, bleekselderij, chinese kool, postelein, raapstelen en radijs. Alleen als er een theelepel extra vitamine C poeder bij gebruikt wordt, remt dit de vorming van schadelijke stoffen uit nitraat in ons lichaam. Dit geldt ook voor sappen van deze groenten: altijd een theelepel extra vitamine C poeder toevoegen om het nitraat te neutraliseren.

17

Radio en

televisie Geen paniek Tekst: Arjan van Laar Wat zijn de overeenkomsten tussen een fosforfabriek die decennialang zware metalen en dioxines uitbraakt, landbouwgif dat in de bewoonde wereld terecht komt en een grote chemische brand in Moerdijk? Juist: er bestaat geen gevaar voor de volksgezondheid! Een tweede overeenkomst is dat er nauwelijks tot geen onderzoek aan deze geruststellend bedoelde boodschappen ten grondslag ligt.

ON

http://zembla.vara.nl http://kassa.vara.nl

OFF

Zembla’s uitzending van 13 november over de fosforfabriek Thermphos in het Zeeuwse Vlissingen toont weer eens aan dat onnodig vervuilende productieprocessen nog niet exclusief zijn voorbehouden aan Afrika en Azië. De smog trekt door het nabij gelegen Nieuwdorp en een lid van de dorpsraad belt de klachtenlijn. “Ja meneer, het was hier vanmiddag bar en boos”, zegt de medewerkster aan de andere kant van de lijn. “Het hele fabrieksterrein stond onder de rook.” Blijkbaar is het erg moeilijk om volgens een thermisch procedé fosfor te winnen. Het doet de vraag rijzen waarom de provincie dit bedrijf zo ontzettend lang de tijd geeft om haar bedrijfsprocessen in de hand te krijgen en een rookgasreiniging te realiseren. Misschien dat het onlangs gestarte onderzoek van het OM daar nog licht op kan werpen. Ondertussen moet de burger maar proberen te geloven dat er geen gevaar voor de volksgezondheid bestaat. Ook al ontbreekt deugdelijk onderzoek om dergelijke beweringen te staven. Integendeel, stelt Lucas Reijnders, hoogleraar biochemie en milieukunde aan de UvA. Veel stoffen hebben nu eenmaal pas op de lange termijn hun funeste uitwerking op het menselijk lichaam. Parkinson, Alzheimer, bepaalde vormen van kanker. Hoe zwaarder de economische belangen wegen, hoe meer autoriteiten en instanties ertoe neigen het gebrek aan wetenschap te verwarren met de afwezigheid van gevaar. Zoals effectief verbeeld wordt in de uitzending over het excessieve gebruik van bestrijdingsmiddelen in de bollenteelt (Zembla, 8 januari). In de toelatings­ procedure van bestrijdingsmiddelen spelen gezondheidseffecten, door verdamping en verwaaiing, op omwonenden geen rol. Voor langlopende bevolkingsonderzoeken is geen geld. Maar Nederland is wél Europees koploper in het gebruik van ‘gewasbeschermingsmiddelen’ Dankzij de visserijlobby weten wij nu dat ook de vis van hun Aziatische concurrenten niet altijd even zuiver op de graat is (Kassa, 18 december). In pangasiusfilet uit Vietnam is onder meer het in 1995 in de EU verboden bestrijdingsmiddel Trifuraline aangetroffen. Ook nu weer het bekende spel. Directeur van de Voedsel en Waren Autoriteit – inmiddels de n(ieuwe)VWA: “Geen gevaar.” En Reijnders: “Hoe kunt u dat zeggen? Van Trifuraline is bij langdurige blootstelling aan kleine hoeveelheden een verhoogde kans op slokdarm en darmkanker aangetoond.” Reijnders becommentarieerde ook meerdere malen de gebeurtenissen rond de chemische brand in Moerdijk. Het is te hopen dat zijn tegenstanders deze veelvuldige mediaoptredens niet gebruiken om zijn boodschap te ondermijnen. Reijnders is namelijk ook medewerker van de stichting Natuur en Milieu en hij verloor zijn echtgenote aan borstkanker. Dat geeft een gemiddelde spindoctor voldoende munitie voor een persoonlijke aanval. Ontkennen, bagatelliseren, suggereren en de persoonlijke benadering, is nu eenmaal gemakkelijker dan een doorwrocht wetenschappelijk onderzoek opzetten en uitvoeren. En vaak nog effectiever ook. De grieplobby heeft bijvoorbeeld helemaal geen onderzoek nodig om miljardenomzetten te realiseren. Een interessant kijkje in de wereld van het grote lobbygeld geeft (alweer) Zembla in haar uitzending van 20 november. Daarin wordt duidelijk hoe het mogelijk is dat de Nederlandse samenleving opdraait voor de astronomische kosten van de jaarlijkse griepprik, zónder dat er onderzoek gedaan is naar de effectiviteit van de vaccinaties. Dubbel blind onderzoek onder ouderen zou volgens de tegenstanders onethisch zijn. Want dat zou betekenen dat de helft van de deelnemers een placebo krijgt en een aantal van hen dus aan de griep zal overlijden. Een cirkelredenatie die doet denken aan het argument tegen onderzoek naar de werkzaamheid van complementaire geneeswijzen: het is kwakzalverij dus we hoeven het niet te onderzoeken.

18

Lijf & Leden Leden van de Moermanvereniging vertellen hoe ze persoonlijk invulling geven aan het thema ‘gezond eten – gezond leven’.

Bewuster leven dankzij dochter H

aar grijze haren staan nog overeind. Ze heeft zojuist een sneeuwgevecht met haar kleinkinderen achter de rug. Marijke Vlasveld mag dan wel de zes kruisjes zijn gepasseerd, ze voelt zich nog supervitaal. Al haar hele leven eet ze gezond en daar plukt ze voor haar gevoel iedere dag de zoete vruchten van.

Dat voeding en gezondheid onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden, weet Marijke sinds mensenheugenis. Lang voordat biologisch eten in zwang kwam, had ze het al in huis. Haar schoonzus had een winkel in biologisch-dynamische producten aan de Hooigracht in Leiden en zij was er vaste klant. Dat onbespoten groenten en fruit veel beter voor je body zijn dan al dat gelikte spul uit de supermarkten, hoefde niemand haar uit te leggen. Dat vond ze vanzelfsprekend. Ze had trouwens al van huis uit meegekregen dat een mens wel vaart bij alles wat de natuur ons biedt. Haar moeder was daar rotsvast van overtuigd en droeg dat ook aan haar kinderen over. Als er een arts geraadpleegd moest worden, was dat iemand die met natuurlijke middelen werkte. Daar hadden ze als gezin vrijwel altijd baat bij.

Nog fanatieker

Marijke en haar man wonen de laatste jaren net over de grens in België. Wie meent dat ze daar verstoken zijn van informatie over gezond eten of van gezonde voeding zelf, zit er helemaal naast. Ze heeft in minder dan geen tijd een hele stapel blaadjes verzameld om te laten zien dat ze bij onze zuiderburen bepaald niet achterlopen op dit gebied. De meeste uitgaven zijn gratis. "Je vindt er vaak hele nuttige informatie in”, is haar ervaring. Ook haar kinderen hoeft ze niet meer te

overtuigen van het nut en de noodzaak van gezond eten en gezond leven. Haar jongste dochter, die juist over is uit Turkije, is zelfs nog fanatieker dan haar moeder. Ze ontwikkelde een rug vol hernia's, ging op internet op zoek en vond heil bij een natuurlijke aanpak. Het heeft ertoe geleid dat ook haar ouders nog bewuster zijn gaan leven. Zweert haar dochter bij een complementaire aanpak, ook Marijkes schoonzoon die met een andere dochter is getrouwd, zou er niet meer buiten willen. Bij hem openbaarde zich enkele jaren geleden een ernstige vorm van reuma die binnen de kortste keren arbeidsongeschiktheid tot gevolg had. “Een ramp voor zo’n jonge vent”, aldus Marijke. Hij vond uiteindelijk baat bij een alternatieve arts in Limburg, die werkt met de zogeheten energy healing. Schoonzoon knapte er zo van op dat hij intussen weer aan het werk is, ook al heeft hij nog beperkingen.

Komboechadrank

Waar Marijke ook heilig in gelooft, is de komboechadrank. Haar hele keukenkast staat bovenop vol met potten waarin de zogeheten theezwam zijn vitaminen en andere gezonde bouwstenen ontwikkelt. Ook al wordt er op internet door sommigen tegen gewaarschuwd, zij en haar familie hebben er alleen maar gunstige ervaringen mee. "Ik heb zelf last van artrose. Als de klachten weer opspelen, ben ik er met deze drank zo vanaf”, aldus Marijke. Ze is eigenlijk altijd wel met eten en drinken in de weer. De appelsap die ze serveert, is van eigen makelij en in de tas die ze meegeeft, zit een verrukkelijke pot met jam van blauwe bessen. "Die bessen pluk ik ieder jaar samen met

Naam: Marijke Vlasveld Woonplaats: Mol (B) Lid sinds: Het begin

mijn zus in Drente. Dat is vaste prik." Haar man Aad zit helemaal op haar lijn. Hij vindt dat de natuur onze leidraad moet zijn en dat alles wat er tegenin druist, een kritische bejegening verdient. Heel veel nuttige informatie haalt hij uit het blad EOS, een magazine waarin zowel natuurwetenschappen als menswetenschappen en geneeskunde aan bod komen.

Shampoo

Als voorbeeld hoe kritisch we tegenwoordig moeten zijn, noemt Aad zijn ervaring met de shampoo waartoe hij een tijdje geleden zijn toevlucht nam. Het ging om een merk dat bekend staat om zijn werkzaamheid tegen roos. Nadat hij het een poosje had gebruikt, kreeg hij vage klachten. Al vrij snel vermoedde hij dat de shampoo de boosdoener was. Het klopte. Nadat hij ermee was gestopt, verdwenen de klachten als sneeuw voor de zon. Toen hij een tijdje later toch weer met de shampoo begon vanwege de aanhoudende roos, keerden de klachten prompt terug. “Een beter bewijs kan ik niet geven”, tekent hij aan. Heel beducht zijn voor bewerkte of synthetische troep en dichtbij de natuur blijven, luidt dan ook het advies van Aad en Marijke!

19

In deze rubriek gaat arts drs. Bob Hornstra in op de meest uiteenlopende medische vragen. Schriftelijk gestelde vragen worden uitsluitend in deze rubriek beantwoord en niet in een persoonlijk schrijven. Vragen met een algemene strekking zijn altijd welkom. Voor dringende persoonlijke vragen: bel met Patiëntenvoorlichting 088-2424240.

Vraag Alfa-calcidol ‘Dank voor uw snelle en uitgebreide reactie op mijn vraag over alfa-calcidol en lijnzaad in het vorige nummer. U schreef dat u wilde weten hoe ik aan het blauwzuurverhaal in lijnzaad kwam. Daarom heb ik een paar artikelen voor u uitgeknipt.’ Voor de lezers die het vorige Uitzichtnummer (nog) niet hebben gelezen even uw oorspronkelijke vraag. ‘Kan dagelijks gebruik van gemalen of gebroken lijnzaad, bijvoorbeeld voor een betere stoelgang, kwaad voor de gezondheid? Lijnzaad dat niet gekookt is zou blauwzuur bevatten en schadelijk zijn voor de mens.’ Blauwzuur of cyanid is normaal gesproken giftig. Maar in gebonden toestand ligt dat anders. Een goed voorbeeld is vitamine B17, een stofje dat in bittere amandelen en abrikozen voorkomt en soms wordt geadviseerd bij kanker, vooral bij hersentumoren. Als dit B17 via de bloedbaan een kankercel bereikt, wordt door het enzym beta-glucosidase (dat specifiek in kankercellen voorkomt) de stabiele B17 verbinding verbroken. Het sterke celgif cyanid (en benzaldehyd) kan nu de kankercel van binnenuit vernietigen. Gezonde cellen hebben geen hinder van dit proces; als er vrij blauwzuur in gezonde cellen komt, wordt dit door een ander enzym (rhodanese) in stoffen omgezet die juist positief op het lichaam werken. Vandaar dus het gebruik van bittere amandelen en abrikozenpitten bij bepaalde vormen van kanker en het eeuwenoud gebruik van gebroken lijnzaad, onder andere bij constipatie. Als lijnzaad gekookt wordt komt er blauwzuurdamp vrij en daar kun je dan beter niet met je neus boven hangen. Cyanogenen zitten trouwens ook in cassave en vlierbessen. Lijnzaad bevat vooral omega-3 vetzuren, een kleine hoeveelheid omega-6 vetzuren en lignanen die een heilzaam effect hebben op de samenwerking van hormonen en kanker, bacteriën en schimmels helpen bestrijden. Lijnzaad(olie) helpt het cholesterolgehalte te verlagen, de vorming van galstenen te voorkomen, maakt de ontlasting zachter en kan een gunstig effect hebben op de menstruatiecyclus omdat lijnzaad(olie) fyto-oestrogenen (plantaardige oestrogenen) bevat die het evenwicht tussen oestrogeen en progesteron reguleren. Als supplement kan

20

het soms de menstruatiekrampen verminderen, evenals pijn van gevoelige borsten vóór de menstruatie. Bij het gebruik van een of twee eetlepels gebroken of gemalen lijnzaad tegen constipatie bijvoorbeeld, moet u wel een flink glas water drinken omdat lijnzaad water bindt. Tot slot kan ik u erop wijzen dat een uitstekend kookboek is geschreven waarbij extra cyaan bevattende ingrediënten worden gebruikt. De titel is ‘Little Cyanid Cookery Book’. Niet om echtgenoten te vergiftigen (!) maar juist om hun gezondheid te verbeteren!

Lampen ‘Ik stuur u een artikel uit het blad voor hartpatiënten (oktober 2010), over luchtzuiverende lampen van de firma LightFresh. Mijn vraag aan u is of u het gebruik van deze lampen kunt aanbevelen? In hoeverre is deze ‘nieuwe technische ontwikkeling’ werkelijk veilig en gezond?’ Dat negatieve ionen of elektronen luchtzuiverend en vitaliserend werken, is algemeen bekend. Negatieve ionen die vrijkomen bij een onweer of in hoge concentratie voorkomen in de buurt van een waterval, zorgen er voor dat we ons prettiger en opgewekter voelen en ons ook beter kunnen concentreren. Ik heb al jaren een negatieve ionen generator in mijn spreekkamer staan om de lucht als het ware schoon te houden en ‘op te laden’. Negatieve ionenproductie middels een speciale spaarlamp is voor mij nieuw. Het is me wel bekend dat een spaarlamp beduidend meer elektro-stress afgeeft dan een gewone gloeilamp! Een dergelijke lamp zou ik in ieder geval een flink eind van me vandaan neerzetten, en ‘s nachts zeker in verband met de genoemde elektro-stressbelasting. Mogelijk dat een woonbioloog u hierover wat meer informatie kan geven of kijkt u op www.elektrosmog.nl. Goede informatie kunt u ook opvragen via het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie (NIBE), telefoon (035) 694 82 33. Daglichtlampen kunnen helpen tegen somberheid en winterdepressies, maar dan moet de lamp wel genoeg licht produceren; onder andere Philips heeft goede daglichtlampen van voldoende sterkte.

Antwoord Budwigpapje ‘Kunt u mij nog eens het juiste recept geven voor het Budwigpapje, dat wil zeggen de manier waarop dr. Johanna Budwig dat indertijd voorschreef aan haar (kanker)patiënten? De lijnzaadolie zou ook gunstig werken bij reumatische klachten en hart- en vaatziekten; kunt u daar nog iets over vertellen?’ Het originele Budwigpapje bestaat uit: (volle) bio-kwark; biologisch lijnzaadolie (1 à 2 eetlepels); vers geperst citroensap naar smaak. Eventueel wat honing naar smaak en eventueel fruit of wat muesli toevoegen. Meestal adviseer ik 1 à 2 eetlepels lecithine granulaat (korrels) toe te voegen. Essentieel is dat de zwavelhoudende kwarkeiwitten goed vermengd, geëmulgeerd worden met de vetzuren van de lijnzaadolie en de lecithinekorrels. Lijnzaadolie kan in het lichaam omgezet worden tot EPA, een soort visolie en dit kan worden omgezet tot prostaglandines van de 3-serie; dat zijn verbindingen die kankerremmend werken, maar die ook ontstekingsremmend en pijn- en jeukstillend zijn. Het is verstandig natuurlijk vitamine E a-d-tocoferol (200 ie) erbij te nemen als antioxidant.

Hooggedoseerde vitaminen ‘In een artikel in het meest recente ‘Medisch Dossier’, een naar mijn idee zeer betrouwbare bron van informatie, wordt bij monde van mevrouw Lynne Mc Taggart gewaarschuwd voor een sterke beperking, binnen afzienbare tijd, van het vrij verkrijgen van hooggedoseerde vitaminen, mineralen en kruidenpreparaten. Erg verontrustende informatie, die mijn (in 20 lange jaren!) zorgvuldig weer wat op peil gebrachte gezondheid binnen enkele jaren tot grondige verwoesting lijkt te doemen. Wat vinden de MMV (MoerManVereniging)experts ervan? En wat is uw advies voor patiënten? Moet ik al gaan hamsteren?’ De Codex Alimentarius (‘voedingsstatuut’) is in het leven geroepen met als doel richtlijnen en standaarden op te stellen ter bescherming van de consument op de voedselmarkt wereldwijd. De lange arm van de codex is inmiddels uitgebreid met de vitaminen- en mineralensupplementen. In 1996 werd een voorstel

gedaan om vitaminen, mineralen en kruiden niet meer voor preventieve of therapeutisch doeleinden te gebruiken, maar als geneesmiddel te omschrijven. Dat de farmaceutisch industrie dit streven sponsorde was duidelijk. Echter, door publieke protesten werd dit voorstel weliswaar aangenomen maar niet uitgevoerd. De controle en beheersing op natuurlijke gezondheidsproducten door de Codex Alimentarius zal op zijn laatst in 2013 zijn voltooid; we kunnen dus spreken van een soort samenzwering. Protest van de consumenten in breed verband, juridische acties bijvoorbeeld geleid door onder andere de Alliantie voor Natuurlijke Gezondheid (ANH) en donaties om de collectieve acties mogelijk te maken, zijn wel zeer wenselijk. Allereerst echter is het zaak consumenten en patiënten zo spoedig mogelijk te informeren over de dreigende ondergang van de vrije supplementenkeus. We moeten protesteren op een zo'n breed mogelijk terrein, want voor je er erg in hebt staan we voor een voldongen feit. De farmaceutische industrie heeft dan het alleenrecht van verkoop van onze supplementen en zij bepalen dan inhoud en prijs van de supplementen. Voor hamsteren is het (nog) te vroeg, om actie te ondernemen bijna te laat. Contact/informatie: onder andere EBF (European Benefyt Foundation) www.benefyt.eu of Postbus 537, 8200 AM Lelystad, telefoon (0320) 25 13 13.

Wintervoeten Aanvulling van een lezeres: ‘Recent las ik in Uitzicht een pagina met tips om winterhanden en -voeten te behandelen. Echter, ik miste één therapie door mij ooit met 100% resultaat toegepast. Ons zoontje, destijds een jaar of zes, had verschrikkelijk last van wintervoeten. Het huilen stond hem nader dan het lachen. Iemand vertelde mij dat ochtendurine (van de persoon zelf), toegepast in wisselbaden (afwisselend urine en koud water), goed hielp. We hebben het twee ochtenden toegepast en zijn wintervoeten waren genezen. Inmiddels is hij 36 en hij heeft nooit meer wintervoeten gehad. Wellicht ook een tip voor anderen?’ Bedankt voor deze bijdrage.

21

De fiscus en de uitgaven voor specifieke zorgkosten in 2010 S

pecifieke zorgkosten vormen een onderdeel van de zogenoemde persoonsgebonden aftrek. De persoongebonden aftrek wordt verrekend met achtereenvolgens het inkomen in box 1, box 3 en box 2. Voor zover deze aftrek niet kan worden verrekend met het inkomen over 2010 is verrekening mogelijk in volgende jaren. Als u heel 2010 een fiscale partner had, kunt u de aftrek vrij verdelen over u en uw fiscale partner. Dat kan ook als u slechts een deel van 2010 een fiscale partner had, maar er beiden voor kiest het hele jaar 2010 als fiscale partners te worden aangemerkt. De uitgaven moeten gedaan zijn voor uzelf, uw fiscale partner of uw kinderen die jonger zijn dan 27 jaar. Aftrekbaar zijn ook de kosten voor inwonende gehandicapte/zorgafhankelijke personen ouder dan 27 jaar die tot uw huishouden behoren en ouders, broers of zussen die tot uw huishouden behoren, ongeacht of zij ouder of jonger dan 27 jaar zijn en afhankelijk zijn van uw zorg. Iemand is afhankelijk van uw zorg als hij normaal gesproken aangewezen zou zijn op beroepsmatige hulp of verzorging in een verzorgings- of verpleeghuis. Deze zorgafhankelijkheid kan ook een relatief korte periode bestrijken. De door u betaalde zorgkosten kunnen alleen worden afgetrokken als de inwonende zieke/gehandicapte de uitgaven – gelet op zijn/haar financiële positie- niet zelf kan betalen. Zijn bepaalde kosten vergoed, dan kunt u alleen het deel aftrekken dat niet vergoed is. U kunt meestal de kosten aftrekken van uzelf en de leden van uw gezin. Niet meer aftrekbaar zijn: de premies voor de zorg- en aanvullende verzekering en het bedrag van de verplichte en vrijwillig eigen risico’s die u hebt betaald.

> Aftrekbaar: specifieke zorgkosten

Aftrekbaar zijn alleen nog de kosten van ziekte en invaliditeit die kwalificeren als zogenoemde specifieke zorgkosten. Dat zijn de uitgaven voor: a. Geneeskundige en heelkundige hulp: huisarts, tandarts, specialist of fysiotherapeut, paramedische behandelingen door of onder begeleiding van een arts, bijvoorbeeld: homeopathie, accupunctuur, revalidatie, logopedie, of andere medische specialisten. b. Geneesmiddelen: Alleen de kosten van medicijnen die door een arts zijn voorgeschreven, zijn aftrekbaar. Ook homeo­pathische medicijnen kunnen daaronder vallen. Uitsluitend als vitamines en mineralen op medisch voorschrift in het kader van een therapie (dus ook de Moermantherapie) worden gebruikt, is aftrek mogelijk. Aftrekbaar zijn ook de kosten van medicinale cannabis die uitsluitend op recept verkrijgbaar is. U kunt stellen dat alle middelen die door artsen en medisch specialisten worden voorgeschreven als ziektekosten worden beschouwd. Het maakt dan niet uit of u deze koopt bij de apotheek of de Roode Roos. c. Dieetkosten: zijn aftrekbaar als het dieet op medisch voorschrift (behandelend arts of diëtiste) wordt gevolgd. Het

22

Moermandieet valt onder het dieet voor oncologie. U mag als u het gehele jaar het dieet volgt, € 950 aftrekken. Is een dieet slechts gedurende een gedeelte van het jaar gevolgd, dan mag u slechts een evenredig deel van het bedrag aftrekken. De aftrek wordt berekend per persoon. Als uw fiscale partner eveneens op medisch voorschrift een dieet volgt, gelden de tabelbedragen per persoon. Als op medisch voorschrift voor verschillende ziektebeelden tegelijk verschillende dieetsoorten worden gevolgd, is in de regeling geen beperking opgenomen. Dan zijn dus de tabelbedragen van de afzonderlijke dieetsoorten samen aftrekbaar. d. Extra uitgaven voor kleding en beddengoed en het wassen daarvan: De kosten waren een rechtstreeks gevolg van ziekte of invaliditeit, de zieke of invalide woonde bij u; de ziekte duurde minimaal een jaar of gaat waarschijnlijk minimaal een jaar duren. Voor deze uitgaven mag u een vast bedrag van € 300 aftrekken. Als u kunt aantonen dat de extra uitgaven hoger waren dan € 600 mag u € 750 aftrekken. De bedragen gelden per persoon en voor een heel jaar. Onder kleding vallen ook celstofluiers en pageslips. Uitgaven voor positiekleding en extra uitgaven voor beddengoed in verband met bevalling zijn niet aftrekbaar. e. Hulpmiddelen: Aftrekbaar als de zieke/gehandicapte met behulp van dat middel in staat is normale lichaamfuncties te vervullen (als zien, horen, lezen, lopen, enz.) waartoe hij zonder dat middel niet in staat zou zijn. Ook onderhoud, reparatie en verzekering van deze hulpmiddelen. Uitgaven die bedoeld zijn ter vervanging van het gezichtsvermogen kunt u aftrekken. Dit zijn bijvoorbeeld de kosten van een blindenstok, een blindengeleidehond of bepaalde aanpassingen aan een computer. Geen brillen, lenzen, enz. f. Extra gezinshulp: Kosten zijn aftrekbaar als deze nodig is door ziekte of invaliditeit van uzelf, of voor inwonende gehandicapte/zorgafhankelijke personen. Kosten voor eigen rekening via de AWBZ-Wmo of PGB zijn niet meer aftrekbaar. Andere (veelal particuliere) uitgaven voor gezinshulp komen in aanmerking voor zover zij meer bedragen dan een bepaald percentage van uw drempelinkomen. Het niet-aftrekbare deel is bij een drempelinkomen van € 0 t/m € 29.901: 0%; van € 29.901 t/m € 44.852: 1%; van € 44.852 t/m € 59.799: 2% en meer dan € 59.799: 3% van de uitgaven gezinshulp. Bij de kosten van gezinshulp moet u ook denken aan de eventuele verstrekking van kost en inwoning (koffie, thee, maaltijden), een presentje (bloemetje en dergelijke) en de eventuele bemiddelingskosten die soms verschuldigd zijn. Als u de hulp meer dan drie dagen per week hebt, dan kan er sprake zijn van een dienstbetrekking zodat loonbelasting, enzovoort moet worden afgedragen. Dan kunt u wellicht beter meerdere hulpen nemen voor een kortere periode. g. Vervoer: De kosten van vervoer die u moet maken om geneeskundige hulp te krijgen, ook taxi en ambulance. Het bezoeken aan de huisarts, de tandarts en de specialist

(o.a. voor controle). Reiskosten wegens (buitenlands) kuren op medisch voorschrift zijn in het algemeen aftrekbaar. Bij gebruik van de auto kunt u de ANWB geldende kilometerprijs hanteren. In ieder geval kunt u altijd € 0,19 per kilometer rekenen. Ook de terugreis! Bij ingrijpende operaties zijn de noodzakelijke vervoerskosten en verblijfkosten van begeleiders (partners, kinderen en ouders) als aftrekbare ziektekosten aangemerkt.

> Bijstand/bijzondere bijstand

h. Aanpassingen aan een woning: uw eigen woning, een huurwoning, woonwagen of woonboot. De aanpassingen moeten op medisch voorschrift zijn gedaan omdat u een beperking van uw lichaamsfunctie hebt. De volgende uit­ gaven zijn niet aftrekbaar: extra huur voor de aangepaste woning, energie en verwarmingskosten van de woning, snellere slijtage van meubilair en vloerbedekking, bijvoorbeeld door gebruik van een rolstoel, aangepaste vloer­ bedekking, verhuizing naar een verzorgingshuis en de inrichting van de nieuwe woonruimte, een telefoonabonnement of gesprekskosten.

Giften mag u onder de volgende voorwaarden aftrekken: • Giften aan een instelling die bij de belastingdienst is geregistreerd als een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). (De Moermanvereniging en de stichting Amnestie zijn geregistreerd). • De instelling heeft geen tegenprestatie geleverd voor de giften. • U kunt met schriftelijke stukken aantonen dat u de giften hebt gedaan, bijvoorbeeld met bankafschriften of kwitanties (bewaar deze, maar niet met de aangifte meesturen). • Het totale bedrag van de giften is meer dan 1% van uw drempelinkomen met een minimum van € 60. Het maximum bedrag is 10% van het drempelinkomen. • Ook kunt u kosten die u maakte als gift aftrekken als u deze bij de instelling kon declareren, maar dat niet heeft gedaan. Gaat het om niet-gedeclareerde autokosten, dan kunt u hiervoor de voor uw auto geldende ANWB-kilometerprijs hanteren. In ieder geval kunt u altijd € 0,19 per kilometer rekenen.

i. Andere aanpassingen: Het gaat dan om zaken die hoofd­ zakelijk door zieke of invalide personen worden gebruikt en die speciaal voor de ziekte of handicap zijn aangebracht. Dit zijn bijvoorbeeld aanpassingen aan een auto. j. Reiskosten ziekenbezoek: U en de zieke voerden bij het begin van de ziekte een gezamenlijke huishouding. De afstand bedraagt meer dan 10 km. U bezocht de zieke in 2010 regelmatig. De verpleging duurt langer dan een maand. U mag voor de reizen per auto een vast bedrag van € 0,19 per km aftrekken. De werkelijke kosten mag u aftrekken voor reizen per taxi, het openbaar vervoer of op andere wijze.

> Verhogingsfactor

De uitgaven voor geneeskundige en heelkundige hulp en de reiskosten ziekenbezoek tellen niet mee voor deze verhoging. Bij de berekening van uw totale aftrek aan specifieke zorgkosten kan een verhogingsfactor van toepassing zijn. Het bedrag wordt verhoogd met 77% als uw drempelinkomen niet hoger is dan € 32.738. Als u op 31 december 2009 65 jaar of ouder was, geldt een verhogingsfactor van 113%. De factor van 113% geldt ook als uzelf op die datum nog niet die leeftijd hebt bereikt, maar u heel 2010 een fiscale partner had die op 31 december 2009 wel 65 jaar of ouder was. Het drempelbedrag is voor 2010: 1,65% van uw drempel­ inkomen, met een minimum van € 121. Als uw drempel­ inkomen hoger is dan € 38.722. dan is uw drempelbedrag € 638.(1,65% van € 38.722) + 5,75% van het bedrag waarmee uw drempelinkomen het bedrag van € 38.722 overschrijdt. Als u heel 2010 een fiscale partner hebt, gaat het om het drempelinkomen van u en uw partner samen en geldt een minimum drempelbedrag van € 242. Uw drempelinkomen is het totaal van uw inkomsten en aftrekposten in box 1, 2 en 3, maar zonder uw persoons­ gebonden aftrek.

Voor bepaalde kosten kunt u mogelijk bijstand of bijzondere bijstand krijgen. De ontvangen bijzondere bijstand komt dan in mindering op de aftrekbare specifieke zorgkosten. Het zal meestal voordeliger zijn om gebruik te maken van uw recht op bijzondere bijstand. Deze moet u aanvragen bij de Gemeentelijke Sociale Dienst in uw woonplaats.

> Giften

Ik hoop dat u met het bovenstaande uw voordeel kunt doen. Vragen? Neem dan contact op. Gert Tretmans Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo Tel. (0546) 56 94 11 [email protected]

23

Advertenties

!

UW

E NI

bruik e g s k j i l e g a D r e en voo elmatige stoelgang reg Officiële ADH’s vitamine D in VS willekeur

Samengesteld uit milde vruchtenextracten

Eind november verschenen de nieuwe aanbevelingen (RDA’s) voor de Amerikaanse en Canadese bevolking van de Institute of Medicine (IOM). In vergelijking met de eerdere uit 1997 en met die van de Nederlandse Gezondheidsraad uit 2008 zijn deze aanzienlijk verhoogd. Niettemin zijn Amerikaanse vitamine D-experts teleurgesteld. Die opteerden bijvoorbeeld voor de volwassene voor een RDA van 2000 IE in plaats van de 600 IE van de IOM.

Verkrijgbaar in proefverpakking van 20 tabletten en in verpakking van 60 tabletten

Ondanks dat de veilige bovengrens van 2000 IE (ook de Nederlandse bovenwaarde uit 2008) is verdubbeld naar 4000 IE per dag, wordt deze waarde toch nog beschouwd als aan de lage kant. Pas bij een chronische inname van 10.000 IE is er kans op vergiftiging. Nog steeds is er sprake van een ongegronde vrees voor toxiciteit van het vetoplosbare vitamine D. Die zijn in de jaren zestig in de wereld gekomen op basis van ondeugdelijk en bijzonder schaars onderzoek. Dit is aantoonbaar en hieraan heb ik in mijn boek ‘Nieuw licht op vitamine D en chronische ziekten’ een apart hoofdstuk moeten wijden. Mythes zijn nu eenmaal moeilijk de wereld uit te helpen. Deze mythe voorkomt tot op de dag van vandaag dat vitamine D de plaats krijgt die het verdient waar het gaat om de volksgezondheid.

Natuurlijk ... het is Wapiti!

Toch is de nieuwe veilige bovengrens van 4000 IE een stap voorwaarts en geeft deze de mogelijkheid om hoger te doseren. Dit werpt ook een merkwaardig licht op de ridicule wetsregel dat in Nederland een voedingssupplement niet meer mag bevatten dan een dagelijkse dosis van 200 IE (5 mcg) vitamine D. Het is erg moeilijk om met voeding volgens de schijf-van-vijf én suppletie met een dergelijke hoeveelheid op een adequate vitamine D-bloedspiegel te komen van 30 nmol/l (Nederlandse waarde uit 2008). Dat zegt overigens het Voedingscentrum zelf ook in een rapport uit 2008.

Wapiti DarmMild is verkrijgbaar of te bestellen bij: drogist, gezondheidswinkel, reformzaak, apotheek en bij De Roode Roos. Meer informatie: EMONTA B.V. Tel. 0512-51 80 85 www.emonta.nl

In Nederland wordt als bloedspiegel 30 nmol/l aanbevolen, in Noord-Amerika nu officieel 50 nmol/l, en internationale vitamine D-experts 100 nmol/l. Daarvoor is een dagelijkse inname van 2000 IE nodig, zeker in de winter wanneer we zelf geen vitamine D in de huid kunnen aanmaken omdat de zon te zwak is. U ziet ook hoe uiteenlopend de meningen zijn in de wetenschappelijke wereld. Het advies van de IOM is een stap voorwaarts. Zo zijn de aanbevolen waarden aanzienlijk hoger dan die van de Gezondheidsraad, die in haar advies van twee jaar geleden voor volwassen Nederlanders ongeveer op 200 tot 400 IE per dag uitkwam. Toch is het NoordAmerikaanse advies zonder meer conservatief te noemen. Alleen het gunstige effect op de botten wordt als bewezen geacht en is daarom als enige parameter in de vaststelling van de ADH’s betrokken. Voor andere ziekten, waaronder diabetes en bepaalde vormen van kanker, vond de Institute of Medicine (IOM) dat het onderzoek te gering was om bewezen te achten dat vitamine D bescherming tegen deze ziekten biedt. Ook wordt door het IOM onwaarschijnlijk geacht dat in de VS en Canada de bevolking vitamine D-deficiënt is. Ondanks dat er voldoende onderzoek is dat aantoont dat dit een apert onjuiste bewering is. De enige conclusie die getrokken kan worden, is dat ook andere factoren een rol spelen bij de vaststelling van de RDA’s dan louter wetenschappelijke.

Zie ook: www.ortho.nl

24

25

‘Leer luisteren naar je lichaam, het heeft veel te vertellen’. Dat is de oplossing van de puzzel in Uitzicht 2010/09. Een overbekend advies is het: wie zich niet goed voelt, doet er goed aan te luisteren naar zijn lichaam. Maar er zijn kwalen waarbij luisteren naar je lichaam wel het laatste is dat je moet doen! Chronische vermoeidheid is er een mooi voorbeeld van. Patiënten willen meestal maar één ding: slapen. ’s Nachts, maar ook ’s ochtends, ’s middags en ’s avonds. Veel patiënten geven daaraan toe en lijken daarmee het enige verstandige te doen bij vermoeidheid. Niets is minder waar! Althans, voor een flinke groep chronisch vermoeiden. Want knappen ze op van al dat slapen en rusten? Meestal niet, de vermoeidheid wordt van kwaad tot erger. Een van de dingen waar patiënten wél bij gebaat zijn: actie! Al stribbelt het lijf nog zo tegen, wandelen, fietsen, simpelweg rechtop blijven zitten en wakker blijven, is het devies. Tenminste, in het Kenniscentrum Chronische Vermoeidheid, een onderdeel van het Academisch Medisch Centrum St. Radboud in Nijmegen, helpen ze heel wat mensen van hun chronische vermoeidheid af met een therapie waarbij het zaak is niet te luisteren naar die drang van het lichaam om de hele dag te liggen. Kerngedachte ervan is dat het lijf nog veel meer van slag raakt als het op allerlei onnatuurlijke tijden ter ruste wordt gelegd. Slapen doe je ’s nachts, overdag ben je actief. De actie wordt langzaam opgebouwd, van twee minuten lopen tot bijvoorbeeld een uur fietsen. Doel: het lichaam weer in een normaal ritme krijgen, zodat het weer signalen kan afgeven waar wél naar geluisterd dient te worden. De prijzen gaan naar: 1e prijs: Mevr. de Bruijne, Gouda, 2e prijs: Mevr. Beelen-Bevers, Utrecht 3e prijs: Dhr. de Vries, Kollum.

Verantwoording De redactie van Uitzicht en het bestuur van MMV brengen de inhoud ter kennis en beoordeling; zij aanvaarden geen verantwoordelijkheid voor de toepassing ervan. Overname van artikelen door derden is uitsluitend toegestaan met schriftelijke toestemming vooraf. Redactie en bestuur behouden zich het recht voor zonder opgave van redenen teksten, advertenties en te beantwoorden vragen te weigeren. Eindredactie Cor van Groningen Medewerkers aan dit nummer: Drs. Bob Hornstra, arts Riëtte Janssen Jan van Klinken Arjan van Laar Hans Nieuwstad Petra Pronk Dr. Gert Schuitemaker Fotografie Stef Breukel e.a.

Horizontaal: 1. bijbeldeel 3. verbod op export 13. centrale verwarming 15. koordans 17. middag 18. jachtterm 19. bloeiwijze 20. vierkante kantzuil 22. bepaald gas 24. vaartuig 25. koningin-regentes 26. windrichting 28. deel van het hoofd 30. het vliegen 32. de jongste 33. roem 34. land in Azië 36. koning (Frans) 37. errore excepto 38. plaatsje in Overijssel 39. oud en lekker 41. familielid 43. rond voorwerp 45. harde vrucht 47. huidbedekking van vogels 49. afval van korenaren 51. hetzelfde 52. gast 53. ongevulde 54. nul 55. internationale trein 56. vlug 58. holhoornig herkauwend zoogdier 60. gibbon 61. gemalin van Aegir 63. snijwerktuig voor riet 66. juist zoals 68. maanstand 70. pluk haar 72. schuin toelopen 73. tentoonstellingsgebouw in Amsterdam 74. Sovjet-Unie 75. schoonmaakartikel 78. deel van het oor 79. mengelmoes 81. openbaar vervoermiddel 82. mestvocht 84. tandbeen 86. waterbuffel 87. kledingstuk 88. uitgespreide vloeistof 90. oorlogsgod 92. meisjesnaam 93. expert fiscal 94. bepaald onderricht 95. bijwoord.

LET OP! Het inzenden van de oplossing is alleen mogelijk door: overschrijving van tenminste € 1,00 op ING rekening 6189, t.n.v. Moermanvereniging te Alphen aan den Rijn. Vermeld uw oplossing onder mededelingen. Gert Tretmans Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo tel/fax: (0546) 56 94 11

Als u de hele puzzel hebt opgelost, kunt u aan de hand van de cijfers ook de onderste balk invullen. Hier ontstaat dan de uiteindelijke oplossing.

26

“Plots sta ik in die doodlopende straat voor die metershoge muur zonder voegen, ondoordringbaar, onbeklimbaar. En geen weg terug. Wat nu? Deze medische complicatie is zo uitzonderlijk dat er eigenlijk geen handleiding bestaat over wat nu nog gedaan kan worden. De man met de zeis komt gevaarlijk dichtbij. Mijn kanker blijkt een smerig monster en telkens als ik denk er een kop af te hakken verschijnen er zeven nieuwe in de plaats.”

Redactiecommissie Drs. Simon de Graaf (FIAC) Truus Hartsink Drs. Hans Stoop Cor van Groningen

Verticaal: 1. drankje 2. zangstem 4. voorzetsel 5. inkt in poedervorm 6. turfgrond 7. windrichting 8. godsdienst 9. Griekse letter 10. sieraad 11. familielid 12. onderofficier 13. gesneden steen 14. met antwoorden in te vullen lijst 16. bepaald onderwijs 19. vriend (Frans) 21. loven 23. Frans kerstlied 24. rietzodde 25. bijbelse oase 27. Europeaan 29. toegankelijk 31. voorzetsel 34. hachelijk 35. verschaffen 38. voordat 39. zuivelproduct 40. titel van de voormalige keizer van Ethiopië 42. welpenleidster 44. lofdicht 46. sul 48. telwoord 50. papegaai 56. parvenu 57. vervelend wezen 59. jongensnaam 62. dorp in Gelderland 64. verharde huid 65. zuivelproduct 67. verbond 69. wijdbuikige tafelfles 71. buidelbeer 73. bengel 74. jongensnaam 76. vluchtige stof 77. weg met bomen 79. tijding 80. Sacri Romani Imperii 83. Livre Sterling 85. plat ovaal vat 88. pluralis 89. momenteel 91. selenium.

De inzenddatum voor de puzzel in Uitzicht 2011/01 sluit 15 maart 2011.

Marie-Rose Morel en het smerige monster

D

at schreef Marie-Rose Morel in haar column in de Vlaamse krant Het Laatste Nieuws van maandag 10 januari jl. In het vorige nummer van Uitzicht drukten we een interview met haar af waarin ze opgetogen vertelde over haar ontdekking van het Moermandieet en over de plannen die ze had om daaraan in eigen land bekendheid te geven. Maar ook meldden we dat zich kort voor het ter perse gaan van het nummer slecht nieuws had aangediend. Er waren tumoren in haar hersenen aangetroffen. Veel heeft ze daarna nog ondernomen om haar kansen te keren. In het Duitse Krefeld onderging ze een experimentele behandeling die het midden houdt dus regulier en complementair. Die leek in eerste instantie succesvol. De tumoren in haar hersenen bleken op de scans duidelijk te zijn gekrompen. Maar ze bleef een ondraaglijke hoofdpijn houden.

Redactieadres Redactie Uitzicht Hof van Azuur 30 2614 TB Delft Advertenties Advertentiemogelijkheden en tarieven kunnen worden aangevraagd bij: J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36 6006 LL Weert Telefoon (0495) 53 22 20 Inschrijving Uitzicht ISSN 0169-9938 Uitzicht op internet www.moermanvereniging.nl E-mail: [email protected] Kopij volgend nummer: Magazine 2/2011 vóór 2 februari 2011

c o l o f o n

Oplossing

Kruiswoordpuzzel

Uitzicht is het tijdschrift van MMV Natuurlijke kankerpreventie en Ondersteunende therapieën. Het verschijnt tien keer per jaar en wordt gratis aan de leden van de vereniging beschikbaar gesteld.

Om die reden onderging ze begin deze maand een ruggenmergpunctie. Enkele dagen later kreeg ze de uitslag. Het was een nieuwe mokerslag. Er waren kankercellen in haar hersenvocht aangetroffen. In haar column gaf ze weer wat er toen door haar heen ging. “Plots sta ik in die doodlopende straat……” Toch gaf ze niet op. Ze liet zich naar Wenen brengen voor een ultieme kuur. Maar ze bleek te zeer te zijn verzwakt en moest onverrichter zake terugkeren. Ze ligt nu in Antwerpen in het ziekenhuis waar met chemo en bestraling geprobeerd wordt haar toestand draaglijk te maken. Door het aanhoudende braken is ze intussen erg verzwakt. Tijdens een televisie-interview liet ze enkele maanden geleden weten te blijven hopen op een mirakel. Ze bidt elke dag of dat alsnog mag plaatsvinden. We wensen haar en haar familie veel kracht en sterkte toe. JvK

27

Advertentie

De Roode Roos B.V. Magazijn voor orthomoleculaire voeding Deze keer een andere selectie van producten, welke door “De Roode Roos B.V.” geleverd kunnen worden. Hierdoor krijgt u een inzicht van ons ruime assortiment, van meer dan 3500 producten en 80 leveranciers. Bestellen bij De Roode Roos B.V. Alle producten worden in principe geleverd met een korting van max. 25% ten opzichte van de adviesprijs. Om te bestellen kunt u gebruik maken van de lijst die hiernaast is afgedrukt. Eventueel kunt u eerst een fotokopie maken. Onze volledige catalogus is op aanvraag verkrijgbaar. Uw schriftelijke bestelling kunt u naar onze postbus sturen. Vervolgens laten wij de bestelling door TNT-Post bij u thuis bezorgen. Ook kunt u ons gratis naamnummer 0800-ROODEROOS (0800-7663376) gebruiken. Internetgebruikers kunnen een e-mail versturen naar [email protected] of direct bestellen via onze webwinkel op www.derooderoos.com Vanaf nu biedt De Roode Roos u de mogelijkheid uw bestellingen te betalen via doorlopende machtiging voor automatische incasso. Een machtigingskaart hiervoor kunt u opvragen via onze website: www.derooderoos.com/machtigen

Nr

Fabrikant

Normaal

Leden

268 Bio-Quinon Q10 Super 30 mg (150 caps)

Pharma Nord

€ 46,50

€ 34,87

547 BioSil (30 ml)

Bio Minerals

€ 29,90

€ 22,42

586 MaxEPA (100 caps)

Cardio Vasc. Res.

€ 37,00

€ 27,75

1388 MultiVit Basic (module 1) (90 vcaps)

Alfytal

€ 20,75

€ 18,68

1785 MSM 1000 mg (120 tab)

Vitals

€ 22,25

€ 16,69

2308 DHA 250 (120 caps)

Now Foods

€ 38,25

€ 28,69

2836 MetaRelax (90 tab)

Metagenics

€ 23,99

€ 17,99

2999 Eye Q 500 mg (210 caps)

Springfield

€ 36,95

€ 27,71

3273 Lignan Flax Oil Complex (473 ml)

Barlean's

€ 19,95

€ 14,96

3402 Optimal Prenatal DHA Formula (60 softgel Minami Nutrition

€ 27,95

€ 20,96

3492 Bio Bran MGN3 (50 tab)

Medpro

€ 65,00

€ 58,50

3588 Symbioflor 1 (50 ml)

Energetica Nat.

€ 13,60

€ 10,88

3654 Prostaatformule (60 tab)

Best Choice

€ 11,50

€ 8,63

3924 MagAsorb 150 mg (Magnesium als Citraat Lamberts

€ 12,20

€ 9,15

4084 Women's Mood (30 caps)

Care For Women

€ 19,95

€ 14,96

4105 Levertraan Forte (60 softgels)

Bonusan

€ 9,00

€ 6,75

4126 Coriolus Versicolor-extract 750 mg (90 cap AOV

€ 31,55

€ 23,66

4169 Plantina Algreen (150 gram)

Plantina

€ 48,70

€ 36,52

4398 Active Biodream (800 gram)

Biodream

€ 45,00

€ 36,00

4456 Spirulina (180 tab)

Marcus Rohrer

€ 13,32

€ 11,32

4617 Solidago Complex Tinctuur (50 ml)

Zonnegoud

€ 10,29

€ 7,72

4630 Co Enzyme Q10 with MCT (60 vcaps)

Viridian

€ 35,80

€ 28,64

4646 Super Greens (220 gram)

VitaKruid

€ 52,90

€ 44,96

4754 Bio Nutriënt l-Tryptofaan (60 vcaps)

CellCare

€ 21,90

€ 17,52

4920 Anti oxidant Formule (60 tab)

Salvé

€ 21,00

€ 15,75

5400 Vitamine D3 15 mcg (90 softgel)

Bonusan

€ 11,00

€ 8,25

5861 Delima Feminin (10 ovula)

Pekana

€ 14,90

€ 11,18

5878 Glucosamine Summum (120 tab)

Supplemed

€ 35,50

€ 26,62

6096 CalAsorb (180 tab)

Lamberts

€ 27,50

€ 20,62

6097 Salvestrol Prostaat (60 caps)

Vitals

€ 39,95

€ 29,96

6213 Elke Dag (90 tab)

Vitals

€ 49,95

€ 37,46

Prijswijzigingen voorbehouden Vermeld hier uw adresgegevens: Uw naam: (Dhr/Mevr):

Lidmaatschap nr.:

Adres:

Geboortedatum:

Postcode & Woonpl.:

E-Mailadres:

Telefoonnummer:

(evt.) voorschrift van:

Deze boeken kunt u bestellen bij de Moermanvereniging. Wilt u één of meerdere boeken toegestuurd krijgen, vul dan duidelijk een girokaart in met het juiste bedrag en de titels van de gewenste boeken. Geen geld opsturen! Het gironummer waarop u kunt bestellen is: 355.999 t.n.v. De Moermanvereniging Postbus 508 2400 AM Alphen aan den Rijn. De prijzen zijn inclusief verzendkosten binnen Nederland. Daarbuiten wordt € 3,50 extra berekend.

01. 04. 09. 10. 15. 17. 22. 24. 28. 29. 37. 41. 42. 44. 45.

Dr. Moerman, een weg tot genezing, C. van Groningen en A. Ronhaar De psychische achtergronden van kanker, Jac. Landman Verhütung und Heilung von Krebs, Jac. Landman Die Moerman-Krebs-Diät, E. Wannee-Immerzeel Het Moermandieet, gezond en lekker, E. Wannee A solution to the Cancer Problem Variaties op de Moermankeuken, Truus Hartsink Kookboek, Lia v.d. Geest en Lydia Sleutel De actuele voedingstabel, wat zit waar in? Retrospectief onderzoek naar de effectiviteit van de Moermantherapie Het Gouden boekje voor de Gezondheid, G.E. Schuitemaker Voor meer boeken van de heer Schuitemaker zie: www.gezondeboeken.nl Bondgenoot, autobiografie van een immuuncel, Henk Fransen De helende factor, Bob Th. Hornstra Voed je goed, voel je goed, Monique van den Assum Dvd ‘Geef ziekte geen kans, eet en leef gezond’, Kees Braam

€ 11,30 € 4,95 € 6,80 € 6,80 € 4,95 € 7,95 € 4,95 € 7,95 € 6,90 € 20,40 € 12,50

€ 12,75 € 16,50 € 4,95 € 6,95

Advertenties

NOW producten zijn o.a. verkrijgbaar via: artsen, therapeuten, apotheken en De Roode Roos

Topkwaliteit voedingssupplementen met een gezonde prijs Vitamine D-3, nu ook in druppelvorm

Postbus 16035 2500 BA Den Haag Telefoon 070-3010701 Fax 070-3010707

Boekenlijst

Uitz_D3 drup.indd 1

20-11-09 16:05

29

Inspirerende waardering

Bezoek(st)ers informatiedag zeer enthousiast Het begint bijna voorspelbaar te worden: de bezoekers van de laatstgehouden informatiedag blijken enthousiast tot zeer enthousiast te zijn.

O

p 27 november 2010 vond een informatiedag plaats voor nieuwe MMV-leden in het oude vertrouwde Brandpunt in Baarn. Net als de vorige keer werd via evaluatieformulieren gemeten wat de aanwezigen van de dag vonden en net als toen is de uitslag een opsteker. Aan de hand van de 40 ingevulde formulieren kan geen andere conclusie worden getrokken dan dat de dag zeer geslaagd was. Zo ervoer maar liefst 92 procent de sfeer als “goed”. Men voelde zich welkom. Ook de lezingen van Riëtte Janssen en Roland Lugten kwamen heel goed uit de bus. Met een score van 90 procent en hoger kan het eigenlijk bijna niet beter. De uitgedeelde rapportcijfer voor deze dag zagen er zo uit: 10% = 7 60% = 8 2% = 8 ½ 26% = 9 2% = 10 Met een uitslag van 88 procent die een 8 of hoger geeft, kunnen degenen die deze dag hebben georganiseerd, vol goede moed verder. Niet dat ze nu op hun lauweren kunnen gaan rusten; wel is zo’n resultaat inspirerend voor een volgende keer. Bovendien onderstrepen de cijfers dat een dergelijke opzet in een grote behoefte voorziet.

Activiteitenkalender Maart/april – Roermond Vegetarische kookcursus Plaats: Klooster van de Broeders der Liefde, Heinsbergerweg 190, Roermond. Cursus: Onder deskundige leiding maaltijden klaarmaken die gezond en smakelijk zijn. Er wordt gebruik gemaakt van biologische producten. Data: dinsdagen 15, 22 en 29 maart en 5 april Tijd: van 14.00 tot 18.00 uur Kosten: Leden € 80,Opgave: Aanmelden voor 1 maart 2011 bij: Mien van de Vijfeijken (0493) 49 58 91 en/of Toos Scheres (0475) 49 29 20.

25 februari – Beekbergen Workshop Detox

Wie heeft belangstelling voor mijn sapcentrifuge?

Datum: 25 februari 2010 Plaats: Marry’s Bloemen- en kruidenhuis, Engeland 25, 7361 CS Beekbergen Thema: Inwendige reiniging van het lichaam (Detox), lezing door Marry Foelkel, daarna gezamenlijk bereiden en nuttigen van enkele toepasselijke, lekkere gerechten. Tijd: 10.00 uur Kosten: € 15,- (graag overmaken vóór 1 februari 2010 op ING (giro)rekening 5403314 t.n.v. Klazien van der Toorren-Deutekom). Info/: Klazien van der Toorren-Deutekom, opgave Meinsstraat 110 3862 AE Nijkerk (Gld), telefoon (033) 844 29 95 of (06)10 12 84 08 (beide met VoiceMail); e-mail: [email protected] of j.toorren@ upcmail.nl

Ik heb in 2007 via de Moermanvereniging, waar ik lid van ben, een Solis sapcentrifuge gekocht, die we al met al helaas weinig hebben gebruikt. Moeder is overleden en tante ook. Nu is de sapcentrifuge nog bijna als nieuw en ik wil hem graag aanbieden aan iemand die de sapcentrifuge echt nodig heeft en dan met hem of haar een prijs overeen komen. Mijn naam is Pragati Boerstra en ik woon in ’s-Hertogenbosch. Telefonisch ben ik te bereiken op (073) 614 95 99 of (06) 14 62 11 58.

In het volgende nummer van Uitzicht •E  erste deel van een tweeluik over het taaie maar succesvolle gevecht van de Leuvense hoogleraar Jan Geuns voor de toelating van stevia (wegens overaanbod kopij doorgeschoven van dit nummer naar het volgende) • Afsluiting van een serie: Op verkenning naar de biologische consumentenmarkt • J enny Schipper: ‘Ik wil zelf meewerken aan mijn gezondheid’

Advertentie

30

31