Verloskundigen. Tijdschrift voor. oktober Uitgave van de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen

Tijdschrift voor

Verloskundigen

oktober 2011 Uitgave van de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen

36e jaargang

financieel adviseurs voor verloskundigen Sibbing & Wateler is een onafhankelijk financieel adviesbureau, gespecialiseerd in de praktijkbegeleiding van vrije medische beroepsbeoefenaren, waaronder verlos­ kundigen. Wij bieden u een gevarieerd dienstenpakket voor al uw financiële zaken, nu en in de toekomst.

Telefoon: (0318) 544 044 - www.sibbing.nl

De afdeling Verloskunde zoekt ter versterking van het team een

verloskundige (m/v) 36 uur (parttime is bespreekbaar), max. € 4.034,- p.m. (fwg 60) Op de afdeling Verloskunde bied je samen met andere verloskundigen, het verpleegkundig team, specialisten, arts-assistenten en coassistenten zorg aan patiënten voor, tijdens en na de partus. Je loopt zelfstandig visite op de kraamunit, beoordeelt patiënten, stelt behandelplannen op en begeleidt zelfstandig partussen. Heb je affiniteit met de tweedelijns verloskundige zorg? Heb je eventueel ook ervaring met echoscopisch onderzoek? En ben je bereid de opleiding Master Physician Assistant Klinisch Verloskundige te volgen?

Kijk voor meer informatie op onze website. mca, postbus 501, 1800 am alkmaar, www.mca.nl

INHOUD

Tijdschrift Ik geloof...

Praktijk

5

Wil van Veen

Ruth Evers

KNOV Geen weg terug

33

Niet al goud wat er blinkt

7

Angela Verbeeten

Vijf minuten interview met Anneke Knollema-Oosterheerd

34

Suze Jans

Data met een druk op de knop de keten door8

Kritisch meekijken over de schouder van het pensioenfonds

Eric Weijers

Margreeth van der Kwast

Vacature VAS10

Berichten Wil van Veen

11

Lammert Hingstman et al

Toelichting op het NVOG Modelprotocol ‘Datering van de zwangerschap’

15

L. van Leijden et al

De kunst van het handelen

37

Nieuwe media

Wetenschap Sterke groei aantal klinisch werkende verloskundigen

35

18

25 jaar verloskundig samenwerkingsverband in Alkmaar

39

NEXT

43

Personalia

45

Congres & Cursus

46

Bettina Salis/Irma Enklaar, Olaf Hirsch

Kennispoort Verloskunde

21

Onderwijs Let op uw herregistratie

25

Annemarie Lodder

Midwifery Research Netwerk Nederland van start

27

Nic van Son, Hanneke Torij

150 jaar AVAG

29

Redactie

TvV oktober 2011 • KNOV

3

TIJDSCHRIFT Redactie Relinde van der Stouwe, Suze Jans, Wil van Veen (hoofd- en eindredactie), Kristel Zeeman Medewerkers oktober 2011 Ingrid Buiten, Ton van de Coevering, Irma Enklaar, Thera van ERp, Ruth Evers, I.M.M. de Groot-Loeve, M. Haak, Lammert Hingstman, Olaf Hirsch, Raymond Kenens, Margreeth van der Kwast, L. van Leijden, I.H. Linkens, Annemarie Lodder, E. Pajkrt, Henk van Ruitenbeek, Bettina Salis, Nic van Son, Hanneke Torij, Angela Verbeeten, B.O. Verburg, Eric Weijers, Trees Wiegers, Jolanda Zocchi Redactieadres Tijdschrift voor Verloskundigen Wielingenweg 318, 1826 BX Alkmaar E: [email protected] E: grote bestanden: [email protected] Abonnementen, personalia en adreswijzigingen KNOV, Jolanda Zocchi Postbus 2001, 3500 GA Utrecht T: 030 282 3115, F: 030 282 3101 E: [email protected] Personeelsannonces Wil van Veen T: 072 5624400 / 06 53359153 E: [email protected] Advertentie-exploitatie Ovimex bv, Frank Dijkman T: 0570 674240 E: [email protected] Vormgeving Annemiek Voogd, Ovimex bv Druk Ovimex bv, Deventer Abonnementsprijzen Abonnementsprijs voor niet-leden van de KNOV: 3 130,- per jaar (11 nummers), Europa 3 156,-, buiten Europa 3 182,-. Voor studenten aan buitenlandse opleidingen: 3 104,-. Los nummer 3 17,- aan te vragen bij de KNOV. Alle prijzen zijn incl. BTW en verzendkosten. Voorzitter KNOV Angela Verbeeten Foto’s Sander van der Torren, Haarlem Alwine Ages Christiaan Krauwels Nationale Beeldbank © 2011 Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen Mercatorlaan 1200, 3528 BL Utrecht T: 030 282 3100 Oplage: 3950 ISSN 0378-1925

Cover foto Ik heb een bezinnings/beeldhouw­ weekend gedaan en mijn eerste beeld gemaakt. Het was de bedoeling zonder plan te beginnen vanuit meditatie en dat het beeld een metafoor werd voor waar je nu staat in het leven. Ik wilde per se geen beeld maken dat maar iets met moeder/zwanger/kind te maken had. Maar goed, ik ontliep mijn thema blijkbaar niet, want het begon steeds meer op een Mariabeeld te lijken. Eigenlijk is het idee van een oermoeder ook zo mooi! Ik heb het beeld nu op een sokkel op mijn tafel staan en kijk er elke dag even naar. Alles rondom zwangerschap, moederschap fascineert me al zo lang, dat zal nooit verdwijnen ook al praktiseer ik al meer dan tien jaar niet meer. Het geven van onderwijs aan toekomstige verloskundigen geeft me heel erg veel voldoening. Jasperina Brinkmann

Het Tijdschrift voor Verloskundigen wordt uitgegeven door de Koninklijke Neder­landse Organisatie van Verloskundigen (KNOV), opgericht op 22 september 1975. De vereniging is tot stand ­gekomen uit een fusie van de Bond van Nederlandse vroed­vrouwen (opgericht 8 juni 1926) en de Nederlandse R.K. Vereniging van Vroed­vrouwen (opgericht 8 juli 1921). De KNOV stelt zich ten doel de bevordering van de verlos­kundige zorg in zijn geheel in Nederland, de versterking van de positie die de verlos­kundige daarin inneemt, alsmede de belangen­behartiging van alle verloskundigen in Nederland. Een van de manieren om dit doel te bereiken, is het uitgeven van het Tijdschrift voor Verloskundigen. Het Tijdschrift voor Verloskundigen is in de eerste plaats een ­vakblad op het gebied van de verloskunde en verwante wetenschappen. Het beoogt verlos­kundigen op de hoogte te stellen van relevante feiten en ontwik­ke­lingen. Daarnaast is het een forum voor discussie over de verloskunde en verwante ­disciplines. In het redactionele beleid wordt ernaar gestreefd een zo ruim ­mogelijke reeks aan onderwerpen te behandelen. In de tweede plaats is het Tijdschrift voor Verloskundigen een v­ erenigings­­orgaan en als zodanig een middel voor het hoofd­bestuur van de KNOV om in contact te treden met de leden. In dit kader dient het Tijdschrift voor bestuur en leden als f­orum om van gedachten te wisselen. Inzenden kopij en advertenties De redactie nodigt de lezers uit om reacties, artikelen en opiniebijdragen in te zenden. Bij voorkeur speciaal voor het Tijdschrift voor Verloskundigen geschreven kopij, maar ook elders aangeboden of gepubliceerde bijdragen zijn welkom; onder vermelding van bladtitel, jaargang en nummer. Kopij aanleveren als platte tekst, dus zonder speciale bekopping, voet­noten, paginacijfers, tabs, tabellen en ontdaan van hyperlinks, in Word via e-mail: tvv@ knov.nl. Van tabellen of grafieken daarom alleen de onderzoeksgegevens aanleveren; deze worden door de vormgever opgemaakt. Referenties in de tekst tussen vierkante haakjes (geen superscript). Beeld apart aanleveren, bij voorkeur digitaal en in hoge resolutie. Bij tekstwijziging pleegt de redactie overleg. Ingezonden brieven worden zo nodig bekort. De KNOV en de redactie zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van geplaatste reacties en opiniebijdragen. Het auteursrecht van artikelen berust bij de individuele auteur. Citeren met bronvermelding is toegestaan, mits binnen de wettelijke regels. Overname van (langere delen van) artikelen is uitsluitend toegestaan na toestemming van de redactie en de auteur. Personeelsadvertenties van leden voor het volgende nummer tot 25 oktober. Gelieve bij de plaatsingsopdracht het gewenste formaat en het factuuradres te vermelden. Voor commerciële advertenties: zie colofon. Het oktobernummer verschijnt op 8 november 2011.

4

TvV oktober 2011 • KNOV

REDACTIONEEL

Ik geloof… Ik geloof in het recht van vrouwen op een eigen keuze. Ik geloof in de kracht van vrouwen om te baren. Ik geloof in de verloskundige. Ik geloof in de autonome verloskundige. Ik geloof in de fysiologie van de verloskunde. Ik geloof in de meerwaarde van de thuisbevalling. Ik geloof in het positieve effect van continue aanwezigheid tijdens de baring. Ik geloof in het gunstige effect van de verticale baringshouding. Ik geloof in het persoonlijke contact tussen verloskundige en de zwangere vrouw. Ik geloof in het nut van optimale samenwerking tussen eerste en tweede lijn. Ik geloof in duidelijke en eerlijke voorlichting zodat vrouwen in staat zijn keuzes te maken. Ik geloof in verloskundigen, maar niet in allemaal… Als u ze telt, het zijn er twaalf als herinnering aan mijn RK-roots. En in de laatste zit het venijn. Veel wordt namelijk met de mond beleden, maar niet met het hart. Tijdens de laatste ALV, die ik als toehoorder telkens mag meemaken, hoorde ik vele statements, overtuigingen, felle bewoordingen… Communicatie in optima forma, immers communicatie is in deze onvolmaakte wereld niets anders dan zo dicht mogelijk langs elkaar heen praten. “De meningen liggen niet zover uit elkaar” hoorde ik bij herhaling verkondigen zonder dat ik begreep om welke meningen het dan precies ging en ik weer een wolk aan emoties door de zaal zag trekken. Hoe kunnen dicht bij elkaar liggende meningen zoveel emoties en daarmee afstand oproepen? Onlangs vertelde een verloskundige mij – en zij was zeker niet de eerste - dat er steeds meer angst heerst in de beroepsgroep. Angst dat er iets niet goed gaat, angst om fouten te maken, angst om je te moeten verantwoorden, angst voor wat de gynaeco­ loog wel niet zal zeggen, want er zitten een aantal heel vervelende dames en heren tussen – vooral als ze buiten kantooruren moeten doen waarvoor ze gestudeerd hebben, angst voor de 155 risico’s als genoemd in de verloskundige indicatielijst. Voorheen hadden verloskundigen vertrouwen in het fysiologisch proces; zij waren kundig om tijdig de signalen van complicaties te herkennen en daar naar te handelen. Dat vertrouwen straalden zij uit naar de zwangeren. En zij werden daarin ondersteund door veel gynaecologen en de overheid. Het vertrouwen in de oerkrachten van de barende, in de fysiologie en in haar eigen kunnen, maakten haar tot een vroede vrouw. De zwangere is een andere dan die van 40 jaar geleden, zegt men. Zwangerschap en bevalling zijn verworden tot fenome­ nen die moeten worden ingepast tussen carrière en tweede hypotheek. De vraag om pijnstilling hoort bij deze tijd, zegt men. Ik denk dat het klopt, maar om heel andere redenen. Daar waar vertrouwen ontbreekt, gaat ieder mens op zoek naar andere zekerheden; dat is ons eigen. Zal er op de bodem van onze hedendaagse problemen niet een gebrek aan vertrouwen liggen? Zou het kunnen gaan om het terugwinnen van het vertrouwen, de zwangere in haar verloskundige, verloskundigen en eerste en tweede lijn in elkaar? En AUTONOMIE betekent in filosofische en ethische zin dat u leeft volgens of zich verwezenlijkt naar uw eigen normen. Dat betekent dat elke verandering begint bij uzelf! Vandaag ontstaat een nieuwe angst. Om een woord, een begrip: INTEGRAAL. In wezen hoort u uw beroepsmatige leven lang integrale zorg te leveren binnen de kaders van multidisciplinaire samenwerking. Vanaf het moment dat u uw cliënte inschrijft tot het moment dat het kind geboren is en veilig is overgedragen aan de ouders. Gelukkig doen velen van u dat zo, maar niet allemaal… n Wil van Veen TvV oktober 2011 • KNOV

5

Tweedelijns verloskundigen m/v ( 27 uur per week in 9-uurs diensten ) Het IJsselland Ziekenhuis in Capelle aan den IJssel is een modern

algemeen

zieken-

huis met 390 bedden. Onze 1.500 medewerkers en 108 medisch specialisten zetten zich dagelijks in voor optimale zorg voor de patiënten. Ons speerpunt hierbij is de Maag-Darm-Lever zorg. Het IJsselland hecht grote waarde aan innovatie en nieuwe ontwikkelingen in de gezondheidszorg. Wij bieden ondernemende mensen een prettige werksfeer met openheid, respect voor elkaar en goede ontplooiingsmogelijkheden.

Wat wordt uw functie? Onder eindverantwoording van de gynaecoloog speelt u een centrale rol op de verloskamers, kraam -en zwangerenafdeling, waarbij u in grote mate zelfstandig tweedelijns verloskundige zorg biedt. Bij de administratie hiervan weet u zich gesteund door het elektronisch registratie­programma Mosos. Daarnaast bent u betrokken bij de opleiding van tropenartsen, studenten van de Verloskundige Academie Rotterdam en co-assistenten. U verricht zelfstandig poliklinische controles / spreekuren. Wat vragen wij? U bent een in Nederland opgeleide verloskundige ( bijvoorbeeld SROV of VAR ) en beschikt over een inschrijving in het BIG-register. U kunt goed samenwerken, bezit een grote mate van zelfstandigheid, flexibiliteit en stressbestendigheid. Minimaal een half jaar werk­ ervaring in de 1e en 2e lijn strekt tot aanbeveling. Herkent u zich in dit profiel dan nodigen we u van harte uit om te solliciteren Wat bieden wij? Een collegiale werksfeer in een jong enthousiast verloskundig team dat in een 24 / 7 bezetting tweedelijns verloskundige zorg biedt. Er is ruimte voor diverse opleidingen en ontplooiing op eigen interessegebied. Salariëring is conform opleiding en ervaring. Wilt u meer weten? Voor inlichtingen over deze functie kunt u contact opnemen met mevrouw W. Timmermans, afdelingshoofd Gynaecologie/Obstetrie, telefoon 010 – 258 5560 of dr. F.T.M. Lim, gynaecoloog, telefoon 010 – 258 5470. Uw schriftelijk reactie kunt u binnen twee weken richten aan het IJsselland Ziekenhuis, t.a.v. de heer J.P.M. Hofmeester, Postbus 690, 2900 AR Capelle aan den IJssel, onder vermelding van vacature­ nummer 29/34130/11.

KNOV

Geen weg terug Zelfs met de meest zonnige toekomst voor ogen is er pijn over dingen die voorbij zijn. Dat gevoel overviel mij in Portugal, afgelopen zomer. Ik was daar om, na het overlijden van mijn vader, het huis van mijn ouders leeg te halen en zat na een dag inspanning met een glas wijn op het terras met een prachtig uitzicht over de heuvels. Mijn vader was een oude, zieke man die in Portugal wilde sterven. Ik kan vrede hebben met zijn overlijden. Het gaat verder goed met mijn gezin en met mijn werk dus ik heb alle reden gelukkig te zijn. Dat ben ik ook, maar tegelijk is er weemoed over geluk dat nooit meer terugkomt. Weemoed omdat mijn zoons nu (eindelijk) afgestudeerd zijn en toch wel erg volwassen worden. Er is geen weg terug naar de tijd dat zij zorgeloos in de zandbak scharrelden. En mijn dochter, de jongste, die eigenlijk baby moest blijven, zij verhuist naar de grote stad om te gaan studeren. Terwijl ze als peuter nog zo beloofd had dat ze áltijd thuis zou blijven wonen. De dingen gaan zoals ze horen te gaan en toch kan ik er soms verdrietig van worden. Maar als je niet uitkijkt, neemt angst de plaats in van de pijn om wat was.

Vervolg agenda 12 oktober 2011 Themabijeenkomst Zoetermeer, Dekker Zoetermeer

Ook in de verloskunde is er weemoed om wat was en niet meer terugkomt. Ooit kon ik zelfgenoegzaam mijn hoofd te schudden bij het zien van de buitenlandse cijfers met weinig thuisbevallingen, veel sectio’s en slechte uitkomstmaten. Dat

24 oktober 2011 Themabijeenkomst Zwolle, Bilderberg Grand Hotel Wientjes

deden wij in Nederland gelukkig beter. Ooit hadden wij meer thuisbevallingen

26 oktober 2011 Themabijeenkomst Akersloot, Van der Valk Hotel Akersloot

cliënten. Een collega, die in de crisistijd rond 2000 gefrustreerd de eerste lijn

2 november 2011 Themabijeenkomst Breda, Hotel Princeville Breda

aan die tijd, waarin ik nog onbekommerd werkte op een wijze, waarvan ik dacht

7 november 2011 Themabijeenkomst Ede, Hotel de Paasberg

Als ik niet oplet, gaat mijn weemoed over in angst om te veranderen, in kramp­

9 november 2011 Themabijeenkomst Drachten, Van der Valk Hotel Drachten

veranderingen, een krachtige positie in te nemen en de goede keuzes te maken.

18 november 2011 Algemene Ledenvergadering 21 november 2011 Klankbordgroep Prenatale Screening 21 november 2011 Platform Internationaal Klankbordgroep Prenatale Screening 6 december 2011 Platform Klinisch Verloskundigen

dan ruggenprikken. Ooit werkten verloskundigen vooral solo. Elke dag beschik­ baar zijn is niet meer van deze tijd, maar hoe mooi was het innige contact met verliet, zou nooit meer terug willen maar praat over ‘die goede oude tijd in haar praktijkje’. Ook het evidence based werken maakt dat ik nog wel eens terugdenk dat het goed was. Nu handel ik steeds meer (bewezen) in het belang van de cliënt, maar het lijkt nooit genoeg. achtig vasthouden aan wat was. Angst verlamt. Het is zaak moedig, alert en waar nodig en mogelijk beïnvloedend mee te bewegen met onontkoombare

Op de ALV van 12 september jl. werd duidelijk dat zaken als werkelijke keuze­ vrijheid van vrouwen en de rol van de verloskundige om een zorgvuldige en gezamenlijke uitwerking vragen. Ook werd duidelijk dat een groot deel van de KNOV-leden naast zorgen om de toekomst ook vertrouwen heeft in de KNOVvisie Nieuwe Balans in Verloskundige Zorg. Doen jullie moedig mee? Samen maken we het verschil. n Angela Verbeeten

Reageren op dit verhaal? Discussieer mee op het KNOV Forum: Geen weg terug? http://leden.knov.nl/forum

Kijk voor meer informatie in de rubriek Congres en Cursus achter in dit tijdschrift of op www.kennispoort-verloskunde.nl TvV oktober 2011 • KNOV

7

KNOV

‘Data met een druk op de knop de keten door’ Al 120 praktijken doen mee aan fase 1 van PWD Eric Weijers

Eind 2010 stuurde praktijk De 9 Maanden uit Harderwijk als eerste digitale data naar PRN en RIVM. Door deze druk op de knop hoefden de verloskundigen gegevens niet meer los aan te leveren bij PRN en RIVM. Het was een eerste, belangrijke stap op weg naar een volwaardig PWD, waarmee met name verloskundigen en gynaecologen digitaal gegevens kunnen uitwisselen. Deze gegevensuitwisseling is van groot belang bij acute overdrachtsmomenten. Ook voor de hele verloskundige keten zijn gestandaardiseerde gegevens van belang.

ligt juist op zorginhoudelijke en medische informatie die van cruciaal belang is in en rondom (acute) overdrachtsituaties. Remko Hoekstra is projectleider van het PWD, namens de KNOV en de NVOG. Hij benadrukt het relatieve gemak van het PWD: ‘Iedere praktijk blijft met z’n eigen patiënt­ informatiesysteem werken. Softwareleveranciers, zoals Onatal en Orpheus, hebben de nieuwe stappen ingebouwd. Natuurlijk is het heel even wennen, maar de handelingen worden een automatisme en onderdeel van je dagelijks

Het PWD wordt gezien als een belangrijk middel om de

werk als verloskundige. En het grote voordeel is dat het

samenwerking in de perinatale ketenzorg te verbeteren.

op termijn tijd bespaart. Aparte (handmatige) aanlevering

Het is een van de adviezen van de Stuurgroep zwanger­

van gegevens is dan niet meer nodig.’

schap en geboorte om de relatief hoge babysterfte in

Snellere hielprik

Nederland te verminderen.

Het gaat in deze fase van het PWD om het kunnen versturen van drie elektronische berichten: de start zorgverlening, het administratief geboortebericht en het uitkomstbericht. Deze berichten zorgen ervoor dat allerlei zorgprocessen, zoals de hielprik en de gehoortest, sneller in gang worden gezet. Daarnaast kunnen hiermee de gegevens elektronisch aan PRN worden geleverd. Op termijn is het voordeel van het PWD dat alle partijen in de

© Christiaan Krauwels

zorgketen, zoals de kinderarts en JGZ, zicht krijgen op de voor hen relevante data.

Al veel aanmeldingen Naar verwachting is in 2012 de helft van de praktijken aangesloten bij de digitale aanlevering van gegevens aan RIVM en PRN. Hoekstra: ‘Veel verloskundigenpraktijken

Stapsgewijze invoering

hebben zich al aangemeld. Kennelijk merken praktijken dat

Omdat het onmogelijk is alle gegevens meteen volledig in te

het administratief werk scheelt om alle gegevens meteen na

voeren is er gekozen voor een stapsgewijze invoering. Hierbij

de geboorte door te sturen, in plaats van een paar keer per

wordt er per jaar een nieuw deel aan de PWD-dataset

jaar, zoals nu gebeurt. De echte tijdsbesparing is er overigens

toegevoegd (een release). Met de implementatie van de

pas in de volgende fase. We zitten nu in de aanloop.

eerste release van het PWD wordt de uitwisseling van

Praktijken kunnen zich aanmelden via [email protected].’

gegevens niet beperkt tot basale cliëntgegevens: de focus

Een troef voor Peristat Eric Weijers is freelance tekstschrijver 8

TvV oktober 2011 • KNOV

De wens om digitale gegevensuitwisseling klinkt al langer

KNOV en kreeg een impuls door het adviesrapport van de Stuur­

om de tafel gaan zitten. We vroegen ons af: hoe zorgen

groep zwangerschap en geboorte. De communicatie

we dat de gynaecoloog optimaal geïnformeerd is over de

tussen zorgverleners moest beter, daar was iedereen het

patiënt met acute problematiek die in aantocht is? De

wel over eens.

verloskundige moet de informatie op zo’n manier

Ook hebben verloskundigenpraktijken met de vastlegging

aanleveren dat de gynaecoloog erop kan vertrouwen.

van correcte gegevens een troef in handen bij het hard

Natuurlijk, in het geval van een acute overdracht belt een

maken van hun prestaties. Belangrijk voor niet alleen

verloskundige altijd eerst. Maar daarna voert ze de

feedback op eigen handelen zoals via de PRN jaarverslagen

aanvullende gegevens snel op haar notebook of iPad in,

en VOKS/LVR Insight, maar in toenemende mate ook voor

zodat ze in het systeem van het ziekenhuis met een druk

(eigen) wetenschappelijk onderzoek en grote internationale

op de knop beschikbaar zijn. De gynaecoloog hoeft

vergelijkingen als Peristat.

daarna deze gegevens niet meer in te voeren.’

Wat kunt u al doen?

Acute gegevens Greta Rijninks: ‘Voorbeelden van gegevens voor de acute

• Voorop staat dat u uw eigen software kunt

overdracht zijn bloeddruk en bloedverlies. Maar ook

blijven gebruiken. Orpheus en Onatal hebben de

praktische zaken als het telefoonnummer van de dienst­

drie elektronische berichten al ingebouwd. De

doende verloskundige - niet het antwoordapparaat van

praktijken die deze pakketten gebruiken, kunnen

de praktijk - worden overgedragen. Alles om te zorgen

hierdoor elektronisch berichten versturen naar PRN

dat de overdracht vloeiend gaat en er zo min mogelijk

en RIVM. Meld u aan via [email protected] om dit in

dubbel werk wordt gedaan. Door het landelijk ontwikkelen

uw eigen praktijk te implementeren.

van het PWD, wordt er zorggedragen voor eenheid van

• Zorg dat de eisen van het PWD een duidelijke plek krijgen in de afspraken met de tweede lijn.

taal en maakt het niet uit naar welk ziekenhuis de patiënt gaat. De informatie is altijd identiek.’ n

Dit zet een gezonde druk op de leveranciers van software in de tweede lijn. Ook daar moeten ze de

Weinig tijd nodig

berichten kunnen verwerken. Praat hierover in uw verloskundige samenwerkingsverbanden.

Circe Ouwerkerk, samen met Ellen Willemsen verloskundige bij praktijk De 9 maanden uit Harderwijk: ‘Wij waren prettig verrast dat het overgrote deel van

‘Maar één keer inkloppen’

onze cliënten meteen toestemming gaf voor het ver-

Greta Rijninks is bestuurslid van PRN en lid van de

sturen van de elektronische gegevens, inclusief BSN.

KNOV-NVOG werkgroep die bezig is met het PWD. Zij is

Deze toestemming hebben we nodig om het geboor-

nauw betrokken bij het tot stand komen van de dataset

tebericht en de andere berichten digitaal te verstu-

voor de acute zorg, waarvan de pilots in 2012 gedraaid

ren. We vertellen de zwangere in twee of drie zinnen

gaan worden. Rijninks: ‘De grote droom is dat je ieder

hoe de situatie zit. De vrouw gaat dan eigenlijk altijd

gegeven maar één keer hoeft in te voeren of aan te

akkoord. Dit gesprek is voor ons een extra handeling,

vinken en dat dit gegeven daarna voor de hele zorgketen

maar een handeling die weinig extra tijd kost. En

beschikbaar is. Heel handig en het levert betere zorg op!’

het levert echt betere zorg op: de procedure voor de hielprik wordt bijvoorbeeld sneller in gang gezet.

De toekomst: gegevens voor de acute overdracht Greta Rijninks gaat door: ‘In het verleden ben ik betrok­

Ik vond het leuk om betrokken te zijn bij de testfase

ken geweest bij de ontwikkeling van Orpheus, een van de

vorig jaar. Wij waren destijds een startende praktijk

softwarepaketten die verloskundige praktijken gebruiken.

en vonden het dus niet erg om te piloten. Nu we

De techniek is inmiddels veel verder. Nu loopt iedereen

driekwart jaar met het systeem gewerkt hebben, is

rond met een iPad, dus wordt digitale overdracht ook

het een automatisme geworden: een paar vakjes

echt haalbaar en praktisch.’

afvinken en klaar is kees. We hopen door deze registratie als eerstelijns verloskundigen ook weer posi-

Drie verloskundigen en drie gynaecologen

tiever op de kaart te komen. We laten zien met onze

Greta Rijninks: ‘Bij het opstellen van de dataset voor de

tijd mee te gaan en open te staan voor verbetering

acute overdracht stond het belang van de zwangere en

van de communicatie. Hopelijk tonen de verzamelde

haar kind voorop. Het gaat niet om het systeem, maar

gegevens aan dat we veilige zorg leveren aan de

om de goede zorg. Met drie verloskundigen en drie

gezonde zwangeren.’

gynaecologen die veel verloskundig werk doen, zijn we TvV oktober 2011 • KNOV

9

KNOV

Vacature VAS Vacature bij de Verloskundige Adviesraad Standaarden (VAS) Wilt u zich inzetten voor goede en bruikbare richtlijnen voor de beroepsgroep? Meld u aan voor de VAS!

Tijdsbesteding en vergoeding De VAS vergadert 6-10 keer per jaar een dagdeel, steeds in de Domus Medica te Utrecht. Vergaderingen vragen enkele uren voorbereidingstijd, onder andere in verband

KNOV-standaarden en -standpunten worden gemaakt

met het lezen van conceptteksten of relevante artikelen.

door het team Richtlijnontwikkeling van de KNOV, steeds

Deelname aan de VAS geeft accreditatiepunten voor de

in samenwerking met een werkgroep van verloskundigen

vrije keuze activiteiten in het kwaliteitsregister.

uit het land. De VAS vervult bij deze richtlijnontwikkeling

De vacatiegeldregeling en reiskostenvergoeding van de

een centrale rol. De VAS ziet toe op de wetenschappelijke

KNOV zijn van toepassing.

en verloskundige kwaliteit van de KNOV-richtlijnen, bewaakt het ontwikkelingsproces, en keurt de uiteinde­

Aanstellingsprocedure

lijke richtlijn goed. Daarna stelt het KNOV-bestuur de

Als u geïnteresseerd bent kunt u zich aanmelden door

definitieve richtlijn vast. Ook adviseert de VAS het bestuur

middel van een brief met uw motivatie en uw curriculum

over onderwerpen die in aanmerking komen voor het

vitae. De secretaris en een lid van de VAS voeren gesprek­

ontwikkelen van een standaard of standpunt.

ken met de belangstellenden. Het kandidaat-lid wordt

De VAS bestaat uit 7 leden, deels verloskundigen met

door de VAS voorgedragen aan het bestuur, dat nieuwe

wetenschappelijke expertise en deels praktiserende

VAS-leden installeert.

verloskundigen uit eerste en tweede/derde lijn.

We zijn op zoek naar een nieuw lid met het volgende profiel: Een eerstelijns of klinisch werkende verloskundige die • bij wil dragen aan de wetenschappelijke onderbouwing van de verloskunde, • praktijkervaring heeft in de eerste of tweede lijn, • op de hoogte is van actuele ontwikkelingen in de verloskunde, • lid is van de KNOV, • wetenschappelijke expertise is niet noodzakelijk, maar strekt wel tot aanbeveling.

Informatie en reacties Voor meer informatie over de VAS kunt u de secretaris van de VAS, Diny Kolkman, benaderen per email: [email protected] of telefonisch: 030 2823119. Uw reactie, met uw motivatie en een kort CV, kunt u tot uiterlijk 27 oktober 2011 sturen naar het secretariaat van de KNOV. Postadres: KNOV, t.a.v. Ingrid Buiten, Postbus 2001, 3500 GA Utrecht.

© Henk van Ruitenbeek

Email: [email protected]. n

10

TvV oktober 2011 • KNOV

WETENSCHAP

Sterke groei aantal klinisch werkende verloskundigen Lammert Hingstman, Raymond Kenens en Trees Wiegers

Het NIVEL verzamelt sinds 1983 gegevens over verloskundigen in Nederland. In het laatste decennium is het aantal verloskundigen sterk toegenomen waarbij het aandeel klinisch verloskundigen groeit. In het meinummer van dit jaar schreven Trees Wiegers en Chantal Hukkelhoven over de toenemende rol van klinische verloskundigen bij bevallingen in de tweede lijn. In dit artikel wordt de verschuiving binnen de verloskundige beroepsgroep beschreven en wordt ingegaan op de ziekenhuizen waar klinisch verloskundigen werken en de omvang van hun dienstverband.

namen verloskundigen in dienst, niet alleen om onge­ compliceerd verlopende baringen te begeleiden maar ook om een rol te spelen in de prenatale zorg [Iedema-Kuiper, 2001]. Zowel binnen de beroepsgroep als daarbuiten is de laatste jaren uitgebreid gediscussieerd over de rol van verloskundigen in een klinische setting en die discussie is nog in volle gang. In dit artikel beschrijven wij aan de hand van de gegevens uit de NIVEL-registratie, het stijgend aantal klinisch werkende verloskundigen, de soort ziekenhuizen waar zij werken en de omvang van hun dienstverband.

Registratie Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van gegevens uit

Inleiding

de registratie van verloskundigen van het NIVEL [Hingst­

Tien jaar geleden, in de jaren rond de millenniumwisseling,

man en Kenens, 2010]. Het doel van de registratie is

was er een groot tekort aan zorgverleners in de hele

gegevens te verzamelen over het aantal verloskundigen

verloskundige keten. Dit leidde tot hoge werkdruk bij

dat werkzaam is in Nederland, de samenstelling van de

eerstelijns verloskundigen, sluiting van verloskundige

beroepsgroep in termen van leeftijd, opleiding en werk-

praktijken, minder kraamzorg en partusassistentie en

­ervaring en geografische spreiding. Voor deze registratie

sluiting van kraamafdelingen en verloskamers in perifere

worden jaarlijks op 1 januari alle in Nederland werkzame

ziekenhuizen [Wiegers et al, 2000]. Deze millenniumcrisis

verloskundigen geënquêteerd alsmede alle (pas) afgestu­

heeft voor verloskundigen geleid tot een aantal verande­

deerde verloskundigen. Deze gegevens­verzameling loopt

ringen, zoals het verlagen van de normpraktijk voor

al sinds 1983. De respons op deze vragen­lijst schommelt

eerstelijns verloskundigen, het uitbreiden van de capaci­

jaarlijks rond de 90%. Omdat zowel op praktijkniveau als

teit van de verloskundige opleidingen en het in gebruik

op individueel niveau informatie gevraagd wordt, is de

nemen van een nieuwe opleidingslocatie (Groningen).

registratie wat betreft het aantal werkzame verloskundigen

Sindsdien is het aantal werkzame verloskundigen sterk

vrijwel compleet. De peiling waarvan de data voor dit

toegenomen en lijken de tekorten verdwenen, maar is er

artikel zijn geanalyseerd vond plaats op 1 januari 2010.

wel een verschuiving opgetreden binnen de beroepsgroep. Vooral het aantal klinisch werkende verloskundigen is

Toename aantal verloskundigen

sterk toegenomen. Hun aantal is een tijd lang beperkt

In de afgelopen tien jaar is het totaal aantal werkzame

gebleven tot enkele ziekenhuizen waar ze voornamelijk

verloskundigen in Nederland toegenomen van 1584 naar

ingeschakeld werden bij het onderwijs aan medische

2522; een toename van 59%. Deze toename hangt deels

studenten. Na opkomst van de poliklinische bevalling in

samen met de sterke uitbreiding van de opleidingscapaciteit

de jaren zeventig van de vorige eeuw werden op een

na 2000 en deels met de - overigens sterk schommelende

bredere schaal verloskundigen aangetrokken om ook in

- vertrekcijfers. Ook ontwikkelingen in het aantal gelijk­-

de klinische setting het fysiologisch verloop van de baring

stellingen van in het buitenland opgeleide verloskundigen

te bevorderen. Maar de personeelskrapte in de jaren

beïnvloeden de groei. In de eerste jaren van deze eeuw

negentig heeft deze ontwikkeling pas echt in een

nam het aantal verloskundigen uit het buitenland sterk

stroomversnelling gebracht. Steeds meer ziekenhuizen

toe, met als hoogtepunt 52 gelijkstellingen in 2004 (tegenover 117 in Nederland afgestudeerden in dat jaar)

De auteurs zijn onderzoekers bij het NIVEL, Nederlands instituut

om vervolgens weer sterk af te nemen naar 12 gelijk­

voor onderzoek van de gezondheidszorg.

stellingen in 2009 (tegenover 146 afgestudeerden). TvV oktober 2011 • KNOV

11

WETENSCHAP Als een onderscheid wordt gemaakt naar de functies

5,8%. Ook daar was de instroom dus hoger dan de

waarin verloskundigen werkzaam zijn, dan blijken er

uitstroom, maar het verschil is lang niet zo groot.

aanzienlijke verschillen te zijn (zie figuur 1). Hoewel verloskundigen met een eigen praktijk nog steeds de

In figuur 2 zien we dan ook dat de instroompercentages

grootste groep vormen, blijkt dat hun aantal in de

onder de groep klinisch werkenden altijd een stuk hoger

afgelopen tien jaar veel minder sterk is toegenomen

lagen dan onder de verloskundigen met een eigen praktijk.

(27%) dan de groep klinisch werkzame verloskundigen

Dat geldt met name in de beginjaren van deze eeuw. Deze

(163%) en de groep waarnemers (131%). In de laatste

hoge instroom in de groep klinisch werkenden in de

vijf jaar zien we zelfs dat het aantal verloskundigen met

afgelopen tien jaar bestaat voor een groot deel (54%) uit

een eigen praktijk nauwelijks nog is gegroeid, terwijl de

verloskundigen die rechtstreeks van de opleiding of uit

groei van het aantal klinisch werkende verloskundigen

het buitenland komen. Circa 32% bestaat uit verloskun­

doorzet.

digen die daarvoor als zelfstandig gevestigde verloskun­

Deze veranderingen hebben er toe geleid dat op 1 januari

dige hebben gewerkt en 14% was daarvoor waarnemer.

2010 nog maar iets meer dan de helft, namelijk 55% van de verloskundigen, een eigen praktijk heeft en een kwart

Verloskundigen met een gelijkstelling

in loondienst van het ziekenhuis werkt. Tien jaar geleden

Eerder in dit artikel is al aangegeven dat er in Nederland

bedroeg dit respectievelijk 69% en 15%. Daarnaast is in

ook verloskundigen werkzaam zijn die in het buitenland

2010 rond de 3% werkzaam in loondienst van een

hun opleiding hebben voltooid. Voor verreweg het

gezondheidscentrum of STBN of vergelijkbare instelling

grootste deel (± 90%) zijn dat verloskundigen die in

(werd tien jaar geleden nog niet apart geregistreerd), 6%

België zijn opgeleid. Naar schatting zijn dit voor meer dan

werkt in loondienst van een andere verloskundige (was

de helft studenten die in Nederland waren uitgeloot of

8% in 2000) en 11% werkt als waarnemer (was 7,5% in

weinig hoop hadden om in Nederland tot de opleiding

2000).

toegelaten te worden. Het aantal aanmeldingen voor de

figuur 1. Absoluut aantal praktiserende verloskundigen naar functie, op 1 januari (2000-2010)1

1) De verloskundigen werkzaam in loondienst van een gezondheidscentrum of STBN of vergelijkbare instelling maken in dit figuur onderdeel uit van de verloskundigen in eigen praktijk. Bron: registratie verloskundigen NIVEL 2010

12

in- en uitstroom

Nederlandse opleidingen is immers ieder jaar veel groter

Er is sprake van groei als er meer beroepsbeoefenaren

het aantal beschikbare plaatsen. Verloskundigen met een

bijkomen (instroom) dan er mee ophouden (uitstroom). De

diploma in één van de EU­landen krijgen automatisch een

sterke groei van het aantal klinisch werkende verloskundi­

‘gelijkstelling’ wat wil zeggen dat hun diploma gelijk­

gen is het resultaat van een hoge instroom en een lage

gesteld wordt met het Nederlandse diploma, zodat zij

uitstroom. In de afgelopen tien jaar lagen de instroom­ en

gerechtigd zijn om als verloskundige in Nederland te

uitstroompercentages gemiddeld op respectievelijk 20% en

werken.

9,3%. De instroom is dus twee keer zo groot geweest als

In de afgelopen tien jaar hebben in totaal 426 verloskun­

de uitstroom. Bij de verloskundigen in een eigen praktijk

digen een gelijkstelling gekregen. Ter vergelijking: in

bedroegen deze percentages respectievelijk 8,6% en

diezelfde periode hebben 1201 verloskundigen in Nederland

TvV oktober 2011 • KNOV

WETENSCHAP de opleiding tot verloskundige voltooid. Dat betekent dat

kundigen in een academisch ziekenhuis te werken, terwijl

van alle verloskundigen die in de afgelopen tien jaar

34% in een niet­academisch opleidingsziekenhuis en

nieuw op de arbeidsmarkt kwamen meer dan een kwart

47% in een niet­ opleidingsziekenhuis werkt. Toch is het

(26%) in het buitenland is opgeleid. Een opvallend

aantal klinisch werkende verloskundigen in een academisch

gegeven is dat van de 641 klinisch werkende verloskundi­

ziekenhuis in de periode 2000­2010 met 50% toegeno­

gen in 2010 bijna 34% in het buitenland de opleiding

men, maar het aantal in de niet­academische zieken­

heeft voltooid. Voor de verloskundigen met een eigen

huizen is zelfs verdrievoudigd.

praktijk ligt dit aanmerkelijk lager: 14%. En andersom: van de 488 verloskundigen die in het buitenland zijn

Omvang werkzaamheden

opgeleid en op 1 januari 2010 werkzaam zijn in Neder­

In 2010 werkt circa 24% van de klinisch verloskundigen

land werkt 45% als klinisch verloskundige, terwijl 42% in

fulltime. Dit is aanmerkelijk lager dan het aantal fulltime

een eigen praktijk of maatschap werkzaam is en 9% in

werkende verloskundigen met een eigen praktijk (59%).

loondienst in de eerste lijn en 4% als waarneemster.

Het gemiddeld aantal fte (fulltime equivalenten) van de klinisch verloskundigen ligt dan ook aanmerkelijk lager

Ziekenhuizen

(0,76fte) dan voor de zelfstandig gevestigden (0,86fte).

In 2000 waren in 40 van de bijna 100 ziekenhuizen in

Gemiddeld werken de klinisch verloskundigen 18,7 uur

Nederland klinisch verloskundigen werkzaam, namelijk in

per week, waarvan 4,2 uur wordt besteed aan spreekuur­

alle acht academische ziekenhuizen en in 32 overige

contacten (pre­ en/of postnatale zorg). In vergelijking tot

ziekenhuizen. Van de toen werkzame klinisch verloskun­

de andere verloskundigen besteden de verloskundigen in

digen was 32% verbonden aan een academisch zieken­

het ziekenhuis weinig tijd aan spreekuren. Circa 41%

huis, 31% aan een niet­academisch opleidingsziekenhuis

zegt dan ook helemaal geen spreekuur te doen. Ook ten

en 38% aan een niet­ opleidingsziekenhuis. Het gemid­

aanzien van het aantal uren beschikbaarheidsdienst

delde aantal verloskundigen per ziekenhuis was 6,6 met

scoren de klinisch verloskundigen het laagst van alle

10,5 verloskundigen per academisch ziekenhuis, 5,4 per

functies, namelijk gemiddeld 11,6 uur per week. Als

niet­academisch opleidingsziekenhuis en 5,8 per niet­

vervolgens wordt onderzocht binnen welk deel van de

opleidingsziekenhuis. Tien jaar later blijkt die verdeling

beschikbaarheidsdiensten ook daadwerkelijk wordt

drastisch gewijzigd omdat veel meer ziekenhuizen

gewerkt dan zien we dat het bij de klinisch verloskundi­

verloskundigen in dienst genomen hebben: het aantal

gen gaat om 35% van de tijd, tegenover 50% voor de

niet­academische ziekenhuizen met klinisch werkende

verloskundigen met een eigen praktijk.

verloskundigen is toegenomen van 32 naar 72. Dat betekent dat het totaal aantal ziekenhuizen dat verlos­

Wensen van pas afgestudeerden

kundigen in dienst heeft is verdubbeld van 40 naar 80.

Aan de pas afgestudeerde verloskundigen die nog op

In 2010 blijkt nog maar 19% van de klinisch verlos­

zoek zijn naar werk wordt jaarlijks gevraagd in welke

figuur 2. In- en uitstroompercentages van zelfstandig gevestigde verloskundigen en klinisch werkenden in de periode 2000-2009

Bron: registratie verloskundigen NIVEL 2010

TvV oktober 2011 • KNOV

13

WETENSCHAP Figuur 3. H  et totaal aantal klinisch werkende verloskundigen in 2000 en 2010, naar soort ziekenhuis 350 300 250 academisch

200

niet-acad. opleiding 150

niet-opleiding

100 50 0 2000

2010

Bron: registratie verloskundigen NIVEL 2010

functie men het liefst aan de slag zou gaan. In de peiling

vooral ter discussie staat is de noodzaak tot verandering

van 2010 gaven 112 verloskundigen aan nog op zoek te

in de organisatie van de verloskundige zorg in de

zijn naar een (vaste) functie. Van hen antwoordde een

ziekenhuizen. Centraal daarbij staat de vraag wat precies

grote meerderheid (66%) dat men het liefst een eigen

de rol moet zijn van een klinisch verloskundige. In een

praktijk ambieert. Zo’n 11% zou het liefst in een ziekenhuis

eerder artikel in dit tijdschrift is daar al aandacht aan

willen werken. Gezien de arbeidsmarkt voor verloskundigen

besteed [Wiegers & Hukkelhoven, 2011]. Het streven is

is het niet onwaarschijnlijk dat verloskundigen die direct

nu, zoals de toekomstvisie van Rita Iedema-Kuiper in

na hun opleiding in het ziekenhuis aan de slag willen ook

2001 was, om te komen tot een organisatie waarbij

snel hun ambitie kunnen realiseren en dus niet als

verloskundigen en gynaecologen op een zodanige manier

werkzoekend in de registratie staan. Dat is anders voor

samenwerken dat verloskundigen niet alleen het grootste

verloskundigen die een eigen praktijk zoeken, want

deel van de zorg leveren, maar daar ook verantwoordelijk

ziekenhuizen zijn nog steeds op zoek naar klinisch

voor zijn.

verloskundigen, terwijl de mogelijkheden voor nieuwe praktijken of de mogelijkheid om aan te sluiten bij een

Over de noodzaak van een vervolgopleiding c.q. speciali­

bestaande praktijk veel beperkter is. De 112 werkzoekende

satie klinische verloskunde is intussen opnieuw discussie

afgestudeerden zijn overigens niet werkloos, maar

gaande. Eén van de vragen daarbij is of die kennis niet

werken voor het grootste deel als waarnemer.

onderdeel moet zijn van de reguliere opleiding, waarbij een afgestudeerde verloskundige voor beide werkvelden

Discussie

(eerste lijn en klinische setting) voldoende bevoegd en

Het aantal klinisch werkende verloskundigen is de

bekwaam is, zodat ze, ook na een verplaatsing naar het

afgelopen tien jaar sterk gegroeid en groeit zelfs harder

ziekenhuis, zelf haar cliënte kan blijven begeleiden. Een

dan het aantal verloskundigen met een eigen praktijk.

discussie over het huidige verwijsbeleid en de Verloskun­

In het grootste deel (83%) van de ziekenhuizen zijn nu

dige Indicatie Lijst kan daarbij niet achterblijven. n

klinisch verloskundigen aangesteld. Het totaal aantal ziekenhuizen met een of meer klinisch verloskundigen is

Referenties

sinds 2000 verdubbeld van 40 naar 80.

Iedema-Kuiper HR. Van eerstelijns verloskundige naar medisch verloskundige? Voordracht

De klinisch verloskundige is dus niet meer weg te denken

op het Congres Infertiliteit, Gynaecologie en Obstetrie Anno 2001, europe.obgyn.nt;

uit de ziekenhuizen, waar ze steeds vaker betrokken is bij het gehele zorgspectrum van prenatale, natale en

Utrecht. NIVEL; Wiegers T, Hingstman L, Zee J van der. Thuisbevallling in gevaar. Overheid pakt

postnatale zorg, met uitzondering van de operatieve zorg.

personeelsproblemen aan. Medisch Contact 55 (19) 2000: 701-704;

Er zijn inmiddels ook verschillende vervolgopleidingen

Wiegers T, Hukkelhoven C. De rol van klinisch verloskundigen bij bevallingen in de

specifiek gericht op werken in de klinische setting. Wat nu 14

Hingstman L, Kenens RJ. Cijfers uit de registratie van verloskundigen. Peiling 2010.

TvV oktober 2011 • KNOV

tweede lijn. Tijdschrift voor Verloskundigen 36 (5) 2011: 17-21

WETENSCHAP

Toelichting op het NVOG Modelprotocol ‘Datering van de zwangerschap’ L. van Leijden, B.O. Verburg, I.H. Linskens, I.M.M. de Groot-Loeve, M. Haak, E. Pajkrt

Samenvatting

parameters. Een onderzoek uit 2008 toonde aan dat het

Het NVOG modelprotocol ‘Datering van de zwanger­

bepalen van de zwangerschapsduur in Nederland verre

schap’ is vernieuwd. Het doel van het protocol is te

van gestandaardiseerd is [Koster MP et al, 2008 ]. Deze

zorgen voor een uniforme zwangerschapsdatering in

variatie in het bepalen van de aterme datum gaf geregeld

zowel de eerste, tweede als derde lijn. Dit is van belang

aanleiding tot discussie, aangezien van alle zwangeren

om serotiniteit te verminderen, een betrouwbare kans­

85% contact heeft met zorgverleners uit zowel de eerste

berekening bij de combinatietest te verrichten en groei­-

als tweede lijn. De intensieve samenwerking tussen eerste

restrictie tijdig vast te stellen waardoor zowel morbiditeit

en tweede lijn, en die tussen tweede lijn en perinatologi­

als mortaliteit verminderd kunnen worden. Datering van de

sche centra, vraagt om een uniforme manier van zwanger­

zwangerschap vindt nog steeds plaats door echografische

schapsdatering. Het doel van dit modelprotocol is het

bepaling van CRL, HC en/of TCD. De optimale datering­

bewerkstelligen van een eenduidige manier van termijn­

periode is tussen 10+0 en 12+6 weken zwangerschaps­

bepaling en het hanteren van eenduidige referentiecurven

duur(CRL 33-68mm). Om er voor te zorgen dat het

voor een datering van de zwangerschap.

protocol correct wordt toegepast wordt het modelprotocol in verschillende fasen geïmplementeerd.

Na de introductie van het Modelprotocol in het veld, bleek al snel dat er enkele zaken niet goed waren opgenomen

Inleiding

en aanleiding gaven tot discussie. Bovendien bleek er nog

Op 17 maart 2010 is het modelprotocol: ‘Datering van de

onduidelijkheid over de interpretatie van het protocol op

zwangerschap’ aangenomen door de leden van de

sommige punten. Dit was voor de Werkgroep Foetale

NVOG. Dit protocol is tot stand gekomen na overleg met

Echoscopie (WFE) aanleiding om het protocol op een

de KNOV.

aantal punten aan te passen dan wel aan te scherpen en

Aanleiding voor het schrijven van het protocol waren de

tabellen toe te voegen. Inhoudelijk is er niet veel veran­

verschillen in methoden van datering van de zwanger­

derd en het principe om te dateren op kopromp lengte

schapsduur door de verschillende hulpverleners.

(CRL), hoofdomtrek (HC) en transcerebellaire diameter

Van oudsher werd de aterme datum bepaald op basis van

(TCD) blijft bestaan. Er zijn tabellen toegevoegd waarin

de eerste dag van de laatste normale menstruatie (LM)

een conversie wordt gemaakt van de CRL, HC of TCD

[Naegele FK, 1830]. Aangezien de laatste jaren steeds

meting naar het aantal weken (plus dagen) zwanger­

meer bekend werd dat in ongeveer 40% van de zwanger­

schapsduur. Zo kan een echopraktijk zelf controleren of

schappen de LM onbekend of niet betrouwbaar is [Morin

de goede curve is ingevoerd in de door hun gebruikte

I et al, 2005], werd de aterme datum op basis van de LM

database of echoapparaat.

al regelmatig vervangen door een berekening van de

Het vernieuwde modelprotocol is voorgelegd aan de

aterme datum op basis van verschillende echoscopische

NVOG en KNOV en wordt binnenkort via de verschillende kanalen (internet) verspreid.

mw. Drs. L. van Leijden, arts-echoscopist/-onderzoeker, Academisch Medisch centrum; dhr. Dr.B.O. Verburg, gynaecoloog i/o, Erasmus

Belang

MC Rotterdam; mw. Dr. I.H. Linskens, gynaecoloog i/o, VU Medisch

Een juiste bepaling van de zwangerschapsduur is een

Centrum Rotterdam; mw. I.M.M. de Groot-Loeve, verloskundige-

vereiste voor het verlenen van goede prenatale zorg. Met

echoscopiste gynaecologie en obstetrie, Echo in West-Amsterdam,

een accurate bepaling van de zwangerschapsduur lijkt het

het Slotervaartziekenhuis in Amsterdam; mw. Dr. M. Haak, gy-

aantal serotiene zwangeren gereduceerd te kunnen

naecoloog, Leids Universitair Medisch Centrum; mw. Dr. E. Pajkrt,

worden [Saari-Kemppainen A et al, 1990] en daarmee

gynaecoloog, Academisch Medisch centrum;

het aantal inleidingen. Daarnaast is een juiste termijn­

namens de Werkgroep Foetale Echoscopie NVOG.

bepaling van essentieel belang in de recente discussie rondom de grens van de levensvatbaarheid. Tevens kan

Correspondentie: mw. L. van Leijden, e-mail: [email protected]

een correcte datering helpen bij het reduceren van TvV oktober 2011 • KNOV

15

WETENSCHAP perinatale mortaliteit en morbiditeit door het tijdig

Kop-stuitlengte

herkennen van vroege intra-uteriene groeirestrictie of

Embryologische studies laten zien dat het menselijke

macrosomie [Boulet SL et al, 2004; Larsen T et al, 1992].

embryo zich uniform ontwikkelt, met slechts kleine

Daarbij komt dat sinds 1 januari 2007 alle zwangere

variaties in grootte en zwangerschapsduur tijdens de

vrouwen de combinatietest kunnen laten verrichten. Een

verschillende stadia [Blaas HG et al, 1998]. Dit onder­

betrouwbare termijnbepaling is essentieel voor de

steunt het gebruik van een echoscopische meting om de

combinatietest. In deze eerste trimester screeningtest op

duur van de zwangerschap te beoordelen.

Down syndroom (DS) wordt informatie over maternale

Dateren van de zwangerschap op basis van de CRL kan

serummarkers het pregnancy associated plasma protein A

vanaf 8+4 dagen mits vaginaal. Een optimale datering

(PAPP-A) en de vrije β subunit van hCG (fβ-hCG) gecombi­

van de zwangerschap kan vanaf 10+0 tot 12+6 weken.

neerd met informatie over de nekplooidikte (NT) en de

Dit gebeurt op basis van de gecorrigeerde curve van

maternale leeftijd. Aangezien de drie bovengenoemde

Robinson uit 1975. Indien in deze optimale periode meer

parameters niet constant zijn gedurende de zwanger­

dan een meting wordt verricht en deze metingen

schap, maakt men voor een betrouwbare berekening van

verschillen van elkaar, dan hanteert men de meting die

de kans op DS gebruik van gestandaardiseerde waarden

het dichtst bij de 10 weken wordt verricht.

van de PAPP-A, fβ-hCG en NT gebaseerd op zwanger­ schapsduur. Onderschatting of overschatting van de

Hoofdomtrek

zwangerschapsduur kan leiden tot overschatting of

Vanaf 12+0 weken wordt geadviseerd om altijd de DBP

onderschatting van de kans op DS.

en HC mee meten. Vanaf een DBP > 23 en een HC > 80 mm (13+0) wordt de zwangerschap gedateerd op basis

Aanbevelingen

van de HC. Er is gekozen voor de HC omdat deze, in

Echo Jonge zwangerschap

tegenstelling tot de DBP, onafhankelijk is van de vorm van

Voor 8+4 weken zwangerschapsduur spreekt men nooit

het hoofd. In een foetus met een dolichocephalie is de

van een termijnecho. Voor een goede beoordeling van de

DBP wellicht te klein, terwijl de HC binnen de curve valt.

vroege zwangerschap is de transvaginale benadering van

Bij een brachycephalie geldt het omgekeerde. Indien de

essentieel belang. Tijdens het evalueren van de zwanger­

DBP in dit soort situaties toch gebruikt wordt voor zwanger­

schap worden de locatie van de zwangerschap, de vitaliteit

schapsdatering, dan zal de zwangerschap onterecht als

en het aspect van de ovaria beoordeeld. Bij een intacte

respectievelijk minder ver of verder worden bestempeld

intra-uteriene graviditeit kan de CRL wel gemeten worden,

[Altman DG et al, 1997; Hadlock FP et al,1981]. Vanaf

maar niet gebruikt worden om de termijn te bepalen.

een HC > 80 mm (13+0) en/of een DBP > 23 mm wordt

Hiervoor dient de zwangere een nieuwe afspraak te maken

de termijn daarom bepaald op basis van de HC.

het liefst tussen de 10 en 12+6 weken (CRL33-68mm). Late termijnbepaling

Optimale datering

Vanaf 18 weken kan naast de HC ook de transversale

Laatste menstruatie

diameter van het cerebellum (transverse cerebellar

Dateren van de zwangerschap op basis van de eerste dag

diameter of TCD) gebruikt worden voor de termijn­

van de laatste menstruatie (LM) wordt verlaten. Datering

bepaling. In navolging van het NVOG-modelprotocol

gebeurt altijd op basis van de echoscopische parameters.

Foetale Biometrie zal de datering op basis van de HC en

Ook in het geval van een verschil van slechts een dag

TCD verricht worden op basis van curves van Verburg.

tussen de aterme datum op basis van de LM en de echo

Echter, in de publicatie van Verburg wordt gerekend van

wordt de laatste gebruikt. De LM moet wel genoteerd

zwangerschapsduur naar HC en TCD. Bero Verburg is zo

worden. Bij sommige echoprogramma’s verdwijnt de LM

vriendelijk geweest om voor het protocol de omgekeerde

bij het invoeren van de echometingen. Het is aan te raden

formules te berekenen van mm HC en TCD naar

om de LM ergens op te slaan waar deze zichtbaar blijft. In

zwanger­schapsduur (persoonlijke communicatie).

de klinische setting verdient een grote discrepantie tussen

Indien er een discrepantie bestaat tussen de HC en TCD

een termijnbepaling op basis van een zekere LM en

dan gebruikt men het gemiddelde. Bovendien wordt

echoscopische parameters de aandacht. Men moet in dit

geadviseerd om de metingen twee weken later opnieuw

geval altijd rekening houden met vroege groeirestrictie in

te herhalen.

het geval van chromosomale (triploïdie, trisomie 13 en

16

trisomie 18) en structurele afwijkingen en vroege

Tweelingen

placentatie problematiek leidende tot vroege groeirestric­

Totdat beter bewezen is dat het hanteren van de grotere

tie. Dit zou kunnen leiden tot een onderschatting van de

dan wel de kleinere CRL bij de berekening van de

zwangerschapsduur [Morin I et al, 2005].

zwangerschapsduur bij tweelingen superieur is, wordt de

TvV oktober 2011 • KNOV

WETENSCHAP aterme datum bij tweelingen vooralsnog gebaseerd op de gemiddelde CRL. Datering na geassisteerde voortplanting Zwangerschappen die tot stand zijn gekomen met behulp van geassisteerde reproductieve technieken worden gedateerd op basis van de datum van ovum pickup (OPU) of intra-uteriene inseminatie (IUI). Het is belangrijk dat patiënten die onder behandeling zijn bij een polikliniek voor Voortplantingsgeneeskunde een aterme datum meekrijgen

Samenwerkingsovereenkomst Peridos getekend

voor degene die de prenatale zorg gaat verrichten.

Implementatie Als eerste stap in het implementatietraject is het model­ protocol verspreid via een mailing aan alle leden van de Pijler Foetomaternale geneeskunde en geplaatst op de website van de NVOG en KNOV. Uit vragen, die binnenkwamen bij de Werkgroep Foetale Echografie (WFE), bleek dat het correct dateren problematisch is wanneer er een discrepantie bestaat bij verrichting van meerdere echo’s tussen de 10 en 12 weken zwangerschaps­ duur. Om mogelijke problemen bij de correcte toepassing

Op 8 september jl. is de samenwerkings­ overeenkomst Peridos getekend. Deze overeenkomst legt de bevoegdheden in het gebruik van Peridos vast, maar ook de verantwoordelijkheden over vrijgave van gegevens en hoe gegevens uit de database kunnen worden opvragen. De overeenkomst is ondertekend door alle regionale centra, verschillende beroepsgroepen en zorg­ verzekeraars, zoals vertegenwoordigd in het Centraal Orgaan.

verder te inventariseren zal er een nulmeting plaatsvinden. Wij hopen deze nulmeting te doen met hulp van de Regionale

Peridos is het digitale dossier waarin zorgverleners in het

Centra, die de kwaliteit van de prenatale screening in

kader van de screening op Downsyndroom en het SEO

Nederland borgen. Steekproefsgewijs zullen in meerdere

gegevens vastleggen. Peridos is bedoeld voor kwaliteits­

praktijken per regio termijnbepalingen geanalyseerd worden.

borging door de regionale centra en voor landelijke

Vervolgens zal er voorlichting worden gegeven op de

monitoring en evaluatie. Op termijn kan Peridos ingezet

regionale bijeenkomsten van de acht Regionale Centra. Op

worden om het primaire proces van de screening te

deze bijeenkomsten zal het modelprotocol worden besproken

verbeteren en optimaliseren.

en toegelicht aan de hand van interactieve casuïstiek. Hierna zal de steekproef herhaald worden om het effect van de voorlichting op de implementatie vast te stellen. n

Referenties Altman DG, Chitty LS. New charts for ultrasound dating of pregnancy. Ultrasound © RIVM, Gerald de Blok

Obstet Gynecol 1997 Sep;10(3):174-91. Blaas HG, Eik-Nes SH, Bremnes JB. The growth of the human embryo. A longitudinal biometric assessment from 7 to 12 weeks of gestation. Ultrasound Obstet Gynecol 1998 Nov;12(5):346-54. Boulet SL, Salihu HM, Alexander GR. Mode of delivery and birth outcomes of macrosomic infants. J Obstet Gynaecol 2004 Sep;24(6):622-9. Hadlock FP, Deter RL, Carpenter RJ, Park SK. Estimating fetal age: effect of head shape

Namens de KNOV tekende Jos Becker Hoff de

on BPD. AJR Am J Roentgenol 1981 Jul;137(1):83-5.

samenwerkingsovereenkomst

Koster MP, Van Leeuwen-Spruijt M, Wortelboer EJ, Stoutenbeek P, Elvers LH, Loeber JG, et al. Lack of standardization in determining gestational age for prenatal screening. Ultrasound Obstet Gynecol 2008 Oct;32(5):607-11. Larsen T, Larsen JF, Petersen S, Greisen G. Detection of small-for-gestational-age fetuses

Peridos bevat de gegevens van zorgverleners en zorg­

by ultrasound screening in a high risk population: a randomized controlled study. Br J

instellingen die een contract hebben met een van de

Obstet Gynaecol 1992 Jun;99(6):469-74.

regionale centra. Verder worden zorginhoudelijke gegevens

Morin I, Morin L, Zhang X, Platt RW, Blondel B, Breart G, et al. Determinants and conse-

vastgelegd waarmee inzage kan worden verkregen in de

quences of discrepancies in menstrual and ultrasonographic gestational age estimates. BJOG 2005 Feb;112(2):145-52.

kwaliteit van de prenatale screening. Binnenkort leveren ook

Naegele FK. Lehrbuch der Geburtshilfe. Heidelberg: 1830.

de zeven laboratoria, die betrokken zijn bij de combinatie­

Saari-Kemppainen A, Karjalainen O, Ylöstalo P, Heinonen OP. Ultrasound screening and

test hun gegevens aan Peridos. n

perinatal mortality: controlled trial of systematic one-stage screening in pregnancy. Lancet 1990;336:387-91.

RIVM TvV oktober 2011 • KNOV

17

WETENSCHAP

De kunst van het handelen Bettina Salis

Een geboorte zonder interventie bestaat bij ons niet meer, ook al wordt er soms gesproken van interventievrije geboorte. En ‘normale geboortes’ zijn ook niet altijd natuurlijk, maar in de regel verbonden met interventies. Het is de moeite waard een paar begrippen onder de loep te nemen en precies te bekijken waarom er interventies bij geboortes plaatsvinden.

In de verloskundeliteratuur gaat het begrip interventie vaak vergezeld met een bijvoeglijk naamwoord: medisch, invasief, niet-invasief, zinvol, gefundeerd of duidelijk gebaseerd op wetenschappelijk bewijs. Of het begrip zelf wordt als adjectief gebruikt als interventie-arm, -rijk, of -loos. Uiteindelijk is er nog de verloskundige interventie, die vaak tegenover de medische of medisch technische gesteld wordt. Het gaat dus niet alleen om de ingreep zelf, maar ook om de beoordeling. Een collega liet zich in een interview

“Wat een interventie is?” Ze lacht. “Wij zijn een inter­

meeslepen om van goede en kwade interventies te spreken.

ventie. Zodra we de deur binnenkomen, laten we sporen

Later corrigeerde ze zich en vertelde dat ze medisch

na in het leven van de vrouw. Meestal in het voordeel van

technische en verloskundige interventies bedoelde.

de vrouw, maar soms kunnen we ook een hindernis

Zijn verloskundige interventies goed en medische slecht?

vormen.” De collega-verloskundige die ik om haar mening

Nee. Ze kunnen beide effectief zijn. Overbodig – dus

vroeg, floepte deze zin eruit. Ik ben even met stomheid

ineffectief – overigens ook.

geslagen. Al weken ben ik met dit thema bezig. Ik was

Voor elke interventie geldt: er moet goed over nagedacht

net tot de overtuiging gekomen dat het al een interventie

zijn, het maakt niet uit of het medisch, technisch,

is als de verloskundige de vrouw voorstelt om een bad te

profylactisch, complementair-medisch of wat dan ook is.

nemen. Maar wat als de vrouw zelf de wens uit om een

De interventie heeft een indicatie nodig en moet als doel

bad te nemen en de verloskundige haar hierbij ondersteunt?

hebben verdere interventies overbodig te maken, moeder

Nu blijkt de verloskundige zelf een interventie te zijn.

en kind rust te geven en eventueel letsel te voorkomen. Aan elke interventie moet een diagnose voorafgaan. Dan

Een effectiviteitsvraag?

is het een goede, effectieve interventie.

Op het eerste gezicht lijkt het antwoord op de vraag wat interventie is makkelijk. Wikipedia zegt: “Interventie (van

De kundige niet-interventie

het Latijnse woord intervenire = ertussen komen, zich

Een begrip dat in de laatste jaren steeds weer de ronde

inmengen) wordt in de geneeskunde elke actieve vorm

doet is de niet-interventie, de kundige of gefundeerde.

van behandeling genoemd die zich onderscheid van pure

Maar wat is een niet-interventie? Wat betekent het als

observatie. Dit betreft zowel therapeutische als preventieve

begrippen gehanteerd worden, die door ‘niet’ begrensd

maatregelen.” En verder: “De effectiviteit geeft het

moeten worden? Eigenlijk betekent het: het negeren van

succes van de interventie weer [wikipedia.de, 2011].”

het normale. Dat wat eigenlijk uitzonderlijk zou moeten

In de verloskunde spelen interventies een grote rol en

zijn, het ‘er tussen komen’ – de interventie – is zo

worden hartstochtelijk bediscussieerd. Tenslotte gaat het

normaal geworden, zo alledaags, dat er een nieuw woord

om het beste voor moeder en kind, dus om de effectiviteit.

bedacht moest worden om de afwezigheid van interven­

Maar, wat beoordelen wij als effectief? Een snelle

tie te benoemen: de niet-interventie.

geboorte? Een gecontroleerde? Een ongestoorde? Telt de subjectieve beleving van de moeder? Of gaat het vooral

Bij nadere beschouwing verklaart ook professor Barbara

om de zogenaamde ‘outcome’ van moeder en kind? Dat

Duden deze wonderbaarlijke woordcreatie de interventie

deze beoordeling zeer verschillend kan zijn, zien we in

tot norm: de kundige niet-interventie zegt dat ‘niets

onze dagelijkse praktijk en aan de vaak zeer emotionele

doen’ geleerd en ook kundig moet zijn en niet dat het

discussies over wat de beste verloskunde zou zijn.

‘doen’ geleerd en kundig moet zijn. De kundige ‘niet-interventie’ is een pleidooi voor het niet-handelen binnen de verloskunde, die er (nu) van leeft dat er vooral gehandeld wordt en dat vooral het hande­

Dit artikel is eerder verschenen als: Die Kunst des Handelns in

len (interveniëren) erkenning ondervindt in ons systeem.

Hebammenforum 4/2011:278-82

Zowel economisch als juridisch (beter gezegd door de

Vertaling: Irma Enklaar en Olaf Hirsch

deskundigen) en waarschijnlijk ook door de vrouwen zelf.

18

TvV oktober 2011 • KNOV

WETENSCHAP Eigenlijk zou het niets-doen de norm moeten zijn, het

medische interventie, aan de ander kant de niet-invasieve

niet-interveniëren. Was het handelen kundig, dan had het

of verloskundige interventie.

geen kundige niet-interventie meer nodig, omdat er dan alleen geïntervenieerd zou worden als het zinvol zou zijn.

Normaal: natuurlijk of volgens de norm?

Het afwachten zou dan standaard zijn; de uitzondering

Een normale geboorte is dus zeker geen natuurlijke. Maar

zou de kundige interventie zijn – je zou kunnen zeggen:

wat is een normale geboorte? En wie bepaalt dat? De

de kunst van het handelen.

Duitse Beroepsvereniging van Verloskundigen (DHV) geeft de volgende definitie in haar ‘Pleidooi voor een normale

Artsen zijn anders – verloskundigen ook

geboorte’: “Voor de Duitse beroepsvereniging bestaat er

Artsen en verloskundigen kijken op verschillende wijzen

geen vaste definitie van een ‘normale’ zwangerschap of

naar een geboorte. Hier ligt de opleiding en hun professie

geboorte die voor alle vrouwen van toepassing is.

aan ten grondslag. Medici leren op de pathologie te letten,

Daarentegen wordt door de vrouw als individu, haar

ze worden ‘gedrild’ opgeleid om hier naar te zoeken.

levenservaring en door haar sociaal en cultureel netwerk

Verloskundigen leren over de fysiologie en haar grenzen.

bepaald, wat voor haar normaal is. De geboorte is een

Verloskundigen worden opgeleid om de fysiologisch

individueel proces. Dit proces moet door de verloskundige

geboorte te begeleiden, het ‘laten gebeuren’; alleen in te

met haar kennis, haar ervaring en haar intuïtie met gevoel

grijpen als de geboorte van de fysiologie afwijkt. Ze gaan

begeleid worden, zonder de vrouwen aan een norm te

er eerder vanuit dat een geboorte vanzelf gaat.

onderwerpen [DHV, 2011].”

Toch zien verloskundigen zich geconfronteerd met een

In de dagelijkse praktijk betekent normaal voor de

medische verloskunde die ze niet de mogelijkheid biedt de

verloskunde niet ‘natuurlijk’ maar ‘conform de norm

fysiologie te begeleiden. Dr. Sven Hildebrandt schetst de

normaal’. Dit zegt Christiane Schwarz, verloskundige en

huidige situatie: “Het model van medische begeleide

wetenschappelijke medewerker aan de ‘Hochschule für

verloskunde gaat uit van een natuurlijk risico bij de

Gesundheit’ in Bochum ook [Schwartz, C, 2011]. Dr.

geboorte, dat door medische maatregelen zowel preven­

Nicola Bauer noemt in haar dissertatie een aantal

tief als ook therapeutisch geminimaliseerd kan worden. De

definities voor een normale geboorte en voor interventies

geboorte wordt dus - overdreven geformuleerd – als

[Bauer NH, 2010]. Bijvoorbeeld de “Normal Birth Consensus

‘potentieel niet functionerend’ gezien, de reden voor een

Statement” van 2007. Hieraan hebben Britse beroeps­

genezingsgerichte benadering [Hildebrandt S, 2008].”

verenigingen van gynaecologen, verloskundigen,

Hieraan is ook de maatschappelijke ontwikkeling schuld.

wetenschappers en consumentenverenigingen meege­

De behoefte van de meeste mensen aan plannen en

werkt. Ze hebben criteria benoemd die bepalend zijn voor

handhaven is groot. Volgens Rainhild Schafers suggereert

een normale geboorte: “De basisvoorwaarde is een spontaan

de medisch geleide (interventierijke) verloskunde “dat

begin van een geboorte en een spontane geboorte. Dit

naar voorafgaande exacte risicocalculatie vooral artsen

kan samengaan met de volgende interventies of compli­

een garantie zijn voor de gezondheid en de normale

caties: bijstimulatie, amniotomie, (niet als inleiding)

ontwikkeling van het kind.” Ze schrijft verder: “Daarbij

toediening van lachgas of opiaten, CTG, actief leiden van

wordt principieel het handelen maatschappelijk hoger

het nageboortetijdperk, zwangerschapscomplicaties en

gewaardeerd dan het afwachten. Het minimaliseren van

complicaties bij het kind (zoals opname op de NICU)”.

de risico’s lijkt alleen door gepland handelen gewaar­

Ook als interventies als normaal bekend staan, is het

borgd te zijn en het bewuste afwachten wordt al snel als

zeker de moeite waard om elke handeling kritisch te

nalatigheid geïnterpreteerd [Schaefer S, 2010].”

bekijken. Sven Hildebrandt beschrijft in zijn artikel aan de

Omdat maar weinig verloskundigen tijdens hun opleiding

hand van een casus een reeks van interventies en een

afwachtende, interventievrije verloskundige hulp hebben

atonische bloeding door een vermeende vertraagde

leren kennen - of anders gezegd: bijna alle verloskundi­

placentaloslating [Hildebrandt S, 2008]. De meesten van

gen kennen alleen door handeling bepaalde verloskun­

de genoemde interventies hebben geen ernstige

dige hulp – maar wel de gedachte van fysiologie bij zich

gevolgen, zoals bijvoorbeeld een geboorte in het water,

dragen, handelen ze op hun eigen manier: ze versterken

afnavelen, controle van de blaas, acupunctuur, voetreflex­

de fysiologie. De kracht van de vrouw.

zonemassage. Hildebrandt vertelt bij elke interventie wat

Dat doen ze bijvoorbeeld met homeopathie, acupunctuur,

ertoe bijgedragen zou kunnen hebben dat het aan het

aromatherapie, en dergelijke. Laat dit zien dat ook veel

eind tot een atonie komt. Hij stelt ook de vraag vanaf

verloskundigen de vrouwen misschien niet vertrouwen op

wanneer er eigenlijk sprake kan zijn van een placenta­

eigen kracht zonder enige interventie te baren?

loslating: “In sommigen klinieken is 30 minuten na de

Zo vestigt zich het onderscheid in interventies: aan de ene

geboorte van het kind al sprake van een retentio placen­

kant de medisch technische, of ook de invasieve of

tae. Dit is noch gebaseerd op verloskundige kennis noch TvV oktober 2011 • KNOV

19

WETENSCHAP op wetenschappelijk onderzoek. Ik vind het altijd

• Karakteristieken van de individuele verloskundige

verkeerd om binnen twee uur na de geboorte van het

pfysician factor. Zo constateerde een werkgroep van de

kind wat dan ook te ondernemen. Omdat dit vanwege

University of Hertfordshire in Groot-Brittannië dat

eerder genoemde redenen meestal eerder een destruc­

verloskundigen die in klinieken met veel interventies

tieve dan een constructieve werking heeft [Hildebrandt S,

werken, het risico van een gezonde vrouw met een

2008].” De redenen omschrijft hij uitgebreid in zijn casus.

complicatievrije zwangerschap en geboorte hoger inschatten dan verloskundigen die in klinieken werken

Wie, hoe, waarom

waar minder vaak geïntervenieerd wordt [Schaefers R,

Ik kan me voorstellen dat sommige collega’s uit principe

2010].

liever niet de eerste twee uur na de geboorte actief willen

• Handelen als teken van zorg. Medicatie, massages of

worden. Dat komt waarschijnlijk in de buurt van hun

een acupunctuurbehandeling geven de vrouw het

idealen over interventievrije of -arme verloskunde.

gevoel dat ze gezien wordt. De verloskundige krijgt het

Tegelijkertijd zijn ze misschien bang dat ze juridisch niet

gevoel zorgzaam te zijn door iets te geven.

sterk staan als zij twee uur afwachten. Andere collega’s

• Vraag of zelfs eis van vrouwen om behandeling. In het

vinden het idee van Hildebrandt misschien absurd. In de

kader van goede dienstverlening kan het devies zijn om

dagelijkse praktijk zien wij tenslotte dat het beleid om de

aan deze vragen te voldoen. Hierbij is de vraag interes­

placenta na dertig minuten al te halen goed werkt.

sant waardoor deze verlangens zijn ontstaan.

Bij de vraag wie waarom hoe intervenieert gaat het er ogenschijnlijk niet alleen om het welzijn van moeder en

Geen van deze factoren is bedoeld om de effectiviteit

kind. Het gaat ook niet alleen om de houding: zie ik de

voor moeder en kind te verbeteren. Het gaat vaak om de

geboorte potentieel functionerend, of niet functionerend.

verlichting van de eigen werkdruk. Dit is begrijpelijk

Ook de effectiviteit staat zelden centraal bij het handelen.

gezien de alledaagse werkstress in de klinieken.

Hoeveel en welke interventies uitgevoerd worden, is mijns

Desondanks kan het de moeite waard zijn om elke

inziens afhankelijk van een hele reeks factoren. De

interventie kritisch te bekijken – ook al lijkt deze nog zo

volgende lijst is niet volledig, maar misschien helpt het

klein - en om je bewust te zijn van het feit: ook ik als

om kritisch naar het eigen handelen te kijken en naar

verloskundige ben een interventie. n

verdere bronnen te zoeken: • Inschatting van de verloskundige situatie. Zie het boven­ genoemde voorbeeld van Hildebrandt. • Personeelstekort. Uit gesprekken met collega’s (en uit eigen ervaring) weet ik dat bijvoorbeeld het gebruik van pijnstillers proportioneel toeneemt met het aantal te behandelende vrouwen. • Hoge werkdruk of burn-out. De verloskundige heeft dan moeite om een relatie met de vrouw op te bouwen

Bauer N.H. (2010). Das Versorgungskonzept Hebammenkreißsaal und die möglichen Auswirkungen auf Gesundheit und Wohlbefinden von Mutter und Kind. Dissertation zur Erlangung des Doktorgrades Doktorin der Philosophie (Dr. Phil.) des Fachbereichs Humanwissenschaften der Universität Osnabrück. Verschijnt binnenkort als boek: Bauer N.H. Der Hebammenkreißsaal. Ein Versorgungskonzept zur Förderung der Physiologische Geburt. Vandenhoeck en Ruprecht, 2011. Deutsche Hebammen Verband. Plädoyer für eine normale Geburt. http://www.hebammenverband.de/index.php?id=2160, dd 05-09-2011. Hebammenforum. Nicht die Weisheit der Richter ist entscheidend. Hebammenforum

(of het is zelfs onmogelijk), waardoor de motivatie

4/2011: 299

toeneemt om het werk snel af te ronden.

Hildebrandt, S (2008). Abwarten in der Nachgeburtsperiode. DHZ 12/2008:22. En

• Protocollen in een ziekenhuis. Op de ene locatie is het aanleggen van een infuus gebruikelijk, op een andere locatie niet. • Organisatorische redenen. Bijvoorbeeld als de verloska­ mer snel weer beschikbaar moet worden voor de volgende vrouwen met weeën. Of als een verloskun­ dige nog graag een kind wil halen voordat haar dienst afgelopen is – dan is het verleidelijk de geboorte iets te versnellen. • Geld. Het Duitse gezondheidsstelsel betaalt goed voor de meeste interventies. • Maatschappelijke acceptatie van handelen. De angst voor de vraag van de inspectie “Waarom heeft u dat niet gedaan?” is groter dan de angst voor de vraag “Waarom heeft u dat gedaan?” [Hebammenforum, 2011] 20

Referenties

TvV oktober 2011 • KNOV

www.deutschehebammenzeitschrift.de/dhz/leseprobe/interventionsarme_geburtshilfe Schaefer, S (2010). Gesundheitsfoerderung durch Hebammen: 81, Schattauer Schaefers, R(2010). Gesundheitsfoerderung durch Hebammen.2010: 96. Schwarz, C (2011). Was heisst hier normal?. Hebammenforum. 4/2011: 295 www.wikipedia.de, dd. 01-02-2011.

Nieuwsbrief / september 2011 / Jaargang 7

Veiliger slapen op links Stacey T, Thompson JMD, Mitchell EA et al. Association between maternal sleep practices and risk of late stillbirth: a case-control study. BMJ 2011;342:d3403

Deze case-control studie onderzocht de relatie tussen slaappatronen van zwangeren en risico op late doodgeboorte op de kraamafdelingen in Auckland, Australië. De cases waren 155 vrouwen (respons 72%) na een doodgeboorte vanaf 28 weken van een eenling zonder congenitale afwijkingen, tussen juli 2006 en juni 2009. Als controlepersonen werden 310 zwangeren van eenlingen (respons 72%) gematched op zwangerschapslengte. Allerlei slaapfactoren werden onderzocht. De prevalentie van late doodgeboorte

was 3,09 per 1.000 geboorten. De onderzoekers corrigeerden voor verstorende factoren, zoals leeftijd, overgewicht, etniciteit, en pariteit. Zij vonden geen relatie tussen doodgeboorte en snurken of slaperigheid overdag. Wel waren slaaphoudingen op rechterzij, rug en anders in de nacht voor doodgeboorte significant gerelateerd met doodgeboorte, vergeleken met linkerzij (OR’s: 1.74, 2.54 en 2.32). Het absolute risico op doodgeboorte bij slapen op de linkerzij was 1,96/1.000 en bij de andere houdingen

3,39/1.000. Andere risicofactoren waren: in de nacht voor doodgeboorte hoogstens één keer per nacht naar het toilet gaan (OR: 2.28), en in de maand ervoor: regelmatig overdag slapen (OR 2.04), en ’s nachts minder dan zes uur (OR: 1,89) of meer dan acht uur slapen (OR: 1,71). Dit was de eerste studie naar slaappatronen en verder onderzoek is nodig om meer zekerheid te krijgen of de slaaphouding een risicofactor is voor late doodgeboorte. Dat zou kunnen leiden tot aanbevelingen voor andere slaaphoudingen.

Van medische naar fysiologische kijk op zwangerschap en geboorte Gagnon R. Midwifery in a new context: Expanding our reference points and embracing new representations of pregnancy and birth. Midwifery 2011;27:360–367

Hoe ervaren verloskundigen de overgang van een medisch naar een sociaal model? De verloskundige zorg in Quebec heeft een holistische visie op zwangerschap en geboorte. De onderzoekers hielden individuele interviews over de aanpassingen van elf geïmmigreerde verloskundigen uit landen met een meer medische benadering als Frankrijk, Tunesië, Engeland, België, en Iran. Ook

werden acht in Quebec geboren verloskundigen geïnterviewd, waarvan drie in het buitenland waren opgeleid. De grootste professionele uitdaging voor de immigranten was de aanpassing aan de andere professionele cultuur, van technologie naar natuurlijkheid en menselijkheid, waarin de vrouw centraal staat in de besluitvorming. De verloskundigen slaagden er meestal wel in om vertrouwen te krijgen in een

normaal levensbevestigend proces bij de zwangerschap. Het bleek moeilijker om het risico denken bij de baring te relativeren. De overgang was het grootst voor verloskundigen uit gemedicaliseerde systemen. Zij moesten innerlijke zekerheid ontwikkelen en dit was vaak een intensief proces, waarin zij anders over zichzelf en over zwangerschap en geboorte gingen denken.

21

www.kennispoortverloskunde.nl

Mag ik van u: een sectio? Fuglenes D, Aas E, Botten Get al. Why do some pregnant women prefer cesarean? The influence of parity, delivery experiences, and fear Am J Obstet Gynecol 2011;205:45.e1-9.

De laatste jaren is het aantal sectio’s in Europese landen enorm toegenomen, mede doordat er meer aandacht was voor de autonomie van de cliënte en het samen vaststellen van het beleid. Was in Noorwegen het percentage sectio’s 2% in 1970; in 2008 was het 17%. De onderzoekers maakten gebruik van data uit de Noorwegian Mother and Child Cohort Study (MoBa) en de Medical Birth Registry of Norway. Zo kwam men aan informatie over factoren die voorspellend zijn voor de keuze van een sectio: socio-

demografische, obstertrische en medische, emotionele factoren en karakteristieken van de zorgverlener. 77.015 vrouwen kregen in de MoBastudie bij 30 weken de stelling: ’als ik kon kiezen zou ik de voorkeur geven aan een sectio’. Vrouwen die deze vraag bevestigend beantwoorden werden in dit onderzoek geïncludeerd: 29.373 nulliparae en 29.508 multiparae. In totaal prefereerde 6% een sectio; 2,4 % van de nulliparae en 5,1 % van de multiparae. De sterkst voorspellende

variabelen waren: slechte ervaring eerdere partus, een sectio in de anamnese en angst voor de partus. Bij deze variabelen varieerde de kans dat er een voorkeur was 20-75%, terwijl zonder voorspellende factoren de voorkeur voor een sectio <2% was. Andere variabelen die een rol speelden waren: hogere maternale leeftijd, werkeloos zijn, roken en een laag opleidingsniveau. Pariteit op zich bleek geen voorspellende variabele; de voorspelling zat in de eerdere ervaringen van vrouwen.

Geven we teveel corticosteroïden? Peltoniemi OM, Annelikari M en Hallman M. Repeated antenatal corticosteroid treatment: a systematic review and meta-analysis. Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica 2011;719–727

In Finland werd in 2010 een metaanalyse verricht om de effectiviteit en veiligheid te evalueren van het eenmalig of meerdere keren toedienen van corticosteroïden ante partum bij een dreigende vroeggeboorte. Er werden 706 artikelen gevonden in o.a. Medline en Cochrane database. Er werden acht randomized, placebo gecontroleerde, geblindeerde trials geïncludeerd. In deze trials (totaal n=5.497) werden één tot twee doses betamethason gegeven met 24 uur interval. De therapie varieerde van eenmalige tot (twee)wekelijkse behandeling met corticosteroïden tot 22

een zwangerschapsduur van 32-34 weken. De primaire uitkomstmaten waren respiratoire distress, intrauteriene groei en neurologische ontwikkeling van het kind. Uit de resultaten bleek dat het herhaaldelijk toedienen van corticosteroïden een reductie in het risico gaf op respiratoire distress (RR: 0.85; 0.77-0.93). Deze reductie bleef bestaan als de variaties in therapie apart geanalyseerd werden. De intra-uteriene groei werd significant negatief beïnvloedt en dit betrof het geboortegewicht, de hoofdomtrek en

de lengte van de kinderen, maar alleen bij hen die wekelijks of twee wekelijks corticosteroïden kregen in vergelijking tot een eenmalige (crisis) dosis of een placebo. Er werd geen effect gezien ten aanzien van het optreden van intraventriculaire bloedingen. In vier studies werd de neurologische ontwikkeling op tweejarige leeftijd bekeken: hierin werd geen verschil gevonden tussen kinderen die antenataal corticosteroïden of een placebo hadden gekregen. De auteurs concluderen dat op basis van deze evidence het niet aan te bevelen is de behandeling met corticosteroiden te herhalen.

www.kennispoortverloskunde.nl

Heem-ijzer vergroot kans op zwangerschapsdiabetes Bowers K, Yeung E, Williams MA et al. A prospective study of prepregnancy dietary iron intake and risk for gestational diabetes mellitus. Diabetes Care 2011;34:1557-1563 Qui C, Zhang C, Gelaye B et al. Gestational diabetes mellitus in relation to maternal dietary heme iron and nonheme iron intake. Diabetes Care 2011;34:1564-1569

Ongeveer 7% van de zwangeren ontwikkelt zwangerschapsdiabetes. Een hoog niveau van ijzer in het lichaam kan de functie van de alvleesklier beschadigen en daarmee ook het glucose metabolisme negatief beïnvloeden. Dit zijn de eerste twee studies naar de relatie tussen ijzerinname voor en tijdens de zwangerschap en het risico op zwangerschapsdiabetes. Voor de eerste studie vulden 13.475 zwangeren tussen 1991 en 2001 een voedselvragenlijst in om te bepalen hoeveel ijzer ze hadden ingenomen via voeding en supplementen. Van hen ontwikkelden 867 vrouwen (6,4%) zwangerschapsdiabetes. De inname van heem-ijzer via voeding verhoogde het risico op zwangerschapsdiabetes

en er was een dosis-respons relatie. Gecorrigeerde relatieve risico’s per toenemend kwintiel van heem-ijzer inname via voeding waren OR: 1.0 (referentie), 1.11 (0.87-1.43), 1.31 (1.03-1.68), 1.51 (1.17-1.93), 1.58 (1.21-2.08). Een toename in de inname van heem-ijzer van 0,5mg per dag leidde tot een 22% hoger risico op zwangerschapsdiabetes. Non-heem ijzerinname via voeding of van ijzersupplementen had geen significant verlagend effect op het risico op zwangerschapsdiabetes. Aan de tweede studie namen 3.158 zwangere vrouwen deel, die een voedselvragenlijst invulden om de ijzerinname (heem en non-heem) uit voedsel voor en tijdens de zwangerschap te bepalen. Vijf procent

van de vrouwen ontwikkelde zwangerschapsdiabetes (n = 158). De inname van heem-ijzer verhoogde significant het risico op zwangerschapsdiabetes volgens een dosis-respons relatie. Dit effect leek iets groter te zijn voor rokers dan voor niet-rokers. Een toename in de inname van heem-ijzer van 1mg per dag leidde tot een 51% hoger risico op zwangerschapsdiabetes. De inname van non-heem ijzer leek het risico op zwangerschaps-diabetes te verlagen, maar deze trend was niet statistisch significant. Inname van heem-ijzer via voeding voor en tijdens de zwangerschap verhoogde dus het risico op zwangerschapsdiabetes en het risico nam toe naarmate zwangeren meer heem-ijzer innamen.

Alles over misselijkheid en overgeven Jarvis S, Nelson-Piercy C. Management of nausea and vomiting in pregnancy. BMJ 2011;342:d3606

Vijftig tot negentig procent van de zwangeren heeft last van misselijkheid en overgeven. Bij ongeveer 35% van hen hebben de symptomen klinisch relevante fysieke en psychosociale gevolgen. Deze klinische review geeft een duidelijk overzicht van oorzaken, kenmerken, diagnostiek, complicaties en behandelmogelijkheden. Vrouwen die veel last hebben van misselijkheid en overgeven moeten gerust gesteld en gesteund worden. Voldoende hydratering en vermijding van bepaalde voedingsmiddelen is meestal toereikend. Aan de zeer ernstige vorm van misselijkheid en overgeven, hyperemesis gravidarum, lijdt minder dan 1% van de zwangeren. Voordat deze diagnose gesteld wordt, moeten eerst alle andere mogelijke oorzaken van misselijkheid en overgeven worden uitgesloten. Vrouwen waarbij de misselijkheid en het overgeven invloed hebben op hun dagelijks functioneren en die niet voldoende reageren op (intraveneuze) hydratatie, hebben medicatie nodig.

Phenothiazine, antihistamines, dopamine agonisten en selectieve 5-hydroxytryptamine receptor antagonisten zijn allemaal veilig tijdens de zwangerschap. De positieve kant is dat zwangerschappen die gecompliceerd

worden door misselijkheid en overgeven minder vaak eindigen in een miskraam. Deze studie geeft verloskundigen handvatten voor een goede voorlichting over misselijkheid en overgeven.

23

www.kennispoortverloskunde.nl

Screening op chlamydia bij risicogroepen Rours GIJG, Duijts L et al.. Chlamydia trachomatis infection during pregnancy associated with preterm delivery: a population-based prospective cohort study. Eur J Epidemiol. 2011;26:493-502

In het Rotterdamse Generation R-cohort is bijna één op de zes geboorten bij een zwangerschapsduur van minder dan 32 weken geassocieerd met een chlamydiainfectie. Vooral bij jonge vrouwen en andere risicogroepen verdient screening op chlamydia in de vroege zwangerschap serieuze overweging, vinden de onderzoekers van het Erasmus MC. Van 2003 tot 2005 werden bij 4.055 zwangere deelneemsters urinemonsters getest op chlamydia trachomatis. Van 3.913 pasgeborenen waren gegevens beschikbaar over zwangerschapsduur en geboortegewicht. De prevalentie van chlamydia was 3,9% (157/4.055). Na correctie voor verstorende variabelen was deze seksueel overdraagbare infectie geassocieerd met een significant hoger risico op een bevalling vóór 32 weken: OR: 4.35 (1.3-15.2). Ook een bevalling vóór 35 weken kwam vaker voor, OR: 2.66 (1.1-6.5). Het ‘population attributable risk’, dat is

het percentage vroeggeboorten dat is toe te schrijven aan infectie met chlamydia trachomatis, is 14,9% onder de 32 weken en 7,4% onder de 35 weken zwangerschapsduur. Een chlamydia-infectie hing niet samen met een laag geboortegewicht. Vooral alleenstaande en jonge zwangeren zijn relatief vaak besmet.

Onder de 21 jaar was de prevalentie van chlamydia significant hoger: 13,5% en tussen de 21 en 25 jaar nog 6,7%. Antilliaanse afkomst is onafhankelijk van andere risicofactoren geassocieerd met een hogere prevalentie, namelijk 16,2%. In de groep met Marokkaanse of Turkse komaf is de prevalentie juist lager: 2,2%.

Eerste trimester echo: omdat je kijkt, zie je steeds meer Roien Jakobsen T, Søgaard K, Tabor A. Implications of a first trimester Down syndrome screening program on timing of malformation detection. Acta Obstet Gynecol Scand 2011;90:728-736

Wat is de impact van de introductie van de nekplooimeting bij 11-14 weken op de zwangerschapsduur waarbij afwijkingen ontdekt worden? Dat is de vraag waarop in dit retrospectieve onderzoek een antwoord wordt gegeven. In Denemarken is de nekplooimeting een routineonderzoek. 92-95% van de vrouwen kiest voor deze mogelijkheid. Bij de nekplooimeting wordt niet actief gezocht naar (overige) afwijkingen. In de periode januari 2003 tot juni 2007 werd in de onderzoekspopulatie bij 9.324 foetus zowel een nekplooimeting als een structureel echo-onderzoek (SEO) verricht. De prevalentie van foetus met een afwijking in de onderzoekspopulatie was 1,4% (132 van 9.324). Van de antenataal ontdekte afwijkingen (89) werd 25,8% gevonden vóór de 15e week, 59,6% tussen 16 en 22 weken en 14,6% na de 27e week. De afwijkingen werden 24

geclassificeerd in vier categorieën: letaal, ernstig, gemiddeld en klein. Voor letale afwijkingen geldt dat hoe vroeger de afwijking ontdekt wordt, des te eerder kan de zwangerschap worden afgebroken. Bij ernstige afwijkingen kan de neonatale uitkomst verbeteren door behandeling in utero of geboorte in een specialistisch centrum. Er waren in totaal drie letale afwijkingen: eenmaal anencefalie, ontdekt voor vijftien weken. Van de 43 ernstige afwijkingen werden er zeven (16,3%) voor de vijftiende week ontdekt, waaronder hypoplastisch linker hart syndroom (twee keer), hernia umbilicalis (zes keer), duodenumatresie (een keer) en vergrootte blaas (vier keer). De auteurs concluderen dat met het invoeren van de nekplooimeting ook andere afwijkingen al vroeger in de zwangerschap worden gedetecteerd.

Colofon: Kennispoort Verloskunde is een initiatief van de Samenwerkende Opleidingen Verloskunde (SOV). Deze maandelijkse nieuwsbrief verschijnt ook als emailversie. Aanmelden kan gratis op www.kennispoort-verloskunde.nl, het grootste kennisplatform voor Nederlands verloskundig onderzoek. Postbus 2040, 3000 CA ROTTERDAM e-mail: [email protected] telefoon: 020 - 89 434 11 Hoofdredactie: Paul Heere (Limetree Business Refreshment) Redactieraad: Elies de Geus (AVAG), Judith Manniën (AVAG/EMGO), Irene Korstjens (AVM), Stans Verschuren (VAR), Bernadette Kroon (AVAG).

ONDERWIJS

Let op uw herregistratie Herregistratie (EVC-procedure) wet BIG per 1 januari 2014 Annemarie Lodder

Alle verloskundigen in Nederland met een geldig diploma zijn geregistreerd in het BIG register. Het doel van de Wet BIG is patiënten te beschermen tegen onzorgvuldig en ondeskundig handelen. Met ingang van 1 januari 2009 zijn verloskundigen verplicht om zich te laten herregistreren. Herregistratie is een instrument om de deskundigheid van zorgverleners te waarborgen. De inschrijving in het BIG register is steeds voor een periode van vijf jaar. Alleen zorgverleners die aan de criteria voldoen, kunnen zich herregistreren voor de volgende registratie­ periode.

voldoen aan de competenties van het kerndomein verlos­ kunde zoals deze door VWS zijn vastgesteld. Dit betekent dat de scholing specifiek gericht is op de competenties van het kerndomein. Kennis en vaardig­ heden die gericht zijn op de algemene beroepsontwikkeling en aandacht krijgen in de initiële opleiding, staan niet op het programma. De Samenwerkende Opleidingen Verloskunde (SOV) hebben een procedure ontwikkeld die door het ministerie van VWS is goedgekeurd. In de procedure zijn de stappen tot en met het start­ assessment ondergebracht bij de Hogeschool Rotterdam. Hier kunt u informatie opvragen, vindt de intake plaats en wordt u ondersteund in uw voorbereiding voor het startassessment.

Voor verloskundigen die voor 1 januari 2009 zijn inge­

Het startassessment wordt afgenomen door assessoren

schreven in het BIG-register ligt de herregistratiedatum op

van de verschillende verloskunde academies.

1 januari 2014. Voor verloskundigen die na 1 januari

Wanneer uit het assessment blijkt dat u nog aanvullende

2009 zijn ingeschreven geldt een inschrijvingsperiode van

scholing nodig hebt kan u kiezen bij welke verloskunde

vijf jaar vanaf de datum van inschrijving.

academie (Amsterdam, Groningen, Maastricht, Rotterdam)

Er zijn twee criteria voor de herregistratie:

u het scholingsplan wil volgen.

a. Werkervaringseis

De scholing wordt afgesloten door een assessment.

b. Scholingseis

Op de websites van de academies is binnenkort te vinden hoe het scholingsaanbod er per opleiding uit ziet. De

Werkervaringseis

opleiding waar de scholing is gevolgd verleent het

U voldoet aan de eis als u tijdens de registratieperiode

certificaat ten behoeve van de herregistratie als de

van vijf jaar minimaal 2080 uur hebt gewerkt als verlos­

benodigde competenties zijn verworven.

kundige. Om werkzaamheden mee te mogen tellen gelden twee

Aanmelding

eisen:

Verloskundigen die een herregistratietraject willen starten,

1. De werkzaamheden moeten liggen op het terrein van

kunnen contact opnemen met de Hogeschool Rotterdam via:

de individuele gezondheidszorg. Dit zijn werkzaamhe­

[email protected] of met Annemarie Lodder MSc.,

den die rechtstreeks gericht zijn op een vrouw en haar

Verloskunde Academie Rotterdam: [email protected]

evt. partner, zwangere, barende of kraamvrouw met het doel de gezondheid te bevorderen of te bewaken. 2. De werkzaamheden moeten vallen binnen het deskundigheidsgebied van de verloskunde.

Informatie over het EVC-scholingsaanbod per academie is binnenkort te vinden op de websites van de verloskunde academies: www.av-m.nl (Maastricht), www.va-r.nl (Rotterdam), www.verloskunde-academie.nl (Amsterdam

Scholingseis

Groningen).

Verloskundigen die zich willen heregistreren en niet voldoen aan de werkervaringseis kunnen door middel van

Overige informatie

een startassessment en zo nodig aanvullende scholing

De kosten voor het startassessment zullen in rekening worden gebracht door de Hogeschool Rotterdam. De

Annemarie Lodder is verbonden aan de Verloskunde Academie

kosten voor de scholing, het eindassessment en het

Rotterdam

certificaat worden in rekening gebracht door de verlos­ TvV oktober 2011 • KNOV

25

ONDERWIJS

EEC komt naar Maastricht

kunde academie waar deze scholing wordt verzorgd. Deze scholing valt onder de na- en bijscholingen en daarmee onder de private activiteiten van de academies. De kosten voor het startassessment zijn ongeveer € 1500,-. De scholingskosten zijn afhankelijk van het individuele scholingsplan.

Websites:

Op de Algemene Ledenvergadering van  van de European

www.bigregister.nl/registratie/herregistratie

Midwives Association in Florence is er voor gekozen om

leden.knov.nl/leden/_files/pdf/Informatie%20over%20

het European Education Congres in 2013 in Maastricht te

herregistratie%20(EVC%20procedure).pdf

houden.  Het is de eerste keer dat dit congres naar

www.venvn.nl/Portals/20/dossiers/wetbig/20090324%20

Nederland komt en voor de Verloskunde Academie

Folder%20herregistratie%20Wet%20BIG.pdf n

Maastricht, de KNOV  iets om trots op te zijn. In het volgende nummer van TvV meer aandacht hiervoor. n

Tijdschrift beetje dun? Ja, anders dan u gewend bent. De reden is dat de redactie graag iedereen in de gelegenheid wilde stellen om kennis te nemen van de eerste resultaten van Deliver. Ook dat kost geld. Door een beetje (16 pagina’s) te bezuinigen op het tijdschrift wordt u deelgenoot van Deliver. n

Sikking Advies is gespecialiseerd in financiële en juridische dienstverlening voor verloskundigen, fysiotherapeuten en andere (para)medische beroepsbeoefenaars. Deskundige adviezen en begeleiding tijdens uw waarneemperiode, dienstverband en praktijkvestiging.

Financieringen Hypotheken Verzekeringen Contracten Pensioenen

Maatwerk voor al uw verzekeringen, zowel zakelijk als privé. In 1 pakket met aantrekkelijke kortingen. Geen lidmaatschapsbijdrage en lage aov premies. 030 252 66 55

[email protected]

26

TvV oktober 2011 • KNOV

www.sikkingadvies.nl

ONDERWIJS

Midwifery Research Netwerk Nederland gaat van start! Researchnetwerk gaat verloskundigen die aan onderzoek mee willen doen op alle fronten ondersteunen Nic van Son en Hanneke Torij

De Academie Verloskunde AmsterdamGroningen, de Verloskunde Academie Rotterdam en de Academie Verloskunde Maastricht houden actuele verloskundige ontwikkelingen bij en integreren nieuwe kennis en inzichten in hun opleidingsactiviteiten. In deze rubriek brengen zij gezamenlijk elke maand een actueel onderwerp onder de aandacht. Deze keer: het Midwifery Research Netwerk Nederland gaat van start.

MRNN Het Midwifery Research Netwerk Nederland (MRNN) is een onderdeel van het Midwifery Consortium. Daarvan maken de AVM, de AVAG, de VAR en de AMC-master deel uit, maar ook het NIVEL en TNO Kwaliteit van Leven. Het Midwifery Consortium is bedoeld om onderzoek voor en door verloskundigen te stimuleren en het werkveld nauw te betrekken bij onderzoek. Het MRNN gaat vooral de praktische ondersteuning bij de uitvoering van dat onderzoek coördineren.

komende anderhalf jaar worden deze doelstellingen in de praktijk uitgewerkt. Daarvoor worden in eerste instantie vier research midwives aangesteld vanuit de opleidingen. Irene Korstjens van de AVM is een van hen. Ze licht het belang van het MRNN toe. “De Nederlandse verloskunde heeft sterke behoefte aan onderbouwing van het verloskundig handelen en daar is onderzoek voor nodig, onderzoek waarin zoveel mogelijk verloskundigen, zowel eerste- als tweedelijns, betrokken zijn. Onderzoek Na een gedegen voorbereiding is het zover: het Midwifery

uitvoeren is goed ingebed in de opleidingen, maar voor

Research Netwerk Nederland (MRNN) gaat van start. Dit

de ‘zittende beroepsgroep’ geldt dat nog lang niet altijd.

researchnetwerk, een initiatief van de gezamenlijke

Enthousiasme is er genoeg, maar meedoen aan onder­

opleidingen in Nederland, mag gezien worden als een

zoek is gemakkelijker als je goed ondersteund wordt. Die

enorme mijlpaal in de verloskunde: voor het eerst is er

ondersteuning bieden, dat is een van de taken die het

een platform waar onderzoekers en verloskundigen

MRNN gaat uitvoeren.”

elkaar kunnen vinden om samen onderzoek op te zetten en uit te voeren. Maar het MRNN doet meer. Tijd voor

Pilotfase

een nadere kennismaking.

Korstjens zet uiteen wat er de komende anderhalf jaar gaat gebeuren. “We gaan in eerste instantie vijftien

Enthousiasme genoeg

praktijken werven die mee willen doen aan een pilotfase.

Het MRNN heeft als doel om verloskundig onderzoek te

Voor een deel zijn dat praktijken die al vaker mee hebben

stimuleren, initiëren, faciliteren en organiseren. In de

gedaan aan onderzoek, omdat we hun ervaringen graag meenemen. Maar we willen ook een aantal praktijken

Nic van Son is freelance tekstschrijver en Hanneke Torij is verbonden

betrekken voor wie deelname aan onderzoek helemaal

aan de Verloskunde Academie Rotterdam

nieuw is.” De praktijken gaan deelnemen in een onder­ TvV oktober 2011 • KNOV

27

ONDERWIJS zoek en krijgen daarbij praktische ondersteuning vanuit

Volwaardig

het MRNN en zonodig scholing.

Kirpestein gaat met haar collega’s nu deelnemen aan de

Het MRNN is er echter niet alleen voor de praktijken, maar

pilotfase van het MRNN. Zij ziet een grote meerwaarde in

wil juist een makelaarsrol spelen tussen onder­zoekers en

het researchnetwerk. “In de praktijk ontstaan gewoon

deelnemende praktijken: beide profiteren van deelname

heel veel onderzoeksvragen. Het is belangrijk als je daar

door zoveel mogelijk praktijken. Korstjens: “Het is

een goede partij bij zoekt die de wetenschappelijke

belangrijk dat niet steeds dezelfde praktijken aan onder­

begeleiding doet. De resultaten die wij boeken, delen we

zoek meedoen. Voor hen is dat een te zware belasting,

met onze collega’s in de kring. En vanuit het ene onder­

maar ook voor het onderzoek is het niet goed. Gegevens

zoek komen weer ideeën voor een volgend. Zo bedden

zijn minder representatief als ze steeds uit een en dezelfde

wij innovatie in in ons dagelijkse werk. Ik besef dat dat

hoek komen. Het MRNN speelt dus voor praktijken én voor

binnen de eerstelijns verloskunde nog geen gemeengoed

onderzoekers een belangrijke rol in het landelijk coördineren

is. Door de financieringsstructuur kijken wij als verloskun­

van onderzoek. Dat is een tweede belangrijke taak.”

digen vaak nog teveel naar cliëntgebonden uren, die zijn belangrijk. Maar onderzoek doen, innoveren, is voor

Innoveren is noodzaak

verloskundigen net zo belangrijk. Wil je in dat onderzoek

Het is overigens niet zo dat er nu helemaal geen onder­

een volwaardige partner zijn, dan moet je goed ge­

zoek door verloskundigen gedaan wordt. Alle opleidingen

schoold zijn in research. Het stimuleren daarvan, en het

hebben onderzoek lopen waaraan eerstelijns praktijken

faciliteren van deelname aan het onderzoek, zijn twee

meedoen. Die praktijken hebben echter heel graag

taken die het MRNN zeker op zich mag nemen.”

gedegen reasearchondersteuning. Cornel Kirpestein van het Verloskundig Centrum in Tiel kan daarover meepra­

Aanbeveling

ten. “In Tiel hebben we sinds 2003 een VSV met een

De verloskunde heeft enorm veel belang bij goed en veel

gezamenlijke visie en missie en sinds 2007 een coöperatie

onderzoek door en met de verloskundigen zelf. Het

van zeven eerstelijns praktijken en het ziekenhuis. Wij

MRNN gaat in de ontwikkeling en de begeleiding daarvan

beseften meteen al dat de zorg zou gaan veranderen en

een belangrijke rol spelen. Maar niet alleen verloskundi­

dat innoveren noodzaak is. We zijn daarom in 2008

gen erkennen het belang van onderzoek, ook cliënten

gestart met het kwaliteit van levenproject ‘Rondom de

zien dat in. Korstjens: “In eerdere focusgroepbijeenkom­

zwangere’, met de aanpak van overgewicht als speer­

sten zeiden cliënten dat ze het goed vinden als verloskun­

punt. We beseften goed dat we ondersteuning nodig

digen aantonen dat hun zorg van hoge kwaliteit is en dat

hadden om die innovatie in goede banen te leiden.

ze die steeds blijven verbeteren. Iemand zei: ‘Een praktijk

Daarom hebben wij de AVM gevraagd om ons daarbij te

die aan onderzoek meewerkt, moet dat op zijn website

ondersteunen. Zij hebben de wetenschappelijke basis

zetten. Voor mij zou dat echt een aanbeveling zijn!’”

onder ons project gelegd. Daarbij hebben we niet alleen

28

naar het effect van onze interventie gekeken, maar ook

Verloskundigen die belangstelling hebben voor deelname

naar het belang van bewustwording: hoe slaat onze

aan de pilotfase van het MRNN kunnen contact opnemen

voorlichting aan bij de zwangere vrouwen? En ten derde

met een van de coördinatoren: Evelien Spelten, AVAG,

gaan we de meerwaarde van de samenwerking tussen de

020-512 40 91; Marianne Nieuwenhuijze, AVM,

eerste en tweede lijn evalueren.”

043-388 54 11; Hanneke Torij, VAR, 010-703 82 08. n

TvV oktober 2011 • KNOV

ONDERWIJS

150 jaar AVAG Redactie

Op 14 september jl. vierde de AVAG haar jubileum met een lustrumsymposium getiteld ‘Werken aan verbinding’ en een daverende feestavond. Het symposium ging over de eerste resultaten van Deliver en over de betekenis hiervan in de toekomst. Belang­ wekkende informatie die is vastgelegd in een symposiumbundel. AVAG en uw tijdschrift wilden u deze informatie niet onthouden. Vandaar dat u deze bundel bijgesloten vindt bij dit tijdschrift.

In de wandelgangen van het symposium stelden Kristel Zeeman en Suze Jans van de redactie vragen aan Gea Vermeulen, Marianne Prins, Margreet van der Meijde en Agaath Schoon.

Gea Vermeulen Gea Vermeulen is sinds 1 augustus 2009 directeur van de

Door welke voorganger heb je je als directeur laten

AVAG. “Ik bewonder verloskundigen om hun enorm

inspireren?

sterke drive, hun visie op het vak.”

“Door mijn voorgangster Margreet van der Meijde. Zij was een krachtige directeur met een expliciete visie op verwetenschappelijking. Zij stond ook voor het doorbre­ ken van het isolement van verloskundigen, legde nadruk op multidisciplinaire samenwerking.”

© Sander van der Torren

Welke capaciteiten moet een opleider hebben? “Opleiders hebben de gelegenheid om verloskundigen van de toekomst met een open blik naar hun omgeving te laten kijken en verandering als kans te zien. Verder zie ik opleiders als een van de voortrekkers in vernieuwing. Ze zijn eigenzinnig en ambitieus. Ze dagen de beroeps­ groep uit om verder en breder te denken. Ik vind het Wat is de beroepsvisie van de huidige opleiding?

daarbij wel essentieel om verbinding te houden met

“We werken vanuit de vraag: hoe ontwikkelt de gezond­

verloskundigen in het veld, om te weten wat er leeft, hoe

heidszorg zich en de verloskundige daarin? Wat werkt en

hun dagelijkse praktijk is en wat de problemen zijn die ze

wat kan verbeterd; wat willen cliënten; wat vindt de

ervaren.”

politiek? Met onze visie formuleren we daarop een antwoord. Wij vinden continuity of care erg belangrijk en

Wat wil je behouden uit de huidige opleiding?

zien het onderscheid tussen eerste en tweede lijn op den

“De aandacht voor de vaardigheid om vrouwen te

duur verdwijnen. Maar ook moet de verloskundige haar

versterken in hun kracht.”

plek in de gemeenschap behouden: een ‘community midwife’ met integrale zorg. Om een sleutelpositie in te

Wat is je wens voor de toekomst?

kunnen nemen, hebben verloskundigen kennis nodig over

“Over 25 jaar volgen student verloskundigen een academi­

verschillende domeinen van de gezondheidszorg. Daarom

sche opleiding en maken zij deel uit van een universitaire

is academisering zo belangrijk. Niet dat alle verloskundigen

gemeenschap. Daarmee bedoel ik bijvoorbeeld dat ze

onderzoek moeten gaan doen, maar zij moeten wel

samen met studenten van andere studierichtingen vakken

allemaal zodanig toegerust te zijn om voortdurend kritisch

delen en bij een studievereniging zitten. Dat ze worden

te kunnen kijken naar het eigen handelen.”

uitgedaagd om zich breder te ontwikkelen.” n TvV oktober 2011 • KNOV

29

ONDERWIJS

Marianne Prins Marianne Prins werkt sinds 1990 als docent bij de oplei­

vereist andere communicatieve vaardigheden. Daarbij is

ding. “Opleiders van nu moeten veel meer didactische

evidence based werken en wetenschappelijk onderzoek

kwaliteiten hebben.”

van groot belang voor de toekomst van het beroep. Dat vergt academische vaardigheden van de docent.” Wat typeert de studenten van toen vergeleken met die van nu? “Verloskundigen in opleiding zijn niet zo sterk veranderd.

© Sander van der Torren

Het zijn hardwerkende, zelfbewuste vrouwen met een groot verantwoordelijkheidsgevoel en passie voor hun vak. De student van nu kan misschien wel beter voor zichzelf zorgen. Zij plant bewust haar toekomst. Kinderen krijgen op de opleiding was in de jaren 70-80 ‘not done’. Dat is gelukkig voorbij!”

Wat is de beroepsvisie van de opleiding toen jij er kwam

Wat wil je behouden uit de huidige opleiding?

werken?

“Ik wil niet per se iets behouden. Behoudendheid

“Deze was lange tijd gericht op de eerste lijn en het

betekent in mijn ogen stilstand. Je moet meegaan met de

denken in echelons. Het afleveren van autonome en

veranderingen die de maatschappij en het beroep van je

vakbekwame verloskundigen stond centraal. Het was ook

vragen. Het behoeft wel aandacht hoe je telkens de cliënt

vanzelfsprekend dat je als afgestudeerde ging werken in

en haar kind centraal kan blijven stellen en kan zorgen

de eerste lijn. Dat is nu niet meer zo. Verloskundigen

voor optimale geboortezorg.”

werken in alle echelons en dat is heel goed. Wat is je wens voor de toekomst? Welke capaciteiten moet een opleider hebben?

“Het symposium in 2036 wordt net zo feestelijk als het

“Opleiders van nu moeten veel meer didactische

afgelopen feest. Het beroepsdomein is tegen die tijd

kwaliteiten hebben om het beste uit de student naar

royaal uitgebreid en vakbekwame academisch opgeleide

boven te halen. Het meester-gezel model stond lange tijd

verloskundigen presenteren data van DELIVER 8. Verlos­

centraal, de student was werkkracht. Nu moet je de

kundigen bieden zorg in de hele fertiele levensfase, nog

student vragen stellen die de zelfreflectie en het zelfstu­

steeds dichtbij het huis van de cliënt. De fertiele vrouw

rend leren stimuleren. In gesprek gaan over de beweegre­

krijgt het beste uit alle echelons; er is oprecht respect en

denen van een student. Het centraal stellen van de cliënt

waardering voor elkaars inbreng en kwaliteiten.” n

Margreet van der Meijde Margreet van der Meijde was directeur van de opleiding

Wat is de beroepsvisie van de opleiding toen jij er kwam

van 2001 tot 2008. “Iedere periode heeft zijn specifieke

werken?

eisen voor leiderschap.”

“Ik heb er voor gekozen om professioneel mee te gaan in het HBO: met de accreditatie en de inbedding van het verloskundig onderwijs. Ik had één visie en die was de wetenschappelijke vorming van verloskundigen. Die visie heb ik nog steeds en daar heb ik me destijds duizend

© Sander van der Torren

procent voor ingezet.”

30

TvV oktober 2011 • KNOV

Wat is het verschil tussen het verloskunde onderwijs en het geneeskunde onderwijs? “Het verloskunde onderwijs is niet alleen in omvang veel kleiner, maar heeft ook een kleinere belevingswereld. Veel docenten komen uit hetzelfde veld, iedereen kent elkaar. Dat

ONDERWIJS

Agaath Schoon Agaath Schoon was directeur van de opleiding in Amster­

Door welke voorganger heb je je als directeur laten inspireren?

dam van 1990 tot 2001. “Ik wens dat verloskundigen in

“Door geen. De opleiding veranderde enorm. De

staat zijn om vrouwen het recht te laten blijven behouden

opleidingsduur ging van drie naar vier jaar en het

op een niet gemedicaliseerde zwangerschap en bevalling.”

onderwijs professionaliseerde, het aantal studenten steeg van 75 in heel Nederland in 1990 naar 300 in 2001, studenten gingen stage lopen in verschillende vroedvrou­ wenpraktijken. Ik zocht en vond mijn eigen weg. Vooral de visie op de verloskunde was mijn drijfveer.” Welke capaciteiten moet een opleider hebben? “Ik denk dat er op zich niet veel anders nodig is om op te leiden. Een docent moet de student kunnen inspireren en motiveren. Belangrijk is ook welke visie en passie je overdraagt. Door de academisering zal wel een acade­

© Agaath Schoon

misch denkniveau noodzakelijk zijn.” Wat wil je behouden uit de huidige opleiding? “Van veel belang blijft dat de student wordt opgeleid tot zelfstandig beroepsbeoefenaar met eigen medische beslisbevoegdheid. De verloskundige vaardigheden, het praktisch handelen en de risicoselectie zijn belangrijk.” Wat was de beroepsvisie van de opleiding toen jij er werkte? “De visie destijds was dat vrouwen recht moeten hebben

Wat is je wens voor de toekomst?

en houden op een niet gemedicaliseerde zwangerschap en

“Mijn wens is dat de opleiding academisch wordt en over

baring en dat zij moeten kunnen kiezen. Zowel voor de

25 jaar nog steeds zelfstandige medische beroepsbeoefe­

plaats van de bevalling als de wijze van bevallen, binnen de

naren opleidt. En dat deze beroepsbeoefenaren in staat

kaders van de Verloskundige Indicatie Lijst. De risicoselectie

zijn om vrouwen het recht te laten blijven behouden op

en het trainen van vaardigheden was destijds van veel

een niet gemedicaliseerde zwangerschap en bevalling. En

belang. Verloskundige handelingen die verloren dreigden

ik hoop dat de Nederlandse vrouw eindelijk eens zal inzien

te raken zoals begeleiding van de abortus, uitwendige

dat de verloskundige niet op de bres staat voor eigen belang

versie en borstvoeding kregen extra aandacht.

maar voor het belang van de Nederlandse vrouw.” n

kan goed werken, maar eigenlijk zou je die wereld

Welke capaciteiten moet een opleider hebben?

moeten opengooien. In het geneeskunde onderwijs staat

“Docenten hoeven lang niet allemaal verloskundige te

de patiënt ook meer centraal. Het zou verschrikkelijk

zijn, misschien is het zelfs wel beter als ze dat helemaal

goed zijn als verloskunde studenten iedere dinsdag een

niet zijn. Maar ze moeten beslist affiniteit met het vak

cliënt zouden zien als basis voor hun onderwijsblok.”

hebben en onderwijs- en bedrijfskundig zijn.”

Door welke voorganger heb je je als directeur laten inspireren?

Wat is je wens voor de toekomst?

“Dat kan je nauwelijks zeggen, want je maakt elkaar niet

“Over 25 jaar heeft de verloskunde zich net zoals de

mee. Ik heb Agaath Schoon een ongelofelijk bevlogen

tandartsen en de huisartsen ontwikkeld als een echt

directeur gevonden. Zij heeft het inhoudelijke deel van de

eerstelijns poortwachterspecialisme. Daarbij zou het heel

opleiding stevig neergezet. Het is altijd lastig om een

natuurlijk zijn als de verloskunde wat minder vanuit de

succesvolle directeur op te volgen. Maar het is heel belang­

krampstand van zwangerschap en geboorte zou opereren

rijk om bij jezelf te blijven. Doen waarin jij gelooft. En iedere

en meer een public health perspectief zou krijgen, binnen

periode heeft zijn specifieke eisen voor leiderschap.”

het domein van de normale reproductiviteit.” n TvV oktober 2011 • KNOV

31

Collega gezocht! Per 1 september 2011 heb ik de praktijk overgenomen en ik ben op korte termijn op zoek naar een enthousiaste verloskundige die als maat met mij de praktijk verder wil voortzetten. Praktijk: • Gezellige plattelandspraktijk tussen Zwolle en Meppel • Ongeveer 280 inschrijvingen per jaar • Veel thuisbevallingen • Termijnecho’s en diagnose echo’s in eigen praktijk • Eén verloskundige in loondienst • Geautomatiseerd met Vrumun Gezocht: • Enthousiaste verloskundige met hart voor de 1e lijn • Ingeschreven in het kwaliteitsregister • Interesse in kwaliteitsverbetering van de verloskundige zorg Meer informatie over de praktijk is te vinden op: www.verloskundigenstaphorst.nl of bel met Karin, tel. 06-16954148 Geïnteresseerd? Stuur een sollicitatiebrief met CV naar: Verloskundige Praktijk Staphorst- Rouveen eo. T.a.v. K. Post-Douma Postbus 95, 7950 AB Staphorst [email protected]

Wij zoeken een nieuwe collega! Verloskundige Praktijk De Nieuwe Vaart is een moderne plattelandspraktijk in de buurt van Zwolle. Wij verlenen verloskundige zorg in de plaatsen Dedemsvaart, Balkbrug, Nieuwleusen en omgeving. Wij zoeken i.v.m. vertrek van een van ons: • Een nieuwe collega per januari 2012, eerder mogelijk • De werkvorm is bespreekbaar • Met hart voor de eerste lijn • Met tijd en aandacht voor de zwangeren • Enthousiast voor praktijkinnovatie • BIG geregistreerd en ingeschreven in het kwaliteitsregister Onze praktijk: • Ongeveer 300 inschrijvingen per jaar • 90% thuisbevallingen • Spreekuur met praktijkassistentes • Grote, moderne praktijkruimte • Termijnecho’s en SEO’s in eigen praktijk • Volledig geautomatiseerd met Orfeus Online Geïnteresseerd? Stuur binnen 4 weken na verschijningsdatum van deze advertentie een sollicitatiebrief met CV naar: [email protected] Verloskundige Praktijk De Nieuwe Vaart Latyrusstraat 12E 7701 CX Dedemsvaart www.de-nieuwevaart.nl

“Plezier in je werk” Je moet niet alleen je werk doen met plezier, maar ook plezier hebben in je werk. Werkplezier zorgt voor minder stress, meer energie en je presteert beter. Zoek daarom een baan die goed bij je past en werk dat je echt leuk vindt. Werken met plezier is niet alleen een voordeel voor jou, maar je bent ook een aanwinst voor je collega’s en voor het bedrijf. Ria Gakes Verpleegkundige 1-Noord en Avond, Nacht en Weekend Hoofd

63

T IP #

“Wij vinden het vanzelfsprekend dat je voor elkaar zorgt. Vandaar de tip. Wil jij ook werken in een ziekenhuis waar je echt betrokken kunt zijn? Waar je je kunt inzetten voor de mensen in de regio? Dan ben jij zeker op je plek bij Ziekenhuis St Jansdal in Harderwijk.”

Tweedelijns verloskundigen m/v (tijdelijk 24-32 uur)

Wij zijn op zoek naar enthousiaste nieuwe collega die onze groep verloskundigen wil komen versterken. De afdeling beschikt over 28 bedden en is onderverdeeld in twee units. Er zijn vier verloskamers, waar jaarlijks ongeveer 1300 bevallingen plaatsvinden. Kwaliteit staat hoog in het vaandel, hetgeen zich vertaald heeft in o.a. borstvoeding certificering en jaarlijks terugkerende multidisciplinaire (bij)scholingen.

Het St Jansdal kenmerkt zich als een ziekenhuis waar mensen werken die verstand van zaken hebben en die werken vanuit een grote betrokkenheid bij de mensen om hen heen. Spreekt dit je aan dan zien wij je sollicitatie graag voor 26 oktober a.s. tegemoet.Voor meer informatie zie onze site www.stjansdal.nl/vacatures. AC Q U I S I T I E N . A . V. D E Z E A DV E RT E N T I E WO R D T N I E T O P P R I J S G E S T E L D.

JE ZORGT VOOR ELKAAR

PRAKTIJK

Niet al goud wat er blinkt Soms komt de auto beter van pas dan de ambulance. Het is vrijdagavond laat als ik gebeld word door een vrouw met weeën. Ik ken haar wel uit de zwangerschap, ze krijgt haar tweede kind. Ik rijd er meteen heen en blijk bij aankomst op zes-hoog-zonder-lift te moeten zijn. Alles gaat mee, mijn verlostas, zuurstofkoffer en mijn eigen handtas. Hijgend kom ik boven. Daar is de chaos niet te overzien. Het is een één kamerwoning waar alles door elkaar heen op de grond ligt. Een oud en vies matras zonder hoes ligt op de grond, vuile kleren, vuilniszakken en lege flessen zwerven door de kamer. Op de kleine aanrecht staat de afwas van een week. Er zijn geen gordijnen, de TV staat aan en het kleine jongetje van twee loopt in slechts een luier door de kamer. Volgens mij is er voor hem geen apart bed en zijn moeder ligt op het matras te kermen. De vloer is bezaaid met plakkerige vloeistof en heel even blijf ik als aan de vloer geplakt staan. Ik zie niet eens een schoon en droog plekje waar ik mijn tassen neer kan zetten. Op mijn vraag of mevrouw van de verzekering een kraampakket heeft ontvangen, antwoordt ze ontkennend. Een schone handdoek is er in huis niet te vinden. Het stinkt er en ik wil weg. Maar ik blijf. Ze heeft 7 centimeter. Ik kan hier onmogelijk een veilige thuisbevalling laten plaatsvinden dus ik besluit het risico te nemen en alsnog te vertrekken. Ik bel het ziekenhuis: ‘Ik lig nog liever met haar ergens in een berghok dan hier, dus ook als je geen plek hebt, kom ik,’ roep ik door de telefoon en ik hang op. Onderweg naar beneden heeft de aanstaande moeder op elke trap een wee. Normaal gesproken ben ik een geduldig mens, maar haar trek ik zo ongeveer van de trap. Ik bijt haar toe dat ze het uit haar hoofd moet laten op de achterbank van mijn auto een kind ter wereld te brengen. Met een rotvaart scheur ik door de donkere straten. Halverwege de rit hoor ik persgeluiden achter me. Ik herhaal mijn instructies en duw het gaspedaal nog een beetje verder in. Bij het ziekenhuis aangekomen parkeer ik zo ongeveer met mijn motorkap in de openslaande deuren van de Eerste Hulp. De motor draait nog als ik de barende uit mijn auto haal. Er komt hulp aangesneld, iemand met een brancard en iemand die mij mijn autosleutels uit mijn handen neemt. Terwijl de bewaker mijn auto parkeert, wordt er net over de drempel, nog op de brancard, een gezond meisje geboren. Ik weet niet wat ik voel. Ik ben blij met het gezelschap van alle ziekenhuispersoneel om me heen, blij dat ik geen brokken heb gemaakt, dat het meisje gezond ter wereld is gekomen en dat mijn achterbank nog schoon is. Maar echt blij ben ik niet. Morgen moeten deze moeder en haar baby terug naar huis. n Ruth Evers

TvV oktober 2011 • KNOV

33

PRAKTIJK

Vijf minuten interview met Anneke Knollema-Oosterheerd, 61 jaar Anneke Knollema-Oosterheerd vierde in september haar 40-jarige jubileum als eerstelijns verloskundige en praktijkhouder in Delfzijl en omstreken. Heb je altijd verloskundige willen worden? Nou nee niet echt. Ik was 17 jaar en kwam net van school. Mijn hele familie zat in het onderwijs. Mijn moeder zag een advertentie in de krant voor het nieuwe opleidingsjaar in september [1968, red] in Amsterdam. Ik ging op gesprek, ontmoette de meiden en vond het meteen geweldig.

zorg moet altijd doorgaan en we staan altijd voor elkaar klaar. We hebben een ‘schouders-er-onder’ mentaliteit. Waar zijn jij en je collega’s het altijd over oneens? We zijn nuchtere verloskundigen uit het noorden en zijn zo met elkaar vergroeid dat we eigenlijk altijd op één lijn zitten. We hebben het organisatorisch heel moeilijk gehad toen het enige ziekenhuis in onze regio de verlos- en kinderafdeling ging sluiten. Er zijn veel gesprekken geweest met de inspectie, de zorgverzekeraars, onze collega’s, de cliënten; maar in de praktijk hebben we altijd op een lijn gezeten.

Dienstauto: opgeruimd of een puinzooi?

Waar zou je in de praktijk meer aandacht aan willen

Hm, het is niet echt een puinzooi maar af en toe moet er

besteden?

wel een bezem doorheen!

Ik zou graag meer aandacht aan de voorlichting willen

Vreemdste plek waar je ooit een bevalling deed? Ik ben inmiddels al ruim 5000 bevallingen verder en dan is er niet meer zoveel dat je vreemd vindt… Maar de bevalling op 31 december in 1971, toen was ik dus net begonnen, heeft een diepe indruk op me gemaakt. Dat was mijn eerste zogenaamde laag-sociale gezin met een

geven. We geven natuurlijk de standaard voorlichting over de bevalling enzo. Maar ik zou het zo leuk vinden om ook voorlichting te geven over het moederschap; wat betekent dat nou voor je? We hebben veel tienerzwanger­ schappen en dat is een kwetsbare groep waar ik op die manier graag meer tijd in zou willen stoppen.

man die dronken was; dat had ik nog nooit meegemaakt.

Zou je zelf in het ziekenhuis of thuis bevallen?

De kinderen waren enorm verwaarloosd en werden

De eerste was noodgedwongen in het ziekenhuis, maar

mishandeld. Wij werden niet zo goed opgeleid om met dit

met de andere twee ben ik gewoon thuis bevallen hoor!

soort zaken om te gaan, zoals de studenten nu. Sindsdien heb ik altijd een hekel gehad aan dienst met oud en nieuw.

Als je Minister van Volksgezondheid zou zijn, wat is het eerste dat je zou veranderen?

Grootste overeenkomst tussen jou en je collega’s?

Ik zou acuut stoppen met het sluiten van verlos- en

Nou ik heb eigenlijk heel lang solo gewerkt, tegen wil en

kinderafdelingen in ziekenhuizen die in dunbevolkte

dank. Pas begin jaren ’90 kreeg ik voor het eerst een collega

gebieden staan. Door het sluiten van deze afdelingen komt

die met mij een maatschap wilde vormen hier in het uiterste

de thuisbevalling enorm onder druk te staan. De keuze

puntje van Noord-Nederland. Nu zijn we zelfs een drie­

voor de plek van bevalling moet gewaarborgd blijven.

vrouws praktijk. Continuïteit is heel belangrijk voor ons. De

Wie is jouw grootste inspiratie in je vak? Dat was dr. Klomp. Zij werd directeur tijdens mijn laatste jaar en heeft voor enorm veel verandering gezorgd en meer inhoud in de opleiding gebracht. Hoe denk je dat het vak eruit ziet over tien jaar? Ja, we staan echt op een keerpunt. Het houdt ons allemaal giga bezig, maar het is niet gemakkelijk… Heb je nog ambities? Ik wil graag tot mijn 65e blijven werken; dát is mijn ambitie! Ik vind het op dit moment absoluut geen opgave, want het vak is nog steeds hartstikke leuk en boeiend. Fascinerend te zien hoe vrouwen veranderd zijn in de loop der

Rechts Anneke Knollema-Oosterheerd, links op de foto staat Lucie

tijd. Vroeger kwam er bijvoorbeeld geen man de spreek­

Pijpker en in het midden Els Moualhi, al jaren collega’s van Anneke.

kamer in en nu kijk je raar op als ie niet mee komt! n

34

TvV oktober 2011 • KNOV

PRAKTIJK

Kritisch meekijken over de schouder van het pensioenfondsbestuur Margreeth van der Kwast

Pensioen is uitgesteld loon. U spaart ervoor door de premies die u betaalt. Het bestuur van de Stichting Pensioenfonds Verloskundigen beheert dat geld en zorgt dat het belegd wordt, zodat u later kunt genieten van een goed pensioen. Het bestuur heeft dus een belangrijke taak en het is goed dat daar controle op is.

Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Er wordt dus goed op uw pensioengeld gelet. In dit artikel gaan we er nader op in hoe dat toezicht in zijn werk gaat.

Geen riant betaalde bestuurders Het bestuur van het pensioenfonds is verantwoordelijk voor de gang van zaken bij het fonds en voor het vermogen dat inmiddels ruim 179 miljoen euro bedraagt.

afleggen aan een Verantwoordingsorgaan waarin de

Veel directies van bedrijven zijn verantwoordelijk voor veel

belanghebbenden van het fonds zijn vertegenwoordigd.

kleinere bedragen. Wie mocht denken dat het bestuur

© Henk van Ruitenbeek

Intern moet het bestuur over het beleid verantwoording

De vier bestuurders riepen bij de tekenaar het beeld op van de Hesperiden. De Hesperiden zijn nimfen, figuren uit de Griekse mythologie, die de boom met de gouden appels bewaken. De appels waren een huwelijksgeschenk van Gaia aan Zeus en Hera, en schonken hen die er van aten eeuwig leven.

Verder wordt het bestuur geadviseerd door een deel­

van het pensioenfonds bestaat uit goed betaalde

nemersraad met huidige en gepensioneerde collega’s.

financiële specialisten, komt bedrogen uit. Het bestuur

Het bestuur wordt ook gecontroleerd door een visitatie­

van ons pensioenfonds bestaat uit vier dames die allemaal

commissie van de Stichting Dienstverlening Beroeps­

als verloskundige werken of hebben gewerkt. Daarnaast

pensioenfondsen (de SDB). Naast deze interne controle,

zijn er drie aspirant bestuursleden. Het bestuur wordt

zijn er ook nog eens twee externe toezichthouders die

daarbij ondersteund door Syntrus Achmea als pensioen­

kritisch over de schouder van het bestuur meekijken: De

uitvoerder. Voor hun bestuurswerk krijgen de bestuurs­ leden wel een onkostenvergoeding, maar geen riant

Margreeth van der Kwast maakt deel uit van het bestuur van het pensioenfonds

salaris met bonus waarover we vaak horen in de financiële TvV oktober 2011 • KNOV

35

PRAKTIJK sector. Zij doen dit werk omdat ze het interessant vinden

individuele leden evalueren. Ook maakt ieder besturslid

en iets willen betekenen voor hun collega’s. Zij zijn heel

een deskundigheidstoets. Mede aan de hand daarvan

betrokken omdat ze precies weten wat uw werk inhoudt

wordt een deskundigheidsplan opgesteld waarbij bestuurs­

en omdat ze willen dat u en natuurlijk ook zijzelf later

leden door het volgen van opleidingen hun kennis op

kunnen genieten van een welverdiend pensioen.

bepaalde gebieden moeten vergroten.

Toegenomen verantwoordelijkheden en werklast Het werk van pensioenfondsbestuurder is in de afgelopen

De AFM ziet toe op heldere en eerlijke informatie

jaren enorm veranderd en in intensiteit toegenomen.

De AFM is belast met het gedragstoezicht op de financiële

Vroeger diende een pensioenbestuurder jaarlijks een

markten. De AFM kijkt of financiële partijen zich aan de

beperkt aantal vergaderingen voor te bereiden en bij te

regels houden en of zij de afnemers van financiële

wonen. Tegenwoordig vergt het bestuurswerk vaak

producten eerlijke en voldoende informatie geven. Daar

minstens één dag per week. En dat werk wordt meestal

schortte het vroeger nogal eens aan. Zo is er voor

in de avonduren gedaan. Dat de verantwoordelijkheden

financiële producten en bijsluiter gekomen die consumen­

en de daarbij horende werklast zo zijn toegenomen, komt

ten informatie geeft over het product en de risico’s die

vooral door die twee externe toezichthouders, DNB en de

eraan verbonden zijn. Ook op het gebied van de pensioen­

AFM. Daarbij is het zo dat DNB erop toeziet dat ons

communicatie is er veel veranderd en verbeterd. Denk

pensioenfonds financieel op orde is en zich houdt aan de

bijvoorbeeld aan het jaarlijkse Uniforme Pensioenoverzicht

wet en dat de AFM controleert of het fonds duidelijke en

waarin u kunt zien hoeveel pensioen u heeft opgebouwd,

betrouwbare informatie geeft aan de deelnemers.

wat u gaat krijgen als u straks met pensioen gaat en wat uw nabestaanden krijgen als u zou komen te overlijden.

DNB houdt financieel toezicht

De AFM ziet erop toe dat de informatie die we u geven

DNB houdt toezicht op de totale Nederlandse financiële

feitelijk juist, begrijpelijk en niet misleidend is. Dat beperkt

sector, dus niet alleen op pensioenfondsen, maar ook op

zich niet tot de opzet van het Uniform Pensioenoverzicht

banken, verzekeraars en beleggingsinstellingen. DNB

maar omvat ook andere communicatie-uitingen zoals de

bewaakt de stabiliteit van het totale financiële systeem en

startbrief voor nieuwe deelnemers en de communicatie

houdt daarnaast toezicht op de soliditeit en solvabiliteit

via de website. Hebt u overigens die website wel eens

van alle individuele instellingen. Dit houdt in dat DNB kijkt

bezocht? Op www.pensioenfondsverloskundigen.nl kunt

naar de betrouwbaarheid en duurzaamheid van de instellin­

u veel lezen over uw pensioen en over het fonds. Ook

gen en of ze voldoende financiële middelen hebben om

kunt u via de website op de hoogte blijven van de actuele

aan hun verplichtingen te kunnen voldoen. Het bestuur

ontwikkelingen rond uw pensioen en hoe ons fonds er in

van ons pensioenfonds moet geregeld rapporteren over

deze roerige economische tijden voorstaat.

de financiële positie van het fonds en over de samenstel­ ling van de beleggingsportefeuille, de risico’s die we

Boeiende uitdaging

daarin lopen en de rendementen die we behalen. Als de

Al die toegenomen eisen en verplichtingen van de

dekkingsgraad (het verschil tussen de bezittingen en

toezichthouders hebben het werk van de collega’s die ons

verplichtingen uitgedrukt in een percentage) daalt

fonds besturen er een stuk zwaarder op gemaakt.

beneden bepaalde grenzen moet het bestuur dat melden

Natuurlijk valt dat niet altijd mee, zeker als het op de

en een herstelplan indienen. Daarin moet het bestuur

financiële markten zwaar weer is. Maar de bestuursleden

aangeven hoe en wanneer het de dekkingsgraad weer op

doen hun taak nog steeds met enthousiasme. Het werk is

het gewenste niveau denkt te krijgen. In een vorig artikel

niet alleen ingewikkelder geworden, maar ook boeiender

hebben we daarover al uitvoeriger bericht. Verder houdt

en uitdagender. Het uiteindelijke doel is niet veranderd:

DNB de bedrijfsvoering van het fonds en de kwaliteit van

een goed pensioen voor alle deelnemers! n

de bestuurders in de gaten. Nieuwe kandidaten voor het bestuur worden gescreend door DNB. De toezichthouder controleert of het bestuur integer handelt en of het zich houdt aan de wetten en regels op het gebied van pensioe­ nen. Zo kijkt DNB ook of de statuten en reglementen van ons fonds in overeenstemming zijn met de wet- en regelgeving. Die wetten en regels zijn in de loop der jaren steeds strenger geworden, bijvoorbeeld als het gaat om de deskundigheid van de bestuursleden. Elk jaar moet het bestuur het functioneren van het bestuur als geheel en de 36

TvV oktober 2011 • KNOV

BERICHTEN

Nieuwe media Archief Catharina Schrader Stichting Wil van Veen Sinds de KNOV Bilthoven verliet, stond het archief van de

zondagen schiet het slechts langzaam op…

Catharina Schrader Stichting in dozen opgestapeld in een

Bij het uitpakken van het archief kwam ook een kleine

opslag. In Utrecht was geen plaats. Het was daarmee een

voorraad boeken en boekjes te voorschijn, waaronder de

ontoegankelijk archief geworden. Sinds 1 september jl. is

‘Klomp-cahiers’. De stichting biedt u deze te koop aan.

het archief weer ‘toegankelijk’. Het is gevestigd aan de

Prijzen zijn inclusief verzendkosten. Verkoop zolang de

Nieuwe ’s-Gravelandsweg 3 te 1405HH Bussum op de

voorraad strekt en die is voor de ene partij groter dan

eerste verdieping van een ruim kantoorpand. Naast tal

voor de andere. De opbrengst van de verkoop is voor de

van objecten met een zekere nostalgische waarde bezit

Stichting M4M, Midwives4Mothers, uw eigen stichting.

de Catharina Schraderstichting een uitgebreid historisch

Uitgezonderd hiervan is het boek van T. de Jager – van

archief vanaf het einde van de 19e eeuw tot het begin

der Zee ‘Catharina Schrader, vroedvrouw tegen wil en

van deze eeuw. De verdere archivering stagneert bij

dank’. Dit boek is namelijk nog niet volledig terugverdiend.

gesprek aan menskracht. Tot nu toe werd de uitvoering

Vermeld bij bestelling uw lidmaatschapsnummer. De

van het archief onder de bezielende leiding van Thera van

boekjes zijn niet bedoeld voor de handel! n

Erp en een aantal oudere verloskundigen beheerd. Maar met het ouder worden, is de situatie ontstaan dat ‘Gansch het raderwerk staat stil…’ (Troelstra, 1903].

Oproep

In de loop van 2012 moet er een beslissing worden

De Catharina Schrader

genomen wat te doen met dit archief.

Stichting heeft dringend

1. Gooien we het weg?

behoefte aan vrijwillige

2. Dragen we het over aan de Koninklijke Bibliotheek,

medewerkers om het

waarmee we ook de zeggenschap weggeven? 3. Zijn er partijen te vinden die de jaarlijkse huur­ penningen en andere kosten wil betalen?

verloskundig archief verder te ontsluiten en toegankelijk te maken

Dit laatste heeft alleen zin als het archief verder ontsloten

voor studenten en andere

wordt. Het heeft zeker waarde, want wie zijn geschiede­

geïnteresseerden.

nis niet kent… heeft geen notie van zijn toekomst!

Wilt u de stichting hierbij

Waarmee het belang van een eigen verloskundig archief,

steunen, neem dan contact

zoals bedoeld bij de oprichting van de stichting in 1984 is

op met de Catherina Schraderstichting,

aangetoond.

[email protected]

Belangrijk hierbij is wat de verloskundigen zelf willen? Het is hun geschiedenis, helaas nu deels nog ontoegankelijk. Om het archief te ontsluiten, is menskracht nodig. Geld is er niet, dus worden vrijwilligers gevraagd. Wie ziet het

Boekhandel

bestaansrecht en nut van dit archief in en is bereid een handje toe te steken? Wat mij persoonlijk interesseert, is het archief van het

Titel C.G. Schrader’s Memory Boeck van de Vrouwens

tijdschrift. Sinds ik in 2003 actief ben als hoofdredacteur

Auteur M.J. van Lieburg

bestaat er een digitaal archief van alle artikelen sinds

Uitgever Rodopi 1984

2004. Geleidelijk aan ben ik gefascineerd geraakt in

Prijs € 20,-

uw historische ontwikkeling. Op regenachtige zondag­ middagen scan ik oude jaargangen in en digitaliseer zo langzaamaan alle jaargangen. Met al die zomerse Wil van Veen is hoofdredacteur van dit tijdschrift

Vervolg z.o.z. TvV oktober 2011 • KNOV

37

BERICHTEN Titel In smart zult gij uw kinderen baren Opmerkelijke opvattingen over voortplanting Auteur Sonja Damstra-Wijmenga Uitgever Boom/Belvédère Prijs € 7,50

Titel De vroedvrouw, de spil van de verloskunde

Auteur Redactie: L.A.M. van der Hulst



Uitgever CSS 1991



Prijs € 3,50 Titel Proceedings van het symposium van het 3e lustrum van de Catharina Schrader, Stichting, 14 oktober 1996 Auteur Redactie Aya Crébas Uitgever CSS 1996 Prijs € 3,50 Titel Gezond en Wel; vrouwen en de zorg voor gezondheid in de twintigste eeuw Auteur Rineke van Daalen, Marijke Gijswijt-Hofstra Uitgever AUP 1998 Prijs € 7,50 Titel Moed en Macht, vertrouwen in eigen deskundigheid Auteur Redactie Aya Crébas Uitgever CSS 1996 Prijs € 3,50 Titel Mother and child were saved; the memoirs op Catharina Schrader Auteur Translated ant annotated by Marland Hillary Uitgever Rodopi 1987 Prijs € 7,50 Titel Keuzen en kiezen, psychosociale aspecten van prenatale diagnostiek Auteur Redactie Aya Crébas Uitgever CSS 1995 Prijs € 3,50 Titel De vroedvrouw toen en nu; bevoegd en bekwaam Auteur Redactie S. de Kroes-Suverein Uitgever CSS 1998 Prijs € 5,Titel Margré Brak, Vroedvrouw Auteur Redactie Hieke Aardema, Cobi van de Coevering, Nico Koningl Uitgever Vroedvrouwenpraktijk Gouda 1994 Prijs € 7,50

Titel Catharina Schrader, vroedvrouw tegen wil en dank Auteur Tineke de Jager – van der Zee Uitgever Dokkumerdiep 2010 Prijs € 10,38

TvV oktober 2011 • KNOV

BERICHTEN Titel De vroedvrouw en het medisch onderwijs Van bittere noodzaak tot gewaardeerd medewerker Auteur J. Klomp Uitgever CSS Klompcahiers 1999 Prijs € 3,50 Titel E. Voorbergen: een vroedvrouw in woelige tijden en in tijden van verandering (1936-1982) Auteur J. Klomp Uitgever CSS Klomp-cahiers 1994 Prijs € 3,50 Titel W  at wilden ze, wat mochten ze en… wat mochten ze niet Auteur J. Klomp Uitgever CSS Klomp-cahiers 1996 Prijs € 3,50 Titel S.Sievertsen Buvig: Een gedreven vroedvrouw (1904-1947) Auteur J. Klomp Uitgever CSS Klomp-cahiers 1995 Prijs € 3,50 Titel D  e jaren zestig: de vroedvrouw bijna verdwenen, leve de vroedvrouw Auteur J. Klomp Uitgever CSS Klomp-cahiers 1994 Prijs € 3,50

Titel Liber Amicorum J. Klomp Prijs € 7,50

De vijf J. Klomp-cahiers voor € 12,50. Uw voordeel: € 5,-

25 jaar verloskundig samen­werkingsverband in Alkmaar Het verloskundig samenwerkingsverband (VSV) Noord-

zijn uit het verloskundig samenwerkingsverband verdwenen.

Holland-Noord was een van de eerste verloskundige

Nu nemen, naast de verlos­kundigen uit de eerste lijn, de

samenwerkings­­verbanden in Nederland en werd officieel

klinische verloskundigen en gynaecologen ook arts assisten­

in 1986 opgericht.

ten en verloskundig echoscopisten deel aan het overleg. Ook

Op 3 oktober was dat 25 jaar geleden. Oorspronkelijk

zijn kinderartsen regelmatig aanwezig. Het jubileum werd op

bedoeld als overleg tussen verloskundigen, huisartsen en

9 september jl. feestelijk gevierd met een symposium over

gynaecologen van het St. Elisabethziekenhuis. De huisartsen

‘Communicatie’. n

TvV oktober 2011 • KNOV

39

BERICHTEN

De Ring In Gereedschapskist voor effectief onderhandelen De Ring In gaat in op het belang van onderhandelen,

de ring in

valkuilen daarbij en hoe deze te omzeilen of eruit te

Auteurs: Wout Raadgers en Pieter Ramler

komen. De schrijvers breken een lans voor zakelijk en Prijs:

constructief onderhandelen. Het boek staat vol met cases

€ 17,95 (leden),

die ontleend zijn uit de praktijk. Dat maakt het boek

€ 20,95 (niet-

concreet en goed toepasbaar voor de (para)medicus.

leden)

Balans tussen inhoud en relatie

bestellen:

Wout Raadgers: ‘De reden om dit boek te schrijven komt

www.vvaa.nl/opleidingen

voort uit de ervaringen die we hebben opgedaan met het adviseren en begeleiden van maatschappen (en vakgroe­ pen) in de afgelopen jaren. Maatschappen moeten in toenemende mate beleidskeuzes maken vanwege de vele ontwikkelingen in de gezondheidszorg. Dat brengt binnen

‘In veel maatschappen is onderhandelen in de eerste ring

en buiten de maatschap onderhandelingen met zich mee.’

een groter vraagstuk dan de onderhandelen in de tweede ring,’ stelt Pieter Ramler. ‘Onderhandelen in de tweede

De onderhandelingen binnen de maatschap noemen de

ring is zakelijker en duidelijker. Met de maten moet elke

schrijvers ´de eerste ring´. De mate waarin je in de eerste

dag worden samengewerkt. Het belang van de onder­

ring op één lijn zit, bepaalt de effectiviteit in ´de tweede

linge betrekkingen is daarbij vaak zo groot, dat dit een

ring´. In die tweede ring wordt onderhandeld met partijen

nadelig effect heeft op de inhoud. In het boek behande­

als collega­maatschappen, het bestuur van de zorggroep,

len we de manieren waarop de maten kunnen onderhan­

de medische staf, de raad van bestuur en zorgverzekeraars.

delen in beide ringen.’ n

Handboek Gynaecardiologie Vrouwspecifieke cardiologie in de praktijk Veel fysiologische en pathologische functies in het lichaam

maar ook wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak bij

worden beïnvloed door biologische verschillen tussen de

vrouwen. Dit wordt in de praktijk nog vaak onderschat.

beide seksen. Mannen en vrouwen verschillen in patronen

Vrouwen uiten hun klachten anders dan mannen en de

van klachten, ziekte, metabolisme en reageren vaak

aanvullende diagnostiek heeft meer valkuilen. De

verschillend op behandelingen. Met name binnen de

obstetrische voorgeschiedenis kan al op jonge leeftijd

cardiologie zijn er veel genderverschillen. Kennis hiervan is

wijzen op een verhoogd risico voor CVZ.

van belang voor een goede patiëntenzorg.

De menopauze is een keerpunt in een vrouwenleven en

Cardiovasculaire ziekten (CVZ) zijn niet alleen in Nederland,

een belangrijke levensfase voor het nemen van adequate preventieve maatregelen voor een gezonde oude dag. De

HANDBOEK GYNAECARDIOLOGIE tussen de beide seksen. Mannen en vrouwen verschillen in patronen van klachten, ziekte, metabolisme en reageren vaak verschillend op behandelingen. Met name binnen de cardiologie zijn er veel genderverschillen. Kennis hiervan is van belang voor een goede patiëntenzorg. Cardiovasculaire ziekten (CVZ) zijn niet alleen in Nederland, maar ook wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen. Dit wordt in de praktijk nog vaak onderschat. Vrouwen uiten hun klachten anders dan mannen en de aanvullende diagnostiek heeft meer valkuilen. De obstetrische voorgeschiedenis kan al op jonge leeftijd wijzen op een verhoogd risico voor CVZ. De menopauze is een keerpunt in een vrouwenleven en een belangrijke levensfase voor het nemen van adequate preventieve maatregelen voor een gezonde oude dag. De afgelopen twee decennia

Auteurs: Angela Maas en is de internationale belangstelling voor genderspecifieke zorg en onderzoek binnen de cardiologie sterk toegenomen en er is veel voortschrijdend inzicht op dit terrein. Handboek gynaecardiologie biedt de meest recente kennis over vrouwspecifieke aspecten van de cardiologische zorg die relevant is voor zowel de eerste als de tweede lijn.

in de Isala Klinieken in Zwolle.

Janssen

Toine Lagro-Janssen is huisarts en hoogleraar Vrouwenstudies Medische Wetenschappen, Eerstelijnsgeneeskunde aan het UMC St Radboud te Nijmegen.

ISBN:

9789031387816

Prijs:

€ 9,95 (tijdelijk, introductieprijs)

H A N D B O E K G Y N AE C A R D I O LO G I E

Toine Lagro-

Angela Maas is als cardioloog gespecialiseerd in de vrouwencardiologie en werkzaam

DR. A.H.E.M. MAAS EN PROF. DR. A.L .M.L AGRO-JANSSEN

handboek Gynaecardiologie

Veel fysiologische en pathologische functies in het lichaam worden beïnvloed door biologische verschillen

afgelopen twee decennia is de internationale belangstel­ ling voor genderspecifieke zorg en onderzoek binnen de cardiologie sterk toegenomen en er is veel voortschrijdend inzicht op dit terrein. Handboek Gynaecardiologie biedt de meest recente kennis over vrouwspecifieke aspecten van de cardiologische zorg die relevant is voor zowel de

HANDBOEK GYNAECARDIOLOGIE

eerste als de tweede lijn. • Een primeur in vrouwspecifieke cardiologie

VROUWSPECIFIEKE CARDIOLOGIE IN DE PRAKTIJK Dr. A.H.E.M. Maas en prof. dr. A.L.M. Lagro-Janssen

• Geeft een eerste aanzet voor betere zorg voor vrouwen met hartklachten • Verschijnt 14 september a.s. n

www.bsl.nl ISBN 978 90 313 8781 6 NUR 871/876

9 789031 387816 Handboek Gynaecardiologie.indd 1-3

40

TvV oktober 2011 • KNOV

12-08-11 12:51

BERICHTEN

Folders klassieke homeopathie Als verloskundige loop je in een behandeling nog wel

tegen betaling). Via de NVKH kunt u deze folders

eens tegen beperkingen aan. Zwangere vrouwen hebben

aanvragen en/of in contact komen met een klassiek

soms klachten, waarbij geen verwijzing noodzakelijk is,

homeopaat. Denk ook aan

klassieke hom Slaap eopathie bij: problemen onrus t Vereniging van Klassiek Homeopaten De bij de Nederlandse huilbaby’s (NVKH) geregistreerde klassiek homeopaten voldoen aan hoge buikkrampen en kwaliteitseisen wat betreft opleiding, spugennascholing, praktijkvoering. ontw ikkeli Ook vallen zij onder hetngspr tuchtrecht en is er een klachtencommisoblemen huidklachten sie, die samenwerkt met de Nederlandse Patiënten/Consumenten ooron Federatie (NP/CF). tstekingen en verkoud heden doorkomen van de tandjes

maar die wel invloed hebben op het welbevinden van je

Ook rond zwangerschap en bevalling kan klassieke homeopathie hele goede diensten bewijzen. Vraag uw klassiek homeopaat hiernaar.

cliënt. Klassieke homeopathie kan hierin een mooie

Daarnaast –en dat is misschien wel het meest bijzondere van de klassieke homeopathie- is er een gunstige invloed op veel emotionele en gedragsproblemen. Bijvoorbeeld:

aanvullende rol spelen.

DeUitg Nederlandse Homeopathiegids ebr maar aan Deze folder kaneide beperkt ingaan op wat voor u belangrijk Voor een succesvolle dacht

Driftbuien Hyperactiviteit Aandachtsstoringen Angsten Onzekerheid en faalangst Agressief gedrag

Indicaties waarvoor homeopathie goede resultaten kan

Een goede homeopathische aanpak kan het leven van uw kind (en van u als ouder) een stuk prettiger maken.

geven zijn bijvoorbeeld: langdurige misselijkheid,Zorgverzekeraars vergoeden

Inmiddels vergoeden bijna alle zorgverzekeraars geheel of gedeeltelijk via de aanvullende verzekering de homeopathische behandeling door klassiek homeopaten die bij de NVKH geregistreerd zijn. Wilt u meer weten dan kunt u altijd het secretariaat bellen.

hemorroïden, slaapproblemen, angst voor de baring,

Uitgebreide aandacht

stemmingswisselingen maar ook problematiek zoals rug­

Voor een succesvolle behandeling is veel informatie nodig. Alleen als de klassiek homeopaat een goed beeld krijgt van uw kind, kan hij het juiste middel kiezen. Dit betekent dat u bij de klassiek homeopaat uitgenodigd wordt zo uitgebreid mogelijk over uw kind te komen praten. Over de klachten maar ook over van alles wat met uw kind te maken heeft, bijvoorbeeld het eet- en slaapgedrag, zijn karakter, de zwangerschap en ziekten in de familie. De klassiek homeopaat neemt de tijd voor u en uw kind.

en bekkenklachten. In het kraambed kan homeopathie

beha of interessant kan zijn. Wilt u ndeli meerngweten, vraag dan naar onze Alleen als de is veel inform atie nodig iek De andere ofklass bestel Nederlandse home opaat een Homeopathiegids. en/offolders uw baby, kan goed beeld krijgt . hijop Hierin krijgt u antwoord vragenvan u hetde vijftig meest gestelde u door de klassiek home juiste middel kiezen. Dit betekent over homeopathie. opaat uitgenodig moge lijk over u of d wordt zo uitge dat uw baby te prate breid ook over van n. Over de klach alles wat met ten, maar u en uw baby zoals uw eette maken heeft en slaapgewo , onten, hoe u zaken, event reageert op emot uele vorige zwan ionele gerschappen de familie. en ziekten in

Zorgverzekera

ars vergoeden Inmiddels vergo eden bijna alle gedeeltelijk via zorgverzekeraar de aanvullend s geheel of e verzekering behandeling door klassiek de homeopath home ische geregistreerd zijn. Wilt u meer opaten die bij de NVKH secretariaat weten dan kunt bellen. u altijd het

Haal het beste uit uw kind De Nederlands e Homeopathi met klassieke egids homeopathie.

Deze folder kan maar beperkt ingaan op wat of interessant kan zijn. Wilt voor u belan grijk u meer weten andere folde , vraag dan naar rs of bestel De Nederlandse onze Hierin krijgt Homeopathiegids u antw . over homeopath oord op de vijftig meest gestelde vrage ie. n

Kinderen

Een gezonde start met klassieke homeopathie . Moeders en bab y’s

Als u wilt weten uw klachten of die van uw homeopathie baby met klass te behandele n zijn, kunt ieke klassiek home u bellen met opaten bij u een van de in de buurt. telefoonnumme Voor inlichtingen rs kunt u het en secretariaat website: www bellen of kijken .nvkh.nl op de

De Nederla van Klassiekndse Vereniging Homeopaten

De klassiek home opaten die gereg voldoen aan istreerd staan de hoge kwali bij de NVKH teitseisen die opleiding, nasch worden geste oling en waar ld aan nemi Tuchtrechtproce dure die in same ng. Een Klachten- en Patiënten Consu nwerking met menten Feder de Nederland atie (NPCF) tot se maakt deel uit stand is gekom van het NVKH -kwaliteitsbelei en, d.

betekenisvol zijn bij teveel/te weinig voeding, borstproble­

Als u wilt weten of de klachten van uw kind met klassieke homeopathie te behandelen zijn, kunt u bellen met een van de klassiek homeopaten bij u in de buurt. Voor inlichtingen en telefoonnummers kunt u het secretariaat bellen of kijken op de website: www.nvkh.nl.

men, drinkproblemen gerelateerd aan het kind, onrust en

Nieuwstraat 33 2406 TN Alphen aan den Rijn Tel 0172 - 499 595

buikkrampen. En in de kindertijd kunnen diverse proble­

[email protected] www.nvkh.nl

Nieuwstraat 33 2406 TN Alphe n aan den Rijn Tel 0172 - 499 595 [email protected] www.nvkh.nl

men gebaat zijn bij homeopathie: KNO klachten, huidproblemen, verstoringen in groei en ontwikkeling, hoofd­ en buikpijn. Zelfs bij emotionele en gedragspro­

Voor informatie over wetenschappelijk onderzoek kunt u

blemen: driftbuien, hyperactiviteit of faalangst. Maar ook

terecht bij zowel de NVKH als de VHAN (Artsenvereniging

onverklaarbaar huilgedrag.

voor Homeopathie). Voor geïnteresseerde verloskundigen is er een beroepsvereniging: Homeopathie &Verloskunde,

Homeopathie is een betrouwbare manier om het lichaam

contactpersonen: M.J van Unen tel: 06-44211971 en

weer in balans te krijgen. Het werkt veilig en doeltreffend.

Veronique Mean tel: 06-40505966.

Naast verbetering van de “hoofdklacht” is het bijzondere

NVKH, Nieuwstraat 33, 2406TN Alphen aan de Rijn;

aan homeopathie dat er ook op andere vlakken vaak

T: 0172 499595; E: [email protected]; I: www.nvkh.nl n

positieve veranderingen merkbaar zijn. De NVKH (Nederlandse Vereniging van Klassiek Homeo­ paten) geeft verloskundigen de gelegenheid kennis te maken met homeopathie rondom hun vakgebied.

Bolle Buiken, Baren en Baby’s

Zij stelt exemplaren beschikbaar van de nieuwe folders: ‘Een gezonde start met klassieke homeopathie’ voor

Eerstelijns verloskundige en bestuurslid van de KNOV

moeders en baby’s en de kinderfolder ‘Haal het beste uit

Marianne Wigbers schreef een boek over haar belevenissen als

uw kind met klassieke homeopathie’ (voor NVKH leden

vroedvrouw in de polder van Zeewolde waar zij al twintig jaar werkzaam is. Bolle Buiken, Baren en Baby’s staat vol met

Natuurscheurkalender 2012

illustraties en de dagelijkse verhalen van het werk van een verloskundige zoals wij die

Onze tekenaar Henk van

allemaal kennen. De opbrengst

Ruitenbeek maakte 150

van het boek gaat naar

tekeningen voor de

Midwives4mothers, onderdeel

Natuurscheurkalender

van het twinningproject van de

2012. Elke dag een fris

KNOV.

groen blaadje voor 2012. De prijs is € 14,95

Bolle buiken, baren en baby´s

inclusief verzendkosten.

Uitgeverij Bornrif, Zeewolde

Te bestellen via:

ISBN 9789081733304

www.natuurscheurkalen­

Verkrijgbaar via de boekhandel of via de website

der.nl

van Marianne Wigbers: www.poldervroedvrouw.nl

TvV oktober 2011 • KNOV

41

BERICHTEN

Media “Betrouwbaar advies van ‘s werelds autoriteit op het gebied van coslapen!” William Sears, MD

Slapen met je baby is voor bijna alle culturen door bijna alle eeuwen heen altijd de norm geweest. Ook nu geldt dit nog voor veel samenlevingen. Coslapen is een vanzelfsprekendheid waarbij geen vraagtekens worden geplaatst. Er worden geen uitzonderlijke veiligheidsmaatregelen voor getroffen. Er wordt simpelweg ervaren dat dit zowel voor de baby als voor de ouders het veiligst en prettigst is. De ouders houden in de nachtelijke uren contact met hun jonge kind en kunnen snel reageren als dat nodig is. De sociale omgeving is vertrouwd met deze wijze van zorgen voor een jonge baby en geeft er geen negatief commentaar op.

james j. McKenna ph.d. bekleedt de edmund p. joyce c.s.c. leerstoel Antropologie aan de Universiteit van Notre dame in de staat indiana, Verenigde staten. hij geeft leiding aan het Mother-Baby Behavioral sleep Laboratory, een laboratorium waar het slaapgedrag van samen slapende moeders en baby’s wordt onderzocht. hij is een autoriteit op het gebied van borstvoeding in relatie tot sids en in relatie tot veilige vormen van bedding-in. Wereldwijd is hij een veelgevraagd spreker bij congressen over geneeskunde, ouderschap en beleid op deze terreinen.

James J. McKenna Ph.D.

Slapen met je baby

Slapen met je baby

Boeken à € 19,95 ex. verzendkosten zijn te bestellen via de website

James J. McKenna Ph.D.

van www.borstvoedings-

In onze moderne wereld is deze gewoonte echter overladen met vragen en schuldgevoelens. In ‘Slapen met je baby’ doet een wereldwijd erkende autoriteit op het gebied van coslapen verslag van zijn vele onderzoek.

centrumpantarhei.nl

Hij laat zien waarom simplistische aanbevelingen tegen elke vorm van coslapen wetenschappelijk gezien ongepast zijn. Daarnaast toont hij aan dat ze gevaarlijk zijn en moreel onjuist. Jim McKenna neemt de lezer mee langs de verschillende manieren van coslapen. Daarbij kan er wel of niet sprake zijn van bedding-in. Met dit boek reikt hij recente informatie aan over alle mogelijke pluspunten van coslapen. Hij onderbouwt zijn standpunten met wetenschappelijke inzichten. Dit boek legt uit waarom het een goed idee is om met je baby te slapen. Het laat zien hoe je als gezin coslapen kunt vormgeven. Een deel van het boek is daarom gewijd aan het minimaliseren van gevaarlijke situaties en risico’s.

verzendkosten (1 ex. € 2,30; Slapen met je baby

James J. McKenna Ph.D. bekleedt de Edmund P. Joyce C.S.C. leerstoel Antropologie aan de Universiteit van Notre Dame in de staat Indiana, Verenigde Staten. Hij geeft leiding aan het Mother-Baby Behavioral Sleep Laboratory, een laboratorium waar het slaapgedrag van samen slapende moeders en baby’s wordt onderzocht. Hij is een autoriteit op het gebied van borstvoeding in relatie tot SIDS en in relatie tot veilige vormen van bedding-in. Wereldwijd is hij een veelgevraagd spreker bij congressen over geneeskunde, ouderschap en beleid op deze terreinen.

2 of 3 ex. € 3,00; 4 t/m 35 ex. € 6,75)

Vertaling door Marianne Vanderveen-Kolkena IBCLC

9 789080 682030

ISBN 978-90-806820-3-0 | www.borstvoedingscentrumpantarhei.nl

omslag boek sleeping2.indd 1

10-08-11 11:22

James J. McKenna laat zien waarom simplistische aanbevelingen tegen elke vorm van coslapen weten­

Slapen met je baby is voor bijna alle culturen door bijna alle

schappelijk gezien ongepast zijn. Daarnaast toont hij aan

eeuwen heen altijd de norm geweest. Ook nu geldt dit

dat ze gevaarlijk zijn en moreel onjuist. Jim McKenna

nog voor veel samenlevingen. Coslapen is een vanzelf­

neemt de lezer mee langs de verschillende manieren van

sprekendheid waarbij geen vraagtekens worden geplaatst.

coslapen. Daarbij kan er wel of niet sprake zijn van

Er worden geen uitzonderlijke veiligheidsmaatregelen voor

bedding­in. Met dit boek reikt hij recente informatie aan

getroffen. Er wordt simpelweg ervaren dat dit zowel voor

over alle mogelijke pluspunten van coslapen. Hij onder­

de baby als voor de ouders het veiligst en prettigst is. De

bouwt zijn standpunten met wetenschappelijke inzichten.

ouders houden in de nachtelijke uren contact met hun jonge kind en kunnen snel reageren als dat nodig is. De

Dit boek legt uit waarom het een goed idee is om met je

sociale omgeving is vertrouwd met deze wijze van zorgen

baby te slapen. Het laat zien hoe je als gezin coslapen

voor een jonge baby en geeft er geen negatief commen­

kunt vormgeven. Een deel van het boek is daarom gewijd

taar op. In onze moderne wereld is deze gewoonte echter

aan het minimaliseren van gevaarlijke situaties en risico’s.

overladen met vragen en schuldgevoelens. In ‘Slapen met

Aldus de tekst op de achterzijde van dit mooi uitgegeven

je baby’ doet een wereldwijd erkende autoriteit op het

boek dat is vertaald door Marianne Vanderveen­Kolkena

gebied van coslapen verslag van zijn vele onderzoek.

IBCLC. n

Geslaagd Verloskunde Academie

Verloskunde Academie

Amsterdam

Rotterdam

Nathalie Hagen

Eline Eekman

Jinke Dijksterhuis

Simone van Herk

Aukje Gottenbos

Mariëlle Kornet

Eva Langedijk

Eveline Lenselink

Dominique de Leon Sanchez

Mariëlle Kornet

Sanne Philips

Eline van de Stap

Meike Terwindt

Madlon van Uffelen

Sanne Verwaal

Yvonne Vellekoop Door een misverstand is vorige keer de jaargroep van de afstuderende studenten van de Verloskunde Academie Rotterdam niet geplaatst. Alsnog deze sprankelende foto.

42

TvV oktober 2011 • KNOV

BERICHTEN

Next Debrah Lewis

kinderen aan congenitale defecten, veelal van cardiale

Debrah Lewis, afkomstig uit de Cariben, is afgelopen

origine. Ook endocriene en respiratoire aandoeningen

maand gekozen tot vicevoorzitter van ICM. Zij volgt

waren geassocieerd met sterfte op jonge leeftijd. Vanaf

Francis Day Stirk op die in juni op de conferentie in

6 jaar en ouder is geen relatie aangetoond tussen

Durban werd geïnstalleerd als voorzitter van ICM. Ooit

dergelijke specifieke doodsoorzaken en vroeggeboorte.

begonnen als verpleegkundige werkt Debrah Lewis

Medisch Contact, bron: Crump C, Sundquist K, Sundquist

inmiddels alweer zestien jaar als zelfstandige verlos­

J, Winkleby MA. Gestational age at birth and mortality in

kundige en heeft zij vele thuisbevallingen begeleid. Zij

young adulthood. JAMA. 2011 Sep 21;306(11):1233-40.

deed een Master Maternal-Child Health aan de befaamde Columbia University in New York en werkte een aantal

zich bevindt in Trinidad. Debrah is al jaren actief voor de

Bestuurders presenteren plan nieuwe jeugdzorg

Association of Midwives in Trinidad & Tobago. Zij was tot

Eén nieuwe overheidsinstantie moet de taken van de

haar benoeming de afgevaardigde voor de Americas in

huidige Bureaus Jeugdzorg én de Raad voor de Kinder­

het bestuur van ICM.

bescherming overnemen. Dat is het advies van deskundigen

ICM

en bestuurders in de jeugdzorg. Zij presenteerden begin

jaren in Afrika. Momenteel is ze verbonden aan het geboortecentrum Mamatoto (www.mamatoto.net) dat

september hun ontwerp voor een nieuwe jeugdbescher­

Adolescente ex-prematuur grotere sterftekans

ming. Dit plan moet een einde maken aan de bureau­

Ex-prematuren sterven eerder als kind en adolescent dan

afleggen vol papierwerk, indicatiebesluiten en wacht­

aterme geboren baby’s. Casey Crump e.a. komen tot

lijsten. Daarbij krijgen zij te maken met verschillende

deze conclusie [Crump et al 2011]. In de JAMA van

professionals: medewerkers van het Advies- en Meldpunt

20 september jl. staan de resultaten van een nationale

Kindermishandeling (AMK), de gezinsvoogd van Bureau

cohortstudie naar de zwangerschapsduur en de foetale

Jeugdzorg, een onderzoeker van de Raad voor de Kinder­

groei in relatie tot de mortaliteit na het eerste levensjaar.

bescherming, een kinderrechter, verschillende zorg­

De studie is uitgevoerd in Zweden.

inkopers, hulpverleners. Te veel, vinden de deskundigen.

Bijna 675.000 Zweedse kinderen, waarvan 28.000

Daardoor is er onvoldoende zicht op een gezin en slepen

prematuur, die in de periode 1973-1979 de leeftijd van

de problemen lang voort. Aan het einde van de rit worden

1 jaar hadden bereikt, zijn onderzocht. De ex-prematuren

kinderen daardoor vaker dan nodig uit huis geplaatst.

zijn gevolgd tot de leeftijd van 29-36 jaar.

Dat de jeugdzorg gaat veranderen, staat vast. Momenteel

Gedurende de follow-up stierven meer ex-prematuren dan

liggen de verantwoordelijkheid én de budgetten nog bij

aterme geborenen. De mortaliteit onder ex-prematuren

de provincies. In 2014 moeten die zijn overgeheveld naar

was het hoogst in de categorie 18-36 jaar. Opvallend was

de gemeentes. Hoe het nieuwe stelsel eruit gaat zien, is

dat zelfs bij late preterme neonaten (AD 34-36 weken) de

nog niet bekend. Staatssecretaris Veldhuizen van Zanten

mortaliteit als kind (53%) en als jongvolwassene (31%)

(VWS) komt binnenkort met een voorstel voor de

was verhoogd.

inrichting van het nieuwe systeem. Met hun manifest

Cardiovasculaire afwijkingen en andere malformaties

‘Appél voor een nieuwe jeugdbescherming’ hebben de

kwamen tweemaal zo vaak voor bij preterme kinderen.

jeugdzorgbestuurders een voorzet gegeven.

Hoewel aangeboren afwijkingen vaker voorkomen bij te

www.huiselijkgeweld.nl

cratie en de sterk verbrokkelde hulpverlening in het huidige jeugdzorgsysteem. Kinderen en hun ouders moeten nu vaak een lang pad

vroeg geboren kinderen, verklaart dit het toegenomen risico op sterfte bij deze groep niet volledig. Na exclusie van kinderen met congenitale afwijkingen nam de

Goede en betaalbare zorg

verhoogde kans op sterfte op de kinderleeftijd enigszins

Iedere Nederlander moet kunnen rekenen op goede zorg.

af. Het toegenomen risico op sterfte als jongvolwassen

Zorg die van hoge kwaliteit, toegankelijk én betaalbaar is.

ex-prematuur bleef ongewijzigd.

Nu, en in de toekomst. Dit is de inzet van minister Edith

In de leeftijd van 1 tot 5 jaar stierven opvallend meer

Schippers en staatssecretaris Marlies Veldhuijzen van TvV oktober 2011 • KNOV

43

BERICHTEN Zanten (VWS) voor 2012, en de jaren daarna. De Nederlandse

van deze groep op een systematische wijze peilt. Tijdens

gezondheidszorg doet het gelukkig, ook naar internatio­

een feestelijke plechtigheid in het Amsterdamse Muziek­

nale maatstaven, goed. We leven steeds langer, en ook in

gebouw aan ’t IJ, vanwege het 150-jarig bestaan van de

betere gezondheid. Dat neemt niet weg dat een aantal

verloskundeopleiding in Amsterdam, lanceerden AVAG en

problemen om een structurele oplossing vraagt.

het NIVEL daarom gisteren het Nederlands Panel Zwange­

Ondanks de financieel-economische crisis heeft het

ren (NPZ). Zwangere en pas bevallen vrouwen kunnen

kabinet besloten dat er deze kabinetsperiode € 15 miljard

straks hun mening geven over inhoud, organisatie en

meer kan worden uitgegeven aan de zorg. In Nederland

kwaliteit van de verloskundige zorg in Nederland.

blijft de zorgsector beheerst groeien. Er wordt niet

De voorbereidingen voor het panel zijn in gang gezet,

bezuinigd en overschrijdingen worden teruggehaald in de

maar er is nog behoefte aan structurele financiering.

sector waar meer geld dan afgesproken is uitgegeven.

Projectleider dr. Evelien Spelten licht de voordelen van het

De organisatie van de curatieve zorg moet klantvriendelijker

panel toe: “Met dit panel beschikken beleidsmakers en

vindt het kabinet, maar moet ook minder gaan kosten.

onderzoekers over een infrastructuur om de ervaringen

Daarbij geldt: ‘dichtbij wat kan en verder weg waar

van zwangere vrouwen met de verloskundige zorg in

nodig’. Patiënten zijn voor eenvoudige handelingen beter

Nederland te meten. Door op verschillende momenten

af en goedkoper uit in de eerste lijn. Ziekenhuizen leggen zich

dezelfde vragen te stellen, zijn ontwikkelingen in de tijd

toe op complexe zorg. Door zich te specialiseren verwacht het

in kaart te brengen. Daarnaast biedt een panel de

kabinet dat de kwaliteit van de behandeling omhoog gaat.

mogelijkheid snel in te spelen op actuele vragen.”

Om uitgaven te beheersen en kwaliteit en doelmatigheid te

Het panel gaat bestaan uit duizend zwangere of net

verbeteren, voert het kabinet voor de ziekenhuiszorg

bevallen vrouwen die drie keer een vragenlijst invullen. De

belonen naar prestatie in en wordt de vrije prijsvorming

deelnemers worden geworven bij verloskundigen en

uitgebreid naar zeventig procent van de behandelingen.

gynaecologen. In het panel zal een breed scala aan

Onderdelen van de AWBZ worden gedecentraliseerd naar de

thema’s aan bod komen die inzicht geven in de wensen

gemeente. Hierdoor kan de ondersteuning meer op maat

van cliënten over het verloop van de verloskundige zorg.

worden geboden, dichter bij de cliënt en beter afgestemd

Per peiling zal telkens een beperkt aantal thema’s centraal

op lokale mogelijkheden. De zorgkantoren worden

staan. In de eerste vragenlijst, vroeg in de zwangerschap,

opgeheven en de uitvoering van de AWBZ wordt in handen

ligt de nadruk op wensen en verwachtingen over de zorg,

gelegd van de zorgverzekeraars, waarbij de verwachting is

terwijl in de tweede vragenlijst, laat in de zwangerschap,

dat de cliënt over meer keuzevrijheid gaat beschikken.

vooral vragen gesteld worden over behoeftes en praktische

Het kabinet wil de zorg voor jeugd beter laten aansluiten op

regelingen rond de bevalling. In de vragenlijst na de

de eigen kracht van jongeren en hun ouders. Zoals overeen­

bevalling zal worden gevraagd naar ervaringen met de

gekomen in het Regeerakkoord wordt het jeugdstelsel

zorg en de zorgverleners.

ingrijpend gewijzigd. Door de verantwoordelijkheid te decentraliseren naar gemeenten hoopt het kabinet dat het

Winnaar prijsvraag

stelsel laagdrempeliger en efficiënter wordt.

Ter gelegenheid van de lancering hebben AVAG en NIVEL

www.rijksoverheid.nl, Prinsjesdag

verloskundige zorgverleners uitgenodigd eigen onder­ zoeksvragen te formuleren die aan het allereerste panel

Zwangere vrouwen aan het woord in nieuw cliëntenpanel

zullen worden voorgelegd. De Verloskundige Stadspraktijk Groningen is winnaar geworden met een reeks onder­ zoeksvragen naar de meerwaarde van één aanspreekpunt voor de zorg van de verloskundige en de gynaecoloog.

Zwangere en pas bevallen vrouwen kunnen straks hun stem laten horen over de verloskundige zorg. De Academie

44

Verloskunde Amsterdam Groningen (AVAG) en het NIVEL

Financiering

lanceerden gisteren het Nederlands Panel Zwangeren.

Het Nederlands Panel Zwangeren wordt medegefinancierd

In Nederland bevallen ruim 180.000 vrouwen per jaar en

door het NIVEL en de Academie Verloskunde Amsterdam en

wordt jaarlijks zo’n 470 miljoen euro uitgegeven voor

Groningen. Om het panel structureel te kunnen voortzetten,

verloskundige zorg en kraamzorg. In 2009 gaf de

wordt nog gezocht naar aanvullende financiering. Het NPZ

Stuurgroep Zwangerschap en Geboorte de overheid en

wordt gesteund door: de NPCF, de Consumentenbond,

zorgverleners het advies moeder en kind centraal te

NVOG, KNOV, het Ouderschap, het ministerie van VWS,

stellen in de zorg en (beter) naar hun wensen en zorg­

Zorgverzekeraars Nederland, de Academie Verloskunde

behoeftes te luisteren. Maar tot op heden bestond er

Maastricht en de Verloskunde Academie Rotterdam.

geen onderzoeksplatform dat de wensen en behoeften

AVAG en NIVEL n

TvV oktober 2011 • KNOV

BERICHTEN

Personalia Geboren

Beëindiging lidmaatschap (per 01-01-2012)

Jette Maria, dochter van Carien en Jeroen Dijkstra, Broderie 10,

Mw. C. Laing, Koogstraat 4, 1013 WT Amsterdam – WN

7609 XN Almelo

Mw. L.S. Lee, Huis te Hoornkade 25, 2282 JW Rijswijk – SL

Karel, zoon van Lotte Ouwehand en Paul van der Heijden,

Mw. L.M.A. Meerder, Tweede Loosterweg 76, 2182 CK Hillegom – VV-m

Van Reigersberenstraat 616, 1052 WH Amsterdam

Mw. S. Obdam-Walstra, CP 114, Lichinga, 90100 Niassa,

Noor, dochter van Roos en Paul Kremers-Dekkers, Damianenweg 26,

Mozambique – BTL

5491 TJ Sint Oedenrode

Mw. G.H.M. Simons-v.d. Laan, Wilhelminalaan 75, 2405 EC

Guusje, dochter van Femke en Joost Meenink-Meijerink,

Alphen ad Rijn – BL

Bronkhorsterweg 28, 7221 AC Steenderen

Mw. M. Tesselaar-van der Goot, De Weer 11, 1504 AG Zaandam – VID

Jefta, zoon van Janita en Rutger Nagel-Ruizendaal, Plecht 234,

Mw. R. van Werkhoven, Stationsplein 88, 2312 AL Leiden – VID-zhs

3751 WH Bunschoten Carlijn, dochter van Dorti Rath en Erwin van den Bosch,

SECTOR ZUID NEDERLAND

Roland Holsthof 30, 5044 PR Tilburg

Nieuw lid (m.i.v. 01-07-2011)

Eva, dochter van Hanneke en Laurens Smits, Cort van der

Mw. I. Kamerbeek, Nieuwe Tijningen 82, 5301 DA Zaltbommel – Asp

Lindenlaan 13, 3445 VA Woerden

Nieuwe leden (m.i.v. 01-10-2011)

Cas, zoon van Lotte en Rogier Vermorken, Zijpenberg 111,

Mw. N. Bisseling, Scharnerweg 98, 6224 JJ, Maastricht – Asp

3825 DN Amersfoort

Mw. E. van Geijtenbeek, Boutensstraat 3, 4819 HJ Breda – Asp

Teun, zoon van Rachel Weggeman en Edwin Slijkhuis,

Mw. L. Greten, Godfried Bomansstraat 73, 6372 KR Landgraaf – Asp

Bentinckstraat 146, 2582 TA Den Haag

Mw. J. de Jonge, Markt 27, 4318 AE Brouwershaven – Asp Mw. A. Nix, Irenehof 40, 6351 AZ Bocholtz – Asp

SECTOR NOORDOOST NEDERLAND

Mw. S. Ros, Pastoor Ribberghstraat 12, 6301 JX Valkenburg a/d

Nieuw lid (m.i.v. 01-07-2011)

Geul – Asp

Mw. J. Buizert, Sweder van Zuylenweg 59, 3553 HC Utrecht - Asp

Mw. T. Sevenich, Alexandereik 4, 6465 AX Kerkrade – Asp

Nieuwe leden (m.i.v. 01-10-2011)

Mw. E. Stevens, Kasteel Kessenichstraat 43, 6222 VL Maastricht – Asp

Mw. A. Banda, De Koop 118, 3828 RK Hoogland – Asp

Mw. A. van der Velden, Boonberg 14, 5507 NR Veldhoven – Asp

Mw. J. Dekker, Kornoeljestraat 5, 9741 JA Groningen – Asp

Mw. A. Veldhuis, Nijverheidstraat 295, 2901 AP Capelle aan den

Mw. J. Gevers, Siemertweg 3, 7587 MH De Lutte – Asp

IJssel – Asp

Mw. A.C. Hagemans, Van Broeckhuysenstr. 11, 6511 PE Nijmegen – Asp

Mw. I. Visschers, Gouverneur Houbenstraat 23a, 6107 AX

Mw. J. Meijer, Zilverzand 36, 7833 LE Nieuw-Amsterdam – Asp

Stevensweert - Asp

Mw. L. Quittner, Graaf Adolfstraat 88b, 9717 EK Groningen – Asp

Beëindiging lidmaatschap (per 01-01-2012)

Mw. E.C. Remmers, v/d Wal Strjitte 2, 9251 RH Burgum – Asp

Mw. V. Aarts, Orthenstraat 29, 5211 SV ’s Hertogenbosch – WN

Mw. D. de Roos, Dubbeldamseweg Zuid 128, 3314 JA Dordrecht – Asp

Mw. F.M.J.J. Steegmans, Fret 5, 5508 MA Veldhoven – VID

Mw. D. Ros, De Sanstraat 78, 7144 HZ Groningen – Asp

Mw. H. Vogel-Scholte, Rijksstraatweg 65, 2988 BB Ridderkerk – VID-ep

Mw. J. Scholten, De Pas 7, 6681 KC Bemmel – Asp Mw. N. Velthuizen, Graaf Lodewijkstraat 13, 6582 AW Heumen - Asp Beëindiging lidmaatschap (per 01-01-2012) Mw. G.B. Dijkstra-Boonstra- Fluessen 14, 9204 HP Drachten – VID Mw. J.E. van de Haar, P.o. Box 1503, Debre Zeit Oromia, Ethiopia – BTL Mw. L. Zachariasse, Frederik Hendrikstr. 126bis, 3583 VR Utrecht - WN SECTOR NOORDWEST NEDERLAND Nieuw lid (m.i.v. 01-07-2011)

Art. 1 Leden, die bezwaar hebben tegen de toelating van een kandidaat (aspirant-)lid, moeten hun bezwaar met redenen omkleed schriftelijk binnen één maand na het verschijnen van het officiële verenigingsorgaan bij het Bestuur kenbaar maken. Afkortingen VID – verloskundige in dienstverband; VID-ep – verloskundige in dienstverband in eigen praktijk; VID-g – verloskundige in dienstverband in gezondheidscentrum; VID-zhs – verloskundige in dienstverband in ziekenhuis; VV – vrijgevestigde verloskundige; VV-m – vrijgevestigde verloskundige in maatschap; WN – waarneemster; Asp – Aspirant lid; BL – buitengewoon lid; BTL – buitenlands lid; SL – senior lid; L – erelid

Mw. D. Heidecke, Alkmaarsestraat 14, 2587 RN Den Haag - Asp Nieuwe leden (m.i.v. 01-10-2011) Mw. J. Heijkoop, Padakker 10, 3362 JG Sliedrecht – Asp Mw. A. Huising, Nesse 6, 2771 VW Boskoop – Asp Mw. W.J. van Leeuwen-Kruithof, Valeriussingel 98, 3335 CG Zwijndrecht – Asp Mw. M. van Pauderoyen-Vink, Sonate 15, 3335 BK Zwijndrecht – Asp TvV oktober 2011 • KNOV

45

46

TvV oktober 2011 • KNOV

Congres/cursus Gentle Birth Guardian Holistic Training; Barbara Harper Gynaecologie voor verloskundigen ‘Bouwen aan vertrouwen’ voor verloskundigen en gynaecologen Workshop to explore the research, expand your practice and stimulate your creativity with music, movement and more Uitwendige versie Het ‘Spiegelsymposium’ Gynaecologie voor verloskundigen Hygiëne en infectiepreventie & Reanimatie volwassene (incl. zwangere) Coachend naar gedragsverandering, Communicatie met Affectie Veilige hechting Afscheidsymposium Jos van Roosmalen De Moeder het kind van de rekening 2e Symposium Grootstedelijke Perinatale Gezondheid V-MIS training Uw praktijk en marketing GEMOET cursus Kindermishandeling; hoe zorgvuldig te bespreken? Scholingsdag voor Praktijkassistentes: Klacht of kwaal? Neonatale gehoorscreening en reprotoxische stoffen Geneesmiddelen & Congenitale afwijkingen tgv schadelijke stoffen Medisch ondernemen: verzuimbeheer Extra Scholing CTG Visie ontwikkelen Preconceptiezorg Zorg voor borstvoeding 15 jaar/afscheid Adrienne de Reede Health check mania? Najaarssymposium Spiritualiteit & Zwangerschap (lezing) Baringspijn vanuit een neurowetenschappelijk perspectief Stuurgroepadvies; Huisbezoek & continue begeleiding Lareb bijwerkingendag 2011 Workshop Rebozo-techniek Landelijk symposium over perinatale sterfte en audit. Perinatale audit:de eerste verkenningen Leiden Rotterdam Utrecht Maastricht Gouda Nijmegen Eindhoven Utrecht Rotterdam Zwijndrecht Amsterdam Leenderstrijp Rotterdam Driebergen Amsterdam Amsterdam Haarlem Nijmegen Utrecht Bussum Lunteren

04-11-2011 04-11-2011 04-11-2011 04-11-2011 04-11-2011 08-11-2011 10-11-2011 10-11-2011 15-11-2010 15-11-2011 16-11-2011 17-11-2011 17-11, 24-11-2011 17-11-3011 18 -11-2011 19-11-2011 19-11, 02-12,12-12-2011 24-11-2011 24-11-2011 25-11-2011 25-11-2011

www.boerhaavenet.nl aangevraagd www.scem.nl aangevraagd www.stivoro.nlprofessionals 3 uur www.av-m.nl www.inzwang.nl 6,5 uur www.av-m.nl www.av-m.nl www.rivm/pns Aangevraagd www.va-r.nl 7,5 uur www.stichtingkoel.nl 6 uur www.vrouwenzorg.nl 9 uurt www.dockwerk.nl 6,5 uur www.va-r.nl 16 uur [email protected] aangevraagd www.nspoh.nl aangevraagd www.inspirerendleven.nl www.stichtingiton.nl 16 uur en 5 uur www.av-m.nl www.bijwerkingendag.nl www.pan-symposium.nl http://www.perinataleaudit.nl aangevraagd

Amsterdam Rotterdam www.va-r.nl 16 uur Houten www.talmor.nl 6,5 uur Rotterdam www.medischenascholing.nl aangevraagd Rotterdam www.va-r.nl 6,5 uur Utrecht www.einders.nl score 12 uur Zoetermeer www.welada.nl

28/29-10-2011 31-10, 29-11, 20-12-2011 31-10-2011 02-11-2011 03-11-2011 03-11, 10-11-2011 3-11-2011

info accreditatie oerbronworkshops.webklik.nl www.medischenascholing.nl aangevraagd www.tara.nu aangevraagd

plaats Bussum Alkmaar Driebergen

datum 26/30-10-2011 27-10-2011 27-10, 24-11,15-12-2011

395,17,50 585,265,- / 250,295,- / 147,50 120,- / 155.175,- / 125,-

179,- / 199,120,140,250,270,- / 250,170,- 155,geen 260,525,139,495,500,-

250,1650,265,195,380,- / 360,450,25,-

kosten (€) 1060,195,995,-

Uitgebreide informatie over de in dit overzicht opgenomen cursussen, congressen en symposia vindt u op de website van Kennispoort Verloskunde: www.kennispoort-verloskunde.nl of op de in de tekst aangegeven websites.

Congres en Cursus BERICHTEN

Symposium Zorg Rond de pasgeborene Obstetric Medicine XVI - eerste lijn. Raakvlakken tussen de eerste en tweede lijn in de vorm van casus Hechten Stagewerkbegeleiding I Assisteren bij verloskundige complicaties bij de partus Infectieziekten in de zwangerschap: algemeen beeld, consequenties & beleid EBM voor dummies Scholing CTG & beoordeling Interpretatie Cursus foetale bewaking Psychiatrische kennis en vaardigheden voor de Praktijk Praktijkhouder als werkgever Scholingsdag voor Praktijkassistentes: pijn en bloedverlies Stuurgroepadvies; De verloskundige als casemanager European Master Science in Midwifery (EuMScM): Public Health and Midwifery Efficiënt administratie voeren Kennispoort Congres Praktijkorganisatie Scholingsdag voor Praktijkassistentes: pijn en bloedverlies eerste helft, kinderziektes Stagewerkbegeleiding II Hoe lees ik mijn balans / V&W rekening Kindermishandeling; hoe zorgvuldig te bespreken? Psychiatrische kennis en vaardigheden voor de Praktijk Post HBO basisopleiding echoscopie Scholingsdag stagebegeleiders Obstetrie en Neonatologie Congres (ObNeo) “Een goed begin” Kinderwensspreekuur: verlsokundigen geven Preconceptiezorg Hechten van een episiotomie of ruptuur European Master Science in Midwifery (EuMScM) : Empowering midwives for the autonomous profession Scholingsdag stagebegeleiders Scholingsdag stagebegeleiders Coachend naar gedragsverandering, Communicatie met Affectie Psychiatrische kennis en vaardigheden voor de Praktijk Refereerdag Maastricht Intracutaan hechten 12th ESC Congress - Myths and misconceptions versus evidence on contraception www.av-m.nl 16 uur www.va-r.nl www.va-r.nl 5 uur

Eindhoven Rotterdam Rotterdam

10-04-2012 19-04-2012 Nijmegen 19-04-2012 Eindhoven 12-05, 19-05-2012 Eindhoven 04-06, 25-06-2012 Biezenmortel 08-06-2012 Maastricht 14-06-2012 Eindhoven 20/23-06-2012 Athene, Griekenland

www.av-m.nl www.av-m.nl www.av-m.nl www.einders.nl www.kosterenbrekelmans.nl www.av-m.nl www.av-m.nl http://www.escrh.eu/

19-01, 02-02-2012 Eindhoven www.av-m.nl 30-01-2012 www.av-m.nl 31-01-2012 Nijkerk www.peterkluiterstrainingen.nl 03-02-2012 Utrecht 09-02-2012 Nijkerk www.peterkluiterstrainingen.nl 09-02-2012 Eindhoven www.av-m.nl 14-02, 06-03,03-04, 24-04-2012 Eindhoven www.av-m.nl 16 uur 15-02-2012 Nijkerk www.peterkluiterstrainingen.nl 01-03-2012 Eindhoven www.av-m.nl 05-03, 26-03-2012 Biezenmortel www.kosterenbrekelmans.nl 14 uur 06-03/ 11-10-2012 Maastricht www.av-m.nl 08-03-2012 Utrecht www.av-m.nl aangevraagd 8/9-03-2012 Veldhoven www.obneo.nl aangevraagd 15-03, 29-03-2012 Eindhoven www.av-m.nl 16 uur 27-03-2012 Maastricht www.av-m.nl aangevraagd

Utrecht www.av-m.nl 750,- / 720,Amsterdam www.vrouwenzorg.nl 9 pt Utrecht Biezenmortel www.kosterenbrekelmans.nl 14 uur Nijkerk www.peterkluiterstrainingen.nl Nijmegen www.av-m.nl

aangevraagd 4 uur

www.scem.nl www.va-r.nl

Ede Rotterdam

aangevraagd

01-12-2011 07-12-2011 08-12, 12-01, 26-01, 16-02-2012 09-12-2011 13-12-2011 13-12, 10-01-2012, 24-01-2012 15-12-2011 11-01-2012 13-01, 03-02-2012 19-01-2012 19-01-2012

www.scem.nl

Ede

28-11-2011

500,geen geen 450,425,geen 230,- / 215,-

500,90,- / 370,-

geen 105,270,- / 250,425,2.500,- / 2.375,geen

105,170,- / 155,-

500,- / 480,500,105,-

139,90,425,210,170,- / 155,-

geen 131,50 260,-

159,- / 179,285,- / 270,-

85,- / 100,-

BERICHTEN

TvV oktober 2011 • KNOV

47

Onze balans?

Geven en krijgen Het KNOV-congres ligt weer achter ons. Kernwoorden van deze dag waren trends en balans. Waar ligt het juiste evenwicht? Moeders voor Moeders zoekt ook continu de juiste balans. Die tussen geven en krijgen. Tussen de deelneemsters aan Moeders voor Moeders en de wensouders die wij proberen te helpen. Helpt u ons helpen? Als verloskundige weet u vaak als één van de eersten wanneer een vrouw zwanger is. Hét moment om de zwangere vrouw te attenderen op Moeders voor Moeders. Kunnen we op u rekenen? Onze missie Moeders voor Moeders wil stellen met vruchtbaarheidsproblemen helpen. Daarvoor zamelen wij urine in van vroegzwangere vrouwen. Uit deze urine winnen we het hCG-hormoon. Van dit hormoon worden geneesmiddelen gemaakt voor vruchtbaarheidsbehandelingen. Moeders voor Moeders maakt deel uit van MSD.