Tijdschrift voor. Verloskundigeng. mei e jaargang. Uitgave van de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen

Tijdschrift voor

Verloskundigen g

mei 2010 Uitgave van de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen

35e jaargang

Sibbing & Wateler: financieel adviseurs voor verloskundigen

Sibbing & Wateler is een onafhankelijk financieel adviesbureau, gespecialiseerd in de praktijkbegeleiding van vrije medische beroepsbeoefenaren, waaronder

• Praktijkvestigingen

verloskundigen. Wij bieden u een gevarieerd dienstenpakket voor al uw financiële • Maatschapscontracten

zaken, nu en in de toekomst. • Praktijkfinancieringen

• Financiële planning

&

S I BBI NG W ATEL ER C . S. • Verzekeringen

‘n hele zorg minder® Storkstraat 33 • 3905 KX Veenendaal Postbus 915 • 3900 AX Veenendaal Telefoon: (0318) 544 044 • Fax: (0318) 543 843 E-mail: [email protected] • Internet: www.sibbing.nl

• Pensioenen

• Hypotheken

Het

Slingeland

Voor de afdeling gynaecologie hebben wij een tijdelijke vacature voor een Ziekenhuis

in

Doetinchem heeft 348 bedden en circa 1500 medewerkers in dienst. Er werken ongeveer 100 medisch specialisten, waarbij vrijwel alle specialismen verteg enwoordigd zijn. De korte com municatielijnen en het sociaal coachend leiderschap bieden alle mogelijkheden voor de ontplo oiing van de medewerkers. Het Slingeland Ziekenhuis is een opl eidingsziekenhuis. Er zijn opleidi ngen voor interne geneeskunde, heelkunde en de tropenopleiding heelkunde, en wij hebben ook opleidingen voor verpleegkundigen , operatieassistenten, anesthesiem edewerkers, radiologisch laboranten en diverse paramedische beroepen.

VERLOSKUNDIGE

M/V

voor gemiddeld 24 uur per week, tot november 2010

De functie Samen met zes gynaecologen begeleidt u zelfstandig de fysiologische en de pathologische bevallingen en begeleidt u de opgenomen zwangeren en kraamvrouwen. Daarnaast begeleidt u co-assistenten en leerlingverloskundigen en draagt u zorg voor de verloskundige registratie en administratie. Samen verzorgen wij de 24-uursbezetting voor de verloskamers.

De afdeling De afdeling bestaat uit 4 verloskamers, 26 bedden. Er werken ongeveer 60 medewerkers, waarvan 9 verloskundigen. Op de verloskamers vinden jaarlijks ongeveer 1000 klinische en 100 poliklinische bevallingen plaats.

Wij vragen U beschikt over het diploma van de beroepsopleiding tot verloskundige en bij voorkeur enkele jaren (ziekenhuis)ervaring. Daarnaast dient u in de maanden juli en augustus beschikbaar te zijn.

Wij bieden De CAO Ziekenhuizen is van toepassing. Inschaling in FWG 60, salaris minimaal € 30.360,-en maximaal € 47.340,-- bruto per jaar op basis van een fulltime dienstverband. Inschaling is afhankelijk van leeftijd, opleiding en ervaring. U ontvangt 6,73% eindejaarsuitkering en 8% vakantietoeslag. Daarnaast bieden wij goede secundaire arbeidsvoorwaarden. Heeft u belangstelling om op invalbasis te werken, dan zien wij uw sollicitatie ook graag tegemoet.

Informatie en sollicitatie Wilt u meer informatie over de functie, dan kunt u contact opnemen met de heer M. Heukels, P&O adviseur, telefoon (0314) 32 94 74. Wij ontvangen uw sollicitatie bij voorkeur via onze website: www.slingeland.nl. Per post kan ook: Slingeland Ziekenhuis, afdeling Personeel, Organisatie & Opleidingen, ter attentie van de heer M. Heukels, P&O adviseur, Postbus 169, 7000 AD Doetinchem. Acquisitie die betrekking heeft op bovenstaande vacature wordt niet op prijs gesteld

INHOUD

TIJDSCHRIFT Altijd bellen! Redactioneel

PRAKTIJK

5

41

Een liter Turkse yoghurt Nyx

Wil van Veen

42

Casus: HIV en beroepsgeheim Relinde van der Stouwe

KNOV Doe het niet!

7

Sjaak Toet

ITV: ook in tweedelijn van belang

8

Marjolein Mensink

Kwart vrouwen niet voldoende geïnformeerd bij melding van afwijking na 20 weken echo 45

INTERNATIONAAL

47

Een zus valt niet te ruilen Nieuw licht op praktijkautomatisering

10

Hilde Perdok

Geert Gerats et al.

49

Hello dear twin sister Nord Sea Jazz Night voor JOU!

17

Zichtbare zorg eerstelijns verloskunde

18

BERICHTEN Partijprogramma’s en verloskundige zorg

51

Wil van Veen

WETENSCHAP Even aandacht voor allochtone vrouwen, hun zwangerschap en bevalling

53

Moedernacht, 8 mei 2010

54

TvV Next

54

Congres en Cursus

56

Personalia

58

21

Simone Buitendijk

Alcohol en zwangerschap

Media

22

Nickie van der Wulp et al.

Kennispoort verloskunde

29

ONDERWIJS Samenwerking en communicatie

33

Marjolein Mensink

Mastersymposium Midwifery Research 2010-04-23

35

Brigitte Tebbe

Profeccionele zorg voor borstvoeding: wat komt er bij kijken?

39

Kristel Zeeman

TvV mei 2010 • KNOV

3

COLOFON Redactie Myrte de Geus, Brigitte Tebbe, Relinde van der Stouwe, Wil van Veen (hoofd- en eindredactie), Kristel Zeeman Medewerkers juni 2010 Renate de Bie, Peter Buisman, Simone Buitendijk, Ton van de Coevering, Wim van Dalen, Geert Gerats, Bionda Heeringa, Ciska Hoving, Kadiatu Kamara, Redactie Kernnispoort, Martien Kroeze, Marjolein Mensink, Bernadet Naber, Hilde Perdok, Henk van Ruitenbeek, Monique Schers, Sjaak Toet, Hein de Vries, Jaap van der Wel, Nickie van der Wulp, Jolanda Zocchi Redactieadres Tijdschrift voor Verloskundigen Wielingenweg 318, 1826 BX Alkmaar E: [email protected] Abonnementen, personalia en adreswijzigingen KNOV, Jolanda Zocchi Postbus 2001, 3500 GA Utrecht T: 030 282 3115, F: 030 282 3101 E: [email protected] Personeelsannonces KNOV, Wil van Veen T: 072 5624400 / 06 53359153 E: [email protected] Advertentie-exploitatie Ovimex bv, Frank Dijkman T: 0570 674240 E: [email protected] Vormgeving Annemiek Voogd, Ovimex bv Druk Ovimex bv, Deventer Abonnementsprijzen Abonnementsprijs voor niet-leden van de KNOV: € 125,- per jaar (11 nummers), Europa € 150,-, buiten Europa € 175,-. Voor studenten aan buitenlandse opleidingen: € 100,-. Los nummer € 16,50 aan te vragen bij de KNOV. Alle prijzen zijn incl. BTW en verzendkosten. © 2010 Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen Mercatorlaan 1200, 3528 BL Utrecht T: 030 282 3100 Voorzitter KNOV Sjaak Toet Foto omslag: Henny van Nieuwpoort, Den Haag Foto’s binnenwerk: Carien van Leeuwen, Amsterdam Hilde Perdok, Heiloo Oplage: 3750 ISSN 0378-1925

Cover foto Mijn naam is Helmy Jacobs (1956) en woon in Helden. De opleiding tot keramiste heb ik gevolgd aan de academie voor Schone Kunsten in Arendonk (België). Regelmatig exposeer ik in galerieën. Ik verzorg lessen keramiek om mijn verworven kennis uit te dragen. Speciaal voor mijn dochter Sanne, in opleiding voor verloskundige, heb ik het thema ‘Verwachting’ gekozen. De sculptuur op de cover heb ik ‘Geborgenheid’ genoemd en is een van de werkstukken uit de serie ‘Verwachting’. Voor meer impressies van mijn werk zie mijn website: www.helmyjacobs.nl.

Het Tijdschrift voor Verloskundigen wordt uitgegeven door de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV), opgericht op 22 september 1975. De vereniging is tot stand gekomen uit een fusie van de Bond van Nederlandse vroedvrouwen (opgericht 8 juni 1926) en de Nederlandse R.K. Vereniging van Vroedvrouwen (opgericht 8 juli 1921). De KNOV stelt zich ten doel de bevordering van de verloskundige zorg in zijn geheel in Nederland, de versterking van de positie die de verloskundige daarin inneemt, alsmede de belangenbehartiging van alle verloskundigen in Nederland. Een van de manieren om dit doel te bereiken, is het uitgeven van het Tijdschrift voor Verloskundigen. Het Tijdschrift voor Verloskundigen is in de eerste plaats een vakblad op het gebied van de verloskunde en verwante wetenschappen. Het beoogt verloskundigen op de hoogte te stellen van relevante feiten en ontwikkelingen. Daarnaast is het een forum voor discussie over de verloskunde en verwante disciplines. In het redactionele beleid wordt ernaar gestreefd een zo ruim mogelijke reeks aan onderwerpen te behandelen. In de tweede plaats is het Tijdschrift voor Verloskundigen een verenigingsorgaan en als zodanig een middel voor het hoofdbestuur van de KNOV om in contact te treden met de leden. In dit kader dient het Tijdschrift voor bestuur en leden als forum om van gedachten te wisselen. Inzenden kopij en advertenties De redactie nodigt de lezers uit om reacties, artikelen en opiniebijdragen in te zenden. Bij voorkeur speciaal voor het Tijdschrift voor Verloskundigen geschreven kopij, maar ook elders aangeboden of gepubliceerde bijdragen zijn welkom; onder vermelding van bladtitel, jaargang en nummer. Kopij aanleveren als platte tekst, dus zonder speciale bekopping, voetnoten, paginacijfers, tabs, tabellen en ontdaan van hyperlinks, in Word via e-mail: [email protected]. Van tabellen of grafieken daarom alleen de onderzoeksgegevens aanleveren; deze worden door de vormgever opgemaakt. Referenties in de tekst tussen vierkante haakjes (geen superscript). Beeld apart aanleveren, bij voorkeur digitaal en in hoge resolutie. Bij tekstwijziging pleegt de redactie overleg. Ingezonden brieven worden zo nodig bekort. De KNOV en de redactie zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van geplaatste reacties en opiniebijdragen. Het auteursrecht van artikelen berust bij de individuele auteur. Citeren met bronvermelding is toegestaan, mits binnen de wettelijke regels. Overname van (langere delen van) artikelen is uitsluitend toegestaan na toestemming van de redactie en de auteur. Personeelsadvertenties van leden voor het volgende nummer tot 14 mei 2010. Gelieve bij de plaatsingsopdracht het gewenste formaat en het factuuradres te vermelden. Voor commerciële advertenties: zie colofon. Het juninummer verschijnt op 1 juni 2010.

4


REDACTIONEEL TIJDSCHRIFT

Altijd bellen! Het is al weer even geleden, maar op 9 november 2009 publiceerde de Volkskrant een artikel van Barbara van Erp met als titel ‘Laat vrouwen niet alleen bevallen’. U, ik, niemand werd vrolijk van wat die vermaledijde Van Erp ons in de schoenen schoof. Zinsneden als ‘Het onderliggende probleem is, dat verloskundigen hun werk niet doen’, ‘… het Nederlandse model (mooi, maar)...Alleen de verloskundige is er niet.’ Ook citeerde zij teksten van een aantal websites die niet zouden getuigen van vrouwvriendelijk, klantgericht denken, maar meer van ‘als je me ’s nachts maar met rust laat’. De hele teneur van het artikel was dat verloskundigen hun zwangeren veel te lang laten aanmodderen bij het begin van de bevalling, veel te vaak en te lang alleen laten, dat verloskundigen eigenlijk over weinig invoelend vermogen beschikken en zeker niet klantgericht denken. En geef het systeem niet de schuld! Die Van Erp, je moet wel durven! Want de verloskundige beroepsgroep heeft juist de laatste jaren erg veel energie gestoken in de verbetering van de communicatie met haar doelgroep, onder andere door de ontwikkeling van eigen websites met prachtige en uiterst creatieve logo’s,

Agenda

boordevol uitnodigende teksten, vol informatie en verwijzingen; enthousiast, rijk aan kleur, vormgeving enzovoort en met alle mogelijke keuzes om thuis of elders te bevallen

5 mei 2010 Dag van de Verloskundige

in bed, op een kruk of schelp of zelfs in bad. Natuurlijk hoorde dit allemaal bij ons

8 mei 2010 Moedernacht Amsterdam, Maastricht, Lelystad, Vlissingen, Brede, Tilburg

de stad of regio.

16 mei 2010 Marikenloop in Nijmegen

dag”, “Als je ze nog goed kunt opvangen, mag je nog wel even wachten met bellen”.

27 mei 2010 VAS

ze staan - en dit zijn er maar drie uit een forse reeks - op prachtige websites van verlos-

7 en 8 juni 2010 Cursus kringbestuurders

websites bekeken. En eerlijk, ze zien er prachtig uit, heel informatief en sommige

21 juni 2010 Klankbordgroep prenatale screening

Maar als het op instructies aankomt dan schrijven we nogal eens teksten die de Van Erp’s

22 juni 2010 Platform Klinisch verloskundigen

klanten voor’ en vervolgens word ik verrast met een tenenkrommende belinstructie.

24 juni 2010 MIO-studiedag

het staat er wel!

6 september 2010 Platform Internationaal

De kreet ‘tijd voor zwangeren’, waarmee we de NZa overwonnen, ‘de uitkomsten van de

13 september 2010 Overleg Kringvoorzitters Klankbordgroep prenatale screening

vormen een driehoek die in haar samenhang de komende jaren erg belangrijk wordt.

28 september 2010 Platform Klinisch verloskundigen Platform Internationaal

maat. Hun argument luidt: omdat de norm omlaag is, kan ook de werkdruk omlaag.

Kijk voor meer informatie in de rubriek Congres en Cursus achter in dit tijdschrift of op www.kennispoort-verloskunde.nl

nieuwe marktgerichte denken, bij onze positionering als DE verloskundige maatschap in

Drie citaten: “Bellen bij ongerustheid, maar alleen overdag”, ”Wanneer je ongerust bent mag je ons bellen. We willen het liefst dat je overdag belt, en op vrijdag voor de midGezien het bovenstaande zult u denken: ‘typische Van Erp-teksten!’ Maar nee, helaas, kundigen. Ja, ik geloofde die Van Erp natuurlijk ook niet en toen zijn er een heleboel websites gebruiken zelfs dit tijdschrift als bron. Geen probleem, ga vooral je gang. in onze samenleving alle kans geven om vervelende artikelen te schrijven. Op zo’n website, alle informatie overziende, denk ik dan ‘goh, die heeft het beste met haar Begrijp me goed, ik bekijk het positief: daar staat dan iets wat niet zo bedoeld is. Maar

Stuurgroep Zwangerschap en Geboorte’ en het eigen project ‘Kracht van begeleiding’ Ik ondersteun dan ook van harte de advertentie in dit tijdschrift op pagina 59 waarin Ineke Dedecker en Miriam Pol van Verloskundigenpraktijk Ashanty. Deze is in Losser gevestigd, waar het goed toeven is. Zij zoeken in een paar stappen naar een derde Ik heb even snel op hun website gekeken en wat staat daar: ben je als zwangere ongerust, dan mag je altijd bellen! ■ Wil van Veen


5

Gevraagd: Klinisch verloskundigen Fulltime/parttime Het Erasmus MC is een uiterst veelzijdig Universitair Medisch Centrum. Waar onderzoek, onderwijs en patiëntenzorg zijn samengebracht. Waar samenwerking, initiatief en resultaatgericht werken passen bij de ambities van het Erasmus MC. Beter worden.

www.erasmusmc.nl DE AFDELING De subafdeling Verloskunde & Prenatale Geneeskunde heeft als speerpunten de zorg en het onderzoek van de zwangere vrouw met pre-eclampsie, de ontstaanswijze van aangeboren afwijkingen en de kwaliteitsverbetering van de verloskundige zorg in de stad Rotterdam. De omvang van de academische verloskundige patiëntenzorg is de grootste in Nederland. Op korte termijn wordt het Centrum voor Jonge Zwangerschap geopend en de kliniek uitgebreid met een 24 uurs kort verblijf unit voor zwangeren met een spoedeisende of geplande verloskundige zorgvraag. De klinische verloskundige is bij uitstek de aangewezen professional om hieraan een belangrijke bijdrage te leveren.

FUNCTIE-INHOUD U heeft een regisserende en uitvoerende rol op het verloskamercomplex, de 24 uurs kort verblijf unit en de kraamafdeling. Daarnaast heeft u samen met uw collega’s een eigen verloskundig spreekuur. Tevens wordt u betrokken bij wetenschappelijk onderzoek en onderwijs. FUNCTIE-EISEN U heeft minimaal één jaar verloskundige ervaring en een duidelijke visie ten aanzien van ontwikkelingen binnen de verloskunde. U pioniert graag, bent enthousiast en bent bereid nieuwe uitdagingen aan te gaan. Van u wordt verwacht dat u de masteropleiding PA Klinisch Verloskundige, die in samenwerking met de Hogeschool Rotterdam en de Verloskunde Academie Rotterdam is opgezet, volgt. ARBEIDSVOORWAARDEN Het bruto maandsalaris bedraagt, afhankelijk van opleiding en ervaring, maximaal € 3.860,- (schaal 10) bij een volledige werkweek. De arbeidsvoorwaarden zijn conform de CAO Universitair Medische Centra (UMC).

INLICHTINGEN Voor meer informatie over deze functie kunt u contact opnemen met dr. J.J. Duvekot, gynaecoloog, telefoon (010) 703 6109, mw. drs. J. de Graaf, zorgmanager, telefoon (010) 703 4194 of mw. M. Dammers – Prazen, adviseur P&O, telefoon (010) 703 4351. SOLLICITATIE Uw brief met curriculum vitae kunt u binnen 3 weken na het verschijnen van deze advertentie richten aan: [email protected], of per post naar Erasmus MC, afdeling Verloskunde en Vrouwenziekten, Clusterbureau Cluster 12, Postbus 2040, 3000 CA Rotterdam, onder vermelding van vacaturenummer 12.07.10.C12 op de brief en de envelop. Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie is niet gewenst.

WWW.ERASMUSMC.NL/WERKENBIJ

KNOV

Doe het niet! Terwijl ik deze column schrijf, staan al voor de vierde dag vliegtuigen aan de grond. Er wordt steeds meer gemopperd, maar de luchtverkeersleiding houdt voet bij stuk. Er wordt niet eerder gevlogen dan wanneer het absoluut veilig is. Wij zouden soms een voorbeeld moeten nemen aan deze vasthoudendheid en stevig met beide benen op de grond blijven staan. Ik krijg meerdere signalen. Eerstelijns verloskundigen worden uitgenodigd om maar in dienst te treden van het ziekenhuis, om maar een voorbeeld te noemen. Medisch specialistische zorg moet direct toegankelijk zijn, dus kom maar naar hier. Dan hebben wij het alvast geregeld zoals de stuurgroep het wil, wordt er gezegd, terwijl met het rapport wordt gezwaaid. We moeten terughoudend zijn met het uitvoeren van vluchten naar andere organisatievormen binnen de verloskunde en niet het risico nemen opgeslokt te worden door de één of andere bevalfabriek. Hoe hard andere belanghebbenden ook roepen en schreeuwen, houdt net als de luchtverkeersleiding, voet bij stuk. Juist een onderwerp als de 7 maal 24 uurs bezetting is door de Tweede Kamer controversieel verklaard tijdens het laatste spoeddebat met de Tweede Kamer naar aanleiding van het Stuurgroeprapport. Het is iedereen gelukkig duidelijk geworden dat het allemaal iets gecompliceerder is dan het ogenschijnlijk lijkt. Ga dus nergens in mee op dit gebied! Concentratie van zorg? Daar zitten heel veel haken en ogen aan en er wordt door veel politici grote vraagtekens gesteld bij de vraag of concentratie nu wel de juiste oplossing is. Geboortecentra? Laten we eerst maar eens heel goed het effect, het nut en de noodzaak onderzoeken voordat geboortecentra als paddenstoelen uit de grond schieten. Ik zeg niet dat geboortecentra in bepaalde sociale stadsproblematiek geen goede oplossing kan zijn. Wat ik bedoel, is dat geboortecentra in heel veel gevallen onzinnig zijn en geen enkele toegevoegde waarde hebben. De rillingen lopen mij over de rug als ik via onze helpdesk hoor dat er verloskundige samenwerkingsverbanden zijn waar de gynaecologen van de verloskundigen verwachten dat zij al hun zwangeren bij 37 weken voor een consult bij hen langs sturen. Men zwaait ook daarbij vrolijk met het Stuurgroeprapport en beweert dat daarin staat dat het zó zou moeten. Wat ik hierbij het ergste vind, is dat de verloskundigen meevliegen op basis van deze, niet gestaafde, argumenten. Ik lees hierover niets in het Stuurgroeprapport net zoals ik ook andere wonderlijke initiatieven niet uit het stuurgroeprapport kan herleiden. Ik zou u allen toe willen schreeuwen: DOE NIET MEE! Wees wijs en blijf met beide benen op de grond totdat de lucht weer helder is en er gefundeerde besluiten genomen kunnen worden over wat wel en wat niet gedaan moet worden naar aanleiding van het Stuurgroeprapport. Het is straks aan het College Perinatale Zorg om in samenspraak met alle betrokkenen op landelijk niveau richting te geven. Ook wil ik waarschuwen voor adviezen die wel duidelijk in het rapport staan. Huisbezoeken bij 34 weken? Prachtig, maar laten we eerst maar even wachten op een passend tarief voordat het straks weer behoort tot de taken die we toch al deden. Natuurlijk zijn er altijd locale initiatieven die de kwaliteit van zorg verhogen, die niets kosten en naar tevredenheid van alle partijen kunnen worden uitgerold. Prima! Maar nogmaals wil ik van harte benadrukken: bij twijfel niet gaan vliegen, maar bel uw luchtverkeersleiding, bel de KNOV! ■ Sjaak Toet, Voorzitter.


7

KNOV

ITV: ook in de tweedelijn van belang Marjolein Mensink

Intercollegiale Toetsing Verloskundigen (ITV) komt landelijk steeds beter van de grond. In elk geval in de eerstelijn. Bij de laatste meting in 2008 waren er 62 toetsgroepen actief, waarvan het merendeel uit de eerstelijn komt. In de tweedelijn zijn weinig ITV groepen bij de KNOV bekend. Dit is opvallend, aangezien ITV ook in de tweedelijn goed toegepast kan worden. Hoogstwaarschijnlijk wordt er landelijk in de tweedelijn wel aan andere vormen van deskundigheidsbevordering gedaan, zoals calamiteitentraining en casusbespreking. Bij de KNOV zijn hier echter geen cijfers over bekend en deze vormen zijn dan ook niet geregistreerd en slechts beperkt geaccrediteerd. Registreren en accrediteren heeft echter wel degelijk nut. Een voorbeeld van een goed lopende, actieve ITV groep is die van het Beatrix Ziekenhuis in Gorinchem.

een goed draaiende ITV groep. De gynaecologen doen niet mee met de bijeenkomsten: “Ze vinden het prima dat we dit doen, maar houden zich er verder niet echt mee bezig”.

Inhoud De onderwerpen kiest de groep zelf, de richtlijnen en toetsprogramma’s van de KNOV bieden daarbij een handvat. Hanneke: “Ondanks dat de toetsprogramma’s meestal erg eerstelijns gericht zijn, zijn ze wel heel nuttig bij onze ITV bijeenkomsten. Wij proberen die onderwerpen wel toe te spitsen op ons werkgebied”. Onderwerpen die de revue al gepasseerd zijn: baringshoudingen, fluxus post partum, tensiemeting, serotiniteit en schouderdystocie. Naar aanleiding van een toetscyclus wordt bijvoorbeeld een richtlijn of protocol ontwikkeld. Hanneke: “Zo hebben we na een ITV cyclus over tensiemeting vastgelegd dat we allemaal aan dezelfde arm meten en dat we het opschrijven in de status als we gebruikmaken van een brede band. Bij de cyclus over

Klinisch voorbeeld

schouderdystocie hebben we het uitgebreid gehad over

Klinisch verloskundige Hanneke Zoetekouw is één van

de All Fours methode. Deze werd nooit toegepast omdat

de twee toetsgroepbegeleiders van de ITV-groep in het

de gynaecologen hier sceptisch tegenover stonden.

Beatrix Ziekenhuis. Hanneke geeft aan dat er verschillende

We hebben afgesproken dat we zouden gaan handelen

redenen waren om te starten met ITV: “We willen aan

volgens de ‘HELPERR’ strategie (Hulp, Epi, Legs, Pression,

kwaliteit werken en dat ook kunnen aantonen.

Enter manoeuvres, Remove arm, Roll over Patient).”

Daarnaast willen we elkaar scherp houden. In ons zieken-

Een ITV cyclus hoeft natuurlijk niet altijd een verandering

huis werd weinig aan bij- en nascholing gedaan. We

op te leveren. Hanneke: “In ons ziekenhuis waren wij al

werken, ondanks dat we samen met de verpleegkundige

gewend om met het partogram te werken; dit zit standaard

op de verloskamer en afdeling staan, toch vrij solistisch.

bij ons partusverslag. We hielden hier vervolgens een ITV-

De ITV vormt daarom een goed overleg- en evaluatie-

cyclus over, waarvan de uitkomst was dat we vonden dat

moment voor ons”.

er niets hoefde te veranderen.”

Na eerst de cursus voor toetsgroepbegeleider gevolgd te

De bedoeling van de ITV bijeenkomsten is dat er telkens

hebben, startten Hanneke en haar collega verloskundige

een toetscyclus van zeven stappen wordt doorlopen.

Martine van Vark vijf jaar geleden een ITV-groep. De acht

Ter ondersteuning heeft de KNOV toetsprogramma’s

vaste verloskundigen uit het team doen daarin mee en

ontwikkeld, waarmee de stappen van de cyclus soepel te

afhankelijk van het onderwerp sluiten zich soms ook de

doorlopen zijn. Op dit moment liggen er twaalf complete

oproepkrachten aan. “Alle collega’s waren gelijk enthou-

toetsprogramma’s over diverse onderwerpen klaar. Over

siast, dat was erg prettig”, vertelt Hanneke. In het

de rol van de KNOV zegt Hanneke: “de ondersteuning is

Gorinchemse ziekenhuis plannen de verloskundigen tijd

uitgebreid, naast de ITV cursussen en toetsprogramma’s

in voor ITV voor of na het standaard overleg. Aan het

zijn er de website en de studiedagen. Daarnaast wordt er

begin van elke bijeenkomst wordt altijd de vorige

meestal vlot geantwoord op vragen”.

bespreking geëvalueerd. Er is een tijd geweest dat ook de eerstelijn werd uitgenodigd, maar deze heeft nu zelf

Accreditatie Alle deelnemers in de huidige Gorinchemse groep zijn

Marjolein Mensink is klinisch verloskundige en journalist in

KNOV-lid en staan ingeschreven in het Kwaliteitsregister.

opleiding

Van alle klinisch werkzame verloskundigen in ons land

8


KNOV (n= 537) is slechts een deel KNOV-lid (63,5%, n = 341),

bijeenkomsten maken het minder vrijblijvend en zorgen

een nog kleiner deel staat ingeschreven in het Kwaliteits-

vaak voor meer structuur. Op deze manier kan worden

register (21,8%, n = 117). Maudy Dettingmeijer, KNOV

aangetoond dat de noodzakelijke elementen aanwezig

beleidsmedewerker met als aandachtsgebied ‘kwaliteits-

zijn in de bijeenkomsten. Hierdoor wordt de kwaliteit

bevordering’, benadrukt het nut van lidmaatschap van

bewaakt’.

zowel de KNOV als het Kwaliteitsregister: “Als KNOV-lid

Het aanvragen van accreditatie voor de ITV was gemak-

heb je gemakkelijk toegang tot de middelen die de KNOV

kelijk, volgens Hanneke. Op de KNOV-website staat het

biedt op het gebied van ITV of Medisch Intercollegiaal

aanvraagformulier dat stapsgewijs in te vullen is.

Overleg (MIO), zoals de cursus en de studiedagen”.

Vervolgens moet het aanvraagformulier samen met een

Inschrijving in het Kwaliteitsregister heeft als voordeel dat

standaardverslagformulier opgestuurd worden naar de

aan te tonen is dat aan deskundigheidsbevordering

KNOV. Om accreditatie te krijgen voor de ITV bijeen-

gewerkt wordt, door het behalen van accreditatiepunten

komsten zijn enkele criteria opgesteld, onder andere

voor dit onderdeel. “Registratie en accreditatie van de

over de structuur van de bijeenkomsten en het aantal

MIO Naast ITV wordt het begrip MIO, Medisch Inter-

Naast de cursus organiseert de KNOV ook terug-

collegiaal Overleg, steeds vaker gebruikt. Het

komdagen voor toetsgroepleiders, de MIO studie-

algemene doel van MIO is de kwaliteit in de zorg

dagen. Op 24 juni aanstaande is de eerstvolgende

verhogen door bewustwording en kwaliteits-

studiedag. Tijdens de afgelopen terugkomdag in

bevordering. ITV, waarbij een onderwerp wordt

november 2009, die door de deelnemers als zeer

behandeld aan de hand van een vaststaande toets-

succesvol werd ervaren, kwam naar voren dat er

cyclus is slechts één vorm van MIO, maar tegelijk

behoefte is aan onderlinge uitwisseling. Om deze

ook de oudste en meest bekende vorm voor de

te vergemakkelijken zijn verschillende suggesties

verloskundige beroepsgroep. Andere methodieken

gedaan, zoals het ontwikkelen van een nieuwsbrief,

van MIO die binnen de verloskunde bruikbaar zijn,

een online discussieforum en meer informatie op de

zijn bijvoorbeeld casuïstiekbespreking, ethische

website over onderwerpen die door toetsgroepen

reflectie en intervisie.

aangepakt en uitgewerkt zijn.

De KNOV stimuleert en ondersteunt MIO op meer-

Nog een activiteit vanuit de KNOV op het vlak van

dere manieren. Ze organiseert bijvoorbeeld de

ITV is monitoring, het periodiek registreren van de

cursus ‘toetsgroepbegeleider ITV’. De cursus bestaat

stand van zaken rondom de landelijke deelname

uit drie verplichte contactdagen met een vaste

aan en organisatie van toetsgroepen. Het doel

logische opbouw. De belangrijkste thema’s die aan

hiervan is om aandachtspunten te signaleren en

bod komen zijn de ITV toetsingscyclus, het opstar-

het beleid te evalueren en af te stemmen op trends

ten van een toetsgroep en vergadervaardigheden.

en ontwikkelingen in de zorg en samenwerking.

Na het volgen van de cursus is de deelnemer vol-

De resultaten van de laatste monitoring in 2008,

doende uitgerust om een groep te starten of om

zijn te vinden op de KNOV website.

het stokje van een andere toetsgroepbegeleider

In 2008 is de klankbordgroep ITV opgericht, hierin

over te nemen. Op de KNOV website is een besloten

nemen verschillende vertegenwoordigers deel,

deel voor toetsgroepleiders die de cursus hebben

zowel vanuit de KNOV als uit de eerste- en tweede-

afgerond. Via een forum is daar online coaching

lijn. Tijdens de jaarlijkse vergaderingen van de

mogelijk, er is plaats om vragen te stellen en voor

groep wordt de stand van zaken besproken en

uitwisseling van ervaringen en ‘producten’. Ook na

worden eventuele problemen doorgenomen en

de cursus loopt het begeleidingstraject naar wens

aanbevelingen voor de praktijk geformuleerd.

dus door. Op dit moment zijn er nog geen vervolg-

Voorbeelden van aanbevelingen die uit de klank-

cursussen voor toetsgroepbegeleiders, maar er zijn

bordgroep zijn ontstaan zijn het zorgen voor een

wel aanvullende cursussen, zoals de Evidence Based

continue informatiestroom over ITV naar alle verlos-

Medicine (EBM) trainingen die in samenwerking

kundigen, het aandragen van betrouwbare inhoud

met de verloskunde opleidingen in het land worden

voor het onderdeel literatuur binnen de ITV en

georganiseerd. In één middag wordt de kennis over

doorgaan met het ontwikkelen van inhoudelijke

het beoordelen van wetenschappelijke publicaties

toetsprogramma’s van richtlijnen omdat dit een

aangevuld of opgefrist.

goede methode van implementeren blijkt. TvV mei 2010 • KNOV

9

KNOV deelnemers per groep. Om ingeschreven te staan in het Kwaliteitsregister moeten, naast de uren voor bij- en nascholing en vaardigheidstrainingen, jaarlijks punten

Nieuw licht op praktijk

behaald worden op het vlak van intercollegiale toetsing. Het minimum is veertig uur, verdeeld over vijf jaar. De

Geert Gerats en Martien Kroeze m.m.v.

vereiste uren zijn gemakkelijk te realiseren met de

Jaap van der Wel

frequentie waarmee Hanneke en haar collega’s werken: zij komen vijf keer per jaar samen en zijn dan twee uur lang bezig. Let wel: zonder goedgekeurde aanvraag worden de ITV uren niet geteld, het aanvragen van accreditatie is dus erg belangrijk.

Het loont de moeite! Veel verloskundigen worden afgeschrikt door de term ITV, ze zijn al druk genoeg of denken dat het saai, niet haalbaar of erg ingewikkeld is. De praktijk wijst echter

Medio 2008 besloot het KNOV-bestuur een werkgroep in te stellen. De opdracht aan de werkgroep luidde: de stand van zaken op het terrein van de praktijkautomatisering in kaart brengen en voorstellen doen voor verbetering van de verloskundige praktijkautomatisering. Met dit artikel wordt u geïnformeerd over de onderzoeksresultaten, de conclusie en aanbevelingen.

uit dat het vooral erg leerzaam en ook leuk kan zijn. Om de ITV bijeenkomsten goed te laten verlopen zijn

In samenwerking met een extern bureau is een audit van

wel structuur, onderhoud, goede begeleiding en een

de beschikbare softwareprogramma’s opgezet. Hiervoor

constante stroom aan ideeën belangrijke voorwaarden.

is de uit 2002 stammende lijst met functionele eisen

Zijn deze er niet, dan is er namelijk de neiging tot

geactualiseerd en aangevuld met de op dit moment

afhaken of verzanden.

bekende wensen en eisen ten aanzien van de inrichting

Hanneke Zoetekouw: “Tijdens de cursus word je vol-

van het verloskundige automatiseringspakket (o.a. dataset

doende voorbereid en geïnformeerd over hoe je zulke

prenatale screening, dataset PRN). Vervolgens zijn er vier

voorwaarden kunt scheppen.” De ervaring leert dat het

softwareprogramma’s getoetst op de mate waarin deze

leiden van een groep beter met zijn tweeën gaat dan

voldeden aan de gestelde eisen. Tegelijk is met behulp

alleen. Bovendien is ITV zoals gezegd niet het enige

van een digitale enquête nagegaan in hoeverre er in ver-

middel. De onderwerpen voor MIO zijn niet moeilijk te

loskundige praktijken wordt voldaan aan voorwaarden

vinden, het is belangrijk om niet te moeilijk te denken bij

ten aanzien van de veiligheid, bediening en hoe het

de keuze van een te behandelen onderwerp.

gesteld is met de technische kennis bij de verloskundigen.

Routinematig uitgevoerde handelingen die ‘klein’ lijken

Over de uitvoering van dit vergelijkingsprogramma is

kunnen interessant zijn om onder de loep te nemen.

goed overleg met de betrokken softwareleveranciers

Ook zijn er voor bijvoorbeeld een casusbespreking meer

gevoerd. Besloten is de toetsing alleen toe te passen op

dan genoeg bruikbare situaties, het hoeft namelijk lang

de reeds beschikbare serverof webbased systemen en

niet altijd iets met een slechte afloop te zijn, ook van de

de stand-alone systemen buiten beschouwing te laten.

goede uitkomsten kunnen en moeten we leren. Zowel in

Tijdens het onderzoek was al duidelijk geworden, dat

de eerste-, als in de tweedelijn. ■

deze systemen binnen afzienbare tijd van de markt zullen verdwijnen om plaats te maken voor cliënt-server of webbased systemen (zie kader).

Resultaten Aan het onderzoek is door vier softwareleveranciers deelgenomen. Tabel 1 geeft een samenvatting van de resultaten weer van de audit van de vier verschillende softwaresystemen. Er is een onderscheid gemaakt tussen essentiële en niet-essentiële eisen. Wat betreft het ‘voldoen’ aan de functionele eisen, ontlopen de vier softwaresystemen elkaar slechts in beperkte mate. Het publiekelijk en verbijzonderd naar leverancier inzichtelijk maken van deze resultaten Geert Gerats en Martien Kroeze, team Belangenbehartiging KNOV m.m.v. Jaap van der Wel, Comfort Information Architects B.V.

10


KNOV

automatisering heeft dan ook

(circa december 2008) weer. Functionele kenmerken van

betrekkelijk weinig

de systemen veranderen voortdurend, onder andere op

meerwaarde.

basis van vragen uit de praktijk, waarop doorgaans alert

Daarenboven geeft

wordt gereageerd. Een audit is dan ook nooit meer dan

tabel 1 slechts de

een momentopname. Uit het overleg met de grote lever-

stand van zaken op

anciers bleek tevens dat zij ingrijpende vernieuwingen in

één bepaald moment

hun systemen in voorbereiding hadden. Inmiddels zijn van alle leveranciers server-/webbased systemen beschikbaar, gebaseerd op recente webtechnologieën en voorzien van een

© Nationale Beeldbank

adequate beveiliging.

Meer dan 50% van de deelnemende praktijken omschrijft zichzelf als digibeet

Drie systemen Stand-alone systeem

van deze aanpak is dat een update alleen op de

Het hele softwarepakket en alle verloskundige data

centrale server nodig is en zodoende alle praktijken

zijn opgeslagen op een pc in de verloskundige prak-

continue met een volledig up-to-date programma

tijk. Eventueel is plaatselijk een netwerk aanwezig,

werken. Nadeel is dat tijdens de bewerking van data

waardoor meerdere pc’s gebruik maken van dezelfde

een continue verbinding via het internet nodig is, het-

data. Het softwarepakket wordt op peil gehouden,

geen om noodzakelijke beveiliging vraagt. Ook heeft

ge-updated en voorzien van nieuwe mogelijkheden

de verloskundige haar data niet meer in eigen beheer.

via CD’s van de softwareleverancier of worden vanaf hun website gedownload. Of het gebruikte systeem

Webgebaseerd systeem

bij de tijd is, hangt af van het feit of een verlos-

Bij een webgebaseerd (in het Engels: web-based)

kundige deze update ook daadwerkelijk heeft geïn-

systeem is de gehele software en zijn alle data even-

stalleerd.

eens op een centrale server van de softwareleverancier opgeslagen. De software werkt echter niet via een

Cliënt-serversysteem

speciaal programma op de pc van de cliënt, maar

Bij een cliënt-serversysteem worden bepaalde

via het wereldwijde web. De verloskundige hoeft

verwerkingstaken zoals het databeheer op een

dus geen software op zijn/haar eigen computer te

centrale server van de softwareleverancier uitge-

installeren, maar kan via een webbrowser direct van

voerd en worden andere verwerkingstaken, zoals

het programma gebruikmaken. Ook bij dit systeem

het presenteren van de gebruikersapplicatie en

zijn updates alleen op de centrale server nodig is en

printen van data, op het systeem van de cliënt, c.q.

zijn alle praktijken wat betreft hun software voort-

de verloskundige praktijk uitgevoerd. Er worden

durend up-to-date. En ook hier is extra aandacht

echter zoveel mogelijk taken op de centrale server

nodig voor de beveiliging. In deze variant heeft de

uitgevoerd. Op de verloskundige praktijk zijn nog

verloskundige eveneens geen data in eigen beheer.

maar weinig bronnen beschikbaar, waardoor er

Uiteraard kunnen er wel selecties worden gedown-

afhankelijkheid van de server ontstaat. Voordeel

load om geprint of lokaal te worden opgeslagen.


11

KNOV Gebruikersonderzoek

- Een groot deel van de praktijken heeft de eigen

Aan het gebruikersonderzoek is door 110 verloskundigen-

hardware onvoldoende of niet onder controle, dit

praktijken deelgenomen. Van de deelnemende praktijken

blijkt ook uit het grote aantal vragen hierover bij de

maakte 95% gebruik van de twee al langer bestaande softwarepakketten. In de navolgende bespreking zijn de

helpdesks van de softwareleveranciers. - Nogal wat gebruikers menen (overigens volkomen

resultaten van de kleinere gebruikersgroepen niet

onterecht) dat het niet zo erg is, als de software één

opgenomen vanwege de uiterst lage respons. Op hoofd-

of enkele dagen uitvalt.

lijnen kan het volgende worden geconcludeerd:

• Verloskundigen geven in het algemeen slechts geringe prioriteit aan de automatisering in hun praktijken:

beperkte mate uiteen:

- Meer dan 50% van de deelnemende praktijken

- De vier softwarepakketten verschillen in omvang,

omschrijft zichzelf als digibeet (dat betekent: iemand

sommige pakketten hebben iets meer mogelijkheden

die niet met computers om kan gaan).

dan andere, tabel 1 geeft een samenvattend overzicht.

- Van de deelnemende praktijken meent 61% dat het

In totaal formuleerde de werkgroep in dit functionaliteit-

(niet meer dan) ‘hinderlijk’ is, als er door een ICT-

onderzoek 307 essentiële eisen en 52 minder essentiële

calamiteit patiëntgegevens verloren zouden gaan.

eisen binnen 13 verschillende rubrieken. De software-

- Van de deelnemende praktijken meent 48% dat een

pakketten voldeden tussen 76% en 88% aan de

fout in de patiëntgegevens ‘alleen maar hinderlijk’ of

essentiële eisen en tussen 52% en 63% aan de

‘vervelend’ is, bijvoorbeeld omdat ‘het toch wel wordt

minder essentiële eisen.

ontdekt’. - Slechts 52% van de praktijken meent dat fouten in

- Twee pakketten zijn relatief nieuw en nog in ontwikkeling, opmerkelijk is wel dat deze leveranciers

de patiëntgegevens uiteindelijk een risico van gezond-

onhandige elementen na signalering snel aanpassen.

heidsschade bij de cliënt kan inhouden.

De andere pakketten zijn ten tijde van het onderzoek

- Ruim 75% van de deelnemende praktijken beschikt niet over een adequaat wachtwoordbeheer, de toegang tot systemen is vaak slechts met de invoer van een voornaam te verschaffen. 12

• De functionaliteit van de softwarepakketten loopt in


in hun functionaliteit meer uitontwikkeld. Inmiddels zijn nieuwe versies van op de markt gebracht. - De geconstateerde verschillen in functionele eisen zijn eerder een kwestie van smaak, dan van doorslaggevend

KNOV belang voor de keuze. Het voldoen aan functionele

- Eén op de vier praktijken weet niet welk besturings-

eisen kan bijna per dag veranderen en het is vaak een

systeem er wordt gebruikt, of gebruikt een verouderd

kwestie van smaak of iets al dan niet moet zijn opge-

Windows ‘95/’98 of Millennium systeem.

nomen.

- Eén op de drie praktijken maakt gebruik van een niet

In het kader van ‘gebruikersgemak’ is wel gemeld,

beveiligde e-mailverbinding voor de uitwisseling van

dat het soms lastig is om aan een nieuw systeem te

patiëntgegevens.

wennen. Maar ook dat is geen doorslaggevend

- Slechts 3% van de praktijken gebruikt hier een

element: het is inderdaad een kwestie van wennen.

permanent beveiligde e-mail voor. - Van de deelnemende praktijken weet bijna 70% niet hoe geheimhouding en vertrouwelijkheid van de gegevens zijn gewaarborgd. - Bij 75% van de praktijken worden wachtwoorden niet verantwoord beheerd en vraagt de software ook niet om regelmatige vernieuwing. Een belangrijke kanttekening is dat de antwoorden van de deelnemende praktijken hoofdzakelijk op de lokale (stand-alone) versies betrekking hebben. Geconstateerd kan worden dat de serverof webbased systemen een grote voorsprong nemen vanwege de lagere eisen die zij stellen aan het technisch inzicht van de verloskundige en vanwege de eenvoudigere procedures voor onderhoud en updating door de leverancier. Daarnaast bieden serverof webbased systemen de mogelijkheid voor verbeterde beveiliging door middel van bijvoorbeeld verplichte periodieke wijziging ervan. Met het oog op toekomstige intercollegiale digitale gegevens uitwisseling en rapportage zijn server of webbased systemen ook meer toekomst© Henk van Ruitenbeek

bestendig. Alle leveranciers hebben inmiddels de over-

- Er zijn echter wel meer of minder grote verschillen in de wijze waarop gegevens worden vastgelegd in het digitale dossier van de zwangere. Soms is dat vooral of deels in vrije tekstvelden en soms is dat verder gestandaardiseerd. Een gestandaardiseerde vastlegging biedt grote voordelen, onder andere bij het later

stap naar een of andere vorm van serverbased versie

Attentie Op 1 juli 2011 stopt de ondersteuning van stand-alone systemen

terugzoeken van gegevens. Dat betekent echter niet dat er in het geheel geen gebruik van vrije tekst-

Met de softwareleveranciers is afgesproken

velden gemaakt moet worden. Met vrije tekstvelden

dat zij (voor zover van toepassing) hun stand-

kunnen immers bijzondere gegevens van een cliënt

alone systemen tot ten hoogste 1 juli 2011

worden vastgelegd, waarmee de individuele infor-

blijven onderhouden. Verloskundige praktijken

matie verbeterd wordt.

dienen vóór deze datum op een cliënt-serverof een webbased systeem over te stappen.

• Ervaringen van de gebruikers (nb: bijna driekwart van

Inmiddels kan hierbij uit drie leveranciers

de gegevens heeft betrekking op stand-alone systemen):

worden gekozen, te weten:

- Negen van de tien praktijken hebben de PC met patiënt-

MicroWare (http://www.onatal.nl),

gegevens via een permanente aansluiting op het

Orfeus (http://www.orfeus.nl) en

internet aangesloten, bij slechts 5% van de praktijken

Vrumun (http://www.vrumun.nl).

is dit niet het geval. TvV mei 2010 • KNOV

13

KNOV gemaakt. Deze systemen vergen op de eigen hardware

redenen heeft de KNOV-adviescommissie ermee inge-

minder software en geven daardoor aanleiding tot

stemd dat de softwareleveranciers de stand-alone

minder beheerwerk. Daarom hebben ze tevens een lager

systemen met inachtneming van een ruime periode van

storingsrisico dan de lokale hardwareplatforms. Om deze

een jaar niet langer hoeven te ondersteunen.

Tabel 1: Functionele eisen aan Verloskundige Informatiesystemen A:

Functionele eisen die essentieel zijn Aantal items aanwezig per software-pakket

In percentages:

nr

Onderdeel

items

A

B

C

D

A

B

C

D

0

Algemeen

27

19

11

14

23

70

41

52

85

1

Aanmelding

2

Eerste contact

3

Vervolgcontroles

16

16

12

4

Baring

63

60

60

5

Kraambed

26

15

24

6

Nacontrole

11

7

11

7

Beëindiging zorg

5

5

8

LVR-rapoprtage

3

3

9

Declareren

4

10

Elktr. Communicatie

6

11

Tekstverwerking

12

Rapportages/audit

13

Informatieveiligheid Totale score

B:

10

10

8

7

10

100

80

70

100

115

112

94

102

83

97

82

89

72

14

13

100

75

88

81

63

60

95

95

95

95

24

14

58

92

92

54

11

6

64

100

100

55

5

5

5

100

100

100

100

2

3

3

100

67

100

100

4

3

3

3

100

75

75

75

4

0

6

3

67

0

100

50

5

5

5

5

1

100

100

100

20

7

3

0

2

0

43

0

29

0

9

6

3

7

8

67

33

78

89

307

269

238

266

232

88%

78%

87%

76%

Functionele eisen die niet essentieel zijn Aantal items aanwezig per software-pakket

nr

Onderdeel

items

A

0

Algemeen

10

1

Aanmelding

5

2

Eerste contact

3

Vervolgcontroles

C

D

A

B

C

3

2

4

2

4

3

1

1

D

2

7

30

20

20

70

2

5

80

40

40

100

4

4

2

75

100

100

50

1

1

1

100

100

100

100

4

Baring

10

7

6

8

9

70

60

80

90

5

Kraambed

8

4

6

7

5

50

75

88

63

6

Nacontrole

0

0

0

0

0

7

Beëindiging zorg

1

1

1

1

1

100

100

100

100

8

LVR-rapoprtage

0

0

0

0

0

9

Declareren

8

6

4

5

3

75

50

63

38

10

Elktr. Communicatie

2

1

0

0

0

50

0

0

0

11

Tekstverwerking

2

2

1

2

0

100

50

100

0

12

Rapportages/audit

1

1

0

1

0

100

0

100

0

13

Informatieveiligheid

0

0

0

0

0

52

33

27

33

33

63%

52%

63%

63%

Totale score

14

B

In percentages:


KNOV Conclusies en aanbevelingen

en actualiseren een lijst met minimum functionele eisen.

De KNOV-adviescommissie stelt vast dat de stand van

Nieuwe functionele eisen dienen eerst in deze commissie

zaken met betrekking tot automatisering in de verlos-

te worden geaccordeerd. Softwareleveranciers verbinden

kundigenpraktijk niet tot tevredenheid stemt. De oorzaak

zich om minimaal aan deze eisen te (gaan) voldoen. Het

daarvan ligt deels bij de leveranciers, die niet altijd even

staat hen daarnaast vrij om al dan niet in te gaan op

snel zijn ingesprongen op moderne ontwikkelingen in de

aanvullende vragen of eisen van individuele gebruikers.

markt. Inmiddels is daarin een verandering te constateren,

Er komt een KNOV-richtlijn ten aanzien van de minimaal

hoewel het gewenste innovatieve beleid van leveranciers

gewenste hardware- en systeeminrichting van een verlos-

wordt beperkt door de geringe omvang van de markt en

kundigenpraktijk, daarbij rekening houdend met de

de vaak slechts beperkte bereidheid van verloskundigen

landelijk geldende eisen ten aanzien van informatie-

om in adequate harden software te investeren. Een sterk

beveiliging (NEN-7510/NEN-7513).

punt van de systemen is wel de mogelijkheid om goed

De KNOV zal aan leveranciers van software een platform

aan te sluiten bij het dagelijks werk van de verloskundige

voor overleg en informatie bieden.

en dat zij zich bij problemen snel kunnen aanpassen. De vraag is echter of het gewenst is dat voortdurend op álle

Recente ontwikkelingen

vragen van verloskundigen wordt ingegaan.

De adviescommissie is inmiddels met externe begeleiding gestart met het ontwikkelen van een nieuwe KNOV-

De adviescommissie meent dat de KNOV meer dan tot

richtlijn voor praktijkautomatisering. Deze richtlijn zal de

nu toe kan bijdragen aan het inrichten van een speelveld,

minimumeisen formuleren, die gesteld worden ten aan-

waarin leveranciers optimaal kunnen werken. Doelstelling

zien van hardware, software, beheer, beveiliging en

is dat de verloskundige praktijken worden ondersteund

opleiding. Mede in dit verband heeft de adviescommissie

met up-to-date informatiesystemen, die functioneel,

besloten dat de stand-alonesystemen met ingang van

veilig, communicatief (binnen en tussen de lijnen) en

1 juli 2011 niet meer tot deze minimale configuratie

kosteneffectief zijn. Om dit te realiseren heeft de advies-

zullen behoren (zie waarschuwing in kader). Naar ver-

commissie aanbevolen en is met instemming van het

wachting wordt deze richtlijn eind 2010 opgeleverd.

KNOV-bestuur inmiddels al gestart met het ontwikkelen

Verder heeft de adviescommissie de softwareleveranciers aanbevolen om het partusverslag, het partogram en de

Slechts 3% van de praktijken gebruikt een permanent

nieuwe richtlijn hyperbilirubinemie aan de systemen toe

beveiligde e-mail

te voegen. De adviescommissie volgt de ontwikkelingen binnen het door Nictiz uitgevoerde SPIRIT-project (zie: www.nictiz.nl/spirit) op de voet. In dit project werken de vier koepelorganisaties van verloskundigen, gynaecologen, kinderartsen en huisartsen samen aan de implementatie van de nieuwe PRN-dataset (zie: http://www.perinatreg.nl). Dit project verkeert in een pilotfase, waarbij met name bij verloskundige praktijken is nagegaan of implementatie van de nieuwe database uitvoerbaar is. Dankzij de inzet van verloskundige praktijken en softwareleveranciers is dit project zeer succesvol verlopen. Helaas kon een dergelijk pilotproject in de tweedelijn niet tot stand worden gebracht. Inmiddels beraden KNOV, NVOG en NVK zich op deze stand van zaken, mede in het licht van de aanbeveling van de Stuurgroep Zwangerschap en Geboorte om een perinataal webbased zwangerendossier


te ontwikkelen. Een ander aspect dat aandacht verdient, is het te kort aan automatiseringskennis bij veel verloskundigen. Ook hier zal aandacht aan besteed gaan worden. Voor vragen kunt u terecht bij [email protected] ■ TvV mei 2010 • KNOV

15

M dit Mis d niet! n VvAA Vv vAA AN North Sea Jaz North JJazz zz Night Night e Met d ps beroe ie isat organ

en nog vele andere arttiiesten!

KNOV

Nord Sea Jazz Night voor JOU! Donderdag 8 juli a.s. vanaf 18.00 uur Ieder jaar wordt het internationaal gerenommeerde North Sea Jazz festival gehouden. Dit evenement vindt dit jaar plaats op 9, 10 en 11 juli. In 2009 heeft het North Sea Jazz voor de eerste keer speciaal voor VvAA zijn deuren een dag eerder geopend. Naar aanleiding van dit succes en de sfeer op de avond is er besloten dit jaar wederom een VvAA North Sea Jazz Night te organiseren, dit maal in samenwerking met de (beroeps-)organisaties waaronder de KNOV.

Programma Het programma is voor een groot deel rond en wij kunnen vast laten weten dat sterren als Norah Jones, Dianne Reeves, Joshua Redman, New Cool Collective Big Band, Marcus Miller, Wende, Ryan Shaw en Trijntje Oosterhuis voor deze avond gecontracteerd zijn. Voor de laatste stand van zaken met betrekking tot het programma verwijzen wij u naar de speciale site van VvAA North Sea

De participatie van de beroepsorganisaties versterkt het

Jazz Night: www.vvaa.nl/nsj. Hier kunt u als lid van de

karakter van de avond en maakt het bereik extra groot.

KNOV ook de kaarten bestellen voor deze avond.

Speciaal voor de zorgprofessionals opent North Sea Jazz

Naast het muzikale programma is er ook volop gelegenheid

haar deuren één dag eerder. “De deelname van de

voor ‘ontmoeten en bijpraten’ waarbij er in Ahoy ruim

belangrijke beroepsorganisaties maakt de avond extra bij-

voldoende en zeer goede mogelijkheden zijn een hapje

zonder”, aldus Herman van Hemsbergen, hoofddirecteur

en drankje te nuttigen. Kortom: een unieke avond die u

VvAA. “Het initiatief voor participatie kwam van een van

niet mag missen.

de beroepsorganisaties zelf en wij hebben dat met beide

Kaarten

deze avond de handen ineen kunnen slaan om meer dan

Kaarten voor de VvAA North Sea Jazz Night kosten

vijftienduizend zorgprofessionals een prachtig evenement

€ 40,-, excl. 10% servicekosten (normale prijs € 78,-)

aan te bieden. Wat ons betreft groeit deze avond uit tot

en kunnen vanaf zaterdag 27 maart worden besteld via

hét jaarlijkse jazz-evenement voor medici en paramedici.”

www.vvaa.nl/nsj. ■

© VvAA

handen aangegrepen. Geweldig dat we speciaal voor


17

KNOV

Zichtbare Zorg Eerstelijns Verloskunde Doe mee met de praktijktest! In het project Zichtbare Zorg Eerstelijns Verloskunde worden kwaliteitsindicatoren ontwikkeld voor de eerstelijns verloskundige zorg. Zo streven de samenwerkende partijen binnen de sector naar transparantie van de kwaliteit van de eerstelijns verloskundige zorg. Per maart 2010 is de ontwikkeling van de ‘zorginhoudelijke indicatoren’ gestart. Praktijken die verloskundige zorg bieden kunnen daar zélf een bijdrage aan leveren.

Kwaliteitsindicatoren eerstelijns verloskunde Om de kwaliteit van de eerstelijns verloskundige zorg inzichtelijk te maken, ontwikkelen de partijen gezamenlijk zogenaamde kwaliteitsindicatoren. Er worden zorginhoudelijke- (ZI) en cliëntervaringsindicatoren (CE) ontwikkeld. ZI-indicatoren zeggen iets over de professionele kwaliteit van de zorg. Met cliëntervaringsindicatoren wordt gemeten hoe cliënten de zorg ervaren. Tot slot komt er een set vragen over ‘etalage+informatie’: feitelijke informatie over de organisatie en faciliteiten van een zorgaanbieder.

Achtergrond

De totale set indicatoren (ZI, CE en etalage+) moet voor

Project Zichtbare Zorg Eerstelijns Verloskunde

alle partijen bruikbare informatie opleveren: er wordt

Eind 2009 startte het project Zichtbare Zorg Eerstelijns

gewerkt aan één uniforme set. Bij de ontwikkeling worden

Verloskunde: een project om betrouwbare, valide en

bestaande instrumenten en registraties als uitgangspunt

vergelijkbare kwaliteitsinformatie over de eerstelijns

gehanteerd, zodat de belasting voor zorgaanbieders tot

verloskundige zorg openbaar beschikbaar te krijgen. Dat

een minimum beperkt blijft. De set zal in 2011 voor het

is belangrijk. Deze informatie stelt patiënten en cliënten

eerst landelijk worden uitgevraagd.

namelijk in staat geïnformeerd te kiezen voor zorg. Maar ook andere partijen hebben deze informatie nodig: zorg-

Na de zomer, van begin september tot en met half

verzekeraars om verantwoorde zorg in te kunnen kopen,

oktober, wordt de conceptset zorginhoudelijke indicatoren

de Inspectie voor haar toezichtstaak en zorgaanbieders

getest in de praktijk. In deze praktijktest worden indica-

zelf voor kwaliteitsverbetering in de eigen praktijk.

toren die ‘op de tekentafel’ met experts en veldpartijen

Op basis van de ervaringen van de deelnemers zal de indicatorenset verbeterd worden Daarom hebben de volgende partijen de handen ineen-

zijn ontwikkeld door minimaal 30 verloskundigen en

geslagen:

huisartspraktijken getest. Organisatieadviesbureau Plexus

• Koninklijke Nederlandse Organisatie van

voert de praktijktest uit in opdracht van de Stuurgroep.

Verloskundigen (KNOV) • Vereniging Verloskundig Actieve Huisartsen (VVAH)

Doel van de praktijktest

• ActiZ, brancheorganisatie van zorgondernemers, mede

Met de praktijktest willen we beoordelen of de indicatoren:

namens Branchebelang Thuiszorg Nederland (BTN) • Landelijke beroepsvereniging verzorging en zorgprojecten (Sting), mede namens Nederlandse Beroepsvereniging voor Kraamverzorgende (NBvK) • Consumentenbond • Zorgverzekeraars Nederland (ZN)

in de praktijk werkbaar zijn; hoeveel tijd kost het bijvoorbeeld om de gegevens ervoor te verzamelen? betrouwbare en vergelijkbare informatie opleveren; meten wat ze moeten meten; écht iets zeggen over de kwaliteit van de eerstelijns verloskundige zorg.

• Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ)

Op basis van de ervaringen van de deelnemers zal de

• Ministerie van VWS

indicatorenset verbeterd worden. Vanaf 2011 worden de

De partijen zijn verenigd in de stuurgroep Zichtbare Zorg

indicatoren landelijk uitgevraagd.

Eerstelijns Verloskunde. Deze wordt ondersteund door het programma Zichtbare Zorg, dat ook soortgelijke

Wat houdt deelname in?

trajecten binnen andere zorgsectoren ondersteunt.

U wordt gedurende de testperiode gevraagd om de gegevens aan te leveren die nodig zijn om de kwaliteits-

18


KNOV Meld u aan voor de praktijktest!

indicatoren te berekenen. De gegevens worden zoveel mogelijk via de PRN verzameld. Daarnaast vragen wij u

Wilt u input leveren op de kwaliteitsindicato-

een aantal algemene vragen te beantwoorden, onder

ren die voor de Eerstelijns Verloskunde

andere over de werkbaarheid van de set (hoeveel tijd

ontwikkeld worden? Meld u dan aan voor

kost het bijvoorbeeld om de gegevens te verzamelen?)

de praktijktest met de zorginhoudelijke

en wat u van de indicator vindt.

indicatoren Eerstelijns Verloskunde. U kunt

Het verzamelen van de gegevens en het beantwoorden

zo niet alleen bijdragen aan transparantie

van de vragen kost u in totaal ongeveer 8 uur, verspreid

van kwaliteit in de Eerstelijns Verloskunde,

over 1,5 maand. U wordt daarbij ondersteund door een

het levert u ook nuttige ervaring en bruik-

helpdesk die speciaal voor de praktijktest wordt ingericht.

bare kwaliteitsinformatie over uw eigen praktijk op.

Wat levert deelname u op? Door deel te nemen: kunt u meedenken met en invloed uitoefenen op de ontwikkeling van de kwaliteitsindicatoren; verkrijgt u waardevolle informatie over uw organisatie, want de resultaten worden teruggekoppeld aan uw instelling (maar verder nog niet openbaar gepubliceerd); krijgt u de mogelijkheid om op vrijwillige basis kennis te maken met de indicatoren en bijbehorend instrumentarium; • krijgt u een goede voorbereiding op de landelijke uitvraag vanaf 2011! Aanmelden Levert u als verloskundige of huisartspraktijk eerstelijns verloskundige zorg en wilt u deelnemen aan de praktijktest? Meld uw organisatie dan aan via: www.zichtbarezorg.nl/verloskunde/ praktijktest of [email protected]. Meer informatie: helpdesk Zichtbare Zorg: 070 – 340 6900, keuze 2 (op werkdagen van 09.00 uur tot 17.00 uur) of www.zichtbarezorg.nl/verloskunde. Op de hoogte blijven? Meld u aan voor de digitale nieuwsbrief via


www.zichtbarezorg.nl/nieuwsbrief. ■

Deze informatie stelt patiënten en cliënten namelijk in staat geïnformeerd te kiezen voor zorg


19

LOOPBAANBEGELEIDING - ORIËNTATIE IN DE ZORG - REÏNTEGRATIE - VACATURES

Q

(088) 255 66 55

ALLES OVER WERKEN IN DE ZORG EN WELZIJN IN OOST-NEDERLAND: WWW.ZORGSELECT.NL

2e lijns verloskundige

Binnen de locatie Hengelo bent u ondermeer verantwoordelijk voor patiënten met een hoogcomplexe zorgvraag en levert u in dat verband kwalitatief hoogstaande verloskundige zorg op 2e lijns niveau. U bent enthousiast, flexibel en klantgericht, beschikt over relevante kennis, een getuigschrift verloskunde en bent ingeschreven in het BIG register. Voor meer informatie kunt u bellen met mevrouw A. Wiersma, operationeel leidinggevende afdeling obstetrie & gynaecologie, telefoon (074) 290 55 21 of kijken op www.zgt.nl. U kunt binnen 3 weken reageren via www.zorgselect.nl/ vacatures (zoek op vac.nr. ZGT-10341/solliciteer).

ZorgSelect

zgt.nl

ZGT heeft ziekenhuizen in Almelo en Hengelo Werkgeversvereniging Zorg en Welzijn Oost-Nederland

Consultant m/v De ontwikkelingen in de Verloskunde gaan razendsnel. Ketenzorg, regionale samenwerkingsvormen, de patiënt centraal, aanlevering aan nieuwe landelijke registratiesystemen, nieuwe regelgeving en standaarden, jaarstatistieken, management- en sturingsinformatie. Het is deze diversiteit aan vraagstukken van onze opdrachtgevers die de behoefte aan onze dienstverlening doen toenemen. Binnen de afdeling Customer Services zijn wij dan ook op korte termijn op zoek naar een gedreven (klinisch) verloskundige in de functie van consultant die het als een uitdaging ziet om in een groeiende, innovatieve onderneming de belangen van onze opdrachtgevers (op dit moment nog met name afdelingen Verloskunde van ziekenhuizen) te behartigen. Je levert hierbij een breed scala aan advies-, implementatie- en supportdiensten. Kijk voor de uitgebreide vacature op www.bma-mosos.nl onder 'Over BMA'. Interesse? Mail je CV en begeleidende brief naar [email protected] ter attentie van Jaap Bunschoten onder vermelding van de functietitel. Voor eventuele vragen kun je direct contact met ons opnemen. Ons telefoonnummer is 030-6665021.

BMA BV, gevestigd in Houten, levert totaaloplossingen voor de Verloskunde in binnen- en buitenland. Onze softwareapplicaties, ook wel bekend onder de merknaam Mosos, zijn veelsoortig, van centrale bewaking op verloskamers en echografie tot en met de volledige obstetrische dossiervoering en oplossingen voor kwaliteitsregistratie. Wij zijn onderscheidend door de kwaliteit en diepgaande functionaliteit van onze oplossingen op basis van jarenlange ervaring en uitgebreide kennis van het vakgebied. Veel van onze medewerkers zijn dan ook werkzaam geweest in de Verloskunde. Wij houden ons bezig met het gehele traject van ontwikkeling, implementatie, training en support. Daarnaast is BMA distributeur voor de Benelux van diverse medische apparatuur voor de Verloskunde.

BMA

WETENSCHAP

Even aandacht voor … Allochtone vrouwen, hun zwangerschap en bevalling Maakt u zich zorgen over bepaalde ontwikkelingen in onze samenleving? Ontwikkelingen die allochtonen in het algemeen en daarmee ook allochtone vrouwen kunnen schaden? Ik ook. De ‘verwildering’ van de samenleving leidt tot het marginaliseren van bepaalde allochtone groepen, die – vanuit een overlevingsstrategie – zich daardoor steeds meer (moeten) terugtrekken in hun eigen cultuur. Je merkt dat ook bij een deel van de jongere generatie, goed geschoold, spreekt de Nederlandse taal vloeiend, maar voelt zich niet verbonden met autochtone Nederlanders. Ze hebben onvoldoende kans tot assimileren, omdat de samenleving zich niet genoeg voor hun openstelt. Onlangs stond er een stukje in de krant. Het ging over het rapport ‘Kinderen in Tel’ dat minister Rouvoet werd aangeboden. Een van de conclusies uit het rapport is dat de kloof tussen arm en rijk groter wordt. Dat hoeft ons niet te verbazen, maar weet wel dat dan de kloof tussen arm en rijk in de geboortezorg ook groter wordt. Dat betekent dat de uitkomsten onder allochtonen, die nu al slechter zijn, nog slechter gaan worden. Allochtone baby’s hebben nu al 50% meer kans op overlijden rond de geboorte. Willen we de babysterfte terugdringen? Laten we dan eens kijken wat zich nog meer achter deze cijfers verschuilt. En de problemen houden niet op bij de geboorte: deze populatie als geheel groeit minder gezond op. Ik maak mij vooral zorgen over het feit dat men van overheidswege blijkbaar niet meer pal durft te staan voor het gegeven dat allochtone vrouwen andere en extra zorg en aandacht behoeven om hun zwangerschap en bevalling tot een goed einde te brengen en om hun kinderen een goede start te geven. Dat is onacceptabel voor een ontwikkeld land als Nederland en dat moet onacceptabel zijn voor de verloskundige beroepsgroep; onze eer te na. Verloskunde moet nog meer een sociaal vak worden. Verloskundigen begeleiden en coachen zwangere vrouwen en controleren medisch en sociaal de (aanstaande) moeder en haar kind. Verloskundigen scheppen een band, wekken vertrouwen, maken vrouwen sterk en kunnen hen helpen hun sociale problemen aan te pakken. Zodat zij zo gezond mogelijk zijn, hun zwangerschap en baring als een positieve ervaring in hun leven meedragen en van daaruit de binding met hun kind binnen hun gezin vorm kunnen geven. Daarin ligt de toekomst van het vak, daarin ligt ook de grootste verantwoordelijkheid voor de samenleving. Verloskundigen moeten daarvoor anders gaan kijken naar zwangeren. Het zijn niet louter cliënten in een spreekkamer. Het zijn vrouwen die leven binnen bepaalde sociale omstandigheden. Die moet je begrijpen en doorgronden om goede zorg te kunnen bieden. Ik begrijp dat dit denken een totaal andere manier van werken betekent en dat dit consequenties heeft voor de huidige ‘productie’. Maar voorafgaand aan die discussie moet de verloskundige beroepsgroep haar sociale rol beseffen en op zich nemen. Verloskundigen moeten wegbereiders zijn, vrouwen bij de hand nemen, hun kennis van de sociale kaart gebruiken om vrouwen een uitweg te bieden bij problemen. Ze moet het luisterend oor zijn en de verwijzer. Ze hoeft niet de oplosser voor alle problemen te zijn, maar ze moet er wel zijn voor de vrouw. Elke zwangere heeft recht op haar eigen coach, de verloskundige. Dat is extra belangrijk voor vrouwen die in de knel zitten, en dat zijn er heel veel, zowel onder autochtone vrouwen met een lage SES als onder allochtone vrouwen. Net als u besef ik heel goed dat het hier gaat om complexe zaken. Maar wie hier instapt en dit goed doet, zal veel genoegen beleven aan de resultaten die zij boekt. Je kunt namelijk echt iets betekenen als coach, als begeleider, als mens. ■ Simone Buitendijk, Buitengewoon hoogleraar Eerstelijns Verloskunde en Ketenzorg, AMC/UvA & TNO


21

WETENSCHAP

Alcohol en zwangerschap De eerste resultaten van een interventiestudie Nickie van der Wulp, Ciska Hoving, Hein de Vries, Wim van Dalen

Vanwege de schadelijke gevolgen van alcohol voor het ongeboren kind adviseert de Gezondheidsraad om geen alcohol te gebruiken tijdens de zwangerschap (Gezondheidsraad, 2005). STAP en de Universiteit Maastricht voeren een studie uit om alcoholgebruik tijdens de zwangerschap terug te dringen. In dit artikel worden de resultaten gepresenteerd van een eerste deelstudie, dat als doel had te achterhalen waarom zwangere vrouwen alcohol drinken. Ook is nagegaan of ze dit gedrag willen en kunnen veranderen. Hierbij komt ook de rol van verloskundigen aan bod.

afwijkingen (die zich kunnen uiten in slecht sociaal functioneren, hyperactiviteit, verstandelijke handicap, leerstoornissen, slecht geheugen en autistisch gedrag (Niccols, 2007; Testa et al., 2003). Een kind kan gediagnosticeerd worden met het Foetaal Alcohol Syndroom als het al deze kenmerken heeft en als het

Samenvatting Achtergrond Alcoholgebruik tijdens de zwangerschap kan levenslange schadelijke gevolgen hebben. Om prenataal alcoholgebruik te voorkomen ontwikkelen STAP en de Universiteit Maastricht een alcohol preventie programma

Sinds halverwege de vorige eeuw heeft de wetenschap

voor zwangere vrouwen. Hiervoor is een

aandacht voor de effecten van alcohol tijdens de zwanger-

eerste verkennend kwalitatief onderzoek

schap (Lemoine et al., 1968). Als een zwangere vrouw

onder zwangere vrouwen uitgevoerd.

alcohol inneemt, verspreidt deze zich over haar hele

Doel

lichaam (Idanpaan-Heikkila et al., 1972) en kan het

Het doel van dit onderzoek is te achterhalen

embryo of de foetus bereiken via de placenta of cellulaire

of er verschillen zijn in bewustzijn, motivatie

processen (Chernoff, 1977). Het ongeboren kind krijgt

en gedrag tussen zwangere vrouwen die wel

een even hoog alcoholpromillage als de drinkende

alcohol drinken en die geen alcohol drinken.

moeder. Alcohol wordt voornamelijk in de lever van de

Methode

moeder afgebroken.

Er zijn semigestructureerde diepte-interviews afgenomen met 18 zwangere vrouwen.

Schadelijke effecten

Resultaten

Consequenties van alcoholgebruik tijdens de zwanger-

De vrouwen die alcohol dronken tijdens hun

schap kunnen zijn: een verhoogde kans op een miskraam

zwangerschap, dronken vóór de zwangerschap

of vroeggeboorte (bijv. Armstrong et al., 1992). Na de

meer en vaker alcohol, waren zich minder

geboorte kan een kind een groeiachterstand hebben

bewust van de risico’s van alcoholgebruik en

(bijv. Whitehead & Lipscomb, 2003), gezichtsafwijkingen

ervoeren vaker moeilijke situaties om geen

(zoals smalle oogspleten, een vlak neusgootje en een

alcohol te drinken dan de vrouwen die geen

dunne bovenlip; bijv. Sulik et al., 1988), en neurologische

alcohol dronken tijdens de zwangerschap.

Conclusie Ir. N.Y. van der Wulp, onderzoeker Alcohol en Zwangerschap bij

Zwangere vrouwen die alcohol drinken,

STAP, het Nederlands instituut voor alcoholbeleid en School for

verschillen van niet-drinkende zwangere

Public Health and Primary Care (CAPHRI); Dr. E.F. Hoving, Docent

vrouwen in bewustzijn, motivatie en gedrag.

Gezondheidscommunicatie in de gezondheidszorg, Universiteit

Bij het ontwikkelen van een programma om

Maastricht en CAPHRI; Prof. Dr. H. de Vries, Hoogleraar

alcoholgebruik tijdens de zwangerschap

Gezondheidsvoorlichting, Universiteit Maastricht en CAPHRI; Ir.

terug te dringen moet hiermee rekening

W.E. van Dalen Directeur STAP

gehouden worden. Bij de verdere ontwikkeling van het alcohol preventie programma

Corresponderentie Nickie van der Wulp, E: [email protected]

22


spelen verloskundigen een belangrijke rol.

WETENSCHAP voor de geboorte is blootgesteld aan alcohol (Bertrand et

de zwangerschap?). De achtergrond van de zwangere

al., 2004). De term Foetaal Alcohol Spectrum Disorder

vrouw werd onderzocht aan de hand van elf vragen

(FASD) wordt door veel onderzoekers gebruikt om het

(bijv. Hoe lang bent u zwanger?). Het bewustzijn van de

hele gebied van defecten door prenatale alcoholbloot-

zwangere vrouw werd in kaart gebracht door middel van

stelling af te dekken (Streissguth & O’Malley, 2000).

drie vragen (bijv. Hoe denkt u over alcoholgebruik tijdens de zwangerschap?). De motivatie van de zwangere

Alcoholgebruik tijdens de zwangerschap zal niet altijd

vrouw om geen alcohol te drinken tijdens de zwanger-

leiden tot schade bij het ongeboren kind; er is een aantal

schap werd in kaart gebracht door twee vragen te stellen

risicofactoren. Leeftijd (Church et al., 1990; May et al.,

over de attitude (bijv. wat zijn voor u voordelen van niet

2008), pariteit, gewicht en voeding van de moeder

drinken van alcohol tijdens de zwangerschap); negen

hebben invloed op de risico´s bij het ongeboren kind

vragen over sociale invloeden (bijv. Wie stimuleert u om

(May et al., 2008). Naarmate een vrouw ouder en kleiner

geen alcohol te drinken tijdens de zwangerschap); en

is, meer zwangerschappen heeft doorgemaakt en onge-

vier vragen over het vertrouwen dat de zwangere vrouw

zond eet, is alcoholgebruik tijdens de zwangerschap

in zichzelf heeft om lastige situaties met betrekking tot

meer risicovol. Ook genetische factoren (Green & Stoler,

alcoholgebruik het hoofd te bieden (bijv. In welke situaties

2007; Su et al., 2001) en het alcoholmetabolisme

is het moeilijk om niet te drinken). Tot slot werd er met

(Chernoff, 1980) -dat is de wijze waarop en de snelheid

drie vragen achterhaald of de zwangere vrouw plannen

waarmee moeder en kind de alcohol afbreken- zijn

had gemaakt om geen alcohol te drinken tijdens de

van invloed op de schadelijkheid van alcohol voor het

zwangerschap (bijv. Heeft u vooraf een plan gemaakt om

ongeboren kind. En uiteraard hebben de hoeveelheid en

geen alcohol meer te drinken tijdens de zwangerschap?).

het moment van alcoholinname door de moeder eveneens invloed op de effecten op het kind (Smith, 1997).

Alle interviews zijn telefonisch afgenomen, met een voice-

De risico’s en de ernst van de effecten nemen toe

recorder opgenomen en uitgeschreven. De interviews zijn

naarmate de moeder vaker en meer per gelegenheid

onderworpen aan een inhoudsanalyse.

drinkt (Gezondheidsraad, 2005).

Resultaten Op dit moment is er nog weinig bekend over waarom

Demografische kenmerken

zwangere vrouwen drinken: zijn ze zich bewust van dit

De leeftijd van de zwangere vrouwen liep uiteen van

ongezonde gedrag, zijn ze gemotiveerd om dit gedrag

21 tot 35 jaar. De meeste vrouwen waren in verwachting

te veranderen en als ze het gedrag willen veranderen,

van hun eerste of tweede kind. Eén vrouw verwachtte

waarom lukt dit dan bij sommigen niet? Om antwoord

haar zesde kind. De vrouwen waren 10 tot 34 weken

te krijgen op deze vragen hebben STAP en de UM

zwanger. Zeven vrouwen hadden een laag sociaal-

hebben een verkennende, kwalitatieve studie uitgevoerd

economische status, vijf een middelhoog en zes een

(De Groot, 2008).

hoog sociaaleconomische status.

Methode

Gedrag

In totaal zijn bij 18 zwangere vrouwen semigestructureerde

Van de achttien geïnterviewde vrouwen waren er veertien

diepte-interviews afgenomen. De respondenten waren

volledig gestopt met drinken van alcohol. Twee hiervan

geworven via acht verloskundigenpraktijken verspreid

dronken ook niet voor hun zwangerschap. De overige

over Nederland. Bij de werving was rekening gehouden

vier vrouwen dronken tijdens de zwangerschap gemiddeld

met geografische spreiding. De verloskundigen zijn

een half glas wijn per maand. Dat was minder dan voor

gevraagd om één vrouw met een hoge en één vrouw

hun zwangerschap. De vrouwen die gestopt waren met

met een lage sociaaleconomische status te werven voor

alcohol en de vrouwen die bleven drinken verschilden van

medewerking. De respondenten verschilden hierdoor in

elkaar wat betreft het alcoholgebruik vóór de zwanger-

woonregio, sociaal economische status, leeftijd en aantal

schap. De eerste groep dronk voor de zwangerschap

weken zwangerschap.

minder veel en minder frequent dan de tweede groep.

Een topiclijst vormde de leidraad voor de interviews.

Bewustzijn

De vragen waren gebaseerd op de concepten van het

De meeste vrouwen gaven aan dat ze geen voorlichting

I-Change Model (zie figuur 1). Het huidige gedrag van de

over alcoholgebruik hebben gehad. Ze herinnerden zich

zwangere vrouw werd onderzocht door elf vragen te

wel dat de verloskundige gevraagd had naar alcohol-

stellen over het alcoholgebruik van de vrouw tijdens de

gebruik, maar de meesten wisten niet meer of de verlos-

zwangerschap (bijv. Bent u gestopt met alcohol tijdens

kundigen de schadelijkheid van alcohol hadden benaTvV mei 2010 • KNOV

23

WETENSCHAP drukt. Een aantal respondenten vertelde verschillende

mensen vermoedden dat de vrouw zwanger is, terwijl de

informatie te hebben gekregen van verschillende profes-

zwangere vrouw dat aan het begin van de zwangerschap

sionals; de verloskundige had dan bijvoorbeeld gezegd

nog graag voor zichzelf wilde houden. Zwangere vrouwen

dat het onverstandig was om alcohol te drinken, terwijl

die stopten met het gebruik van alcohol vonden het

de huisarts zei dat één glaasje niet schadelijk was.

prettig als de sociale omgeving respect had voor deze

Vrouwen die gestopt waren met alcohol drinken leken

keuze. Ze ervoeren dat weinig mensen bij hen aan-

zich meer bewust van de risico´s dan de vrouwen die

drongen om toch een drankje te drinken. En als ze al

waren blijven drinken. De vrouwen die waren blijven

onder druk gezet werden door anderen om toch alcohol

drinken, dachten dat alcohol niet per se schadelijk was.

te drinken, hadden ze geen moeite om dit het hoofd te

Van de vrouwen die wel gestopt waren, was een deel er

bieden. Over het algemeen konden de vrouwen weinig

van overtuigd dat alcohol heel schadelijk is voor het

situaties bedenken waarin het moeilijk was om niet te

ongeboren kind. Een enkeling die gestopt was wist niet

drinken. De meeste moeite hadden ze met sociale situa-

of alcohol zo schadelijk is voor het ongeboren kind, maar

ties zoals feestjes en etentjes met vrienden. Dit waren

dronk toch voor de zekerheid niet. De vrouwen die

juist ook de situaties waarin de vrouwen die niet gestopt

complicaties hebben gehad bij een eerdere zwangerschap

waren met drinken nog steeds een (half) glaasje mee-

dronken geen alcohol omdat ze alle risico´s op beschadi-

dronken. De vrouwen die voor hun zwangerschap

gingen van het ongeboren kind wilden vermijden.

al weinig dronken kenden geen situaties waarin het moeilijk was om niet te drinken.

Motivatie De respondenten zagen als belangrijkste voordeel van

Actie

geen alcohol gebruiken tijdens de zwangerschap de

Geen van de vrouwen had vóór de zwangerschap een

bescherming van de gezondheid van het ongeboren

plan gemaakt om het gewenste gedrag vol te houden.

kind. Andere voordelen waren het altijd kunnen auto-

Ook hadden de stellen onderling niet of nauwelijks

rijden na een feestje en geen kater hebben. Een nadeel

besproken wat ze vonden van het drinken van alcohol

dat door een aantal vrouwen genoemd werd was dat het

tijdens de zwangerschap. Alle respondenten gaven aan

minder gezellig is op feestjes als je niet kan drinken. En

dat ze geen moeite hadden om hun motivatie in gedrag

geen alcohol drinken kon het nadeel hebben dat andere

om te zetten en hun voornemens vol te houden. Dus, de

Figuur 1. Het I-Change Model (De Vries et al., 2004, 2005)

Predisposing factors Behavioral factors

Motivation factors

Ability factors

Psychological factors

Attitude: Pros & Cons Rational & Emotional

Action Plans

Biological factors

Skills

Social Cultural factors

Awareness factors Knowledge Cues to Action Risk Perception

Information factors

Social influences: Norms Modelling Pressure Efficiancy: Routine Social Situarional Stress

Intention State Precontemplation

Behavior State

Contemplation

Trial

Preparation

Maintenance

Message Channel Source

24


Barriers

WETENSCHAP Tabel 1. Samenvatting belangrijkste resultaten Respondenten Wel gestopt

Niet gestopt

Gedrag Alcoholgebruik tijdens zwangerschap Alcoholgebruik voor zwangerschap

Helemaal geen alcohol

Veel minder alcohol sinds

tijdens zwangerschap

zwangerschap

Dronk voor zwangerschap

Dronk voor zwangerschap

niet veel

(redelijk) veel

Bewust van risico’s van

Minder bewust van risico’s

Bewustzijn Bewust van risico´s

Complicaties bij eerdere zwangerschap?

alcoholgebruik tijdens

van alcoholgebruik tijdens

zwangerschap

zwangerschap

Mogelijk complicaties in

Geen complicaties in

eerdere zwangerschap

eerdere zwangerschap

Welke situaties moeilijk om geen alcohol

Geen situaties moeilijk

Sociale situaties (zoals feestjes

te drinken

om alcohol te laten staan

Motivatie en etentjes met vrienden) moeilijk om alcohol te laten staan

Actie Omzetten van motivatie in gedrag

Sterk gemotiveerd om

Sterk gemotiveerd om

geen alcohol te drinken

weinig alcohol te drinken

vrouwen die zich hadden voorgenomen om helemaal

vatie, verschilden de twee groepen van elkaar wat betreft

geen alcohol meer te drinken, waren erg gemotiveerd

het ervaren van moeilijke situaties. Vrouwen die zijn

om dit vol te houden. Maar ook de vrouwen die zich

blijven drinken hadden meer moeite om geen alcohol

hadden voorgenomen om wel te blijven drinken, maar

te drinken bij sociale situaties, zoals feestjes en etentjes.

wel minder dan voor de zwangerschap, waren erg

De vrouwen die gestopt zijn en de vrouwen die zijn blij-

gemotiveerd om dit vol te houden.

ven drinken verschilden niet van elkaar wat betreft het zien van voor- en nadelen, het ervaren van sociale druk

Conclusie en discussie

en de motivatie om zich te houden aan het gedrag dat ze

Dit verkennende, kwalitatieve onderzoek heeft een eerste

zich hebben voorgenomen. Ook verschilden ze niet van

inzicht gegeven in de motieven waarom zwangere

elkaar wat betreft advies van verloskundigen; de zwan-

vrouwen alcohol drinken. Vier van de achttien geïnter-

gere vrouwen konden zich geen van allen herinneren

viewden waren alcohol blijven drinken tijdens de zwanger-

dat de verloskundige de schadelijkheid van alcohol had

schap. Deze vrouwen waren wel minder alcohol gaan

benadrukt. Verder onderzoek is nodig om erachter te

drinken toen ze wisten dat ze zwanger waren. Het

komen hoe belangrijk verloskundigen het vinden om hun

blijven drinken van alcohol tijdens de zwangerschap

cliënten te adviseren om geen alcohol te drinken en hoe

lijkt dus een bewuste keuze. De vrouwen die gestopt

ze dit advies geven.

zijn met alcohol drinken en de vrouwen die zijn blijven drinken verschilden van elkaar wat betreft alcoholgebruik

De resultaten van dit onderzoek geven een eerste indruk

vóór de zwangerschap, bewustzijn en motivatie. De vrou-

van belangrijke opvattingen van zwangere vrouwen over

wen die helemaal geen alcohol dronken, dronken voor

alcoholgebruik tijdens de zwangerschap, de conflicterende

de zwangerschap minder dan de vrouwen die tijdens de

gezondheidsvoorlichting die zij ervaren en voor het

zwangerschap nog wel dronken. De vrouwen die zijn

opstellen van een kwantitatieve vragenlijst voor verder

gestopt met alcohol waren zich meer bewust van de

onderzoek.

risico’s. Ook de vrouwen die al eerder complicaties hebben gehad dronken nu geen alcohol, om elk risico

Interventieprogramma voor verloskundigen

uit te sluiten. De zwangere vrouwen die wel alcohol

In het vervolg van de studie worden twee programma’s

dronken dachten dat af en toe een glaasje alcohol-

ontwikkeld en met elkaar (en met een controleconditie)

houdende drank geen kwaad kan. Wat betreft de moti-

vergeleken. Omdat verloskundigen een belangrijke rol TvV mei 2010 • KNOV

25

WETENSCHAP spelen bij veel zwangerschappen is het eerste programma

Als vrouwen zich niet bewust zijn dat het een probleem

gericht op verloskundigen. Er wordt een protocol ontwik-

is dat ze alcohol drinken tijdens de zwangerschap, zal dit

keld voor verloskundigen, bestaande uit een handleiding,

vermoedelijk komen omdat ze onvoldoende kennis hebben

interventiekaart en een training. Dit protocol is vergelijk-

van de effecten van alcohol op hun ongeboren kind, dat

baar met het protocol dat ontwikkeld is om zwangere

ze de risico’s op het gevaar ervan onderschatten en dat

vrouwen te helpen stoppen met roken, de V-MIS (De

ze te weinig prikkels hebben ervaren die hen hierover

Vries et al., 2006). Het tweede programma is voorlichting

laten nadenken (er is misschien nog te weinig aandacht

op maat. Zwangere vrouwen die hieraan meedoen vullen

voor dit probleem in de media of bij verloskundigen). Als

op verschillende tijden een vragenlijst in op de computer

vrouwen niet gemotiveerd zijn om te veranderen komt

over hun alcoholgebruik en zij krijgen persoonlijk feed-

dit omdat ze nog onvoldoende overtuigd zijn van de

back op hun antwoorden, waarmee zij gestimuleerd

voordelen van het nieuwe gedrag (niet meer drinken)

worden om ook op moeilijke momenten tijdens de

en dus een negatieve attitude hebben ten aanzien van

zwangerschap geen alcohol te drinken.

volledige onthouding. Ook is het mogelijk dat ze niet genoeg sociale steun krijgen om geen alcohol meer te

Vanaf september 2010 kunnen verloskundigen meedoen

drinken tijdens de zwangerschap. Vrouwen moeten ook

met het eerste programma. Deze verloskundigen krijgen

vertrouwen hebben dat ze lastige situaties en verleidingen

een handleiding, een interventiekaart en training om in

het hoofd kunnen bieden, met andere woorden, ze

hun praktijk zwangere vrouwen uitgebreid voor te lichten

moeten voldoende persoonlijke effectiviteit ervaren om

over en te begeleiden met hun alcoholgebruik. Een

het gewenste gedrag uit te kunnen voeren. De stap van

belangrijk onderdeel van deze methode is het waarbor-

motivatie en een positieve intentie naar gedrag lijkt

gen van een goede relatie tussen de verloskundige en de

gemakkelijk, maar is dat vaak niet. Veel goede intenties

cliënt. De verloskundige wordt geholpen om een relatie

worden niet uitgevoerd omdat vrouwen onvoldoende

te creëren waarin begrip voor en acceptatie van het

actieplannen maken hoe ze om kunnen gaan met moei-

gedrag en de ideeën van de zwangere vrouw belangrijke

lijke situaties. Vrouwen moeten ook voldoende vaardig-

voorwaarden zijn. Met name vrouwen die gemotiveerd

heden hebben om bijvoorbeeld aan hun omgeving uit te

zijn om geen alcohol te drinken, maar die problemen

kunnen leggen waarom ze tijdens de zwangerschap niet

hebben met bepaalde situaties kunnen door goede voor-

drinken. ■

lichting van de verloskundige geholpen worden.

Referenties Het meedoen aan de interventiestudie kost verloskundigen uiteraard extra tijd. Echter, het meedoen brengt ook een

Armstrong, B. G., McDonald, A. D., & Sloan, M. (1991). Cigarette, alcohol, coffee consumption and spontaneous abortion. Am J Public Health, 82, 85-87.

aantal voordelen met zich mee. De verloskundige krijgt

Bertrand, J., Floyd, R.L., Weber, M.K., O'Connor, M., Riley, E.P., Johnson,

beter inzicht in de schadelijke effecten van prenataal

K.A., Cohen, D.E., National Task Force on FAS/FAE. (2004). Fetal Alcohol

alcoholgebruik op de gezondheid van de foetus en de

Syndrome: Guidelines for Referral and Diagnosis. Atlanta, GA: Centers for

verloskundige krijgt begeleiding bij hoe ze in hun praktijk

Disease Control and Prevention. Bishop, S., Gahagan, S., & Lord, C. (2007). Re-examining the core features

het beste om kan gaan met alcoholgebruik tijdens de

of autism: a comparison of autism spectrum disorder and fetal alcohol

zwangerschap. Door mee te helpen aan het ontwikkelen

spectrum disorder. J Child Psychol Psychiatry, 48, 1111-1121.

van een effectieve interventie kan een verloskundige helpen de schadelijke effecten van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap terug te dringen.

Chernoff, G.F. (1977). The fetal alcohol syndrome in mice: an animal model. Teratology, 15, 223-229. Chernoff, G.F. (1980). The fetal alcohol syndrome in mice: maternal variables. Teratology, 22, 71-75. Church, M. W., Abel, E. L., Dintcheff, B. A., & Matyjasik, C. (1990).

Geïnteresseerd?

Maternal age and blood alcohol concentration in the pregnant LongEvans rat. J Pharmacol Exp Ther, 253, 192-199.

Indien u als verloskundige geïnteresseerd bent in de

De Groot, I. (2008). Determinanten van alcoholgebruik door zwangere

mogelijkheid om mee te doen aan de studie, dan kunt u

vrouwen: Kwalitatieve test van de enquêtes. Niet gepubliceerd onderzoek

contact opnemen met de auteurs van dit artikel via:

van STAP.

[email protected].

De Vries, H. (2004). Waarheen en waarvoor: is er een toekomst voor gezondheidsbevordering en rookpreventie? Gedrag & Gezondheid, 32, 282-291.

Mensen hebben verschillende redenen om zich gezond of ongezond te gedragen. Een integratie van verschillende gezondheidstheorieën is te vinden in het I-Change Model

general public’s information needs and perceptions regarding hereditary cancer: an application of the Integrated Change Model. Patient Education and Counselling, 56, 154-165.

(ICM; De Vries et al., 2004, 2005); zie Figuur 1. Het

De Vries H, Bakker M, Mullen PD, Van Breukelen G. (2006). The effects of

model onderscheidt drie belangrijke fasen in het proces

smoking cessation counseling by midwives on Dutch pregnant women

van gedragsverandering: bewustzijn, motivatie en actie. 26

De Vries, H., Mesters, I., Van der Steeg, H., & Honing, C. (2005). The


and their partners. Patient Education and Counseling, 63, 177-87

WETENSCHAP Gezondheidsraad. (2005). Risico’s van alcoholgebruik bij conceptie, zwan-

Spieksma, R. (1996). Alcoholisme: Diagnostiek, pathofysiologie en enkele

gerschap en borstvoeding.

richtlijnen voor behandeling. Alphen a/d Rijn: Van Zuiden Communications.

Den Haag: Gezondheidsraad, 2005; publicatie nr 2004/22.

Streissguth, A.P. & O’Malley, K. (2000). Neuropsychiatric implications and

Goodlett, C. R. & Horn, K. H. (2001). Mechanisms of alcohol-induced dama-

long-term consequences of fetal alcohol spectrum disorders. Semin Clin

ge to the developing nervous system. Alcohol Res Health, 25, 175-184.

Neuropsychiatry, 5, 177-190.

Green, R.F., & Stoler, J.M. (2007). Alcohol dehydrogenase 1B genotype

Su, B., Debelak, K. A., Tessmer, L. L., Cartwright, M. M., & Smith, S. M.

and fetal alcohol syndrome: a HuGE minireview. American Journal of

(2001). Genetic influences on craniofacial outcome in an avian model of

Obstetrics and Gynecology, 197, 12-25.

prenatal alcohol exposure. Alcohol Clin Exp Res, 25, 60-69.

Idanpaan-Heikkila, J., Jouppila, P., Akerblom, H. K., Isoaho, R., Kauppila,

Sulik, K.K., Cook, C.S., & Webster, W.S. (1988). Teratogens and craniofa-

E., & Koivisto, M. (1972). Elimination and metabolic effects of ethanol in

cial malformations: Relationships to cell death. Development, 103

mother, fetus, and newborn infant. Am J Obstet Gynecol, 112(3), 387-393.

(Suppl.), 213-231.

Lemoine, P., Harousseau, H., Borleyru, J.P., & Menuet, J.C. (1968). Les

Testa, M., Quigley, B. M., & Eiden, R. D. (2003). The effects of prenatal

enfants de parents alcooliques: Anomalies observes a propos de 127 cas.

alcohol exposure on infant mental development: a meta-analytical review.

(Children of alcoholic parents: Anomalies observed in 127 cases.) Ouest

Alcohol Alcohol, 38, 295-304.

Medical, 21,476-482.

Vaurio, L., Riley, E. P., & Mattson, S. N. (2008). Differences in executive

May, P. A., Gossage, J.P., Marais, A. S., Hendricks, L. S., Snell, C. L.,

functioning in children with heavy prenatal alcohol exposure or attention-

Tabachnick, B.G., Stellavato, C.,

deficit/hyperactivity disorder. J Int Neuropsychol Soc, 14, 119-29.

Buckley, D.G., Brooke, L. E., & Viljoen, D. L. (2008). Maternal Risk Factors

Whitehead, N., & Lipscomb, L. (2003). Patterns of alcohol use before and

for Fetal Alcohol Syndrome and Partial Fetal Alcohol Syndrome in South

during pregnancy and the risk for small-for-gestational-age birth.

Africa: A Third Study. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 32,

American Journal of Epidemiology, 158, 654-662.

738-753. Mönks, F.J. & Knoers, A.M.P. (2004). Ontwikkelingspsychologie: Inleiding tot de verschillende deelgebieden. Assen: Koninklijke Van Gorcum. Nanson, J.L. (1992). Autism in fetal alcohol syndrome: a report of six cases. Alcohol Clin Exp Res, 16, 558-565. Niccols, A. (2007). Fetal alcohol syndrome and the developing socio-emotional brain. Brain Cogn, 65, 135-142. Smith, S.M. (1997). Alcohol-induced cell death in the embryo. Alcohol Health Res World, 21, 287-297.

Mijn verzekeringen zijn op orde!

Dankzij de speciale arbeidsongeschiktheidsverzekering voor verloskundigen.

Een zeer concurrerende premie voor leden van de KNOV. De voordelen van deze speciale arbeidsongeschiktheidsverzekering zijn o.a.: - Beroepsarbeidsongeschiktheid - Gratis ongevallendekking - Extra aanvangskorting - Gunstige zwangerschapsregeling - Premiekorting in pakket met andere verzekeringen - Verhogen zonder medische verklaring - Premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid - Mede tot stand gekomen door uw beroepsvereniging Frisia Verzekeringen Javastraat 1a 2585AA Den Haag

T. 070 342 01 50 F. 070 362 54 94 E. [email protected]

Frisia Verzekeringen is uitvoerder mantelcontract KNOV Vraag nu een offerte aan via onze website www.frisiaverzekeringen.nl


27

She’s got it Gemak: jarenlang vrijwel geen omkijken meer naar 1 Minimale hormoonbelasting door lokale werking 2,3 Uitstekende betrouwbaarheid 1,4,5,6,7 Vermindering vaginaal bloedverlies 1,4

ers moed oid r o o V lto en vo er met e maar zek s , r gezin or moede n o le l v i k w oo en v e g en o die n ten met e . wach nd kindje volge

Veilig, geringe kans op infecties 7,8 Geen gewichtstoename 1

: Mirena C P m S eding

Borstv

o

Verkorte productinformatie Mirena® Samenstelling Mirena is een hormonaal intra-uterien systeem met een depot van 52 mg levonorgestrel. Gedurende een periode van vijf jaar wordt hieruit per 24 uur gemiddeld 12 microgram levonorgestrel afgegeven. Indicaties Anticonceptie; behandeling van versterkt menstrueel bloedverlies of menorragie (bij deze indicaties vervangen na 5 jaar); progestageen adjuvans ter voorkoming van endometriumhyperplasie tijdens oestrogeentherapie in de peri- en postmenopauze (na 3 jaar vervangen). Contraindicaties Zwangerschap of het vermoeden ervan; acute, subacute of chronische ontstekingen in het kleine bekken, ook in de anamnese; genitale infecties; soa; in de afgelopen 3 maanden: een abortus gecompliceerd door een infectie; endometritis post partum; cervicitis; cervixdysplasie; bevestigde maligniteit van het corpus uteri of van de cervix, of het vermoeden daarvan; aanwezigheid of vermoeden van mammacarcinoom of andere geslachtshormoonafhankelijke maligne aandoeningen; abnormale vaginale bloeding waarvan de diagnose (nog) niet is vastgesteld; congenitale of verworven anatomische afwijkingen van de uterus, waaronder myomen, indien het cavum uteri hierdoor wordt vervormd; aandoeningen die chronisch met een verminderde weerstand gepaard gaan of die als gevolg van bacteriëmie kunnen verergeren (klepafwijkingen, aangeboren hartafwijkingen); acute aandoeningen van de lever of levertumoren; actieve tromboflebitis of trombo-embolische processen; overgevoeligheid voor een van de bestanddelen. Waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik Wanneer bij de behandeling van versterkt menstrueel bloedverlies de bloeding niet tot staan komt, of wanneer er sprake is van zware doorbraakbloedingen, moet met een andere (bijvoorbeeld organische) oorzaak van de bloeding rekening worden gehouden. Onregelmatige bloedingen kunnen sommige symptomen en aanwijzingen voor endometriumpoliepen of -carcinoom maskeren. Bij recidiverende endometritis of ontstekingen in het bekken, of als een acute infectie niet binnen enkele dagen op een behandeling reageert, moet het IUD worden verwijderd. Bloedingen en pijn kunnen symptomen van partiële of volledige expulsie van een IUD zijn. Een IUD dat zich niet meer op de juiste plaats bevindt, moet worden verwijderd en vervangen. De kans op perforaties kan verhoogd zijn bij inserties post partum, bij vrouwen die borstvoeding geven en bij vrouwen met een uterus in retroflexie. Als een insertie moeilijk is verlopen en/of bij ernstige pijn of bloedverlies tijdens of na de insertie, moet door middel van lichamelijk onderzoek en echografie een perforatie worden uitgesloten. De mogelijkheid van een ectopische zwangerschap moet worden overwogen in geval van lage abdominale pijn, en met name als de menstruatie uitblijft of als een vrouw met amenorroe begint te bloeden. Het absolute risico van ectopische zwangerschap bij Mirena-gebruiksters is klein. In de eerste maanden na het inbrengen kan het IUD buik- of rugklachten veroorzaken. In zeer zeldzame gevallen kan tijdens het inbrengen resp. verwijderen van het IUD gedurende korte tijd verlies van bewustzijn of een verminderde polsfrequentie optreden. Bijwerkingen Menstruele klachten (amenorroe, spotting, onregelmatig bloedverlies), goedaardige ovariumcysten, depressieve stemming, zenuwachtigheid, verminderd libido, hoofdpijn, buikpijn, misselijkheid, acne, rugpijn, pijn in het bekken, dysmenorroe, vaginale secretie, vulvovaginitis, gevoelige borsten, pijnlijke borsten, expulsie van het IUD, gewichtstoename, stemmingswisselingen, migraine, opgeblazen gevoel, alopecia, hirsutisme, pruritus, eczeem, ontstekingen in het bekken, endometritis, cervicitis/ Pap-smear normaal (klasse II), oedeem, huiduitslag, urticaria, uteriene perforatie. Handelsvorm Verpakking met 1 IUD. Registratienummer RVG 16681. Naam en adres van de registratiehouder Bayer B.V., Energieweg 1, 3641 RT Mijdrecht, tel. 0297 280 666. Datum van goedkeuring/ herziening van de SmPC 22 december 2008. Afleveringsstatus UR. Verstrekkingsstatus Mirena wordt volledig vergoed. Stand van informatie December 2008. - Uitgebreide informatie (SmPC) is op aanvraag beschikbaar. Referenties: 1. Andersson K, Odlind V, Rybo G. Levonorgestrel-releasing and copper-releasing (Nova T) IUD’s during five years of use: a randomized comparative trial. Contraception 1994; 49: 56-72. 2. Weiner E, Victor A, Johansson EDB. Plasma levels of d-norgestrel after oral administration. Contraception 1976; 14: 563-70. 3. Diaz S, Pavez M, Miranda P et al. Long-term follow-up of women treated with Norplant implants. Contraception 1987; 35: 551-67. 4. Scholten PC, Eykeren MA van, Christiaens GCML, Haspels AA et al. Menstrual blood loss with levonorgestrel, Nova-T and Multiload Cu 250 intrauterine devices. In: Scholten PC. The Levonorgestrel IUD: clinical performance and impact on menstruation. Thesis. Rijksuniversiteit Utrecht, 1989: 35-45. 5. Guillebaud J. Contraception: your questions answered. Third edition, London: Churchhill Livingsone, 1999: 14. 6. Suhonen S, Haukkamaa M, Jakobsson T et al. Clinical performance of a levonorgestrel-releasing intauterine system and oral contraceptives in young nulliparous women: a comparative study. Contraception 2004; 69: 407-12. 7. Prager S, Darney PD, The levonorgestrel intrauterine system in nulliparous women. Contraception 2007; 75: S12-S15. 8. Toivonen J, Luukkainen T, Allonen H. Protective effect of intrauterine release of levonorgestrel on pelvic infection: three years’ comparative experience of levonorgestrel- and copper- releasing intrauterine devices. Obstet Gynecol 1991; 77: 261-4.

www.mirena.nl

U-1713-NL 01.2009

ico een ris g r e t .Omda e ........... uigeling is t ruik z e g d j bi eb n voor a k , n ing hte verwac na borstvoed e r i aafd. van M handh e g n e word

Nieuwsbrief - mei 2010, jaargang 6

Nieuw op Kennispoort Verloskunde: vacaturebank voor onderzoekers en docenten De redactie van Kennispoort Verloskunde is altijd op zoek naar nieuwe

Met de vacaturebank hopen we vraag en aanbod voor deze selecte groep bij

manieren om haar gebruikers toegevoegde waarde te bieden. Graag wijzen

elkaar te brengen. Nieuwe vacatures kunnen worden aangemeld op website

we u op de meest recente toevoeging aan de website, de vacaturebank voor

zelf. De redactie behoudt zich het recht voor om vacatures te weigeren.

onderzoekers en docenten. Regelmatig bereiken ons mededelingen over

Reguliere vacatures voor verloskundigen worden niet op deze site geplaatst.

nieuwe posities voor verloskundige onderzoekers, promovendi en docenten.

Brede interventies tegen tienerzwangerschappen Teenage pregnancy and social disadvantage: systematic review integrating controlled trials and qualitative studies. Harden A et al. BMJ 2009;339:b4254 Reviews die kwantitatief en kwalitatief onderzoek combineren vormen een

preconceptie voorlichting om onbedoelde tienerzwangerschappen te

actuele en inspirerende ontwikkeling in de gezondheidswetenschappen.

voorkomen. Het is belangrijk om interventies (verder) te ontwikkelen met

Eerst onderzochten de auteurs in een kwantitatieve meta-analyse

hulp van bestaand en nieuw kwalitatief onderzoek onder jeugdigen en jonge

interventies om sociale achterstanden bij kinderen en jeugdigen te

ouders zelf. Deze review biedt verloskundigen ook inzicht in de opvattingen

verkleinen en tienerzwangerschappen te voorkomen. Vervolgens deden

van zeer jonge ouders over hun sociale omstandigheden.

de onderzoekers een meta-synthese van kwalitatieve onderzoeken om te achterhalen of de interventies zich voldoende richtten op de volgens de doelgroep (jeugdigen en jonge ouders) relevante kwesties in maatschappij, gemeenschap en familie. De reviewers vonden slechts zes methodologisch goede Amerikaanse kwantitatieve onderzoeken en vijf redelijke tot goede Britse kwalitatieve onderzoeken. De gevonden interventies bevorderden betrokkenheid bij school, gelukkiger kindertijd en hogere aspiraties voor een arbeidscarrière, maar geen enkele interventie richtte zich op alle volgens de doelgroep relevante kwesties. Toch verminderden de interventies gezamenlijk het aantal tienerzwangerschappen met gemiddeld 39%. Brede interventies ter vermindering van sociale achterstanden bij kinderen en jeugdigen lijken hiermee zinvol als aanvulling op specifieke seksuele en

Neonatale screening voor behandelbare en onbehandelbare afwijkingen: meningen van toekomstige ouders Neonatal screeening for treatable and untreatable disorders: prospective parents’ opinions. Plass AMC et al. Pediatrics 2010;125;e99-e106; Epub 2009 Dec 21 In 2007 werd in Nederland het screeningsprogramma bij pasgeborenen

aandoeningen. De 1.372 respondenten stonden positief tegenover opname

uitgebreid van drie naar zeventien aandoeningen die voldeden aan Wilson

van minder behandelbare (88%) of onbehandelbare aangeboren aandoenin-

en Jungner selectiecriteria, vooral ten aanzien van behandelbaarheid.

gen (73%) binnen het pasgeborenen screeningsprogramma. Respondenten

Beslissingen om aandoeningen wel of niet op te nemen in het programma

die al kinderen hadden, waren vaker voorstander van screening, vooral voor

zijn meestal gebaseerd op advies van deskundigen. De standpunten van

onbehandelbare aandoeningen. De belangrijkste reden hiervoor was de

aanstaande ouders blijven echter onbekend. Deze studie onderzocht welke

mogelijkheid om een lange diagnostische zoektocht te voorkomen, terwijl

mening aanstaande ouders hadden over screening voor behandelbare en

het verkrijgen van informatie voor keuzes bij toekomstige zwangerschappen

onbehandelbare aangeboren ongeneeslijke aandoeningen.

nauwelijks werd genoemd. De onderzoekers concludeerden dat aanstaande ouders in de Nederlandse

De onderzoekers gebruikten hiervoor een gestructureerde vragenlijst op

bevolking geïnteresseerd lijken in een pasgeborenen screening op onbehan-

de website van de RAI-negen-maanden-beurs 2007. De vragenlijst bestond

delbare aangeboren aandoeningen. Het lijkt noodzakelijk dat beleidsmakers,

uit drie delen, waarin steeds soortgelijke vragen werden gesteld over 1)

zorgverleners en aanstaande ouders doorlopend met elkaar overleggen over

behandelbare, 2) minder behandelbare en 3) onbehandelbare aangeboren

opname van aandoeningen in het pasgeborenen screeningsprogramma.

www.kennispoort-verloskunde.nl

29

Proefschrift: Kinderen van diabetesmoeders doen het redelijk goed A nationwide follow-up study of children of women with

van kinderen op 6-8 jarige leeftijd. Hij vergeleek 213 kinderen

type 1 Diabetes Mellitus. Maarten Rijpert, 11 februari 2010,

van moeders met type 1 diabetes met 79 kinderen van moeders

Universiteit Utrecht

zonder diabetes. Het goede nieuws is dat de algemene intellectuele vaardigheden, nuchtere bloedsuikerregulatie, vetstofwisseling, In 2002 promoveerde Inge

hartfunctie en het vóórkomen van componenten van het metabool

Evers aan de Universiteit

syndroom (waaronder overgewicht), vergelijkbaar waren tussen

Utrecht met haar landelijk

beide groepen.

prospectief onderzoek

Op basis daarvan suggereert Rijpert dat goede bloedsuikerregulatie

onder 348 zwangere

tijdens de zwangerschap van vrouwen met type 1 diabetes,

vrouwen met type 1

nadelige effecten op de ontwikkeling van het kind in elk geval deels

diabetes (zie in database

lijkt te voorkomen.

Kennispoort Verloskunde). Haar onderzoek liet

Wel vond hij enkele subtiele verschillen tussen de groepen

zien dat de huidige zorg

met betrekking tot bloeddruk, ontstekingsstoffen en bepaalde

voorafgaand aan de zwangerschap en de glucoseregulatie tijdens

cognitieve functies, die mogelijk de eerste tekenen kunnen zijn

de zwangerschap van deze groep vrouwen zo goed als optimaal

van latere gezondheids- of leerproblemen. Overgewicht bij de

zijn. De complicaties bij geboorte waren desondanks niet gering:

macrosoom geboren kinderen kwam tweemaal zo vaak voor

o.a. 13% moeders met pre-eclampsie en 44% keizersnede,

als bij de kinderen met een normaal geboortegewicht.

32% van de kinderen te vroeg geboren, 45% macrosoom en

De onderzoeker hamert daarom op het belang van preventie van

64% pasgeborenen met een hypoglycemie. Vanwege deze

macrosomie, bijvoorbeeld door continue glucosemonitoring tijdens

geboortecomplicaties concludeerde ze dat de goede zorg

de zwangerschap, naast de normale zelfcontrole door middel van

en voorbereiding toch niet genoeg was om korte termijn

vingerprikken. Recent Engels onderzoek heeft hiermee zowel een

complicaties te voorkomen.

verbeterde glucoserelatie bereikt, als een afname in macrosomie.

Maarten Rijpert bouwde voort op deze studie, door in zijn promotieonderzoek te onderzoeken wat de complicaties op de langere termijn zijn. Daartoe bestudeerde hij de ontwikkeling

kennispoort-verloskunde.nl diabetes

Proefschrift: Te dikke moeders, zware baby’s Infant growth. Practices of objectivity in cerebral imaging 17th century-present. Promotie 10 maart 2010, Rijksuniversiteit Groningen, Carianne l’Abée Het gewicht van kinderen in hun eerste levensjaar wordt beïnvloed

moeten worden dat borstvoeding een gezonde groei van het kind

door de volgende factoren: roken, BMI, gewichtstoename tijdens de

stimuleert. Uit het onderzoek blijkt eveneens dat het BMI (kg/m²) geen

zwangerschap, maternale diabetes, borstvoeding, slaap en beweging.

goede maat is voor het meten van overgewicht bij kinderen. Het geeft

Maatregelen voor en tijdens de zwangerschap kunnen het kindsgewicht

geen goede indicatie van de proportie vet in het kinderlichaam.

gunstig beïnvloeden. Arts en orthopedagoog Carianne l’Abée

De BMI kan daarom leiden tot onder/overdiagnose van obesitas. L’Abée

concludeert dit naar aanleiding van het GECKO onderzoek (Groningen

zocht naar alternatieven om bij jonge kinderen overgewicht te meten.

Expert Center for Kids with Obesity), waarop zij promoveerde. Dit is

Bio-electrical impedance vector analysis (BIVA) brengt de verhoudingen

een cohortonderzoek dat 3.000 Drentse kinderen vanaf de geboorte

beter in beeld. Met deze methode worden nu referentiewaarden

tot de volwassen leeftijd volgt, om te zien wie van hen overgewicht

ontwikkeld voor jonge kinderen. L’Abée hoopt dat de bevindingen van

ontwikkelt en wie niet. Als vrouwen te zwaar zijn voor de zwangerschap

haar onderzoek worden meegenomen bij de ontwikkeling van nieuwe

of tijdens de zwangerschap meer dan veertien kilo in gewicht aankomen,

groeicurves door consultatiebureaus. In het GECKO- onderzoek

baren zij vaker baby’s met een gemiddeld hoog geboortegewicht. Een

wogen de baby’s gemiddeld 3.564 gram bij de geboorte, zo’n honderd

hoog geboortegewicht kan leiden tot overgewicht op latere leeftijd.

gram meer dan tien jaar geleden. Doordat groeicurves steeds op het

L’Abée stelt naar aanleiding hiervan dat voorlichting over gewicht en

gemiddelde geboortegewicht worden gebaseerd, wordt een hoger

gewichtstoename deel zouden moeten uitmaken van preconceptiezorg-

gewicht de norm. Kinderen met overgewicht zouden volgens L’Abée

en prenatale programma’s. L’Abée ontdekte ook dat voldoende beweging

daardoor minder snel te herkennen zijn.

en slaap voor baby’s in het eerste jaar overgewicht kan voorkomen. Roken tijdens de zwangerschap kan na de geboorte een groeispurt bij de baby veroorzaken, wat ook voor obesitas predisponeert. Ouders zouden er volgens haar in toekomstige preventieprogramma’s op gewezen

30


kennispoort-verloskunde.nl Gecko

Obesitas en reproductieve gezondheid Severe Obesity in Young Women and Reproductive Health: The Danish national Birth Cohort. Nohr EA et al. PLoS ONE 2009;4(12):e8444. doi:10.1371/journal.pone.0008444 Momenteel is er weinig bekend over het verband tussen ernstige

pre-eclampsie, en andere zwangerschapscomplicaties gerelateerd aan

obesitas bij vrouwen en hun reproductieve gezondheid. In dit

hypertensie vaker voorkwamen bij ernstig obese zwangeren. Verder

prospectieve cohortonderzoek werd met gegevens uit een Deens

nam de kans op hypertensieve complicaties, kunstverlossing en sectio

nationaal geboortecohort (1996-2002) een verband aangetoond

toe met de ernst van de obesitas. De ernstig obese groep liep ook een

tussen de mate van obesitas en maternale en foetale uitkomsten.

groter risico op vroeggeboorte en serotiniteit. De borstvoeding slaagde

De onderzoekers selecteerden eerst 2.451 ernstig obese vrouwen

minder vaak en de laagste categorie van obese vrouwen (32,6
(gemiddeld BMI 36,9). Daarna vergeleken de onderzoekers deze

had een grotere kans op gewichtretentie 1,5 jaar postpartum.

vrouwen met 2.450 willekeurig geselecteerde vrouwen uit de

Kinderen van ernstig obese vrouwen hadden minder kans op laag

overgebleven personen in het geboortecohort (gemiddeld BMI 23,1).

geboortegewicht, meer kans op hoog geboortegewicht, en rond hun

Gegevens over lengte en gewicht vóór de zwangerschap waren door

eerste verjaardag meer kans op obesitas. Hoewel niet geconcludeerd

de vrouwen zelf gerapporteerd en zwangerschapuitkomsten kwamen

kan worden dat ernstige obesitas de beschreven complicaties rond

uit het cliëntdossier. Uit het onderzoek bleek dat verminderde

zwangerschap en geboorte veroorzaakt, kunnen de resultaten mogelijk

vruchtbaarheid, urineweginfectie, zwangerschapsdiabetes,

wel steun bieden bij het bepalen van beleid op individueel niveau.

De zwangerschap als leermoment Pregnancy a “teachable moment” for weight control and obesity prevention. Phelan S. AM J Obstet Gynecol 2010;202:135.e1-8 Zwangerschap is een goed leermoment , ofwel teachable moment, stelt

aankomen tijdens de zwangerschap, volgens de richtlijnen van het Institute

kinesioloog Suzanne Phelan van de California Polytechnic State University

Of Medicine (zie tabel). Dit hangt sterk samen met gedragspatronen. Vrouwen

(VS). Een teachable moment is een verandering in het leven of de gezondheid,

die teveel eten tijdens de zwangerschap worden bijvoorbeeld 2.4 keer zo vaak

die mensen motiveert om risicoverlagend gedrag te gaan vertonen.

te zwaar en vrouwen die minder bewegen 1.7 keer zo vaak. Ook een voorkeur

Phelan beschrijft de karakteristieken van het leermoment, aan de hand

voor ongezond voedsel werkt overgewicht in de hand. Deze gedragsfactoren

van onderzoek van McBride, die het verband tussen zwangerschap en

zijn te beïnvloeden met voorlichting, coaching, monitoring en beweging. Een

rookgedrag onderzocht ( 2003). Het zou een moment zijn dat wordt

interventie waarbij alleen dieetvoorschriften worden gegeven is niet effectief,

gekarakteriseerd door een verhoogde perceptie van persoonlijke risico’s

zo blijkt uit deze review. Er is nog meer onderzoek nodig om de effecten van

en kansen, gestuurd door sterke emotionele of affectieve reacties, gepaard

deze interventies of het gewicht na de zwangerschap te meten.

gaande met een herdefiniëring van het zelfbeeld of de sociale rol. Tijdens de zwangerschap wordt de vrouw met persoonlijke risico’s geconfronteerd, die te maken hebben met haar eigen gezondheid en die van haar baby. Zwangerschap legt de nadruk op de waarde van gezond eten en beweging. Vrouwen zijn eerder bezorgd over het welzijn van hun baby. Hun sociale

IOM-aanbevelingen voor gewichtstoename bij zwangere vrouwen (2009) BMI-categorie (kg/m2)

Aabevolen totale gewichtstoename (kg)

< 18.5 18.5-24.9 25.0-29.9 >30.0

12.5-18 11.5-16 7-11.5 5-9

rol verandert, doordat zij groeien in hun moederrol. Hulpverleners kunnen gebruik maken van dit ‘teachable moment’ door vrouwen te helpen bij het stoppen met roken, alcoholgebruik en om op gewicht te blijven. Amerikaans onderzoek wijst uit dat 37% procent van de vrouwen met een normaal gewicht en 64% van de vrouwen die al overgewicht hebben teveel

‘Wondernaalden’ Acupuncture for depression during pregnancy: a randomized controlled trial. Manber R et al. ObstetGynecol 2010;115(3):511-520 Ernstige depressie tijdens de zwangerschap kan schadelijke gevolgen hebben

Vrouwen die acupunctuur kregen specifiek voor depressie vertoonden een

voor moeder, baby en families. Het komt net zo vaak voor als postnatale

significant grotere daling in ernst van symptomen (P<05 volgens de Hamilton

depressie, maar er zijn veel minder studies naar gedaan. In Amerika is

Rating Scale for Depression) en een significant grotere ‘response rate’ (63%)

gedurende 2003-2008 een gerandomiseerd en gecontroleerd onderzoek

in vergelijking met de controles samen (44,3%) of de controle acupunctuur

uitgevoerd onder ernstig depressieve vrouwen die tussen twaalf en dertig

alleen (37,5%). Deze uitkomstmaten verschilden niet significant tussen

weken zwanger waren en minimaal achttien jaar. Vrouwen werden uitgesloten

de twee controlebehandelingen. Ook was er geen verschil in vóórkomen

van deelname als ze aanvullende mentale en/of medische problemen

van remissie tussen de drie behandelingen. De acupunctuurbehandeling

hadden. Totaal werden 150 zwangeren verdeeld over drie behandelingen:

specifiek voor depressie had iets meer bijwerkingen, maar dat leidde niet tot

acupunctuur specifiek voor depressie of één van de twee controles, namelijk

een deelnamestop bij de vrouwen. De studie heeft dus aangetoond dat deze

controle acupunctuur of massage. De vrouwen kregen twaalf behandelingen

acupunctuurbehandeling een gedegen behandelingsoptie is voor depressie

verdeeld over acht weken.

tijdens de zwangerschap.

31

Mozart laat te vroeg geboren baby’s groeien

ook de neonatale zorg vergelijkbaar tussen alle achterstandsgebieden, wat

Effect of music by Mozart on energy expenditure in growing

Geen nut antistollingsmiddelen na onbegrepen miskramen

preterm infants. Lubetzky R et al. Pediatrics 2010;125:e24-e28 Eerdere studies hebben aangetoond dat muziek stress kan verminderen,

werd gemeten aan de hand van ziekenhuis opnameduur, longventilatie en ademhalingsondersteuning.

zelfs in vroeggeborenen. Door muziek verlaagde de hartslag, verminderde

Aspirin plus heparin or aspirin alone in Women with recurrent

cortisol in speeksel en stressgedrag, verhoogde de zuurstofverzadiging

miscarriage. Kaandorp SP et al. NEJM, doi:10.1056/NEJMoa1000641

en niet-voedinggerelateerde zuigfrequentie, en verhoogde de gewichtstoename. Dit alles leidde tot een kortere ziekenhuisopname. Het

Het was bekend dat aspirine en laag-moleculair-gewicht heparine

mechanisme waardoor muziek leidt tot gewichtstoename is niet bekend,

de kans op een levend geboren kind vergroten bij zwangeren met

maar zou te maken kunnen hebben met een verhoogde metabole

het ‘antifosfolipidensyndroom’ (een zeldzame stollingsstoornis).

efficiëntie. Daarom heeft de NICU van een Israëlisch ziekenhuis een studie

Onderzoekers van het ALIFE-onderzoek (Anticoagulants for LIving

opgezet naar het effect van muziek van Mozart op het energieverbruik

FEtuses) wilden weten of deze antistollingsmiddelen ook werken bij

in rust in gezonde vroeggeborenen. Het was een gerandomiseerde

zwangeren met onverklaarbare herhaalde miskramen. De studie van

prospectieve klinische studie onder achttien baby´s, met een cross-over

het Verloskundig Consortium werd gecoördineerd door het AMC

opzet. Elke baby werd onderzocht op twee opeenvolgende dagen rond

en LUMC. In totaal zijn 364 vrouwen onderzocht die tenminste

het middaguur en even lang na de laatste voeding. De muziek werd tien

twee onverklaarde miskramen achter de rug hadden en <6 weken

minuten voor het begin van de metabole meting aangezet en bleef aan

zwanger waren (n=299) of die intentie hadden. Ze werden door het

totdat het energieverbruik in rust gedurende dertig minuten was gemeten.

lot onderverdeeld in drie groepen: een groep die geen behandeling

Dit werd gemeten door middel van indirecte calorimetrie, op basis van

kreeg, één die aspirine kreeg en één die zowel aspirine als heparine

zuurstofverbruik en koolstofproductie. De muziek van Mozart leidde tot een

kreeg. Het gebruik van aspirine met heparine of van uitsluitend aspirine

significant verminderd energieverbruik in rust van 10-13%, wat al na tien tot

verbetert de kansen niet: bij de combinatie-therapie beviel 54,5%

dertig minuten muziek luisteren werd bereikt. Helaas verdween het effect als

van de vrouwen van een levendgeboren kind, 50,8% in de aspirine-

de muziek werd uitgezet. En het is nog steeds niet duidelijk of verminderd

groep en 5% bij de placebogroep. Wel hadden veel vrouwen last van

energieverbruik in rust automatisch leidt tot verbeterde groei. Daarnaast

bijwerkingen: hinderlijk waren vooral de blauwe plekken en huidreacties

is een beperking van de studie dat energieverbruik in rust is slechts een

op de plaats van heparine-injecties. Alle reden om de behandeling met

onderdeel is van het totale energieverbruik.

deze antstollingsmiddelen af te raden, constateren de onderzoekers. De studie naar onbegrepen herhaalde miskramen gaat voort. Samen

Extreem vroeggeborenen hebben gelijke kansen

met acht Britse ziekenhuizen bereidt het AMC momenteel nieuwe

Socioeconomic inequalities in survival and provision of neonatal care:

voorlichting blijft voorlopig de beste behandeling, in het bijzonder over

population based study of very preterm infants. Smith LK et al. BMJ

de kans op een zwangerschap die wél goed afloopt. Want die kans

2009;339:b4702-7

is een stuk groter dan veel van de betrokken vrouwen denken: het

studies voor. De hoofdonderzoekers van de ALIFE-studie, AMCgynaecoloog Mariëtte Goddijn en LUMC-internist Saskia Middeldorp, waarschuwen voor overspannen verwachtingen. Goddijn: ‘Goede

overgrote deel bevalt vroeg of laat alsnog van een gezond kind.’ Vroeggeboorte is een groot en toenemend probleem in ontwikkelde landen en is tevens de grootste oorzaak voor babysterfte in deze landen. Er zijn grote sociaal-economische verschillen in de incidentie van spontane vroeggeboorte.

kennispoort-verloskunde.nl alife

Echter, er is weinig bekend over hoe de overlevingskansen van extreem vroeggeborenen gerelateerd zijn aan achtergesteldheid. In een deel van Engeland heeft een prospectieve cohortstudie plaatsgevonden van 1998 tot 2007 onder alle levende extreem vroeggeborenen (voor 33 weken). Hiervoor zijn gegevens gecombineerd uit verschillende databestanden. De Engelse ‘index of multiple deprivation’ uit 2004 werd gebruikt voor de bepaling van de mate van achtergesteldheid, op basis van

Colofon: Kennispoort Verloskunde is een initiatief van de Samenwerkende

postcode (indeling in vijf groepen). De incidentie van extreme vroeggeboorte

Opleidingen Verloskunde (SOV). Deze maandelijkse nieuwsbrief verschijnt ook

was 13,8 per 1.000 geboortes en was in de meest achtergestelde gebieden

als emailversie. Aanmelden kan gratis op www.kennispoort-verloskunde.nl, het grootste kennisplatform voor Nederlands verloskundig onderzoek.

bijna tweemaal zo hoog als in de minst achtergestelde gebieden. Daardoor was ook de sterfte door vroeggeboorte per 1.000 geboortes bijna tweemaal zo hoog in de meest achterstelde gebieden. Echter, de sterfte per 1.000 extreem vroeggeboortes varieerde nauwelijks tussen de vijf gebieden met

Postbus 2040 3000 CA ROTTERDAM e-mail: [email protected] telefoon: 020 - 635 30 99

verschillende mate van achtergesteldheid. Dus, de mate van morbiditeit en sterfte was groter bij babies van vrouwen uit achtergestelde gebieden als

Hoofdredactie: Paul Heere (Limetree Business Refreshment)

gevolg van de hogere incidentie van extreem vroeggeboorte. Maar als je alleen naar extreem vroeggeborenen kijkt, dan waren de overlevingskansen gelijk tussen alle niveaus van achtergesteldheid. Voor de overlevende baby’s was

Redactieraad: Elies de Geus (AVAG), Judith Manniën (AVAG/EMGO), Irene Korstjens (AVM), Stans Verschuren (VAR), Bernadette Kroon (AVAG), Brigitte Tebbe (KNOV).

32


ONDERWIJS

Samenwerking en communicatie Studiedag Klinisch Verloskundigen Marjolein Mensink

Lange tijd hadden tweedelijns verloskundigen het gevoel dat de KNOV er niet echt voor hen was. Dat nu nog beweren zou onterecht zijn, zeker de laatste jaren is de organisatie ook op het gebied van de tweedelijn meer en meer actief. Recente ontwikkelingen zijn het ontstaan van de ‘werkgroep klinisch verloskundige’ en de uitbreiding van de waarneemsite, die nu ook bruikbaar is voor vacatures in de ziekenhuizen. Daarnaast is de studiedag een duidelijk signaal dat de KNOV groot belang hecht aan de klinisch werkende verloskundigen. Derde studiedag Op vrijdag 26 maart jl. vond de derde ‘Studiedag Klinisch

in het ochtendprogramma, vulden elkaar mooi aan, waarbij de nadruk lag op samenwerking. Zoals u weet is ‘samenwerking’ op dit moment erg actueel, niet alleen op de studiedag kwam het ter sprake, maar het is ook het onderwerp van gesprek bij de regionale themabijeenkomsten door het land in maart en april. Bovendien hebben wij allen dagelijks op allerlei vlakken met dit onderwerp te maken op de werkvloer. Samenwerking met disciplines binnen, maar ook buiten de kliniek.

Take home message van Juliet Droog:

‘We moeten de lol in de gaten houden van het samen goede zorg leveren.’

Verloskundigen’ plaats. Het enthousiasme na de voorgaande studiedagen heeft kennelijk aanstekelijk gewerkt

Juliet Droog, hoofd verloskunde in het LUMC, beschrijft

want er waren 170 klinisch actieve verloskundigen.

de relatie van verloskundigen en gynaecologen als ‘the

Kijkend naar het totaal aantal klinisch verloskundigen in

story of a wild relationship’. Op luchtige wijze vergelijkt

ons land (n=573), is dat dus bijna 30%. Dagvoorzitter

ze de veranderingen als een proces van ‘dating-mating-

Greta Rijninks, klinisch verloskundige en bestuurslid KNOV:

creating’. De laatste tien tot twintig jaar hebben we vooral

“Een opkomst van 30% is veel, zeker als je bedenkt dat

‘gedated’. Gynaecologen en (klinisch) verloskundigen

een deel van onze collega’s aan het werk is vandaag en

moesten elkaar leren kennen en dat was spannend. Het

een ander deel ligt te slapen na de nachtdienst”.

onderzoeken van ieders positie leidde soms tot botsingen. We moeten echter voorop blijven stellen dat het niet zou

Take home message van Greta Rijninks:

‘Aan de slag!’

moeten gaan om onze ‘relaties’, maar om goede verloskundige zorg voor elke vrouw. Om naar Ank de Jonge te verwijzen tijdens het symposium ‘De Nederlandse verloskunde in internationaal perspectief’, van twee weken

Alle sprekers van de dag werden uitgebreid geïntrodu-

eerder: ‘Vrouwen verdienen meer dan ruziënde beroeps-

ceerd. Lange en indrukwekkende loopbanen werden

groepen!’

beschreven. De motivatie hiervoor gaf Greta Rijninks:

Inmiddels zijn we volgens Juliët toe aan een meer

“We moeten af van het ‘grijze muis’ beeld en onszelf

volwassen relatie, tijd voor ‘mating’ dus. Hiermee zijn de

‘body’ geven. We moeten onze stem laten horen. Niet

KNOV en NVOG actief bezig. Drie basisprincipes worden

alleen ieder voor zich, maar ook gezamenlijk als KNOV.”

uitgewerkt: de positie van klinisch verloskundigen, de

Mogen, en misschien zelfs moeten werken aan ons

juridische context en het domein waarbinnen de tweede-

imago en dat is nou juist voor veel verloskundigen een

lijner werkzaam is, dus het niveau en de competenties. In

uitdaging.

de toekomst krijgen we wellicht de kans voor ‘creating’, het als team verder denken in samenwerking met de

Samenwerking

zwangere.

De presentaties van de verschillende sprekers, met name

Communicatie Marjolein Mensink is klinisch verloskundige en journalist in

Effectieve communicatie is uitermate belangrijk om tot

opleiding

samenwerking te komen en bevordert de kwaliteit van TvV mei 2010 • KNOV

33

ONDERWIJS zorg, aldus gynaecoloog en docent Nicole Steemers.

tweedelijn enerzijds en de financiële en organisatorische

‘Het is de sleutel tot succes van een team. Individuele

consequenties van 24/7 aanwezigheid van specialisten

kwaliteiten komen zo ook goed naar voren’. Net als

anderzijds. Bovendien is er nog een ander spanningsveld.

Juliët Droog benadrukt zij bovendien dat het niet gaat om wie gelijk heeft. De patiënt centraal, dat is het belangrijkst. Bij ernstige morbiditeit en mortaliteit is in

Take home message van Jos Becker Hoff:

70% van de gevallen sprake van slechte communicatie.

‘Wees je bewust van je kracht en je beperkingen.’

Take home message van Marianne Amelink:

‘Het is belangrijk om de positie van de (klinisch) verloskundige te versterken en de samenwerking te verbeteren.’

Jos Becker Hoff: “Ik zie dat we proberen terug te keren naar de eerstelijns ideologie van terughoudendheid met medisch te snel en te zwaar interveniëren. Tegelijkertijd is het idee van de stuurgroep om niet te terughoudend en juist vooruitstrevend te zijn ten aanzien van het gebruik van technologische middelen.” De KNOV directeur benadrukt: “De hoogste opleiding en de nieuwste hightech middelen

Reden te meer dus, om hier aandacht en tijd aan te

staan niet altijd gelijk aan de beste kwaliteit.” De discussie

besteden. Het invoeren of handhaven van gestructureerd

over de verschillende maatregelen is aangezwengeld en

overleg is zinvol. Als het slecht gaat zeker, maar ook

zowel KNOV als NVOG zijn hierin actieve partijen. Door

dingen die goed gegaan zijn het waard om benoemd

de val van het kabinet zit er helaas een vertraging in de

en geëvalueerd te worden. Een goed model om

ontwikkelingen.

communicatie tussen clinici te verbeteren en structureren is volgens Steemers de ‘SBAR-methode’. SBAR, waarin de

Ontwikkelingen

letters staan voor ‘Situation, Background, Assessment,

Inspecteur perinatale zorg Marianne Amelink-Verburg

Recommendation’ (Situatie, Achtergrond, Beoordeling,

illustreert de veranderde rol van de klinisch verloskundige.

Aanbeveling), is een heldere en in principe makkelijk

Van rechterhand of ‘hulpje’ van de gynaecoloog is deze rol

toepasbare methode. Bij een overleg met bijvoorbeeld

naar ‘spin in het web’ positie gegaan. De verloskundige

de dienstdoende gynaecoloog begin je te vertellen wie

staat op de werkvloer in het midden tussen gynaecologen,

je bent, je functie, en waarom je belt of wilt overleggen

arts-assistenten, verpleegkundigen, kraamverzorgsters en

(situatie). Vervolgens licht je de achtergrond van de

de eerstelijns collega’s. Helaas kan deze spin in het web

patiënt toe: graviditeit, zwangerschapsduur, medische

positie soms ook aanvoelen als een ‘sandwich-positie’,

indicatie, en de klachten of symptomen. Dan kom je bij

de tweedelijner klem tussen eerstelijn en gynaecoloog.

de bevindingen van het onderzoek dat verricht is, bij-

Communicatie en samenwerking zijn ook hier weer de

voorbeeld een afwijkend CTG, hypertensie, albumurine

sleutelwoorden.

enzovoort. Je sluit af met wat jij denkt dat nodig is (aanbeveling): Ik stel epiduraal analgesie voor of mijns inziens moet deze patiënt worden opgenomen of ik wil graag dat u komt en de patiënt ziet. Het werken met SBAR leidt tot kritisch denken, eigen

Take home message van Nicole Steemers:

‘Blijf in gesprek met elkaar.’

analyse, meer werktevredenheid en minder fouten. Alle betrokkenen komen op dezelfde golflengte door

Op organisatorisch vlak zijn nog verschillende open

de structuur die de methode biedt.

gebieden. Het domein en beroepsprofiel van de klinisch verloskundige ligt bijvoorbeeld nog niet officieel vast,

Spanningsveld

er is nog geen BIG-specialistenregister voor tweedelijners

KNOV directeur Jos Becker Hoff brengt het onderwerp

en de eindtermen van de klinische opleiding zijn nog niet

samenwerking naar voren in verband met het rapport

definitief geformuleerd. Taken genoeg dus, maar er

van de Stuurgroep Zwangerschap en Geboorte. De maat-

wordt hard gewerkt op alle fronten.

regelen die genoemd worden in het rapport, waaronder

34

de ‘24/7 aanwezigheid’ en ‘<15 minuten beschikbaar-

Ook op het gebied van onderzoek wordt stevig aan de

heid’ vragen om een zoektocht naar mogelijke oplossin-

weg getimmerd. Tijdens het middagprogramma werd

gen binnen organisaties. Er is een spanningsveld tussen

ingegaan op lopend verloskundig onderzoek. De onder-

het behoud van de huidige structuur met eerste- en

zoeksactiviteiten in ons land zijn pas de laatste jaren


ONDERWIJS

Mastersymposium Midwifery Research 2010

sterk toegenomen en in die jaren zijn al verschillende successen behaald. In relatief korte tijd zijn er veel studies verricht en daarbij was er internationale bekendheid en erkenning. Het ‘Verloskundig consortium’ is actief door het hele land, alle academische ziekenhuizen en meer dan zestig perifere ziekenhuizenwerken werken hierin samen. Voorbeelden van lopende studies zijn die naar het beleid van inleiden bij prematuur gebroken vliezen (PPROMEXIL), bij hypertensie of preëclampsie tussen 34 en 37 weken (HYPITAT 2) en welke manier van inleiden

Brigitte Tebbe

(Prostaglandinegel of balloncatheter) betere uitkomsten geeft (PROBAAT). Ook is er een flink aantal nieuwe onder-

Het Mastersymposium 2010 was meer dan een jaarlijks terugkerende dag waarop recent wetenschappelijk onderzoek van nieuwe Masters of Science Verloskunde werd gepresenteerd. Het was nadenken en discussiëren op niveau. Het was opnieuw stilstaan bij het belang van de academisering van verloskundigen. Het was de uitreiking van de aanmoedigingsprijs aan een pas afgestudeerde Master of Science Verloskunde: de Bertie Huidekoper penning. En er werd waardig afscheid genomen van Marian van Huis, ‘Grande Dame’ van de verloskunde.

zoeken op komst. In het kader van profilering van onze beroepsgroep is dit een uiterst belangrijk ontwikkeling. ■

“Niet aan rang of stand, maar voor de goede zaak”. Zo droeg Marian van Huis veertig jaar lang met succes en plezier bij aan de professionalisering en academisering van de verloskundige beroepsgroep. Zij was achtereen-

Marijke Broeksma, MSc Verloskunde:

57% van de niet-kaukasische zwangeren heeft een vit. D-deficiëntie in de zwangerschap

Marian van Huis met haar ‘Kroon op haar werk’, geflankeerd links door Esteriek de Miranda, hoofd van de Verloskundige Masteropleiding UvA/AMC, en rechts:

volgens hoofd van de afdeling Verloskunde in het AMC,

Diny Kolkman, hoofdverloskundige AMC

voorzitter van de KNOV, hoofd van de Masteropleiding Verloskunde en is nu nog bestuurslid (treasurer) van de International Confederation of Midwives (ICM). Zij stond mede aan de wieg van de Master of Science opleiding Verloskunde. Het Mastersymposium 2010 was daarom het moment bij uitstek om stil te staan bij het feit dat zij

© Carien van Leeuwen

het stokje aan haar opvolgers doorgeeft.

Powerhouse In haar openingswoord stond Esteriek de Miranda, hoofd van de Masteropleiding, stil bij de recente NVAO accrediBrigitte Tebbe is verloskundige en lid van de redactie


35

ONDERWIJS tatie en de redenen waarom de Masteropleiding Verlos

we moeten ons verantwoorden als we iets nalaten. Dat

kunde destijds werd opgericht: verbetering van de

kan alleen maar als je gewapend bent met een goede

kwaliteit van verloskundige zorg en versterking van de

hoeveelheid medische kennis en kan laten zien waarom

verloskundige keten. Die aanleiding is nog steeds actueel.

iets verantwoord nagelaten kan worden. (…)

Hoogleraar Eerstelijns Verloskunde en Ketenzorg Simone

Academisering is een van de belangrijkste impulsen waar-

Buitendijk nam daarna het woord met een humoristisch

mee je je plaats in de verloskunde kunt verantwoorden.

beeldverslag over haar speurtocht naar informatie over Marianne van Huis op het internet: “Toen ik begon te googlelen trof ik alleen maar een heel klein fotootje van haar aan. Dat was het niet helemaal.(…) Maar al heel snel kwam ik op de associatie met het woord Powerhouse. Want Marian is een krachtige figuur die ontzettend veel heeft betekend voor de Nederlandse verloskunde.(…) Net als Hillary Clinton blond en slim, in staat om haar mannetje te staan in een mannenwereld.(…) Ze laat een erfenis achter die staat als een kasteel”.

Joke Brandenbarg, MSc Verloskunde:

Van alle depressieve zwangere vrouwen heeft de helft Vit. D-deficiëntie of -insufficiëntie.

Nelleke Agterhof, MSc Verloskunde:

De KNOV standaard NVO blijkt wel grote bekendheid, maar geen groot draagvlak te hebben onder de verloskundige praktijken in dit onderzoek. De praktijken die de standaard NVO wel of niet volgen verschillen niet in hun percentage verwijzingen voor NVO. Als HBO-ers zijn verloskundigen op voldoende niveau,

Volgens Buitendijk bestaat die nalatenschap uit een eigen

maar academisering is wel nodig ook om een goede

onderzoeksagenda, een eigen onderzoeksnetwerk en een

gesprekspartner te kunnen zijn voor de andere academisch

voor de wetenschap steeds zichtbaar wordende Neder-

opgeleiden in de verloskundige keten: (…) Onverstoorbare

landse beroepsgroep van verloskundigen. Er zal in de nabije

katten die zich niet in het nauw laten brengen.”

toekomst geïnvesteerd worden in onderzoek op terreinen van preventie, public health, preconceptiezorg, pijnbestrij-

Dat verloskundigen een academisch niveau ruimschoots

ding in de eerstelijn, spoedzorg, tweedelijns verloskundige

aankunnen, werd de hele symposiumdag door geïllustreerd

zorg, zorg voor allochtone vrouwen en last but nut least

met de resultaten van actueel onderzoek door een tiental

de risicoselectie door de eerstelijn. Buitendijk zegt, met

masters en alumni van de opleiding. Verrassende en

nadruk, dat de ervaringen van vrouwen voortaan mee-

boeiende resultaten, soms elkaar doorkruisend, wat dan

genomen moeten worden in dat onderzoek: “Dat wordt

weer leidde tot discussie, maar meestal tot nieuwe

nu nog veel te weinig gedaan.”

inzichten. De presentaties van de nieuwe masters bestreken

“Het Huis van de Verloskunde van de Toekomst” heeft

het hele verloskundig spectrum van screening voor

evidence based fundamenten, is veilig, biedt aandacht en

diabetes of vroeggeboorte, tot het voorkomen van vita-

warmte, is eigen en geen kopie van de interventionistische

mine D deficiënties in relatie tot depressie, implementatie

benadering van de tweedelijn en kan de tand des tijds

onderzoek van de KNOV-standaard NVO, overdrachten

doorstaan”, aldus de hoogleraar. Wat nog moet uit-

naar de tweedelijn vanwege obesitas, pijncognities bij

kristalliseren is de transformatie van de verloskundige

laagrisico zwangeren en tenslotte de onderbouwing van

in een ‘stuwende kracht’ en ‘sturende partner in de

contra-indicaties bij uitwendige versie (zie de kaders in

ketenzorg’.

dit artikel). De abstracts van de presentaties zijn te vinden op de website van de MSc opleiding Verloskunde:

Verloskunde: kat in het nauw?

www.amc.nl/masterverloskunde

Gedurende de dag wordt meermalen gerefereerd aan het

36

belang van academisering van en onderzoek door verlos-

Petra Kuiper krijgt Huidekoper onderzoeksprijs

kundigen. Zo maakt middagvoorzitter Joris van der Post

Speciale aandacht ging uit naar het onderzoek dat werd

- met een knipoog naar de kattenliefde van Marian van

bekroond met de Huidekoper onderzoeksprijs, aangeboden

Huis - de volgende vergelijking. “In het buitenland geldt:

door de Stichting Frederik Ruys. Dit jaar kreeg Petra Kuiper

liever een onbewezen interventie dan niets doen.

de penning en oorkonde. Zij voltooide dit voorjaar haar

Nederland moet zich nu vergelijken met het buitenland:

masterstudie. Haar onderzoek kreeg de prijs onder andere


ONDERWIJS vanwege het hoge niveau van de statistische analyses en

kundige taken in 1978, via de transformatie van de

het beantwoorden van een van de belangrijke onderzoeks-

Kloostermanlijst naar VIL in ’87, langs de eerste schreden

vragen rondom zwangerschapsdiabetes. Een problematiek

op het wetenschappelijk pad met de WOS-cursus in de

die volgens jurylid en oud-hoogleraar Verloskunde en

jaren negentig tot de Master of Science Verloskunde in 2002 en tenslotte de accreditatie door de NVAO van de opleiding in het afgelopen jaar.

© Carien van Leeuwen

Aline Guijt, MSc Verloskunde:

Er is geen internationale consensus over contra-indicaties voor externe versie en bijna driekwart van de geïdentificeerde contra-indicaties is niet evidence-based Marian van Huis heeft in belangrijke mate bijgedragen aan de professionele ontwikkeling binnen de verloskundige beroepsgroep, als verloskundige en in al haar

Gynaecologie Otto Bleker,”de wetenschap al veertig jaar

bestuursfuncties. Tijdens dit symposium krijgt het publiek

bezighoudt”. Kuiper voerde statistische bewerkingen uit

een inkijkje in de persoonlijke kwaliteiten die deze voor-

op een grote dataset, om er achter te komen of een

trekkersrol mogelijk maakten. Louise Gunning, hoog-

predictiemodel, aangevuld met een random glucosetest,

leraar Sociale Geneeskunde en voorzitter van de Raad

een goede screeningstest is voor diabetes mellitus in de

van Bestuur van het AMC, typeert haar als “de Grande

zwangerschap. Dat blijkt dus niet zo te zijn; een predictie-

Dame van de verloskunde”. Zij schetst in een video-

model, gebaseerd op patiëntkarakteristieken, verbetert er

boodschap: ”Marian is vasthoudend. Zij doet niet aan

niet door. Er zijn twintig random testen nodig om één

rang en stand, wel aan de goede zaak. Met open oog

OGTT te vermijden. Het maakt de screening onnodig

naar samenwerking, ook internationaal. (…) Bij Marian

ingewikkeld en duur, aldus Kuiper.

was het veel, ver, en niet met de minsten. (…) Het was niet knielen, maar op de kansel. Marian is een groot voorstander van samenwerking, met een onwaarschijnlijk

Loes Moll, MSc Verloskunde:

Tijdens de bevalling bestaat er geen verhoogde kans op overdracht naar de tweedelijn door obesitas of overgewicht

Kroon op het werk

groot aantal contacten.”

Irena Veringa, MSc Verloskunde:

De vraag om pijnbehandeling wordt bepaald door pijncognities; pijnintensiteit lijkt geen rol te spelen

Na dit feestelijk moment maakten de bezoekers van het symposium een beknopte tijdreis door de verloskunde

Namens het AMC en de MSC opleiding Verloskunde

van de afgelopen veertig jaar, aan de hand van de

ontving Marian als dank voor al haar inzet een beeld

presentatie van Diny Kolkman, het huidige hoofd van de

gemaakt door hoogleraar Frank Willem Jansen, die zijn

afdeling Verloskunde van het AMC. Van Wilhelmina

expertise op het vak van minimale invasieve chirurgie in

Gasthuis naar AMC, van professor Kloosterman via de

de gynaecologie in zijn vrije tijd combineert met het vak

professoren Treffers, Bleker tot Van der Post, van veel

van beeldhouwer. Een letterlijke kroon op het werk! ■

bevallingen door verloskundigen naar minder (van 46% in 1993 naar 34% in 2008), van uitbreiding van verlosTvV mei 2010 • KNOV

37

Het Medisch Centrum Alkmaar (MCA) is een groot algemeen ziekenhuis en lid van de vereniging Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen (STZ). Het MCA beschikt over een erkende capaciteit van ruim 900 bedden en heeft 3300 medewerkers. Het MCA en het Gemini Ziekenhuis in Den Helder zijn bestuurlijk gefuseerd. De afdeling Verloskunde maakt deel uit van de zorggroep Gynaecologie, Verloskunde en Voortplantingsgeneeskunde, en bestaat uit drie units. Jaarlijks bevallen ruim 2000 vrouwen in onze verloskamers. Ter versterking van ons team zijn we op zoek naar een:

verloskundige (m/v) 36 uur (parttime is bespreekbaar), max. 3.945,- p.m. (fwg 60) Op de afdeling Verloskunde bied je samen met andere verloskundigen, het verpleegkundig team, specialisten, arts-assistenten en coassistenten zorg aan patiënten voor, tijdens en na de partus. Je loopt zelfstandig visite op de kraamunit, bent verantwoordelijk voor het beoordelen van patiënten en het opstellen van de behandelplannen, en begeleidt zelfstandig zwangeren en partussen. Wij zoeken: een verloskundige die affiniteit heeft met de tweedelijns verloskundige zorg. Ervaring met standaard echoscopisch onderzoek strekt tot aanbeveling. We gaan ervan uit dat je bereid bent de opleiding Master Physician Assistant Klinisch Verloskundige te volgen. Het ligt in de bedoeling om te komen tot een volwaardig team van tweedelijns verloskundigen dat in staat is 24-uurs continuïteit te verzorgen. Belangstelling? Voor nadere informatie over de functie en afdeling kun je contact opnemen met Rein Visscher, afdelingsmanager Verloskunde, tel. 072 - 548 29 40. Je reactie: Stuur je sollicitatie voor 22 mei 2010 naar het Medisch Centrum Alkmaar via het sollicitatieformulier op www.mca.nl. Schriftelijk reageren kan ook (o.v.v. het vacaturenummer 10.061 linksboven in je brief) ter attentie van het P&O Servicecentrum (190). Wij sturen geen ontvangstbevestiging. Er wordt na sluitingsdatum zo spoedig mogelijk contact met je opgenomen.

mca, postbus 501, 1800 am alkmaar, www.mca.nl

ONDERWIJS

Professionele zorg voor borstvoeding: wat komt erbij kijken? Kristel Zeeman

Verloskundige praktijken, die bekwaam zijn in het begeleiden bij borstvoeding, kunnen dit tonen door het WHO/Unicef-certificaat ‘Zorg voor Borstvoeding’ te behalen. Ongeveer 10% van de praktijken in Nederland heeft dit certificaat. Vooral de afgelopen paar jaar stijgt hun aantal sterk, sinds hele kringen het certificeringstraject gezamenlijk doorlopen en afronden. Verloskundigen, die wilden weten wat zo’n traject inhoudt, konden eind maart terecht bij een informatiebijeenkomst van de Stichting ‘Zorg voor Borstvoeding’. Om ervaringen uit te wisselen; knelpunten én oplossingen te bespreken. Te gast was lactatiekundige en verloskundige Monique Franck, die zelf ook werkt in een gecertificeerde praktijk.

werkers van de praktijk en hun cliënten. Tijdens de voorbereiding voor de externe toetsing is het van essentieel belang dat alle neuzen dezelfde kant op staan binnen de praktijk. Je hebt niet genoeg aan één of twee enthousiaste verloskundigen. Iedereen, óók de assistentes, moeten gemotiveerd zijn mee te werken aan een borstvoedingsvriendelijk beleid. Monique Franck gebruikte daarvoor in haar praktijk de DVD ‘Goede zorg werkt’, verkrijgbaar bij ZvB, die laat zien welk effect goede borstvoedingszorg heeft op moeder en kind.

Scholing Volgens vuistregel 2 volgt iedereen scholing voor voldoende kennis en vaardigheden. ZvB schrijft niet een bepaalde cursus voor, maar beoordeelt per praktijk of kring of de gevolgde scholing voldoende is. Er worden cursussen aangeboden voor verloskundigen door STBN

Gemotiveerde mensen

en de expertisecentra van de verloskunde academies.

Het borstvoedingscertificaat wordt toegekend als een

Ook is het mogelijk om zelf scholing te organiseren door

praktijk de tien vuistregels voor het welslagen van borst-

een lactatiekundige aan te trekken. Een leerboek met

voeding goed toepast. Dit wordt getoetst door assessors

docentenhandleiding daarvoor is te verkrijgen bij ZvB.

van de Stichting Zorg voor Borstvoeding (ZvB), die een beoordelingsonderzoek uitvoeren onder alle mede-

Professionele taak De belangrijkste knelpunten die de aanwezige verloskundigen ervoeren, lagen in de vuistregels 3 en 4 (zie kader).


Kristel Zeeman is verloskundige en lid van de redactie


39

ONDERWIJS De WHO en UNICEF ontwikkelden Tien vuist-

Voorlichting geven aan zwangeren vergt een omslag in

regels voor het welslagen van de borstvoe-

de praktijkorganisatie. Het spreekuur moet aangepast

ding. Alle instellingen voor moeder- en kind-

worden om op gezette tijden borstvoeding ter sprake te

zorg dienen er zorg voor te dragen:

kunnen brengen. Daarnaast is het voorlichten zelf niet

1. dat zij een borstvoedingsbeleid op papier

altijd gemakkelijk. Hoe informeer je cliënten zonder voor

hebben, dat standaard bekend wordt

de gevreesde borstvoedingsmaffia te worden versleten?

gemaakt aan alle betrokken medewerkers.

Monique Franck legde uit dat zij haar cliënten veel vertelt

2. dat alle betrokken medewerkers de

over ‘normaal pasgeboren gedrag’ van het kind, gedrag

vaardigheden aanleren, die noodzakelijk

dat gericht is op borstvoeding. Zo laat je zien dat het de

zijn voor het uitvoeren van dat beleid.

meest logische manier van voeden is. Bij iemand die eigen-

3. dat alle zwangere vrouwen worden voor-

lijk liever kunstvoeding wil gaan geven, beroept zij zich

gelicht over de voordelen en de praktijk

altijd op haar professionele taak: “Als verloskundige ben ik

van borstvoeding geven.

verplicht om je te vertellen wat de voordelen zijn van borst-

4. dat moeders binnen een uur na de geboorte

voeding voor de gezondheid van jou als moeder en voor je

van hun kind worden geholpen met borst-

kind”. “Zonder dwingend over te komen kun je cliënten

voeding geven.

wel vragen even te luisteren wat je te vertellen hebt”.

5. dat aan vrouwen wordt uitgelegd hoe ze hun baby moeten aanleggen en hoe zij de

Huid op huid

melkproductie in stand kunnen houden,

Vuistregel 4 schrijft voor dat alle moeders een uur na de

zelfs als de baby van de moeder moet

geboorte geholpen moeten worden met borstvoeding

worden gescheiden.

geven. Heel belangrijk daarbij is een ongestoord huid op

6. dat pasgeborenen geen andere voeding

huid contact. Veel verloskundigen zullen de volgorde van

dan borstvoeding krijgen, noch extra

hun taken postpartum wat moeten aanpassen om hieraan

vocht, tenzij op medische indicatie.

tegemoet te komen. Bijvoorbeeld eerst administratieve

7. dat moeder en kind dag en nacht bij elkaar op een kamer mogen blijven. 8. dat borstvoeding op verzoek wordt nagestreefd.

taken doen en daarna pas onderzoek van de pasgeborene en het hechten. Deze gedragsverandering van de verloskundige wordt dubbel en dwars beloond door de aanblik van een kind dat zelfstandig de borst vindt, alsdus Franck.

9. dat aan pasgeborenen die borstvoeding krijgen geen speen of fopspeen wordt

De kosten voor de externe beoordeling van een

gegeven.

gemiddelde verloskundige praktijk bedragen 1500 euro.

10. dat zij contacten onderhouden met andere

Wanneer u samenwerkt met meerdere praktijken in uw

instellingen en disciplines over de begelei-

buurt, dan betaalt u 933 euro per praktijk.

ding van borstvoeding en dat zij de

Voor meer informatie over het behalen van het certificaat

ouders verwijzen naar borstvoeding-

en alle ondersteunende materialen, kijk op

organisaties.

www.zorgvoorborstvoeding.nl ■

Geslaagd KV Rotterdam vlnr: Arja Jaarsveld, Wilma Meijer en Marjon Kuitert rondden op 12 maart jl. de Masteropleiding Physician Assistant af, gericht op klinisch verloskundigen

40


PRAKTIJK

Een liter Turkse Yoghurt 's Morgens vroeg gaat de telefoon. Het is meneer Ozdemir met de mededeling dat zijn vrouw Gülsen 'iets' heeft verloren op de badkamervloer. Bij doorvragen kan meneer Ozdemir geen beeldender omschrijving vinden dan: "Het is net alsof er een biefstuk uit haar is gevallen." Zoals iedere verloskundige weet moet je altijd gaan kijken wanneer er biefstukken uit mensen vallen. Gülsen en Baykul vormen een jong echtpaar, dat nog bij de moeder van Baykul woont. Gülsen is nu 27 weken in verwachting van haar jongste kindje. Ik ben net klaar met mijn opleiding en vermoed dat het een bloedstolsel is, dat ik zo op de badkamervloer aan ga treffen. Baykul doet open in een wolk van aftershave. Ik ga eerst maar eens kijken bij Gülsen die op bed ligt met de dekens hoog opgetrokken tot aan haar kin en die me met grote ogen aankijkt. Ze spreekt nog helemaal geen Nederlands. Voor haar moet dit allemaal doodeng zijn. Baykul fungeert als tolk. Zijn moeder loopt handenwringend door de gang en prevelt snelle gebeden. Via Baykul kom ik er achter dat Gülsen de hele nacht buikpijn heeft gehad en toen ze vanmorgen ging douchen voelde zo opeens iets uit zich glijden. Er was ook bloed. Ze is gillend de badkamer uitgerend en in bed gesprongen. Baykul heeft een snelle blik geworpen op de 'biefstuk' en toen meteen naar mij gebeld. Gülsen ligt inderdaad helemaal bloot in bed, haar dikke zwarte haar is vochtig. Ik vraag haar of ik haar buik mag voelen en ze knikt, maar wanneer ik de deken van haar af wil duwen houdt ze hem stevig vast. Eerst moet Baykul de kamer uit. Ik strijk haar even eerst over haar haar en zeg de weinige woordjes Turks die ik heb opgestoken door het werken in een grote stad. Zowaar wordt er geglimlacht. Stand fundus is iets boven de navel. Dat is niet goed voor iemand die 27 weken is. Er is minimaal bloedverlies. Ik dek haar weer toe en roep Baykul. "Mag ik in de badkamer kijken?"

© Ton van de Coevering

Dat mag, maar hij gaat mooi niet mee. Veel te eng allemaal. In de schaars verlicht badkamer ligt een biefstukvormige homp op de grond. Ik trek handschoenen aan en pak het voorzichtig op. Als ik het als een pannenkoekje omdraai zie ik minuscule beentjes en een hoofdje. De vliezen zijn nog heel en dit is de eerste keer dat ik een blik werp op een 'in toto'. Dát heb ik wel op school geleerd. Wat ik niet heb geleerd, is wat ik nu moet doen. Toto is een glibberig geheel en ik ben als de dood dat ik hem laat vallen. Ik vraag om een schaaltje en even later komt Baykul aanzetten met een leeg plastic kuipje waar een liter Turkse yoghurt in heeft gezeten. Het is schoon en Toto past er prima in. Moeder Ozdemir werpt er vanuit de gang een blik op en slaakt een harde gil. Ik krijg er kippenvel van. Ik vraag Baykul om met me mee te gaan en samen gaan we weer naar de slaapkamer. Ik doe de deur achter ons dicht en vraag Baykul om ook op bed te komen zitten. Gülsen kijkt angstig naar het yoghurtbakje. "Ik denk dat het goed is voor jullie om hier even naar te kijken." Baykul vertaalt en Gülsen schudt heftig haar hoofd. TvV mei 2010 • KNOV

41

PRAKTIJK "Gülsen, dit is niet iets engs. Dit is jullie kindje. Je bent vanmorgen je kindje verloren. Hij leeft niet meer." Gülsen begint geluidloos te huilen. Volgens mij wist ze dit al wel.

Casus: hiv & beroeps

"Het is niet jouw schuld. Je kunt er niets aan doen. Maar het is goed voor je om naar hem te kijken."

Relinde van der Stouwe en Peter Buisman

Ik zet het bakje tussen hen in. Gülsen gaat voorzichtig rechtop zitten. Zachtjes duw ik tegen de vliezen. Toto ligt in groenig vruchtwater, maar hij is duidelijk herkenbaar als een compleet en mooi ongemacereerd kindje. Ik wijs beentjes aan, armpjes en het hoofdje. Baykul en Gülsen huilen nu allebei. "Voel maar, het is niet eng of gevaarlijk." Zachtjes raakt Gülsen Toto door de vliezen heen met haar vingertoppen aan. Als ze gewend is aan het plakke-

De hoogzwangere Oumou Mbuku zoekt asiel in Nederland. Ze wordt aangemeld bij de verloskundige. Voordat zij voor intake heeft kunnen gaan, komt ze in partu en bevalt. Na de bevalling blijkt Oumou hiv-positief. Hoe gaat de verloskundige om met haar beroepsgeheim als andere hulpverleners mogelijk hiv-besmetting hebben opgelopen?

rige, koude gevoel begint ze voorzichtig te strelen. Zachtjes over zijn hoofdje, de piepkleine armpjes van

Casus

schouder naar beneden. Dan duwt ze tegen de beentjes.

Op een maandag ziet de verpleegkundige van het

"Olan", fluistert ze. Ik zie het ook. Toto is een jongetje.

Gezondheid Centrum Asielzoekers (GCA) de hoog-

Tot mijn verbazing glimlachen Baykul en Gülsen trots

zwangere Afrikaanse Oumou Mbuku op het terrein van

naar elkaar. "We hebben een zoon!"

de Tijdelijke Noodvoorziening Vreemdelingen (TNV)

En zo veranderde Toto in Yousouf, van een hompje vlees

lopen. De verpleegkundige spreekt haar aan; Oumou

op de koude badkamervloer in een mini-mensje,

blijkt zich niet aangemeld te hebben voor medische zorg.

gekoesterd door zijn ouders. Yousouf is later netjes

De verpleegkundige meldt haar alsnog aan bij de verlos-

begraven, gewoon in een heel klein rieten mandje. ■

kundigenpraktijk. De assistente regelt voor de volgende dag een echo, geeft formulieren af voor het prenatale

Nyx

bloedonderzoek en maakt een afspraak voor een intake bij de verloskundige op vrijdag. Op dinsdag vindt inderdaad de echografie plaats. Het bloedonderzoek wordt niet uitgevoerd want Oumou kan het laboratorium niet vinden en keert weer terug naar de TNV. Op woensdagochtend belt de GCA-verpleegkundige dat mevrouw Mbuku sinds die nacht weeën heeft en dat zojuist de vliezen gebroken zijn. Oumou is een multipara maar de hoeveelste bevalling het wordt, is niet duidelijk. Aangezien het hier een ongecontroleerde zwangerschap betreft, besluit de verloskundige haar onmiddellijk door te verwijzen naar de tweedelijn. Zij vraagt de verpleegkundige alvast een ambulance te bellen zodat de vrouw naar het ziekenhuis vervoerd kan worden. Bij aankomst van de verloskundige blijkt Oumou volkomen ontsluiting te hebben. In bijzijn van twee Afrikaanse vrouwen, een GCA-verpleegkundige en twee ambulancebroeders, pakt de verloskundige het kind aan. De verloskundige kan de wond die bij de besneden Oumou is ontstaan in de omstandigheden van de opvang niet goed inspecteren en hechten en besluit alsnog met moeder en kind naar het ziekenhuis te gaan. Daar hecht zij de wond. Omdat Oumou genitale wratten blijkt te hebben, vraagt zij de Relinde van der Stouwe is beleidsmedewerker bij de KNOV en redactielid van dit tijdschrift; Peter Buisman is jurist en teamleider belangenbehartiging.

42


PRAKTIJK

geheim gynaecoloog in consult. Deze vraagt met spoed bloed-

Asielzoekers worden vanuit het centrale aan-

onderzoek aan, waaronder het gebruikelijke prenataal

meldcentrum naar een tijdelijke noodvoorzie-

onderzoek.

ning vreemdelingen (TNV) gebracht waar ze

Wanneer de verloskundige aan het eind van de dag

hun interview met de Immigratie- en

contact zoekt met het ziekenhuis om te horen of

Naturalisatiedienst (IND) afwachten. Na het

mevrouw naar ‘huis’ kan, hoort zij dat er aan de andere

interview gaan zij naar een

kant van de lijn discussie ontstaat. De verpleegkundige

Asielzoekerscentrum (AZC) dat gericht is op

van de verloskamers zegt dat mevrouw Mbuku niet naar

inburgering dan wel terugkeer. In een TNV

huis komt, maar dat zij niet mag zeggen waarom. De

blijven asielzoekers in principe maar een

assistent gynaecoloog die de verloskundige even later

korte tijd. Evenals andere asielzoekers kun-

terugbelt, vertelt dat mevrouw Mbuku hiv-positief is. De

nen ook zij een beroep doen op medische

verloskundige vraagt vervolgens de assistent gynaecoloog

zorg. Verpleegkundigen van het Gezondheid

aan wie zij dit moet vertellen. De assistent geeft haar te

Centrum Asielzoekers (GCA) doen de triage;

kennen dat zij dit aan niemand mag vertellen. Het valt

bij een zwangerschap verwijzen zij de vrouw

onder haar beroepsgeheim.

naar de verloskundige. De verloskundige ziet de vrouw vaak slechts één of twee keer voor-

In hoeverre geldt hier het beroepsgeheim? De verlos-

dat zij haar interview heeft en vervolgens in

kundige vraagt zich af of de mensen die bij de bevalling

een ander AZC wordt ondergebracht. De TNV

aanwezig waren en mogelijk in contact zijn geweest met

is niet ingericht op een bevalling.

het hiv-besmet bloed of vruchtwater, het recht hebben om dit te weten. Natuurlijk moeten zorgverleners zodanig werken alsof elke patiënt hiv heeft, maar zij zou het toch

De verloskundige: “Uiteindelijk is het goed gekomen

wel graag willen weten wanneer ze iemand met hiv

maar ik had het gevoel dat ik mij in allerlei bochten

begeleid had. En als de GCA-verpleegkundige niet op de

moest wringen om het goede te doen. Een volgende

hoogte werd gebracht, wie zou dan voor opvolging van

keer houd ik bij zo'n casus geen rekening met mijn

deze vrouw en haar kind zorgen in het volgende AZC?

beroepsgeheim, maar doe ik wat mij het beste lijkt voor

Later die dag belt de verloskundige, tegen het advies van

de cliënte en mijn collega's”.

de arts-assistent in, toch de ambulancecentrale. En weer een dag later heeft zij Oumou mondeling toestemming

Beschouwing: beroepsgeheim

gevraagd om het ook aan de GCA-verpleegkundige te

Het medisch beroepsgeheim is een recht van de patiënt

vertellen. Dit was geen probleem; mevrouw begreep heel

of cliënt. De cliënt moet er op kunnen vertrouwen dat zij

goed dat zij op de hoogte gebracht moesten worden.

zich tot een hulpverlener kan wenden in de wetenschap dat die geen informatie aan anderen zal doorgeven zonder de toestemming van de cliënt. Het is een onjuiste voorstelling van zaken dat deze verloskundige geen rekening moet houden met haar beroepsgeheim. Ze kan nu eenmaal niet dit recht van haar cliënte naast zich neerleggen. Bij navraag blijkt de verloskundige in deze casus het ook niet zo te bedoelen. Zij wil aangeven dat zij een volgende keer in een vergelijkbare situatie niet op voorhand zal zwijgen, maar die acties zal ondernemen waarmee ze


eenieder op de hoogte kan brengen van de informatie die belangrijk is voor de gezondheid van de cliënte en betrokken zorgverleners. En daar heeft ze helemaal gelijk in. Het medisch beroepsgeheim is in de kern een zwijgplicht. De zwijgplicht houdt in dat de verloskundige zwijgt over TvV mei 2010 • KNOV

43

PRAKTIJK alles wat zij in het kader van de behandeling over een

zijn, dan zal de behandelend gynaecoloog terecht komen

cliënte te weten is gekomen, tenzij de cliënte haar toe-

in een conflict van plichten. In een dergelijke situatie ligt

stemming heeft gegeven om te spreken. In het verlengde

het voor de hand dat hij of zij alsnog zal besluiten om

van de zwijgplicht ligt het verschoningsrecht. Op grond

zijn of haar beroepsgeheim te doorbreken.

hiervan kan de verloskundige de rechter verzoeken om in een procedure niet te hoeven spreken over onderwerpen

Richtlijn prikaccidenten

die aan de verloskundige zijn toevertrouwd en die daarom

De verloskundige in de casus stelt terecht dat zij bij iedere

vertrouwelijk zijn.

cliënte zodanig moeten werken dat het risico op besmet-

Voor zorgverleners die rechtstreeks betrokken zijn bij de

ting met geïnfecteerd bloed, vruchtwater, slijm etc.

uitvoering van de behandelingsovereenkomst, geldt de

wordt geminimaliseerd. Niettemin worden bij bevallingen

zwijgplicht niet. Zij kunnen zonder toestemming van de

van een hepatitis B- of hiv-positieve vrouw extra maat-

cliënte informatie met elkaar uitwisselen. In een verlos-

regelen genomen. Zorgverleners zullen alert zijn op het

kundigenpraktijk zijn de verloskundigen inclusief de

voorkomen van spat- en prikaccidenten.

waarnemers, de achterwacht en de praktijkassistente,

In deze casus was de verloskundige net op tijd om het

rechtstreeks betrokken bij de behandeling van een cliënte.

kind geboren te laten worden. In een dergelijke hectische

Deze rechtstreeks betrokkenen worden ingelicht voor zover

situatie is de kans groter dat niet optimaal hygiënisch

dat noodzakelijk is voor hun deel van de zorgverlening.

wordt gewerkt. Na een bevalling in een casus zoals deze,

Zodra de eerstelijns verloskundige een cliënte verwijst

is een risicoanalyse van een mogelijke besmetting

naar de gynaecoloog gaat deze een eigen behandelings-

wenselijk. De Landelijke Richtlijn Prikaccidenten beschrijft

overeenkomst aan. Dit betekent dat bij overdracht van

het beleid na prik-, bijt-, snij- en spataccidenten met

zorg (naar de tweede- dan wel de eerstelijn), de zwangere

bloed en andere lichaamsvloeistoffen. Aan de hand

vrouw formeel moet worden gevraagd of zij toestemming

van deze richtlijn kan op gestructureerde wijze een

geeft om haar medische gegevens over te dragen.

inschatting gemaakt worden van het risico op infectie

Het beroepsgeheim mag behalve met toestemming van

met hiv of hepatitis B of C ten gevolge van het accident.

de cliënt, doorbroken worden als er sprake is van een

Afhankelijk van het risico worden al dan niet maatregelen

wettelijke plicht tot spreken of bij een conflict van plichten.

geadviseerd om de blootgestelde zorgverlener tegen

Een wettelijke plicht van spreken is bijvoorbeeld van toe-

infectie te beschermen of een eventueel opgetreden

passing op de meldingsplicht van bepaalde besmettelijke

infectie in een vroeg stadium te onderkennen.

ziekten bij de GGD. Bij een conflict van plichten mag de

In veel ziekenhuizen en bij de ambulancediensten is een

zwijgplicht wijken voor de plicht (mogelijk) acuut en direct

bedrijfsarts of een arbeidshygiënist 24 uur per dag bereik-

gevaar voor de veiligheid of het leven van de cliënt of

baar voor een risicoanalyse en het bepalen van verdere

anderen te voorkomen of af te wenden.

acties volgens de Landelijke Richtlijn Prikaccidenten.

In deze casus is niet duidelijk of de arts-assistent die de

Eerstelijns verloskundigen kunnen soms gebruik maken

verloskundige telefonisch informeert over de hiv-positieve

van de diensten van een bedrijfsarts in het ziekenhuis

status van de cliënte, hiervoor toestemming heeft

waarmee zij samenwerken. Ook kunnen zij zich aanslui-

gevraagd aan de vrouw in kwestie. Dat zou namelijk de

ten bij PrikPunt. Dit is een organisatie die deel uitmaakt

eerste stap moeten zijn. Indien cliënten het belang van

van KeurCompany. De KNOV heeft met dit bedrijf een

deze informatieoverdracht begrijpen, zullen weinig men-

raamovereenkomst gesloten; verloskundigen kunnen

sen toestemming weigeren. In dit geval is het duidelijk

tegen een gereduceerd tarief gebruikmaken van de

dat de kinderarts de informatie nodig heeft om de pas-

diensten van PrikPunt. Hoe dan ook, de verloskundigen-

geborene te kunnen behandelen tegen een mogelijke

praktijk moet volgens de eisen van de Arbeidsinspectie

infectie met het hiv-virus. Voor adequate opvolging van

en de Landelijke Commissie Infectieprotocollen een rege-

de behandeling van moeder en kind zullen het GCA en

ling treffen zodat prikaccidenten volgens de Landelijke

de verloskundige deze informatie ook moeten kennen.

Richtlijn worden afgehandeld. Deze richtlijn is te down-

En de overige zorgverleners die bij deze onverwachte

loaden van www.rivm.nl. Wilt u meer weten over

partus aanwezig waren, moeten in staat gesteld worden

PrikPunt, kijkt u dan op de ledensite, werken aan

om het risico op mogelijke besmetting te onderzoeken

kwaliteit/werken met richtlijnen.

en zich zo nodig te laten behandelen. Hier is duidelijk dat de veiligheid en het leven van de cliënte, haar kind en de

Met dank aan de verloskundige die deze casus aan-

zorgverleners in het geding zijn. Het is moeilijk voor te

leverde. Heeft u ook een casus die leerzaam is voor alle

stellen dat een vrouw in een dergelijke situatie toestem-

verloskundigen, stuur dan een berichtje naar de redactie:

ming weigert om informatie uit te wisselen met andere

[email protected]. Wij nemen dan contact met u op. ■

betrokken zorgverleners. Echter, mocht dat wel het geval 44


PRAKTIJK

Kwart vrouwen niet voldoende geïnformeerd bij melding van afwijking na 20-weken echo Een op de vier vrouwen is niet voldoende geïnformeerd als er bij de 20 weken echo een afwijking wordt geconstateerd*. Ook weet een toenemend aantal vrouwen niet dat de 20-weken echo vrijwillig is. Dit zijn de twee meest opmerkelijke resultaten van de landelijke enquête Meldpunt 20-weken echo. Ruim 3.000 vrouwen vulden de vragenlijst in bij het digitale meldpunt.

iets op de 20-weken echo gesignaleerd. Bij 7% is de uitslag onduidelijk, zij moeten terugkomen voor vervolgonderzoek. Bij 3% wordt er duidelijk een afwijking gesignaleerd. Van de deelnemers aan het onderzoek maakte 75% gebruik van de 20-weken echo. Dit is lager dan het landelijk gemiddelde, wat op 90% ligt. Opmerkelijk is dat 5% van de vrouwen niet weet dat de echo vrijwillig is. Bij 180.000 geboren kinderen per jaar betekent dit dat 9.000 vrouwen niet weten dat ze mogen kiezen of ze wel of niet een echo ondergaan. Kennis over de vrijwilligheid

De resultaten van de landelijke enquête Meldpunt

loopt terug vanaf 2007 tot 2010.

20-weken echo werden op 1 april in Den Haag door de de BOSK (de vereniging van motorisch gehandicapten

Aanleiding meldpunt

en hun ouders), NPV (Nederlandse Patiënten Vereniging)

Begin februari 2010 openden de BOSK, de NPV en de

en VBOK (de Vereniging ter Bescherming van het

VBOK het meldpunt 20-weken echo vanwege signalen

Ongeboren Kind) gepresenteerd. Binnen twee maanden

waaruit bleek dat de voorlichting wellicht verbeterd moet

hebben ruim 3.000 vrouwen een vragenlijst ingevuld bij

worden. De mate waarin en wijze waarop voorlichting

het digitale meldpunt van de initiatiefnemers.

wordt gegeven kan onder andere gevolgen hebben voor

De deelneemsters geven aan dat de verloskundige de

de keuze over het wel of niet voortzetten van de zwanger-

belangrijkste bron van informatie is en zij zijn over het

schap van een kindje met een mogelijke afwijking. Een

algemeen tevreden. Maar na het vaststellen van een

bijkomende aanleiding is het TNO rapport ‘Kwaliteit van

afwijking zegt 25% van de vrouwen niet voldoende

Leven’, waarin een significante toename afgebroken

geïnformeerd te zijn. 10% van de vrouwen krijgt de

zwangerschappen bij kinderen met spina bifida (open

informatie over de 20-weken echo niet of pas tijdens de

ruggetje) en schisis (hazenlip) werd vastgesteld vanaf 2007.

echo zelf. De huidige informatievoorziening leidt dus niet

Ook de Inspectie voor de Gezondheidszorg signaleerde

tot 100% tevredenheid en kennis. Ook lijkt het erop dat

deze toename.

de laatste jaren steeds minder vrouwen de ontvangen informatie goed begrijpen. Eén op de vijf vrouwen ziet

Vervolg

de 20-weken echo ook als een pretecho, naast een

Om te realiseren dat 100% van de zwangere vrouwen

screening op afwijkingen. Vrouwen geven aan behoefte

beschikt over optimale kennis gaan de initiatiefnemers

te hebben aan meer informatie over de voordelen,

een overleg organiseren met politici, verloskundigen en

nadelen en het doel van de echo.

gynaecologen. Gezamenlijk wordt besproken hoe partijen elkaar kunnen aanvullen als het gaat om doorverwij-

Negatieve uitslag

zen naar gespecialiseerde organisaties en naar bijvoor-

Als er een afwijking wordt gesignaleerd, dan is 25% niet

beeld ervaringsdeskundigen die leven met een

tevreden met de informatie die vervolgens wordt aange-

betreffende beperking. Voor het keuzeproces en de emo-

boden. Zij hadden meer informatie of duidelijkheid gewild

tionele belasting die kan ontstaan na een echo is door-

over de afwijking en beter begeleid willen worden in hun

verwijzing naar specialisten tevens van belang. Omdat

afweging. De gynaecoloog is de belangrijkste bron van

66% van de vrouwen bij een volgende zwangerschap

informatie als er een afwijking is geconstateerd. Bij 10%

weer voor een echo zou kiezen is het extra relevant om

van de vrouwen die deelnamen aan het onderzoek werd

de voorlichting binnen korte termijn aan te scherpen. ■

*bron: BOSK


45

UVA

UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM De 2½ ½ jarige j g universitaire deeltijdopleiding d lltijdopleiding tot d l

Master off Science Verloskunde e (MSc/Drs) academische vor ming en wetenschappelijke scholing in Evidence Based ed Midwifery Midwifer wifer y

REGISTERED MIDWIVES At Counties Manukau District Health Board we offer a full scope of practice – allowing you the autonomy to make decisions. Our midwives work in partnership with the women and their families/whanau. We provide midwifery care that recognises, values and respects the uniqueness of the individual. You will be part of a great team environment, working in a vibrant and culturally diverse community, with flexible hours and a real family focus. And, as a teaching hospital we can offer you the professional and personal development you deserve! At Counties Manukau District Health Board we know your career is not just the job you do, which is why we offer so much more! Interested? Send your expression of interest to [email protected] You can also visit www.deliveringfutures.co.nz for more online information.

Locatie: AMC Voor contact, voorlichtingsdata, infor matie en aanmelding:

www w.amc.nl/masterverloskunde .amc.nl/mastter

De specialist voor verloskundigen Verzekeringen Hypotheken

Financieringen Contracten

MedZorg® pakket: beroepsaansprakelijkheids- en rechtsbijstandsverzekering met een auto- en verloskofferverzekering Tot 12,5% korting op een nieuwe of bestaande arbeidsongeschiktheidsverzekering Uitgebreid informatiepakket voor starters Financieringen en hypotheken voor starters Speciale tarieven voor echoscopistes Geen lidmaatschapsbijdrage Voor meer informatie en voorwaarden bel ons kantoor of bezoek onze website

tel 030 252 66 55

www.sikkingadvies.nl

postbus 36

3730 AA De Bilt

INTERNATIONAAL

Een zus valt niet te ruilen! Verloskundigen uit Siërra Leone krijgen een Nederlandse zus Hilde Perdok

De KNOV probeert actief bij te dragen aan het verminderen van de moedersterfte in Sierra Leone met een zogenaamd Twinning project. Dit project houdt in dat de KNOV de Sierra Leone Midwives Association (SLMA) helpt een sterke beroepsgroep te ontwikkelen. Eén van de deelprojecten van Twinning is het zogenaamde Twin-to-Twin project.

verandering. Al snel zaten we in een jeep en reden we in het donker over een onverharde weg richting Makeni. Onderweg zagen we wandelende en fietsende mensen beladen met goederen. Groepjes mensen bij vuurtjes . Na drie uur stopten we heel even. Bezorgd keek ik om me heen. Hoe kon ik in een dorpje waar veel mensen op ons afkwamen onopvallend mijn blaas legen. Bij navraag werd het snel geregeld. “Follow me”. Even later zaten we alle drie bil aan bil gehurkt met iemand op wacht en

Hiervoor worden 25 Nederlandse verloskundigen

iemand die ons toilet papier aanreikte. Welkom in Afrika!

gekoppeld aan 25 verloskundigen uit Sierra Leone.

De ontvangst in Makeni was overweldigend. Met dans en

Deze Twins wisselen tot 2013 kennis en ervaring uit.

gezang werden we welkom geheten. De verloskundigen

Tevens krijgen de verloskundigen inzicht in de verlos-

kwamen vanuit heel Sierra Leone. Allemaal zeer keurig

kundige zorg in een andere cultuur. Belangrijk hierbij is

en kleurrijk gekleed.

gelijkwaardigheid. In juni 2011 zullen de Twin-sisters elkaar ontmoeten tijdens het ICM congres in Durban.

Programma inhoud

Om de contacten met SLMA verder te ontwikkelen, reis-

Met rollenspelen werden situaties uitgebeeld die ken-

den Nester Moyo van de ICM, Anneke van der Heijden

merkend zijn voor een land: een Nederlandse minister op

(docent Verloskunde Academie Amsterdam en tevens

een fiets naar z’n werk! Ondenkbaar in Sierra Leone; het

Twin) en Hilde Perdok (coördinator van het Twin to Twin

zou onmiddellijk ontslag betekenen. Over de directheid

project) in februari een week af naar Siërra Leone.

van een Nederlander: het zou voor kunnen komen dat

Gedurende deze week werd voor ruim twintig verlos-

een Nederlander schrijft ‘why aren’t you answering?’

kundigen uit Siërra Leone een leiderschaptraining gehouden en werd hard gewerkt aan het Twin to Twin project.

Het land Op 14 februari jl. arriveerden we op het vliegveld van Freetown in Sierra Leone. De warmte kwam op ons af.

© Hilde Perdok

Van 0 graden in Nederland tot ca 35 graden is een hele

Nou ja zeg! Niet voor te stellen! Dat het merendeel van de Nederlanders niet kerkgebonden is, konden ze zich © Hilde Perdok

eveneens niet voorstellen. En leven onder zeeniveau, ook dat had opheldering nodig. We maakten bekend welke koppeling er was gemaakt tussen de Nederlandse verloskundige Twin en de Twin uit Siërra Leone. Dit was een spannend moment, want Hilde Perdok is tweedelijns verloskundige en coördinator van

een zus valt niet te ruilen! Je accepteert en waardeert

Twin to Twin

elkaar zoals je bent. Er werd nagedacht over manieren TvV mei 2010 • KNOV

47

INTERNATIONAAL om contact te onderhouden. Besloten werd dat e-mail

Twins. Het was een inspirerende middag. De persoonlijke

het belangrijkste communicatiemiddel zal zijn. Daarbij

videoboodschappen van de SLMA Twin aan hun KNOV

werden wel knelpunten genoemd als stroomuitval, geen

Twin werden getoond . Ze vertelden over hun familie en

toegang tot een computer hebben en beschikken over

werk en vooral ook hoe blij ze waren met hun nieuwe

weinig computerkennis. Maar, allemaal te overbruggen

zus in Nederland. En dat het project stopt in 2013. Zeker

moeilijkheden en natuurlijk zijn er ook andere communi-

weten van niet: zussen voor het leven! We werden alle-

catie mogelijkheden.

maal vrolijk van deze enthousiaste woorden.

Beschuit met muisjes! Alle Nederlandse Twins hadden een brief geschreven aan hun toekomstige Twin-sister. Bij ontvangst hiervan zagen we gezichten vol blijdschap . Na het lezen van de brieven werd veel gesproken over de nieuwe zus. Ook de dagen daarop werd regelmatig een foto van de Nederlandse Twin erbij gehaald. Vol trots hoorden we dat ze elkaar vertelden over hun nieuwe ‘familie’. En weet: familie is © Hilde Perdok

heel belangrijk!

Nester Moyo van de ICM gaf een training over ‘communicatie’. Wat bedoelt een Twin uit Sierra Leone bijvoorbeeld met: “Ik houd van jou en je hele familie, God zij met jullie allemaal!” Terwijl wij denken: “we hebben elkaar nog niet eens ontmoet”. Een duidelijk verschil in © Hilde Perdok

invalshoek: de Nederlander wil iemand eerst leren kennen en zegt na verloop van tijd “ik vind jou wel aardig”, terwijl een gemiddeld persoon uit Sierra Leone begint met “ik hou van je” en na verloop van tijd mogelijk haar bedenkingen heeft. Er over nadenkend is het eigenlijk Om de geboorte van de Twins te vieren, hebben we de

een veel positievere manier van denken, waar wij veel

laatste dag op beschuit met muisjes getrakteerd. We

van kunnen leren!

waren natuurlijk erg benieuwd of ze dit lekker zouden

Het kan lastig zijn dat een Nederlandse Twin meerdere

vinden. Tot onze verbazing werden veel beschuitjes

malen een lange mail of brief stuurt met daarin veel

ingepakt om mee naar huis te nemen voor familie.

vragen en daarop dan lange tijd geen reactie ontvangt. Het advies was om het bericht korter te maken. Eén zin

Reis naar huis

per sms kan goed helpen. Dagelijks ongeduld tonen

Met een voldaan gevoel namen we een week later

werkt echt niet. Een aantal Twins gaf al blijk van her-

afscheid. Een gepensioneerde verloskundige van 70 jaar

kenning: geduld hebben moeten we leren!

moest dezelfde richting op en reed met ons mee. Toen ze na drie uur in een klein dorpje uitstapte zei ik: “Enjoy

Huidige stand van zaken:

being back home again”. Hierop antwoordde ze: “I will

Intussen zijn 24 van de 25 twins gekoppeld. Angela, de

walk the remainder towards Guinee”. Later begreep ik

nabije voorzitter van de KNOV, moet wachten tot na de

dat ze nog wel één tot twee dagen moest lopen. Bij

verkiezingen van de SLMA eind april. Een deel van de

aankomst op Schiphol, de volgende ochtend, moest ik

twins heeft intussen leuk en regelmatig contact. Eén van

terugdenken aan deze vrouw. Hoogst waarschijnlijk was

hen vertelde zelfs dat ze zeker wekelijks telefonisch con-

ze nog aan de wandel. Ongelooflijk hoe gedreven deze

tact heeft met haar nieuwe zus. Andere twins gaven aan

vrouwen zijn om naar een bijeenkomst te komen.

hoe frustrerend het is om geen contact te krijgen, ondanks brief, e-mail en sms pogingen.

48

Verloskundigen uit Nederland krijgen een zus uit Siërra Leone!

De KNOV-Twins hebben ook een persoonlijke videobood-

Op 19 april was de bijeenkomst voor de Nederlandse

zelfs een opname gemaakt van een thuis bevalling waar-


schap gemaakt . Dit zijn vaak heel creatieve filmpjes. Er is

INTERNATIONAAL

Hello dear Twin sister,

bij er een baby van 4800 gram geboren werd! Ook opnames van verloskundige praktijken en de werkomgeving zijn op geweldige manier in beeld gebracht. Tijdens de afgelopen bijeenkomst hebben de Twins het Wilhelmus gezongen als muzikale boodschap voor Siërra Leone. ■

It feels a bit strange writing to you, not knowing yet who you are! I’m really curious to find out who my twin will be, but for now I’ll tell you about my life here in Holland. My name is Renate de Bie, I’m 27 years old. I graduated in February 2009. Since then I have been working as a midwife. In Holland we have a system of home birth. It means that as long pregnancy develops in a physiological

© Hilde Perdok

way you can deliver your baby at home with your midwife. Dan volgt er een lange brief met veel foto’s waarin ik vertel over mijn leven, mijn familie, vrienden en voornamelijk over mijn leven als verloskundige. Hoe ik als klein meisje al zeker wist dat ik een medisch beroep wilde uitoefenen en hoe ik uiteindelijk de keuze heb

Bekendheid aan SLMA

gemaakt om verloskunde te gaan doen. Hoe mijn studie is verlopen en hoe ons Nederlands verloskundig systeem

Om meer bekendheid te geven aan SLMA

in elkaar steekt. Ik eindig mijn brief met:

wordt onderstaande tekst momenteel in 6 verschillende talen op de radio in Siërra Leone uitgezonden. What does a mother and baby mean to you? The midwives of Siërra Leone care! We urge all families to make the right decision during pregnancy and childbirth. Visit you antenatal clinic at least 4 times before delivery. All pregnant women should deliver in a health facility to keep women and babies safe. All babies should receive exclusive breastfeeding for the first 6 months of life. Remember healthy women, healthy men, healthy babies , healthy families. The Siërra Leone Midwives Association cares about YOU!


49

INTERNATIONAAL Dear twin, I am really looking forward at getting to know

gebreid kan vertellen over mijn werk en hoe het leven

you. To hear from you, who you are, where you live and

er hier uit ziet. Volgende maand hoop ik verhuisd te zijn

how your life as a midwife looks like. Whilst writing this

en een beetje gesetteld, zodat ik je dan een wat uitge-

letter I noticed I wanted to write a lot more to you and

breidere brief kan sturen. Ik hoop dat je niet al te teleur-

could go on for days telling you about my Dutch life as

gesteld bent door deze korte brief. Hieronder geef ik

an midwife but I trust we have quite a few years ahead

je nog mijn email en telefoon nummers zodat we

of getting to know each other. For now I hope I gave you

gemakkelijk kunnen communiceren.

a little insight on who I am and how my life looks like.

Take care of yourself, with lots of love,

I recently finished a course on medicine in the tropics and made a small thesis about Sierra Leone, that way I

Kadie

already learned a lot about your country, and now I am

P.S I enclosed a picture of myself, I hope you will love them.

really looking forward to here from you, how life really is over there and especially Sierra Leone life as a midwife. Hope to hear from you soon… Kind regards,

© Hilde Perdok

Renate de Bie

Na deze brief, inclusief een verjaardagskaart die aankwam op mijn verjaardag, heb ik e-mailcontact gemaakt met Kadie. Ze gaf toen aan dat ze twee dagen later zou gaan vertrekken naar haar nieuwe werkplek en hoopte dat als ze gesetteld was spoedig internet kon gaan regelen. Inmiddels heb ik haar tijdens een Twinningbijeenkomst ook gezien op een filmpje waar ze een hele lieve en

Dear Renate,

warme boodschap heeft ingesproken. Wij als Twins in

I am really pleased to have you as my twin and very much

Nederland hebben inmiddels ook filmpjes opgenomen

happy to receive a letter from you telling me much about

die in Sierra Leone bekeken gaan worden door onze

you and your family.

Twins daar. Gisterenavond heb ik Kadie gebeld. Geweldig om haar stem te horen. Ze vertelde me dat ze nog aan

Helaas kan ik nu niet een hele lange brief aan je schrijven

het oriënteren is en voorlopig vooral van maandag t/m

met alle informatie over mezelf en mijn familie, omdat

vrijdag werkt tijdens prenatale consultaties en de kraam-

daar de tijd nu niet voor is, maar ik zal mezelf wel alvast

bedden opvolgt. Sinds haar aankomst in Magburaka

even voorstellen. Mijn naam is Kadiatu Kamara, ik wordt

heeft ze twee bevallingen begeleid. Komend weekeinde

ook wel Kadie genoemd. Ik ben een gecertificeerde verlos-

gaat ze weer naar Freetown, daar is ze geboren en haar

kundige en health care verpleegkundige, afgestudeerd

familie leeft daar. Ze heeft een eigen auto en het is

aan het College of Medicine University van Sierra Leone.

ongeveer vier uur rijden (200 miles) naar Freetown.

Ik heb een zoon, die Ahmed, heet maar ben gescheiden

Internet is moeizaam in Magburaka, ze heeft al een

van zijn vader. Ik heb vier zussen en drie broers. Ik werkte

lange brief geschreven die ze in Freetown hoopt te kun-

in het District Health Management Team (DHMT) in Free

nen mailen. Geweldig om elkaar te spreken en elkaars

Town, de hoofdstad van Sierra Leone. Helaas ben ik nu

stem gehoord te hebben. Heel bijzonder. ■

overgeplaatst naar een provinciaal hoofdkwartier in een stadje Magburaka genaamd, in het midden van Sierra Leone, zo’n 200 miles van Free Town, waar ik nu de District Health Sister ben geworden, en lid van bij het districtsteam. Ik vind het vervelend dat ik nu niet de tijd heb je een hele lange brief te schrijven, waarin ik je uit50


BERICHTEN

Partijprogramma’s en verloskundige zorg Wil van Veen

Sorry, maar begrippen als verloskundige zorg, zwangerschap en geboorte en andere termen die zouden kunnen verwijzen naar een actuele belangstelling van politieke partijen voor onze beroepsgroep, ontbreken in alle partijprogramma’s, met uitzondering van D66. De verkiezingsprogramma’s van de zittende partijen zijn gescreend op accenten die van belang zijn voor de verloskundige beroepsgroep. Er is in dit verband niet gekeken naar ondernemersaspecten (zelfstandige ondernemers, maatschappen), werken in loondienst enzovoort. Uitsluitend de paragrafen over de gezondheidszorg zijn gescreend. Alle losse eindjes zijn samengevoegd in lopende tekst per politieke partij. Kleur en toonzetting zijn van die partij en niet van de auteur die zichzelf als niet-politiek geëngageerd beschouwt. Er zijn veel algemeenheden te bespeuren. Zo vinden

Van schaalvergroting gaan we naar schaalverkleining in de zorg. We kiezen voor zoveel mogelijk zorg in de buurt, met wijkgezondheidscentra, poliklinieken en consultatiebureaus. Voor het behoud van kleinschalig werkende ziekenhuizen wordt een fusiestop ingevoerd. Volwaardige ziekenhuiszorg moet behouden blijven in de regio. Iedereen heeft recht op acute medische zorg. Uitgeprocedeerde asielzoekers en onverzekerde daklozen mogen niet worden uitgesloten van medische hulp, ook niet wanneer ze niet kunnen voldoen aan de identificatieplicht.

Geen expliciete aandacht voor de eerstelijns zorg.

alle partijen de zorg in Nederland van hoge kwaliteit die behouden en ook betaalbaar moet blijven. De meeste partijen hebben ook ideeën hoe dat kan. Er is veel aandacht voor termen als kwaliteitseisen, solidariteit, toegankelijkheid. Patiëntgerichtheid staat voorop, evenals preventie! Medische ethiek komt ook bij meerdere partijen

Over de zorg een alinea die gaat over meer dan verdiende,

aan de orde. Veel aandacht gaat uit naar ouderenzorg en

verantwoorde zorg voor ouderen.

naar de kwaliteit en betaalbaarheid er van.

Zorg in wijk en buurt komt centraal te staan. De eersteDe bereikbaarheid van ambulancezorg, spoedeisende hulp,

lijns zorg wordt versterkt. Zorg die door de huisarts kan

verloskunde en de huisartsenzorg wordt gegarandeerd

worden geleverd, vindt niet meer plaats in het ziekenhuis.

doordat minimale kwaliteits- en beschikbaarheideisen

Medisch specialisten komen in loondienst en worden

gelden. Dit vraagt om heldere normen, die samen met

onder de beloningscode voor de zorgsector gebracht.

het veld ingevuld worden. In krimpgebieden kan de zorg bereikbaar blijven door het oprichten van gezondheidscentra met gezamenlijke ondersteuners en faciliteiten. Zo blijft de zorg in krimpregio’s beschikbaar.


51

BERICHTEN Daarnaast is er te weinig aandacht voor de seksuele zelfstandigheid van meisjes. D66 heeft een voorstel ingediend waarin deze eisen worden aangescherpt en zorgde in Christen Unie kiest voor kleinschaligheid, buurtgerichte

de Tweede Kamer voor meer geld om dit soort lokale

zorg, eerstelijnszorg met de nadruk op het verbeteren

projecten te financieren.

van ketenzorg en versterking van de eerste lijn kan de zorg dicht bij de patiënt worden geleverd en een ongewenste toestroom naar de tweedelijn worden afgeremd. Kleinere ziekenhuislocaties zijn essentieel voor de bereikbaarheid van basiszorg en/of acute zorg en moeten gehandhaafd blijven.

De gezondheidszorg moet toegankelijk zijn voor iedereen.

D66 wil patiëntgestuurde zorg en wil meer ruimte bieden aan zorgprofessionals om de zorg te organiseren en te verlenen naar deskundigheid van henzelf en van collega

Geen gegevens; pas op 19 april verschenen en op de

professionals.

website geen informatie vooraf.

D66 vertrouwt erop dat vrouwen heel goed zelf weten wanneer er in hun leven en dat van hun partner de wens en de ruimte is voor het opvoeden van een kind. D66 verbetert de preconceptiezorg, onder andere door de vorming van een laagdrempelig preconceptiespreekuur, met name voor allochtone vrouwen en kwetsbare groepen meisjes. De pil blijft in het basispakket tot 18 jaar. Voorkomen van ongewenste zwangerschap blijft nood-

De gezondheidszorg moet goedkoper en beter.

zakelijk. D66 wil dat zinvolle prenatale screening wordt aangeboden én vergoed aan alle zwangeren, ook aan vrouwen onder de 35 jaar. De screening kan uitgebreid worden naar specifieke aangeboren afwijkingen. D66 handhaaft het aanbieden van structureel echoscopisch onderzoek (SEO)

Van schaalvergroting gaan we naar schaalverkleining in

op 20 weken aan alle zwangere vrouwen. Ook daarbij is

de zorg. We kiezen voor zoveel mogelijk zorg in de

goede voorlichting vooraf essentieel.

buurt, met wijkgezondheidscentra, poliklinieken en

De sterfte van vrouwen tijdens of kort na de geboorte is

consultatiebureaus. Ook thuiszorg bieden we zoveel

in Nederland toegenomen. Daarnaast is de sterfte van

mogelijk aan op buurtniveau, net als verpleging,

baby’s onder nieuwe bevolkingsgroepen beduidend

verzorging en dagbesteding.

hoger dan gemiddeld. Dit komt veelal door gebrekkige

Voor het behoud van kleinschalig werkende ziekenhuizen

kennis over zwangerschap, geen gebruik van foliumzuur

wordt een fusiestop ingevoerd. Volwaardige ziekenhuis-

en het feit dat de kraamzorg te veel op afstand wordt

zorg moet behouden blijven in de regio ■

gehouden. Consultatiebureaus en kraamzorg hebben een rol in het doorbreken van dit patroon. Het geven van seksuele voorlichting op school is verplicht. Informeren over seksuele diversiteit – zoals homoseksualiteit – is min of meer verplicht, maar wordt vaak ontdoken.

52


BERICHTEN

Media Marinus Nathanaël de Broekert, heel- en vroedmeester Op 17 april 2010 verscheenhet boek Marinus Nathanaël de Broekert, heel- en vroedmeester, een verloskundige praktijk op het Zeeuwse platteland (1824-1871); weergave, analyse, beschouwingen.

den arbeid op te wekken. Na de verlossing van het kind bleef de placenta lang achter en ontstond eene hevige haemorrhagia uteri met pijnen, waarbij echter geene placenta te voelen was. Door het inbrengen der hand in den uterus ontdekte ik dat de placenta in eene bijzondere holte of zak, gevormd door den bodem van de baarmoe-

Het betreft het bewaard gebleven partusboek van deze

der, geheel en al besloten was, (placenta incarcerata);

heel- en vroedmeester, dat enkele jaren geleden onver-

[…] De placenta was nog voor het grootste gedeelte aan-

wacht aan het licht is gekomen. In het partusboek

gehecht en wel zoo vast, dat ik met veel moeite haar met

noteerde De Broekert gedurende 48 jaar nauwgezet alle

de vingers losmaakte, en haar uit die holte en vervolgens

verlossingen die onder zijn begeleiding plaatsvonden,

buiten den uterus en vagina bragt; bij het bezigtigen der

eerst enkele jaren in Hoek, daarna in Wemeldinge.

placenta bleek het dat dezelve peesachtig vereenigd was

In al die gevallen, waarbij zich complicaties voordeden,

geweest met den uterus; na de ontlasting der placenta

heeft hij hiervan nauwkeurig, soms haast aandoenlijk

contraheerde zich de uterus en de haemorrhagia hield

gedetailleerd verslag gedaan.

op; doch de krachten van de vrouw waren zeer gezonken

Voor deze uitgave zijn om te beginnen alle gegevens in

zoodat nog algemeene opwekkende middelen, als tr.

het partusboek vergeleken met de officiële registers van

cinnamom., aeth. sulph. alc. en dergelijke en wijn,

de burgerlijke stand en de bevolkingsregisters. Verder

gevorderd werden om dezelve op te beuren, hetwelk

zijn op basis van inleving in de stand van de toenmalige

ook gelukte. Zij is langzaam hersteld. Solvit ƒ 5,20.

medische wetenschap alle beschrijvingen voorzien van een toelichtend commentaar. Een schat aan gegevens,

De uitwerking van de omvangrijke hoeveelheid gegevens

zoals inzicht in het verloop van gecompliceerde bevallin-

over een periode van bijna een halve eeuw levert belang-

gen, is daarbij tevoorschijn gekomen. Toegevoegd zijn

wekkende informatie op over kinderen moedersterfte,

verloskundige beschouwingen en analyses.

overlevingskansen van kinderen die als meerlingen werden geboren, van kinderen van ongehuwde moeders en van

Citaat uit het verslag van een verlossing (1840)

kinderen die bij een niet-natuurlijke bevalling ter wereld

Den 30 November verloste van eenen zoon de vrouw van

kwamen. Het partusboek is interessant voor allen die

Johs. Lindenbergh. De verlossing was langzaam en traag,

betrokken zijn bij de verloskunde en belangstelling

zoodat opwekkende middelen gevorderd werden om

hebben voor de geschiedenis van het vak. ■

Titel

Marinus Nathanaël de Broekert, heel- en vroedmeester

Omvang

468 pagina’s

Formaat

17 x 23,4 cm

Prijs

€ 29,50, excl. kosten van verzending € 7,50.

Auteurs

G.J. Lepoeter (historicus) en A.H. Teeuw (gynaecoloog).

Uitgave

in eigen beheer.

Bestellen:

a. per post, G.J. Lepoeter, Vijverstraat 6, 4421 AX Kapelle; b. per e-mail met vermelding van postadres: [email protected]


53

BERICHTEN

Moedernacht, 8 mei 2010

TVV•Next BRUGFUNCTIE Er moeten vaker vetc’ers (voorlichters eigen taal en

About the birds and the bees

cultuur) worden ingezet om de hoge perinatale sterfte in achterstandswijken en bij niet-westerse allochtonen tegen te gaan. Hiervoor pleit het team Verloskunde en

De Moedernacht-campagne is succesvol van start gegaan op het Plein in Den Haag. Vijftien politici kregen op 8 april ontbijt op bed bij de aftrap van de campagne.

Kraamzorg van TNO Kwaliteit van Leven in een reactie op de aanbevelingen van de Stuurgroep zwangerschap en geboorte. De vetc’er kan een brugfunctie vervullen tussen de zorgverlener en de allochtone zwangere. Hiermee zijn volgens antropoloog en verloskundige Dineke Korfker van TNO goede resultaten geboekt in de voorlichting en © Olivia, O.M.C. WORKS, Amsterdam

begeleiding van zwangere allochtonen. Zij vindt dat er

Ook in 2010 organiseren we de Moedernacht, voor het

een brede aanpak moet komen met verschillende voorlichtingsmethoden, omdat niet alle allochtonen dezelfde risico’s en behoeften hebben. Volgens TNO zouden vetc’ers deel moeten uitmaken van een nationaal programma met aandacht voor voorlichting over geboortezorg en begeleiding van niet-westerse allochtonen. Medisch Contact

EICEL VOOR LATER MAG NIET

vierde achtereenvolgende jaar. Dit jaar is Moedernacht

Het AMC in Amsterdam mag geen eicellen invriezen van

een campagne, die op donderdag 8 april van start gaat

vrouwen die ze later willen laten bevruchten. De Centrale

en eindigt op zaterdag 8 mei, de dag voor Moederdag.

Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) heeft

We vragen met deze campagne aandacht voor het feit

het plan onlangs afgewezen. Er zou onvoldoende weten-

dat er elke minuut ergens ter wereld een vrouw sterft aan

schappelijk bewijs zijn dat de AMC-methode werkt.

de complicaties van zwangerschap en bevalling. Van alle

Ook universitaire ziekenhuizen wezen het initiatief af.

millenniumdoelen loopt doel 5 (in 2015 sterven minder

Zo noemde gynaecoloog Arnold Simons van het UMC in

vrouwen door zwangerschap) immers het meest achter

Groningen de techniek "een ontsporing van de voort-

op schema. Daar moet iets aan gebeuren!

plantingsgeneeskunde”. Een meerderheid in de Tweede

Jaarlijks worden wereldwijd 52 miljoen meisjes en vrouwen

Kamer, onder andere de regeringspartijen PvdA, CDA en

ongewenst zwanger. Daardoor lopen zij ernstige gezond-

ChristenUnie, wees de plannen af. Later gaf toenmalig

heidsrisico’s tijdens hun zwangerschap of bevalling, met

staatssecretaris Bussemaker (Volksgezondheid, PvdA) het

mogelijk de dood tot gevolg. Uit onderzoek blijkt dat

AMC toestemming voor een proef met een beperkt aan-

seksuele voorlichting een effectieve bijdrage kan leveren

tal vrouwen. Bovendien wilde ze dat de eicellen zouden

aan preventie van moedersterfte. Jonge en volwassen

worden teruggeplaatst als vrouwen niet ouder zijn dan

mannen en vrouwen die breed zijn geïnformeerd over

45 jaar. Aanvankelijk wilde het AMC vrouwen tot maxi-

seksualiteit en voortplanting, lopen minder risico op een

maal 50 jaar behandelen. Het AMC heeft bezwaar tegen

ongewenste zwangerschap. Jongeren die een brede

het beroep aangetekend.

seksuele voorlichting hebben gehad, hebben op relatief

NRC Handelsblad

latere leeftijd hun eerste seksuele contact, minder verschillende seksuele partners, gebruiken vaker en effectiever

54

STIJGING SOA

condooms en andere anticonceptiva.

Het aantal patiënten met seksueel overdraagbare aan-

Beleef de Moedernacht bij jou in de regio! Net als vorig

doeningen dat een soapoli bezoekt en waarbij minstens

jaar worden er op zaterdag 8 mei diverse regionale

één soa werd gediagnosticeerd, nam in 2009 landelijk toe.

Moedernachten georganiseerd: in Amsterdam,

De GGD Amsterdam noemt de stijging van gonorroe

Maastricht,Breda/Tilburg, Lelystad en Vlissingen. Voor

onder heteroseksuele mannen opvallend. Het RIVM vindt

meer informatie zie www.moedernacht.nl

het zorgwekkend, dat steeds meer gonorroestammen


BERICHTEN verminderd gevoelig reageren op antibiotica.

wezen worden naar de gynaecoloog voor een behande-

Chlamydia blijft de meest gediagnosticeerde soa op de

ling. Het andere goede nieuws van Yang is, dat de test

soacentra bij alle groepen bezoekers, met bijna 10.000

ook gebruikt kan worden in combinatie met een HPV-

nieuwe infecties in 2009, dit is een toename van 4

test. Hiermee kan baarmoederhalskanker in een nog

procent ten opzichte van 2008. Bij 11% van de hetero-

vroeger stadium worden gedetecteerd. Of de methylatie-

seksuele bezoekers van de soacentra is een chlamydia-

test in het huidige bevolkingsonderzoek past, moet nog

infectie gevonden. Vooral bij heteroseksuelen jonger dan

nader worden bekeken.

25 jaar bleef het percentage positieve testen hoog

Rijksuniversiteit Groningen

(14,1%). Het aantal HIV-besmettingen daalde licht en syfilis kwam 15% minder voor dan in 2008. In 2009 zijn in totaal 93.331 nieuwe consulten uitgevoerd bij de soacentra (6% meer dan in 2008). In aanvulling op

ZWANGERSCHAP EN ABORTUS WERELDWIJD • Wereldwijd ontstaan er tweehonderd miljoen zwangerschappen per jaar;

de reguliere zorg, kunnen hoogrisicogroepen zich hier

• Tweederde van deze zwangerschappen is ongepland;

anoniem laten testen.

• Jaarlijks worden veertig miljoen zwangerschappen

Medisch Contact

afgebroken door abortus; • Het aantal abortus is de afgelopen tien jaar gedaald:

MAMAZORG LOGEERNETWERK Voor jonge ouders is het soms moeilijk om voor rust te zorgen. Ze hebben vaak geen netwerk dat de zorg voor het pasgeboren kind kan verlichten of tijdelijk overnemen. Ook ontbreekt vaak het geld om er regelmatig op uit te gaan en nieuwe energie op te doen. Een gebrek aan rust

van 35 naar 30 op de duizend vrouwen; • Sterfte aan abortus blijft constant op 70.000 vrouwen per jaar; • Veertig procent van alle landen hebben beperkte abortuswetten en in 3% is het onder alle omstandigheden verboden;

kan leiden tot psychische klachten. Om een negatieve

• Landen ten zuiden van de Sahara maken het minst

spiraal te voorkomen of doorbreken heeft psychologe

gebruik van anticonceptie en hebben de meeste

Monique Boosman een netwerk van logeeradressen

ongewenste zwangerschappen, de minst veilige

opgezet voor jonge moeders die even bij moeten tanken in een rustige omgeving.

abortussen en de hoogste sterfte daaraan. Guttmacher Institute/BJOG

Het Mamazorg logeernetwerk zoekt nog vrijwilligers die hiervoor gratis ruimte beschikbaar stellen. Dat kan een

RIJKSOVERHEID.NL

slaapkamer zijn in een eigen huis, maar het kan ook een

De eigen website van het ministerie van VWS is sinds

vakantiehuisje zijn. Het is de bedoeling dat de vrijwilliger

1 april opgegaan in een overkoepelende website

voor de vrouw kookt en schoonmaakt. De vrouw betaalt

www.rijksoverheid.nl. In plaats van op 16 verschillende

een vergoeding voor het eten.

websites van het de overheid, kan de bezoeker eind

De psychologenpraktijk Mamazorg is gevestigd in

2010 alle informatie vinden op één plek en gebruik-

Groningen. Hier kunnen vrouwen terecht voor psychische

maken van één zoekmachine. Hiervoor is gekozen om de

zorg rond de bevalling: prenatale cursussen, moedergroe-

rijksoverheid herkenbaarder en toegankelijker te maken.

pen, en allerlei vormen van psychologische begeleiding.

Ministerie VWS

Voor meer informatie kunt u de website mamazorg.nl raadplegen. Op deze website kunnen zwangere of pas

Brigitte Tebbe

bevallen vrouwen zich aansluiten bij een forum. Persbericht; www.mamazorg.nl

DNA-TEST VERBETERT SCREENING BAARMOEDERHALSKANKER Promovendus Nan Yang heeft ontdekt dat een gemakkelijk uit te voeren DNA-test de screening op baarmoederhalskanker betrouwbaarder maakt. Deze DNA-methylatietest wordt toegepast op uitstrijkjes die verdachte cellen laten zien. Ze toont aan dat kankeronderdrukkende genen zijn uitgeschakeld. Dit zou wijzen op een voorstadium van baarmoederhalskanker. De methylatietest kan honderden uitstrijkjes tegelijkertijd analyseren. Vrouwen krijgen zo sneller een zekere diagnose en kunnen in één keer verTvV mei 2010 • KNOV

55

56

TvV mei 2010 • KNOV 8,9,10,11,12-05 12-05 18-05 18-05 19, 20,21,22-05 20, 27-05 25-05 26-05-2010 (9x) 31-05

1,8,15-06 1,15,29-06 01,15-06 01-06;07-06 1-06 1,15,29-06 2-06 4-06 7,8-06;14-12 08,22-06 9,19,11,12,13-06 10-06 11-06 11-06-2010 (9x) 15-06 17-06 18-06 18-06 18-06

XII Hebammencongress Evidence-based care for normal labour and birth Congres Zwangerschap en Geboorte Geneesmiddelen en congenitale afwijkingen tgv schadelijke stoffen 11th Congress of the European Society of Contraception and Reproductive Health Cursus preconceptiezorg Training Hygiëne en Infectiepreventie & reanimatie volwassene Management in de gezondheidszorg Toets schouderdystocie en fluxus

Persoonlijke competentieontwikkeling in huidige tijd Cursus Evidence Based Medicine Preconceptiezorg Baringspijn vanuit neurowetenschappelijk perspectief Preconceptiezorg Cursus Evidence Based Medicine Training hechten refereerdag studenten Cursus kringbestuurders Kracht van Begeleiding Midwifery Today International Conference Wijzer door wetenschap? Over het nut van EB handelen V&VN VOG: In beweging naar de toekomst Management in de gezondheidszorg Verdiepingsdag termijnechoscopie; kwaliteit onder de loep Nascholing stagewerkbegeleiding 8e Wim Schellekens symposium: Infecties in de Obstetrie en Gynaecologie Bekkenpijn Visie ontwikkelen ipv brandjes blussen

JUN-10

5,6,7,8-05 6-05 8-05

DATUM

21st European Congress of Obstetrics and Gynaecology; EBCOG 2010 Op weg naar ICT10 en de landelijke basisregistratie zorg Moedernacht

CONGRES/CURSUS

Amsterdam/Utrecht Rotterdam Maastricht De Bilt Groningen Moskou Nieuwegein Ede Utrecht Maastricht Rotterdam Den Haag centrum BTR Zwolle

Voorburg A'dam/Utrecht Groningen Haarlem

Antwerpen Amstelveen A'dam, Maastricht, Lelystad, Vlissingen, Breda, Tilburg Düsseldorf Rotterdam Ede Rotterdam Den Haag Rotterdam Rotterdam Utrecht

PLAATS

www.lijn1haaglanden.nl www.va-r.nl www.verloskundeacademie.nl www.stichtingiton.nl www.verloskundeacademie.nl www.va-r.nl www.va-r.nl www.va-m.nl [email protected] www.verloskundeacademie.nl www.midwiferytoday.com www.nspoh.nl www.scem.nl www.vvaa.nl www.av-m.nl www.va-r.nl www.nvog.nl www.bekkentherapie.nl www.praktijkondernemer.nl

www.moedernacht.nl www.habammenverband.de [email protected] www.scem.nl www.va-r.nl www.contraception-esc.com www.va-r.nl www.va-r.nl www.vvaa.nl www.verloskundeacademie.nl

www.ebcog2010.be www.nvma.nl

INFO

6uur

16 uur >A;38 uur > B aangevraagd aangevraagd

16 pnt ja, akkoord

15 uur

ja, akkoord 16 uur + 5 uur

A09-047

16 uur >A;38 uur > B aangevraagd

5,5 uur

ACCREDITATIE

235,--

80,-

125,-3000,220,--

geen 500,-

250,750,-500,360,500,750,-255,--

210,-159,-245,-530,500,-340,-3000,-

245,--

KOSTEN (€)

Uitgebreide informatie over de in dit overzicht opgenomen cursussen, congressen en symposia vindt u op de website van Kennispoort Verloskunde: www.kennispoort-verloskunde.nl of op de in de tekst aangegeven websites.

Congres en Cursus BERICHTEN

Bekkenpijn Kracht van begeleiding Hechten Uitwendige versie Borstvoeding blijft Prenatale groepsvoorlichting V-Mis training Uitwendige versie International Stillbirth Alliance 20th World Congress on Ultrasound and Gynaecology ITV training toetsgroepbegeleiders Cursus evidence based medicine voor toetsgroepbegeleiders Reanimatie neonaat, schouderdystocie en stuitgeboorte reanimatie volwassene (incl. zwangere, eclampsie en fluxus Visie ontwikkelen ipv brandjes blussen Kinderziekten en Congenitale afwijkingen

OKT-10

Visie ontwikkelen ipv brandjes blussen Kracht van Begeleiding 19th World Congress on Ultrasound and Gynaecology Management in de gezondheidzorg Newborn Life Support Newborn Life Support Prenatale screening Global congress of maternal and infant health Basiscursus Acute verloskunde Basiscursus Acute verloskunde Basiscursus Acute verloskunde Basiscursus Acute verloskunde Midwifery Today International Conference: Brith is a human rigths

SEP-10

3rd Biennial Breathing New Life into maternity care multidisciplinary conference 14th Annual Meeting International Association of medical sciense educators The 15th International Conference on Prenatal Diagnosis and Therapy Normal Labour & Birth Conference

JUL-10

Prenatale groepsvoorlichting Kinderziekten en congenitale afwijkingen tgv infecties Triage, pijn tijdens de zwangerschap (praktijkass.) Safe Motherhood

1-10 1,11-10 2-10 5-10 5-10 5-10 5-10 7-10;4-11;2-12 8-10 10,11,12,13,14-10 12-10; 04,22-11 12-10 12-10 15-10 22-10 24-10

3-09 9,16-09 13,14,15-09 14-09-2010 (9x) 16-09 17-09 21,28-09 22,23,24,25,26-09 23-09 25-09 26-09 27-09 29,39-09; 1,2,3-10

1,2,3,4-07 10-13-07 11-07 20,21,22,23-07

22-06 24-06 29-06 29-06

www.bekkentherapie.nl www.av-m.nl www.va-r.nl www.verloskundeacademie.nl www.borstvoedingblijft.nl www.av-m.nl www.stivo.nl/professionals www.va-r.nl www.isaispid2010.com www.isuog.org www.knov.nl www.va-r.nl www.va-r.nl www.va-r.nl www.praktijkondernemer.nl www.va-r.nl

www.vvaa.nl www.sshk.nl WWW.SSHK.NL www.va-r.nl www.globalcongress2010.com Boxmeer Boxmeer Boxmeer Boxmeer www.midwiferytoday.com

Eindhoven Riel Riel Rotterdam Barcelona www.acuteverloskunde.nl www.acuteverloskunde.nl www.acuteverloskunde.nl www.acuteverloskunde.nl Straatsburg

centrum BTR Nijmegen Rotterdam VAA Ede Eindhoven Ede Rotterdam Sydney Praag Utrecht Rotterdam Rotterdam Rotterdam Zwolle Rotterdam

www.praktijkondernemer.nl www.var.nl

www.breathingnewlife.remark.com.au http://iamse.org www.ispdhome.org/default.aspx www.midwifery.ubc.ca

www.va-m.nl www.va-r.nl www.verloskundeacademie.nl EMGO+ [email protected]

Zwolle R'dam

Alice Springs (Australia) New Orleans Amsterdam Vancouver

Amsterdam

Eindhoven Rotterdam

5 uur

6 uur 6 uur

geen geen 340,340,235,245,--

235,155,1625,-

8,5 uur 3 uur 38uur

ja, akkoord

500,270,--

3000,495,495,500,321,-335,-335,-335,-335,--

235.500,-

6uur 16 uur 4 uur

7,5 uur 7,5 uur 7,5 uur 7,5 uur

16 uur 7,5 uur 7,5 UUR 14 uur

16 uur

245,-150,95,-

BERICHTEN


57

BERICHTEN

Personalia GEBOREN

Mw. B. van Leeuwen, Teylingerlaan 38, 2215 RS Voorhout – Asp

Fenna, dochter van Suzanne en Niels van Bloemen-Gundlach,

Mw. K. Nicaise, van den Berghlaan 303, 2132 AH Hoofddorp – Asp

Govert Flincklaan 4, 1181 XB Amstelveen

Mw. M.E. van Petten, Offenbachstr. 29, 3208 BH Spijkenisse – VID-zhs

Joris, zoon van Marieke en Jan Kees, Hoogendoorn-Loef,

Mw. B. Sipos, Westeinde 619, 2512 HC Den Haag – Asp

Hazeveld 10, 2405 AE Alphen aan den Rijn

Beëindiging lidmaatschap (per 01-07-2010)

Bor, zoon van Sanne en Quinten Kunst-de Vos, Hadleystraat 15,

Mw. T. Aaftink, S. van Houtenweg 165, 1314 TP Almere – VID-g

1431 SK Aalsmeer

Mw. S.M. Aarts-Fage, Sophialaan 25, 1213 XL Hilversum – BL

Josefine, dochter van Bethine en Klaasjan van der Maas-Vos,

Mw. P. Beer, Karveel 38-19, 8231 BZ Lelystad – Asp

Nachtegaallaan 20, 6713 BX Ede

Mw. E.T.M. van Emmerik, Watergang 59, 2377 BV Oude Wetering - VV

Didde, dochter van Fenna en Wim Mandemakers-Puyt,

Mw. T. van Iterson, De Kempenaerstraat 4, 2613 BZ Delft – VID-zhs

Marienstein 109, 1852 SJ Heiloo

Mw. M.J.E.P. Laeven, W. Nieuwenharpstraat 34, 1132 XH

Juul, dochter van Wendelien Roepke en Robbert Bastiaan,

Volendam – VV-m

Gedempte Zalmhaven 195, 3011 BT Rotterdam

Mw. B.M. van de Lande-Norg, van Hogendorpstraat 17,

Miep, dochter van Carien Terhaar sive Droste & Jorm Nellensteijn,

2012 MN Haarlem – VID-zhs

Nieuwe Prinsengracht 12G, 1018 XH Amsterdam

Mw. D. Moi-Thuk-Shung e/v Doergaram Tewarie, Vloed 6, 3312 WD

Niels, zoon van Simone en Maarten Vankan-Buitelaar,

Dordrecht – WN

Josinahof 21, 3621 GC Breukelen

Mw. S.E. de Muinck Keizer, Nieuwe Parklaan 127, 2587 BR

Siem, zoon van Hanneke en David Vogel-Scholte,

Scheveningen - BL

Rijksstraatweg 65, 2988 BB Ridderkerk Jelmer, zoon van Marloes en Jeroen ter Wiel-Jansen,

SECTOR ZUID NEDERLAND

Holthuizerdreef 121, 6852 JM Huissen

Nieuwe leden (m.i.v. 01-07-2010)

Teun, zoon van Ron en Suzanne Bekke, Stroomdal 7,

Mw. C. Gemmeke, Past. Janssenlaan 4, 6226 BN Maastricht – Asp

7672 BC Vriezenveen

Mw. A.M.F. Heinis, Urlingsestraat 2, 5441 XJ Oeffelt – VID-zhs Mw. M.E. Kalkhoven, Hoefblad 58, 5684 JP Best – BL

SECTOR NOORDOOST NEDERLAND

Mw. I. Kooijman, Kralingse Kerklaan 186, 3065 CA Rotterdam – Asp


Mw. I. Parren-Verhaag, Concordiastr. 16, 6014 BC Ittervoort – VID-zhs

Mw. C.A.E. Achter de Molen, Herman Colleniusstraat 56,

Mw. A. van de Rijdt, Kasteel Nijenrodestraat 285, 5037 TM

9718 KV Groningen – Asp

Tilburg – Asp

Mw. R. Douwes, Dwerguil 20, 9781 RH Bedum – Asp

Mw. F. Vreuls, de Keldersdaal 29, 6456 BB Bingelrade - Asp

De heer E.J.P. Drost, Amersfoortstraat 7, 8265 XD Kampen – Asp De heer F. Hesseling, 2e Weerdsweg 29, 7412 WH Deventer – VV-m

ART. 1

Mw. F. Jansen, Ganzenhoedsterlaan 13, 3454 WC De Meern – Asp

Leden, die bezwaar hebben tegen de toelating van een kandidaat

Mw. S. van der Laan, Hoofdweg 88, 9617 AJ Harkstede – Asp

(aspirant-)lid, moeten hun bezwaar met redenen omkleed schriftelijk

Mw. S. Martines, Pilotenespel 97, 8923 BG Leeuwaarden – Asp

binnen één maand na het verschijnen van het officiële verenigings-

Mw. F. Nijhof, Markeweg 67a, 8398 GL Blesdijke – BL

orgaan bij het Bestuur kenbaar maken.

Mw. S. Siersema, Rijnstraat 42, 9725 EW Groningen - Asp Mw. H.J. Veldman, Houtvesterlaan 42, 3903 DG Veenendaal – Asp Mw. E. Wind, Bentincksdijk 2, 7902 NA Hoogeveen - Asp

VID

verloskundige in dienstverband

Beëindiging lidmaatschap (per 01-07-2010)

VID-ep

verloskundige in dienstverband in eigen praktijk

Mw. R. van den Brink-Schoon, Prins Frederikpein 4, 8019 XB

VID-g

verloskundige in dienstverband in gezondheidscentrum

Zwolle – VV-m

VID-zhs

verloskundige in dienstverband in ziekenhuis

Mw. N. van Duin, Heuvelsesteeg 3, 3959 BA Overberg - WN

VV

vrijgevestigde verloskundige

VV-m

vrijgevestigde verloskundige in maatschap

SECTOR NOORDWEST NEDERLAND

58

AFKORTINGEN

WN

waarneemster


Asp

Aspirant lid

Mw. S. Betlem, Bogen 65, 2801 RC Gouda – Asp

BL

buitengewoon lid

Mw. S. de Beurs, Hoocamp 56, 1921 WE Akersloot – Asp

BTL

buitenlands lid

Mw. S. Kapan, Bakkerstraat 9 rood, 2012 ZG Haarlem – Asp

SL

senior lid

Mw. M. van der Laan, Uilenstede 248, 1183 AR Amstelveen – Asp

EL

erelid


Ziekenhuis Rivierenland Een veilig, gastvrij en ondernemend ziekenhuis! Ziekenhuis Rivierenland is een streekziekenhuis met 373 bedden en twee poliklinieken, waaronder de Barbara polikliniek in Culemborg. Het ziekenhuis speelt een belangrijke rol in de gezondheidszorg in de regio Rivierenland. Voor het nieuwe Moeder- en Kindcentrum ontstaat een tijdelijke vacature voor een

Klinisch verloskundige (m/v) VOOR GEMIDDELD 16 UREN PER WEEK Functie-informatie U verleent verloskundige zorg, tijdens de zwangerschap, baring en kraambed, in een tweedelijnssetting en onder verantwoordelijkheid van de gynaecoloog. U houdt spreekuren op de polikliniek. Tevens begeleid u, indien nodig stagiaires, co-assistenten en leerlingen. Er is nauw contact met de eerste lijn. Functie-eisen U bent een BIG geregistreerde verloskundige met voorkeur ervaring in de 2e lijn. Daarnaast bent u op de hoogte van ontwikkelingen op verloskundig gebied. U kunt zelfstandig werken in teamverband. U blijft rustig in stresssituaties/crisismomenten.U beschikt over inlevingsvermogen en vindt het een uitdaging om met elkaar aan kwaliteit van zorg te werken. Inlichtingen & sollicitatie Inlichtingen worden graag verstrekt door de heer R. Hardeman, unitmanager/ klinisch verloskundige, afdeling A4, telefoon 0344-726659. Uw schriftelijke sollicitatie kunt u binnen 10 dagen van verschijnen van deze advertentie richten aan Ziekenhuis Rivierenland, afdeling P & O, Postbus 6024, 4000 HA Tiel. Of per e-mail: [email protected].

ziekenhuis rivierenland

De volledige functie-informatie treft u op

www.zrt.nl

Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt niet op prijs gesteld.

Wij zijn op zoek naar een jonge enthousiaste collega In verband met het vertrek van één van ons, komt er een plaats vrij in onze maatschap van vier verloskundigen. Tevens zijn wij op zoek naar vakantiewaarneming voor de periode 9 juli tot en met 22 augustus, voor 4 dagen in de week. Er is volop woonruimte in de regio aanwezig. Wat hebben wij te bieden: • Gezellige middelgrote praktijk met veel thuispartus (werkgebied: gemeente Steenwijkerland en Westerveld) • Goede contacten met collegae uit 1e en 2e lijn • Eigen, sfeervolle praktijkruimte • Volledig geautomatiseerd met Micro Natal • Eigen echo-apparaat voor termijn en liggingsecho’s Voor meer informatie of sollicitaties: Verloskundigenpraktijk Steenwijk e.o. Looijersgracht 31 8331 GW Steenwijk Tel: 0521-51 74 81 of 06-21 41 18 36 www.verloskundigenpraktijksteenwijk.nl [email protected]

De norm is eindelijk omlaag, nu onze werkdruk nog! Voor onze duopraktijk in Twente zoeken wij per juli 2010: Een enthousiaste collega die de vakantie van één van ons kan waarnemen in de periode van 23 juli t/m 15 augustus. Na 15 augustus heb je de mogelijkheid om vast 2 dagen per week te werken en verder vakanties en andere vrije dagen waar te nemen. De intentie is om vanaf 2011 van onze duopraktijk een maatschap met 3 verloskundigen te maken. Wij bieden: Een praktijk met ongeveer 240 zorgeenheden. Een gezellige half stedelijke populatie. Een praktijk die geautomatiseerd is met Orfeus. Een assistente tijdens de spreekuren en voor administratieve taken. Goede samenwerking en achterwachtregeling met omliggende praktijken. Heb je interesse? Bel, schrijf of mail ons. Ook verloskundigen die in juli afstuderen zijn natuurlijk welkom om te reageren. Verloskundigenpraktijk Ashanty Ineke Dedecker & Miriam Pol Wolshagen 3 7581 RK Losser 053-5383342 [email protected]

Moeders voor Moeders... …heeft elke druppel

d r a h i ke nodig!

De organisatie van Moeders voor Moeders zamelt urine in van zwangere vrouwen. Uit de urine van deze vrouwen wordt het hCG-hormoon gewonnen. Dit hormoon wordt door farmaceutische bedrijven verwerkt tot een geneesmiddel, dat wordt gebruikt bij vruchtbaarheidsbehandelingen. Moeders voor Moeders is onderdeel van Schering-Plough.

Tijdschrift voor. Verloskundigeng. mei e jaargang. Uitgave van de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen

Recommend Documents