Verloskundigen. Tijdschrift voor. februari Uitgave van de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen

Tijdschrift voor

Verloskundigen

februari 2012 Uitgave van de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen

37e jaargang

financieel adviseurs voor verloskundigen Sibbing & Wateler is een onafhankelijk financieel adviesbureau, gespecialiseerd in de praktijkbegeleiding van vrije medische beroepsbeoefenaren, waaronder verlos kundigen. Wij bieden u een gevarieerd dienstenpakket voor al uw financiële zaken, nu en in de toekomst.

Telefoon: (0318) 544 044 - www.sibbing.nl

de Dag van de Assistent 2012 Praktijkhouders opgelet! De Dag van de Assistent is weer in aantocht! Voor wie:

Wat gebeurt er met de stapels en de telefoontjes als uw assistente ziek of op vakantie is? Denk eens aan alle details die de assistente voor u bijhoudt. Bent u ook zo blij met uw assistente? Wat TALMOR betreft is het weer tijd voor de jaarlijks terugkerende ‘Dag van de Assistent’ Inmiddels organiseert TALMOR al voor het derde opeenvolgende jaar ‘de Dag van de

Wanneer: Hoe laat: Waar: Kosten : Meer info:

Assistent’. De mensen die bij TALMOR werken komen voor een groot deel uit de zorg en weten hoezeer een maatschap of praktijk steunt en leunt op de assistente(s).

Inschrijven:

Alle assistenten uit praktijken in de eerstelijns gezondheidszorg 29 mei 2012 9:30 – 17:00 Het Klooster Amersfoort €165,www.talmor.nl of mail naar [email protected] www.talmor.nl

Nu zijn wij als TALMOR een lerende organisatie die graag van ieder feestje ook iets maakt om van te groeien, een gelegenheid die voor langere duur impact heeft dan alleen op de dag zelf. Vandaar in de ochtend leren en in de middag verwennen, met tussendoor een heerlijke lunch en zoveel mogelijk kleine verrassingen op een mooie sfeervolle locatie. We bieden 13 workshops aan waarvan elke assistent er twee kan volgen. Dit jaar voor het eerst met accreditatiepunten voor doktersassistenten!



        €       

Polderweg 3-154 / 1093 KL Amsterdam / Tel: 020-5979877 / E-mail: [email protected] / Website: www.talmor.nl

INHOUD

TijdschrifT Geachte mevrouw de minister

ONdErWijs

5

Wil van Veen

Voorkomen is beter dan genezen

6 7

Angela Verbeeten

Bestuurlijke zaken

8

Jos Becker Hoff en Fennie Posthumus

Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding i huid op huidcontact

10 12 15

Kristel Zeeman

Let op! herregistratie wet BiG voor verloskundigen KNOV-praktijkaccreditatie: continu werken aan kwaliteit

17 18

Judith Ruijs

healthy Pregnancy 4 all

20

Relinde van der Stouwe

Vraag van de maand

21

[email protected]

23

Onderzoekers en praktijk ontmoeten elkaar bij Kennispoort Verloskunde

39

25

Perinatale audit: wat vindt de zorgverlener er zelf van?

26

Birgit van der Goes

29


30

Relinde van der Stouwe en Wil van Veen

afgestudeerd Master Medische spiegels in de verloskundige zorg

KN

Bes Jos

41 43

Prin

Ang

Em

iNNOVaTiEf

Fran

45

Mid

Erik Weijers

47 48

Wist u dat? centeringPregnancy

W

Inger Aalhuizen en Marlies Rijnders

Bes

Erna

PraKTijK

Vra een

49

Onweer Beppie Benschop

de werkplek van Westerkade 24, Utrecht

help

50

Ove de

Wil van Veen

Vijf minuteninterview met anique Welmerink

55

Reli

Suze Jans

56

Tie een

ATM

iNTErNaTiONaaL

WETENschaP

33

abo

59

Jann

Erna Kerkhof

hoe bevalt Europa? Verloskunde in de EU; België

intr

61

Suz

fOrUM frans verloskundigen hebben het moeilijk Niet helpen? dan maar geven!

On inte

63 63

Hele

Pro voo

BErichTEN Nieuwe media

Kennispoort Verloskunde

Wil

Nic van Son en Els Koelewijn

Wat je van ver haalt, is misschien wel lekker

3e Landelijke conferentie pre- en neonatale screeningen

Geboren als een zucht, verdwenen als een schaduw

Van

Imke Rosink / Wil van Veen


Perinatale audit en PaN

38

ach, vroeger...

ThEMa resultaten uit de eerste landelijke perinatale audit

Geslaagden in Maastricht

Twitter in de nacht

Wilma van Driel en Nicole Burleson Cambridge

hoe meet u de bloeddruk

37

Suze Jans

Kristel Zeeman

Eerstelijns verloskunde: laat zien hoe het moet met ZiZo

Birthplace, meer dan een cohortstudie Suze Jans

KNOV subsidie promotieonderzoek

Ti

NEXT congres en cursus Personalia in Memoriam jan henk Oldenziel

65 68 69 70 71 TvV februari 2012 • KNOV

Ger

Gen

Lolk

Ken

3

TIJDSCHRIFT Redactie Relinde van der Stouwe, Suze Jans, Wil van Veen (hoofd- en eindredactie), Kristel Zeeman Medewerkers februari 2012 Mieke Beentjes, Beppie Benschop, Nicole Burleson Cambridge, Ton van de Coevering, Mariël Croon, Serena Debonnet, Maudy Dettingmeijer, Wilma van Driel, Birgit van der Goes, Jos Becker Hoff, Lieve Huybrechts, Katja van Ieperen, Tirza Janssen, Erna Kerkhof, Els Koelewijn, Anne Niset, Fenny Posthumus, Joëlle Renders (corrector), Marlene Reyns, Imke Rosink, Judith Ruijs, Henk van Ruitenbeek, Greta Rijninks, Nic van Son, Joeri Vermeulen, Laetitia van Wetten, Eric Weijers, Anique Welmerink, Jolanda Zocchi Redactieadres Tijdschrift voor Verloskundigen Wielingenweg 318, 1826 BX Alkmaar E: [email protected] E: [email protected] T: 0653359153 Facebook: Tijdschrift voor Verloskundigen Abonnementen, personalia en adreswijzigingen KNOV, Jolanda Zocchi Postbus 2001, 3500 GA Utrecht T: 030 282 3115, F: 030 282 3101 E: [email protected] Personeelsannonces Wil van Veen T: 06 53359153 E: [email protected] Advertentie-exploitatie Ovimex bv, Frank Dijkman T: 0570 674240 E: [email protected] Vormgeving Annemiek Voogd, Ovimex bv Druk Ovimex bv, Deventer Abonnementsprijzen Abonnementsprijs voor niet-leden van de KNOV: 3 132,- per jaar (10 nummers); Europa 3 158,-; buiten Europa 3 185,-. Voor studenten (buitenlandse opleiding): 3 106,Los nummer: 3 17,Voorzitter KNOV Angela Verbeeten Foto’s Beata Bosma, Alkmaar Carien van Leeuwen, Amsterdam Arno Massee, Rijnsaterswoude Hans Oostrum, Den Haag Albert Posthumus, Katwijk Nicole Romijn, Den Haag Lucia Serra, Grou Erik Speckmann, Weesp © 2012 Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen Mercatorlaan 1200, 3528 BL Utrecht T: 030 282 3100 Oplage: 3950 ISSN 0378-1925

4

TvV februari 2012 • KNOV

Cover foto Laetitia van Wetten is verloskundig werkzaam in het OLVG in Amsterdam. Zij volgt daarnaast de opleiding aan de Vrije Academie ’t Pad. Zij wil psychosociaal beeldend therapeut worden en dat integreren in haar leven als verloskundige. ‘Maar ik vind het kunstzinnig bezig zijn zo leuk, dat ik in het derde jaar de kunstzinnige richting ben gaan volgen.’ Haar werkstuk op de cover was oorspronkelijk een lijnoefening op een groot vel papier. Dat heeft zij in stukken gescheurd en daarvan een nieuwe compositie gemaakt. Zo ontstond [cursief]De Geboorte.[cursief] ‘Kijk, het kind is geboren uit de helende groene schoot van de moeder, het is een nog bijna ongeschonden blad. De moeder heeft zichzelf gevormd en kleur gegeven. Ze kan dit prille moment nog geen handen en voeten geven, maar reikt er wel naar uit. Tegelijkertijd kun je er een gezicht in zien, dat vol verbazing kijkt naar het wonder dat zich net voltrokken heeft.’

Het Tijdschrift voor Verloskundigen wordt uitgegeven door de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV), opgericht op 22 september 1975. De vereniging is tot stand gekomen uit een fusie van de Bond van Nederlandse vroedvrouwen (opgericht 8 juni 1926) en de Nederlandse R.K. Vereniging van Vroedvrouwen (opgericht 8 juli 1921). De KNOV stelt zich ten doel de bevordering van de verloskundige zorg in zijn geheel in Nederland, de versterking van de positie die de verloskundige daarin inneemt, alsmede de belangenbehartiging van alle verloskundigen in Nederland. Een van de manieren om dit doel te bereiken, is het uitgeven van het Tijdschrift voor Verloskundigen. Het Tijdschrift voor Verloskundigen is in de eerste plaats een vakblad op het gebied van de verloskunde en verwante wetenschappen. Het beoogt verloskundigen op de hoogte te stellen van relevante feiten en ontwikkelingen. Daarnaast is het een forum voor discussie over de verloskunde en verwante disciplines. In het redactionele beleid wordt ernaar gestreefd een zo ruim mogelijke reeks aan onderwerpen te behandelen. In de tweede plaats is het Tijdschrift voor Verloskundigen een verenigingsorgaan en als zodanig een middel voor het hoofdbestuur van de KNOV om in contact te treden met de leden. In dit kader dient het Tijdschrift voor bestuur en leden als forum om van gedachten te wisselen. Inzenden kopij en advertenties De redactie nodigt de lezers uit om reacties, artikelen en opiniebijdragen in te zenden. Bij voorkeur speciaal voor het Tijdschrift voor Verloskundigen geschreven kopij, maar ook elders aangeboden of gepubliceerde bijdragen zijn welkom; onder vermelding van bladtitel, jaargang en nummer. Kopij aanleveren als platte tekst, dus zonder speciale bekopping, voetnoten, paginacijfers, tabs, tabellen en ontdaan van hyperlinks, in Word via e-mail: tvv@ knov.nl. Van tabellen of grafieken daarom alleen de onderzoeksgegevens aanleveren; deze worden door de vormgever opgemaakt. Referenties in de tekst tussen vierkante haakjes (geen superscript). Beeld apart aanleveren, bij voorkeur digitaal en in hoge resolutie. Bij tekstwijziging pleegt de redactie overleg. Ingezonden brieven worden zo nodig bekort. De KNOV en de redactie zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van geplaatste reacties en opiniebijdragen. Het auteursrecht van artikelen berust bij de individuele auteur. Citeren met bronvermelding is toegestaan, mits binnen de wettelijke regels. Overname van (langere delen van) artikelen is uitsluitend toegestaan na toestemming van de redactie en de auteur. Personeelsadvertenties van leden voor het volgende nummer tot 27 februari 2012. Gelieve bij de plaatsingsopdracht het gewenste formaat en het factuuradres te vermelden. Voor commerciële advertenties: zie colofon. Het tweede nummer verschijnt op 13 maart 2012.

REDACTIONEEL

Geachte mevrouw de minister, per 1 januari jl. kregen wij de derde tranche van 11% op ons norminkomen. Dat is een behoorlijke klapper, maar terecht, want sinds mensenheugenis was het sappelen in ons vak. Daarom nam uw voorganger het goede besluit om op advies van de NZa ons norminkomen te verhogen met 40%. 40%! Kunt u nagaan waar wij vandaan kwamen… Een verdere verlaging van de normpraktijk dan naar 105 zorgeenheden zat er toen niet in en dat heeft nog altijd gevolgen voor de kwaliteit van zorg, een norm van 80 beschouw ik als normaal, maar daar gaat het vandaag niet om. Ik kom daar nog wel eens op terug. Trouwens, dat de verhoging van ons norminkomen stapsgewijs gebeurde, was ook niet terecht, maar je kunt niet overal over zeuren. In de afgelopen jaren hebben u en uw voorgangers ons en andere eerstelijners verzocht om bepaalde taken over te nemen uit de tweede lijn. Natuurlijk deden wij dat graag, want het past in onze filosofie ‘in de eerste lijn wat kan, in de tweede lijn wat moet’. Zo hebben wij een redelijk deel van bijvoorbeeld de diagnostische echo’s voor onze rekening genomen. Wij hebben daarin flink

agenda 16 februari 2012 Cursus Toetsgroepbegeleider, dag 1

geïnvesteerd, door studie en apparatuur. De kosten die wij daarvoor maakten, waren getarifeerd en die hebben wij natuurlijk gedeclareerd. U hebt, dankzij onze inzet en die van andere eerstelijners, daarmee vele miljoenen bespaard. In het najaar presenteerde u ons een rekening: wij zouden met tien miljoen euro

6 maart 2012 Cursus Toetsgroepbegeleider, dag 2

ons budget hebben overschreden. Hoe, wat en waarom, dat wist u ons toen

12 maart 2012 Kringvoorzittersoverleg

kwam terug op uw uitspraak: het waren er geen tien maar zes. Nou, dat was

20 maart 2012 Cursus Toetsgroepbegeleider, dag 3

gedacht hebben. Weer wat later herriep u de zes en maakte er twee van; twee

21 maart 2012 Regionale Bijeenkomst APELDOORN ‘Van wij/zij-denken naar wij-denken’ Vooraf: MIO Actief baren

zo’n vijftig uur in de week en dit nog los van de diensten die wij nu eenmaal

26 maart 2012 Regionale Bijeenkomst HOUTEN ‘Van wij/zij-denken naar wij-denken’ Vooraf: MIO Actief baren

miljoen euro voor ons veel geld is. We zijn met nog geen 2000 vrouwen en

28-29 maart 2012 Training Kringbestuurders, dag 1 en 2

niet te vertellen. Begrijpelijk, want het moet voor u een hele schok zijn geweest. Zulk misselijk calculerend gedrag van ons kon u maar moeilijk waarderen. Maar u nog veel voor zo’n kleine beroepsgroep, ‘ze doen het toch maar’ zal u misschien miljoen is nog veel, hoor! Weet u, wij zijn maar een kleine beroepsgroep. Wij werken hard, als zelfstandigen moeten draaien omdat geboortes zich 7 keer 24 uur aandienen. Dat komt door die niet voldoende verlaagde norm, maar we worden sinds 1 januari 2012 nu eindelijk redelijk betaald voor de meeste van die uren. Blijft staan dat twee mannen die dit moeten opbrengen. Dat kost ons toch duizend euro, bijna tien euro per cliënt. In uw budget stellen wij hoegenaamd niets voor. We kosten u nog geen 0,254%. Maar we zijn natuurlijk de beroerdsten niet. Als u ons nu uitlegt waar we hebben overschreden, dan maken wij een actieplan om te voorkomen dat wij u dit volgend

2 april 2012 Regionale Bijeenkomst BREDA ‘Van wij/zij-denken naar wij-denken’ Vooraf: MIO Actief baren

jaar weer aandoen.

4 april 2012 Regionale Bijeenkomst DRACHTEN ‘Van wij/zij-denken naar wij-denken’ Vooraf: MIO Actief baren

komt van u w departement geen antwoord. Nu zijn er kwade tongen die

11 april 2012 Regionale Bijeenkomst WEERT ‘Van wij/zij-denken naar wij-denken’ Vooraf: MIO Actief baren

Mevrouw de minister, onze beroepsvereniging heeft aan u en uw ministerie bij herhaling mondeling en schriftelijk gevraagd naar de onderbouwing van die twee miljoen euro. Helaas, er beweren dat u het gewoon echt niet weet, dat u maar wat roept en doet. Dat u alles maar laat gebeuren, op z’n beloop laat; marktwerking noemt u dat. Maar dat wil ik niet geloven, want dan zou het gaan om onbehoorlijk bestuur, toch? n Wil van Veen Hoofdredacteur


5

KNOV

Meld je aan voor de subsidie van een promotieonderzoeksproject! Voor de ontwikkeling van wetenschappelijk topkader biedt de KNOV voor enkele verloskundigen de mogelijkheid om via open competitie mee te dingen naar een subsidie voor een promotiebeurs.

Procedure De aanvraagprocedure bestaat uit twee fasen: • De vooraanmelding • De subsidieaanvraag De Wetenschapscommissie van de KNOV beoordeelt de

Voor wie?

vooraanmeldingen op relevantie voor het wetenschaps-

• U bent verloskundige en lid van de KNOV

domein fysiologische verloskunde, kwaliteit van het

• U hebt ten minste een MSc, MA of MBA in verloskunde,

onderzoeksvoorstel en motivatie van de kandidaat. De

gezondheidswetenschappen, sociale wetenschappen of

commissie geeft advies over het al dan niet uitwerken van

aanpalende wetenschapsvelden; of aantoonbare ervaring

de vooraanmelding tot een subsidieaanvraag. De

met het verrichten van wetenschappelijk onderzoek

subsidieaanvragen worden beoordeeld op kwaliteit van

• U hebt expliciet interesse in en bent gemotiveerd tot

het onderzoeksvoorstel, de toegepaste methodologie en

het verrichten van wetenschappelijk onderzoek en u

de haalbaarheid van het promotietraject. Het maximale

wilt promoveren.

jaarbudget bestemd voor promotiebeurzen bepaalt hoeveel subsidieaanvragen gehonoreerd worden.

De KNOV roept verloskundigen op een vooraanmelding in te dienen voor een promotieonderzoeksproject. Kandidaten worden naast bovenstaande formele eisen geselecteerd op basis van hun CV en academische referenties. Het promotietraject kan zowel fulltime (4 jaar) als parttime ingevuld worden. Er zijn verschillende criteria voor de subsidieverstrekking aan eerstelijns verloskundigen, klinisch verloskundigen en verloskundigen in dienst van onderzoeksinstituten of opleidingen (zie website).

6

Ga naar de KNOV website of de website van Kennispoort voor meer informatie en het formulier van de vooraanmelding. de deadline voor het indienen van de vooraanmelding is 31 maart 2012

Het is tevens mogelijk om een subsidie aan te vragen voor het

Namens de Wetenschapscommissie KNOV

afronden van uw lopende promotietraject, indien u daarvoor

Drs. Greta C. Rijninks-van Driel, Secretaris

geen andere externe financiering hebt kunnen krijgen.

[email protected] n


KNOV

Voorkomen is beter dan genezen De Raad voor de Volksgezondheid (RVZ) bracht vorige maand zijn rapport Preventie van welvaartsziekten uit. De boodschap is dat de overheid haar verantwoordelijkheid moet nemen voor een gezonde opvoeding van kinderen. Dat is niet betuttelend -zoals de huidige regering redeneert- maar hard nodig. Al was het maar omdat we ons niet de luxe van veel vermijdbare ongezondheid kunnen veroorloven. Aan het begin van de zwangerschap wordt de kiem gelegd voor ziektes die zich pas later openbaren: astma, suikerziekte en hart- en vaatziekten. Maar dat wist u al lang. Ook de oplossingen zijn bekend: gezond eten en bewegen, overgewicht voorkomen, matig alcoholgebruik, niet roken, op tijd stoppen met medicatie en foliumzuur slikken. Wonen in een veilig huis en in een gezonde wijk helpt. De risicogroepen zijn bekend, maar we zijn niet goed in het bereiken ervan. Juist bij vrouwen die ongezond leven, ontbreekt het besef dat zij er zelf iets aan kunnen doen. Als een zwangere zich bij haar verloskundige meldt is het optimum voor preventie voorbij. Er moet meer aandacht komen voor preventie, zegt de RVZ. Ja, duhh! Ook dat

Vervolg agenda 16 april 2012 Regionale Bijeenkomst ROTTERDAM ‘Van wij/zij-denken naar wij-denken’ Vooraf: MIO Actief baren

wisten wij al lang. In 1995 verscheen het KNOV Standpunt Preconceptiezorg. Een kwart van de verloskundige praktijken biedt sindsdien het kinderwensspreekuur aan maar daarna bleef het stil. Met het huidige budget (geen) en financieringsstromen (verloskundigen wachten op minister en verzekeraars) gaat het niet hard. Moeilijke doelgroepen worden niet bereikt.

18 april 2012 Regionale Bijeenkomst AKERSLOOT ‘Van wij/zij-denken naar wij-denken’ Vooraf: MIO Actief baren

Nieuw is dat de RVZ stelt dat gemeenten en zorgverzekeraars in wijk of buurt

20 april 2012 Platform Internationaal & Twin to Twin

budget aan preventie moeten gaan besteden en de minister wordt opgeroepen

5 mei 2012 Internationale Dag van de Vroedvrouw

het betuttelend zou zijn. Een besluit met dure gevolgen, zegt de RVZ. En een

samen moeten werken aan preventie van welvaartsziekten. Publieke gezondheidszorg (preconceptiezorg) en curatieve zorg (zwangerschapscontroles) worden niet langer gezien als aparte domeinen. Zorgverzekeraars zullen een deel van hun taken op te nemen. De vorige minister reserveerde een budget voor preconceptiezorg, maar de huidige minister zette daar een streep door met als argument dat beetje dom…

1-7 augustus Borstvoedingsweek

En u? Curatieve zorg is een vertrouwd domein voor verloskundigen. Maar is preventie

20 mei 2012 10e Marikenloop, Nijmegen

zegt u: eerst geld zien? Ook daarop geeft de RVZ een antwoord: er komt budget

15 juni 2012 Algemene Ledenvergadering 27 augustus 2012 Twin to Twin 10 september 2012 Kringvoorzittersoverleg 2 oktober 2012 Training Kringbestuurders, dag 3 16 november 2012 Algemene Ledenvergadering 19 november 2012 Twin to Twin Kijk voor meer informatie in de rubriek Congres en Cursus achter in dit tijdschrift of op www.kennispoort-verloskunde.nl

dat ook? Bent u bereid om toekomstige zwangeren op te zoeken in de wijk? Wat beschikbaar voor gezamenlijke actieplannen, onder voorwaarden van financieel en gezondheidsrendement. Dat is in gewoon Nederlands: blijf niet afwachten maar kom in actie. Ga praten met gemeente en zorgverzekeraar. Laat zien dat met preventie en actie vóór de zwangerschap het hoogste rendement te bereiken valt. Er zijn inmiddels, met steun van ROS en KNOV, veel slagvaardige regionale samenwerkingsverbanden van verloskundigen ontstaan. Vaak met zorgverleners uit de tweede lijn. Het is tijd nu een slag richting gemeenten te slaan. Effectieve preconceptiezorg voorkomt verwijzingen tijdens de zwangerschap voor bijvoorbeeld adipositas, groeiachterstand en hypertensieve aandoeningen. Hebt u al een afspraak gemaakt met uw wethouder voor zorgzaken? Angela Verbeeten Reageren op dit verhaal? Discussieer mee op het KNOV Forum: Voorkomen is beter dan genezen http://leden.knov.nl/forum n TvV februari 2012 • KNOV

7

KNOV

Bestuurlijke zaken KNOV bestuur gaat op werkbezoek in de kringen Jos Becker Hoff en Fennie Posthumus Het bestuur van de KNOV verkleint de afstand naar de regio. Het laat zich tijdens werkbezoeken aan kringen informeren over lokale en regionale ontwikkelingen. Het eerste werkbezoek vond plaats bij de kring Leiden en omgeving op 19 januari 2012. Angela Verbeeten, Linda Rentes, Marianne Wigbers en Jos Becker Hoff gingen in gesprek met Fennie Posthumus, Eline Schaake, Manon

© Albert Posthumus, Katwijk

Hoogervorst en Jarieke Heemskerk van het kringbestuur. Dit eerste werkbezoek is gekoppeld aan de formele oprichting van de coöperatie van alle praktijken in deze kring, genaamd LEO. De kringvertegenwoordigers lichten de aanleiding voor en achtergronden van het oprichten der coöperatie toe. De verzelfstandiging van het echocentrum, de intensievere samenwerking van de – in eerste instantie – drie ziekenhuizen in Leiden en de gesprekken met de kraamzorg over

Angela Verbeeten overhandigde zojuist een schaakspel aan de voorzitter van de Kring Leiden, Fenny Posthumus. LEO zal zich niet van het bord laten spelen!

de opvang van het ontstane capaciteitstekort aan verpleegkundigen, vormde de belangrijkste aanleiding voor het De oprichting van de verloskundige coöperatie LEO is een feit.

initiatief tot een coöperatie. Het wordt niet onder stoelen

Iedereen heeft haar handtekening gezet. Feest!

of banken gestoken dat het veel inspanning, energie en

Een glas, een speech en toen een eigen lied op de melodie van

overtuigingskracht heeft gevraagd van het kringbestuur

- hoe kan het anders –: We are the champions.

8


KNOV om alle praktijken mee te krijgen. Er is nu breed gedragen tevredenheid over het bereikte resultaat en ze hebben hooggespannen verwachtingen over het effect van de

Borstvoedingscertificering verloskundige praktijken

coöperatie. De KNOV geeft het bestuur van de coöperatie (lees: bestuur van de kring) het advies om de kosten en

De KNOV neemt deel in de BFHI-raad (Breastfeeding

opbrengsten in tijd, geld of in welke vorm dan ook, goed

Friendly Hospital Initiative). De BHFI-raad wil bereiken

in kaart te brengen voor alle leden.

dat alle instellingen die ouder- en kindzorg bieden,

In het ontwikkelingsproces zou de ondersteuning van de

kwalitatief goede zorg rond borstvoeding verlenen om

KNOV misschien intensiever hebben kunnen zijn, zo geeft

zo bij te dragen aan een betere gezondheidsuitkomst

de kring Leiden aan. Zij adviseren de KNOV een duidelijk

voor jonge kinderen en hun moeders in Nederland.

persoonlijk aanspreekpunt bij de KNOV te organiseren waar vragen rondom coöperaties en dergelijke kunnen worden gesteld. De komende tijd moet ook aandacht worden besteed aan de kaders van de mededinging (NMa) waarbinnen kan worden gewerkt. Ook is in het gesprek de vraag aan de orde gekomen of de ontwikkeling naar een extra dimensie in de verloskundige organisatie met coöperaties, gevolgen kan danwel moet hebben voor de wijze waarop de vereniging is georganiseerd. Het antwoord hierop zal in de loop van 2012 moeten worden gegeven. Ten slotte werd kort stil gestaan bij de vraag van de kring of de KNOV wil nadenken over het faciliteren van

Het middel dat hierbij ingezet wordt, is een scholings-

voldoende competitief kader onder verloskundigen op

programma voor instellingen en een bijbehorende

het vlak van gespreksvoering en onderhandeling. Zoals

certificering. Het KNOV-bestuur heeft uitgesproken het

heldere competenties en een daarop afgestemd trainings-

doel van de BHFI-raad te ondersteunen, maar de weg

aanbod.

waarlangs (verplichte accreditering) niet. Deze accreditering is te duur voor kleine verloskundige praktijken. In de BHFI-raad zou besproken moeten worden op welke manier

coöperatie met een schitterend lied op de muziek We are

verloskundige praktijken kunnen aanhaken. Bestuurder

the champions en een goed bezochte receptie. n

Jolijn Betlem zit namens de KNOV in de BHFI-raad. n

© Albert Posthumus, Katwijk

Direct na het gesprek was de officiële aftrap van de


9

KNOV

© Lucia Serra, Grou

Multidisciplinaire richtlijn borstvoeding sinds 2 januari 2012 staat de multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding online. de richtlijn doet praktische aanbevelingen om vrouwen uniform te adviseren bij borstvoeding en eventuele problemen.

Levende richtlijn Bij de publicatie van deze multidisciplinaire richtlijn is

Betrokkenen

direct een commentaarfunctie ingebouwd, waarmee

De richtlijn kwam tot stand op initiatief van TNO met

lezers suggesties kunnen doen voor aanvullingen en

subsidie van ZonMW. De werkgroep bestond uit een grote

correcties. Het verzamelde commentaar wordt naderhand

groep vertegenwoordigers van ouders en professionals,

geanalyseerd, samen met nieuwe wetenschappelijke

waaronder: verloskundigen (KNOV), kraamverzorgenden

inzichten. Waar nodig volgt aanpassing van de tekst.

(NBvK), lactatiekundigen (NVL), huisartsen (NHG),

10

gynaecologen (NVOG), kinderartsen (NVK), diëtisten

Het Tijdschrift voor Verloskundigen brengt de komende

(NVD), werkers in de jeugdgezondheidszorg (AJN en

tijd elke maand een relevant onderdeel van de richtlijn

V&VN), het Voedingscentrum, wetenschappers van TNO

onder uw aandacht. Deze keer ‘Huid-op-Huidcontact’.

en borstvoedingsorganisaties (VBN en LLL) die allen op

De volledige richtlijn kunt u vinden op www.richtlijnborst-

eigen wijze betrokken zijn bij borstvoeding.

voeding.nl en via de website van de KNOV. n


KNOV

Huid-op-huidcontact Kristel Zeeman

huid-op-huidcontact tussen moeder en kind direct na de geboorte, bevordert de frequentie van het aantal voedingen per etmaal en verlengt de borstvoedingsperiode.

voor nodig [Moore et al, 2007]. Omdat zuigelingen meestal de eerste twee uren na de geboorte alert zijn, wordt aangenomen dat het huid-op-huidcontact binnen een uur na de bevalling moet plaatsvinden om er optimaal van te kunnen profiteren voor het welslagen van

advisering

de borstvoeding.

Bespreek reeds voor de bevalling het belang

Effect

van vroeg huid-op-huidcontact tussen moeder

Het vroege huid-op-huidcontact stimuleert het vrijkomen

en kind; voor de gezondheid van de baby, de

van oxytocine, wat belangrijk is voor het contact tussen

emotionele binding, het samentrekken van

moeder en kind. Tevens stimuleert het de uitdrijving van

de baarmoeder en voor het op gang komen

de placenta en het op gang komen van het borstvoedings-

van de melkproductie. Wees alert op cultureel

proces. Tijdens het huid-op-huidcontact koloniseert de

bepaalde verschillen en ga hier respectvol

huidflora van de moeder de steriele darmen van de

mee om.

pasgeborene. Dit is essentieel voor een gezonde darm-

Leg gezonde pasgeborenen direct, maar in

flora in de baby en daarmee voor de opbouw van zijn

ieder geval binnen een uur na de bevalling,

immuniteit. Wanneer hij wordt gekoloniseerd met de

bloot (maar wel toegedekt) op de blote huid

flora van zijn moeder, krijgt hij via de borstvoeding een

van de moeder.

exact daarop afgestemde cocktail van antistoffen die hem

Streef ernaar dat het huid-op-huidcontact

tegen infecties beschermen.

tenminste één uur duurt; let op de signalen van de baby en benut die om de baby aan de

aantoonbaar belang voor borstvoeding

borst te laten gaan.

Een aantal wetenschappers [Moore et al, 2007] onder-

Beoordeel de conditie van de baby op de

zocht met een systematische review welk effect vroeg

blote buik of borst van de moeder.

huid-op-huidcontact heeft op de borstvoeding, op het

Stel interventies zo mogelijk uit tot na het

gedrag van moeder en kind en op de fysiologie van de

eerste aanleggen. Indien dit niet kan, zorg er

pasgeborene. Ze analyseerden de uitkomsten van dertig

dan voor dat het blote huid-op-huidcontact

studies, uit verschillende westerse en niet-westerse landen.

alsnog zo snel mogelijk wordt ingehaald.

Hieruit bleek dat vroeg huid-op-huidcontact een statistisch significant positief effect heeft op het geven van borstvoeding, gedurende één tot vier maanden na de geboorte.

‘Vroeg huid-op-huidcontact’ betekent de baby ligt kort na

Zuigelingen die bloot op de blote borst van de moeder

de geboorte naakt, doch toegedekt, op de blote huid van

liggen, blijven bovendien beter warm en hun bloedsuiker-

de moeder en blijft daar tenminste één uur ongestoord

spiegel, hartslag en ademhaling zijn stabieler. Er zijn

liggen. Voorheen werden baby’s na de geboorte vaak van

aanwijzingen dat baby’s zonder vroeg huid-op-huidcon-

hun moeder gescheiden of aangekleed voordat ze aan de

tact later vaker overmatig huilen, zich minder goed

moeder teruggegeven werden, onder meer uit angst voor

hechten en zich na de geboorte slechter aanpassen aan

onderkoeling. Inmiddels weten we dat scheiding van

het extra-uteriene milieu. Ook de moeder hecht zich

moeder en kind schadelijk is, omdat het de vroege

minder snel aan de baby, door een tekort aan oxytocine.

interacties onmogelijk maakt. Bij vroeg huid-op-huidcon-

Negatieve effecten van het huid-op-huidcontact zijn niet

tact zal de baby, als hij niet wordt gestoord en niet onder

beschreven.

invloed is van medicijnen, uit zichzelf naar de borst ‘kruipen’ en aanhappen [Cadwell, 2007; Lawrence &

duur van het contact

Lawrence, 2005]. Het kind heeft hier ongeveer een uur

Onderzoekers [Bramson L. et al, 2010] ontdekten dat het van belang is hoe lang een baby op de huid van de

Kristel Zeeman is lid van de redactie en binnen de KNOV dossier-

moeder ligt. Uit hun studie onder 21.842 moeders bleek,

houder borstvoeding

dat als het huid-op-huidcontact minimaal een uur duurt, TvV februari 2012 • KNOV

11

KNOV de kans op een succesvolle start van de borstvoeding het grootst is. Vergeleken met kinderen die van hun moeder werden gescheiden, heeft deze groep een driemaal zo

Eerstelijns verloskunde l

grote kans om uitsluitend borstvoeding te krijgen tijdens hun verblijf in het ziekenhuis.

Wilma van Driel en Nicole Burleson Cambridge

Verantwoordelijke zorgverleners

Tot nu toe

Degene die de zwangerschap begeleidt, bespreekt het

De verloskundigen hebben afgelopen zomer laten zien

onderwerp voorafgaand aan de bevalling. Zorgverleners

dat zij het aanbod en de kwaliteit van hun zorg prima

die aanwezig zijn rondom de bevalling zorgen voor het

inzichtelijk kunnen maken met de ZiZo-indicatoren.

bevorderen, tot stand brengen en bewaken van vroeg

Vrijwel alle praktijken (507 van de 510) hebben gegevens

huid-op-huidcontact.

voor de indicatoren aangeleverd. De indicatoren voor de eerstelijns verloskunde zijn in relatief

Kennislacunes

korte tijd gemaakt en de KNOV, de Consumentenbond, de

Er is meer kennis nodig naar de invloed van factoren als

Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en de zorg-

kamertemperatuur, medicatie tijdens de bevalling en duur

verzekeraars zijn erg tevreden over het resultaat. Per praktijk

van het huid-op-huidcontact.

wordt duidelijk hoe er wordt gescoord op een indicator ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Deze scores

conclusies uit de literatuur

geven de verloskundigen of de IGZ stof tot nadenken: is er wel of niet goed gehandeld en hoe kan de zorg verbeterd

Het is aannemelijk dat een gebrek aan vroeg

worden? Tijdens de bezoeken aan de praktijken zal de

huid-op-huidcontact een nadelig effect heeft

inspectie volgend jaar de uitkomsten van de ZiZo-

op de duur van de borstvoedingsperiode en

indicatoren bespreken.

de frequentie van het aantal voedingen per

Deze zorginhoudelijke indicatorset en de etalage-plus

etmaal [Moore et al, 2007]. De rol van de

indicatoren zijn dit jaar voor het eerst landelijk uitgevraagd.

timing van het huid-op-huidcontact na de

De uitvraag van de indicatoren is succesvol verlopen.

bevalling is onbekend [Moore et al, 2007].

485 praktijken leverden gegevens voor de zorginhoudelijke

Er zijn aanwijzingen voor een dosisgerelateerde

indicatoren via de LVR-1. 311 van deze praktijken vulden

relatie tussen het huid-op-huidcontact en het

ook de webenquête en etalage-plus indicatoren in; 22

welslagen van borstvoeding. De kans op het

praktijken vulden alleen de webenquête en etalage-plus

welslagen van borstvoeding is het grootst als

indicatoren in. Dit betekent dat van 507 (van de in totaal

er één uur of langer huid-op-huidcontact is

510) eerstelijns verloskunde praktijken informatie is

[Bramson L, 2010].

verkregen. Uit bovenstaande cijfers blijkt dat bijna alle verloskundigen praktijken transparant zijn over de door hen geleverde

referenties

zorg. De gegevens die via de PRN en de webenquête zijn

Bramson L, Lee JW, Moore E, Montgomery S, Neish C, Bahjri K et al. Effect of early

verzameld geven een goed beeld van de kwaliteit van de

skin-to-skin mother-infant contact during the first 3 hours following birth on exclusive breastfeeding during the maternity hospital stay. J Hum Lact 2010; 26(2):130-137.

eerstelijns verloskunde. De indicatoren blijken duidelijk en

Cadwell K. Latching-on and suckling of the healthy term neonate: breastfeeding

in de meeste gevallen begrijpen verloskundigen precies

assessment. J Midwifery Womens Health 2007; 52(6):638-642.

wat zij moeten verzamelen. Dit is voor een eerste uitvraag

Lawrence RA, Lawrence R. Breastfeeding: a guide for the medical profession.

een goed resultaat. In veel sectoren is deze mijlpaal, zeker

6th edition. Philadelphia: Elsevier Mosby; 2005. Moore ER, Anderson GC, Bergman N. Early skin-to-skin contact for mothers and their

na zo’n korte tijd, nog niet bereikt!

healthy newborn infants. Cochrane Database Syst Rev 2007;(3):CD003519. n

Van nu af aan Hoewel dit een mooi resultaat is, zijn we nog niet klaar. Zo blijkt dat de indicatoren die uit de LVR-1 komen goed zijn, maar in de gegevensverzameling en de analyse van deze set blijken een aantal zaken beter te kunnen. Het betreft hier vooral de bewerking van de data voor de kleine praktijken en de casemixcorrectie. Verder blijken Wilma van Driel is beleidsmedewerker Kwaliteit en Nicole Burleson-Cambridge is beleidsadviseur Belangenbehartiging 12


KNOV

e laat zien hoe het moet met ZiZo! niet alle gegevens correct bij de LVR terecht te komen.

Casemixcorrectie is het proces dat nodig is om van

Het kan zijn dat verloskundigen de gegevens niet honderd

ruwe meetresultaten landelijk vergelijkbare uitkom-

procent betrouwbaar invullen (omdat zij bijvoorbeeld

sten te maken. Niet alle praktijken zijn met elkaar

direct na een bevalling al invullen wat de voeding op de

te vergelijken omdat zij bijvoorbeeld veel mensen

zevende dag gaat zijn). Een ander probleem is dat na het

in achterstandsituaties hebben of oudere moeders.

invullen van de correcte gegevens er iets mis kan gaan in

Door deze factoren te corrigeren worden de gege-

de software of bij PRN.

vens wel vergelijkbaar.

De gegevens zijn dus nog niet volledig betrouwbaar. Daarom heeft de stuurgroep (zie kader) besloten dat de set pas voor iedereen toegankelijk wordt als alle gegevens helemaal betrouwbaar zijn. Dit jaar heeft alleen de stuurgroep toegang tot de gegevens. Stuurgroeppartijen, zoals de IGZ en zorgverzekeraars, kunnen de indicatoren gebruiken in gesprekken met verloskundigen. Omdat nu nog niet alle indicatoren betrouwbaar zijn, kunnen er nog

CQ-index staat voor Consumer Quality Index. Voor de CQ-index worden gestandaardiseerde vragenlijsten gebruikt om klantervaringen in de zorg te meten, te analyseren en te rapporteren. Voor de verloskunde is er een CQ-index maar die wordt niet gebruikt, omdat dit de verloskundigen geld kost en er nog geen financiering voor is.

geen consequenties verbonden worden aan de uitkomsten

Etalage-plus informatie: Hierbij gaat het om infor-

van de indicatoren.

matie over het aanbod van zorg waarvan cliënten

De stuurgroep heeft PRN en de KNOV opdracht gegeven

hebben aangegeven dat zij dit belangrijke infor-

om de set van 2012 zodanig te verbeteren dat over 2012

matie vinden. Een voorbeeld hiervan is: ‘Tijdens

een goede meting van de indicatoren mogelijk is. Er zullen

uw zwangerschap maakt u wel/niet kennis met alle

voor de uitvraag van 2011 geen nieuwe indicatoren

verloskundigen van de praktijk’.

komen. In het voorjaar vindt er weer een nieuwe meting plaats voor de gegevens van 2011. Wanneer het zover is wordt u hierover geïnformeerd. De verwachting is dat de gegevens van 2011 (die in 2012 worden uitgevraagd) wel dit jaar openbaar worden gemaakt. Algemene informatie over ZiZo Eerstelijns Verloskunde is te vinden op www.zichtbarezorg.nl/page/Eerstelijnszorg/ Eerstelijnsverloskunde en op de ledensite van de KNOV, onder de banner ZiZo. n

Stuurgroep: De basis van de ZiZo is dat vertegenwoordigers van zorgaanbieders, cliënten, verzekeraars en overheid samen in een stuurgroep zitten en dat zij samen beslissen welke indicatoren er gemeten gaan worden. Het voordeel is dat er één vragenlijst is en er geen dubbele metingen worden uitgevoerd. In de stuurgroep verloskunde zijn onder andere de KNOV, de IGZ, VWS, Actiz, ZN en de cliënten vertegenwoordigd. Diezelfde partijen zijn ook vertegenwoordigd in de projectgroep waardoor het meer uitvoerend werk wordt gedaan. Webenquête: Verloskundigen konden afgelopen zomer de gegevens voor de indicatoren, die niet met de LVR-1 beschikbaar kwamen, via een webenquête aanleveren. Daarnaast werd in deze webenquête ook naar de etalage-plus informatie gevraagd. Zorginhoudelijke indicatoren gaan over de zorg zelf. Er zijn 18 zorginhoudelijke indicatoren. De meeste informatie voor de zorginhoudelijke indicatoren hebben de verloskundigen via de LVR-1 aangeleverd en ook een gedeelte via de webenquête. Een voorbeeld van deze indicator is: ‘Het percentage vrouwen waarbij een episiotomie is gezet onder eindverantwoordelijkheid van de verloskundige’.


13

Ad verloskundigen 10/1:Roll-up Nanogam 2008 10-01-12 13:51 Pagina 1

Zwanger? Luister naar het goede nieuws!

Sinds 1 juli 2011 is foetale rhesus D typering een vast onderdeel van de PSIE, de Preventie Screening Infectieziekten en erytrocytenimmunisatie. Dat is goed nieuws want met foetale rhesus D typering is de antenatale profylaxe te beperken tot die vrouwen waarbij gezondheidswinst geboekt kan worden, namelijk D-negatieve vrouwen die zwanger zijn van een D-positief kind. Hierdoor kan het aantal antenatale prikken met maar liefst 40% afnemen. De anti-D prik blijft natuurlijk nog wel nodig voor D-negatieve vrouwen die een D-positief kind verwachten. Voor hen vervaardigt Sanquin het geneesmiddel RheDQuin®. Dit anti-D immunoglobuline is, geheel in lijn met de voorkeur van de Gezondheidsraad1, afkomstig van onbetaalde vrijwillige Nederlandse bloeddonors. 1. Zwangerschapsimmunisatie door rode bloedcellen. Den Haag: Gezondheidsraad, 2009; publicatienr. 2009/04. Voor productinformatie: zie elders in dit blad.

Sanquin Bloedvoorziening Plesmanlaan 125 1066 CX Amsterdam, Nederland www.rhesusprik.nl www.sanquin.nl

KNOV

Hoe meet u de bloeddruk? Kristel Zeeman, verloskundige en beleidsmedewerker richtlijnontwikkeling bij de KNOV

Een betrouwbare bloeddrukmeting is een voorwaarde voor het stellen van de diagnose hypertensie. Om de metingen van verschillende zorgverleners met elkaar te kunnen vergelijken, is het belangrijk dat alle zorgverleners op dezelfde manier meten. daarover zijn internationale afspraken gemaakt [Brown ea, 2001] die overgenomen zijn in de nieuwe KNOVstandaard Hypertensieve aandoeningen tijdens de zwangerschap, bevalling en kraamperiode. in dit artikel vindt u de aanbevelingen kort uitgelegd.

verschil tussen Korotkoff IV en Korotkoff V vaak meer dan 10 mmHg. Daarom wordt aanbevolen Korotkoff V te gebruiken als afkappunt voor de diastolische bloeddruk. Gebruik Korotkoff IV alleen als V er niet is [Brown ea, 2001]. Verder kan tussen Korotkoff II en Korotkoff III een auscultatory gap zitten: er zijn dan een tijdje geen tonen hoorbaar. De bloeddrukmanchet moet daarom harder worden opgepompt dan de druk waarbij voor het laatst pulsaties zijn gevoeld. Anders kan Korotkoff III onterecht geïnterpreteerd worden als de systolische bloeddruk en wordt de bloeddruk te laag ingeschat [O’Brien ea, 2001].

hoe zit het ook al weer? Bij de bloeddrukmeting, die is ontwikkeld door RivaRocci, pompt u de bloeddrukmanchet zo hard op dat de slagader zowel tijdens de systole als de diastole dichtgedrukt is. Meestal is dat ongeveer 30 mmHg boven de druk waarbij nog pulsaties van de a. brachialis of a. radialis gevoeld worden. Laat vervolgens de manchet langzaam leeglopen, waardoor de druk steeds lager wordt. De wervelingen die ontstaan wanneer er, eerst tijdens de systole en later ook tijdens de diastole, weer bloed door de slagader loopt, worden de Korotkoff-tonen genoemd. Om deze tonen te beluisteren plaatst u een stethoscoop aan de binnenzijde van de elleboog op de a. © Arno Massee, Rijnsaterswoude

brachialis. Korotkoff beschreef de volgende vijf tonen: • Korotkoff I: de eerste, korte tonen die hoorbaar zijn wanneer de bloeddrukband leegloopt; alleen tijdens de systole stroomt er bloed. • Korotkoff II: de tonen (meestal geruis) die het grootste deel van de tijd aanwezig zijn tussen systole en diastole. • Korotkoff III: de tonen worden luider, net als Korotkoff I-tonen.

Verschillende factoren beïnvloeden de gevonden waarde bij de bloeddrukmeting volgens deze Riva-Rocci/Korotkoff

• Korotkoff IV: de tonen klinken steeds doffer.

of auscultatoire methode: de houding van de vrouw tijdens

• Korotkoff V: stilte. Doordat bloed zowel tijdens de

de meting, de arm waaraan gemeten wordt, eigenschappen

systole als de diastole door de slagader stroomt, zijn er

van degene die meet en de gebruikte instrumenten.

geen wervelingen en dus geen geluiden.

houding Korotkoff I komt overeen met de systolische bloeddruk,

Houding beïnvloedt bloeddruk. Een meting bij een vrouw

Korotkoff IV met de diastolische.

die staat, geeft een hogere bloeddruk dan bij een vrouw die zit. Een meting bij een vrouw die ligt, geeft een lagere

Meten bij zwangere vrouwen

bloeddruk dan bij een vrouw die zit [Sibai, 1988]. Bij

Bij zwangere vrouwen is het onderscheid tussen de

zwangere vrouwen in het derde trimester van de

verschillende tonen vaak minder goed hoorbaar en is het

zwangerschap is de bloeddruk in zijligging 15-20 mmHg TvV februari 2012 • KNOV

15

KNOV lager dan in rugligging [Almeida ea, 2009].

Verloskundige als foutenbron

De arm waaraan u meet moet goed ondersteund zijn, omdat

Degene die de bloeddruk meet is zelf de grootste fouten-

bij een niet-ondersteunde arm de gemeten bloeddruk tot

bron. Bij de auscultatoire methode is er een kans op

wel 10% hoger is. De onderarm moet ongeveer op de

systematische fouten, afrondingsfouten, onderzoekers-

hoogte van het hart zijn. Een lagere arm leidt tot

bias en het gebruik van een onjuiste manchetmaat. Door

overschatting van de bloeddruk, een arm hoger dan

de meting te standaardiseren, conform de aanbevelingen

harthoogte tot onderschatting.

van de standaard, kunt u dit soort fouten minimaliseren.

Ook de houding van de benen is van belang, omdat

Systematische fouten zijn verschillen in meting tussen

niet-ondersteunde benen of benen die over elkaar zijn

verschillende verloskundigen of bij dezelfde verloskundige

geslagen de bloeddruk beïnvloeden.

door bijvoorbeeld gehoorafwijkingen, het niet goed laten

Zorg daarom dat de vrouw al twee tot drie minuten rustig

leeglopen van de manchet, interpretatie van de Korotkoff-

rechtop zit met beide voeten op de grond of op een

tonen. Te snel leeg laten lopen van de manchet leidt tot

krukje. Laat de arm op een tafel steunen en plaats de

onderschatting van de systolische en overschatting van de

manchet ter hoogte van het hart op de blote arm. Plaats

diastolische bloeddruk [O’Brien ea, 2003]. Laat de manchet

de manchet twee tot drie centimeter boven de elleboogs-

daarom leeglopen met een snelheid van ongeveer 2mmHg

plooi, zodat er ruimte is voor de stethoscoop.

per seconde. Verder is het bekend dat mensen de neiging hebben om waarden af te ronden op 0 en 5 (zogenaamde digit preference) en om de bloeddruk te noteren die ze verwachten of die ze graag willen horen [O’Brien e.a., 2003]. De aanbeveling in de standaard luidt: Noteer de gevonden waarden op 2 mmHg nauwkeurig. Dan de manchetmaat. Een voor de armomtrek te smalle of te korte manchet kan de diastolische bloeddruk met 14 mmHg en de systolische met 8 mmHg overschatten. Een voor de armomtrek te grote manchet onderschat de bloeddruk (systolisch en diastolisch) met 6 mmHg [Oliveira, ea 2002]. Gebruik daarom bij een armomtrek van maximaal 33 cm een luchtzak van tenminste 12x26 cm en bij een armomtrek tot 50 cm een van tenminste 12x40 cm.

© Arno Massee, Rijnsaterswoude

instrumenten Voor een juiste bloeddrukmeting moet u een gevalideerd instrument gebruiken, dat voldoet aan de criteria van de European Society of Hypertension (EHS). De diagnose De KNOV-standaard Hypertensieve aandoeningen tijdens de zwangerschap, bevalling en kramperiode geeft duidelijke handvatten voor de opsporing en

Welke arm?

tijdige verwijzing van vrouwen met hypertensieve

Evenals bij niet-zwangeren bestaat er bij een kleine

aandoeningen. De aanbevelingen voor verwijzing

minderheid van de zwangeren een verschil in bloeddruk

zijn geheel in lijn met de aanbevelingen in de

tussen de linker- en rechterarm. In het eerste trimester is

Verloskundige Indicatielijst die in 2012 zal

er een verschil van ≥ 10 mmHg in de systolische en

verschijnen.

diastolische bloeddruk tussen de linker- (8,3%) en rechterarm (2,3%) van de zwangeren. Hoe hoger de

U kunt het onderwerp bloeddruk meten samen met

bloeddruk, des te hoger de prevalentie [Poon ea, 2008a;

collega’s bespreken. De KNOV ontwikkelde hiervoor

Poon ea 2008b]. In zeldzame gevallen is er dan sprake

een toetsprogramma. De standaard, praktijkkaart,

van een arteriële aandoening, zoals coarctatio aortae.

evidencetabellen en toetsprogramma’s kunt u down-

Meet de eerste keer de bloeddruk aan beide armen. Is het

loaden van de website van de KNOV,

verschil < 10 mmHg, meet dan voortaan de bloeddruk

www.knov.nl –> voor verloskundigen richtlijnen

aan de rechterarm. Is het verschil ≥ 10mmHg, meet dan

–> KNOV-standaarden.

voortaan aan de arm met de hoogste waarde. 16


KNOV hypertensie kunt u alleen stellen met de auscultatoire methode. Een automatische bloeddrukmeter meet altijd op dezelfde wijze. Maar de manier waarop hij werkt, de zogenaamde oscillometrische methode die trillingen in de vaatwand meet, is minder geschikt voor de opsporing van pre-eclampsie. Dat komt door de vaatveranderingen die

Let op ! Herregistratie wet BIG voor verloskundigen

bij die aandoening optreden [Shennan&De Greeff, 2007]. U kunt meer lezen over de verschillende bloeddrukmeters en hun eigenschappen in het aprilnummer van dit tijdschrift uit 2011 [Bakx, 2011]. Bloeddrukmeters die gevalideerd zijn volgens de criteria

het intakegesprek voor begeleidingstraject startassessment is mogelijk vanaf 1 februari 2012.

van de EHS kunt u vinden op de website van DABL Educational trust: www.dableducational.org/

Met ingang van 1 januari 2014 moeten alle verloskundigen,

sphygmomanometers.html.

die zijn afgestudeerd vóór 1 januari 2009, zich laten herregistreren in het kader van de wet BIG.

referenties

Verloskundigen, die werkzaam zijn in de praktijk en tussen

Almeida FA, Pavan MV, Rodrigues CIS. The haemodynamic, renal excretory and hormo-

2009 en 2014 minimaal 2080 uur hebben gewerkt, met

nal changes induced by resting in the left lateral position in normal pregnant women during late gestation. BJOG 2009;116(13):1749-54.

een maximale onderbreking van twee jaar, kunnen zich

Bewerking van het artikel Van Bakx JC, Van der Wiel MC en Thien T. Weet u hoe uw

zondermeer laten herregistreren en hebben geen

bloeddrukmeter werkt? Overgenomen uit Hartbulletin, 2009;40 (1): 3-7. Tijdschrift voor

aanvullende scholing of certificering nodig.

Verloskundigen 2011;04 p. 21-23

Verloskundigen, die zich willen herregistreren en niet

Brown MA, Lindheimer MD, De Swiet M, Van Assche A, Moutquin JM. The classification and diagnosis of the hypertensive disorders of pregnancy: statement from the Interna-

voldoen aan de werkervaringseis van minimaal 2080 uur,

tional Society for the Study of Hypertension in Pregnancy (ISSHP). Hypertens Pregnancy

kunnen door middel van een startassessment en zo nodig

2001;20(1):IX-XIV.

aanvullende scholing voldoen aan de competenties van

O’Brien E et al. European Society of Hypertension recommendations for conventi-

het kerndomein verloskunde.

onal, ambulatory and home blood pressure measurement. Journal of Hypertension 2003;21:821-848. Oliveira SMJ, Arcuri EAM, Santos JL. Cuff width influence on blood pressure measure-

In de procedure zijn door de Samenwerkende Opleidingen

ment during the pregnant-puerperal cycle. J Adv Nurs 2002;38(2):180-9.

Verloskunde (SOV) de stappen tot en met het start-

Poon LC, Kametas N, Strobl I, Pachoumi C, Nicolaides KH. Inter-arm blood pressure differences in pregnant women. BJOG 2008a;115(9):1122-30.

assessment ondergebracht bij de Verloskunde Academie

Poon LCY, Kametas NA, Pandeva I, Valencia C, Nicolaides KH. Mean arterial pres-

Rotterdam. Hier kunt u informatie opvragen, vindt de

sure at 11(+0) to 13(+6) weeks in the prediction of preeclampsia. Hypertension

intake plaats en wordt u ondersteund in uw voorbereiding

2008b;51(4):1027-33.

voor het startassessment.

Shennan AH, De Greeff A. Measuring blood pressure in pregnancy and pre-eclampsia. In: Lyall F, Belfort M, eds. Pre-eclampsia. Etiology and clinical practice. Cambridge: Cambridge University Press; 2007. p. 258-275.

Om deel te nemen aan het begeleidingsprogramma ter

Sibai BM. Pitfalls in diagnosis and management of preeclampsia. Am J Obstet Gynecol

voorbereiding op het startassessment kunt u zich vanaf

1988;159(1):1-5. n

nu aanmelden voor een intakegesprek. De gesprekken vinden plaats vanaf 1 februari 2012. Voor informatie kunt u contact opnemen met:

Wat is MRNN?

Annemarie Lodder MSc, Verloskunde Academie Rotterdam;

Het Midwifery Research Network Netherlands (MRNN)

Aanmelding voor het intakegesprek uitsluitend via de

bemiddelt tussen verloskundige praktijken en onderzoe-

mail: [email protected]. Vermeld hierin uw naam, adres,

kers bij de uitvoering van wetenschappelijk onderzoek.

telefoonnummer en BIG registratienummer. U wordt

Het MRNN biedt via research midwives ondersteuning

vervolgens gebeld voor een afspraak.

[email protected]; 010-7038232

aanmelding

aan praktijken bij deelname aan onderzoek. Praktijken kunnen beter beslissen aan welk onderzoek ze meedoen. Onderzoekers kunnen via MRNN makkelijker verloskundige praktijken bij onderzoek betrekken. Meer informatie: www.mrnn.nl. n


17

KNOV

KNOV-Praktijkaccreditatie: continu werken aan kwaliteit Judith Ruijs

Verloskundigenpraktijken kunnen sinds 2009 een keurmerk halen voor hun praktijkvoering en klanttevredenheid: de KNOV-praktijkaccreditatie. Met dit keurmerk maken verloskundigenpraktijken zichtbaar dat zij voldoen aan de eisen die de beroepsgroep stelt en continu werken aan kwaliteitsverbeteringen in de praktijk. Landelijk doen inmiddels twintig praktijken mee. reos heeft Geboortecentrum Wonderwereld hoofddorp begeleid bij het behalen van de KNOV praktijkaccreditatie. Wat heeft het keurmerk deze verloskundigen opgeleverd?

Een nieuwe indeling, massieve deuren, muurisolatie en speciaal glas zorgen voor een geluidsarme praktijk. Ook voor de assistentes is een aparte ruimte gerealiseerd, waar cliënten een gesprek kunnen voeren waarbij de privacy gewaarborgd blijft. Verder is er een apart pand voor het kraambureau en de lactatiekundige van Geboortecentrum Wonderwereld. Ook biedt dit pand een cursusruimte waar verschillende zwangerschapscursussen worden gegeven.

Reos geeft vorm en inhoud aan ondersteuning van de eerstelijnszorg. Reos stelt zich tot doel de kwaliteit, continuïteit en samenwerking van de beroepsbeoefenaren in de eerste lijn te versterken. Deze ondersteuningsorganisatie is actief in de regio’s Amstelland, Haarlemmermeer, MiddenHolland en Zuid-Holland Noord.

Op een herfstachtige maandagmiddag heb ik een © Aad van Vliet, Utrecht

interview met Margo Linssen, verloskundige en maatschapslid en Ilja van Leeuwen, manager van Geboortecentrum Wonderwereld in hun prachtig verbouwde praktijk in Hoofddorp. In 2010 is deze praktijk gestart met KNOVpraktijkaccreditatie. De verloskundigen willen met dit keurmerk laten zien dat zij werken volgens de meest recente inzichten en een klantvriendelijke praktijk zijn.

Een ander verbeterpunt dat het Geboortecentrum heeft aangepakt, is de voorlichting aan zwangere vrouwen. In

Verbeteringen

de praktijk blijkt dat te veel voorlichting op één moment

De afgelopen maanden heeft het Geboortecentrum diver-

onvoldoende beklijft bij aankomende ouders. Nu spreiden

se verbeteringen opgepakt. In de oude situatie bleek

zij de voorlichting over de zwangerschap en de bevalling.

bijvoorbeeld dat cliënten in de wachtkamer gespreks-

De verloskundigen hebben vaste momenten afgesproken

flarden konden horen uit de spreekkamers en de echokamer.

voor specifieke informatie. Aan ieder dossier is een kaart

Ook konden zij gesprekken volgen aan de balie met de

gehecht waarop de verloskundigen aangeven welke

assistentes. De maatschap koos daarom om het pand

informatie zij wanneer hebben gegeven. Veel informatie

grondig te verbouwen. Hierbij is expliciet aan de aan-

over de praktijk is ook terug te lezen op een flatscreen in

nemer duidelijk gemaakt dat cliënten na de verbouwing

de wachtkamer. Deze “wachtverzachter” herhaalt

geen geluiden meer mogen horen uit de spreek- en

praktische informatie over de praktijk en de zwangerschap.

echokamers. De verbouwing is dit voorjaar afgerond.

Verder heeft de praktijk vaste afspraken gemaakt over het schrijven van het kwaliteitsjaarverslag, een verplicht

Judith Ruijs, adviseur Reos en KNOV-praktijkconsulent 18


onderdeel van de accreditatie.

KNOV aanrader

Begeleiding KNOV-praktijkconsulent

Margo en Ilja raden andere verloskundigenpraktijken de

De KNOV-praktijkconsulent begeleidt verloskundigen-

KNOV-praktijkaccreditatie aan. “Het houdt je als verlos-

praktijken bij het behalen van het keurmerk KNOV-

kundige scherp” zegt Margo Linssen. “Het schrijven van

Praktijkaccreditatie. Het opstellen van verbeterplannen en

een verbeterplan dwingt je om gestructureerd na te

advies bij het uitvoeren van verbeteringen is bij hen in

denken over een verbetering die je als praktijk wilt

goede handen. Wilt u meer weten over KNOV-praktijk-

doorvoeren”. Ook tijdens het uitvoeren van een plan ga

accreditatie, bezoek dan de websites

je regelmatig na of je nog op de juiste koers zit. Verder ontwikkel je een sensor voor punten die nog beter kunnen.” Voor sommige verloskundigenpraktijken kan de gedachte aan KNOV-praktijkaccreditatie het gevoel geven dat het onbereikbaar is. “Dat is niet nodig” stelt Ilja “de meeste verloskundigenpraktijken voldoen aan de minimale eisen en je krijgt de ruimte om verbeteringen op te pakken bij eisen waaraan je (nog) niet voldoet”. © Aad van Vliet, Utrecht

Het is het niet per se nodig om grote en ingrijpende verbeterplannen op te stellen, zoals een verbouwing. Het belangrijkste is dat een praktijk haalbare en realistische plannen opstelt, die uitvoerbaar zijn. Daar helpt de KNOVpraktijkconsulent bij. Margo en Ilja hebben niet het idee dat zwangere vrouwen specifiek afgaan op het keurmerk. “De meeste vrouwen

www.praktijkaccreditering.nl en www.knov.nl.

kiezen voor het Geboortecentrum, omdat zij goede

Voor informatie over KNOV-Praktijkaccreditatie kunt u

verhalen horen van vrouwen die bij ons bevallen zijn”

ook contact opnemen met de KNOV, Wilma van Driel:

aldus Margo. “Het keurmerk KNOV-praktijkaccreditatie is

[email protected]. n

leveren en borgen in onze praktijkvoering en handelen”.

Wonderwereld, van links naar rechts, bovenste rij: José, Michelle, Elvira en Margo; van links naar rechts, onderste rij: Marette, Kirsten, Ilona en Barbara

© Aad van Vliet, Utrecht

vooral een bevestiging voor onszelf dat we goede kwaliteit


19

KNOV

Healthy Pregnancy 4 All Relinde van der Stouwe

het Erasmus Mc heeft het programma ‘Klaar voor een Kind’ ontwikkeld. hiermee wordt getracht de ongewenste zwangerschapuitkomsten in rotterdam terug te dringen[1]. het ministerie van VWs heeft aan het Erasmus Mc subsidie toegekend om dit programma landelijk verder te ontwikkelen in gemeenten met een hoge perinatale sterfte. de KNOV adviseert verloskundigen in deelnemende gemeenten het project te integreren in al bestaande regionale initiatieven

een tarief voor het preconceptiezorgconsult afgesproken en kunnen verloskundigen dit gratis aanbieden. Een zwangere en haar partner vullen voordat ze naar het kinderwensconsult komen Zwangerwijzer in. De risicofactoren die uit Zwangerwijzer naar voren komen worden automatisch gekoppeld aan de Preconceptiewijzer. Vervolgens krijgt de verloskundige uit de Preconceptiewijzer automatisch protocollen met aanwijzingen voor beleid.

r4U De tweede poot van het project is de invoering van een nieuw screeningsinstrument tijdens de zwangerschap: R4U.

Landelijk programma

Dit staat voor Rotterdam Reproductive Risk Reduction

Onder de naam Health Pregnancy 4 All is op 23 novem-

methodiek. Het is een instrument waarin - naast de

ber jl. het landelijke, driejarige project gestart en hebben

medische risico’s - ook risico’s van psychosociale aard zijn

de volgende veertien gemeenten zich door deelname

opgenomen. Met het risico-instrument worden zorgpaden

gecommitteerd: Amsterdam, Almere, Den Haag, Schiedam,

uitgezet, die zowel sociale als medische interventies

Utrecht, Nijmegen, Tilburg, Heerlen, Enschede, de stad

bevatten.

Groningen met de Groningse gemeenten Appingedam, Delfzijl, Menterwolde en Pekela.

advies bij deelname

Het doel van het project is voorlichting en kennis-

De preconceptiewijzer en R4U zijn uitgetest in enkele

ontwikkeling bij hoogrisicogroepen door deskundigheids-

verloskundige praktijken in Rotterdam.

bevordering en samenwerking van professionals in de

Bij de ontwikkeling van deze twee instrumenten zijn

verloskundige keten.

zowel de KNOV als eerstelijns verloskundigen niet of

Er wordt geëxperimenteerd met preventieve zorg voor de

onvoldoende betrokken geweest. De KNOV is niet op de

zwangerschap, het bereiken van hoogrisicogroepen en

hoogte van de inhoud van deze instrumenten en heeft

vernieuwde risicoselectie voor en tijdens de zwangerschap.

niet kunnen vaststellen of de instrumenten ontwikkeld zijn conform de VIL. Inmiddels heeft de KNOV alle

Preconceptie

betrokken verloskundige praktijken in een brief geadviseerd

Voor het bereiken van de doelgroepen worden Voorlichters

om de introductie van de instrumenten af te stemmen

Perinatale Gezondheid opgeleid. Zij zullen voorlichting

met de kring, het VSV of het consortium. Zij raadt aan

gaan geven over het belang van een gezonde leefstijl

om de instrumenten inhoudelijk door te nemen en deze

voor een gezonde zwangerschap. In Rotterdam zijn de

naast eventuele andere regionale initiatieven te leggen.

voorlichters vrouwen met diverse culturele achtergrond

Zorg dat de instrumenten

die in twee talen voorlichting kunnen geven (een variant

zodanig worden gebruikt

op Voorlichter Eigen Taal en Cultuur). De voorlichters

dat het in lijn is met het

benaderen vrouwen in hun eigen netwerk. In hun

beleid in de regio.

voorlichting geven zij onder andere bekendheid aan het

Voor de regionale

bestaan van kinderwensspreekuur bij de verloskundige. In

invulling kunnen

het landelijk project wordt lokaal bekeken hoe invulling

verloskundigen

aan de functie van de Voorlichters Perinatale Gezondheid

overwegen onder-

gegeven kan worden. In de deelnemende gemeenten

steuning te vragen

zullen vrouwen op allerlei manieren (onder andere via de

bij de ROS in hun

lokale media) gewezen op de mogelijkheid van een

omgeving. n

kinderwensspreekuur. Voor de duur van het project is er [1] zie ook

Relinde van der Stouwe is lid van de redactie 20


www.klaarvooreenkind.nl

KNOV

Vraag van de maand Gegevens KvK gebruikt voor direct marketing doeleinden [email protected]

Gemiddeld worden er zo’n 200 vragen per maand gesteld aan onze helpdesk. in deze rubriek wordt iedere keer een interessante, veelgestelde, opmerkelijke of ingewikkelde vraag behandeld. Als u reeds staat ingeschreven bij de KvK en u wilt alsnog

Vraag

de non-mailing indicator activeren, dan kunt u dit

Ik sta ingeschreven bij de Kamer van Koophandel (KvK)

aanvragen per e-mail of brief bij uw eigen KvK. Vermeld

en krijg nu veel ongewenste reclame toegestuurd. Hoe

hierbij uw KvK-nummer.

kan dit? En kan ik er wat aan doen?

Zodra de KvK de indicator voor u heeft geactiveerd en afnemers van adresbestanden dit hebben verwerkt,

antwoord

ontvangt u geen mailings meer. Uw gegevens zijn nog

Verplicht inschrijven in Handelsregister Kamer van

wel zichtbaar in het Handelsregister, maar de KvK

Koophandel

verstrekt ze niet meer aan partijen die de gegevens willen

Op 1 juli 2008 is de nieuwe Handelsregisterwet in

gebruiken voor direct mail activiteiten. n

werking getreden. Daarmee zijn álle ondernemingen en rechtspersonen in Nederland wettelijk verplicht zich in te schrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Ook verloskundige ondernemers, zelfstandig waarnemers met een VAR-verklaring en verloskundigen met een eigen praktijk, zijn verplicht zich te registreren in het Handelsregister. Voor een verloskundige in loondienst is deze regeling niet van toepassing. Voor de inschrijving van een onderneming moet u altijd langskomen bij de Kamer van Koophandel. Neem in ieder geval een geldig legitimatiebewijs mee. Vraag bij de inschrijving direct een uittreksel aan als bewijs. De Belastingdienst, de bank en leveranciers vragen hier regelmatig om. Gegevens niet voor mailings en marketingacties gebruiken Adressen en andere gegevens van ondernemingen moeten volgens de wet geregistreerd staan in het Handelsregister. Omdat het Handelsregister een openbaar register is, zijn deze gegevens zichtbaar voor iedereen. Ze kunnen dus gebruikt worden voor mailings en andere marketingacties, maar ook voor Google Maps. Wilt u dat niet? Activeer dan de non-mailing indicator. Non-mailing indicator U kunt nu vooraf bij de opgave voor het Handelsregister aangeven dat de gegevens niet door derden voor direct marketing doeleinden dienen te worden gebruikt. Dit noemt de KvK de non-mailing indicator. Het is een kwestie van een hokje aanvinken.

Bijsluiter 105/148,5:Opmaak 1 18-11-11 13:12 Pagina 1

(Productinformatie bij advertentie op pag. 14) Productinformatie RheDQuin® Samenstelling en farmaceutische vorm: Oplossing voor injectie voor intramusculair gebruik. Bevat: Het product bevat 100-180 gram eiwit per liter. De eiwitfractie bestaat uit ten minste 90% immunoglobuline G (IgG), geringe hoeveelheden immunoglobuline A (IgA) en immunoglobuline M (IgM) en sporen van andere plasma-eiwitten. RheDQuin® bestaat uit een eiwitfractie verkregen uit menselijk plasma met een hoge titer aan rhesus (D)-antistoffen. RheDQuin wordt geleverd in afvullingen van 1000 IE (ten minste 400 IE humaan anti-D immunoglobuline per ml) en 375 IE (ten minste 150 IE humaan anti-D immunoglobuline per ml). Het product wordt steriel en pyrogeenvrij geleverd. Indicaties: RheDQuin is bestemd ter preventie van immunisatie tegen het rhesus (D)-antigeen bij rhesus (D)-negatieve vrouwen tijdens zwangerschap en postpartum. Daarnaast is RheDQuin bestemd ter preventie van immunisatie tegen het rhesus (D)-antigeen bij meisjes en vrouwen jonger dan 45 jaar na rhesus (D)-positieve bloed- of trombocytentransfusie, orgaan- of weefseltransplantatie van een rhesus (D)positieve donor. Contra-indicaties: Bekende intolerantie voor het product of andere producten met vergelijkbare samenstelling van de homologe immunoglobulinen. Dit geldt ook voor patiënten met selectieve IgA-deficiëntie bij wie anti-IgAantistoffen aangetoond zijn. Bijwerkingen: Pijn en gevoeligheid op de injectieplaats kunnen worden waargenomen; dit kan worden verminderd door de grotere doseringen over verschillende toedieningsplaatsen te verdelen. In zeldzame gevallen ontstaan koorts en/of exantheem. Zelden zijn misselijkheid, braken, hypotensie, tachycardie en overgevoeligheidsreacties of anafylactische reacties met inbegrip van shock gerapporteerd. Speciale waarschuwingen en voorzorgen: niet intraveneus toedienen. Bij patiënten die bij eerder gebruik van bloed(producten) een atypische reactie vertoonden, kan een anafylactische reactie optreden. Deze en bovengenoemde IgA-deficiëntie patiënten bij voorkeur niet behandelen met bloedproducten. Als om dringende reden hiervan moet worden afgeweken, dan alleen toedienen onder nauwkeurige klinische controle. RheDQuin moet na de bevalling toegediend worden aan de moeder, niet aan het kind. Ondanks voorzorgen om bloedoverdraagbare infectieuze agentia in zowel het uitgangsmateriaal (plasma) als in het eindproduct te elimineren, kan het risco op infectie niet geheel uitgesloten worden. Verpakking: flacon à 1000 IE ml (ten minste 400 IE humaan anti-D immunoglobuline per ml), flacon à 375 IE (ten minste 150 IE humaan anti-D immunoglobuline per ml). Afleverstatus: U.R. In het register ingeschreven onder RVG 16928 (375 IE) RVG 16929 (1000 IE). Datering: April 2010. Sanquin Bloedvoorziening Plesmanlaan 125 1066 CX Amsterdam, Nederland www.rhesusprik.nl www.sanquin.nl


21

Het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis is een groot interconfessioneel ziekenhuis in Amsterdam-West. Wij bieden onze patiënten naast topklinische zorg een zo breed mogelijk aanbod van gespecialiseerde zorg. Veiligheid en vriendelijkheid richting patiënten staan daarbij hoog in ons vaandel. Wetenschappelijk onderzoek en opleiding zijn belangrijke pijlers van ons beleid. Als Teaching Hospital zijn wij aangesloten bij de Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen (STZ). Voor medewerkers kenmerkt het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis zich door een prettige werksfeer, samenwerking en professionaliteit. Voor de aansturing van het team klinisch verloskundigen zijn wij binnen de bedrijfseenheid Gynaecologie/Verloskunde op zoek naar een gedreven (m/v)

Teamleider Verloskunde Bedrijfseenheid De verloskunde is een onderdeel van de bedrijfseenheid Gynaecologie/Verloskunde. De tweedelijnsbevallingen vinden plaats op de recent gemoderniseerde verloskamers (6 in totaal). In 2011 hebben hier 2345 bevallingen plaatsgevonden. De eerstelijnsbevallingen vinden plaats in het Beval Centrum West, welke grenst aan het verloskamercomplex. De verloskunde is één van de speerpunten van het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis en de verloskunde zal in de komende jaren verder groeien. Dit zal leiden tot uitbreiding van de verloskamers, de polikliniek verloskunde en de personele formatie. Binnen de bedrijfseenheid wordt er gewerkt met een enthousiast, dynamisch, professioneel multidisciplinair team bestaande o.a. uit O&G verpleegkundigen, doktersassistenten, echoscopisten, klinisch verloskundigen, verloskundigen in opleiding, arts-assistenten in opleiding en niet in opleiding en gynaecologen. Kwaliteit van zorg, optimale dienstverlening bieden aan de patiënten, opleiding en ontwikkeling van medewerkers en de wetenschap staan hoog in het vaandel.

Functie-inhoud De teamleider geeft leiding aan 15 FTE klinisch verloskundigen. Hij/zij is verantwoordelijk voor het uitvoeren en bewaken van operationeel afdelings, - en personeelsbeleid. Tevens coördineert hij/zij de patiëntenzorg en bewaakt en bevordert de kwaliteit van zorg. Functie-eisen Wij vragen een BIG geregistreerde verloskundige met een managementopleiding op HBO-niveau. Ruime en brede praktijkervaring in de eerste en tweede lijn is een pre. Open staan voor en meedenken over de landelijke ontwikkelingen in de verloskunde en dit kunnen vertalen naar de praktijk is een vereiste. Daarnaast is de teamleider in staat om een team klinisch verloskundigen te motiveren, is probleemoplossend gericht wat capaciteitsplanning betreft en heeft een groot verantwoordelijkheidsgevoel.

Arbeidsvoorwaarden Het betreft in eerste instantie een aanstelling voor bepaalde tijd, voor de duur van één jaar, met de uitdrukkelijke intentie dit te verlengen. Het betreft een dienstverband voor 32-36 uur per week. De CAO Ziekenhuizen is van toepassing. Het maximale bruto salaris op fulltime basis per maand bedraagt € 4.273,-.

Informatie Nadere inlichtingen worden u gaarne verstrekt door dr. S. Scherjon (gynaecoloog), dr. R. Maas (medisch manager) en mevrouw L.R. van der Weide (organisatorisch manager), te bereiken via het secretariaat Gynaecologie/Verloskunde, telefoon (020) 5108 400 of (020) 5108 401. Voor meer informatie kunt u ook naar de website van het ziekenhuis: www.slaz.nl. Sollicitatie U kunt uw schriftelijke sollicitatie tot 9 maart a.s. sturen naar het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis, t.a.v. de heer J. de Hollander (personeelsfunctionaris), postbus 9243, 1006 AE Amsterdam of per e-mail [email protected].

www.slaz.nl

THEMA

Resultaten uit de eerste landelijke perinatale audit Relinde van der Stouwe

Eind november 2011 werden, tijdens een drukbezocht symposium in Lunteren, de bevindingen uit de eerste landelijke perinatale audit gepresenteerd. Er is positief nieuws: de perinatale sterfte in Nederland neemt af, de inzet en betrokkenheid van de deelnemers aan de audit zijn groot en uit de lokale audits komen concrete aanwijzingen voor verbeteringen.

Van de aterme geboren, maar overleden kinderen zijn in 2010 de zorggegevens van 90% (n=324) vastgelegd. De andere 10% betrof kinderen met ernstige aangeboren afwijkingen. Deze groep werd niet besproken in de audit omdat de relatie tussen zorgverlening en sterfte hier geen rol zou spelen. In de eerste lijn stierven 68 van de 324 aterme overleden kinderen (21%). Dit betekent dat de verloskundige de verantwoordelijke zorgverlener was ten tijde van de

a terme sterfte

sterfte in de zwangerschap, dan wel aan het begin van de

Vanaf januari 2010 zijn de meeste verloskundige samen-

baring. In de tweede en derde lijn stierven 227 kinderen

werkingsverbanden in Nederland gestart met de perinatale

aterme(70%).In de overige 9 % van de gevallen was de

audit. Het doel van deze audit is meer inzicht krijgen in

verantwoordelijke zorgverlener onbekend.

de omstandigheden waarbij sterfte rond de geboorte

In de eerste lijn vindt bijna 30% van de sterfte plaats vóór

optreedt. In het Perinataal Audit Registratie Systeem

aanvang van de baring, 30% tijdens de baring en 40%

(PARS) worden de resultaten uit deze audits vastgelegd.

tijdens de eerste 28 dagen post partum. In de tweede en

Het gaat hier om geanonimiseerde gegevens van

derde lijn ligt deze verhouding anders: 68% antenaal, 9%

betrokken zorgverleners, over de omstandigheden waarin

durante partu en 22% in de eerste 28 dagen post partum.

de sterfte optrad, de doodsoorzaak, mogelijke relatie tussen sterfte en de geïdentificeerde substandaard factoren, aan-

Oorzaken

bevelingen enz. Dit registratiesysteem vormt de basis voor

In de perinatale audit wordt de Tulip classificatie gebruikt

het eerste rapport van de perinatale audit Nederland

om de onderliggende oorzaak van het ziektebeeld

(PAN) dat zich richt op de sterfte van aterme kinderen in

waaraan het kind is overleden vast te stellen(zie kader).

2010. De meeste kinderen worden namelijk tussen 37 en

Bij ruim een derde van de overleden kinderen is er sprake

42 zwangerschapsweken geboren en hun overlevings-

van placentabedpathologie en navelstrengcomplicaties.

kansen zijn zeer hoog (99,7%). Niettemin betreft een

Bijna 20% heeft aangeboren afwijkingen. En bij 34% is

kwart van alle perinatale sterftegevallen in Nederland

de oorzaak onbekend. In de helft van deze gevallen blijft

aterme kinderen. Dat vraagt om meer uitleg, zo stelt het

de oorzaak onbekend ondanks volledig onderzoek. In de

PAN-rapport.

andere helft ontbreekt er belangrijke informatie. Zo wordt

Daarnaast is de zorg voor aterme kinderen, meer dan bij

in 26% van alle gevallen van perinatale sterfte de placenta

vroeggeboren kinderen, multidisciplinair en dus bij uitstek

niet nader onderzocht en wordt bij 64% van de overleden

geschikt om te bespreken in de perinatale audit waar alle

kinderen geen obductie verricht. Terwijl autopsie belang-

betrokken zorgverleners in de keten samen naar de casus

rijke informatie en zelfs een geheel andere diagnose op

kijken.

kan leveren. De klinisch psycholoog Keirse bracht in zijn voordracht naar voren dat zorgverleners het lastig vinden

dalend sterftecijfer

om obductie te bespreken met de ouders van het overleden

De perinatale sterfte daalt in Nederland. In 2001 stierven

kind. Toch blijken veel ouders het belang van het onderzoek

12,2 per 1000 kinderen na 22 weken zwangerschaps-

wel degelijk in te zien.

duur; in 2008 9,4 per 1000. Ook het aantal aterme

Voor het vaststellen van de doodsoorzaak is de betrokken-

sterftegevallen neemt af: van 651 kinderen in 2001

heid van de patholoog bij de audit van groot belang.

(3,8 per 1000) naar 367 in 2010 (2,3 per 1000).

Patholoog Peter Nikkels maakte duidelijk dat goed pathologisch onderzoek van het overleden kind of de

Relinde van der Stouwe is redacteur van dit tijdschrift

placenta niet mogelijk is zonder bepaalde informatie over TvV februari 2012 • KNOV

23

THEMA de omstandigheden waaronder het kind gestorven is. Op

zorgverlener bij de substandaard factor(en) betrokken.

de PAN-website kunnen zorgverleners aanvraagformulieren

Er bestaat nog geen systeem hoe de diverse substandaard

vinden die zij moeten gebruiken in geval van obductie en

factoren gerubriceerd kunnen worden. In het PAN-rapport

onderzoek van de placenta.

wordt een grof onderscheid gemaakt tussen het afwijken van richtlijnen in de tweede lijn (23% van alle substandaard

doodsoorzaken classificeren

factoren) en het afwijken van standaarden in de eerste lijn (14%) enerzijds en anderzijds het afwijken van de

In de perinatale audit worden drie verschillende

gangbare zorg (42%) en anders (21%). Voor beide

classificaties gebruikt om vast te stellen waaraan

categorieën geldt dat het om een groot aantal verschillende

het kind is overleden.

factoren gaat, van het ontbreken van diagnostische

1. Met de Wigglesworth classificatie wordt een

verwijzing bij verdenking op negatieve dyscongruentie tot

indeling naar zwangerschapsduur en het mo-

het niet functioneren van een noodbel.

ment van overlijden: antepartum, intrapartum,

De 186 aanbevelingen die de auditgroepen hebben gedaan

neonataal < 24 uur, neontaal ≥ 24 uur -7 dagen,

betreffen de organisatie van de zorg (35%), richtlijnen,

neonataal 8-28 dagen.

protocollen/gangbare zorg (27%), communicatie (12%),

2. De gemodificeerde ReCoDe onderscheidt

documentatie (11%) en scholing (8%).

verschillende klinische condities die mogelijk hebben bijgedragen aan de sterfte. Er worden

Een grote lijn?

10 hoofdgroepen van condities gehanteerd:

Het is lastig om in de veelheid van factoren en aanbeve-

foetaal, neonataal, navelstreng, placenta,

lingen een lijn te zien. Algemene uitspraken over wat er

vruchtwater, uterus, moeder, intrapartum,

verkeerd gaat en wat anders moet, zijn dan ook niet te

trauma en onbepaald.

doen. Bij de 23 casus waarin de auditgroep een waar-

3. De Tulip classificatie richt zich op de waarom-

schijnlijk of zeer waarschijnlijk verband tussen de

vraag. Er wordt teruggeredeneerd wat de

gevonden substandaard factoren en de sterfte zag, vallen

onderliggende oorzaak van het ziektebeeld

wel een aantal gemeenschappelijke elementen op. De

is waaraan het kind is overleden. Deze classi-

beoordeling van en beleid rond het CTG speelt in vijf

ficatiemethode is door de Nederlandse gynae-

sterftegevallen een belangrijke rol. Vier casus hebben

coloog (in opleiding) Korteweg ontwikkeld

betrekking op het niet verschijnen van de zwangere op

en uitgetest. Er zijn zes hoofdcategorieën:

het spreekuur en het uitblijven van actie van de zorgverle-

aangeboren afwijking, placenta, prematuriteit,

ners daarop. Gebrekkige communicatie en documentatie

infectie, anders, en onbekend. Voor de Tulip

domineren vier sterftegevallen. Het omgaan met de

classificatie is vrijwel altijd onderzoek van de

klacht [cursief]minder leven voelen [cursief]staat in drie

placenta nodig. Het insturen van de placenta

casus centraal, en groeiretardatie in twee gevallen. De

bij elke perinatale sterfte is dan ook één van de

redactiecommissie die de totstandkoming van het

aanbevelingen uit het PAN-rapport.

PAN-rapport begeleidt, formuleert op basis hiervan een aantal aanbevelingen voor het landelijk beleid: - het ontwikkelen van een richtlijn beoordelen en beschrijven CTG

substandaard factoren Niet alle zorggegevens van aterme kinderen zijn vastgelegd, niet alle kinderen zijn besproken tijdens de audit en van kinderen die wel besproken zijn, zijn niet altijd de

- een multidisciplinaire richtlijn minder leven voelen en het ontwikkelen van een patiëntenfolder - een multidisciplinaire richtlijn opsporen van en handelen bij groeivertraging

gegevens ingevoerd in het PARS. Dit is mogelijk te wijten

- vervolgacties bij niet verschijnen op afspraken

aan onervarenheid met de audit, alsook tijdgebrek. Van

- samenwerking bij acute verwijzingen vanuit thuis

de 359 overleden kinderen zijn 312 casus besproken

24

tijdens de audit en daarvan zijn van 222 gevallen

Proces en uitkomst

gegevens vastgelegd in het PARS.

De perinatale audit is bij uitstek bedoeld voor het

Bij ruim een derde van de casus wordt geen substandaard

evalueren van het zorgproces op de werkvloer met de

factor vastgesteld; bij de helft van de casus (n=116)

zorgverleners onder wier verantwoordelijkheid de sterfte

worden één of meerdere factoren geconstateerd. In 10%

optreedt. Dichtbij de kern is alle informatie te halen. Hoe

van de 222 sterftegevallen, hebben de substandaard

de analyse verloopt van wat er gebeurd is, welke

factoren een waarschijnlijke of zeer waarschijnlijke relatie

substandaard factoren geïdentificeerd worden en welke

met de sterfte. In bijna alle gevallen zijn meer dan één

verbeterpunten geformuleerd worden, is afhankelijk van


THEMA het groepsproces. Het benoemen van substandaard factoren en aanbevelingen vraagt oefening en tijd. In een kwart van de 212 benoemde substandaard factoren wordt geen aanbeveling gegeven. Daarnaast blijft het op dit moment soms onduidelijk of een bepaalde factor geen rol speelde in de casus of dat het niet aan de orde kon komen. De PAN houdt er dan ook rekening mee dat meer ervaring met de audit de uitkomsten in de toekomst zullen beïnvloeden. In meerdere voordrachten werd tijdens het symposium de rol van de voorzitter benadrukt bij het bewaken van de veiligheid en het goed verloop van het auditproces. Een

3e landelijke conferentie pre- en neonatale screeningen

goede voorzitter of juist het ontbreken daarvan, beïnvloedt de uitkomsten van het proces. Dat geldt ook voor de voorbereiding van de audit. Het opstellen van het chronologisch verslag vraagt veel tijd van een kleine groep mensen. Tijd en mankracht zijn belangrijke randvoorwaarden voor een goede voorbereiding van de audit en deze zouden op de één of andere manier gewaarborgd moeten worden. De PAN zelf werkt aan het gebruiksvriendelijker maken van het registratiesysteem.

Toekomst Het PAN-rapport doet een aantal aanbevelingen om het auditproces te optimaliseren en te waarborgen. Een belangrijke constatering betreft het oppakken van de geformuleerde verbeteracties. Hoe zorg je ervoor dat deze uitgewerkt en opgevolgd worden? Daarvoor is coördinatie nodig en kunnen leidinggevenden, kwaliteits-

Pre- en neonatale screeningen stellen (aanstaande) ouders voor vele, soms moeilijke, keuzes. dit geldt ook voor de betrokken professionals. Kennis met elkaar delen over keuzegedrag van (aanstaande) ouders is belangrijk. hoe komen keuzes tot stand? hoe weegt de individuele ouder zijn of haar belang en dat van het kind? Wat is de rol van de professional en het informatiemateriaal daarbij? Maar ook, hoe maken we keuzes voor het wel of niet invoeren van innovaties in de screening? in welke mate zijn burgers daarbij betrokken? deze vragen en enkele andere actuele thema’s staan centraal tijdens de derde landelijke conferentie pre- en neonatale screeningen.

functionarissen in ziekenhuizen en ROS’en een rol spelen, aldus de PAN.

De conferentie vindt plaats op dinsdag 17 april 2012 van

Voor de audits in 2012 streeft de PAN naar meer volledig-

10.00 – 17.00 uur in Conferentiecentrum Zonheuvel,

heid in het aantal besproken casus en in de verzamelde

Amersfoortseweg 98 in Doorn. Er is een plenair programma

informatie. De focus blijft voorlopig op de aterme sterfte

en u heeft de mogelijkheid twee workshops bij te wonen.

liggen. Op basis van de ervaringen tot nu toe, zijn aanvul-

U kunt zich nu al inschrijven via fd8.formdesk.com/rivm2/

lende vragen ontwikkeld rond vier thema’s: 24/7 beschik-

aanmeldformulier-pns-congres-2012

baarheid, transportproblemen, interventie (te afwachtend

Op www.rivm.nl/Onderwerpen/Onderwerpen/P/PNS_

beleid) en groeivertraging. Aan zorgverleners die bij

Conferentie_2012 staat meer informatie over het

perinatale sterfte in 2012 gegevens invullen in het PARS zal

programma en de workshops. Deelname is gratis, het

extra informatie over deze onderwerpen worden gevraagd. n

aantal beschikbare plaatsen per doelgroep is beperkt. Meer informatie: www.rivm.nl n

Bij het ter perse gaan van dit tijdschrift was de exacte locatie nog niet bekend. Raadpleeg de website van White Ribbon Nederland, www.whiteribbon.nl


25

THEMA

Perinatale audit in Nederland: Wat vindt de zorgverlener er zelf van? Birgit van der Goes

Verloskundige Birgit van der Goes ondersteunt als implementatiemedewerker de perinatale audits in negen ziekenhuizen in de regio amsterdam. Zij beschrijft haar ervaringen en die van zorgverleners met de perinatale audit.

confronterend kan zijn. Tijdens de presentatie werd dan ook uitgebreid stilgestaan bij het gevoel van veiligheid dat betrokkenen, maar ook andere aanwezigen, zouden moeten ervaren tijdens een audit. Een veilige omgeving wordt ondere andere gecreëerd door bij aanvang van iedere bijeenkomst de regels aan de orde te stellen. Een

regioteams

daarvan is dat alles wat besproken wordt vertrouwelijk is

Sinds het verschijnen van de Peristat-rapporten in 2003

en binnenskamers blijft. Alle uitgereikte informatie over

en 2008 is er veel commotie ontstaan over het verlos-

de casus wordt aan het einde van de bijeenkomst weer

kundig systeem in Nederland. Om inzicht te krijgen in de

ingeleverd en vernietigd.

omstandigheden waaronder perinatale sterfte optreedt is men vanaf januari 2010 in de meeste verloskundige

Ervaringen met audits

samenwerkingsverbanden in Nederland gestart met

Het meeste onderzoek dat gedaan is naar het oordeel van

perinatale audits. Dit wordt gedaan volgens de methodiek

zorgverleners over perinatale audit is gebaseerd op zoge-

zoals ontwikkeld in het ÍMPACT´ project [Van Diem et al.,

naamde externe, criterion-based audits. Wat wil zeggen dat

2011], verder uitgewerkt door de stichting Perinatale

de audit is gedaan door niet betrokken zorgverleners op

Audit Nederland. Rondom de tien perinatologische centra

basis van vooraf gestelde criteria. Perinatale sterfte audits

zijn regioteams gevormd die bestaan uit vertegenwoordi-

worden al sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw in landen

gers van alle beroepsgroepen (huisartsen, verloskundigen,

om ons heen uitgevoerd [Bergsjo, Bakketeig, & Langhoff-

gynaecologen, kinderartsen, klinisch genetici en

Roos, 2003]. Ook in ons land zijn er verschillende audits

pathologen) uit de eerste, tweede en derde lijn. Ieder

geweest [Eskes et al., 2007; Alderliesten et al., 2008;

regioteam wordt versterkt met implementatiemedewerkers.

Vredevoogd, Wolleswinkel-van den Bosch JH, Amelink-

Regioteams coördineren de auditwerkzaamheden in hun

Verburg, Verloove-Vanhorick, & Mackenbach, 2001; De Reu,

regio, stimuleren verloskundige samenwerkingsverbanden

Nijhuis, Oosterbaan, & Eskes, 2000; De Reu P et al., 2009]

(VSV’s) om audits te organiseren en actief aan de slag te

Wat is er bekend over de ervaringen van de zorgverleners?

gaan met de aanbevelingen die uit de audits voortvloeiden.

Vredevoogd et al. [2001] deden onderzoek naar met name de relatie tussen perinatale sterfte en tekortkomingen in

Proef

de zorg. In dit onderzoek bestond het audit panel uit drie

Ter voorbereiding op de eerste ‘echte’ audit binnen een

niet betrokken zorgverleners (externe audit) en werden

VSV is er overal een introductiepresentatie gegeven door

de uitkomsten omwille van de anonimiteit alleen op

het regioteam en een proefcasus behandeld. De bedoe-

geaggregeerd niveau gepresenteerd. Terugkoppeling van

ling van een audit is om substandaardfactoren en

een deel van deze auditresultaten naar een deel van de

aandachtspunten te identificeren en binnen het VSV

zorgverleners (interne audit) was het onderwerp van een

acties in te zetten om de geleverde zorg te verbeteren.

onderzoek dat in 2003 verscheen [Amelink-Verburg, Van

Het uiteindelijke oordeel of er sprake was van substandaard

Roelofsen, Wolleswinkel-van den Bosch JH, & Verloove-

zorg kan alleen door beroepsgenoten uitgesproken

Vanhorick, 2003]. Zorgverleners ontvingen de casus

worden. Betrokken zorgverleners worden dus blootgesteld

voorafgaand aan de audit met daarbij het oordeel van het

aan open aanmerkingen van collega’s over de door hen

auditpanel. Zij kregen de kans om te reflecteren op de

geleverde zorg. Het behoeft geen betoog dat dit heel

gang van zaken rondom de casus en het bleek voor het begrip van het ontstaan van substandaardfactoren

Birgit van der Goes is onderzoeksverloskundige en werkt onder

belangrijk te zijn om met name sociale achtergrondinfor-

andere als researchmedewerker voor het verloskundig en

matie van de cliënt te hebben. De behandelde casus in dit

gynaecologisch consortium in het AMC en als implementatie-

onderzoek speelden zich allemaal vijf tot zes jaar vooraf-

medewerker voor de perinatale audit in de regio Amsterdam.

gaand aan de interne audit af. Toch bleken emoties nog

26


THEMA vaak hoog te zitten. In dit onderzoek vonden de deel-

de sfeer

nemers aan de interne audit het bijna allemaal (20 van

Bij de perinatale audit zoals we die sinds 2010 binnen de

de 23) belangrijk dat de casus al beoordeeld waren door

VSV’s uitvoeren, wordt de casus pas tijdens de audit voor

panelleden die niet in de eigen regio werkten, volgens

de eerste keer beoordeeld. Het oordeel komt tot stand

van te voren gestelde criteria. Alle zorgverleners bij de

nadat alle aanwezigen (en dat kan oplopen tot meer dan

interne audit waren vooraf op de hoogte van dit oordeel.

40) de mogelijkheid hebben gekregen vragen te stellen

Zij vonden het nooit een probleem als zijzelf bij de interne

over de gang van zaken rondom de casus. Het is een

audit als betrokken zorgverlener niet anoniem waren. De

interne audit: betrokken zorgverleners zijn aanwezig en

conclusie van dit onderzoek was dat zorgverleners perinatale

worden nadrukkelijk uitgenodigd toelichting te geven op

audit niet als bedreigend ervaren maar juist motiverend

het hoe en waarom van hun handelen. De vorm van de

voor het kwaliteitsdenken.

audit is open: de criteria waaraan getoetst wordt liggen

Onderzoek naar de haalbaarheid van een nationale audit

niet vast. De betrokken zorgverlener kan er voor kiezen

door De Reu [De Reu P et al., 2009] liet zien dat de leden

anoniem te blijven, in de praktijk gebeurt dat echter

van een auditgroep de audit beoordeelden als zeer

zelden. In onze regio is het streven om alle casus die

instructief en zelfs noodzakelijk voor het opsporen van

tijdens een audit behandeld worden van te voren te

zwaktes in de zorg verleend aan zwangeren. In het

bespreken met de betrokken zorgverleners. Tijdens zo’n

‘IMPACT’ project [Van Diem et al., 2011] waarin zorgverleners

voorbespreking ontstaat in grote lijnen al een idee over

bij de evaluatie van de audit konden aangeven welk aspect

de substandaardfactoren. Zorgverleners kunnen zich daar

van de audit zij het meest gewaardeerd hadden, scoorden het

op voorbereiden. Toch blijkt dat er tijdens de audit

multidisciplinaire karakter (13%), de veilige sfeer (13%) en

regelmatig factoren gevonden worden die tijdens de

het samen bespreken van een casus (21%) het hoogst.

voorbespreking niet naar voren zijn gekomen. Dat kan

Van de redactie: kwalitatief onderzoek naar ervaringen van deelnemers aan de perinatale audit

“En dan denk ik: o ja, dat soort dingen spelen ook

opgemerkt dat er in verhouding nog erg veel aandacht

allemaal, daar heb ik natuurlijk helemaal geen last van

besteed wordt aan de analyse. Dit gaat ten koste van

en niets mee te maken... Daar moet je toch allemaal

het werken aan verbeterpunten. ‘De audit is nu veel

maar aan denken als je daar thuis zit. En dat kweekt

te verklaringsgericht en niet voldoende veranderings-

wel sympathie… Dan denk ik ja, wat een rotsituatie.”

gericht’, zegt een van de geïnterviewden.

(citaat van gynaecoloog)

Het succes van de audit wordt vaak toegeschreven aan de methodiek en de regels van veiligheid. Hoewel de

Anne Marije Wiersma is verloskundige op het Friese

meeste deelnemers inmiddels de methodiek goed kennen,

platteland. Voor haar masterstudie verloskunde aan de

heeft de voorzitter een grote rol in het bewaken ervan.

UvA onderzocht ze de ervaringen van deelnemers aan de

Door de dynamiek in de groep domineerd een opvatting

perinatale audit. Op het symposium over de landelijke

of visie soms erg de discussie. Daarnaast is het soms

perinatale audit in Lunteren presenteerde zij de bevin-

lastig om niet teveel te blijven hangen in bepaalde

dingen uit het kwalitatieve deel van haar onderzoek.

details. De methodiek helpt de deelnemers om terug te

Ze interviewde twaalf zorgverleners uit verschillende

gaan naar de essentie van de casus, maar zonder een

beroepsgroepen; de professionals werken in Friesland,

goede voorzitter kunnen de auditgroepen dat niet zelf.

Overijssel, Gelderland, Noord-Holland en Brabant. De

De geïnterviewden geven aan dat de onafhankelijkheid

ondervraagde deelnemers tonen grote betrokkenheid

en de professionele expertise van de voorzitter belang-

bij het fenomeen perinatale audit. Ze zijn enthousiast

rijke voorwaarden zijn om de audit goed te laten verlopen.

over het effect van de perinatale audit op de samen-

De voorzitter speelt ook een rol in het waarborgen van

werking tussen de beroepsgroepen. Men krijgt meer

de veiligheid. Het blijkt dat de anonimiteit van de

inzicht in elkaars werkwijze en omstandigheden en

betrokken zorgverleners bij de casus moeilijk te

daardoor meer begrip voor elkaar. Er komen concrete

realiseren is. Juist daarom is een veilige sfeer belangrijk.

verbeteringen uit voort – alhoewel niet alle verbeter-

’Ja, de audit draait natuurlijk bij de gratie dat we open

acties in daden worden omgezet. Het tempo waarmee

en eerlijk tegen elkaar zijn en dat die sfeer een beetje

veranderingen worden doorgevoerd zou hoger kunnen

veilig is, want anders hoef je het niet te doen.’(citaat

volgens de deelnemers aan het onderzoek. Ook werd

van een eerstelijns verloskundige).


27

THEMA voor betrokken zorgverleners confronterend zijn, zeker als

referenties

dit wordt opgeteld bij het feit dat emoties rondom een

Alderliesten ME. Stronks K. Bonsel GJ. Smit BJ. Van Campen MM. Van Lith JM et al.

nog vrij recente casus (maximaal één jaar) vaak nog hoog zitten. Het is dan heel afhankelijk van de sfeer die er in

(2008). Design and evaluation of a regional perinatal audit. Eur.J.Obstet.Gynecol. Reprod.Biol., 137, 141-145. Amelink-Verburg MP. Roelofsen JM. Wolleswinkel-van den Bosch JH & Verloove-

het samenwerkingsverband heerst of de betrokkenen en

Vanhorick SP. (2003). [Evaluation and validation of a perinatal death audit by means of

anderen zich vrij voelen om datgene te zeggen wat zij

feedback to the caregivers]. Ned.Tijdschr.Geneeskd., 147, 2333-2337.

ook echt bedoelen. De rol van de voorzitter (in onze regio

Bergsjo P. Bakketeig LS & Langhoff-Roos J. (2003). The development of perinatal audit: 20 years’ experience. Acta Obstet.Gynecol.Scand., 82, 780-788.

een lid van het regioteam, niet werkzaam in het zieken-

De Reu P. Eskes M. Oosterbaan H. Smits L. Merkus H et al. (2009). The Dutch Perinatal

huis waar de audit plaatsvindt) is dan essentieel: veilig-

Audit Project: a feasibility study for nationwide perinatal audit in the Netherlands. Acta

heid creëren voor alle aanwezigen.

Obstet.Gynecol.Scand., 88, 1201-1208.

Pas vrij recent ontwikkelde het landelijk bureau van de

De Reu P. Nijhuis JG. Oosterbaan HP & Eskes TK. (2000). Perinatal audit on avoidable mortality in a Dutch rural region: a retrospective study. Eur.J.Obstet.Gynecol.Reprod.

Perinatale Audit Nederland (PAN) een evaluatieformulier

Biol., 88, 65-69.

waarin de deelnemers aan de audit kunnen aangeven

Eskes M. Van Diem MT. Brouwers H. Slagter-Roukema T. Merkus H. (2007). Perinatale

wat zij van de sessie vonden. Er kan onder andere gescoord worden op sfeer, nut en inbreng. In onze regio

sterfte en tekortkomingen in de zorg: de eerste resultaten van landelijke perinatale audit beschouwd. Ned.Tijdschrift voor Obstetrie en Gynaecologie, 120, 19-26. Van Diem MT. Bergman KA. Bouman K. Stant DA. Timmer A. et al. (2011). [Perinatal

delen we deze formulieren uit na afloop van een bijeen-

audit in the North of the Netherlands: the first 2 years]. Ned.Tijdschr.Geneeskd., 155,

komst. Het is nog te vroeg om hiervan resultaten te laten

A2892.

zien. Een indruk kan ik echter wel geven: over het algemeen krijgen betrokkenen van alle echelons voldoende ruimte

Vredevoogd CB. Wolleswinkel-van den Bosch JH. Amelink-Verburg MP. Verloove-Vanhorick SP & Mackenbach JP. (2001). [Perinatal mortality assessed: results of a regional audit]. Ned.Tijdschr.Geneeskd., 145, 482-487. n

om hun zaken in te brengen. Er wordt meestal goed geluisterd naar elkaar en er komt inzicht in elkaars overwegingen over de gegeven zorg. Richtlijnen van alle beroepsorganisaties worden gebruikt om de geleverde zorg te toetsen. We kunnen er echter niet omheen dat de sfeer die er heerst binnen een VSV ook afhankelijk is van factoren die los staan van de audit. Hoe groot de invloed

Het PWD maakt digitale gegevensuitwisseling mogelijk

van die sfeer is op het inzicht geven in het eigen, mogelijke professionele falen, kan ik niet zeggen. Een nulmeting zou interessant geweest zijn, maar is niet gedaan. Mijn indruk is dat het meedoen aan de audits de echelons dichter bij elkaar brengt. Wel wordt het organiseren van

Met het PWD (Perinataal Webbased Dossier) stuurt u

de audit nu in veel VSV’s voornamelijk door de tweede

straks gegevens vanuit uw eigen softwaresysteem naar

lijn gedaan. De eerste lijn zou deze taak nog beter op

centrale registraties, zoals PRN. Daarnaast kunt u in de

moeten pakken. Kwaliteit van zorg is immers de verant-

toekomst deze gegevens ook elektronisch uitwisselen met

woordelijkheid van de hele zorgketen rondom de zwangere.

andere zorgverleners. Het gaat daarbij om de uitwisseling van zowel basale cliëntgegevens, als van zorginhoudelijke

28

Tot slot

en medische informatie. De eerste fase van het project

De perinatale audit heeft in verloskundig Nederland in

om tot gegevensuitwisseling bij ‘de acute overdracht’ te

korte tijd zijn plaats veroverd. Samen met andere

komen, is klaar voor implementatie. Hierdoor zijn de

disciplines kritisch kijken naar eigen handelen wordt als

gegevens straks bij een acute overdracht direct beschikbaar

motiverend ervaren voor het denken over kwaliteit van

voor andere zorgverleners en kunnen zij sneller en beter

zorg. Een veilige sfeer is daarbij een voorwaarde. Hoewel

zorg verlenen als tijd een belangrijke factor is.

niet vanzelfsprekend blijkt deze in de meeste gevallen

al 210 praktijken doen mee. Uw praktijk ook?

gelukkig wel aanwezig te zijn. De voorzitter heeft daarin

Op dit moment hebben zich al meer dan 210 verlos-

een belangrijke rol.

kundigen praktijken aangemeld om mee te doen aan de

De audit geeft ons inzicht in omstandigheden waaronder

1e fase van het PWD-project. Is uw praktijk al aangemeld?

perinatale sterfte optreedt en mogelijke handvatten om

hoe kunt u uw praktijk aanmelden?

de zorg te verbeteren. Bovendien is het een goed

U kunt uw praktijk (kosteloos) aanmelden door een mail

instrument om de samenwerking tussen en binnen de

te sturen naar [email protected]. Na aanmelding neemt het

echelons te verbeteren. Audit alleen kan echter nooit de

PWD-team contact met u op en geeft begeleiding bij de

basis zijn voor aanpassingen in de zorg omdat slechts

stappen die gezet moeten worden.

wordt gekeken naar casus met een slechte uitkomst.

Meer weten: http://leden.knov.nl/leden/

Onderzoek blijft noodzakelijk.

30Werken_aan_kwaliteit/PWD/ n


THEMA

Perinatale audit en PAN Relinde van der Stouwe

in de stichting Perinatale audit Nederland (PaN) werken vertegenwoordigers van de beroepsgroepen samen die direct betrokken zijn bij de perinatale audit. de stichting is het levende bewijs dat de verschillende beroepsgroepen constructief kunnen samenwerken. in de aanloop naar de eerste landelijke audit is er op alle niveaus veel werk verzet: de zorgverleners in de Verloskundige samenwerkingsverbanden (VsV’s), de regioteams die hen ondersteunen en het landelijke bureau dat coördineert en stuurt. dit artikel licht de organisatie van de PaN toe.

Van links naar rechts Hens Brouwers, Fenneke van Swigchum-Wuite, Jan Jaap Erwich

Het landelijke bureau van de stichting is gevestigd in de

drie niveaus

Domus Medica in Utrecht. Het bureau heeft de landelijke

De audit vindt op lokaal, regionaal en landelijk niveau

coördinatie, zorgt dat instrumenten en trainingen

plaats. Tijdens de lokale audit evalueren de betrokken

ontwikkeld worden, beheert de webbased applicaties

zorgverleners alle sterftegevallen binnen hun samen-

voor het invoeren van gegevens over sterfte (PRN-Audit)

werkingsverband. Dit biedt mogelijkheden om het

en voor het chronologische verslag, beheert PARS

plaatselijke beleid, bijvoorbeeld lokale samenwerkings-

(Perinatale Audit Registratie Systeem), bereidt de landelijke

afspraken, aan te passen. Bij een regionale audit, die

audit voor, rapporteert en formuleert beleidsaanbevelingen

georganiseerd wordt vanuit de tien perinatologische

aan de beroepsgroepen en VWS.

centra in het land, staat de verbetering van complexe ketens centraal. Hier worden vooral bijzondere cases

Directeur Fenneke van Swigchum staat aan het hoofd van

besproken. De landelijke audit richt zich op een specifiek

het team van zeven vrouwen. Zij heeft communicatie-

thema, bijvoorbeeld binnen specifieke groepen of bij

wetenschappen gestudeerd en is directeur geweest van

specifieke ziektebeelden. Bij de eerste landelijke audit was

het Geboortecentrum Amsterdam, het Kraambureau en

het thema de aterme sterfte. Een panel van deskundige

het Erfocentrum. Het team bestaat verder uit verlos-

zorgverleners, de zogenoemde redactiecommissie, vat de

kundige Adja Waelput, gynaecoloog (n.p.) Martine Eskes,

bevindingen van de lokale auditgroepen samen en formuleert

trainer en implementatiebegeleider Wineke Bremmer en

de daaruit voortkomende aanbevelingen. Deze audit leidt

vier medewerkers die hen ondersteunen: Irene Dokter,

vooral tot aanbevelingen voor landelijk beleid, zoals aanpas-

Ans van Loenen, Alice Lamain en Lucie van der Veer

singen van richtlijnen, scholing of preventieve maatregelen. Het landelijk bureau beheert de website van de PAN:

Landelijk bureau PaN

www.perinataleaudit.nl. Naast het vinden van informatie

Het bestuur van de stichting bestaat uit vertegenwoordigers

over de audit en trainingen kunnen zorgverleners

van verloskundigen (in de persoon van verloskundige

inloggen op besloten pagina’s met meer informatie over

dr. Paul de Reu), gynaecologen, huisartsen, kinderartsen

de voorbereiding van de audit. Via de site is ook in te

en pathologen. Daarnaast zijn er drie commissies die het

loggen op de webbased invoerapplicaties voor PRN-Audit

bestuur adviseren over respectievelijk de classificatie van

en PARS. Ideeën voor verbeteringen die al zijn uitgevoerd

de doodsoorzaken, de kwaliteit van de audit en de

of nog zouden kunnen worden uitgevoerd kunnen ook

registratie van gegevens. Ook in deze commissies zijn de

aangeleverd worden via [email protected], o.v.v.

vijf beroepsgroepen aanwezig. Marieke Hermus, Hennie

‘Goed Idee’. Zij kunnen dan ook een plek op de website

Wijnen en Greta Rijninks-van Driel nemen namens de

krijgen, waar ze anderen kunnen inspireren.

verloskundigen deel aan deze drie commissies.

regioteams Relinde van der Stouwe is redacteur van dit tijdschrift

Rondom de tien perinatologische centra zijn regioteams TvV februari 2012 • KNOV

29

THEMA gevormd. Zij ondersteunen de VSV’s bij de uitvoering van de lokale audits. In het regioteam zijn ook weer alle betrokken beroepsgroepen vertegenwoordigd. Het team

Geboren als een zucht, v

heeft een voorzitter, vicevoorzitter en een implementatiemedewerker. De (vice)voorzitters zitten de auditbijeen-

Relinde van der Stouwe en Wil van Veen

komsten voor. Zij hebben een belangrijke rol in het op een uniforme en veilige wijze uitvoeren van het proces.

‘Geboren als een zucht, verdwenen als een schaduw’ was

De implementatiemedewerker fungeert als de vraagbaak

de titel van de presentatie van Manu Keirse tijdens het

en klankbord voor de zorgverleners die de audit opzetten.

congres over de landelijke perinatale audit. De Belgische

Hij of zij stimuleert dat de audit er komt, denkt mee in de

klinisch psycholoog vroeg aandacht voor de enorme impact

voorbereiding van de audit, beantwoordt inhoudelijke en

van het verlies van een kind tijdens de zwangerschap of

praktische vragen, enzovoort. Vaak is de implementatie-

geboorte. Keirse promoveerde in 1989 aan de universiteit

medewerker ook verbonden aan het onderzoeksconsor-

van Leiden op een onderzoek naar de eerste opvang bij

tium (zie ook het artikel van Birgit van der Goes op

perinatale sterfte. Zijn werk markeert een omslag in het

pagina 26 ev. van dit nummer). Het regioteam organiseert

omgaan met de dood van een kind. De impact van het verlies

tevens de regionale audit. De voorzitters en implementatie-

van een kind tijdens de zwangerschap of geboorte is enorm.

medewerkers van de verschillende regioteams komen

In het verleden werd het verdriet vaak in eenzaamheid

regelmatig bij elkaar voor de onderlinge afstemming, het

geleden. De omgeving zweeg, uit onhandigheid of machte-

signaleren van knelpunten en het uitwisselen van ‘best

loosheid. Maar ouders blijven het verlies hun hele leven bij

practices’.

zich dragen. Ze komen er niet van los. Het zogenaamde loslaten, zodat je je weer op de toekomst kan richten, is volgens Keirse een misplaatst idee. Het gaat erom de herinneringen anders vast te houden. Het maken van foto’s, een voetafdruk, het meenemen van het kindje naar huis en afscheid nemen met familie en vrienden zijn allemaal belangrijke middelen bij het kunnen dragen van het verdriet. Inmiddels is hiervoor bij zorgverleners aandacht ontstaan; zij zijn ook vaak degene die ouders dit aanreiken.

Make a Memory Stichting Make a Memory[1] maakt foto’s voor familie van ernstig zieke, stervende of overleden baby’s vanaf 24 weken zwangerschap en kinderen tot en met 16 jaar. De fotografie kan plaatsDe acht medewerkers van het landelijke bureau van de

vinden in het ziekenhuis maar ook op andere locaties, zoals de

PAN: vooral de zorgverleners in het VSV maken de perina-

thuisomgeving. Dankzij de ideële doelstelling van de stichting

tale audit tot een succes. Op de foto van links naar rechts:

wordt deze fotografie voor de ouders kosteloos uitgevoerd.

Irene Dokter, Adja Waelput, Martine Eskes (in het rood), Fenneke van Swigchum (bovenaan), Wineke Bremmer en Lucie van der Veer. Op de foto ontbreken: Ans van Loenen en Alice Lamain.

Begrafeniskistjes

Trainingen

Brigitte Coremans[2] studeerde af aan de Dutch Design Academy

Het landelijke bureau en de regioteams bieden ook

in Eindhoven. Als eindwerkstuk maakte zij zes begrafeniskistjes

trainingen aan over verschillende facetten van de audit

voor te vroeg geboren kinderen tot 24 weken zwangerschap.

zoals het chronologisch verslag, de doodsoorzaken-

Coremans richt zich juist op deze groep, omdat elk kind ouder

classificatie en het voorzitten.

dan 24 weken een officiële begrafenis en registratie krijgt.

In eerste instantie werden de trainingen in een van de

Ouders van overleden kinderen jonger dan 24 weken voelen zich

perinatologische centra gegeven maar steeds vaker in de

vaak tekort gedaan, ‘het lijkt alsof er niets was…’ Met haar

Domus in Utrecht. Op de website www.perinataleaudit.nl

begrafeniskistjes wil Coremans tegemoet komen aan de wensen

vindt u meer informatie. n

van ouders, want zo zegt zij: ‘Elke ouder heeft het recht om deel te nemen aan een open rouwproces’.

30


THEMA

, verdwenen als een schaduw

BETWEEN

BIRTH AND DEATH RITUALS OF PREGNANCY LOSS IN THE NETHERLANDS JANNEKE PEELEN

rituelen om afscheid te nemen van doodgeboren kinderen markeren het bestaan van die kinderen. herdenkingsrituelen geven zo’n kindje een plek in het gezin. Om te onderstrepen dat je als vader of moeder rouwt, is het herdenken van belang, zo stelt ook antropoloog janneke Peelen[3] in haar proefschrift waarmee zij op 20 januari jl. promoveerde aan de radboud InleIdIng Universiteit. het overleden kind maakt tegenwoordig blijvend deel uit van Wij willen u condoleren met het verlies van uw kindje. Een moeilijke periode is voor u aangehet gezin. broken. U heeft, samen met uw familie en vrienden, een groot verlies te verwerken terwijl u

Inleiding

Rituelen helpen om een overleden baby een plek in het gezin te geven

zich deze periode heel anders had voorgesteld. De kraamverzorgende doet er alles u zo goed mogelijk te steunenVerlies in dit proces, Het centrale probleem van deze studie bevat de ambivalente positie van zwangerschap inaan deom menselijke levensloop. in uw

vragen te beantwoorden en tegemoet te komen aan uw wensen. Goed overleg met uw

is daarom van groot belang. de zwangerschap gaat zowel overhet begin als het einde van hetkraamverzorgende leven. Mensen zijn verward over wat daadwerkelijk is

De kraamverzorgende richt haar op deof verzorging van u.niets? Zij kan een bijdrage leveren verloren: een persoon, een pre-persoon, iets dat niet volledig mens was of toch wel, eenzorg geest helemaal aan het goede verloop van deze moeilijke periode, door te luisteren en daar waar gewenst

De laatste drie decennia laten veel verandering zien in de omgang metdie verlies inhelpen de zwangerschap. mogelijkheden om tips te geven u kunnen bij het verwerken van De uw verlies. Ook heeft zij aandacht voor de andere gezinsleden, familie en vrienden en verricht zij huishoudelijke taken.

openlijk, voor een steeds groter publiek, emoties na verlies in de zwangerschap en de herinneringen aan een voortijdig gestorven kind te uiten, zijn toegenomen.

Dit kraamdossier is daarbij een hulpmiddel.

Er is een enorme vermeerdering van monumenten voor doodgeboren kinderen alsook het aantal funeraire producten dat speciaal voor overleden baby’s is ontwikkeld. Dit betekent echter niet dat deze nieuwe omgang met het verlies in de zwangerschap vanzelfsprekend is geworden. Sommige mensen denken nog steeds dat er geen noodzaak is om de dood van een baby te gedenken.

Geboren afscheid

Inhoudsopgave Dit kraamdossier vormt voor de kraamverzorgende een leidraad bij haar werkzaamheden. Voor u wordt de geboden zorg door dit kraamdossier toetsbaar en controleer-

Uit onderzoek van de stichting Lieve Engeltjes is baar. Na de kraamzorg periode blijft dit zorgdossier in uw bezit en kan het mogelijk dienen als hulpmiddel bij het verwerken van uw verlies. gebleken dat er een tekort is aan duidelijke en • Taken van de kraamverzorgende pag. 2 praktische informatie over de eerste week na de • Kraamtechnische controles en adviezen over de lichamelijke situatie van de kraamvrouw pag. 3 geboorte van een overleden kind. Veel hulp• Rapportage: bevallingsverslag pag. 6 • Rapportage: dag 1 t/m 8 pag. 7 verleners zijn onvoldoende bekend met de • Omgaan met het verlies van uw kindje pag. 16 • Omgaan met het verlies van een broertje of zusje pag. 17 mogelijkheden die de wetgeving biedt en het • Wetgeving pag. 18 • Meer informatie pag. 19 creëren van herinneringen. Er is sinds een paar • Websites / adressen pag. 20 jaar een kraamdossier, speciaal voor de eerste week post partum[5]. diverse kraamcentra, verloskundigen en een uitvaartverzorger hebben hun kennis en ervaringen gebundeld. in het dossier wordt aandacht besteed aan wetgeving en de mogelijkheden van begraven en cremeren. het bevat een beschrijving van de controles van de kraamvrouw, de verzorging van het overleden kind, maar ook de omgang met eventuele andere kinderen in het gezin. het bevat een extra boekje, speciaal voor de broertjes en zusjes van het overleden kindje.

Het kraamdossier is gemakkelijk in het gebruik voor zowel hulpverleners als ouders. Juist omdat de confrontatie met het overlijden van een kind tijdens de zwangerschap of net er na veelal onverwacht is, heeft men vaak geen idee van de mogelijkheden. Na de geboorte is er weinig tijd voor het nemen van beslissingen. Belangrijk is dus dat men als hulpverlener op de hoogte is van de mogelijkheden, zodat de juiste beslissingen genomen kunnen worden. Als verloskundige hoop je altijd zo weinig mogelijk overlijdens van kinderen mee te maken. Maar als je er mee te maken krijgt, is het heel belangrijk om cliënten zo goed mogelijk te begeleiden. Het kraamdossier kan de verloskundige en de ouders daarbij helpen.


31

THEMA

Toestoppen net als thuis Mari Jonker-Snijders, oprichtster van het bedrijf Sterrenkindje[4], ontving in november 2011 de Yarden-Stimulans ter waarde van vijf duizend euro. De Yarden Vereniging en de vakjury waren van mening dat Sterrenkindje een professionele en integere bijdrage levert aan een waardig afscheid van doodgeboren baby’s en (te vroeg geboren) baby’s die kort na de geboorte overlijden. Sterrenkindje maakt afscheidswiegjes en sterrendekentjes voor doodgeboren baby’s en (te vroeg geboren) baby’s die kort na de geboorte overlijden. De wiegjes zijn van natuurlijke materialen gemaakt en vervaardigd met de gedachte dat het kindje door ouders kan worden ‘toegestopt’, net als thuis zou zijn gebeurd. De producten van Sterrenkindje geven ouders de mogelijkheid om op een persoonlijke en waardige manier afscheid te kunnen nemen van hun kindje.

Lieve-engeltjes Bij het overlijden worden ouders bijgestaan door verschillende hulpverleners. Artsen, verloskundigen en verpleegkundige helpen de ouders de eerste uren na de bevalling. De kraamverzorgende steunt de ouders in de eerste dagen na de bevalling, ook al is er geen levend kind om te verzorgen. De uitvaartverzorger helpt de ouders het definitieve afscheid naar eigen behoefte in te vullen en probeert deze moeilijke dag zo draaglijk mogelijk te maken. Maar dan…, de tijd verstrijkt. Gevoelens zijn niet altijd in woorden uit te drukken, maar zijn wel aanwezig. Het gemis is groot, het verdriet wordt niet minder. De omgeving gaat door, verwacht eigenlijk dat ouders dat ook doen. Juist dat is iets

[1] zie www.makeamemory.nl

dat niet zomaar lukt. Het leven is niet meer zoals het was voordat hun kindje

[2] www.brigittecoremans.com; zie ook: www.kinder-

overleed. Dit is een van de dingen die lotgenoten begrijpen, zij hebben hetzelfde meegemaakt.

kistjes.nl en www.kindermandjes.nl [3] Janneke Peelen via [email protected] [4] Sterrenkindje, 06 1470 1737; [email protected];

Lieve Engeltjes is een Nederlandstalige contactgroep voor mensen die te maken

www.sterrenkindje.nl

hebben met het verlies van een kind. Dit kan een kind zijn dat tijdens de

[5] Het kraamdossier is door ziekenhuizen, verloskundi-

zwangerschap of geboorte is overleden, of nog enkele uren, dagen, maanden of

gen en kraamcentra te bestellen via [email protected]. [6] Stichting Lieve Engeltjes, Postbus 945, 3900 AX

jaren heeft geleefd. Door maillijsten biedt Lieve Engeltjes lotgenoten de mogelijk-

Veenendaal; 06 305 79 407; [email protected].

heid om met elkaar in contact te komen. Mensen die herkenning, erkenning en

Wilt u ons werk steunen? U kunt u gift overmaken

steun kunnen bieden en deze warme deken van troost om hen heen kunnen

op ING: 870 13 76 t.n.v. Stichting Lieve Engeltjes te

laten vallen. Op deze manier kunnen ouders het verlies van hun kind deel laten

Veenendaal. De Stichting is door de belastingdienst beoordeeld als ANBI

worden van hun leven. Alle ouders van een overleden kind zouden we graag de mogelijkheid bieden om het lotgenotencontact te laten ervaren.[6] n

32


Voor meer informatie zie ook de rubriek Media vanaf pag. 65 ev.

Nieuwsbrief / februari 2012 / Jaargang 8

Website Kennispoort lanceert discussieplatform De website van Kennispoort Verloskunde is uitgebreid met de mogelijkheid om discussies te starten in vooraf gedefinieerde groepen. Een ideale toevoeging voor werkgroepen, projectgroepen en dergelijke, die in een afgeschermde omgeving gedachten willen uitwisselen over een gezamenlijk thema. U kunt de functie ook gebruiken om een vraag uit te zetten over een verloskundig onderwerp dat u professioneel bezighoudt. Het aanmaken van een nieuwe groep kan op de profielenpagina van Kennispoort Verloskunde. De aanvrager is tevens de beheerder van de groep en kan mensen toevoegen of verwijderen. Het is al langer mogelijk om te reageren op artikelen en onderzoeken op de website. Voor vragen over deze functies kunt u mailen naar [email protected].

Lange termijn effecten van prematuriteit Crump C, Sundquist K, Sundquist J et al. Gestational age at birth and mortality in young adulthood. JAMA. 2011; 306: 1233-1240

Preterme geboorte komt steeds vaker voor. De effecten op korte en middellange termijn zijn bekend. In dit artikel wordt onderzoek beschreven naar de associatie tussen zwangerschapsduur bij de geboorte en sterfte tot op jong volwassen leeftijd. Het studiecohort bestond uit Zweedse eenlingen, geboren tussen 1973 en 1979 (N=674.820), die op éénjarige leeftijd nog in leven waren. 27.979 van de kinderen werd preterm geboren. Het hele cohort is gevolgd tot 2008, dus tot een leeftijd van 2936 jaar.

De prevalentie van vroeggeboorte in Zweden gedurende de onder zoeksperiode was 5,0%. Er werd een toename van de sterfte op jongvol wassen leeftijd (1836 jaar) gevonden naarmate de zwangerschapsduur korter was geweest. Ook een zwangerschaps duur van 3436 weken bij de geboorte gaf nog een verhoogde kans op overlijden (HR: 1.31; 1.131.50). De associatie was onafhankelijk van intrauteriene groei en andere perinatale en socioeconomische factoren.

Eenzelfde effect van prematuriteit werd gezien op overlijden in de leeftijd van 15 jaar; er was geen effect op overlij den in de leeftijd van 617 jaar. Het effect was even groot bij mannen als bij vrouwen. Als belangrijke oorzaken voor de toename van de sterfte werden gevonden: congenitale afwijkingen (vooral hartafwijkingen), respiratoire, endocriene en cardiovasculaire aandoe ningen. Er werd geen associatie gevonden met sterfte door neurologische problemen, kanker of ongevallen.

Bevalling: topsport? Söhnchen N, Melzer K, Martinez de Tejada B et al. Maternal heart rate changes during labour. EJOG. 2011; 158:173-178

De conditie van zwangere vrouwen wordt mogelijk minder doordat steeds meer vrouwen een zittend beroep hebben en tijdens de zwangerschap minder bewegen. Een gebrek aan conditie zou kunnen leiden tot relatief grotere cardiovasculaire belasting tijdens de baring en verminderd uithoudingsvermogen van de moeder bij het persen. In het onderzoek is bij 30 gezonde zwangere vrouwen de reservecapaciteit van de hartfrequen tie gemeten (maximale hartfrequentie minus frequentie in rust) en gerela teerd aan fysieke activiteit in het derde

trimester. Het onderzoek werd uitgevoerd in een universitaire kliniek in Geneve. De gemiddelde rustfrequentie was 64 ±6 slagen per minuut. Tijdens het persen hadden alle vrouwen een forse toename van de frequentie: tot gemiddeld 157 ±21 slagen per minuut. Dit betekende een matige tot zware fysieke inspanning, vergelijk baar met die bij fietsen of hardlopen. 20% van de vrouwen kwamen hiermee uit op meer dan 90% van hun reserve frequentie, bij de helft van de vrouwen

was dit meer dan 70%. Vrouwen die fysiek minder actief waren in het derde trimester bereikten een hoger percentage van de reserve frequentie van de hartslag dan vrouwen die meer actief waren geweest. De auteurs concluderen dat het cardiovasculaire risico tijdens de uitdrijving voor fysiek minder actieve vrouwen mogelijk verhoogd is. Voor gezonde vrouwen is het aan te bevelen tijdens de zwangerschap fysiek actief te blijven, zodat ze voldoende cardiovasculaire reserve hebben voor de fysieke inspanning van de baring.

33

www.kennispoortverloskunde.nl

Zorgverleners vinden screening op middelengebruik lastiger dan zwangeren Seib CA, Daglish M, Heath R et al. Screening for alcohol and drug use in pregnancy. Midwifery 2011, doi:10.1016/j.midw.2011.08.003

Deze studie onderzocht in 2009 de bruikbaarheid en precisie van een zelfrapportage screeningslijst voor gebruik van alcohol, tabak en drugs tijdens de zwangerschap, de korte versie (drie vragen) van een WHOlijst

(tien vragen). In een polikliniek van een groot Australisch ziekenhuis vulden 32 zwangeren een uitgebreide vragenlijst over middelengebruik in. Zij hadden namelijk bij aanvang van de zwangerschapscontroles op de korte screeningslijst aangegegven alcohol of andere drugs te gebruiken. Daarnaast analyseerden de onderzoekers de gegevens uit de medische dossiers van 349 zwangeren. De sensitiviteit om gebruikende personen te identificeren was 86% voor alcohol, 91% voor roken en 67% voor drugs. De positief voorspellende waarde was ook hoog: de proportie van mensen met een positieve test die ook daadwerkelijk gebruikten was 100% voor alcohol, 100% voor roken en 92% voor drugs. Slechts vijf van de 32 zwangeren vonden screening onprettig. Opmerkelijk was

dat de zorgverleners veel incomplete medische dossiers leverden: 39% voor alcohol, 32% roken en 93% drugs. Zij screenden 25% van de 349 zwangeren niet of onvoldoende. Uit de geringe screening door zorg verleners, ondanks de acceptatie van screening door de deelnemers, concludeerden de onderzoekers dat zorgverleners moeite lijken te hebben met screening op middelengebruik. Om de screening te verbeteren is verder onderzoek nodig bij zorgverle ners naar belemmerende en bevorde rende factoren, en gerichte educatie en training voor verloskundigen. De onderzoekers zien hen als sleutel figuren in preventie en vroege interventie bij middelengebruik in de zwangerschap.

Posttraumatische stressstoornis na één op de honderd bevallingen Stramrood CA, Paarlberg KM, Huis In ‘t Veld EM et al. Posttraumatic stress following childbirth in homelike- and hospital settings. J Psychosom Obstet Gynaecol 2011;32:88-97

Nederlandse onderzoekers vergeleken de prevalentie van posttraumatische stressstoornis (PTSS) na eerstelijns bevallingen met de prevalentie bij tweede en derdelijns bevallingen. Daarnaast onderzochten zij de risico factoren voor het ontwikkelen van posttraumatische stresssymptomen. Deze retrospectieve studie vond plaats in twee perifere ziekenhuizen (Apeldoorn, Breda), een academisch ziekenhuis (Groningen) en vier verloskundige praktijken in deze plaatsen. De onder zoekers vroegen 907 vrouwen die in juli, augustus of september 2007 bevielen om twee tot zes maanden na de geboorte eenmaal een vragenlijst in te vullen. PTSS werd gemeten met de Traumatic Event ScaleB (TESB), met zeventien vragen over de zes criteria voor PTSS volgens de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, vierde editie (DSMIV). Vrouwen die aan

34

alle DSMIV criteria voldeden, hadden PTSS. Voor de analyses van risico factoren gebruikte men de TESB totaalscore.

De prevalentie van PTSS na de geboorte was 1,2% (5/428 vrouwen, respons 47%), hoger dan de prevalentie van 0,37% in de Nederlandse bevolking. Van de vrouwen ervoer 9,1% (39/428) de bevalling als traumatisch, waaronder de vijf vrouwen met PTSS. Risicofactoren voor posttraumatische stresssymptomen waren een onge plande keizersnede, hoge intensiteit van baringspijn, en een gering gevoel van coherentie: coping vaardigheden om stressoren te begrijpen, hanteren en betekenis te geven. Verschillen in symptomen tussen de echelons verdwenen na correctie voor compli caties en interventies, rekening houdend met de –per definitie ongecompliceerde eerstelijns beval lingen. Prospectief longitudinaal onderzoek is nodig naar het verloop van PTSS, screening van kwetsbare vrouwen en preventieve interventies.


Roken, aangeboren afwijkingen, en voorlichting Hackshaw A, Rodeck C, Boniface S. Maternal smoking in pregnancy and birth defects: a systematic review on 173 687 malformed cases and 11.7 million controls. Human Reproduction Updates 2011;17:589-604 Filion K, Abenhaim H, Mottillo S et al. The effect of smoking cessation counselling in pregnant women: a meta-analysis of randomised controlled trials. BJOG 2011;118:1422-1428

Nog steeds roken veel zwangere vrouwen, wat kan leiden tot perinatale sterfte, vroeggeboorte of laag geboortegewicht. We bespreken hier twee interessante nieuwe studies. De eerste grootschalige review naar het effect van roken op aangeboren afwijkingen is een metaanalyse van 172 artikelen over 101 gerandomiseerde gecontroleerde studies (RCT’s) met in totaal 173.687 cases en 11.674.332 controles. Significant positieve verbanden met roken werden gevonden voor: hartvaatdefecten, musculoskeletale defecten, verkorte ledematen, teveel of te weinig vingers of tenen, klompvoet, craniosynostose (vergroeing schedel naden), gezichtsdefecten, oogdefecten, orofaciale spleten, gastrointestinale defecten, gastroschisis, anus imper foratus, hernia en nietingedaalde testes. Significant negatieve verbanden werden gevonden tussen roken en hypospadie en huiddefecten. Dit waren waarschijnlijk meestal causale verbanden. Volgens de onderzoekers zouden de geboorte defecten die een positief verband hadden met roken van de moeder moeten worden opgenomen in voor lichtingsmateriaal. Dit is belangrijk om meer vrouwen, en vooral jongere

vrouwen en vrouwen uit lager sociaal economische klassen, te stimuleren om te stoppen met roken voor of tijdens de zwangerschap. Een andere metaanalyse van acht RCT’s (n=3.290 vrouwen) onderzocht het effect van counselling op het stoppen met roken van zwangeren. De uitkomstmaat was biochemisch gevalideerde abstinentie zes maanden na de stopdatum. Slechts weinig vrouwen bereikten dit: 424% van de vrouwen met counselling versus 221% van de controle vrouwen, waarbij het verschil in abstinentie tussen de counselling en controlegroep maximaal 4% was. De beperkte beschikbare gegevens uit deze studies waren voldoende om een groot effect van counselling uit te sluiten (OR: 1.08; 0.841.40). Verschillen in effect tussen verschillende counsellings methoden werden niet gevonden, maar mogelijk waren hier te weinig data voor. De onderzoekers bevelen meer onderzoek aan naar alternatieve behandelmethoden, zoals farma cologische therapieën.

Antibiotica in relatie tot SGA Santos F, Sheehy O, Perreault S et al. Exposure to anti-infective drugs during pregnancy and the risk of small-forgestational-age newborns: a case–control study. BJOG 2011; 11: i-ii, 1283-1409

Maternale infecties blijken positief geassocieerd met een suboptimale placentadoorbloeding en dysfunctie van de vascularisatie. Als zodanig vormen ze een bedreiging voor het ontstaan van een kind wat small for gestational age (SGA) is. De vraag van deze studie is of het gebruik van antibiotica, ter bestrijding van de maternale infecties, zelf niet zorgt voor het optreden van een SGAkind. Het onderzoek in Quebec (Canada) werd gedaan met behulp van het Qubec Pregnancy Register, waarbij 63.338 vrouwen aan de inclusiecriteria voldeden: leeftijd 1545 jaar, verzekerd zijn en een eenling zwangerschap. De prevalentie van SGA was 13% (n=8.192). SGA werd gedefinieerd als een kind < p10, gecorrigeerd voor zwangerschapsduur en geslacht. Het gebruik van antibiotica in het tweede en derde trimester was in de casusgroep 20,1 % en in de controlegroep 18,4%. Als je alle soorten gegeven antibiotica bij elkaar nam bleek er geen associatie te bestaan voor het optreden van SGA tussen de cases en de controles (OR: 0.97; 0.911.04). Zowel sulfanamides als penicilline bleken een significant verhoogd risico te geven op SGA en met name trimetroprin (OR: 1.61; 1.162.23). Het gebruik van antibiotica ter bestrijding van een urineweginfectie bleek een significant lager risico te geven op SGA en met name amoxicilline en nitrofuradantine (OR: 0.80; 0.660.98). Conclusie is dat met name trimetroprin een verboogde kans geeft op het optreden van SGA bij toediening in het tweede/ derde trimester van de zwangerschap.

35


Sociaal-economische ongelijkheid bij aangeboren afwijkingen Smith L, Budd L, Field D et al. Socioeconomic inequalities in outcome of pregnancy and neonatal mortality associated with congenital anomalies: population based study. BMJ 2011;343:d4306

Onderzoekers bestudeerden het effect van variatie in zwangerschaps afbrekingen voor aangeboren afwijkingen op daaraan gerelateerde neonatale sterfte. Zij analyseerden retrospectief alle geregistreerde gevallen tussen 1998 en 2007 in Engeland van negen geselecteerde aangeboren afwijkingen met slechte prognoses. In deze periode werden 1.579 foetussen met een aangeboren afwijking geregistreerd. Daarbij was er geen verschil in prevalentie tussen de meest en minst achtergestelde buurten (<10e percentiel versus >90e percentiel). De meeste afwijkingen (86%) werden vóór de geboorte gedetecteerd.

Het aantal zwangerschapsafbrekingen na diagnose in de meest achter gestelde buurten was lager dan in de minst achtergestelde buurten (63% vs 79%, RR: 0.80; 0.650.97). Mogelijk is dit deels te verklaren doordat in de meest achtergestelde gebieden afwijkingen minder vroeg in de zwangerschap werden opgespoord. Het aantal zwangerschapsafbrekingen had ook verband met het type afwijking. De meest achtergestelde buurten hadden 61% meer levendgeborenen met aangeboren afwijkingen (RR: 1.61; 1.212.15) en 98% meer sterfte gerelateerd aan aangeboren afwijkingen (RR: 1.98; 1.203.27).

Het was al bekend dat screening tijdens de zwangerschap op aan geboren afwijkingen leidde tot meer zwangerschapsafbrekingen en daardoor tot minder neonatale sterfte. Dit onderzoek liet zien dat sociaaleconomische variatie in zwangerschapsafbrekingen heeft geleid heeft tot grote sociaaleconomische ongelijkheid in levendgeborenen met een aangeboren afwijkingen en daaropvolgende neonatale sterfte. De onderzoekers bevelen aan om te onderzoeken hoe het komt dat in de lagere sociaaleconomische klassen minder zwangerschapsafbrekingen plaatsvinden.

Is vroege screening op pre-eclampsie mogelijk? Vandenberghe G, Mensink I, Twisk JWR et al. First trimester screening for intra-uterine growth restriction and early-onset pre-eclampsia. Prenat Diagn 2011;31:955–961

Zelfs na jaren onderzoek blijft pre eclampsie (PE) een moeilijk te voorspellen zwangerschapscomplicatie. Onderzoekers van het VUmc in Amsterdam hebben onderzocht of de eerste trimester concentratie van de placenta groeifactor (PIGF) en pregnancyassociated proteinA (PAPPA) als screenings markers te gebruiken zijn voor een vroeg optredende PE en intra uteriene groeiretardatie (IUGR). Voor het onderzoek werden tussen januari 2006 en december 2008 23 vrouwen met vroege PE (<34 weken) en 26 met IUGR (p5) geselecteerd. Als referentiegroep dienden ongestoorde zwanger schappen, waarbij uit twintig samples per dag zwangerschap van negen tot veertien weken de gemiddelde normaalwaarden bepaald werden voor PIGF, MoM en PAPPAMoM. Er werd gebruik gemaakt van moederlijk bloed

36

wat voor andere doeleinden in het eerste trimester van de zwangerschap verkregen was en ingevroren werd op 20˚C. Bij vroege PE was de MoM PIGF lager (p< 0.001) vergleken met de referentiegroep, terwijl er geen verschil was in de MoM PAPPA (p=0.74). Bij IUGR was de MoM PAPPA lager (p= 0.003) vergleken met de referentiegroep, maar niet in de vroege PE groep. De hoogte van PIGF (in serum < 9 weken zwangerschap) in het eerste trimester bleek een goede marker voor het opsporen van vroege PE, maar niet voor het opsporen intra uterien groeiretardatie. Het kennen van de PIGFwaarde biedt de mogelijkheid om interventies in te zetten ter verbetering van de placentadoorbloeding en een vroege PE te voorkomen.

Colofon: Kennispoort Verloskunde is een initiatief van de Samenwerkende Opleidingen Verloskunde (SOV). Deze maandelijkse nieuwsbrief verschijnt ook als emailversie. Aanmelden kan gratis op www.kennispoort-verloskunde.nl, het grootste kennisplatform voor Nederlands verloskundig onderzoek. Postbus 2040, 3000 CA ROTTERDAM e-mail: [email protected] telefoon: 020 - 89 434 11 Hoofdredactie: Paul Heere (Limetree Business Refreshment) Redactieraad: Elies de Geus (AVAG), Judith Manniën (AVAG/EMGO), Irene Korstjens (AVM), Stans Verschuren (VAR), Bernadette Kroon (AVAG).

ONDERWIJS

Birthplace: meer dan een cohort studie Suze Jans is lid van de redactie

Er is altijd veel discussie geweest of een geboortecentrum de vorm van een AMU of een FMU zou moeten hebben.

Eind november vorig jaar werden in Engeland de resultaten gepresenteerd van de Birthplace study, een groot opgezette studie naar de uitkomsten van de zwangerschap in relatie tot de geplande plaats van bevalling [Birthplace in England collaborative group 2011]. de studie kreeg veel aandacht; ook in het Tijdschrift voor Verloskundigen en op de KNOV website [jans s, 2011]. Vooral de resultaten van de prospectieve cohortstudie werden besproken. de Birthplace onderzoekers voerden echter nog drie andere studies uit: een inventarisatie van de beschikbare verloskundige zorg in Engeland (de zgn. Mapping study); een kosteneffectiviteitsstudie en een kwalitatieve studie.

Ook in Nederland wordt deze discussie gevoerd. Vooral het verplaatsen van de zwangere bij complicaties, wordt naar voren gebracht als een bezwaar bij FMU’s. Birthplace laat zien dat er geen verschil is in perinatale uitkomsten tussen een AMU en een FMU. Vrouwen die in een AMU of een FMU bevielen ondergingen minder interventies vergeleken met vrouwen die in een OU bevielen. Uiteraard is het verschil in de profielen, van de vrouwen die in een geboortecentrum of op een obstetrische afdeling bevielen, gecorrigeerd. Ondanks dat de resultaten goed zijn in de AMU’s en FMU’s blijven deze, als gevolg van sluiting, maar beperkt beschikbaar. Birthplace laat wel zien dat het aantal AMU’s en FMU’s steeg in de periode van de dataverzameling. Echter tijdens de presentatie van de studieresultaten in Londen [zie TvV dec. 2011] meldde de afvaardiging van

de zorg in kaart

de Royal College of Midwives (RCM) dat veel AMU’s en

De Mapping study is uitgevoerd om inzicht te krijgen in

FMU’s in 2011 zijn gesloten. Volgens Birthplace bevalt

hoe de verloskundige zorg in Engeland is georganiseerd

3% van de vrouwen in Engeland thuis.

en waar het aanbod van zorg uit bestaat; door wie en

Wat de Mappingstudy vooral laat zien, is dat het over-

waar wordt zorg aan zwangeren gegeven?

grote deel van de zwangeren in Engeland geen volledige

Uit de studie blijkt een grote verscheidenheid in het

keuze heeft in de plek van bevalling; simpelweg omdat

verloskundig zorgaanbod in Engeland. Hoewel het aantal

niet alle vier de vormen overal beschikbaar zijn.

geboortecentra in Engeland is gestegen, bevallen de meeste vrouwen (95%) in zogenaamde obstetric units

Thuis is goedkoper

(OU). Een kwart van deze obstetrische afdelingen doet

Birthplace onderzocht wat de kosten en de kosten-

meer dan 4000 bevalling per jaar!

effectiviteit zijn van zorg naar geplande plaats van bevalling.

Het aantal midwifery led units is wel gestegen tussen

De zorg van meer dan 62.000 vrouwen werd meegenomen

2007 en 2010 maar deze verloskundige centra zijn nog

in de analyses. Niet verassend bleek dat de kosten per

lang niet in alle regio’s beschikbaar. Ook tussen de verlos-

bevalling het hoogst waren in de OU’s (rond de € 2000,-)

kundige geboortecentra zijn veel verschillen: er wordt

en het laagst bij de thuisbevalling (rond de € 1300,-). De

onderscheid gemaakt tussen Alongside Midwifery-led

AMU’s en de FMU’s zaten hier tussenin (rond de € 1700,-).

Units (AMU) en Free standing Midwifery Units (FMU).

Alle kosten met betrekking tot de bevalling zijn hierin

Het verschil tussen al deze organisatievormen zit voor-

meegenomen: personeelskosten, kosten van interventies

namelijk in twee dingen: wie is er verantwoordelijk voor

(ook bij een thuisbevalling met overdracht), verblijfskos-

de gegeven zorg en waar is de afdeling gesitueerd?

ten etc. Kosten op lange termijn zijn niet meegenomen.

In een OU hebben de gynaecologen de eindverantwoor-

Een kosteneffectiviteitsanalyse kijkt niet alleen naar de

delijkheid voor de zorg aan zowel hoog- als laag-risico

kosten van de zorg, maar ook naar wat de kosten

zwangeren. Een team van artsen en verloskundigen

opbrengen, met andere woorden: krijg je waar voor je

verleent er de zorg en OU’s zijn altijd gelegen in het

geld? Bijvoorbeeld als er meer geld wordt uitgegeven aan

ziekenhuis. In AMU’s en FMU’s zijn de verloskundigen

de zorg, worden dan de uitkomsten van die zorg beter?

eindverantwoordelijk voor de gegeven zorg aan laagrisico

Uit deze studie blijkt dat, voor zowel de maternale als de

zwangeren; een AMU is gesitueerd in het ziekenhuis in de

neonatale uitkomsten, de thuisbevalling het meest

buurt van de OU en heeft daarom gemakkelijk toegang tot

kosteneffectief is. Hoewel de neonatale uitkomsten voor

tweedelijns zorg; een FMU is gesitueerd buiten het

vrouwen, die hun eerste kind thuis kregen, iets minder

ziekenhuisterrein. Bij verwijzing moet de zwangere vrouw

goed waren, geldt dit ook voor deze groep.

per auto of per ambulance vervoerd worden naar een OU.

Er waren grote verschillen in de karakteristieken van de TvV februari 2012 • KNOV

37

ONDERWIJS vrouwen die thuis, in een AMU / FMU of een OU bevielen.

speciale groepen, zoals gehandicapten, vrouwen die de

Maar ook na correctie van confounders bleven de

Engelse taal niet machtig zijn en vrouwen uit lagere

uitkomsten gelijk.

sociale klassen. Maar er bestaat veel verschil in de kwaliteit van informatie en hoe diensten beschikbaar

Kwalitatieve analyse

worden gemaakt.

De onderzoekers van Birthplace voerden ook een kwalitatieve studie uit, waarin zij zowel hulpverleners als

Vertaling naar beleid

gebruikers van de zorg interviewden en observeerden.

Wat betekenen deze uitkomsten uit de Birthplacestudy

Daarnaast analyseerden zij een verscheidenheid aan

voor beleidsmakers? In principe is het geven van geboorte-

documenten. Het doel was hierdoor een idee te krijgen

zorg aan huis of in een AMU of FMU kostenbesparend,

hoe de verschillende zorggroepen in Engeland (zoge-

iets wat in deze economisch moeilijke tijden aantrekkelijk

naamde Health Trusts) een goede kwaliteit van zorg

zou moeten zijn. Maar zoals gezegd ervaren de RCM-

bereiken. Welke elementen in de zorg hebben het

vertegenwoordigers het tegenovergestelde: FMU’s en AMU’s

belangrijkste effect op kwaliteit en veiligheid? Ook wilden

worden juist gesloten omwille van gebrek aan personeel.

de onderzoekers weten welke indruk zorgverleners en

In deze geboortesettingen is het aantal verloskundigen

cliënten hadden van de toegang tot zorg en de keuze-

dat nodig is per bevalling of zorgeenheid hoger, omdat

mogelijkheden die zwangeren tot hun beschikking hebben.

deze zorg meer georganiseerd is. Er moet daarom goed

De studie liet onder andere zien dat niet alle vrouwen

worden nagedacht over verschillende personeelsmodellen

weten dat ze überhaupt een keuze hebben voor de plaats

omdat zwangeren dit type zorg juist wel wensen.

van bevalling. Vrouwen maken zich zorgen over de

Zorggroepen moeten zowel bij verloskundigen alsook bij

afstanden die zij moeten afleggen, vooral ook op het

gynaecologen sterk leiderschap te stimuleren. Sterk

platteland, waardoor zij het gevoel hebben niet echt een

leiderschap in beide partijen komt namelijk de kwaliteit

keuze te hebben. Daarnaast spelen de plaatselijke

van de zorg ten goede.

bevalcultuur en de zorgaanbieder een rol in het nemen

De afstand tot het ziekenhuis is een bron van grote zorg.

van beslissingen rondom de plaats van bevalling en het

De Birthplace onderzoekers doen aanbevelingen om door

vooruitzicht van een overdracht durante partu.

middel van audit- en reviewprocessen de zorg, waar

Vroeg contact aan huis tijdens de baring bleek in deze studie

mogelijk, te verbeteren. Goede samenwerking met de

een aangewezen kans voor een nauwkeurige klinische

ambulancediensten is daarbij essentieel.

beoordeling van de barende en het ondersteunen van de vrouw bij het nemen van een geïnformeerde beslissing over de plaats van bevalling. De inzet van de verloskundigen in de wijk was echter een van de grootste uitdagingen van de managers van zorggroepen omdat hier het aantal verloskundigen dat nodig is om adequate zorg te verlenen hoger is dan nu

Hoewel de zorg in Nederland anders is georganiseerd, is deze informatie uit de Birthplace study erg nuttig. De geboortezorg in Nederland verandert in hoog tempo. Het zou daarom goed zijn om af en toe stil te staan bij en te luisteren naar de ervaringen van anderen, zodat wij niet in dezelfde valkuilen stappen, maar leren die te vermijden.

aanwezig. Een tekort aan bedden en de juiste inzet van

De rapportage van de verschillende studies is gratis te

personeel vertroebelen de visie op geboortezorg waar-

downloaden via de website: www.npeu.ox.ac.uk/

door de samenwerking tussen de verschillende disciplines

birthplace (alleen in het Engels) n

in de knel komt te zitten. De zorggroepen verschillen onderling substantieel in hoeverre zij de thuisbevalling en de FMU’s ondersteunen. Door de aanwezigheid van een op fysiologie en laag risico gericht geboortecentrum bij of in het ziekenhuis – een AMU – wordt vaak het verschil in visie op de geboortezorg duidelijk. Dit kan voor verwarring zorgen rondom de professionele verantwoordelijkheden van verschillende

Geslaagden in Maastricht

zorgverleners. De afdelingen, waar sterk leiderschap van

38

zowel de verloskundigen als van de gynaecologen wordt

Noortje Bressers

Pleun Ruijs

getoond, waarbij beide beroepsgroepen respect hebben

Noortje Bruens

Marleen van Rijn

voor elkaars expertise, zijn volgens deze studie de sleutels

Anne Degen

Elke Smink

tot goed functionerende afdelingen.

Lieke Dijstelbloem

Carlijn Siteur

Alle onderzochte zorggroepen lieten zien dat zij zich

Ramona Jafari

Frouke Verhagen

inzetten om de toegang tot de zorg te verbeteren voor

Lieke Peeters

Rachelle van der Wagt


ONDERWIJS

Onderzoekers en praktijk ontmoeten elkaar bij Kennispoort Verloskunde Van internetbibliotheek tot volwaardig kennis-, ontmoetings- en discussieplatform Nic van Son en Els Koelewijn

de academie Verloskunde amsterdam-Groningen, de Verloskunde academie rotterdam en de academie Verloskunde Maastricht houden actuele verloskundige ontwikkelingen bij en integreren nieuwe kennis en inzichten in hun opleidingsactiviteiten. in deze rubriek brengen zij gezamenlijk elke maand een actueel onderwerp onder de aandacht. deze keer: de groeiende aantrekkingskracht van Kennispoort Verloskunde.

van de verloskunde, de zogenaamde jaarindex. Kortom, we hebben inmiddels een aardig compleet overzicht van het Nederlandse onderzoek en alle Nederlandstalige publicaties die daaruit voortkomen. De volledige teksten zijn te vinden in onze database, gratis en voor iedereen toegankelijk. Het enige wat je hoeft te doen is je registreren.”

Ruim zes jaar geleden is Kennispoort Verloskunde van start gegaan. Dit initiatief van de drie opleidingen voor verloskunde had als belangrijkste doel om informatie over lopend onderzoek bij elkaar te brengen en laagdrempelig, via een website, ter beschikking te stellen aan alle professionals binnen de verloskundige zorg. Op die manier willen de opleidingen ook het kennisdelen tussen de diverse instellingen bevorderen en een brug slaan tussen wetenschap en praktijk. Hoofdredacteur Paul Heere vertelt waar Kennispoort Verloskunde op dit moment staat.

aardig compleet “Wij begonnen met een stevige ambitie,” zo steekt © Erik Speckmann, Weesp

Heere van wal. “Wij wilden namelijk het meest complete overzicht van het verloskundig onderzoek in Nederland bieden en dat via een digitale bibliotheek op internet beschikbaar stellen. We zijn nu zes jaar verder en ik moet constateren dat we die ambitie niet alleen verwezenlijkt hebben, maar dat we ons veel breder hebben ontwikkeld.

Paul Heere: Kennispoort heeft een stevige ambitie

We begonnen met een overzicht van rapporten, scripties, proefschriften en richtlijnen. Daar zijn de artikelen,

Ontwikkelingen

full-text, uit het Tijdschrift voor Verloskundigen en het

Kennispoort Verloskunde probeert professionals in de

Nederlands Tijdschrift voor Obstetrie en Gynaecologie

verloskunde ook op andere manieren te stimuleren tot

bijgekomen. Ook maken we sinds 2007 een jaarlijks

interactie en kennisdeling. Zo biedt de site een vrijwel

overzicht van al het lopende onderzoek op het gebied

compleet overzicht van alle cursussen en congressen op verloskundig gebied en is er een vacaturebank waarin

Nic van Son is freelance tekstschrijver, Els Koelewijn is verbonden

instellingen hun vacatures voor onderzoekend en

aan de Academie voor Verloskunde in Maastricht

onderwijzend personeel kunnen plaatsen. Van recentere TvV februari 2012 • KNOV

39

ONDERWIJS datum is de mogelijkheid om gebruikersprofielen te

samenvattingen van opvallende berichten en onderzoeks-

tonen à la LinkedIn en deel te nemen aan discussies (zie

resultaten en plaatsen die met links in de nieuwsbrief.

kader Discussieer mee!). Veel aandacht besteedt de

De ene keer gaat het over tandheelkundig onderzoek bij

redactie van Kennispoort ook aan de nieuwsbrief, die

zwangere vrouwen, de andere keer over psychosociale

10 keer per jaar uitkomt. Heere: “Wij scannen voor de

zorg, ICT in de verloskunde of ethische kwesties.”

lezers maandelijks een groot aantal binnen- en buitenlandse vakbladen, waarbij we aanvullend zijn op de

Groot bereik

publicaties in het Tijdschrift voor Verloskundigen en het

Kennispoort Verloskunde mag zich verheugen in groeiende

Tijdschrift voor Obstetrie en Gynaecologie. We maken

belangstelling. Heere: “Het is duidelijk dat de Kennispoort

Kennispoort Verloskunde en MrNN De opleidingen zijn op diverse fronten zeer actief bezig met het stimuleren van onderzoek. Kennispoort Verloskunde is vooral bedoeld als plek om kennis beschikbaar te stellen en met elkaar in discussie te gaan over het belang van de resultaten uit onderzoek. Maar Kennispoort houdt zich niet zelf met onderzoek bezig. Daarvoor zijn het Midwifery Consortium en het Midwifery Research Netwerk Nederland (MRNN) in het leven geroepen. Het MRNN bereidt zich momenteel voor op een pilotstudie en ondersteunt in dat kader de ‘INDEX-studie’. Informatie hierover is te vinden op de nieuwe website www.mrnn.nl. Midwifery consortium in wording Voorzitter van de initiatiefgroep: Gea Vermeulen

• AVAG

• AMC

• VAR

• TNO

• AVM

• Nivel

MrNN-coördinatie

Netwerk academische Praktijken

• Evelien Spelten • Marianne Nieuwenhuijze • Esteriek de Miranda • Hanneke Torij

MrNN research Midwives • Henny Wijnen + Irene Korstjens (AVM) • Hanneke Tees + Marieke Ordelmans (VAA) • Marianne van den Hof Boering + Mirjam van Lohuizen (VAG) • Leonie Welling (VAR)

Midwifery consortium in wording Voorzitter van de initiatiefgroep: Gea Vermeulen

40


Onderzoeksagenda

ONDERWIJS in een behoefte voorziet. In het eerste jaar telden wij een

[kader1][skop] discussieer mee!

paar honderd geregistreerde gebruikers, inmiddels zijn dat er 3.350. Er zijn ongeveer 4.000 professionals in de

De redactie van Kennispoort Verloskunde

verloskunde werkzaam, dus ons bereik is groot. Om in te

kreeg regelmatig de vraag of ze een discussie-

spelen op de behoefte die breed leeft om kennis te delen

mogelijkheid op het platform kon creëren. Sinds

en elkaar te ontmoeten, zijn we op een gegeven moment

kort is er daarom de mogelijkheid om mee te

ook begonnen met het organiseren van jaarlijkse congressen.

doen aan discussies. Je kunt als geregistreerde

En ook daar neemt de belangstelling toe. Op het vorige

gebruiker reageren op stellingen of zelf een

congres, eind 2009, werden zo’n 25 posters gepresenteerd

open discussie starten waar iedereen aan mee

over lopend onderzoek, voor het congres in februari 2012

kan doen. Maar je kunt ook een besloten

hebben we ruim 50 aanmeldingen gekregen. Dat tekent

discussiegroep samenstellen van geregistreer-

het gegroeide belang van het verloskundig onderzoek, dat in

de Kennispoort-gebruikers en daarmee rond

de laatste jaren gelukkig een hoge vlucht heeft genomen.”

een specifiek onderwerp discussiëren: Verloskundige kringen die over nieuwe richtlijnen of

Open voor iedereen

onderzoeken willen discussiëren, onderzoekers

De naam Kennispoort is destijds gekozen om duidelijk te

die elkaar benaderen om samen te werken,

maken dat het platform toegang biedt tot kennis, tot een

studenten van verschillende opleidingen die

ontmoetingsplaats waar mensen kennis kunnen halen en

willen sparren over inhoudelijke thema’s.

brengen, en met elkaar in discussie kunnen gaan. “De

In principe is alles mogelijk. De redactie van

Kennispoort was bedoeld om het gevoel voor en het

Kennispoort helpt geïnteresseerden graag om

belang van onderzoek onder verloskundigen te stimuleren,”

groepen op te starten.

zegt Heere. “Evidence-based midwifery kwam op, we waren aan het zoeken hoe we onderzoek en praktijk bij elkaar konden brengen. Inmiddels is daar veel in veranderd.

verwijzigen, 22% typt direct www.kennispoort-

De nieuwe generatie verloskundigen is meer bezig met

verloskunde.nl in, en 56% komt op de site terecht via een

onderzoek, het is geïntegreerd in hun denken. Vierdejaars

zoekterm op Google. De meest gebruikte zoektermen op

studenten schrijven zich ook gewoon in voor het congres,

Google zijn al een paar jaar dezelfde: fundusexpressie,

die willen daar bij zijn. Vanuit Kennispoort Verloskunde zijn

afnavelen en minder leven voelen. n

we nu ook meer bezig om een platform voor en door de hele verloskundige keten te worden. Niet alleen maar de verloskundigen en gynaecologen, maar ook psychiaters, kinderartsen, haptonomen. De poort staat open voor

Afgestudeerd Master

iedereen, dat was de gedachte destijds. Mooi is het dan om te zien dat er ook steeds meer mensen door die poort komen.”

Enkele feiten en cijfers Kennispoort Verloskunde ging van start in 2006. Het initiatief kwam van de drie opleidingen in Nederland en wordt actief ondersteund door de KNOV. Iedereen kan de site bezoeken, maar wil je meedoen aan discussies of de database met onderzoeksgegevens raadplegen, dan moet je je eerst registreren. Het eerste jaar registreerden zich enkele honderden gebruikers, inmiddels staat de teller op ruim 3.300. De website wordt in toenemende mate bezocht. In 2009 werden 13.247 unieke bezoekers geteld die samen ruim 85.000 pagina’s bekeken. Over heel 2011

Links op de foto staat Birgit van Zwicht, samen met Brigitte

waren die aantallen gegroeid tot respectievelijk 25.207 en

Tebbe. Op maandag 16 januari 2012 studeerden zij af als master

ruim 110.000. Ruim een derde van de bezoekers keert regelmatig terug op de site en verblijft daar dan 3 minuten

aan de verloskundige masteropleiding AMC/UvA. Birgit schreef een eindwerkstuk over ‘De verwachtingen en ervaringen van het

en 3 seconden, een behoorlijke tijd die aangeeft dat de

kraambed van vrouwen in Nederland’ en Brigitte schreef over

site serieus gebruikt wordt. Zo’n 12% van de bezoekers

‘Vierdimensionale Klachtenlijst, een eerstelijns instrument voor

klikt door vanaf de nieuwsbrief, 10% komt via andere

het opsporen van psychische klachten’. n TvV februari 2012 • KNOV

41

ONDERWIJS

Medische spiegels in de verloskundige zorg Audit in Afrika: Onderzoek naar maternale sterfte in Malawi Medical mi rrors: mater na

Suze Jans

This book tel ls the medic al story of pregnant wo District, Ma lawi. Due to men in Thyo the global eco lo nomic inequ this district ha ality, wome ve only limite n in d access to pro Obstetric car fessional me e is delivered dical services. within a po orly equippe and often of d health sys low quality. tem This thesis, however, bri spark of hope ngs into lig that local int ht a erventions can outcomes de im pro ve maternal he spite resource alth limitations. limitations, Neither the nor fragile se discouragin positive res g ults such as this book, those descr should lead ibed in us to beco me passive. maternal an The fight ag d perinatal ainst mortality an d morbidity continue to is a fight tha be fought. It t must is not a use less effort.

Op 13 januari jl. promoveerde gynaecoloog in opleiding Thomas van den Akker op het proefschrift Medical

irrors: mat

ernal care

in a Malaw

ian district

l care in a Ma

mirrors: maternal care in a Malawian district.

Medical m

Van den Akker werkte jarenlang als tropenarts in het

lawian distri

district ziekenhuis van Thyolo in het zuiden van Malawi. Hij stelde zich de opdracht om de maternale sterfte in het

ct

Thyolo district terug te dringen. Met Jos van Roosmalen

Uitno

voor het bij de openbare verde

het p

- Safe Mothe rhood -

als docent en mentor mondde dit project uiteindelijk uit in een proefschrift. Malawi is een straatarm land in het zuidoosten van Afrika met zo’n 13 miljoen inwoners. Meer dan de helft van de

Medical m maternal a Malawian vrijdag 13 jan

ua om 13 in de aula Vrije Univ De Boelelaa n te Amst

bevolking moet rondkomen van minder dan 1 dollar per dag en 40% van de vrouwen kan niet lezen of schrijven. Hoewel het neonatale sterftecijfer dalende is, sterven nog een van de zaken die van den Akker onderzocht. Met deelnemers vragen beantwoorden over moedersterfte in hun familie, stelde hij vast dat het maternale sterfte cijfer

den Akker

behulp van de zogenaamde ‘Sisterhood method’, waarbij

Paranim

Jogchum Be lt j.j.beltman@ lum 06 14808

Thomas van

altijd 27 per duizend pasgeborenen. Maternale sterfte is

Marielle Beme lm elmans@ho tmail.c

mariellebem

Thomas van

Thomas van

den Akk Kerkstraat 16 4 1017GS Am sterdam thomas_vd_ akker@hotm ail.com 06 41468841

den Akker

in twintig jaar gestegen was van 409 naar 558 per 100.000 geboortes. Naast maternale sterfte onderzocht van den Akker de

om moeder en kind zorg. Van den Akker liet zien dat goed

mogelijkheid en effectiviteit van obstetrische audit in het

geïntegreerde HIV zorg samen kan gaan met de zorg voor

Thyolo district, deed hij een maternale morbiditeitsanalyse

moeder en kind en gunstige effecten kan hebben.

en keek hij naar de invloed van HIV-infectie op de

Maar, zo eindigt hij zijn proefschrift, uiteindelijk is zijn

maternale gezondheid en zorg.

epidemiologische benadering onvoldoende om het lot van

Invoering van audit op het niveau van een individuele

vrouwen fundamenteel te verbeteren. Adequate zorg is een

gezondheidsinstelling zorgde in dit onderzoeksproject

mensenrecht en het ter verantwoording roepen van politieke

voor een aanmerkelijke daling van de maternale sterfte.

en bestuurlijke leiders door vrouwen zelf noodzakelijk.

Casusonderzoek liet zien dat een verhoogd risico op een fluxus post partum onder andere veroorzaakt werd door

Het proefschrift van Thomas van den Akker is te

onnodig uitgevoerde sectio’s. Infectieonderzoek toonde aan

downloaden via de Universiteitsbibliotheek van de Vrije

dat de invloed van niet-obstetrische infecties op maternale

Universiteit: http://dare.ubvu.vu.nl/handle/1871/32377 n

sterfte groter was dan de invloed van obstetrische infecties. Na behandeling met anti-retrovirale middelen bleek de maternale overlijdenskans van HIV positieve moeders even groot te zijn als die van HIV negatieve moeders. Een van de kritieken binnen de ontwikkelingshulp is dat de toegenomen aandacht voor de zorg rondom HIV ten koste gaat van andere gezondheidsdoelen zoals die rond Suze Jans is lid van de redactie TvV februari 2012 • KNOV

43

 Sint Maarten Medical Center: St. Maarten Medical Center een ambitieus ziekenhuis in het Wij willen onze organisatie op korte termijn versterken met twee: Caribische gebied

 

(V/M)

Wat wij jou bieden

Sint Maarten Medical Center (SMMC) is een ambitieuze en groeiende ziekenhuisorganisatie op Sint Maarten. Met meer dan 200 medewerkers, 14 medisch specialisten en een capaciteit van 76 bedden, streven wij continu naar het bieden van veilige, hooggekwalificeerde zorg. SMMC verzorgt primair de bevolking van Sint Maarten, Sint Eustatius en Saba. De populatie bestaat uit circa 60.000 mensen en vertegenwoordigt een smeltkroes van meer dan 100 verschillende nationaliteiten naast de aanwezige toeristen (waaronder meer dan 1 miljoen cruiseschiptoeristen per jaar). Ons strategisch plan is erop gericht om SMMC te ontwikkelen tot een vooraanstaand medisch instituut in het Caribische gebied. De volgende stap in ons plan is het realiseren van een uitbreidingsproject dat onder meer bestaat uit een nieuw Operatiekamercomplex, een nieuwe Spoedeisende Hulp afdeling, een Medium Care Unit en een nieuwe Intensive Care Unit.

Je werkt in een dynamisch team met een formatie van drie gynaecologen en twee klinisch verloskundigen en biedt samen met de eerstelijnszorg een compleet pakket aan obstetrisch/gynaecologische zorg. De afdeling Obstetrie/Gynaecologie heeft 18 bedden en verzorgt gemiddeld 550 bevallingen per jaar. Je werkt fulltime voor een periode van minimaal 2 jaar met mogelijkheid tot aanstelling voor onbepaalde tijd. Als je beschikbaar bent voor een kortere periode nodigen wij je ook uit om te reageren. Naast een aantrekkelijk salaris maken reiskostenvergoeding en verhuiskostenvergoeding onderdeel uit van het arbeidsvoorwaardenpakket.

Wie wij zoeken Ben je (klinisch) verloskundige, spreekt het je aan om in het Caribische gebied te werken en wil je bijdragen aan verbetering en verdere modernisering van het zorgaanbod in het SMMC? Dan zijn wij op zoek naar jou! De voertaal in ons ziekenhuis is Engels. Beheersing van de Franse en/of Spaanse taal is een pré.

Informatie en sollicitatie Bent je enthousiast geworden? Neem dan contact op voor meer informatie met Bonnie Dekker, Assistant Director, via 06–51969506 of [email protected] of neem contact op met Juliëtte Hassell, HR/ Communications Manager via +(1-721) 543 1111 ext. 2501 of [email protected].

Je schriftelijke sollicitatie (CV + motivatie) kunt je richten aan Sint Maarten Medical Center t.a.v. Juliëtte Hassell, HR/ Communications Manager via email [email protected].

Voor een volledige lijst van onze vacatures bezoek www.sxmmc.org

Welgelegen road 30 - unit 1 | Cay Hill St. Maarten DWI |T: +(1-721) 543 1111 F: +(1-721) 543 0116

INNOVATIEF

Twitter in de nacht Drie verloskundigen over hoe zij Twitter gebruiken Erik Weijers

door Twitter blijven professionals op een laagdrempelige manier op de hoogte van elkaars bezigheden. het aantal gebruikers van Twitter in Nederland steeg met 60 procent in 2011. Er zijn nu ongeveer 1.25 miljoen Nederlanders die regelmatig in 140 tekens van gedachten wisselen. Onder die gebruikers zitten natuurlijk ook verloskundigen. Niet iedereen is even actief maar de drie verloskundigen in dit artikel zijn ware Twitterkoninginnen!

kunde komt helaas vaak negatief in het nieuws. Als ik positieve of interessante berichten over verloskunde in de media zie, tweet ik die meteen door. Zo houden we elkaar op de hoogte. Als ik bijvoorbeeld een goede bevalling heb begeleid, tweet ik hierover. Ik vraag natuurlijk altijd eerst toestemming aan de ouders. Zij stemmen eigenlijk altijd in, zijn vaak zelfs trots. Mijn eerste tweet? Dat was een jaar of twee geleden. In het begin vond ik het nog wel eens lastig om maar 140 tekens te gebruiken. Daar wende ik snel aan. Voor persoonlijk contact vind ik Twitter ook heel geschikt. Ik

Diana Koster

gaf laatst een workshop baringspijn vanuit neuroweten-

@VrouwencoachDK,

via Twitter vooraf overlegd over de inhoud. Ik wilde

600 volgers:

nagaan of zij het wel praktisch zouden vinden om in

‘Positief nieuws over verloskunde’

kleine groepjes te werken. Of zij ook getwitterd hebben

schappelijk perspectief. Met een paar deelnemers heb ik

tijdens de workshop? Nee, daar was het te intensief voor. Anderzijds vind ik het wel fijn om via Twitter een congres op afstand te volgen. Ik volg tweets van collega’s die wel aanwezig zijn en ben zo op de hoogte van relevante

Diana Koster is verloskundige, moeder van twee kinderen

ontwikkelingen. Dat is de kracht van Twitter: je hoort van

en vrouwencoach. Tot voor kort werkte zij deeltijd in

dingen die buiten je vertrouwde kleine kringetje vallen.

dienst van een Haags ziekenhuis. Nu werkt zij als

Iemand pikt bijvoorbeeld een bericht op Medisch Contact

waarneemster. “Ik zou niet zonder verloskunde kunnen.

op en zo hoor ik daar weer van. Of ik trots ben op mijn

3 tweets van @vrouwencoachDK Wat werkt #EMDR toch prachtig bij ‘t verwerken van een#traumatische #bevalling Cliënte beschrijft t alsof een deken v haar schouders glijdt Cannabisgebruik v partner is belangrijkste #determinant voor gebruik #zwangere Dus#verloskundigen; Vraag voortaan ook n drugsgebruik partner Mooie 1e trainingsdag bij #VUamsterdam #ITON Tijdens workshop oefenen in kleine groepjes nuttig en ‘veilig’ vlgs positive evaluaties :-)

Maar ik moet dat op een lager pitje zetten. Meer en meer

600 volgers? Het gaat vanzelf. Voor een verloskundige is

ben ik bezig met het coachen van vrouwen en het geven

dit aantal volgers trouwens wel uitzonderlijk. In septem-

van lezingen en trainingen over de toegevoegde waarde

ber, bij het KNOV-congres, vroeg spreker Marco Derksen

van coaching tijdens zwangerschap en na de bevalling. Ik

hoeveel verloskundigen actief waren op Twitter. Dat was

zie Twitter als een medium waarin ik mijn vak op een

ongeveer een kwart van de aanwezigen. Ik bleek –wat

positieve manier voor het voetlicht kan brengen. Verlos-

betreft het aantal volgers - de ‘Twitter-koningin’. Ik hoop dat door dit artikel meer verloskundigen gaan twitteren

Erik Weijers is freelance tekstschrijver (@erikweijers, 190 volgers)

en dat we met elkaar zorgen voor een positieve buzz over TvV februari 2012 • KNOV

45

INNOVATIEF verloskunde. Het is geweldig als mensen reageren op wat

me aan het denken en sindsdien plaats ik bijna geen

je te melden hebt over je vak. En soms, als ik bezig ben in

berichten meer over bevallingen. Hoewel ik natuurlijk

de nachtdienst, tweet ik om te kijken welke collega’s ook

nooit namen noemde, vind ik nu dat ik ook voor ano-

met een partus bezig zijn. Dat geeft een gevoel van

nieme berichten toestemming zou moeten vragen. Dat

verbondenheid. Ook dat kunnen we als verloskundigen

zou dan een formeel onderdeel van de intake moeten

onderling goed gebruiken.”

worden en dat gaat me te ver. Twitteren onder de noemer van een verloskundigenpraktijk lijkt me lastig. Wat ik namelijk goed vind aan Twitter, is dat het persoon-

Michelle ten Berge

lijk en prikkelend is. Zou ik op praktijkniveau gaan

@vroedvrouwelijk,

maar op zenden staat. Dat zie je vaak bij organisaties en

420 volgers:

bedrijven: ze sturen er alleen maar nieuwsberichten uit,

‘Geen saaie tweets’

of reclame voor zichzelf. Terwijl Twitter juist zo’n goed

twitteren, dan vrees ik dat het snel saaie, ‘politiek correcte’ berichten worden; omdat iedereen het erover eens moet zijn. Gevaar van Twitter is dat je al snel alleen

medium is om te lezen wat anderen bezighoudt of voor interactie. Momenteel heb ik nog weinig zwangeren die me volgen. Voor de toekomst lijkt het me echter ook een Michelle ten Berge is moeder van een zoon van drie en

goed medium om op de hoogte te blijven van praktische

verloskundige bij Vroedvrouwen in Verbinding in Amster-

zaken. Een zwangere die dan ziet dat ik net thuis ben na

dam. “Ik kan me mijn eerste tweet nog herinneren. Die

een lange nacht, zal waarschijnlijk nog even wachten

was zoiets als: ‘Twitteren is het nieuwe breien’. Ik had

voordat ze me belt met een vraag die niet dringend is.”

3 tweets van @vroedvrouwelijk Ontroerd door dappere wakkere student die ziet hoe ziek het huidige systeem rondom zws en geboorte is. “rituele kindermishandeling moet dus gewoon mogen? RT @jeugdgezondheid: ‘Jongensbesnijdenis ontmoedigen zinloos’ http://bit.ly/vkxHNe” Baby’s laten huilen om ze in slaap te ‘trainen’ is echt slecht!!! http://bit.ly/v3yCIv

namelijk even niets te doen tijdens een lange nachtelijke bevalling. De zwangere zat lekker in bad. Sinds kort had

Ellen Plaschek

ik een internetabonnement op mijn telefoon. Ik dacht: ik

@VroedvrouwEllen,

ga dat Twitter eens uitzoeken. Sindsdien gebruik ik het

250 volgers:

vooral voor werkgerelateerde berichtjes. Ik zie Facebook

‘Voorzichtiger geworden met wat ik deel’

als een feestje met vrienden en kennissen en Twitter als de dorpspomp. Bij de dorpspomp wissel je nieuws uit, maar geen persoonlijke dingen. Wat ik bijvoorbeeld niet op Twitter zou plaatsen, is wat ik ga eten vandaag. Wat ik wel plaats, zijn berichten over hoe ik in mijn vak sta. Als

46

iemand verwijst naar een inspirerend artikel, retweet ik

Ellen Plaschek, moeder van drie kinderen, ‘van wie er

dat. Laatst kwam ik een artikel tegen over orgasmic birth.

twee ook twitteren’, is één van de twaalf verloskundigen

In de tweet die ik erover plaatste, probeerde ik een

van de praktijk Puurvroedvrouwen in Arnhem-Zuid. “Ik

discussie op gang te brengen met een gynaecoloog die

ben de enige van mijn praktijk die twittert. Ik doe het op

veel twittert. Hij reageerde deze keer niet – ik krijg van

eigen titel. Als we namens de praktijk zouden twitteren,

gynaecologen minder vaak een reactie dan van collega-

zouden we daar goede afspraken over moeten maken.

verloskundigen - maar ik vind het leuk om dat soort

De meeste collega’s hebben echter niet zoveel met

discussies uit te lokken. Ik vind het ook prima als anderen

Twitter. Mijn man twitterde actief en zo kwam ik op het

mij ergens op aanspreken. Zo vroeg een vrouw me via

idee om het ook eens te proberen. In de loop van de tijd

Twitter of ik voor mijn tweets over bevallingen wel

ben ik wat voorzichtiger geworden met wat ik online

toestemming gevraagd had aan mijn cliënten. Dat zette

deel. Nieuws verspreidt zich soms sneller dan je denkt.


INNOVATIEF Stel, je werkt in een klein dorp. Als je tweet over ‘een

via twitter razendsnel communiceren. Er zijn op Twitter

gezond meisje geboren’, dan kan de zus van de zwangere

plannen ontstaan om in samenwerking met het Rijnstate

wel raden om wie het gaat. Terwijl ze het goede nieuws

ziekenhuis en gynaecoloog Francis Hartog een gezamen-

waarschijnlijk liever van haar eigen zus hoort. Dat neemt

lijk twitterspreekuur op te zetten. Rijnstate heeft al

niet weg dat ik, met toestemming van cliënten, dingen

ervaring met diverse twitterspreekuren.“

tweet over bevallingen. Ik begeleidde bijvoorbeeld een

3 tweets van @VroedvrouwEllen Ongekend! Weer een nacht geslapen. #stiltevoordestorm @DrWeigertNL leuk dat jullie me volgen! Ben net op zoek naar 5 zeepdispensers voor mijn project in Gambia! Mogen gebruikt zijn. Mijn dienst score; Nacht goed slapen. 1 ochtend met dochter op eerste hulp. 9 visites 1 mevrouw met gebroken vliezen. Resultaat; Moe.

Nederlandse vrouw die getrouwd was met een Antilliaanse man. De bevalling was exact op de uitgerekende

Beyoncé

datum. De vrouw grapte: ‘De eerste Antilliaan die op tijd

@Beyoncé is het adres van

komt’. Met toestemming van het stel heb ik dat getwit-

Beyoncé zelf. Ze heeft nog

terd. Los van dit soort grapjes, zet ik Twitter ook in voor

nooit een twitterbericht

serieuze dingen. Als de thuisbevalling in de actualiteit is,

verstuurd, maar wel

tweet ik daarover. Wanneer gynaecologen met fysiologische

2,5 miljoen volgers!

wetenswaardigheden komen, vind ik dit vaak interessant om te lezen en door te geven. De KNOV volg ik ook. En, niet te vergeten; ik verspreid nieuws over mijn eigen project

Misschien hebt u de tweet van de Amerikaanse actrice Joan Rivers

in Gambia, waar ik een ziekenhuis steun. Ik heb het idee

ook gezien?

dat Twitter daarnaast ook gebruikt kan worden voor

Joan_Rivers: “Beyoncé said that she delivered her baby naturally,

contact met cliënten. Nog meer dan met e-mail, kun je

wich for her meant no windmachine or backupdancers.” n

Wist u dat… Het Tijdschrift voor Verloskundigen sinds enkele maanden actief is op Facebook? Uw tijdschrift wil niet achterblijven in het gebruik en

voornamelijk verloskundigen, maar ook veel studenten en

toepassen van de nieuwe media. Eind 2011 startte de

collega’s uit de verloskundige keten zoals gynaecologen,

redactie daarom een Facebookpagina. Zo’n pagina biedt

kraamverzorgenden en doula’s. Er ontstaan ook leuke

kansen om nieuws, maar ook filmpjes, foto’s en actuele

internationale contacten: onze Vlaamse collega’s hebben

wetenswaardigheden op het gebied van de verloskunde

ons inmiddels ook gevonden.

snel met u te delen. Het interactieve karakter van Facebook geeft ook de mogelijkheid tot discussie

Wilt u ook vrienden worden van het TvV?

waardoor u kunt lezen en zien wat uw collega’s in het

Kijk dan op www.facebook.com en zoek op

verloskundig speelveld zoal bezighoudt. Diverse verlos-

‘Tijdschrift voor Verloskundigen’. n

kundige praktijken houden pagina’s op Facebook bij. Na twee maanden hebben we ruim 750 Facebookvrienden: TvV februari 2012 • KNOV

47

INNOVATIEF

CenteringPregnancy, een nieuwe inspirerende vorm van verloskundige zorg! Inger Aalhuizen en Marlies Rijnders Uit onderzoek in de Verenigde Staten, Engeland, Zweden en Australië blijkt dat verloskundige groepszorg in de zwangerschap volgens de methode van CenteringPregnancy vergeleken met de standaard individuele zorg, effectief is vooral bij vrouwen met een lage sociaal

ontberen. In plaats van de cliënt te informeren zal de

economische status, allochtone vrouwen en zwangere

verloskundige de rol van discussieleider op zich moeten

tieners. Het verlaagt de kans op vroeggeboorte en laag

nemen waarbij zij stimuleert dat vraag, raad en oplossingen

geboortewicht. Het verhoogt de kans op het geven van

uit de groepsdynamiek van zwangeren komen.

borstvoeding, kennis van zwangerschap en ouderschap

TNO is partner van CenteringPregnancy in de USA en

en de tevredenheid met de zorg.

heeft CenteringPregnancy naar Nederland gehaald. De

CenteringPregnancy is zorg die een bijdrage levert aan betere zwangerschapsuitkomsten en die de gezondheidsvaardigheden van vrouwen verhoogt. CenteringPregnancy integreert de prenatale controles met

KNOV wil samen met TNO CenteringPregnancy geschikt

drie extra componenten: zelfmanagement, ontwikkeling

maken voor de verloskundige zorg in Nederland, zowel

van kennis bij zwangeren en groepsondersteuning. Acht

voor eerste als tweedelijns verloskunde. In nauwe samen-

tot twaalf vrouwen met dezelfde zwangerschapsduur

werking met drie verloskundigen praktijken in Nederland is

ontmoeten elkaar, krijgen een grotere rol in hun eigen

een belangrijke eerste stap gezet. De inhoud van de

zorgproces zoals zelf bloeddrukmeten, wegen en hun

bijeenkomsten is aangepast aan de Nederlandse situatie en

eigen dossier bijhouden. Zij leren gezondheidsvaardig-

de verloskundigen en hun assistenten hebben een gedegen

heden, participeren in gefaciliteerde discussies waardoor

training ondergaan. Verloskundigen praktijken ‘De Baker-

interactief leren wordt gestimuleerd. Daarbij ontwikkelen

mat’ in Wageningen, ‘Aan ’t IJ’ en ‘Vida’ in Amsterdam zijn

de vrouwen een ondersteunend netwerk met andere

als eerste praktijken gestart met CenteringPregnancy.

groepsleden. Elke groep zwangeren komt tien keer bij elkaar

Daarnaast heeft het consortium Noordelijk Zuid-Holland

volgens een vast prenataal schema onder begeleiding van

CenteringPregnancy als projectidee genomen voor de

een verloskundige en een assistent (dit kan de praktijk-

ZonMw aanvraag Zwangerschap en Geboorte en hebben

assistente zijn, een kraamverzorgster, een doula enzovoort).

de KNOV en TNO subsidie aangevraagd bij het Nuts-

De groepsbijeenkomsten duren twee uur.

Ohrafonds voor verdere implementatie. Kortom u zult in

Door de langere interactietijd tussen de zorgverlener en

de toekomst hier nog heel veel van horen!

de zwangere kunnen zowel klinische-, psychische-,

In het Tijdschrift voor Verloskundigen van april 2012 zult u

sociale- en gedragsfactoren meer uitgediept worden in de

uitgebreider worden geïnformeerd over deze inspirerende

groep. De cliënt staat centraal, de vraag achter de vraag

vorm van zorg.

komt door groepsdynamiek naar boven en de zorgverle-

48

ner leert de cliënt beter kennen. Daarnaast biedt groeps-

Meer weten: www.tno.nl/centeringpregnancy,

zorg de zwangere de mogelijkheid tot het vormen van

www.verloskundigenwageningen.nl of www.centering-

vriendschappen, netwerken en ondersteuningsstructuren

healtcare.org of neem contact op met [email protected]

die juist zwangeren in achterstandssituaties het meest

of Inger Aalhuizen van de KNOV, [email protected] n


PRAKTIJK

Onweer Het is broeierig heet als ik ‘s avonds de dienst in ga. De weersvoorspellingen beloven dan ook niet veel goeds; flinke onweersbuien. “Hopelijk zal het niet te erg tekeer gaan” denk ik nog. Dan gaat de diensttelefoon. Het is Mohammed; Semira, zwanger van haar tweede kindje, heeft weeën. Een minuut of tien later sta ik in de slaapkamer van de familie. Semira vangt net een wee op. “Hoi, het gaat goed hè” zeg ik, “maar wat een nacht om te bevallen”. Semira knikt en lacht. “Je hebt helemaal gelijk” zegt ze, “maar deze weeën verdwijnen echt niet meer!” Na het toucheren bevestig ik elk woord van Semira; deze baby wordt vannacht geboren! Wanneer de kraamverzorger een uurtje later arriveert, heeft Semira een nette zeven centimeter. Het vruchtwater is mooi helder. Het duurt dan ook niet lang of Semira mag gaan persen. Maar dan valt de tot nu toe zo vlotte bevalling plotseling stil. Semira krijgt nauwelijks persdrang. “Dit klopt niet” denk ik. Het kindje lijkt ook niks dieper te komen. “Gelukkig hebben we prima cortonen” denk ik nog. Ik besluit het © Ton van de Coevering

nog heel even aan te zien. Helaas verandert er niet veel in de minuten erna. Net wanneer ik besluit Semira te vertellen dat we beter naar het ziekenhuis kunnen gaan hoor ik een daling in de hartslag van het kindje. Niet dramatisch en gelukkig met herstel. “Semira zou je nog een keer met alle kracht kunnen persen?!” roep ik “Het zou fijn zijn als je kindje hier thuis geboren zou kunnen worden.” Ik zie dat Semira haar best doet, maar het levert geen enkel resultaat op. Als ik de doptone er weer op zet zijn de cortonen slecht, heel slecht. Dan gaat het snel; ambulance en collega worden in een paar luttele seconde gebeld. Mohammed schrikt, ziet mijn bezorgde blik. Gelukkig hoor ik mijn collega enkele minuten later binnenstappen. “Slechte cortonen, geen enkele vordering, matige weeën, waarschijnlijk groot kind, ambulance is gebeld, dwarsbed, epi, expressie, ritgen!” roep ik. In een roes werken we samen. Semira perst of haar leven ervan afhangt. Een minuut of zes later wordt het hoofdje geboren, maar het kindje zit vast, muurvast. Vlug wordt Semira omgedraaid. Dan wordt het doodstil in de kamer. Het lijkt een eeuwigheid te duren maar plots voel ik het armpje, beweeg het naar voren en voel beweging komen in het kindje. Ik hoor de opluchting om mij heen. Deze vreugde duurt maar heel kort; een groot jongetje wordt levenloos geboren. In een flits haal ik een strakke omstrengeling van zijn nek. Wanneer ik me omdraai zie ik mijn collega al met de zuurstof klaarstaan. Hoe lang ik heb beademd weet ik niet meer, maar ineens was het daar, uit het niets, een hele diepe ademteug en twee kleine oogjes die open gingen! “Het gaat echt goed met hem!” hoor ik mijn collega zeggen. Ik wist het, ik zag het, maar ik was de woorden kwijt. Als ik opkijk, zie ik in de ravage twee ambulancebroeders binnenstappen. Terwijl ik buiten in alle hevigheid de onweersbui hoor losbarsten, pak ik het krijsende jongetje op en geef hem aan Semira, die met een verbijsterde blik en uitgestrekte armen haar zoon aanpakt. n Beppie Benschop TvV februari 2012 • KNOV

49

© Nicole Romijn Fotografie

PRAKTIJK

50


PRAKTIJK

De werkplek van … Ans, Claartje, Jet, Petra, Tirza: Westerkade 24 te Utrecht Wil van Veen

Op de website stond dat ik op Westerkade 24 moest zijn. Zo heet ook de praktijk. Er staan daar wat fietsen voor de deur, aan de overkant van de kade is voldoende parkeergelegenheid. Van hier uit zie ik een oud pand met twee verdiepingen en een verlaagde zolderverdieping onder een geknikt dak. Leuk pand, maar toch ben ik niet helemaal overtuigd dat dit het juiste adres is; op de gevel staat namelijk in steen gehouwen en daarom nogal nadrukkelijk: rUNd-, KaLfs-, LaMs- EN VarKENssLaGErij.

voort. Het past allemaal precies en de ruimte wordt optimaal benut.” Tijdens het gesprek met Tirza, want zij heeft nu de onderzoekskamer tot haar beschikking, komen bijkomende voordelen van de kleine behuizing aan de orde. ‘Als een cliënt tussentijds belt en het is verstandig om haar te zien, dan kan ik vaak niet hier terecht, omdat er spreekuur is van een van de collega’s. Ik ga dan dus maar op huisbezoek. Zo zie ik direct de woon- en leefomgeving van de cliënt.”

Gelukkig wordt snel duidelijk dat ik toch echt op Westerkade 24 moet zijn. Tirza – één van de vijf verloskundigen die hier werkzaam zijn –zegt: “Tja die slagerij... Het pand staat op de monumentenlijst, dus de gevel blijft de © Nicole Romijn Fotografie

gevel.” Op het raam van de oorspronkelijke etalage van de slagerij staat inderdaad dat het hier om een verloskundige praktijk gaat, maar – het moet gezegd – dat is nu niet de tekst die het eerste opvalt… Aan de Westerkade 24 in Utrecht werken vijf verloskundigen in wisselende diensten: Petra Blokker, Claartje Hart, Jet Janssen, Tirza Janssen, en Ans Noten. De praktijkassistente is Erlijne Fischer.

Tirza Janssen is de opleiding verloskunde gaan doen toen zij al moeder was. ‘Ik wilde als dertienjarige al verloskundige worden, maar toen ik klaar was met school, werd ik uitgeloot. In de

de praktijk

tussentijd ging ik wat anders doen, stichtte een gezin maar toen

Petra Blokker en Ans Noten kochten vijf jaar geleden dit

de jongste vier was geworden, ben ik weer gaan studeren en nu

pand dat zij al langer gezamenlijk huurden. De verhuurder

ben ik verloskundige. Ik heb een geweldig vak, maar wat ik

wilde het verkopen en de verloskundigen wilde met de

evenzeer ben gaan waarderen, zijn alle dingen er omheen:

praktijk op dit adres blijven. Gelukkig is de koop geslaagd

de kring, het VSV, alle ontwikkelingen die gaande zijn, die

en zijn de verloskundigen zeker van hun stekkie. Er is nog

verscheidenheid… Ik geniet met volle teugen…’

wel een bovenhuurder. Ze hopen dat die eens vertrekt, want dat biedt dan mogelijkheden tot uitbreiding.

De praktijk maakt sinds mei 2011 gebruik van Onatal

Natuurlijk ging er aan de koop wel wat discussie vooraf.

online. “Heerlijk is dat, want we kunnen nu overal

Het pand met z’n vijven kopen, leek geen optie. Stel dat

inloggen, ook thuis, tijdens de achterwacht bijvoorbeeld.

iemand weg wil, dan moet die uitgekocht worden, dat kost

Degene die dienst heeft neemt de iPad mee naar de

geld. Met twee kopers verklein je dat risico met meer dan de

cliënt. Alle informatie is daarmee binnen handbereik.

helft. Petra en Ans werkten al heel lang samen en durfden

Helaas is het nog niet zo dat alle gegevens gemakkelijk

dit samen wel aan,dus was dit een logische constructie.

en snel bij een overdracht digitaal kunnen worden doorgegeven. Het programma is ook nog wat traag. Wij

Het is knus, maar klein op Westerkade 24. Tirza: “We

streven ernaar om straks allemaal een iPad te hebben en

houden allemaal spreekuur in deze onderzoekskamer, het

daar standaard mee te werken.”

is de enige die we hebben. Dat vraagt om een zorgvuldige

Op de praktijk worden ook echo’s gemaakt. Het apparaat

planning, maar het heeft ook voordelen: we hebben alles

staat als het niet gebruikt wordt in de kast; voor een

binnen handbereik: een computer, de telefoon, enzo-

huiselijke, minder technische uitstraling. Tijdens het TvV februari 2012 • KNOV

51

PRAKTIJK echo-onderzoek kan de cliënt meekijken op een extra

‘Ik ben de laatste die er bij is gekomen en dat is alweer

beeldscherm dat ter hoogte van het voeteneind aan het

acht jaar geleden. Ans, Claartje en ik hebben hier indertijd

plafond is gemonteerd.

stage gelopen en na onze opleiding zijn we hier meteen ingeschoven. We komen veelvuldig bij elkaar over de

de cliënten

vloer, vanwege de overdracht, maar ook daarbuiten. We

De praktijk telt 420 tot 430 zorgeenheden. Het landelijk

voelen ons bijna meer familie dan collega’s. De praktijk

gemiddelde van overdracht naar de tweede lijn wordt bij

dragen we echt met ons vijven en daardoor hebben we

de praktijk op de Westerkade niet overstegen. Onder de

heel veel contact, ook buiten het werk om.

cliënten bevinden zich relatief veel oudere primen tussen

Met de andere praktijken in onze kring hebben we

de 32-37 jaar, veelal hoogopgeleid. In percentages:

meegedaan met Slagkracht. Daar is het idee ontstaan om

30-34 jaar 48, 64%, 35_39 jaar 17,37% (bron: LVR 2010).

een coöperatie te vormen. Ik zit in het bestuur en we zijn

“We laten bij deze groep vrouwen wat sneller groeiecho’s

allemaal erg druk met statuten, een jaarplan, het

maken; wij zijn wat voorzichtiger, maar dat zijn de

aannemen van een betaalde directeur en zo. Een van

zwangeren in deze groep ook met als gevolg veel

onze belangrijkste doelstellingen is om als beroepsgroep

poliklinische bevallingen. Vanaf april 2012 hebben we

goed zichtbaar te worden, ons te positioneren en om

een eigen geboortehuis, een prima oplossing voor deze

samen sterk te staan.

doelgroep.” In percentages: van alle vrouwen die bij de Westerkade bevallen, bevalt 47,9% thuis. Daarvan zijn

“We hebben een heel goed samenwerkingsverband met

35,2% primen en 54,1% multen.

het Diaconessenhuis dat midden in ons werkgebied ligt.

Die multen gedragen zich gemiddeld: deze groep doet

Claartje Hart van onze praktijk is secretaris van het VSV.

meer aan thuis bevallen, maar dat is ook niet anders dan

Met elkaar, en met een aantal andere verloskundige en

elders. “Als ik erover nadenk, zijn we wel erg doorsnee.”

de gynaecologen, zijn we een ‘in-zwangachtig’ project

Toch heeft Tirza nog een aandachtspunt: “Ik weet ook

gestart waarin we, onder andere tijdens een maandelijks

niet of het anders is in andere praktijken, maar wat me

overleg, casuïstiek en zo nodig een behandeltraject met

opvalt, is het aantal vrouwen met een of andere vorm van

elkaar bespreken. Nieuw is ook dat vorige week – voor

psychische problematiek. Mogelijk is het tijd-eigen, maar

het eerst - dr. Nico Schuitemaker, gynaecoloog van het

ik kan me dit van vroeger niet herinneren.”

Diaconessenhuis, hier op de praktijk is gekomen om een gezamenlijk spreekuur te houden, speciaal voor cliënten met een BD-indicatie. Dit was echt een laagdrempelig

De Westerkade 24 is een hechte en stabiele maatschap.

gebeuren, een service voor de cliënten. We moeten het


de samenwerking

52



PRAKTIJK

U.E4.071 U.E4.002

nog evalueren, maar ik hoop dat we hier mee door zullen gaan. Hij was in ieder geval enthousiast en wij ook. Toilet

We staan aan het begin van een intensieve samenwer-

U.E4.054

Kamer 4

lw

king, waarin wij kunnen doen waar we goed in zijn:

Visual op wand D

laagdrempelige goede zorg, dicht bij huis en de gynaeco-

Visual op wand E

loog voor de zwangere die intensievere controles nodig

Badkamer 4

heeft. Hij is een samenwerking die door alle partijen

Spoelruimte Opslag

gewenst wordt.”

Badkamer 3

Visual op wand C

Reeks

Opslag

Kamer 3 Nieuwe wand + deur!

Dit artikel is het eerste uit een reeks van tien over verloskundigen praktijken. Verschillen in huisvesting, organisatie, in- en externe samen-

Behang

Kantoor

Opslag

werking komen hier aan de orde. Badkamer 2

Volgende maand: Zwolle! Denk je dat je hier een goed verhaal hebt: bel

Kamer 2

Visual op wand B

Wil van Veen 06 53359153.

Visual op wand E

Keuken

Let op,bestaande schuifdeuren weggehaald

Visual op wand A

Badkamer 1

Het geboortehuis In het Diaconessenhuis zal vanaf april het geboortehuis zijn gevestigd. Het is een initiatief van tien samenwerkende verloskundige praktijken in samenwerking met STBN en bedoeld om vrouwen een extra keuze voor de bevalplek te

lw

Kamer 1

Behang

Personeelsruimte

Logo op entree_F U.E4.001

Wand sauzen

Toilet

bieden. Zij kunnen straks met hun eigen verloskundige in een huiselijke sfeer in het ziekenhuis bevallen. n TvV februari 2012 • KNOV

53

Trees van het Kaar Barbara Lapperre Viola Vlogtman Susanne Kruijf Annabelle Iken

Verloskundige pr aktijk E rmelo Odéje Aardema Attie van Herwijnen Edith Sijmons

Stationsstraat 141-25 3851 NE Ermelo tel: 06 – 51 46 30 92 www.verloskundigepraktijkermelo.nl

Op zoek naar een baan in de zomer? Ermelo ligt aan de rand van de Veluwe én aan de rand van het Veluwemeer. Dus ook tijdens een rustige dienst is er genoeg te beleven! Wij zoeken: een enthousiaste verloskundige om bij ons te komen waarnemen • Voor de zomerperiode van 7 juli - 19 augustus 2012 • Voor gemiddeld 5 dagen per week Wij bieden: • een gezellige dorpspraktijk met ongeveer 260 inschrijvingen / jaar • een eigen praktijkruimte • een eigen echo-apparaat • een goede samenwerking met de 1e en 2e lijn • een volledig geautomatiseerde praktijk (Onatal) Ook als je deze zomer afstudeert, is je reactie van harte welkom. Voor meer informatie kun je ons bellen op: 06 – 51 46 30 92 Heb je interesse, stuur dan je reactie naar: [email protected] of bel ons op bovenstaand nummer.

Waarneming gezocht: Marie-Hélène van Embé verloskundigen in Zoetermeer is op zoek naar waarneming. Voor (in ieder geval) een periode van 6 maanden. Startdatum: het liefst zo snel mogelijk. Onze praktijk heeft 5 verloskundigen, een echoscopiste en een praktijkassistente. Ong. 400 ZE per jaar. Gemêleerde cliëntenpopulatie. Zolderetage beschikbaar tijdens de diensten (evt. inclusief diner tegen een kleine vergoeding). En…. 1x per maand met 2 personen gratis lekker skiën of snowboarden incl. materiaal bij

Dus ben je op zoek naar waarneming?

……

aan ons en neem contact met mij op!

Marie-Hélène Vollema: 06-25012755 of [email protected]

Verloskundige Maatschap Lammenschans Leiden e.o. Zoekt per 1 juni 2012 een nieuwe maat, wegens vertrek van een van ons. Wij bieden: • Vier andere collega’s • Een gezellige stadspraktijk met een gemêleerde cliëntenpopulatie • Eigen praktijkruimte in een kleinschalig gezondheidscentrum • Volledig geautomatiseerd met Orfeus online • Goede samenwerking met de eerste en tweede lijn en eerstelijns echocentrum • Een rooster waarin onder andere kraamvisites en diensten zijn gescheiden Wij zijn op zoek naar: • Een leuke, enthousiaste collega, die ons team wil komen versterken • BIG geregistreerd en ingeschreven in kwaliteitsregister Kijk voor een uitgebreide impressie op onze website www.verloskundige-leiden.nl. Ben je geïnteresseerd? Neem dan contact met ons op voor 1 april 2012. Verloskundige Maatschap Lammenschans Bloemistenlaan 45A, 2313BB Leiden Telefoon: 071-5144071

Carla Belonje Karin Fuite Vusalja Huseynova Kim Remmelink Gea Reussing Dienke van Steinvoorn Esther Verboom

Kom jij ons team versterken? Verloskundige praktijk Nop/Lemsterland zoekt per mei 2012 een enthousiaste verloskundige (fulltime). Wij bieden: • Een zelfstandige en uitdagende functie in een plezierig team van 7 verloskundigen en 3 praktijkassistentes. • Een grote praktijk met 521 zorggevallen, waaronder veel thuispartus en een achterwacht die visites doet. • Een praktijkruimte met het Echo- en Regionaal Screeningscentrum NOP en hebben daarnaast een goede samenwerking met de 1e en 2e lijn. Sleutelwoorden: Cliënt gerichte zorg, betrokkenheid en flexibiliteit. Heb je er zin in? Kijk naar ons bedrijfsfilmpje op onze website www.verloskundigepraktijknoplemsterland.nl. Voor meer informatie over de functie kun je bellen met: Gea Reussing 06-10472104 / Kim Remmelink 06-2053654. Jouw reactie ontvangen wij graag voor 10 maart a.s. Je kunt deze sturen naar [email protected] of Kon. Julianastraat 41C, 8302 CD Emmeloord. Tel: 0527-614136

www.verloskundigepraktijknoplemsterland.nl

PRAKTIJK

Vijf minuten interview met Anique Welmerink, zij is 21 jaar en 4e jaars student aan de VAR De diversiteit van het beroep sprak me heel erg aan,

Waar verheug je je op als je straks zelfstandig gaat werken?

bovendien is het een dankbaar beroep. Ik wilde graag

Dat ik niet meer op mijn vingers gekeken wordt. Ik mag

wat medisch doen, maar wilde daarin wel mijn eigen

straks mijn eigen visie en beleid vormen zoals ik denk dat

beslissingen kunnen nemen, dus de zelfstandigheid van

het zou moeten. Niet meer werken op basis van de visie

het vak verloskunde was ook belangrijk voor mij.

van mijn begeleiders.

Wat is je motivatie om verloskundige te worden?

Welk onderdeel van het vak boeit jou het meest? Dat is toch wel de partus, het begeleiden van mensen tijdens de bevalling. De blijdschap, maar ook de spanning die daar bij hoort, vind ik geweldig. Vooral in het begin van je studie is de bevalling het leukst, maar eigenlijk vind ik alles superleuk!

Waar zag je je eerste bevalling en welke indruk had die op jou? Mijn eerste bevalling zag ik in Enschede, waar ik woon; nog vóór ik begon met de opleiding. Mijn buurvrouw is namelijk verloskundige en ik mocht een keer met haar meelopen. Het was eigenlijk een vreselijke bevalling, want

Waar zie je het meest tegen op?

het was in het ziekenhuis en het kindje kwam heel blauw

Ik zie toch wel een beetje op tegen de crisismomenten.

ter wereld en moest worden gereanimeerd. Maar dat heeft

Misschien ga je wel wat meemaken dat je niet tijdens je

me niet ontmoedigd. Het gaf me nog meer motivatie om

stages hebt meegekregen. Maar ik maak me ook zorgen

verloskundige te worden, omdat ik zag hoe je er voor

over het mogelijk verdwijnen van de thuisbevalling. Dat

mensen kunt zijn en dat je echt een verschil kunt maken.

zou toch wel doodzonde zijn. Hoewel, ik denk niet dat die helemaal zal gaan verdwijnen, de thuisbevalling zal

Wat is je favoriete vak op de opleiding?

altijd blijven bestaan. Hopelijk kunnen we in de toekomst

De verloskundige vaardigheden, want die komen het

meer aandacht besteden aan pijnbestrijding in de

dichtst in de buurt van wat je eigenlijk wilt doen. Dit vak

thuissituatie, want dat is volgens mij toch wel een van de

kregen we vooral tijdens het begin van de opleiding. Nu

redenen dat veel mensen naar het ziekenhuis gaan.

in het derde en vierde jaar krijgt het binnenschoolse onderwijs een andere invulling en zijn de stages favoriet.

hoe ziet je ideale werkplek eruit? Ik wil heel graag in een plattelandspraktijk werken met

Waar zou je tijdens de opleiding meer aandacht aan willen besteden?

drie of vier collega’s. Hopelijk bevind mijn toekomstige

Ik vind eigenlijk dat de opleiding wel goed in elkaar zit,

dorp. Op het platteland is de sfeer vaak persoonlijker en

vooral wat betreft de leerstof. Het is heel volledig. Wel

doe je meer thuisbevallingen. Ik zou graag echt vraag-

zou ik wat meer aandacht en begeleiding gehad willen

gericht willen werken. Dus als bijvoorbeeld een zwangere

hebben in het goed vormgeven van je portfolio. Hiermee

tijdens de eerste controle over de bevalling wil praten,

moet je uiteindelijk aantonen dat je er klaar voor bent.

dan moet dat kunnen. En natuurlijk vind ik het belangrijk

werkplek zich ergens in het oosten van het land in een

om leuke collega’s te hebben! n


55

PRAKTIJK

Ach, vroeger… Columns uit de oude doos,

Prima en Prachtig

verhalen over vroeger, geschreven

De gynaecoloog had haar in zijn wijsheid een medische indicatie gegeven voor

door Imke Rosink, oud-vroedvrouw.

haar volgende bevalling. Bij haar eerste kind wist ze de verloskamer niet te halen,

Ingekort door de redactie.

maar beviel ergens op de stoep. Dat is niet de beste plek en zoiets geeft een hoop gedoe. Ik hoorde haar verhaal aan en in mijn wijsheid raadde ik haar aan thuis te bevallen, want een medische indicatie geeft geen garantie dat je de verloskamer wel zal halen: ze liet zich graag overtuigen. David, een Amerikaanse gynaecoloog in opleiding, viel in Nederland van de ene in de andere verloskundige verbazing. Na een tijdje Wilhelmina Gasthuis was hij helemaal in de gloria toen hij een week in onze praktijk mocht meelopen. Die kraamvisites thuis! Die fysiologische instelling van ons vroedvrouwen! Zijn twee woorden Nederlands, prima en prachtig met een vette Amerikaanse ahrr, strooide hij gul rond om zijn enthousiasme te betuigen. Nu nog een keer een thuisbevalling meemaken… Nee, hij zou het niet durven om zelf dan een kind aan te pakken. Nee zeg, stel je voor! Doodeng! En zo viel op een goede dag alles op zijn plek. Het telefoontje:’Ik weet het niet hoor, maar misschien voel ik wel wat in mijn buik, maar ik kan het ook helemaal

Mijn verzekeringen zijn op orde!

Dankzij de speciale arbeidsongeschiktheidsverzekering voor verloskundigen.

Een zeer concurrerende premie voor leden van de KNOV. De voordelen van deze speciale arbeidsongeschiktheidsverzekering zijn o.a.: - Beroepsarbeidsongeschiktheid - Gratis ongevallendekking - Extra aanvangskorting - Gunstige zwangerschapsregeling - Premiekorting in pakket met andere verzekeringen - Verhogen zonder medische verklaring - Premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid - Mede tot stand gekomen door uw beroepsvereniging Frisia Verzekeringen Javastraat 1a 2585AA Den Haag

56

T. 070 342 01 50 F. 070 362 54 94 E. [email protected]


Frisia Verzekeringen is uitvoerder mantelcontract KNOV Vraag nu een offerte aan via onze website www.frisiaverzekeringen.nl

PRAKTIJK mis hebben.’ David gebeld, hij zou een fiets lenen en meteen komen. Ik ging ook op een holletje weg. Er heerste rust in huis, de opgewonden commentaarstem van de tv niet meegerekend. De aanstaande vader kwam stralend zeggen dat dit thuisbevallen hem wel beviel, hij kon nu de voetbalwedstrijd op tv zien in plaats van stressig in de auto zitten en in het ziekenhuis rond te hangen. Samen kozen we babykleertjes uit, maar daarna wilde ze liever even op bed gaan liggen. Mijn tempo om alles klaar te leggen ging meteen een aantal versnellingen hoger; partusset en twee paar steriele handschoenen lagen direct klaar. Het ging snel, erg snel, maar we

© Henk van Ruitenbeek

waren mooi op tijd.

‘David, kun jij even de cortonen tellen?’ Dat kon hij wel en ik hoorde zijn sonore stem zeggen dat de hartslag van het kind prima en prachtig was. ‘David, ik ben nog even met het kruikje bezig, help jij haar even haar onderbroek uit te trekken.’ Ik hoorde aan haar ademhaling dat het persen begon, maar bleef zelf - met opzet - heel erg bezig met dat kruikje en wat warme doeken. ‘Ik kom zo hoor David, maar mocht je haartjes zien wil je dan alvast handschoenen aantrekken om me te assisteren?’ David vond het prima om een helpende hand te bieden. Haartjes werden zichtbaar. Ik zag het niet, maar hoorde het aan de steeds hogere toon van Davids mantra prima en prachtig. Het werd tijd om me om te draaien en mee te kijken. David kon niet anders dan het kind aanpakken en hij deed dat prima. Ik kan wel zeggen: hij deed het prachtig! Er was een kindeke geboren en vreugde alom. Vader zat net in de rust van de voetbalwedstrijd op tv en kwam even kijken. Ja, geweldig mooi vond-ie het, maar toen de tweede helft begon, verdween hij weer. David was euforisch. Een thuisbevalling! Hij had het kind aangepakt! Die mensen hier vonden het maar gewoon dat ze thuis even een kind kregen! Nou, hij vond het véél meer dan alleen maar prachtig. Het werd tijd om op te stappen en ik zag David zwierig stoep op en stoep af op zijn geleende fiets de straat uitgaan. n Imke Rosink


57

OP ZOEK NAAR EEN VASTE RELATIE? Na jaren van solistisch werken heb ik de intentie om mijn praktijk met een enthousiaste collega te delen. IK ZOEK EEN COLLEGA MET DE VOLGENDE EIGENSCHAPPEN: • Betrokkenheid naar de cliënten en goede sociale vaardigheden • Initiatiefrijk, punctueel en nauwgezet, kunnen denken in mogelijkheden • Geen negen tot vijf mentaliteit • De verloskundige zorg in al zijn facetten een warm hart toedragen • Ondernemen en innoveren als kans en niet als bedreiging ervaren • Vaardig met de computer WAT HEB IK TE BIEDEN: • Per direct een full-time plek binnen de praktijk, met de mogelijkheid om te associëren (andere werkvormen zijn bespreekbaar). • Een goed georganiseerde kleinschalige praktijk (ongeveer 260 zorgeenheden), waarbij ruimte is voor persoonlijke ontplooiing en innovatie • KNOV-geaccrediteerde praktijk (eerste in Noord-Holland) • Participatie in diverse netwerken en innovatieve projecten • Volledig geautomatiseerd met Onatal, eigen praktijkpand en assistente INTERESSE? Schriftelijke reacties voorzien van CV kunnen gestuurd worden naar: Verloskundige praktijk Haarlem-Noord T.a.v. D. Ottens, Tesselschadeplein 8, 2026 SV Haarlem, of naar [email protected] Voor meer informatie is het mogelijk om contact op te nemen met Dieuwke Ottens, tel nr: 023-5511895/06-12024397. Uiteraard is informatie over de praktijk te vinden op de website: www.verloskundigepraktijkhaarlem-noord.nl

ratis uw g an g a Vra ples a via sam raktijk p e d .nl voor o@salus f in

Ben jij die nieuwe energieke collega waar we naar op zoek zijn? Wat kunnen we je bieden? 

plattelandspraktijk in de West-Alblasserwaard



150 zorgeenheden



Vanaf juni 2012 voor 2-3 dagen/week



Eigen praktijkpand met daarin ook onze Geboortewinkel Ik & Uk



Eigen echo-apparaat (bevoegdheid is gewenst)

Iedere vorm van samenwerking is bespreekbaar! Interesse? Mail naar: [email protected] of bel: 06-22063520 (graag binnen 2 weken)

Floradix® helpt je er zo weer bovenop! Al vele generaties word Floradix geadviseerd aan vrouwen die moe zijn o.a rond de zwangerschap. Tijdens deze periode is het namelijk belangrijk om het lichaam van extra ijzer te voorzien. IJzer is onmisbaar en houdt je energiek, actief en fit tijdens de zwangerschap en geeft een goede ondersteuning aan de ontwikkeling van de baby. Maar ook om snel te herstellen na een bevalling met veel bloedverlies of bij borstvoeding, wordt vaak geadviseerd om Floradix te gebruiken. Een baby consumeert immers veel ijzer voor een goede ontwikkeling van het lichaam. De kruiden in Floradix ondersteunen een regelmatige stoelgang wat prettig is bij inname van een ijzersupplement.

laag HB gehalte?

MOE? Ook verkrijgbaar in tabletvorm!

Natural healthcare since 1916

adv floradix KNOV.indd 1

Floradix® kruiden ijzer-elixir • • • •

voor, tijdens en na de zwangerschap herstellenden na ziekte of ingreep tijdens de menstruatieperiode voor iedereen die de hele dag energie wil behouden

kruiden ijzer-elixir voor meer energie

floradix.nl 4/07/2011 11:11:41

INTERNATIONAAL

Wat je van ver haalt, is misschien wel lekker Erna Kerkhof In deze nieuwe rubriek van het Tijdschrift voor Verlos-

European Midwives association (EMa)

kundigen willen we u kennis laten maken met onze buitenlandse collega’s en het werk dat ze doen in Europa.

De EMA is een non-profit en non-gouvernementele

Goed beschouwd is Nederland eigenlijk maar een klein

organisatie van verloskundigen, verloskundige

landje in die hele grote wereld. Dat is niet iets om ons

organisaties en verenigingen uit de lidstaten van

voor te schamen, maar waarom zouden we binnen die

de Europese Unie (EU), de Europese Economische

beperkte grenzen blijven als er ook in het buitenland

Ruimte en de kandidaat-lidstaten.

kennis en kunde te halen is?

De EMA biedt de Europese verloskundigen de

Wat betreft de verloskunde hoeven we ons zeker niet te

gelegenheid elkaar te ontmoeten en te spreken over

schamen. We weten allemaal dat we in Nederland een

de verloskunde en de gezondheid van vrouwen.

opmerkelijk en kwalitatief goed verloskundig systeem

Zij vertegenwoordigt de Europese verloskundigen

hebben. Een systeem dat we willen ‘doorontwikkelen’.

door aanwezig te zijn bij relevante bijeenkomsten

Overal in den lande is men bezig om met de cliënt

binnen de EU en door het geven van de nodige

centraal en met behoud van oude waarden, wensen en

input rondom verloskunde en gezondheidsbeleid.

gewoontes het systeem te fine tunen, te verbeteren, naar

De EMA bevordert de kwaliteit van de verloskundige

nieuwe mogelijkheden tot samenwerking te kijken en de

zorg door het vaststellen van minimumnormen voor

zorg te optimaliseren.

verloskundeonderwijs en praktijkvoering binnen de EU. De EMA dringt er bij alle lidstaten op aan om de rol en de positie van de verloskundige in en rondom de geboortezorg te erkennen. De EMA gaat uit van de definitie van de verloskundige van de International Confederation of Midwives en de International Federation of Gynaecology and Obstetrics. Als afgevaardigden van de KNOV vertegenwoordigen Franka Cadee en Erna Kerkhof de Nederlandse verloskundigen. Zij bezoeken de algemene ledenvergadering en werken mee aan de uitwerking van gemaakte plannen. De KNOV voert het secretariaat van de EMA.

Het is goed om contact te hebben en te onderhouden met onze collega’s van buiten de grenzen. Een van de

inspiratie

manieren waarop we dat doen is door te participeren

Tijdens de bijeenkomsten die we met elkaar hebben,

binnen de EMA.

wisselen we informatie uit, inspireren elkaar, bespreken

Een keer per jaar ontmoeten de afgevaardigden uit de

we onderzoeksuitkomsten. We vergelijken de verschil-

verschillende landen elkaar tijdens de algemene leden-

lende manieren van werken en opleiden en we over-

vergadering van de EMA: ieder jaar op een andere locatie

leggen over hoe het misschien beter zou kunnen.

binnen Europa. Het bestuur van de EMA komt een aantal

Zo is er in de afgelopen jaren door de EMA een onder-

keren per jaar onder leiding van haar president bijeen.

zoek uitgevoerd naar de manier waarop de prenatale

Momenteel is Mervi Jokinen, een verloskundige werk-

zorg in de verschillende landen is gereguleerd en

zaam in Engeland, de voorzitter van de EMA.

georganiseerd. Wie doet wat en wanneer? Wat is de positie van de verloskundige in de lidstaten? Wat is de rol

Erna Kerkhof is verloskundige, bestuurslid van de KNOV en

van de huisarts (indien in het systeem aanwezig), de

Nederlandse afgevaardigde bij de EMA.

gynaecoloog, de verpleegkundige en ga zo maar door. TvV februari 2012 • KNOV

59

INTERNATIONAAL Hierover is een position paper geschreven dat te vinden is

Europese lidstaat kan in principe zonder belemmering in

op de website van de EMA.

Nederland aan het werk.

U kunt zich voorstellen dat er genoeg stof tot praten en plannenmakerij is ook buiten de formele vergadering. Net

Nieuwe rubriek

als tijdens de bijeenkomsten van de KNOV, is het tijdens

Het Tijdschrift voor Verloskundigen laat u de komende

de algemene ledenvergadering van de EMA altijd een

maanden kennis maken met uw Europese collega’s.

drukte van belang. We houden van ons vak en willen dat

Iedere maand zal een Europees land worden belicht om

graag met elkaar delen.

te laten zien hoe verloskundigen werken en hoe zij in dat

Wat ons binnen de EU bindt is de ‘Directive 2005/36/EC’.

land zijn georganiseerd. Laten we er voor zorgen dat we

Hierin staan de Europese afspraken over opleiding en

maximaal van elkaars kennis en expertise gebruik maken

praktijkvoering. Deze afspraken zijn nodig, omdat we in

en dat we elkaar weten te vinden. Ter lering en vermaak

Europa vrij de grenzen mogen passeren. Dit geldt voor

verwijs ik u graag naar de website van de EMA, waar u

personen en goederen, maar ook voor professionals. Dat

ook de position papers en de Directive kunt vinden:

wil zeggen: een verloskundige uit een een andere

www.europeanmidwives.eu n

Première Route 2015

60

In Lelystad vindt op 4 maart a.s. om 14.30 uur in het

afgelopen jaar de wereld over, op zoek naar de grootste

Agora Theater de première plaats van Route 2015,

werelduitdagingen op sociaal gebied. Wie geïnteresseerd is

een achtdelinge docureeks van de cineast Marijn Poels.

kan voor € 5,- een kaartje kopen op www.agora-lelystad.nl

Het thema vormen de Millenniumdoelen. Hij trok het

of via de site van de filmmaker:www.marijnpoels.com n


INTERNATIONAAL

Hoe bevalt Europa? Verloskunde in de Europese Unie België in België gebruikt men de term ‘vroedvrouw’ in plaats van ‘verloskundige’ en bevallen heet daar ‘arbeid’. in Wallonië, het franssprekende deel van België, spreken ze over ‘sage-femme’.

Het Tijdschrift voor Verloskundigen kijkt over de grenzen heen. U leest

Belangenbehartiging

regelmatig verhalen over moedersterfte en

De Belgische vroedvrouwen zijn georganiseerd in de

verloskundige zorg in Afrika of over de

Belgian Midwives Association (BMA). De BMA is samen-

verloskunde in Canada, maar hoe werken

gesteld uit verschillende vroedvrouworganisaties die er in

onze collega’s in de ons omringende landen?

Vlaanderen en Wallonië bestaan.

Hoe zijn ze georganiseerd? Hebben vrouwen

De BMA heeft als doel de belangen van de Belgische

in de landen van de Europese Unie keuzes ten

vroedvrouw te behartigen, het specifieke karakter van de

aanzien van hun bevalling? De redactie van

vroedvrouwelijke zorg conform de visie in het beroeps-

het TvV neemt contact op met buitenlandse

profiel in de maatschappij te bewaken en te bevorderen,

collega’s en zusterorganisaties van de KNOV

het medisch karakter van het beroep te beveiligen, actief

in Europa en laat hun maandelijks vertellen

bij te dragen aan de kwaliteit van de opleiding en het

over de verloskunde en verloskundige zorg

bevorderen van wetenschappelijk onderzoek binnen het

in hun eigen land. Met andere woorden: hoe

vakgebied.

bevalt Europa?

Over het algemeen voelt de Belgische vroedvrouw zich gesteund door de BMA, maar ze beseft wel dat er nog veel werk aan de winkel is. In België bestaat een grote

van de prenatale voorlichting. Dit betekent dat een eerste

verscheidenheid in autonomie en de manier waarop

controle minstens zestig minuten en een vervolgcontrole

vroedvrouwen praktiseren en of ze al dan niet ruimte

minstens dertig minuten duurt. Dit voorkomt ook dat

hebben om de verschillende aspecten van hun beroep uit

vroedvrouwen, die in het ziekenhuis werken onder te

te oefenen. Hierdoor lijkt de samenstelling van de leden

grote tijdsdruk staan.

van de beroepsorganisatie op een kleurige lappendeken

De Belgische vroedvrouw wordt in Europa dikwijls gezien

en is het niet altijd eenvoudig om allebelangen te

als de uitvoerende obstetrische verpleegkundige. Niets is

verenigen en te integreren.

echter minder waar! Vroedvrouwen in België zijn in veel gevallen de ‘advocaten’ van de gezinnen en komen op

Organisatie van verloskundige zorg

voor de wensen van moeder en kind. Met hun begeleiding

Het overgrote deel van de Belgische zwangeren gaat

doen de vroedvrouwen hun uiterste best het proces zo

rechtstreeks naar de gynaecoloog en bevalt in het ziekenhuis.

min mogelijk te medicaliseren. Het aantal medische

De zorg vindt plaats in de tweede lijn; dit is de geaccepteerde

interventies zijn de laatste jaren in Vlaanderen licht gedaald.

norm in België waardoor vrouwen beperkte keuzes hebben ten aanzien van de plaats van de bevalling. De meeste

Kraamzorg

Belgische vrouwen bevallen dan ook in het ziekenhuis.

Ook in België zijn speciaal opgeleide kraamverzorgenden

Wel is het zo dat vroedvrouwen steeds meer prenatale

beschikbaar. De kraamverzorgende heeft voornamelijk

consulten doen binnen de ziekenhuizen. Dit verruimt het

huishoudelijke taken en zorgt voor de andere kinderen in

informatieaanbod aan vrouwen tijdens hun zwangerschap.

het gezin. De vroedvrouw neemt de medische begeleiding

Sinds 2007 stellen zorgverzekeraars eisen aan de kwaliteit

voor haar rekening. Er bestaan verschillende erkende centra voor kraamzorg.

Dit artikel is geschreven door de redactie van het TvV met behulp van: Marlene Reyns, Serena Debonnet, Joeri Vermeulen, Lieve

Zelfstandige vroedvrouwen

Huybrechts en Anne Niset. Allen zijn lid van de Belgian Midwives

In België werkt een klein aantal vroedvrouwen zelfstandig.

Association (BMA)

Zij geven uitgebreide prenatale, natale en postnatale zorg TvV februari 2012 • KNOV

61

INTERNATIONAAL met veel psychosociale aandacht. Indien gewenst blijft de

vroedvrouw wordt weinig gerespecteerd. De gynaecologen

vroedvrouw ook na de kraamperiode bereikbaar voor

wensen continu controle te houden over de taken van de

advies en eventueel extra zorg tot het eerste jaar na de

vroedvrouwen. Zeker binnen de ziekenhuisstructuur

bevalling. Een zelfstandige vroedvrouw die fulltime werkt

bestaat een duidelijke hiërarchie. Huisartsen zijn weinig

zal gemiddeld zo’n vier tot vijf bevallingen per maand

verloskundig actief.

begeleiden, inclusief de prenatale en postnatale zorg. Niet alle ziekenhuizen verlenen een zelfstandige vroed-

de toekomst

vrouw toegang, zodat een cliënt die poliklinisch wil

Er zijn momenteel gesprekken gaande over de toegang

bevallen met haar eigen vroedvrouw soms grote afstanden

tot het ziekenhuis voor zelfstandige vroedvrouwen. Een

moeten afleggen (met alle fileleed van dien). De zieken-

landelijk model van ‘midwifery led care’ bestaat nog niet

huizen die hun deur openzetten voor de zelfstandige

in België, maar daar dromen de Belgische vroedvrouwen

vroedvrouw hebben hier goede ervaringen mee.

wel van! Er bestaan wel enkele initiatieven die verder

De zorg van vroedvrouwen is vrij toegankelijk en wordt

moeten worden uitgewerkt. Het voorschrijven van

vergoed door de zorgverzekering. Dit is echter nog niet

medicatie is in ontwikkeling, evenals een opleiding tot

erg bekend bij de Belgische vrouwen.

echoscopist. Door de huidige politieke situatie in België liggen veel dossiers te wachten op goedkeuring.

Thuisbevalling Volgens de collega’s bij de BMA bevalt ongeveer 1,2%

Meer informatie: BMA: www.belgianmidwives.be;

van de vrouwen in België thuis (op basis van cijfers uit

Vlaamse Organisatie van Vroedvrouwen: www.vlov.be;

2006). Ook de Belgische thuisbevalling werd na het

Waalse Organisatie voor vroedvrouwen:

verschijnen van het Peristatrapport zwaar op de proef

www.sage-femme.be

gesteld. Volgens de gynaecologen in de Belgische kranten

Volgende maand: Portugal n

was het Nederlandse systeem van thuisbevallen mede debet aan de cijfers waardoor er een negatief beeld ontstond. Volgens de Belgische vroedvrouwen staan de gynaecologen op dit ogenblik niet achter de thuisbevalling. Mogelijk is dit ook te wijten aan de basisopleiding en stageplaatsen van de gynaecologen in België: fysiologie wordt vaak vergeten. Sommige jonge gynaecologen hebben nog nooit een bevalling gezien in een andere houding dan de rugligging of zonder epidurale anesthesie. Volgens de EMA survey van 2011 (zie het introductieartikel van Erna Kerkhof hiervoor) is België één van de weinige Europese landen waar gynaecologen de meeste fysiologische bevallingen leiden (naast Griekenland, Slowakije en Lithouwen).

samenwerking Er is veel diversiteit in de beroepsuitoefening, afhankelijk van de regio waar de vroedvrouw werkt waardoor er ook een grote verscheidenheid is in de samenwerking met andere beroepsgroepen zoals gynaecologen, huisartsen en wijkverpleegkundigen. Er worden momenteel stappen gezet tot een meer respectvolle samenwerking, maar dit is niet altijd eenvoudig. Veel heeft te maken met de visie over werken: de medisch technische benadering waarin de zorgverlener alle verantwoordelijkheid draagt en bepaalt hoe de zorg verloopt of de humanistisch-holistische benadering waarin de vrouw een evenwaardige partner is en mede verantwoordelijk voor haar zorg. Deze twee visies blijken soms moeilijk verenigbaar en zorgen voor spanningen. Een structurele samenwerking met gynaecologen is in België nog niet gerealiseerd en de autonomie van de 62


Gelre Verloskundig Centrum Apeldoorn is een eerste lijns verloskundige praktijk, met een zeer gedreven en enthousiast verloskundig team. Wij hebben veel aandacht en tijd voor onze cliënten. Binnenkort openen wij de deuren van een prachtig geboortecentrum. Hier kan de zwangere bevallen in een zeer huiselijke omgeving, onder het dak van het ziekenhuis. Daarom zijn wij per direct op zoek naar een EERSTE LIJNS VERLOSKUNDIGE Wil jij ons team komen versterken? Of heb je vragen ….. Bel 055-5811930 of mail naar [email protected]

INTERNATIONAAL

10e Marikenloop Verlostas voor Loop mee tegen moedersterfte! Tanzania Op zondag 20 mei a.s. vindt in Nijmegen voor de 10e

keer de Marikenloop plaats. Een lustrummoment! Evenals

In september plaatste de redactie, op verzoek van Jan en

voorgaande jaren willen we weer vanuit het twin to

Margot Noteborn een oproep. Zij waren op zoek naar

twinproject in dit kader een sponsorloop organiseren voor

een (gebruikte) uitrusting voor een verloskundige in

de stichting ‘Midwives for Mothers’, die het twinning-

Tanzania. Intussen is de uitrusting in Tanzania aan-

project mede financieel ondersteunt. Vorig jaar is er ruim

gekomen. Jan en Margot kregen veel reacties. Gaarne

€ 8000 bij elkaar gelopen!

willen zij de gevers langs deze weg bedanken. De redactie n

foto marikenloop tas verloskundige. is eerder geplaatst.

In het Tijdschrift van maart a.s. vind je meer informatie over de sponsorloop. Voor nu is belangrijk dat jij als je mee wilt lopen, je je zo spoedig mogelijk inschrijft. De afstanden waarvoor jij je kunt opgeven zijn 5 of 10 kilometer. Omdat het een jubileumjaar is, wordt er dit jaar geen inschrijfgeld gevraagd waardoor het aantal loopsters snel oploopt. Je kunt je opgeven via: www.marikenloop.nl n

Raar! We keken elkaar aan en zeiden: ‘wat raar!’

Opdracht periodieke Naam Adres

Er kwamen in december en januari bijna

Woonplaats

geen reacties op de oproep om bij te dragen

Rekeningnummer

aan de kas van M4M. M4M, of Midwives for Mothers, is immers een door u in het

Nieuwe PO

Bedrag

Eerste uitvoeringsdatum

mogen verwachten dat u die steunt. Viel

Frequentie

dat even tegen!

Omschrijving

maakte dat het helemaal niet zo raar was, want je kon op het formulier geen bedrag invullen, het formulier deugde niet! Nou

Vervallen PO

Wijziging Gewoon vast

leven geroepen stichting. Je zou dan

Totdat iemand ons er opmerkzaam op

overboeking

(dd/mm/jj) week / maand / jaar Donatie

Rekeningnummer beg

unstigde

Naam begunstigde Woonplaats begunst

igde

60.66.03.123 Stichting midwives4m

others

Utrecht

Handtekening cliënt U kunt deze kaart inlev

eren bij uw bank!

ja, hoe kan dat nu, het formulier kwam van de bank. Blijkbaar is er met knippen en plakken, toevoegen van

Bijgaand nog een keer het formulier met het verzoek

het logo en andere handelingen iets misgegaan en

om over uw hart te strijken en in uw beurs te tasten.

hebben we dat met ons allen niet gezien. Gewoon er

Want M4M wil graag doen waar u het voor hebt

over heen gekeken. Lekker slim, zeg!

opgericht. Geef met uw warme vroedvrouwen hart! n TvV februari 2012 • KNOV

63

FORUM

Franse verloskundigen hebben het moeilijk Zoals jullie waarschijnlijk wel bekend is, is thuis bevallen

De afgelopen jaren zijn veel zelfstandige verloskundigen

in Frankrijk een zeer ongebruikelijke aangelegenheid en

die thuisbevallingen begeleiden tot stoppen gedwongen en

binnenkort waarschijnlijk een onmogelijke ervaring voor

lopen er op dit moment meerdere rechtszaken betreffende

in Frankrijk wonende vrouwen.

de onmogelijk te verkrijgen beroepsverzekeringen.

Ik ben een Nederlandse moeder die in Frankrijk thuis is

Nederlandse verloskundigen, jullie aanmoedigingen zijn

bevallen in het bijzijn van een Franse verloskundige, een

van groot belang : het kringetje moet niet steeds kleiner

zeer kundige en betrokken vrouw. Sinds deze ervaring,

worden in Europa! Help jullie Franse collega’s door informatie

span ik me in om in Frankrijk meer begrip te krijgen voor

en contacten uit te wisselen met elkaar.

thuisbevallingen en ben ik een actief lid van een regionale

Graag zou ik kennis willen maken met verloskundigen in

verloskundigenvereniging.

Nederland die zich betrokken voelen bij dit thema.

Op dit moment liggen de Franse zelfstandige verloskundigen die thuisbevallingen begeleiden bijzonder zwaar onder

Met vriendelijke groet,

vuur, hoofdzakelijk door druk van verschillende lobby-

Eefke Gemmeke,

groepen. Als er nu niks gebeurt, wordt er zeer binnenkort

[email protected]

niet meer thuis bevallen in Frankrijk en bestaat er hier

Meer info: sfna.com (vereniging van zelfstandige

geen eerstelijns verloskunde meer!

verloskundigen in de regio Oost-Frankrijk) n

Niet helpen? Dan maar geven! Mijn dochter is zwanger. Het is haar eerste. In het begin

zoveel kinderen worden geboren. Maar

een en al onzekerheid. Kan ik me ook wel voorstellen.

die kunnen niet allemaal rekenen op de

Lezen en horen over zwangerschap is heel wat anders

zorg van een verloskundige of een

dan zelf zwanger zijn. Net zoiets als lezen over de smaak

specialist. Daar valt nog heel wat te verbeteren. Zoveel

van een sinaasappel. Maar goed, ze groeide snel in haar

lijden, zoveel onrecht dat je nog steeds ziet. Ik kan daar

zwangerschap. En als ze iets wilde weten, was er altijd de

boos om worden. Toen ik 16 was, had ik al hoog-

verloskundige die haar onzekerheid wegnam; of de

oplopende discussies over de onrechtvaardige verdeling

gynaecoloog nog maar eens inschakelde, voor weer een

in de wereld. Nu ben ik niet meer zo boos, op de een of

echo. Over precies vier weken is ze uitgerekend. Tot nu

andere manier heb ik er kennelijk mee leren leven. Nu

toe verloopt alles goed en wel. Zoals vrijwel altijd hier in

geef ik. Ik help niet, maar ik geef. Mijn kleine bijdrage

Nederland! Intussen gaan mijn gedachten naar andere

draagt er hopelijk aan bij, dat anderen wél kunnen

kanten van de wereld. Zoveel vrouwen zijn zwanger,

helpen. M4M: ga door! n

Auteurs en kwaliteitsregister

64

Verloskundige auteurs verdienen punten voor het

een kopie van de titellijst in uw dossier te bewaren.

kwaliteitsregister als zij publiceren in het Tijdschrift voor

Schrijft u een boekrecensie voor dit tijdschrift dan levert

Verloskundigen. Dat is niet alom bekend.

u dat 4 uur op. Dat geldt ook voor beschreven casuïstiek.

Indien u publiceert als eerste auteur kent het register u

Zowel de recensie als de casus dient u in uw dossier te

8 punten toe. U dient hiertoe een kopie van het artikel of

bewaren. n


BERICHTEN

Nieuwe media Isabella-een gelukkig afscheid Met liefdevolle tederheid schrijft Dora Rovers in haar boek Isabella-een gelukkig afscheid over haar doodgeboren dochtertje. Ze vertelt niet alleen over ellende en verdriet maar, hoe gek het in eerste instantie ook klinkt, over de toename van levensvreugde. Dora Rovers werkt vijf jaar als Midden-Oosten correspondent in Israël en de Arabische wereld als zij besluit bij haar Nederlandse vriend en zijn twee zoons te komen wonen. Tot groot geluk van het gezin kondigt zich al snel een dochtertje en zusje aan. Na negen stralende maanden van zwangerschap blijkt het baby’tje, verdrietig genoeg, overleden. In plaats van het volgen van het nieuws en het interpreteren van de wereldgebeurtenissen schrijft Dora Rovers nu over haar eigen kwetsbaarheid. Haar afstandelijke houding als journalist laat zij varen om haar innerlijk te verkennen, met behoud van de bij het vak horende nieuwsgierigheid en diepgang. Isabella-een gelukkig afscheid is een persoonlijk en tegelijkertijd universeel verhaal over de passie voor leven en de omgang met de dood. Om haar heen merkt Dora Rovers dat veel mensen angst hebben voor het levenseinde, terwijl het een fase is waar we onherroepelijk allemaal naartoe gaan.

Titel

: Isabella-een gelukkig afscheid

Het boek reikt een hand naar vrouwen met eenzelfde ervaring. Ontzet maar ook dankbaar schrijft Dora Rovers over dit ingrijpende proces in haar leven. Het

Auteur : Dora Rovers

overlijden van haar dochtertje, iets dat alom als zwart wordt ervaren, kan zij

Isbn

: 978 90 6030 705 2

uiteindelijk beschouwen als een verdrietige maar ook als een geluk brengende

Prijs

: e 16,-

gebeurtenis in haar leven. n

Misschien was je vandaag wel geboren Misschien was je vandaag wel geboren vertelt het aangrijpende verhaal van een jong stel, Yvonne Gebbe en David Rozemeyer, dat er bij de 20-weken echo achter komt dat hun kindje een ernstige afwijking heeft. Ze besluiten de zwangerschap te beëindigen. Samen ervaren ze dit ieder op hun eigen manier. Yvonne door dagboeken bij te houden en David als fotograaf, beeldend. Later vormde dat samen dit boek. Een prachtig document over het rouw- en verwerkingsproces van een van de laatste taboes: de keuze om bij een afwijkende uitslag de zwangerschap te laten afbreken. Yvonne en David laten zien hoe zo iets heftigs tegelijkertijd zo mooi kan zijn. Wat het met je doet als je zwangerschap opeens anders verloopt. Als je voor een keuze komt te staan. Wat het met je doet als je je kind verliest. n

Titel

: Misschien was je vandaag wel geboren

Auteurs : Yvonne Gebbe, David Rozemeyer ISBN

: 978-90-89102-18-8

Prijs

: e 24,95


65

BERICHTEN

Website huisartsengenetica www.huisartsengenetica.nl is een handige website voor huisartsen én verloskundigen over erfelijke ziekten. Je kunt er informatie vinden over complexe aandoeningen zoals familiare hypercholesterolemie en psychiatrische aandoeningen, over hoe je stambomen tekent, er is casuïstiek maar ook informatie over communicatie en ethiek ontbreken niet. De website valt op door haar volledigheid; je kan doorklikken naar relevante richtlijnen en informatieve websites voor patiënten. n

Naslagwerk ‘Geneesmiddelen, zwangerschap en borstvoeding’ nu online beschikbaar Het naslagwerk Geneesmiddelen, zwangerschap en borstvoeding is nu ook online in te zien via de website van Lareb onder het thema Zwangerschap. Dit naslagwerk wordt samengesteld door Lareb en uitgegeven in samenwerking met Stichting Health Base. In beknopte teksten leest u samenvattingen van wat er in de literatuur bekend is over de mogelijke effecten van geneesmiddelen op de zwangerschap en tijdens de borstvoeding. Indien mogelijk wordt vermeld welke geneesmiddelen de voorkeur hebben in de zwangerschap en tijdens de borstvoeding. Zoekfunctie om snel medicijnen te vinden Heel handig is de online zoekfunctie of een medicijn wel of niet veilig is tijdens zwangerschap en borstvoeding. Kies eerst voor informatie over borstvoeding of over zwangerschap. Vervolgens typt u de naam in van het betreffende medicijn. Met één druk op de knop verschijnt de door u gewenste informatie. LET OP: de tekst van het gedrukte naslagwerk kan verschillen van de online tekst. De online versie is het meest actueel. n

66


BERICHTEN

Monitor Fertiliteitszorg Freya, de patiëntenvereniging voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen, heeft een Monitor Fertiliteitszorg ontwikkeld. Via www.freya.nl kunnen mensen op basis van voor hen belangrijke criteria een keuze maken voor het ziekenhuis waar zij behandeld willen worden. Het gaat om criteria zoals wachttijd tot eerste consult, het aantal behandelingen en het type behandeling, de aanwezigheid van psychosociale ondersteuning enzovoort. Daarbij kent Freya ook Pluimen toe aan klinieken die voldoen aan de kwaliteitseisen die de vereniging heeft opgesteld.

Partogram applicatie

Tevens wordt vermeld welk cijfer het ziekenhuis scoort bij de Freya Awards

Verloskundige Simone Valk en gynaecoloog Paul Reuwer hebben een

enquête, het tweejaarlijkse onderzoek

applicatie (app) ontwikkeld voor iPhone en iPad waarmee u de

naar de patiënttevredenheid dat Freya

voortgang van de bevalling kan monitoren in een partogram.

verricht onder de diverse fertiliteits-

Met deze app registreert u de mate van ontsluiting, de status van de

afdelingen binnen Nederland.

vliezen en de aanwezigheid van reflectoire persdrang. Naast de

www.freya.nl n

grafiek is er ruimte voor notities. Na het noteren van de bevindingen geeft de app aan wanneer de volgende controle plaats moet vinden en wat eventueel aanbevolen maatregelen zijn. Die aanbevolen maatregelen beperken zich tot breken van vliezen, overdracht en oxytocine. Het van houding veranderen of catheteriseren bij stagnatie bij 9 cm ontbreken bijvoorbeeld. De app is ontwikkeld op basis van preventive support of labour en is niet in lijn met de KNOV-standaard ‘Niet-vorderende ontsluiting’. Zoals bekend kent preventive support bijvoorbeeld geen latente fase. Een vrouw is in partu of niet. Zo geeft de app aan dat je bij 2 cm ontsluiting na een uur weer moet toucheren. Het bijzondere is wel, dat als u de aanwijzingen negeert en gewoon het KNOV-beleid volgt, de app laat zien dat spontane baringen zonder oxytocine heel goed mogelijk zijn. De kracht van de app zit dan ook in het partogram. Met één blik krijgt u inzicht in voortgang van de ontsluiting, de app houdt u bij de les en is tevens een compacte registratie. Wat Onatal en Orpheus niet kunnen, kan deze app wel: het digitaal bijhouden van een partogram. De app is dan ook een mooie aanvulling op de registratie in Onatal en Orpheus. De app heeft handige functies, zoals een weeëntimer en u kunt het partogram doorsturen als pdf-file naar een e-mailadres. De app is primair ontwikkeld voor professionals maar wordt ook aangeboden aan ‘consumenten’. De applicatie is de eerste zes maanden gratis, daarna betaalt u eenmalig €19,99. n


67

BERICHTEN

NEXT Voor geweld in huiselijke kring: 1 loket met 1 telefoonnummer

Melissa Cheyney (VS). Zij observeerde meer dan 400 thuisbevallingen en deed daarnaast 50 diepte-interviews met verloskundigen en hun cliënten. “We weten dat

Het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport

verloskundigen op bepaalde gebieden betere uitkomsten

(VWS) liet in december 2011 weten dat de Steunpunten

behalen bij vrouwen met een laag risico in vergelijking

Huiselijk Geweld en de Advies- en Meldpunten Kinder-

met de ziekenhuizen”, zo zegt zij. “Maar ik wilde graag

mishandeling één loket gaan vormen met één landelijk

onderzoeken wat de rol van rituelen is bij het behalen van

telefoonnummer. Met één loket wordt het eenvoudiger

deze uitkomsten.”

voor slachtoffers, omstanders en professionals om een

Volgens het onderzoek van Cheyney doen verloskundigen

signaal te melden en om advies of hulp te vragen.

veelal dezelfde controles als gynaecologen, maar verlos-

Elk signaal dat verkeerd of te laat binnenkomt, is er één

kundigen betrekken bijvoorbeeld vaak het gehele gezin

te veel. De kans daarop wordt met deze nauwe samen-

bij de prenatale controles zoals het laten palperen van de

werking verder verkleind. Dat schreef staatssecretaris

buik door de partners. Dit meedoen maakt het uitvoeren

Veldhuijzen van Zanten (VWS) in december jl. aan de

van controles tot een groter ritueel. Moeder en kind

Tweede Kamer in de brief ‘Aanpak van geweld in

werden tijdens de partus net zo goed gecontroleerd bij de

afhankelijkheidsrelaties’.

verloskundige als bij de gynaecoloog. Verloskundigen kozen er echter voor om reanimatiemateriaal zoals

Slachtoffers van geweld in huiselijke kring hebben steun

zuurstof, wel beschikbaar, maar uit het zicht van de

nodig omdat de afhankelijkheid die zij voelen ten

moeder te houden om geen nadruk te hoeven leggen op

opzichte van de geweldpleger zo diep geworteld is dat zij

het medisch-technische aspect van de partus.

zich daar moeilijk aan kunnen onttrekken. De eigen

“Het verschil zit niet zo zeer in wat ze doen maar hoe ze

kracht van slachtoffers van geweld in huiselijke kring

het doen”, zegt Cheyney.

wordt daarom versterkt door hun positie vast te leggen in

Ook het woordgebruik en het creëren van mantra’s is

de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Staats-

anders. Verloskundigen gebruiken termen zoals ‘laat het

secretaris Veldhuijzen van Zanten wil de Wmo hierop

maar gebeuren’ en ‘laat de weeën hun werk doen’. De

aanpassen. Gemeenten moeten straks (vanaf 2015) aan

vrouwen vertelden in de interviews dat zij het gevoel

slachtoffers een passend arrangement bieden van hulp,

hadden zelf iets te kunnen doen in plaats van maar

ondersteuning en bescherming, afhankelijk van de vraag

passief te liggen wachten op de dingen die gingen

en de behoefte van het slachtoffer.

komen. De verloskundigen zeiden veelal dat zij slechts bewakers waren van de fysiologie en dat vrouwen zelf

Staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten trekt voor de

capabel zijn om te bevallen.

aanpak van geweld in afhankelijkheidsrelaties de

Volgens Cheyney heeft onder andere het verschil in

komende jaren meer geld uit. Het budget loopt op van

rituelen er toe geleid dat er zo’n gat is ontstaan tussen

22 miljoen euro in 2012 tot meer dan 34 miljoen euro in

degenen die ziekenhuisbevallingen begeleiden en

2014. Wanneer het nieuwe telefoonnummer precies

degenen die thuis bevallingen doen. Ieder is overtuigd

beschikbaar komt is nog niet bekend.

van zijn gelijk, terwijl ze elkaars manier van werken nooit

www.rijksoverheid.nl

echt zien. “Het is gemakkelijk een gebied wat je nog nooit bezocht hebt te bekritiseren”, zo zegt zij.

Verloskundigen gebruiken rituelen om hun boodschap over te brengen Als een reactie op het gemedicaliseerde geboorteproces gebruiken verloskundigen rituelen om de boodschap over te brengen dat een zwangere vrouw het beste weet wat goed voor haar is. Dit is een van de conclusies van verloskundige en onderzoeker medische antropologie 68


De studie is gepubliceerd in het Medical Anthropology Quarterly en is online beschikbaar. Bron: Oregon State University www.oregonstate.edu n

BERICHTEN

Congres en Cursus Deze rubriek Congres en Cursus verandert als gevolg van het feit dat de KNOV nu een elektronisch aanmeldsysteem voor cursussen heeft. Aanbieders plaatsen voortaan hun congressen en cursussen direct op de website. U moet dus in de eerste plaats daar zijn voor uitgebreide informatie. Deze rubriek zal gebruikt worden om bepaalde congressen en cursussen die er aan komen accent te geven.

Cursuskalender Academie Verloskunde Maastricht 2012 Verloskundigen/verloskundig actieve huisartsen 3-02;14-02; 6-03;

Kennispoort

Utrecht

3+24-04

Stagewerkbegeleiding

Eindhoven

1-03

Kindermishandeling: hoe zorgvuldig te bespreken

Eindhoven l Op locatie mogelijk

8-03

Scholingsdag voor stagebegeleiders

Utrecht

15+29-03

Kinderwensspreekuur: verloskundigen geven preconceptiezorg


22-03


Nijmegen

27-03

Hechten van een episiotomie of ruptuur

Maastricht

12+26-04; 14-05

Evidence Based Medicine voor ‘dummies’

Utrecht l Op locatie mogelijk

19-04


Eindhoven

10-05

Stuurgroepadvies: huisbezoek en continue begeleiding

Nijmegen l Op locatie mogelijk

15+31-05

Strategisch positioneren


22-05; 5-06

Stuurgroepadvies: de verloskundige als casemanager


1-06

AVM- Symposium Thuisbevalling in Nederland

Maastricht

8-08

Refereerdag

Maastricht

14-06

Intracutaan hechten


Start in overleg

Post-HBO: Assesment en scholing herregistratie Wet BIG

Disteance learning

Start in overleg

MIO digitaal Praktijkassistentes

Disteance learning

19-01

Scholingsdag: Pijn en bloedverlies

Nijmegen l Op locatie mogelijk

9-02

Pijn en bloedverlies, eerste helft, kinderziektes


1-03

Scholingsdag: Diagnostiek tijdens de zwangerschap en veel


Praktijkassistentes

voorkomende zwangerschapscomplicaties. 1-11

Echoscopisten Scholingsdag: klacht of kwaal?


9-05,19-06,11-09

Post-HBO Basisopleiding echoscopie

Maastricht

Najaar 2012

Post-HBO Basisopleiding echoscopie

Maastricht

Echoscopisten 6+20-03, 3+17-04

Master en postmastercursisten 30-01 (start)

Public Health in Midwifery

Distance Learning

10-04 (start)

Empowering midwives for the autonomous profession

Distance Learning

De vermelding ‘op locatie mogelijk’ bij de beschrijvingen van de cursussen geeft aan, dat we deze cursussen ook op een locatie naar uw voorkeur kunnen verzorgen. Meer informatie: www.av-m.nl


69

BERICHTEN

Cursuskalender CAVE caVE Basiscursus op 7 februari, 5 maart, 16 en 24 april, 8 en 15 mei, 4 en 25 juni. CAVE cursus voor gevorderden 31 januari, 14 februari,

Personalia Geboren

6 maart, 17 en 25 april, 14 mei, 5 en 26 juni.

Juul, dochter van Marrit en Koen Adema, Harddraversweg 17,

Elke cursus telt voor 10,5 uur mee in het Kwaliteitsregister.

8501 CH Joure

De prijs voor deelname aan een cursus bedraagt 335,-.

Fiene, dochter van Anoeska en Ruud Barten-van Vliet, Esdoorn-

De cursusplaats is Eindhoven.

straat 12, 4651 KN Steenbergen

Meer informatie: Medsim, www.medsim.nl

Suze, dochter van Dokie de Bont en Lex Biemond, Milligersteeg 13, 8045 PA Zwolle

Geschenken van de Moeder

Tuur Raven, zoon van Karianne Brummelkamp en Anne Nieuwenhuijs, Emmy Andriessestraat 124, 1087 ML Amsterdam Pleun, dochter van Sanne Jansen en Vincent Boone,

Voor verloskundigen die graag met natuurlijke genezing werken

Hengelose Esstraat 40, 7556 EC Hengelo

In 1998 zijn er proeven gedaan met vruchtwater, lac

Mireille Ligterink, Van den Havestraat 91, 6521 JR Nijmegen

humanum feminine en lac humanum masculine,

Rover, zoon van Meike Leurink en Bart Graaff, Conradstraat 132f,

folliculinum, placenta, oxytocine, navelstreng, vernix en

1018 NM Amsterdam

menstruatiebloed.

Julianne, dochter van Corianne en Jan Willem van Meerten,

Je maakt kennis met deze middelen, met nieuwe behandel-

Hindelaan 69, 6741 RD Lunteren

wijzen en de beschrijving van hun gebruik. Deze workshop

Izzy Gaia, dochter van Rhea Rijnders en Dennis Verheul,

leert je de werking en het gebruik van een fantastische

Belgiëplein 83, 1066 RC Amsterdam

verzameling door jou zelfgemaakte geneesmiddelen op

Annika, dochter van Margriet en Martin van Schelven,

homeopathische basis.

O.L.V. ter Duinenlaan 133, 4641 HD Ossendrecht

Zoë, dochter van Gerard Jansen, Saskia van Leendert en

Deze remedies zijn werkzaam bij: • Emotionele en fysiek traumatische ervaringen;

SECTOR NOORDOOST NEDERLAND

• Herstel van onderdrukte herinneringen;

Nieuwe leden (m.i.v. 01-01-2012)

• Herstel van gevoel van eigenwaarde;

Mw. T. van den Akker, Munnekeholm 3A2, 9711 JA Groningen – Asp

• Om ons te verbinden met onze universele vitaliteit en

Mw. M. van den Berg, Sneeuwbesstraat 9, 6744 PW Ederveen - Asp

ons te helpen onze unieke identiteit te herinneren;

Mw. D.R. Congiu, Parallelweg 49, 9717 KS Groningen – Asp

• Ons weer in contact te brengen met onze doelen.

Mw. L. de Haan, Fossenstraat 9, 3862 AZ Nijkerk – Asp

Tijdens deze workshop leer je over de ontwikkelingsfases,

Mw. M. Heenck, Dijkstraat 10d, 8701 KB Bolsward – VID-zhs

tijdens, voor en na de zwangerschap. Zowel op het

Mw. A. Hermans, Prof. Rankestraat 50a, 9713 GG Groningen – Asp

gebied van de fysiek, psychologisch, spiritueel en sociaal.

Mw. I. Hollema, Bommegaerde 126, 9244 AL Beesterzwaag – Asp

Alize Timmermans is onze cursusleidster. Zij heeft

Mw. M. van der Linden, Lagestraat 48, 6606 KC Niftrik – Asp

behandelingen onderzocht en ontwikkeld rond dit thema,

Mw. E. van der Meij, Van Baerlestraat 10, 2221 HD Katwijk – Asp

samen met collega’s van over de hele wereld. De work-

Mw. N.N.S. Polgar, Rembrandtweg 111, 1181 GG Amstelveen – Asp

shop is in het Nederlands met kleine aanvullingen in het

Beëindiging lidmaatschap (per 01-01-2012)

Engels van Dr. Clare Willocks, consultant obstetrician UK.

Mw. L. de Boer, Marke Haarle 1, 7603 GG Almelo – WN Mw. D. Brinkerink, Junobaan 24, 8802 BN Franeker – VID-zhs

Op 31 maart en 1 april 2012 van 10.00 – 17.00 uur in

Mw. D. Devliegere, Schermer 6, 3825 KB Amersfoort – VID-zhs

het Hahnemann Institute, Jan van Nassaustraat 111,

Mw. J. Haveman, Van Limborchstraat 7, 7521 DS Enschede – Asp

Den Haag. Op loopafstand van het Centraal Station Den

Mw. J. Kippers, Aquamarijnstraat 749, 9743 PT Groningen – Asp

Haag. Kosten: € 120,- (€ 75,- voor 1 dag). Je kunt alleen

Mw. M. Lieman, Prof. Lindeboomlaan 71, 3853 GJ Ermelo – Asp

dag 2 volgen als je ook aanwezig bent geweest bij dag 1.

Mw. E. Mane, Vindicatstraat 23a, 9741 CK Groningen – VID-zhs

Meer info: [email protected] (NL), clarew@onetel.

Mw. S. Peeters Weem, Aurelia 5, 7559 EC Hengelo – BL

com (UK), www.hahnemanninstituut.nl n

Mw. E. Ruijs, Lekstraat 44, 7333 LE Apeldoorn – BL Mw. P.W. Slootweg-Sinke, Chabothof 4, 3862 ZG Nijkerk – VID-ep Mw. M. de Wildt, Stationsweg 17, 9951 BA Winsum – BL Mw. M. Wolters, Lugtigheidstraat 14, 7462 RW Rijssen – Asp Beëindiging lidmaatschap (per 01-07-2012) Mw. M. van Doesburg-Euser, De Bryde 17, 7077 AX Netterden – VID-zhs

70


BERICHTEN Mw. S. Immink-Duijker, Steenarend 46, 3435 GW Nieuwegein – BL

Mw. A.C.E.M. Brom, St. Francisusstraat 31, B-3920 Lommel,

Mw. H. Veldhorst, Hummeloseweg 19, 6998 AC Laag-Keppel – VID-zhs

België – VV-s

Mw. L. Verbeek-Arends, Hoofdstraat 74, 6671 CG Zetten – VV-s

Mw. M.W.P. van der Donk, Klaroenlaan 5, 5402 PA Uden – VID-zhs Mw. D. Gideonse, Van Citterstraat 33, 4333 KT Middelburg – BL

SECTOR NOORDWEST NEDERLAND

Mw. A.W.T.M. Janszen, Demertstraat 55, 6227 AN Maastricht – Asp


Mw. L. Klop-Brak, Titanium 42, 3162 ZD Hoorn – VV-m

Mw. A. Ammerlaan, Gentiaan 60, 2631 VC Nootdorp – Asp

Mw. T.P.E. Pütz, Rosastraat 15, 6151 CA Munstergeleen – Asp

Mw. S. Beckers, Hogendijk 5, 1506 AC Zaandam – Asp

Mw. N. Roelofs, IJburglaan 586, 1087 BT Amsterdam – VID-ep

Mw. S. Bouwmeester, Amsterdamsevaart 88d, 2032 EE Haarlem – WN

Mw. A. Malk, Berghei 56, 5508 VD Veldhoven – VV-d

Mw. M.A.P. van Dok, Ottho Heldingstraat 82, 1066 XW Amsterdam – Asp

Mw. M. Schippers-van Mourik, President Wilsonweg 24, 3069 AP

Mw. I. Eijke, Haarlemmerweg 207 II, 1051 LE Amsterdam – Asp

Rotterdam – VV-m

Mw. L.W. Fransen, 2e Jan vd Heijdenstraat 92-2, 1074 XZ

Mw. J.N. Vermeij-Loggers, Wagenschuur 16, 3262 CK Oud

Amsterdam - WN

Beijerland – SL

Mw. G.J.A. de Groot-vd Wolf, Veldzoom 2, 2811 BL Reeuwijk – WN

Mw. J.T.D. Lamers-Verschuren, Kempensbos 27, 5845 AN St.

Mw. D. Khayame, 1e Haarlemmerhouttuinen, 1013 GL Amsterdam – Asp

Anthonis – WN

Mw. E. van der Meer, 2e Oosterparkstraat 326, 1092 BV Amsterdam – Asp

Mw. E.M. Zuurman, Kiekendief 2, 5508 KT Veldhoven – BL

Mw. V. Mestrom, Berlagelaan 3h, 2033 XS Haarlem – Asp


Mw. A. van Middelkoop, Nic. Stellingwerg 31, 4254 ET Sleeuwijk – Asp

Mw. B. van Houten-Quak, Sicilliëpad 7, 5632 TX Eindhoven – VID-zhs

Mw. M. Philippi, Heulweg 60, 2295 KH Kwintsheul - Asp

Mw. H. Munten, Eekhoornstraat 14, 5854 J Bergen – VID-zhs

Mw. M. Putters, Heijsterbachstraat 18, 3312 JK Dordrecht – Asp Mw. D. Roeleveld, Paletsingel 58, 2718 NT Zoetermeer – Asp

Afkortingen VID – verloskundige in dienstverband; VID-ep – verloskundige in dienstverband in eigen

Mw. M. van Schieveen, Heeswijk 86, 3417 GS Montfoort – Asp

praktijk; VID-g – verloskundige in dienstverband in gezondheidscentrum; VID-zhs –

Mw. J.M. Visser, Balistraat 123b, 1094 JH Amsterdam – VID-zhs

verloskundige in dienstverband in ziekenhuis; VV – vrijgevestigde verloskundige; VV-m

Mw. A. Walker, Newtonstraat 95-2, 1098 HC Amsterdam - Asp

– vrijgevestigde verloskundige in maatschap; WN – waarneemster; Asp – Aspirant lid;


BL – buitengewoon lid; BTL – buitenlands lid; SL – senior lid; L – erelid

Mw. K. Bakker, Stalhouderij 1, 1741 EV Schagen VID-zhs Mw. R. Bertz, van Vollenhovenplein 105, 2313 EE Leiden – Asp Mw. E.G.C. van Duin, 15 Rue d’en Bas, 77515 LA Celle Sur Morin, Frankrijk – BTL Mw. M. Hekker, 23 Sidmouth Road, Leyton, E105QZ Londen, Engeland – BL

Verloskundig actieve huisarts Jan Henk Oldenziel overleden

Mw. N.J. Mencke, Gasthuislaan 118, 2013 TD Haarlem – WN Mw. G.R. Munneke-Wiersma, Bongerd 201 8212 BL Lelystad – BL

Op 10 januari jl. overleed Jan Henk Oldenziel (59 jaar) ten


gevolge van een auto-ongeluk. Jan Henk was ruim dertig jaar

Mw. H.J. Aardema, Julianalaan 10, 2051 JR Overveen – BL

een zeer gewaardeerde en graag geziene huisarts in Zuidhorn, in het uiterste noorden van het land. Naast dat hij verloskundig

SECTOR ZUID NEDERLAND

actief was in zijn eigen praktijk, was hij zeer betrokken bij de


richtlijnontwikkeling van het Nederlands Huisartsen Genootschap

Mw. K. van Broeckhuijsen, Kortekade 99A2 , 3062 GP Rotterdam - Asp

(NHG) en vanuit die positie werkte hij regelmatig samen met de

Mw. C. Cats, Schouwenbank 22a, 4301 ZT Zierikzee – Asp

KNOV.

Mw. T. Hoet, Meerssenerweg 247 B18 , 6224 AG Maastricht - Asp

Met zijn nuchtere Groningse instelling en kennis van zaken was

Mw. J. Jonkers, Dijkschrijversland 28, 5311 GV Gameren – Asp

hij een zeer gewaardeerd lid van diverse werkgroepen. Zijn

Mw. M. het Lam, Putselaan 214 C3 , 3073 JM Rotterdam – Asp

samenwerking met de KNOV betrof vooral de totstandkoming

Mw. L. Leyba, Nieuwenhove 2a, 6002 XG Weert – Asp

van de LESA’s; hij was lid van de werkgroep herziening anemie

Mw. A. Nouws, Klein-Zundertseweg 10, 4881 BG Zundert – Asp

standaard van de KNOV en de werkgroepen behorende bij de

Mw. A. van Otten, Hoefblad 74, 5684 JS Best – Asp

NHG standaardzwangerschap en kraambed waar ook de KNOV

Mw. L. Petri, Bloemenweg 1, 6221 TS Maastricht – Asp

actief bij betrokken was.

Mw. A. Pouwels, H.R. Holststraat 12, 6004 SN Weert – Asp

Het was hem nooit te veel moeite om vanuit het hoge noorden

Mw. F. Rutzerveld, Op het Bergske 19, 6373 XD Landgraaf - Asp

even voor een vergadering naar Utrecht of zelfs Amsterdam te

Mw. M. Willems, Esdoornhof 19, 6581 NK Malden - Asp

komen. Wij zullen zijn humor en markante persoonlijkheid

[vet]Beëindiging lidmaatschap (per 01-01-2012) [vet]

missen en wensen zijn familie veel sterkte. n

Mw. S. van den Acker, Bergstraat 7, 5581 BL Waalre – WN Mw. A.C.R. Scheifler, Piet Heinstaat 32, 5612 GB Eindhoven – WN

Suze Jans en Mieke Beentjes TvV februari 2012 • KNOV

71

Helpt u

ons helpen? Moeders voor Moeders heeft een missie. Wij willen stellen met vruchtbaarheidsproblemen helpen. Daarvoor zamelen wij urine in van vroegzwangere vrouwen. Uit deze urine wint Moeders voor Moeders het hCG-hormoon. Dit hormoon wordt gebruikt om geneesmiddelen te maken voor vruchtbaarheidsbehandelingen. Minder baby’s Er worden steeds minder baby’s geboren in Nederland. Dat weet u als geen ander. Dit betekent ook minder deelneemsters aan Moeders voor Moeders. U weet als eerste wanneer een vrouw zwanger is. Het ideale moment om vroegzwangere vrouw(en) te attenderen op Moeders voor Moeders. Kunnen we op u rekenen? Geluk delen Iedere nieuwe deelneemster aan Moeders voor Moeders is belangrijk. We hebben ze allemaal hard nodig. Zeker nu! Moeders voor Moeders maakt deel uit van MSD.

Verloskundigen. Tijdschrift voor. februari Uitgave van de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen

Recommend Documents