maandblad gewijd aan het stads-, streek- en spoorwegvervoer

3 .9 e

tram

bus

trein

.

Jaargang

metro

maandblad gewijd aan het stads-, streek- en spoorwegvervoer uitgegeven in samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en tramwegwezen

HEJr OPENBAAR VERVOER

====================

Nr.453-FEBRUARI 1996 redactie:

contact a.d.v.: administratie:

ISSN: 1381-9011

p.h.kiers assumburg 94 1081 GC amsterdam tPlefoon (020) 6 42 29 79 j. voerman p.h. kiers

abonnementsgeld f 18,- per jaar (buitenland f 30,- per jaar) losse nummers f 2,95 (incl.verzendkosten)

'

''' '' ''

postrekening 133100 t.n.v. "Het Openbaar VPnoer"

==========================================='=================== ============---=---===

INHOUDSOPGAVE blz. 1. Gemeentevervoerbedrijf Amsterdam. • • • • . • . • • . • • • • • . . . • • • .19-22 2. Haagsche Tramweg-Maatschappij • • • • • • • • • • • • . • • • • . . • • • • . • . 23 3. Rotterdamse Elektrische Tram • • • • . . • . . . . • . . • . • . . . . . . . • 24 4. Tram Ned. Openluchtmuseum Arnhem • . . • • • • • • • • • . • • • • . . • • • . . 25 5. Pony- en Motortram Joppe • . • • • . • • • • . • • . . • • • • . . • • . . . . 25 6. Stoomtrein Goes-Borsele . • • • • • • • . • • . . • • • • • . • • . • . • • • . 25 7. Tram-projecten: Almere, Dordrecht, ZPP.uws Vlaanderen . • • • • • • • . • • . . 25 8. Nederlandse Spoorwegen. • • • • • . • • • • • • . • . . • • . • • . • • • • 29-3 3 9. Autobusberichten: VSN,GADO,Midnet,NZH,Utrecht(taxi) . . • . • • • • • • . • • . 26 10. Citizens' Network van E.C . . • . . • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • . . • 26 ll. Berichten uit België: TEC, De Lijn, MIVB, NMBS . • . • • • • . . • • . • • . . 26-28 12. Berichten uit andere landen • • • • • • • • • • . . • • • . • . . • • • • • 34-36

-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-

NIEUWSGAARDERS Uw berichten voor het maartnr. hebben wij gaarne in huis op 9 maart. ABONNEMENTSGELD 1996 Degenen die nog niet betaalden, verzoeken wij thans het verschuldigde bedrag over te maken (giro 133100, abonnePs in Noord-Holland graag op giro 4883131), beide t.n.v. "fö=~t Openbaar Vervoer". Abonnees in het buitenland verzoeken wij te betalen met een furoch~que of in contanten (gulden, franken, Marken) .Onzl'l dank! Abonnees in Brussel verzoeken wij hun eventuele nieuwe postcodenummer te laten weten. ADVERTffiTIE3 'Amsterdamse Trams van 1900-1950 / De Unionwagens en hun tweeassige ttjdgenoten Thans zijn verschenen de exploitatiejaren 1925,1945,1946 en 1947. Totale omvang 84 blz. Deze set kost f 27,50 evt. vermeerderd met f 6,50 voor porto en verpakking. Bestellingen via postbankgiro 4846105 t.n.v. C. van Mechelen te A'dam. Verkrijgbaar zijn nu de exploitatiejaren 1923-1925 en 1927-1947. Inlichtingen via telefoonnr.(020)6 311 464. Gratis af te halen: oude (kartonnen) treinkaartjes, spoorboekPn (buitenland) van~ spoorboek Duitsland. J. Vaalburg, telefoon 0252 - 620117. __J Ä~eboden: Autobushistorie! Bod gevraagd boven f 500,- op: 1 _"Versnelling" 1970-1990, circa 465 nummers 2) "Autobus- en Tourin carwereld Omnibus" circa 70 nummers 1955-1964 3) "Karos" fabrieksblad Verheul, 45 nummers 1952-1964 4) "De Veteraan bus" (SVA), 77 nummers 1969-1987 5) "Van Hool-Magazine", 53 nummers 1957-1977 6) "Autobuskroniek"(ADK/ADV), 167 nummers 1961-1975, incl. spec.ui tgave NS-bussen. Uw schriftelijke reacties gaarne aan J.P. Laus, Postbus 520, 3760 AM SOEST. EXCURSIE van SVA werkgroep Pijnacker op 25 mei 1996 naar o.a. oude Zwitserse bussen, 25 mei is "Open Huis" bij het Friesch Rijd1:md Autobus Museum (F.R.A.M./Jan Hofstra) te Drachten. Met een oude Zwitserse postbus (Saurer L4C) uit 1950 kunt U er heen: 9.00 u Schiphol NS Autobusstation,~ 11.15 HPerenveen NS,! 11.45 F.R.A.M. Drachten, alwaar bezichtigen bussen, terug 15.00 uur. Prijs vanaf Schiphol f 40,-, vanaf HeerPnveen f 17,50 (SVA-donateurs f 5,- korting). Telefonisch reserveren bij SVA, afd.Volendam, dhr C.W.Vink, tel. 0299-364583 tussen 19.00 en 22.00 uur met vermelding opstapplaats en dan meteen betalen op giro 2493086 t.n.v. SVA afd.Volendam o.v.v."Rit Saurer Drt". De Rheinbahn, Düsseldorf viert dit jaar zijn eeuwfeest, met o.a. 8 april tramcorso door de binnenstad, 4/5-23/6 jubileumtentoonstelling in Kunstpalast,Ehrenhof. OpPn deur dagen 29-30/6 Bth Heerdt, 3-4/8 Bth Lierenfeld, 7-8/9 Bth Tiefenbroich,27-28/10 Mettmann. Vervolg, Ontvangen Boeken zie bladzijde 26 onderaan.

,===========---- --==--, :,

g v b

:

a m s t e r dam

- 19 -

: Rapportage M. de Jong van zijn oriëntatiewerk betreffende GVB 1

: Drs. M. de Jong heeft het verslag over zijn bevindingen bij het

'=====================' GVB, samen met directeur Faber, op 6 februari toegelicht.

Ingewijden zullen hierin weinig nieuws ontdekken, het zijn bekende feiten. Doch nu iemand die er veel geld voor ontvangt, deze zaken op een rijtje heeft gezet, kan het gemP.entebestuur er moeilijk omheen. De Jong stelt "GVB is als bedrijf "out-of-control". In de inventarisatie worden onder meer d~ volgende zaken vastgesteld: - grote financiële tekorten bij tram, bus en metro; - elkaar opvolgende rijksbezuinigingen voor het bedrijf; grenzen van de mentale spankracht van de organisatie zjjn bereikt en soms overschrede,; - het rijk heeft geP.n oog voor de bijzondere en afwijkende Amsterdamse situatie; de bedrijfsleiding opereert niet goed; - het gemeentebestuur bemoeit zich te veel met het GVB; - het personeel is murw en mist eP.n helder toekomstperspectief; - het materieel is verouderd; - de decentralisatie is slechts ten dele gerealiseerd; - de administratie en registratie van bedrijfsgegevens is veelal onnauwkeurig; - het centrale overleg wordt gekenmerkt door veel detailwerk en onvoldoende delegatie; - goed management wordt belemmerd als het stadsbestuur bovenop het bedrijf zit, De belangrijkste randvoorwaarden om het bedrijf "in beter vaarwater" te kunnen brengen: l, De RP.chtspositie Regeling Gemeente Amsterdam blijft vooralsnog uitgangspunt bij het opstellen van een actieprogramma; 2. Het niveau van de dienstverlening wordt zoveel mogelijk gehandhaafd; 3. Binnen een aantal jaren moet een financieel sluitende begroting gerealiseerd worden. Uit de situatieschets vermelden wij het volgende: Behalve bij de Veren zijn in alle sectoren en op vrijwel alle functionele gebieden van ~t GVB zowel voor de korte als de lange termijn vele vraagstukken te signaleren. - Vooral bij tram en bus, doch ook bij metro zijn aanzienlijke financiële tekorten gerealiseerd. Tot eind '93 geaccumuleerd rond 60 mln, daarna jaarlijks ruwweg 15 mln per jaar; de plannen voor 1 96 tonen voortgaande ernstige verliezen . De vraagstukken worden gecompliceerd doordat - De rijksoverheid geen nieuwe exploitatievergoedingen in het vooruitzicht wi~ s~ellen ; - De laatste jaren boven de begin 90 1 er jaren ingezette bezuinigingen, weer nieuwe bezuinigingsrondes zijn gelanceerd; - De gemeente geen eigen middelen ter beschikking wil stellen voor de exploitatie; - Het rijk geen rekening houdt met specifieke Amsterdamse omstandigheden; - Het rijk tot voor kort de vervoersgroei evenmin financierde. De volgende punten uit de rapportage dienen eveneens vermelding te krijgen: - De slag van ambtelijk georiënteerde cultuur naar meer klant- en marktgP.richte instelling is niet gemaakt; - Het Amsterdamse vervoerbedrijf is in verschillende opzichten meer productief dan Rotterdam en DP.n Haag, doch de RijksvP.rgoedingssystematiek houdt hiermee ge~n rek~ning; - De Rijkssystematiek houdt ev~nmin rekening met de bijzondere kostenverhogende Amsterdamse omstandigheden; - Kosten van reorganisatie moet GVB zelf dragen; betreft tot heden 45 miljoen. Wie betaalt en uit welke bronnen?; - Achterstallig onderhoud Tram is enorm, dit is een groot financieel probleem; - 'f öebedeelde centrale overheadkosten Tram en Bus acht men beduidend te groot; - Sociale problemen zoals laag natuurlijk verloop; te hoog ziekteverzuim; vergrijzing; - Hoewel technische en marktomstandigheden en de stedelijke infrastructuur zeer per stad verschillen, kent V&W geen onderscheid in vergoedingssystematiek tussen de 3 steden; - Ook "beloont" de centrale overheid Amsterdam niet voor grotere doelmatigheid t.o.v. Rotterdam en Den Haag. De overgangsregeling pakt voor Rotterdam zelfs gunstiger uit; - Tot voor kort financierde D~n Haag niet de vervoersgroei (ondanks de openbaar vervoersstimulans welke men belijdt ) ; - Tempo waarin het Rijk steeds nieuwe bezuinigingen oplegt, staat een stabiel bedrijfsbeleid in de weg (verlies geloofwaardigheid management ; afbraak interne motivatie) ; - De taakafbakening tussen GVB en andere gemeentelijke organisaties roept t.a.v. de verkeersdienst strategische vragen op; - Bij de organisatie dient de kwaliteit en bemanning op sleutelposities en hun werkwij2"P.rl te worden geëvalueerd en in een aantal gevallen verbeterd; - De kwaliteit van het medezeggenschapsoverleg laat thans ernstig te wensen over. De komende drie maanden wordt gezocht naar een brede reeks terreinen van verbetering.

- g v b -

20 -

Openbaar vervoer IJburg (IJtram) Op 30 juni hebben vertegenwoordigers van het kabinet, ROA-bestuur en B&W Amsterdam het Vinexconvenant voor de regio Amsterdam ondertekend. De doelstelling van h 0 t VinPxbeleid is onder meer de ontwikkeling van nieuwe woongebiedim in dP. directe nabijheid van de stad en met een goede bereikbaarheid per openbaar vervoer. IJburg (Nieuw-Oost) is zo'n lokatie. Uitgegaan wordt van de bouw van 18.000 woningen aldaar, waarvan er in 2005 minimaal 8.500 opgeleverd zullen ztjn. De financiering van het openbaar vervoer is een knelpunt. Van de aanlegkosten van dP. IJ-rail (metro IJburg-CS) à ruim f 900 miljoen, is slechts f 215 miljoen gereserveerd. Daarvan is inmiddels een derde geïnvesteerd in de Piet Heintunnel (50 mln) en de railtunnel btj de Oostertoegang (20 mln). Ministers en bestuurders besloten derhalve een ondorzoek te doen naar het toekomstige openbaar vervoer. Dit richttP zich op fasering en systeem.keuze voor de kort 0 termijn, waarbij vastgesteld werd dat IJburg in elk geval door railvervoer, met ondersteuning van bussen, wordt ontsloten. Het onderzoek heeft het volgende duideltjk gemaakt: - Goed opp.nbaar vervoer is voor IJburg een noodzaak; - Bij o.v. naar IJburg zal de trein geen rol van betekenis vervullen. De eventuele verbinding Amsterdam-IJburg-Almere heeft in de eerste plaats een agglomeratieve functiä Een snel metrosysteem op regio- of randstadrailniveau past daar beter bij dan een treinsysteem. De capaciteit en de kwaliteit van een snelle metroverbinding naar Almere is toereikend, ook bij een verdere groei van Almere tot 240.000 inwoners. Daarna verdient een uitbreiding van de verbindingen tussen Almere en het Gooi de voorkeur boven verzwaring van de lijn door IJburg; - De door Amsterdam voorgestelde metroverbinding IJburg-binnenstad (IJ-rail) staat ter discussie. Dat komt o.a. doordat het IJ-oeverproject en IJburg inmiddels bescheidmer proporties hebben dan voorheen, terwtjl de uitbouw van het C.S. en omgeving als vervoerscentrum gefaseerd is. Alle mogelijkheden zijn derhalve opnieuw bezien; - Gebleken is dat IJburg per a.v. in 2 richtingen kan worden ontsloten: Amsterdam CS en Diemen/Zuid-Oost, terwtjl er 3 systemen zijn: metro, sneltram en tram. Vervolgens zijn twee samenhangende faseringsmodellen ontwikkeld: A Spo 0 dige aanleg IJ-metro IJburg-CS; naar Diemen en Zuid-Oost autobussen; Ë Metro IJburg-Diemen-Zuid/W'rC-Sloterdijk; IJburg-CS tram, hetgeen nodig is omdat er - zoveel passagiers zullen zijn dat busvervoer niet toereikend is ( "combinatiemodPl"). Voorwaarde voor beide modellen is dat vóór 2000 de hindernis bij de Panamaweg (overweg en treinsporen op maaiveld) wordt opgeruimd door verplaatsing van de sporen naar de dtjk (de 12+ operatie). Dit wordt thans voorbereid in overleg met NS en het Rijk. Beide modellen hebben geltjke aanlegkosten (ruim 950 mln) en identiekP VPrvoerprestaties. In model A rijden tot 2007 bussen, dan komt de metro; naar Diemen bltjft een bus rijdPn, in model B rijdt in 2002 een tram naar IJburg, in 2007 rtjdt een metro via Diemen. Onderzocht zijn ook sneltramvarianten; deze volgen buiten IJburg de tracé•s van de metro en gaan binnen de wijk naar een ligging op de begane grond. Hierbij wordt op de lijn naar Diemen materieel ingezet dat vergelijkbaar is met dat van de Amstelveenlijn. Op de lijn naar C.S. kan materieel worden ingezet met beperkte breedte en bovenleidingvoeding. Hiervoor is een verbreding nodig van het viaduct waarmee de ringweg de IJ-boulevard kruist. Rijkswaterstaat heeft inmiddels opdracht gegeven voor zo'n voorziening. De tramvariant ligt geheel op maaiveld. Deze volgt in IJburg het sneltramtracé, maakt gebruik van de Piet Heintunnel en volgt dan de IJ-boulevard naar c.s. en is zo ontworpen dat bij de Pana.maweg tevens een afslag naar de Czaar Peterstraat kan worden gemaakt. Btj het C.S. heeft de tram een halte ten noorden van het station, waarna hij langs de westzijde het stationsplein bereikt. De verhoging van de treinsporen Panamaweg wordt thans voorbereid, de kosten worden gelijkelijk verdeeld over de railverbinding met IJburg, IJ-boulevard en NS-Infra. Mogelijke bezuinigingen op onderdelen zijn ook nagegaan, zoals btj de sneltram een bovengronds station bij de Zuiderzeeweg, bij de tram een route via Czaar Peterstraat naar de Binnenring en een aantakking op het Stationsplein via oostz ij de es, kosten zijn dan laga-. Bij de tramvariant wordt aangenomen dat de IJ-tram bij het C.S. gekoppeld wordt aan een bestaande tramlijn, voor metro en sneltram dat deze vanaf Diemen via de bestaande lijn naar es zal rijden. De algemene exploitatiekarakteristiek van de varianten is als volgt: IJ-metro of -sneltram: in spits 3 gekoppelde wagens, freq. 7}'; reistijd CS-IJburg 12'; Metro of sneltram richting Diemen via Amstelstation naar CS of via Zuid/WTC naar Sloterdtjk (verlenging lijn 50), 2 gekoppelde wagens, freq,7t', reistijd 20 c.q. 26 1 ; Tram: gekoppelde wagens, freq. 5', doel rijdt via CS verder; reistijd tot es! 18'.

- g v b -

- 21 Hooldlnlrastructuur -

auto

- - - metro • • • • • • lra1n

Fasering aanleg: 1997 start aanleg IJ-tram CS-Panamaweg 2000 idem Zeeburg-IJburg 2001 start tramexploitatie 2002 start aanleg metro/ sneltram Diemen 2007 start exploitatie hiervan 2000 start busexploitatie via Zeeburg 2005 start busexploitatie via Diemen (2007 IJburg 12.000 woningen; 2010: 18.000 stuks) Voor het slagen van het IJ-oeverproject is vooral de ruimtelijke inrichting een belangrijke sleutel. De IJ-oever moet worden getransformeerd tot een stedelijk gebied met Amsterdamse uitstraling. Daarom bestaat bezwaar tegen langdurige zware busverbindingen door het gebied en gaat de voorkeur uit na.ar een tramlijn. Zo'n lijn zou ook na de aanleg van een IJ-metro in stand kunnen blijven als lo~aal verdeelsysteem. Reserveringen voor de IJ-metro zullen niet ten koste mogen gaan van de schaarse ruimte en de inrichtingskwaliteit van de locatie. Daarom verdient de IJ-rail via NS-sporen de voorkeur. In het Oostelijk Havengebied is bijzondere aandacht nodig voor de gecompliceerde kruising Panamaweg/IJ-boulevard, waar tevens de o.v.-verbinding naar IJburg kruist. De gelijkvloerse kruising waarvan in de tramvariant sprake is, vormt bij de inrichting een knelpunt. Daarom is ook een ondergrondse oplossing bestudeerd. Daarin wordt de IJ-tram met een tunnel onder de Panamaweg geleid naar een middenligging in de IJ-boulevard. Dan ontstaat een ongelijkvloers overstappunt tussen de lijnen IJburg-CS en Oostelijk Havengebied-Binnenring. De meerkosten van deze oplossing zijn begroot op± f 30 miljoen. Betreffeaiebediening van de wijk door het o.v. in de eindfase, blijkt uit alle studies dat het westelijk deel van de wijk, grenzend aan de IJ-oergeul, onvoldoende breedte heeft voor een optimale metro-exploitatie, terwijl het oostelijk deel, in het IJmeer, juist te breed is. In deze fase ontstaan randen die buiten het bereik van metro of sneltram liggen. De bediening kan worden verbeterd door combinatie van metro en tram. Hierdoor ontstaat voorkeur voor model B: tram op korte termijn tussen eerste buurten van IJburg en binnenstad; later metro richting Diemen, die later naar Almere kan. De tram bedient dus het smalle deel van IJburg en de randen van het brede deel. Voor het trammaterieel wordt gedacht aan modern lagevloermaterieel, met als voorbeeld Chernnitz, Strasbourg, Valencia en Wenen. Hierbij wordt opgemerkt dat fietsen moeten kunnen worden meeg1momen in dit materieel omdat IJburg van Amsterdam gP-scheiden wordt door enkele zware barri~res, zoals de Ringweg en het Amsterdam-Rijnkanaal. Op 31 januari vond de presentatie plaats van dit voorstel van wethouder Stadig van RO. Tunnel Oostertoegang IJ-rail De oplevering van de tunnel vond eind 1995 plaats. Zoals uit het bovenstaande blijkt, zal dez~ minimaal zeer vele jaren, niet gebruikt worden voor een metro/sneltram. De aanlegkosten bedroegen f 21 miljoen. Gedacht wordt nu aan mogelijk gebruik als parkeergarage, distributiecentrum, productielijn/werkplaats of informatiecentrum. ]P kosten voor het toegankelijk maken van de tunnel kunnen echter flink hoog worden. Uitvoering doorstromingsmaatregelen in kader "Ruim baan voor tram en bus" De raadscommissie ging op 31 januari accoord met een voorstel om voor f 14,5 miljoen uitgaven te doen i.v.m. doorstroming,voor projecten die aansluiten btj uitvoeringsplannen van weg- en verkeerslichtenbeheerders. In totaal betreft dit 80 projecten.

-gv"b-

- 22 -

Nachtbussen naar Almere M.i.v. 2 februari is nachtlijn 700 verlengd van NS-station Almere-Bui t,m naar dP. Bloemenbuurt, Faunabuurt, Landgoederen buurt, VerzP.tswijk, Parkwijk en FilmwiJk. Tevens zijn er nu ritten toegevoegd vanaf het Leidseplein om 4.00 en 5. 00 uur (=vertrek Marnixstraatfa Tevens is ingesteld Midnetlijn 157N, die vrijdag- en zaterdag-nacht rijdt van hP.t Leidseplein naar Almere-Haven, waar de gehele wijk doorgereden wordt tot ]P. StP.iger. ]Pze vertrekt van het Leidseplein om 1.30, 2.30, op zaterdag tevens om 3,30, 4,30, 5,30 u. De prijs voor beide lijnen bedraagt f 10,- enkele reis, als aanvulling op een strippenkaart of abonnement incl. StudP.nten-wePkendkaart f 5,-. Ter introductie kon men het eerste weekend (2 op 3 en 3 op 4 februari) gratis van de bussen gebruikmaken. Lijn 700 rijdt in de nacht van vrijdag op zaterdag met standaardbussen, in de nacht van zaterdag op zondag met gelede bussen; de lijn heeft 3 die.nstwagens, dele en 2e rijden vanuit ga.rage West, de 3e vanuit garage Zuid, de omlooptijd bedraagt 3 uur. Nachtltjn 73 bedient m.i.v. de nacht van 13 op 14 februari ook de bestaande halte Louis Bouwmeesterstraat op de Pieter Calandlaan. Studie veerdienst van Amsterdam naar Flevoland en Huizen In opdracht van het ministerie V&W is een onderzoek gehoudP.n door bureau TrafficTest naar mogelijkheden van openbaar vervoer over het water. Uit de studie zou blijken dat Pr 4.000 à 5.000 reizigers vervoerd zouden kunnen worden tussen Amsterdam en Flevoland/ Huizen; dit betreft dan het vervoer per uur. Dat dit werkelijk zou gebeuren, lijkt niet erg waarschijnlijk, gezien de al aanwezige trein- en busverbindingen, storm en ijsgang. Andere onderzochte projecten zijn het DrP.chtgebied en Rotterdam-Dordrecht/Papendrecht. Korf tegen drijfvuil bij IJ-veren Bij de nieuwe IJ-veren wordt thans een korf aangebracht rond de schropf om te voorkom""n dat de schroef door drjjfvuil, zoals touw, vastloopt. Voormalig directeur Smit wordt commissaris b:ij NZH De vroegere directeur B.Smit van het GVB is door de NZH aangetrokken als lid van de raad van commissarissen. Dit vooral met het oog op mogel:ijke samenwerking in de toekomst tussen beide bedrijven op het gebied van technische diensten en onderhoud. Ook zou hierbij een herindeling op lijnvoeringsgebied niet kunnen worden uitgesloten. Conducteurs op lijn 12 M.i.v. maandag 29 januari heeft ook lijn 12 conducteurs, als 6e tramlijn,na 4,6,7,10,13, Nieuwe dienstregeling lijn 5 Lijn 5 kreeg op ma-vr m.i.v. 29-1-1996 een nieuwe dienstregeling met slechts enige zeer geringe wijzigingen. Bovendien werd toen (m.i.v. 1 februari) een koopavonddienst ingevoerd, waarb:ij van ca. 18,45 tot ca. 21.00 uur een 34e dw rtjdt achter dP. l4°/13e dw, de frequeotie werd verhoogd van 13/14' tot 11/12'. Actie van monteurs Door acties van de ambtenarenbond AbvaKabo werd het werk, vooral in remise Lekstraat, door de monteurs op 25 januari stilgelegd. Binnenkort zijn er verkiezingen voor de ondernemingsraad en zo wil deze vakbond meer macht krijgen, met do stelling dat er te weinig monteurs zijn. Interim-hoofd van dP. technische dienst Tram (FBT) heeft eind januari toen zijn ontslag ingediPnd. Het gevolg voor publiek en rtjdond personeel was dat op 25 januari l:ijn 11 niet reed en in totaal 9 bussen werden ingezet op de l:ijnen 4,7,9, 12,24 en 25. Doordat geen onderhoud plaatsvond, werd het tekort aan materieel nameltjk zo groot dat tot deze maatregelen moest worden overgegaan. Lijn 11 reP.d t/m 30/1 niet. Materieel tram Na grote revisie/renovatie en schilderbeurt kwam mw 782 in dionst op 23/1. Serie 780-816 wordt bij revisie voorzien van Vecom; 780 en 781 hadden deze dus op 1-1-9~ Mw 791 werd totaalreclame-tram voor een schoenenmerk. Materieel autobus De 220 is eind januari afgevoerd; 221 ging half februari defect buiten dienst. Platform Metro (werkconferentie alternatieven NZ-lijn in RAI-Congrescentrum, Zaal A) Deze conferP.ntie vindt plaats op vrijdag 15 maart van 13,00 tot 17.00 uur. Medewerking is toegezegd door o.a. Ministerie V&W, NS, Rover, Milieucentrum Amsterdam. Inlichtingen: Platform Metro, CP.intuurbaan 354, 1072 GP Amsterdam, tel, (020) 6625932. Verschenen is ee.n folder van de nachtlijnen 157N en 700 naar Almere (uitg. GVB/Midnet). Het boek "Het Autobusbedr"f werk- en diP.nstauto's van dP Gemeentetram AmstP.rdam" (zie o.a. blz.8 van het jan.nr. wordt nog regelmatig besteld. Ontstaangeschiedenis van het openbaar vervoer in Amsterdam vanaf het begin van deze eeuw, niet slechts over de bus. U kunt het nog verkrijgen door overmaking van f 39,50 op giro 133100 van H.o.v.

=====================,

- 23 ': Tramlijnen door tunnel H.S. , den haag : Vanaf de zomerdienstregeling per 13 juli zullen trams gebruik '=====================' gaan maken van de tunnel onder station Hollands Spoor. Dit worden de lijnen 10 en 16. Om verwarring voor de passagiers bij H.S. te voorkómen, zullen de trams van lijn 12 richting Moerwijk vanaf H.S. 16 gaan filmen. Lijn 10 gaat dus via het station rijden, vervolgens door de tunnel, Slachthuisstraat en La.akkade. In de toekomst wordt ook de nieuwe lijn 17 naar Steenvoorde door de tunnel gevoerd. HTM wil graag dat rond 2000 ook lijn 1 door dP tunnel kan ga.an rijden en tevens via de Plaspoelpolder en een nieuwe trambrug over de Vliet naar Delft, waardoor lijn 17 een snellere route kan krijgen. De route van lijn 1 over Rijswijkseweg en Haagweg kan dan worden overgenomen door een nieuwe lijn 15 naar bedrijventerrein Hoornwijck. Ook zijn er gedachten om vanaf het Lorentzplein door de Jan v.d.Heydenstraat te rijden. Leidschendam wil tram naar Leidschenveen Leidschendam bouwt bij het Prins Clausplein de nieuwe woonwijk LeidschenveP,n en wil zo snel mogelijk daarheen goed openbaar vervoer. In de beginfase kan met een buslijn worden volstaan, een snelle trama.anleg is echter noodzakelijk om de mensen zoveel mogel~1< in het openbaar vervoer te krijgen. De eerste huizen worden aldaar opgeleverd eind 1997. De gemeente gaat ervan uit dat een NS-station Leidschenveen wordt geopend. De beide gemeenten Voorburg en Leidschendam zijn met het bestuur van hPt stadsgewest Haaglanden overeengekomen dat er een onderzoek komt om voorzieningen voor het openbaar vervoer in te passen in het plan Sijtwende van Voorburg. Hierbij zal de VPrlengde Landscheidingsweg door een tunnel lopen, waaromheen 1000 woningen worden gebouwd. Tramtunnel Grote Marktstraat Het ministerie heeft op 25 januari definitief toegezegd f 195 miljoen te gevPn voor de bouw van de tramtunnel onder de Grote Marktstraat; de gemeente zalf 45 miljoen bijdragen. Den Haag wil nog een subsidie voor het plaatsen van sporen op de SchedeldoP.kshaven en voor het omleggen van kabels en leidingen. Deze maand wil men met de werken beginnen, in het najaar zal de Grote Marktstraat voor 1} jaar afgesloten worden. Dienstregelingwijzigingen Ten gevolge van de verplaatsing van het stadhuis zijn in de ochtendspits enkele trams van lijn 8 vanaf Vrederust overvol. Vanaf 4 februari is derhalve tussen 8._Qü__en--8.30 uur vanaf Vrederust de frequentie verhoogd tot 9 minuten. Omdat lijn 9 om en om rijdt met lijn 8, is ook hier de frequentie 9' geworden; lijnen 1 en lK moesten dus ook worden aangepast, dit betreffende de diensten (ook 7 wijzigde hierbij enigszins). Het is gebleken dat de omleidingen rondom het Spui minder vertragingen opleveren dan gedacht. O.a. hierdoor kregen ook buslijnen 4,5,14,18,22,23,26 en 27 nieuwe diensten. Lijn 14 heeft op vrijdag-, zaterdag- en zondagavond om 0.25 u een extra rit van Scheveningen. Vanaf 2 maart is de "Darling Narket" in Rijswijk op zaterdag en zondag te bereiken met lijn 18. Lijn 27 krijgt op sommige tijden een halte aan de Wateringveldseweg. Lijn 26 rijdt niet meer over de Soestdijksekade, maar via De La Reyweg en Schaarsbergenstra.at, waardoor reizigers gemakkelijker kunnen overstappen op lijn 25 richting CP.ntrum en C.S. , Hierdoor is de zonegrens verplaatst van Mo erweg naar halte De La Reyweg. Klachten over tramhalte lijnen 1, 9, 12 bij Centraal Station Veel wordt geklaagd over deze verplaatste halte. Behalve dat er te weinig ruimte is, rijden fietsers er vlak langs en zijn er nogal eens zakkenrollers actiPf. De HTM wil de halte begin volgend jaar terugplaatsen; een definitieve halte komt in een later stadjJJm, Korte berichten "Op Pad-beurs" Voor deze beurs in het congresgebouw op 3 en 4 februari werd met NS een contract gesloten voor een Railidee-kaart; deze was geldig op l ijnen 7 en 8. In Voorburg, postcodegebied 2275, is bij alle bewoners op 16 januari een HTM-kennismakingspakket bezorgd, waarbij een gratis 2 dagenka.art, die geldig was t/m 31 januari. Remise Scheveningen Voor de exploitatie hiervan moet de HTM een hinderwetvergunning aanvragen; omwonenden hebben tegen het verlenen daarvan bezwaar aangetekend, vooral in verband met geluidsoverlast. HTM heeft aan het personeel verzocht 's nachts niet te schreeuwen, met het wisselijzer op de grond te tikken en niet onnodig te bellen. Van omwonenden is voorheen nooit iets vernomen, wel nu dus van studentenflat-bewoners. Materieel tram Situatie C.W. op 16-2-1996: Bij lichtploeg: 3106; electriciën: 3081,3083,3096,3109; schilder: 1321; plaatwerker: 1180; B303 NZH(is nu blauw),1304,3005(ontsporingsschade); in remise: 1101,H6(reparatie1 3002(revisie),3015(onderhoud),3032(ontsporingsschade). 1180,1321 gaan naar Amsterdam. Materieel autobus Op 21 februari wordt de nieuwe Mercedesbus gepresenteerd. h t m

,=====================,

,: :

r e t ,: rotterd a m :

- 24 -

Ma.tPrieel en werkplaatsen tram Mr.709 kwam met nieuw meubilair weer in diPnst; thans is mr. '=====================' 717 hiervoor binnen, tevens voor herstel aa.nrijdingsschade. Na revisie 4 kwam mr. 734 weer in bedrijf. Na herstel van schade verlietPn de 535, 806 en 741 de werkplaats. Mr. 714 (die groen/wit wordt) is nog niet in dienst. Binnengenomen voor groen/wit schilderen werd mr. 720. In remise HillegPrsberg staan met diverse schades buiten dienst de 1612(brandschade), 1628(idem) en 1629. De 1635 is voor herstel in de Centrale Werkplaats. Reclame Bij 721 werd de totaalreclame voor het Algemeen Dagblad verwijderd. Ïnf:rä'sîructuur Met de spoorwijziging c.q. vernieuwing op het Churchillplein is een begin gemaakt als eerste aanzet tot reconstructie van Schieda.msedijk/Vasteland. Lijn 6 zou van 27/1 t/m 11/2 omrijden via Hofplein-C.S.-Mauritsweg-Eendrachtsweg, doch wegens vorst is e.e.a. uitgesteld. Ook de werkzaamheden en omleggingen op 21 januari op het Hofplein gingen om die reden niet door. De werkzaamheden op de Molenvliet zijn evenmin begonnen. Waarscrujnlijk pas in april komt de v.Oldenbarneveltstraat voor lijnen 3 en 13 in gebruik. Materieelinzet tram De laatste tijd rijdPn er iets meer 1600-en vanuit remise Kralingen. Op 15/1 rePd mr. 1634 op lijn l; op 25/1 mr. 1618 op lijn 3; op 1/2 mr. 1633 op lijn 13. Exploitatie Lijn 6 zal, naar alle waarscrujnlijkheid, m.i.v. de komende zomerdienst de oorspronkelijke route via Pompenburg-Coolsingel weer gaan bezijden. Vanaf de winterdienst 1996/97 zal remise Hillegersberg weer permanent onderdak gaan bieden aan de lijnen 5 en 6 (behalve wellicht op zondagen). In de namiddag van 12 januari was er circa een uur geen tramverkeer mogelijk in Kralingen door een stroomstoring, waardoor de lijnen 1,3,6,7 en 9 gedupeerd raakten. In de ochtend van 25 januari was er een stroomstoring in omgeving Coolsingel, waardoor diverse lijnen moesten worden omgelegd; tegelijkertijd reed op de Mathenesserdijk een vrachtr auto tegen een bovenleidingmast en waren er enkele andere aanrijdingen en defecte trams hier e..n daar, zodat op de meeste lijnen de dienstuitvoering danig in de war was. Museumtram-nieuws Komende zomer zal museumtramlijn 22 (tussen c.s. en Blijdorp) niet rijden. Nu zal een rondrit worden gereden met historische trams, van ongeveer uur, waarbij zoveel mogelijk touristisch aantrekkelijke locaties worden aangedaan. Gereden wordt op woP..nsdag, zaterdag en zondag. Nadere gegevens volgen nog. De mr. 1, 11 en 119 worden dan niet zo vaak ingezet, wel o.a. mr. 192, 220 en vierassers. Autobusma.tPrieel In het materieeloverzicht van vorige maand staan onder Vervoer op Maat de nrs 700-709 DAB vermeld; 708 is afgelopen zomer uitgebrand en zal niet meer in dient komen. Op 29 januari arriveerde aan de Sluisjesdijk MAN/Berkhof 125 voor R.E.T.-tours. Dit is een fraaie, geheel nieuwe aanwinst. Ook R.E.T.-tours 124 is nu door Berkhof afgeleverd. Op lijn 43 reed begin februari ZWN 6577, doch er wordt nog al eens gewisseld van bus. De reclame voor Maaspost verdween van alle bussen, evenals die van Replay jeans (644). Ook-dë' M:i.Îieureclame van de gelede 507 werd verwijderd. Informatie De informatie op de halteborden tijdens (geplande) omleidingPn is uiterst onvollPdig, vaak onjuist en dus voor het publiek zeer verwarrend. Met name op 14 januari was dit weer het geval; nergens was toen vermeld dat lijn 5 via achtPrzijde C.S. naar Blijdorp reed. Wel werden in trams en autobussen informatie-folders opgehangen, maar voordat men met de tram reist, kan men de omleidingen dus niet te weten komen. ~derheden per datum 2ÎÏ Omstreeks 23.50 uur raakte mr. 1612 van lijn 6 in brand op de Schiedamseweg, door kortsluiting in een wisselverstelknop. Lijnen 4 en 6 zijn! 25' omgelegd via Math.brug. Autobus 955 reed op lijn 37, Als gevolg van ijzel had vooral de bus op de Linker Maasoever problPmen. Z.W.N. kon vanuit de Zuidhollandse eilanden enige tijd niet rijden. Bestelling metro-treinen BN denkt een goede kans te hebben de te bestellen 18 vierwagen metrotreinPn te mogen bouwen, de electrische installatie zou dan komen van El.in uit Wenen. Ook is het mogelijk dat de bestelling gaat naar Breda-Ansaldo, GEC Alsthom Transporte uit Spanje Pn naar Siemens Verkehrstechnik. Eind februari zal hierover zekerheid bostaa.n..

1t

- 25 TRAM NEDERLANDS OPENLUCHI'MUSEUM ARNH»i (zie blz.204; 12/95) DP oproep in de media om vrijwilligers te krijgen voor de exploitatie heeft vele medewerkers opgeleverd. Deze hebben inmiddels instructie ontvangen. De kosten van het tramproject, f 4 miljoen, zijn niet alleen door het museum gPdragen. De Europese Gemeenschap leverde een aanzienlijke bijdrage. Het project kreeg een financiële bijdrage in het kader van het Ell.ropees Stimuleringsprogramma Eurowerk voor de regio Arnhem-Nijmegen, na.mel~K f 850.000,-. Ook provincie, gemeente, instellingen, fondsen en bedrijfsleven droegen bij. Bovendien kocht een groot aantal particulieren ~en Stamkaart of speelde mee in de Tramloterij. De projectleiding van "Museumtram Nederlands Openluchtmuseum" is in handen gegP.Ven van ARBA MINCH projectmanagement BV. De activiteiten daarvan liggen voor het belangrtjkste deel binnen d~ culturele sector en met name in musea. De replica Arnhemse motorwagen 76 (met motoren van de Rotterdamse 530) heeft eP..n capaciteit van 35 zit- en circa 35 staanplaatsen. De maximum snelheid bedraagt 70 km/u; in het museum wordt niet sneller gereden dan 15 à 20 km/u. Het tracé heeft een lengte van ongeveer 1800 meter; er ligt in totaal 2300 m rails. Het traject is voorzien van 5 perrons, die ook geschikt zijn voor minder-validen. De halteplaatsen zijn: De Oude Bijenkorf (ingangsterrein); Collectie Centrum; Brabants café De Viersprong; stoomzuivelfabriek Freia; restaurant De Kasteelboerderij. In het traject bevindt zich een keerdriehoek, waar de trams af en toe gekeerd worden opdat zij niet onregelmatig slijten door voortdurend het ronde tracé in één richting te berijden. De bovenleiding heeft een spanning van 600 volt gelijkstroom. De remise is 33 meter lang en 16,6 meter breed; de aanbouw is 24,5 x 6,5 meter. In de remise liggen 4 sporen van 30 meter, het bijgebouw telt er twee. De smeerput bevindt zich in de remise; op het voorterrein wordt een wasplaats aangelegd. In totaal zijn er nu 342 personen ingeschakeld bij het tramproject. De start is 4 april. STOOMTRJilN GOES-BORSELE Begonnen is met het installeren van armseinen te Goes en Hoedekenskerke. In Goes is een geheel gerestaureerd uitrij-armsein verrezen; op station HoedekenskerkP staan er nu vier. La.ter zullen deze en nog andere worden bediend door middel van authPntieke handelinrichtingen; inmiddels is er een geplaatst in het SGB-station Goes. Gemeente Borsele wil nu dat gedeelte van de SGB-lijn dat op haar grondgPbied ligt (circa 12 van de 16 km) op de monumentenlijst plaatsen, inclusief de onroerende goederen: o.a. 5 stationsgebouwen, een aantal goederenloodsen en een weegbrug. De renovatie van rijtuig B 134 is bijna gereed. Ook goederentreinbagagewagen Dg 242 ia nog dit jaar dienstvaardig; deze wordt generatorwagen. Stoomloc 3 Bison krijgt deze winter een schilderbeurt. Voor restauratie van stoomloc 2 Borsele bevindt het onderstel zich bij het NS-revisiebedrijf Tilburg; de nieuwe stoomketel wordt gebouwd door Hocon te Venlo; werkplaats Meiningen van de DB zorgt voor de zelfaanzuigende Friedmann injecteurs en de bedrijfsschool van de AKF te Goes bouwt een nieuw machinistenhuis. Uiteraard werken ook SGB-medewerkers aan diverse onderdelen. Van een Duitse verzamelauis de originele fabrieksplaat van loc Borsele teruggekomen. PONY- EN MOTORTRAM JOPPE (zie blz. 187; nov.1995) De eigenaar van deze onderneming, de heer Montenberg, is op 1 februari op 90-jarige leeftijd overleden. Het materieel is overgedragen aan het Rijssens Leemspoor te Rijssen; dit omvat 3 motorlocomotieven, 5 personenrijtuigen, 3 kiplorries, 3 kiplorrie-onderstellen en 2 mijnlorries. Het betekent dus het einde V'd.ll een uniek bedrijfje. TRAM-PROJECTEN Almere Tijdens de presentatie van de ontwikkelingsplannen voor het stadshart maakte de project-wethouder bekend dat voor de toekomst van Almere-Stad daar een tram zal gaan rijden i.v.m. de explosieve groei die hier verwacht wordt. Het bestaande afgesloten busbaan-tracé zal voor de tramlijn gebruikt worden. Wellicht kan deze gecombineerd worden met een geplande verbinding via de rail met het Gooi over de Stichtsebrug. Dordrecht Voor o.a. de gemeenteraad werd door Dr.H.A.Visscher een rapport samengesteld, waaruit moet blijken dat voor de toekomst van de stad het inrichtPn van een regionaal tramnet noodzakelijk is. Naar Papendrecht en Zwijndrecht zouden tunnels gebouwd moPten worden. Dit rapport "Drechtnet" is voor belangstellenden verkrijgbaar bij het Landschapskundig Museum, Reeweg Oost 145, Dordrecht. Zeeuws Vlaanderen Stichting Strandexpress, met steun van Toeristisch Bureau ZeeuwsVlaanderen wil de Belgische Kusttram doortrekken via Sluis, Retranchement, Cadzand-Bad en Nieuwvliet-Bad naar Breskens. De kosten worden geraamd op 900 miljoen frank. Tot in oktober 1951 reed N.M.V.B.lijn 14 van Knokke naar Sluis via St.Anna ter Muiden.

- 26 .EUROPESE COMMISSIE LANCEERT "CITIZF.NS' NEI'WORK"

De Dlropese Commissie heeft een campagne gelanceerd ter bevordering van ei:>n "Ci tizPns' Network" van onderling gekoppelde diensten, met het doel in de hele UniP. de ontwikkeling van veilige, flexibele en toega.nkel~ke openbaar-vervoersystemen te stimuleren. Het doel is o.v.-systemen tot stand te brengen die op elkaar aansluiten, zodat reizigers gemakkeltjk van de trein op de bus, van de bus op de tram en van do tram op de fiets kunnen overstappen, die het plaatselijke vervoer en het vervoer over lange afstand aan elkaar koppelen en die stedelijke centra met de periferie verbinden. De Commissie wil niet betrokken worden bij financiering, beheer of besluitvorming ovP.r organisatorische aspecten, maar er is wel ruimte voor initiatieven van de Gemeenschap om de uitwisseling van informatie en van kennis van de beste manieren van aanpak te stimuleren. Adres E.C.: Directoraat-generaal Vervoer "Groenboek Ci tizens 'Network'',Wetstr. 200,Brussel. AUTOBUSBERICHTEN Op materieelgebied gebeurdP deze maand zeer weinig. Dit heeft echter niet tP maken met het vertrek van v.s.N. baas Mr.C.J. Nyqvist. Bij V.S.N. werd eind januari naast Nyqvist als president-coIIIIllissaris A.Joosen geplaatst tëneinde de V.S.N.Groep om te vormen tot een marktgericht bP.drijf. Niet lang daarna, op 8 februari werd Nyqvist ontslagen als president van de raad van bestuur van do V.S.N. Groep; hij zou gefaald hebben als manager en "boegbeeld" van het concern. GADO Het 3-jarig experiment met bussen op bio-ethanol is eind 1995 als geslaagd beëindigd. Zij bleken een gunstiger energieverbruik te hebben dan verwacht: slechts PP.n procent meer dan dieselbussen. Dit voorjaar verschijnt een TNO-rapport hierover. Midnet M.i.v. 5 februari is spitsl ijn 85 ingesteld van Veenendaal-West via Station Veenendaal-Centrum naar het industrieterrein Het Arobacht/Nijverkamp. Het betreft een proef t/m 31 mei. Per spits (ma-vr) wordPn 2 ritten gereden. Tram: zie bij Keulen. NZH Onenigheid is ontstaan over wie het beheer krijgt over de Zuid-Tangent. NZH is de hoofd-opdrachtgever voor de busbaan, die later omgevormd kan worden tot sneltrambaan. Nu tunneltjes onder de Zwanenburgbaan van Schiphol en de A4 binnenkort worden opgeleverd, wil de NZH die overdragen aan de betrokken gemeenten Haarlem en Haarlemmerme~r. Deze willen daar echter niet voor betalen, de R.O.A. zegt het wel te willen, doch deze instantie heeft geen geld. Provincie Noord-Ho l land moet nu een oplossing zoeken. Utrecht Vanaf 2 december is er een city-taxi, waarmee in Utrecht naar de binnenstad gereisd kan worden, voor f 6,- op maandag t/m zaterdag tijdens winkel-opPningstijden. Het betreft een initiatief van gemeentebestuur en de taxicentrale, voorlopig voor een jaar. In het centrum kan in- en uitgestapt worden bij Hoog Catharijne en op dP Ganzenmarkt, waar ook betaald moet wo~d!nl ~ij_h!t GVU-loket bij Hoog Catharijne. WIJ ONTVINGEN (zie blz.194; HOV 1995) NS IN KLEUR. Het Tractie- en Reizigersmaterieel van de Nederlandse Spoorwegen; Deel 1: Treinstellen, door Harrie Peters en Jan-Willem Koene. Het boek van 112 pagina's bevat kleurenfoto's van alle typen N.S.-treinstellen die op 1 juli 1995 in dienst waren. Per type wordt een kort historisch overzicht gegeven met technische gegevens en foto's van de oorspronkelijke uitvoering, één van 1995 en de variëteiten, d.w.z. afwijkende bakken, verbouwingen, (reclame)kleuren. De vele grote kleurenfoto's gevm1 een mooi overzicht van dit deel van het huidige spoorbedrijf; het boek zal dan ook bij de vele spoorliefhebbers in de smaak vallen. De prijs bedraagt f 69,-; excl.porto kan het besteld worden bij Spoorweg Journaal, redactie Grootbedrijf NedPrland, Goudreinetstraat 93, 2564 PN Den Haag of bij S.A. Fliitions H.K., Rue de Trois Bourdons 31, B-4840 Welkenraedt, België. Het betreft een uitgave van S.A~ !}i!t~o~s_H!K!,_t!l: Q032 87 890050,fax 0032 87 890062. België N.M.B.S. - Vervolg van blz. 36 Het Spoorwegmusewn is tijdelijk gesloten als gevolg van de brand in Brussel-Noord. Op 3-1-1996 is de lijn 36c (Airport City Express) verlengd van Brussel-Centraal tot Brussel-Zuid. Materieel: Buiten dienst op 1-6-1995: HLD 5106,5119,5151,5153,5184,5187; op 1-8-1995: HLD5542; op 1-11-1995: HLD 5137 (ongeval te Montzen op 29-9-1995), HLD 6052 en 6106 zijn gekocht door TSP. ES 301 (ex 551.34) wordt bewaard. AM 092, 104, 108 gaan naar Italië. Het Paul Delvauxmuseum in Koksijde wordt ondergronds uitgebreid wegens ruimtegebrek dror het uitbreiden van de collectie. Delvaux is o.a. bekend door zijn schilderijen met treinen en trams, vaak opgesierd met naakte vrouwen. Het nieuwe gedeelte wordt 1997 geopEn~

- 27 B.ERICHTEN UIT BELGIE SOCIEl'E RF.GIONALE WALLONNE DU TRANSPORT Charleroi Ttl:: Rijtuig 7405 (ex 6105) is herschilderd weer in dienst, de 6147 is te Jumet in herschildering genomen. Trams 6128 en 6144, lang buiten dienst geweest, rijden terug in de dagelijkse dienst. rujtuigen 6108,6109,6101,6111 en 6113 zouden (in deze volgordP.) hersteld worden. In Jumet is SJ-9179 binnengenomen voor een grondige ombouwing, ten behoeve van d~ dienst "Weg en werken"; langs beide zijden is een deel van de carrosserie weggenomen. S 9051 was bui ten dienst, het rijtuig is grondig schoongemaakt en in de oude NMVBkleuren herschilderd en voorzien van het oude nummer: S 10093. Het zal als monument opgesteld worden langs de winkel Cara met de film 56 Charleroi Eden-Gilly, Chätelet. De voorziene werken voor 1998 aan de tramljjn naar Gosselies starten nog dit jaar; men wil dit vak zo vlug als mogelijk met trams in dienst. De trams zouden tot aan het vroegere depot rijden. De werken tussen de stations "Waterloo" en "Le Pare" vorderen, de trams gaan er tegen juli a.s. rijden. Men wil de volledige afwerking tegen de start van het nieuwe schooljaar. Men zal wellicht rijden als ljjn 55 (Gilly-Pare) en 88 (Anderlues-Pare). VLAAMSE VERVO:mMAATSCHAPPIJ DE LIJN Nieuwe tarieven m.i.v. 1-2-1996 Nieuw is het "Twin-abonnement". Hiermee kan men op een streeklijn reiz<>n en tevens onb~ perkt gebruikmaken van alle trams en/of bussen in een aansluitend stadsgebied. BP.halve voor schoolabonnementen kan men zelf de ingangsdatum van het abonnement kiezen. Het is te verkrijgen voor l week, 1 maand, 3 ma.and of l jaar; schoolabonnementen zijn te bekomen voor een trimester, 10 maand of 12 maand. De prijs wordt berekend volgens de afstand tot aan de eerste halte binnen het stadsgebied, vermeerderd met eP.n forfaitair bedrag voor het stadsgebied. Daar voor het laatste in Antwerpen en Gent een ander bedrag geldt dan voor de overige steden, zijn de prijzen hierbij dan ook verschillend. De Da.gpas is met 5 frank verhoogd en kost nu dus 105 frank. Deze is geldig in Aalst, Antwerpen, Brugge, Brussel, Genk, Gent, Hasselt, Kortrijk, Leuven, Mechelen, Oostende, Roeselare, Sint-Niklaas en Turnhout (in Brussel is de prijs 125 fr). De Dagpas voor het gehele net kost 420 fr. Aan de kust zijn er toeristische kaarten: 1 dag 330; 3 dagen 560; 1 dag gezin 760 frank. De Stadskaart 10 ritten kos~ 270 frank. Beoordeling pachters De pachters omvatten thans 90 busondernemingen met 110 contracten; hiermee nemen ongeveer 2000 werknemers met 834 bussen een derde van het totaal aantal kms voor hun rekening. De Lijn gaat nu die exploitanten op kwaliteit beoordelen. Via een algemene offerte-aanvraag kan een contract dan voor 3 jaar worden toegewezen. Beoordeeld worden de kostprijs per km (45%), de kwaliteit (45%) en de ontvangsten (1()%). V66r 31-10-1996 kunnen de exploitanten overgaan op het nieuwe systeem of opgezegd worden per 1-1-1997. De Federatie van Belgische Autobus- en Autocarondernemers, de FEA.A is van mening dat een grotere concurrentie thans nog niet verantwoord is bij de huidige dienstverlening. Oost-Vlaanderen Gent Sinds 8 januari zijn de 3 ex-Bochumtrams nrs 60, 61 en 68 weer in dienst. Ze hebben nu een betere voorruit-ontwaseming, meer naar binnen toe gerichte zijspiegels en tractieonderbreking op de uitstapdeuren. Toch rijden ze (nog) niet dagelijks. Af en toe wordt het vertrek op weekdagen van 7.29 aan terminus Wondelgem van lijn 10 met een gelede tram gedaan. De ex-Bochumtrams moeten sneller rijvaardig gemaakt worden, men wil alvast de schildering bekorten door de trams gewoon te overspuiten i.p.v. grondig af te schuren. Ook wordt gewerkt aan de 5de tram: de ex-19, deze wordt 62. De 4dP, dP ex-11, later 67 is in afwerking; deze is al sinds juni 1995 in de werkplaats. Op 20 januari reed de 60 voor een groep tramliefhebbers. Een primeur was wel dat de tram langs lijn 40, naar Moscou reed en via de Muidebrug, van lijn 40, naar het Rabat. Op de terugweg van Evergem raakte de 60 defect door onvoldoende bijladen van de batterijen, zodat de schijfremmen sloten. De 60 werd vanaf Wondelgem Industrieweg naar het depot gesleept door PCC 45. Wegens omvangrijke en langdurige verkeersherinrichtingswerken aan de Dampoort kan vanaf mei a.s. de trolleylijn voor lange tijd onderbroken/stilgelegd worden; er is hierover nog geen zekerheid. West-Vlaanderen Tramlijn Kust Nog in december kwam de 6023 in dienst met de nieuwe middenbak.

- de lijn -

- 28 -

Antwerpen De raad van bestuur heeft op 30 januari de aansluiting goedgekffilrd van de werk- en stelplaatsen Punt aan de Lijn; deze worden voorjaar 1997 aangesloten. Het karwei werd toegewezen aan de Belgische Asfalt- en Betonmaatschappij (BAB) uit Schelle voor 200 miljoen frank zonder BTW. Als onderaannemer legt Van WPlzenes Spoorbouw de sporen aan. Hiermee zullen er dus (weer) trams ~den ovPr Noorderlaan en Groenendaallaa.n. De nieuwe ondPrgrondse stations, die begin april in gebruik worden gPnomen, zijn nu in feite gereed. Zij zijn met originele concepten uitgevoerd, ondPr meer kleurrijk Pn met spiegels in dode hoeken, waardoor een groter veiligheidsgevoel ontstaat. Na renovatie kwamen weer in dienst de 7076 en 7080; 7076 kreeg ook de kleuren van De Lijn. De 7000 werd de Van Ostaijen-tram: hoofdkleur wit met teksten van Paul v.o. M.I.V.B. - BRUSSEL In december kwam de renovatie van mw.7743 gereed, tevens werd deze in de nieuwe kleuren geschilderd; dit vond ook plaats bij de 7706(dec.) en 7809(januari). (Tr.2000) De nieuwe directeur Werner Iaem bemerkte in zijn inwerkperiode dat het personeelbestand sterk veroudert; de gemiddelde leeftijd is omstreeks 40 jaar. De oorzaak daarvan is de aanwervingsstop, die na 1982 werd ingevoerd. Hij dringt er op aan deze af te schaffen opdat er een betere leeftijdsopbouw komt, anders ziet hij na 2000 grote problemenrn.iBtaan. Tevens wil hij graag dat de metroverbinding tussen ClP.menceau en Beekkant tot stand komt; wel is daarvoor noodzakelijk dat de overheid de financiën verschaft voor de aanleg en de exploitatie. Gebeurt dat niet, dan wil hij afzien van deze verbinding. Het aantal zwartreizigers blijkt 5% tP bedragen, dat zijn 35.000 van dP 700.000 dagelijkse passagiers. De MIVE vindt dit een goed resultaat n.a.v. controles. I.v.m. het slijpen van ondergrondse sporen, wordt regelmatig op lijnen lA, lB en 2 van 29/1 t/m 27/2 vanaf 21.00 uur het metrovervoer vervangen door autobussen. N.M.B.S. y_eE;TE_l~: blz. 26 onderaan Nieuwe tarieven per 1-2-1996 B_allfl~x, een nieuwe reisformule voor deeltDdS werkende reizigPrs is ingevoerd. Deze kaart is geldig voor 5 heen- en terugritten op hetzelfde traject, te kiezen binnen een periode van 15 opeenvolgende kalenderdagen. De Multi Pass bestaat nu in 3 versies: voor maximaal 3 reizigers 1190 fr., max. 4 1340 fr.--; iiia'i.-5-1490 fr. De Go Pass kost nu 1360 fr.; beide passen zijn op ma-vr geldig vanaf 7.45 uur (za, zo, {;gehele dag). DP. Golden Railpass telt nu weer een evP.n aantal ritten (hetgeen veel logischer is dan h;t-onevP.n aantal) P.n kost 1190 fr. De prijs van dP biljetten steeg gemiddeld met 1,68%, van de treinkaarten met 4.71%. Dienstregeling 1998 De NMBS wil mPt zomerdiPnst 1998 het treinaanbod verhogen. Het plan is om meP.r steden en gemeenten een rechtstreekse verbinding met Brussel te geven. Genk en Hasselt krijgen 2 treinen per uur naar Brussel (een via Sint-Truiden-Landen, de ander via Diest-Aarschot-Leuven). De intercity van Maastricht via Luik gaat vanaf Brussel naar Bergen en Quévy rijden. De stations op de vakken Adinkerke-Gent, Poperinge -Kortrijk, Luik-Namen, Namen-Charleroi krijgen directe treinen naar Brussel. TussP.n GP.rJ.t en Brussel gaan vanaf mei 1997 drie snelle treinPn per uur rijden. Als de electrificatie Deinze-Adinkerke gereed is, gaan de treinen vanuit Adinkerke naar Brussel rijden. Voorts komt het nieuwe station Zaventem medio 1998 in gebruik, met nieuwe verbindingen. MSP Op 19 januari werd in Boom het eerste multifunctionele spoorplatform (MSP) in gebruik genomen; hierbij wordt samengewerkt met gespecialiseerde bedrijven, die voor- en na-transport verzorgen, terwijl de spoorwegen zorgen voor het lange afstand-vP.rvoer. Men zou het kunnen noemp..n "goederenkoeren met een hoge toegevo,=,gde waarde". Thalys Vanaf 2/6 Antwerpen vertrek 8.15, Paris-Nord aan 11.05; terug: 19.37 - 22.36 u. Investeringen Op 22-12-1995 werd het investPringsprogramma door de NMBS-raad goedgekeurd; binnenlands net 18,133 miljard, HST 13,843 miljard; treinen en werkplaatsen 8,9 miljard, hogesnelheidstreinen 1,84 miljard, binnenlandse treinen 5,2 miljard (waarbij nieuwe locs en lichte dieseltreinen); modernisering werkplaatsen 1,86 miljard frank. Tot 2005 wordt 90,1 miljard geïnvesteerd in treinmaterieel voor de binnenlandse dienst. Dit jaar worden 79 dieseltreinen, ruim 300 dubbPldekkers en 86 rangeerlocs besteld. In 1998 worden de eerste dieselstellen geleverd voor Antwerpen-Mol-Neerpelt; deze krijgen individuele stoelen, 16 in le, 134 in 2e klas, met ruim platform voor fietsen en bagage. Tussen de rijtuigen komt een luchtdichte overgang zonder deur. Vier motorrijtuigen kunnen onderling worden gekoppeld. Ze worden uitgerust voor eventuele eenmanbediPning. Max. snelheid 120 km/u. Zij zijn ook bedoeld voor de lijnen ~klo-GP.nt-Geraardsbergen, Charleroi-Mariembourg-Couvin, Dinant-Virton en Aalst-Burst. Dan volgt de aanbesteding van ruim 300 dubbeldekrijtuigen ter vervanging van 613 M2, bestemd voor snelle piekuurtreinen naar/van Brussel. De te bestellen 86 diesel-}zydraulische rangeerlocs worden binnenkort besteld, aflevering moet beginnen vanaf 1998.

- 29 Treinstellen DD-IRM De 84 70 werd op 6/2 overgebracht van Aken naar Leidschendam, de 8471 op 15/2. De levering van DD-IRM ligt iets achter op eerdere schema's. De laatste stellen worden in juni verwacht, terwijl het de bedoeling was met ingang van de nieuwe dienstregeling (op 2 juni) het park Bisons compleet te hebben. Als De Dietrich het tempo van levering van de ABv5-rijtuigen kan bijhouden, zullen de stellen tot en met de 8476 als vierwagenstellen worden geleverd; de laatste vijf stellen zullen dan de driewagenstellen 8277-8281 zijn. DM '90 in aantocht Het eerste treinstel DM '90, de 3401, maakte op 1/2 zijn waarschijnlijk eerste proefrit: vanuit de Duewag-fabriek in Krefeld reed het stel een slag naar Kleve . Wanneer de planning verder goed aangehouden kan worden, komt de 3401 begin maart naar het onderhoudsbedrijf Zwolle. Uiteraard zal het stel uitgebreid getest worden, waarbij overigens een aantal eigenschappen van DM '90 de nodige beperkingen zal opleggen. De stellen zijn namelijk in dezelfde mate "buiten profiel" als SM '90 en verwacht wordt dat zij dezelfde detectieproblemen op geïsoleerd spoor zullen kennen als de Wadlopers. Het baanvak Arnhem - Doetinchem - Winterswijk wordt thans beveiligingstechnisch en qua profiel aangepast en hier is dan ook de eerste inzet van DM '90 gepland, met ingang van de nieuwe dienstregeling in juni. De aanpassing van Nijmegen Roermond, het tweede traject waar zij zullen gaan rijden, ligt ruim een half jaar achter op schema. Hierdoor bestaat de kans dat zij in 1997 eerst naar Groningen - Leeuwarden zullen komen alvorens de Maaslijn te gaan berijden. Voor een beschrijving van het nieuwe materieel wordt verwezen naar een artikel dat in het maart-nummer van Op de Rails zal verschijnen . Nederlandse p O O r w eg en

s

Toekomst DE2-en:

169 afgevoerd

Na de frontale botsing in Almelo met de 1643 op 13/1 2 waarbij de Bk-kop verpletterd werd, werd DE2 1 69 binnen een week naar Zwolle gesleept. Bij het onderhoudsbedrijf werd het stel ontdaan van talrijke bruikbare onderdelen. De Bk wordt bestemd voor sloop, de ABk blijft voorlopig op reserve. Eind januari werd de 169 officieel afgevoerd. De komst van DM '90 zal het einde betekenen van de DE2-en, zij het minder snel dan eerder gedacht. De te verwachten problemen met de inzet van DM '90 hebben NS Reizigers op voorhand doen besluiten de afvoer van de DE2-en zo veel mogelijk uit te stellen. Het eerste treinstel komt in september 1996 aan het eind van de revisietermijn . Zouden de laatste stellen oorspronkelijk in juni 1997 worden afgevoerd, nu zal dat begin 1998 worden. Naar verluidt is al een DE2 toegezegd aan de ZLSM .

Toekomst DE3-en Parallel met de laatste DE2-en zullen de eerste DE3-en worden afgevoerd. Het revisiebedrijf Tilburg is begonnen aan acht DE3-en een veiligheidsbeurt uit te voeren om ze tot 1997 mee te laten gaan. Volgens de jongste inzichten zal de afvoer begin 1997 aanvangen en zullen eind 1998, als alle 53 stellen DM '90 in dienst zijn, nog circa 18 (van de 41 l stellen over zijn. De komende tijd zal moeten worden beslist wat er daarna moet gebeuren, niet alleen met deze DE3en, maar met dieselmaterieel in het algemeen. Er is immers niet meer dieselmaterieel besteld en de 18 DE3-en hebben niet het eeuwige leven. Een grote handicap is echter de toekomst van de als onrendabel bestempelde niet-geëlektrificeerde lijnen . Vanaf 1998 heeft de NS volgens het overgangscontract naar de verzelfstandiging het recht om diensten te staken en anderzijds kunnen anderen hun diensten aanbieden. Onder die omstandigheden is het wel erg riskant om op voorhand nieuw materieel te bestellen, zeker als dit peperduur is en desondanks investeringen in baan en beveiliging vereist, zoals DM '90.

Treinstellen mat ·54 Sinds het terzijde stellen van mat '54 en onder invloed van het koude weer zal het opgevallen zijn dat het aantal te kleine treinen is toegenomen. Hier wreekt zich het verschil tussen de theoretische benadering van het aantal beschikbare stellen en de volkomen falende bijstelling hiervan als het in de praktijk tegen zit. Het is geen nieuw verhaal, maar de met de mond beleden flexibilisering van het spoorbedrijf is althans op dit ambtelijk georganiseerde gebied niet doorgedrongen, integendeel: de verdeling in NS Reizigers en Cargo als eigenaren, NS Materieel als onderhoudsinstantie (als ze de opdrachten krijgt .. .) en NS Verkeersleiding als dagelijks, tamelijk machteloos beheerder maakt het er niet beter op. De hondekoppen staan met een absoluut rijverbod terzijde en ondertussen bedraagt het dagelijks tekort aan rijdbaar materieel zo'n 40 tot 60 bakken (stand begin februari). Er zijn 24 plan W-rijtuigen over, maar hoe zet je die in bij een tekort aan IRM, SGM en plan V?! De opsporingsactie via HOV van de stellen 775 en 780 heeft succes gehad. Na tips van lezers kreeg de bewakingsdienst van het in Zwolle Rangeerstation terzijde staande materieel opdracht

- n s -

- 30 -

de nummers eens op te nemen , waarna beide stellen ontdekt werden . Zij waren compleet dienstvaardig weggezet tussen hun terzijde gestelde collega's, waarschijnlijk al rond Kerstmis . Het is onwaarschijnlijk maar kennelijk waar, dat niemand de stellen gemist heeft voordat het zoeken begon om ze terzijde te kunnen stellen ... De 775 werd overgebracht naar Onnen om draaistellen af te staan aan de 766, de 780 bleef waar hij al die tijd geweest was. Van de op de Watergraafsmeer opgestelde treinstellen vertrokken op 22/1 de 384 + 761 en op 24/1 de 389 + 392 + 763 naar Zwolle Rangeerstation. De 386 ging op 26/1 naar Amersfoort, waar het stel in een loods van het wagenbedrijf werd opgeborgen. Het stel is bestemd voor het Spoorwegmuseum, maar zal voorlopig niet behandeld worden, totdat er geld gevonden wordt om het te schilderen en in een oudere staat terug te brengen. De 770 zal hiertoe delen van het interieur afstaan en blijft met het oog daarop voorlopig op de Watergraafsmeer staan. Op 7 /2 vertrokken de 388 + 381 uit de Wgm naar Zwolle, waar de 388 als voorlopig laatste tussen zijn terzijde staande soortgenoten geplaatst werd . De 381 werd gecombineerd met de 766, waarna de stellen samen naar Onnen reden . Deze rit symboliseerde het afscheid van NS van mat '54 en vormde tevens de overdracht van de 766 aan de Stichting Mat '54 Hondekop-vier. Zoals bekend ambieert deze stichting het treinstel niet alleen te bewaren, maar ook te exploiteren. Met een mengeling van enorm enthousiasme en kennelijk even grote naïviteit denkt men het coachinterieur te vervangen door het meer oorspronkelijke interieur van de 774 en dit dan ook nog groen te bekleden, terwijl de draaistellen van de 775 ervoor moeten zorgen dat de 766 nog 700.000 kilometer zonder revisie kan rijden. Wat de stichting inmiddels bereikt heeft (mede als gevolg van de veranderde eigendomsverhoudingen binnen de NS) is opmerkelijk, maar de kans dat men zich verslikt in de omvang van het verworven object lijkt niet gering . De stichting verdient een felicitatie en veel sterkte. Na de feestelijkheden op 7 /2 keerde de 381 terug naar de Watergraafsmeer en voegde zich weer bij de 765 . Zoals bekend zullen deze twee stellen in de (al dan niet nabije) toekomst de '54-ers van Zwolle Rangeer naar de sloperij slepen. De oorspronkelijk voor deze taak uitverkoren 763 loopt, sinds de kortsluiting op 12/1 , op slechts één motorgenerator en vormt daarmee een te groot risico . Om de kans op dit soort kortsluitingen als gevolg van vocht te verminderen, blijven de stellen op de Watergraafsmeer staan en worden daar regelmatig tegen de draad gezet om warm te draaien. Planning mDDM De komst van de motorrijtuigen voor de treinstammen DD-AR begint duidelijk te worden . Het eerste wordt verwacht in oktober en zal in Leidschendam en op de baan uitgebreid worden getest en beproefd. Hiertoe wordt een DD4-stam uit de dienst gehaald. De proeven duren tot de zomer van 1997. In het voorjaar van 1997 zullen enkele treinstammen DO-AR van mDDM voorzien worden voor opleiding van personeel. Een proefbedrijf in de reizigersdienst begint dan in het najaar van 1997. Het lijkt erop dat de verscheidenheid aan mogelijke combinaties van drie en vier rijtuigen met mDDM en 1700-en beperkt zal blijven door mDDM alleen met drie rijtuigen te laten rijden. Weliswaar ontstaan dan DD4-en in twee verschillende uitvoeringen met verschillende capaciteit ( 1 700 + 4 DO-AR en mDDM + 3 DO-AR), maar gezien het aantal denkbare variaties zou het veel ingewikkelder gekund hebben . De benaming mDDM suggereert overigens dat de motorrijtuigen iets te maken zouden hebben met het DDM-1, de "oude" dubbeldeksrijtuigen . Zoals uit bovenstaande blijkt, is dit niet het geval. De motorrijtuigen zouden dan ook eigenlijk mDDAR moeten heten .. . Meer DDM-1 in intercitydienst Om aan de vraag naar zitplaatsen in vooral de serie 800 Haarlem - Maastricht te kunnen voldoen en het verlies van de rijtuigen plan W te compenseren, zullen de ABv-rijtuigen 26-37 601 en 602 tot Bv worden verbouwd en worden voorzien van statische omzetters. Het plan is om dit in april in Tilburg uit te voeren. De rijtuigen zullen daarna eerst gebruikt worden om de zes Bv-rijtuigen 26-37 401 - 406 vrij te maken uit de serie 8/900, om het dieselaggregaat te vervangen door statische omzetters en hen voor de zomerdienst weer geschikt te maken voor fietsenvervoer op de benedenverdieping. Afvoer plan Tal begonnen De uitgebrande Bk1 van stel 515 en de beschadigde BO (zie blz 13) zullen niet worden hersteld, waarmee het eerste treinstel plan T zal worden afgevoerd. Sinds 12/1 rijdt er nog een tijdelijke 515 in de samenstelling Bk1 + BD 527 + AB + Bk2 515, zolang de Bk2 van de 527 nog in herstelling is van botsschade. Na herstel zullen de bakken begin maart worden teruggewisseld, waarna de 515 in zijn oorspronkelijke samenstelling terzijde zal worden gesteld . In hoeverre de niet beschadigde bakken als reserve blijven dienen, is nog niet zeker. Lang zal dit zeker niet nodig zijn, aangezien de geplande afvoer van plan T in 1997 zal beginnen. Duidelijk is hier de daling van het reizigersvervoer te zien in plaats van de enkele jaren geleden nog verwachte groei. Waar in de oorspronkelijke ideeën de afvoer van de laatste serie mat ' 54 in 1 998 zou beginnen,

- n s -

- 31 -

is deze nu al verdwenen en is het dit jaar ook al afgelopen met de rijtuigen plan W. De komst van de motorrijtuigen mDDM, waarvan de inzet in 1998 pas goed zal beginnen, veroorzaakt nu afvoer van het dan oudste elektrische materieel, de treinstellen plan T. Volgens de (zeer voorlopige) plannen zullen in 1997 twee stellen en in 1 998 nog eens vijf stellen worden afgevoerd. Het is overigens interessant te zien wat er daarna gaat gebeuren. Na de explosieve komst van grote hoeveelheden nieuw materieel zal er plotseling stilstand optreden, omdat de bestellingen na het tot stilstand komen van de vervoergroei gestaakt zijn. Daarbij komt dat sinds de grootscheepse reorganisatie van het NS-bedrijf er al enkele jaren nauwelijks een andere gedachte over materieelbeleid is geweest dan het plaatsen van automaten en het wijzigen van het interieur van (liefst zo oud mogelijke) stellen. Een directe vervanging van de rest van plan T dient zich dus nog niet aan. Rijtuigen plan W in dienst in afwachting van afvoer De reeds in Zwolle terzijde gestelde rijtuigen werden eind januari overgebracht naar het onderhoudsbedrijf Maastricht en van daaruit in dienst gesteld. De suggestie dat de reeds terzijde gestelde rijtuigen plan W zonder meer weer in dienst gesteld zouden zijn (blz. 13) was onjuist en doet onrecht aan het onderhoudsbureau van LC VL (met excuus aan Ed en Kees). Dit doet overigens niets af aan het feit dat er zelden overbodiger materieel op de baan is gebracht ... De planning van de dienstregeling 1996/97 maakt geen gebruik meer van plan W. ICM: IC4 4444 en baanschuiverij De aangekondigde verbouwing van een IC4 tot een treinstel met meer eerste klasse voor de treinen 502/501 zal midden maart in Haarlem plaats vinden. De wijziging zal het plaatsen van eerste-klasfauteuils inhouden in de 8-bak. Het uitverkoren stel is nog niet bekend; het zal de laatste IC4 worden die in Haarlem binnenkomt voor het aanbrengen van cabineventilatie en ritregistratie. Het stel zal een apart nummer krijgen, waarbij 4444 een goede kans maakt. Met uitzondering van de 4001, 4003-4007 is al het ICM voorzien van baanruimers. Deze stellen zullen worden voorzien na afloop van de airco-actie bij de IC4-en, in april en mei. Voor de volledigheid zij vermeld dat de stellen 4081, 4087, 4090, 4093 niet in Haarlem, maar in Onnen van deze inrichting voorzien zijn. De 4247 heeft de voorziening sinds herstel van botsschade op 3-1-1995 en de 4242 is in HOV ten onrechte (op 21 /11 /95) voor de tweede keer vermeld. De airco-actie zal daarna vanaf de zomer worden vervolgd met het hele park IC3-en, hetgeen ongeveer een jaar in beslag zal nemen. Bakwisseling Sprinters Om iets te doen aan het tekort aan SGM werd in Haarlem de middenbak van de 2875, die in het rb stond met een beschadigde Bk2, gebruikt om de 2884 te completeren, die met brandschade in de AB uit Tilburg naar Haarlem was gekomen. Het treinstel, volgens het aloude principe dat de A-bak het nummer bepaalt 2875 genummerd, werd op 23/1 afgeleverd. Na herstel van de diverse bakken zal de wisseling waarschijnlijk weer ongedaan gemaakt worden. Sprintertweetjes Na de revisie (LT4) van de 2001-2013, waarbij deze gewijzigd worden tot Citypendel, is het de beurt aan de 2014 en 2015, de stellen die destijds als proef met chopperbesturing zijn uitgerust. Deze stellen staan voor meer dan 50 % van de tijd defect in Leidschendam en worden zelfs als plukstel gebruikt. Omdat zij op papier gewoon ingezet worden, zijn zij overigens een van de oorzaken dat bijna dagelijks met te weinig Sprintertweetjes gereden wordt. Overwogen wordt nu of de stellen al dan niet gereviseerd zullen worden, al dan niet als Citypendel, al dan niet verbouwd met orthodoxe besturing, of dat zij wellicht zullen worden afgevoerd (!) Eind dit jaar zal het aanbrengen van cabine-airco in de Sprinters (ook de drietjes) in Haarlem beginnen, hetgeen ruim een jaar in beslag zal nemen. Marketingbeurten plan v De wijziging van het interieur van de stellen 401-438, die in het jargon de gruwelijke benaming marketingbeurt heeft gekregen en waarover in HOV 1995-12 op blz. 209 bericht is, zal naar alle waarschijnlijkheid in zoverre gewijzigd worden dat het aantal zitplaatsen eerste klasse gelijk blijft. Hiermee wordt aan het voornaamste bezwaar op het gebied van de inzetbaarheid van de stellen tegemoet gekomen. De reeds gewijzigde stellen zullen op dit punt dan opnieuw gewijzigd worden. Blijft over dat de 17 reeds gereviseerde stellen voor een nieuw interieur opnieuw naar Haarlem moeten en dat men zich bijna zal moeten haasten om de sloop voor te blijven. Slooomaterieel Sloperij Hollandia kijkt reikhalzend uit naar de komst van mat '54, maar hiervan is nog geen sprake. Niettemin is het vrijwel zeker dat deze sloper het contract zal verwerven, aangezien ook de "glaswolstellen" asbestisolatie bezitten bij de weerstanden e.d. die in de speciale loods van Hollandia veilig verwijderd kan worden. Intussen worden wel lange rijen goederenwagons en dienstwagens aan de sloper aangeboden; in de Westhaven in Amsterdam zijn de laatste maanden tientallen Ucs ("bollenwagens"), containerdraagwagens, gesloten wagens type Hbis en

- n s -

- 32 -

Gbs en een bonte rij dienstwagens uit Amersfoort waargenomen, variërend van bemoste Gs tot vers geschilderde verblijfwagens voor ElektroAail. Een nauwelijks gebruikte koppelwagen kon nog juist van sloop gered worden. Bij het revisiebedrijf Haarlem werd rond 1 /2 de voormalige A 775 gesloopt, de rijtuigbak die in oktober in ingekorte vorm werd gebruikt als proefbak voor mDDM, met drie draaistellen van SIG. Materieelnieuws revisiebedrijf Haarlem ( 18/1 - 6/2) Voor revisie o f ~ revisie kwamen in Hlm binnen: 2001 (24/1) voor nawerk van het LTO, .9.14 (29/1). Afgeleverd werden: .9..U (23/1), 2004 (31/1, tevens hersteld van botsschade), 414 ( 1/2). Met schade of defecten kwamen naar het rb: 2031 ( 19/1) herstel deurstangen, BKD 8270 942 (26/1 ), 908 (31 /1), 813 + 825 ( 1 /2) botsschade, 2890 (5/2) leidingen spoelen. Na herstel afgeleverd werden: 4097 (18/1), 2875 (23/1; Bk1 2884 + AB 2875 + Bk2 2884), Bs 28-70 105 (26/1), B 20-70 801 (29/1), 2031 (30/1), 2004 (31/1, tevens LTO), 815 (31/1), A 10-77 608 (31 /1 ). Constructiewijzigingen ICM: voor het aanbrengen van cabine-airco en automatische ritreaistrakwamen in Haarlem aan: 4240 (22/1), 4214 (24/1), 4234 (29/1), 4243 (31/1), 4228 (5/2); afgeleverd werden 4220 (18/1), 4250 (22/1), 4240 (24/1), 4214 (29/1), 4234 (2/2). Enkele schadegevallen De reed op 4/1 met trein 924 te Boxtel een auto aan en liep lichte schade op, die tegelijk met de n A in Tilburg hersteld zal worden. Radioloc 2.3..8.3. vloog op 13/1 op de Maasvlakte schijnbaar spontaan in brand en volgde daarmee het slechte voorbeeld van de inmiddels terzijde gestelde 2366. De schade aan de 2383 is echter veel lichter. In Sittard botste op 19/1 tijdens rangeren in dichte mist de 2.4..5.5. op een goederenwagon. Op de Kijfhoek botsten op 24/1 de 161.3. en 16..J.3. tegen elkaar. De volgende dag was het op dit terrein de beurt aan de .6.48.9. en ~ . Eveneens op 25/1 botsten de ID, .82.li, .9.QS en mP 3027 met elkaar tijdens rangeren te Amsterdam Zaanstraat. De 1201 strandde op 21 /1 met trein Int 202 in Utrecht door een verbrand steunlager. Materieelnieuws revisiebedrijf Tilburg (14/1 - 3/21 Naar het rb Tb kwamen voor revisie (LTO) DH1 3106 + 3112 (19/1), 3113 + 3114 (1 /2), voor TIA 1653 (23/1) en voor een veiligheidsbeurt DE3 124 (26/1). De Bc's 50-70 115 (22/1) en 50-70 111 (23/1) arriveerden voor een opknapbeurt van het interieur. Voor wisselen van de dieselmotor kwam de 6435 op 22/1 in Tb binnen. Afgeleverd werden: na revisie (LTO) DH1 3111 (19/1), 3106 + 3112 ( 1/2), ELE 2850 (2/2), na TTA 1652 ( 16/1) en na een veiligheidsbeurt DE3 124 (2/2). De Bc's 50-70 18 en 50-90 108 verlieten na een opknapbeurt van het interieur het rb op 18/1, de 50-70 11 + 115 op 1/2. Na wisselen dieselmotor vertrokken 6401 (16/1), 6406 (19/1), 6435 (26/1). Met schade/defecten kwamen naar Tilburg: 2383 (18/1) brandschade, 6455 (19/1) botsschade, 1652 (22/1) idem, 1201 (22/1) warmloper, 1623 + 1633 (24/1) botsschade, 1308 (26/1) verbrande kabel, 6489 + 6495 (29/1) botsschade, 2215 (2/2) brandschade. Afgeleverd na herstel: DH1 3103 (19/1 ), 1217 (23/1), treinstam 7352 (29/1; 270 052 + 280 7276 + 380 7555 + 1713), 1308 (1 /2). Na een revisie werd DER-loc 521 op 26/1 afgeleverd aan eigenaar Hoescht. Voor de administrerende lezers een aantal aanvullingen van oudere meldingen: DH1 3117 is op 5-9-1 994 niet in Tb binnengenomen; DE3 118 arriveerde op 21-1 0-1994 voor revisie (afl. 20-11995); DH2 3206 werd na LTO op 3-11 -1994 afgeleverd en DH2 3228 kwam voor deze behandeling op 7-9-1995 binnen . DE-locomotieven 2200 De locomotieven die Strukton & NS Intra Services van NS Cargo gehuurd heeft, zullen van maart tot december in Italië aan het werk zijn bij grootscheepse spoorvernieuwing in de Povlakte . Nadere details hopen wij later te kunnen geven. Omdat de locomotieven verhuurd worden, keren de 2351-2354 feitelijk terug in het materieelpark, respectievelijk worden de 2264 en 2278 er nog niet uit afgevoerd . De 2366 zal vrijwel zeker niet van zijn zware brandschade worden hersteld. Ook de 2383 heeft inmiddels brand gehad, maar de schade lijkt hier aanmerkelijk minder groot. De omvang van de recente brandschade aan de 2215 is nog niet bekend. Verder staan in Tilburg nog altijd de 2374 en 2377 te wachten op een beslissing over herstel en/of revisie of veiligheidsbeurt. Van blokkendozen en stalen D's De 6433 maakte op 30-12-1995 een soort "verzamel rit" van Venlo naar Amsterdam Watergraafsmeer. Behalve een aantal goederenwagons werd de voormalige "houtwagen" 975 1 514 van de eveneens voormalige Eindhovense ongevallenkraan overgebracht. Dit rijtuig is t.z.t. bestemd voor de SGB in Goes. Het is een van de rijtuigen uit het even taaie als roemrijke geslacht der blokkendozen, gebouwd als mBD 9022 door Werkspoor in 1927. In verband met de aanstaande sloop van de loodsen in Blerick wordt daar steeds meer materieel vandaan gehaald.

- n s -

- 33 -

Daarom werden door de 6433 de (destijds groen geschilderde) Stalen D 985 0 504 van de Stibans en enkele wagens met onderdelen hier vandaan gehaald. De gereviseerde Stalen D 7521, de laatste van het grote type van deze rijtuigen met zes schuifdeuren, wisselde op 26/1 in een loods van het wagenbedrijf Amersfoort van plaats met treinstel 386. Het rijtuig werd naar de Watergraafsmeer overgebracht en op 27 /1 door de 6430 naar het Spoorwegmuseum. Werkzaamheden Utrecht: de Finale Klap In de laatste weken van december 1995 is door de vorst en de eerder in HOV gememoreerde, enigszins onverkwikkelijke toestanden binnen NS rondom het uitvoeren van werkzaamheden een aantal geplande werkzaamheden bij Blauwkapel en Overvecht niet doorgegaan en dat veroorzaakte een sneeuwbaleffect. Het vervangen van de beveiliging van Blauwkapel en de verhuizing van de bediening ervan naar de verkeersleidingspost te Utrecht es is niet doorgegaan, terwijl het geplande testprogramma van de nieuwe (ESP-gestuurde) relaisbeveiliging van het emplacement Utrecht es gestaakt werd. Om vele (lange) buitendienststellingen in weekeinden te vermijden en het project sowieso gereed te krijgen, zal een tweede Grote Klap in de week van 28 april tot 5 mei worden uitgevoerd. Daarbij worden alle sporen tussen Utrecht CS, Overvecht, Blauwkapel en Bilthoven aangesloten en in dienst gesteld. Het baanvak Utrecht - Blauwkapel zal daarbij eerst geheel gestremd zijn en na twee dagen enkelsporig te berijden . Hierdoor zal een geheel alternatieve intercitydienst voor de Noord-Oost-verbindingen gemaakt worden, waarbij de Rotterdamse tak in Utrecht zal eindigen, de Haagse tak zal worden omgeleid via de Schiphollijn en Zuidtak en de serie 3000 Den Helder - Arnhem zal doorrijden naar Deventer. De stoptreinen naar Hilversum, Baarn en Amersfoort zullen geheel of gedeeltelijk worden opgeheven. Over de preciese dienstregeling zal HOV in april berichten. Werkzaamheden Amsterdam Singelgracht Het is de bedoeling dat met ingang van 25 maart de treinen op het traject Amsterdam CS Singelgracht Aansluiting gebruik kunnen maken van zes sporen. Op die datum komen de twee noordelijke sporen en de derde brug over het Westerkanaal in dienst. In maart 1995 werd de laatste oude Singelgrachtbrug gedemonteerd en het noordviaduct gesloopt. In de nacht van 3 op 4/2 zou de nieuwe, derde brug geplaatst worden, maar door het dichtvriezen van de vaarwegen konden brug en bokken de werkplek niet bereiken. Indien het nog lang blijft vriezen, komt de indienststelling op 25/3 in gevaar. Het project Zessporigheid Singelgracht is overigens op 25/3 nog niet voltooid. Op het emplacement Westelijk Eiland van Amsterdam CS wordt een aantal wisselverbindingen gewijzigd, terwijl op het emplacement Singelgracht Aansluiting nog twee sporen buiten dienst genomen worden voor het aanpassen van de verkanting. Omdat deze sporen voor een groot deel met rechtstreekse bevestiging op beton liggen, kost deze aanpassing enige maanden. Correcties materieeloverzicht In het materieeloverzicht op blz 10 is ten onrechte locomotief 1214 niet vermeld; het totaal aantal locs is wel juist. Bij de slaaprijtuigen blijkt toch een aantal in de serie 72-71 genummerd te zijn in plaats van 72-70, terwijl één rijtuig meer is ondergebracht bij de NS. De eerste regel moet als volgt gewijzigd worden: 26 slaaprijtuigen : 51 84 72-70 502, 505, 510, 512, 614; 51 84 72-71 513, 574-576, 708, 715, 729 Korte berichten - De laatste weken rijdt een ongewoon groot aantal 11 , 12 en 1300-en in diensten van 1600-en, vooral ten gevolge van de grote hoeveelheid schades. Vijf 1600-en hebben botsschade. - Op 3/2 reed DE3 136 voor de Britse vereniging Along Different Lines een rondrit Roosendaal Feijenoord - Amsterdam - Tilburg - Roosendaal. - De geheel gereviseerde ELD2 273 zal wegens ruimtegebrek in het Spoorwegmuseum voorlopig opgeborgen blijven in Amersfoort. - Van 18/1 tot 18/2 stopten alle treinen in noordelijke richting in De Vink om de cross-platform overstap te bieden die normaal in Leiden gegeven wordt, maar die onmogelijk was doordat spoor 5 buiten dienst was voor het verbouwen van het perron. De al bijna standaard vertraging op de Oude Lijn werd hierdoor met minimaal vijf minuten per trein verhoogd. - Op 1/2 werd het station Almere Parkwijk in alle stilte geopend door loc 1641 Almere. - Op 29/1 pendelde het blokkendoosstel op de Flevolijn. - Op 19/1 2 maakte een gezelschap met een getrokken trein een rit van Utrecht naar Maastricht v.v., maar dan via de Miljoenenlijn. De Eloc reed los van Kerkrade naar Schin op Geul. - Het Koninklijk rijtuig was van 14 tot 18/1 in Oostende voor onderhoud en wijzigingen. - Ook dit jaar vindt op grote schaal wintersportvervoer plaats van en naar den Haag, met bestemmingen in zowel Frankrijk als Oostenrijk. - Voor een aardige trucfoto vrage men naar de folder Autoslaap Expres.

- 34 BERICHTEN UIT ANDERE LANDEN

CANADA Toronto Op 8 december 1995 werd de exploitatie mPt PCC's voor dP normale dienst officieel beëindigd. (LR&MT 2/96) DUITSLAND Bad Schandau In november arrivePrden uit Zwickau de Gotha wagens 956(T 57), 984 (B2-64) en 995 (B2D). (BS 1/96) Berlijn 40 van de 60 bestelde lagevloertrams, dP. 1000-1040, warPn eind 1995 afgeleverd. Eind december werden opnieuw 60 stuks bij AEG besteld voor aflPvering tot eind 1997. Vanaf 1996 zijn de meeste tarieven verhoogd, waarbij nu een "BPrlin WPlcomP-Card. 11 voor 48 uur 29,00 DM kost en voor 24 uur 16,00 DM, e~m 24 uur "Gruppenkarte" kost 20,00 DM. Via ePn Frans consortium vinden onderhandelingen plaats over dP. verkoop van ePn aantal U-Bahnrtjtuigen type Gl aan Buenos Aires; deze moeten dan bovenleiding-stroomafnemers krijgen. (BVB 2/96) Bremen In december werden na.ar Timisoara (Roemenië) overgebracht motorwagens 3434, 3435,3441,3452,3470 en bijwagens 3611,3617,3619,3623. (BS 1/96) Cottbus (zie blz.195,1995) De eerste KT4D-tram, waarbij een lagevloer middenbak werd ingebouwd door MGB MittP.nwalde, kwam eind 1995 gereed. Deze motorwagPn 172 (Px 72) werd in januari afgeleverd. (BS 1/96) Da.rmstadt 20 achtassige lagevloermotorwagens werden eind 1995 besteld bij LHB/ABB Henschel, voor aflevering in 1998; zij passPn bij de al aanwezige lagevloerbjjwagP.ns.(SVl/9~ Dessau Vanaf 18-11-1995 is het tramverkeer hervat na de renovering (blz.213,1995).(BS) Dresden Op 29-10-1995 werd het lijnennet flink gewijzigd, waarbij er nog slechts 16 tramlijnen overbleven, geen trajecten werden echter opgeheven. Op 13 december werd de eerste lagevloertram (NGT6DD) vanuit BautzPn afgeleverd onder het nummer 2501; besteld zijn er 40 met een optie voor 43. Vanaf eind maart wil men ze inzetten op lijnen 1 en 10• .Duisburg Mw 1000 werd met het middP.ndeel van een tram die aan Norrköping verkocht is, uitgebreid tot een vierdelige tram. Door de werkplaats werd dat middendeel voorzien van een lagevloer. Duewag bouwt nog 30 nieuwe middenbakken. (BS 1/96) Hannover Op 7 december werd officieel begonnen met de aanleg van Stadtbahnlijn D-Süd bij de Freundallee (9 km naar Bult, BemerodP., Kronsberg; ook naar Messegelände).(svi/96) Heidelberg Op 11-11-1995 werd het nieuwe traject van lijn 4 in dP. Berliner Strasse tussen Blumenthalstrasse West en Hans-Thoma-Platz in Handschuhsheim (970 meter) geopend; vandaar rtjdt lijn 4 via de bestaande sporen naar Handschuhsheim Nord. (SV 1/96) Jena Op 13 december werd de eP.rste lagevloertram GT6M-2R, nr. 601, vanuit Nürnberg dÖor ÁEG afgeleverd. In januari moest de tram in dienst komen. (BS 1/96) K.arlsruhe-Albtalba.hn Vanuit deze stad vertrokken in november/december naar Timisoara mws 102,105-107,143,144. De bestelling van tweesysteemwagens is verhoogd van 12 tot 21. Keulen In oktober werden door een delegatie uit Utrecht B-Stadtbahnwagens bekeken voor eventuele overneming. Dit betreft de 2001, 2002 en 2003. Wanneer de Midnetlijn in IJsselstein verlengd wordt, ontstaat daar namelijk een tekort aan materieel, (BS 1/96) Bij Bombardier-&lrorail zijn weer 40 Stadtbahnwagens besteld; el.ui trusting Kiepe. (SV) Ludwigshafen Naar Arad vertrokken in december mws 107-109,113,122,130-134,138 en (van de Rhein-Ha.ardtb~ de 1014+1054, (BS 1/96) Magdeburg In december vertrokken naar Oradea de 1034,1035,1041,1075,1077,107s,1172, 1174,1177,1178,1179;2003,2078,2079,2080,2087,2096,2099· Op 31/12 werden vervolgens vcor verzending bestemd:1017,1020,1049,1052,1053,1061,1069,10e5,10e7,109e,1115,1117, 1150-1155,1160,1175· (BS 1/96) Ma.nnheim De bestelde 50 lagevloertrams zijn nu alle in cliP.nst. (BS 1/96) Mülheim In november en december werden door Duewag de lagevloertrams 201-204 geleverd (MGT6D, ± 70% lagevloer). De Grossraummotorwagen 230 en bijwagens 185, 189 werden overgebracht naar Schwerte, bij de Dortmunder Ei.senbahnfreunde. (BS 1/96) München Naar Boekarest verhuisden in december motorwagens 2410,2411,2414,2416,2424, 2425,2428,2466 en rangeerwagen 2985 (ex 2471). (BS 1/96) Oberbausen In januari j.l. zou de eerste tram door Duewag geleverd worden. (BS 1/96) Nürnberg Wegens de ingebruikneming van lijn U2 naar Bf Herrnhütte wordt de verbinding Rennweg-Btf Nordost vanaf 28/1 niet meer door een tramlijn bereden en tot Ziegelstein opgeheven, waarmee lijn 3 verdween. De nieuwe lijn 5 berijdt Hbf-Tiergarten. (BS 1/96) Potsda.m De laatste van de 25 gemoderniseerde KT4D-tra.ms werd eind december weer in dienst genomen. Gotba-mw 109 is bij Waggonbau Bautzen in zijn oorspronkelijke toestand teruggebouwd en zal als historische tram dienst doen. (BVB 2/96) Schöneiche De bij Mittenwalde gemoderniseerde KT4D-mw 22 werd op 20 december gepresenteerd; de kosten bedroegen 600.000 DM. Thans wordt gewerkt aan mw 21. (BVB 2/96)

- buitenland -

- 35 Zwick.au Op 28 oktober reden voor het laatst, op ltjn 4, twee driewagen Gothatrams. In december vertrokken na.ar Arad de Gotha's 918,920,921,925;958,962,969,989,994·(BS 1/96) IDYPl'E

Alexandrië De nieuwe dubbeldekkers ( blz.106, 1995) zijn in dienst met twee enkeldekkers; een van deze (aan kop) werd voorzien van een extra pantograaf (de dubbeldekker bezit er geen). Ztj rijden op lijn 6(Place Zaghoul-Sidi Gaber Station) en 8 (Place ZaghoulSidi Gaber Mosque-Sa.n Stefano). (LR&MT 2/96) FRANKRIJK Grenoble Ltjn A wordt op 11/3 verlengd van Grand'Place naar Echirolles(3,4 km) Lille In het stadsontwikkelingsplan van de regio 1995-2005 is een tramltjn opgenomen tussen Ha.lluin-Neuville en Wattrelos, waar deze aantakt op een metrolijn vanaf Roubaix. Ook is een mPtroltjn voorzien, die de luchthaven van Lesquin in het zuidoosten verbindt met Marquette, Saint-André en ~ambrechies in het noordwesten. (CdFRég&Urb.252,1995-6) GROOT-BRITTANNIE Sheffield Schematisch overzicht van de tramlijnen; zi 0 blz. 15 van het januari-nummer. Meadownhill depot "ddlewood

Hillsboro

h

Mal in Bridge

Cathedral

station Gleadless Town end

Halfway

Herdings Park

Southend Pier Door Castleline werd een drieassige wagen gebouwd, met batterij-aandrtjving. Deze is onder meer bedoeld voor de dienst gedurende de winter en genummerd 1835 (dit is het jaar waarin de pier bij de admiraliteit werd ingelijfd). (LR&MT 2/96) IERLAND County Donegal Railways Het eerstP stukje van deze vermaarde lijn vanaf Fintown is door liefhebbers opnieuw aangelegd en werd op 3 juni 1995 in gebruik genomen. Dieselloc 6 (Simplex 102) is de trekkracht van 3 tramrijtuigen ex-Charleroi, genummerd 14, 15 en 16. (Railw.w.2/96) Deze werden overgenomen van de Shanes Castle Railway in Antrim. IRAN

Mashad

Met Duitse hulp zal een 17 km lang tramnet worden aangelegd. Hierop zullen wellicht tweedehands Duitse trams rtjden. (LR&MT 2/96) ITALIE De regering heeft eind 1995 besloten welke steden voor grote openbaar-vervoer-projecten geld ontvangen. In vier steden kunnen nieuwe railsystemen aangelegd worden: Bergamo: 2 tramlijnen over opgeheven spoortrajecten: Stazione na.ar Sant'Antonio en naar Torre Boldone; Brescia: een sneltramlijn Sant 1 Eufemia-Concesio; Padova: een tramltjn Fornace Morandi-Prato della Valle; Savona: een eerste tramtraject Albisola-Vado via een opgeheven spoorlijn. Voorts is er geld voor o.a. tramprojecten in Milaan en Rome, voor een sneltramltjn in Turijn, metro in Genua, Milaan, Napels, Rome en rollende trottoirs in Spoleto-centrum. Milaan Geld is beschikbaar gesteld voor de tramtrajecten Porta Lodovica-Piazza Abiategrasso (lijn 15) en Piazza Castello-Parco Nord. Met het oog op de bestelling van nieuw materieel werd in december proefgereden met een tram van Strasbourg, terwijl eveneens aanwezig waren het VLC prototype van Breda P..n de TPIR van Firema. (BS 1/96; EA 2/96) Napels I.p.v. ATAN heP.t het vervoerbed.rjjf nu Azienda NapolPtana Mobilità (ANM). (BSl/96) Rome De tramverbinding casaletto-Piazza Venezia moet in 1998 gereP.d zjjn, Circonvallazione cornelia-Stazione Termini in 1999. (BS 1/96) MEXICO Mexico City De aflevering van de Concarril sneltrams 29-32 begon in december. Die maand werden al de PCC's en de oude werktrams gesloopt. (LR&MT 2/96) OEKRAINE Charkow De derde metrolijn Nautschnaja-Maschinostroitelej werd mei 1995 geopend.(BSl/96) OOSTENRIJK Innsbruck Op 1-12-1995 werd in het centrum dP. nieuwe ljjnvoering van kracht, waarbjj het openbaar vervoer niet meer via de Maria-Theresienstrasse r jjdt. Wenen In december 1995 werden door BWS de laatste van de 68 bestelde Stadtbahnwagens type T afgeleverd: 2666, 2667, 2668. (Sch.v.akt.2/96) PAKISTAN Lahore Met Japanse financiering zal een 13 km lange sneltramljjn gebouwd worden.(LR&MT)

- buitenland -

- 36 -

POLEN Bielsko Biala Overwogen wordt een trambedrijf op te bouwen; in Düsseldorf is reeds nagegaan of vandaar materieel overgenomen kan worden. (BS 1/96) PORTUGAL Lissabon De gelede trams rijden vanaf 1 december door naar Alg~s. Ljjn 15 zal het traject Pra~a da Figueira-Algés berijden en de nieuwe lijn 16 BPlém-Cruz Quebrada.(LR&MT) ROEMENIE Arad De van Halberstadt afkomstige 2-assige mws 37,41,42 (blz.213,1995) worden toch in de passagiersdienst ingezet, voor scholierenvervoer en op stille tijdstippPn. DP vierassige mw 2 en bws 0515 en 0601 van de opgeheven buitenlijn Radna-Pincota werden opgeknapt en als museumstel in gebruik genomen. Van deze lijn wordt nog het trajectgedeelte tot Ghioroc door stadstrams bereden. (SV en BS 1/96) Arad, Boekarest, Oradea, Timisoara: zie ook bü Duitsland (betr. overnPming trams). öradea De 6-assers 20-22 en de 8-assers 23-28 (type Boekarest) gingen naar Constanta. De tram-goederendienst (met drie oude elocs) is opgeheven. (BS 1/96) TSJECHIE Brno Door CKD Tatra werd een T3 tram volledig herbouwd en gemoderniseerd, o.a. met ~ieuw, modern front. Het betreft een prototype met nummer 1615. (LR&MT 2/96) Most Aan Miskolc werden eind 1995 KT8 mws 315 en 320 verkocht. (:BS 1/96) TUNIBIE Tunis BU Siemens/Duewag zijn nog 14 sneltramwagens besteld. (LR&MT 2/96)

u.s.A.

San Diego De lijn Oceanside-Escondido wordt geëxploiteerd met dieselwagens, zodat de hoge kosten voor electrificatie wegvallen. (LR&MT 2/96) San Francisco Door de Market Street Railway groep is ex SEPrA (PhiladPlphia) mw 2133 rijvaa.rdig gemaakt; deze krijgt nr. 1064 en wordt geschilderd in grijs met rood, zoals de historische mw 1. Voor lijn F werden de historische trams 1, 130, Hiroshima 578, Melbourne 496 en Milaan 1834 toegankelijk gemaakt voor rolstoelvervoer, evenals PCC 1040; Johnstown 351 volgt. Deze trams krijgen ook Vetag en nieuwe geldbussen. Voor de verlenging van lijn Fis het deel »nbarcadero-Fisherman's Wharf nu bijna gereed. (LR&MT 2/96) ZWl!ID-:N' Norrköping Uit Duisburg werden in 1995 ook de 2-assige werkmotorwagens 3273 en 3274 overgenomen; deze werden nummers 908 en 907. (BS 1/96) ZWITSERLAND AB Appenzeller Bahnen B3 145, 146 zijn verkocht aan Club 760 (Oe), die ze na omsporing zal inzetten op de Taurachbahn. Gemoderniseerd worden de stellen 46/61 en 47/62 en rijtuigen 22,26,27 met overgangsbalken, nieuw interieur, chemisch toilet, dat ook in ABt 131-133 wordt geplaatst. Basel Railreiniger/slijpemr Xe4/4 2330, al gepresenteerd b~ het jubileum, kwam eindelijk in dienst. Het is een Windhoff SRF 60 EH met 2000 1. tankinhoud. In novPmber egon dP bouw van de lus Wartenberg, ter vervanging van die in Muttenz Dorf. gebruik. BD Bremgarten-Dietikon 16/12 kwam dubbelspoor Rudolfstetten Hofacker-Berikon-Widen in Bern Sinds Pind SPptember is BVB B2 1045 op het net voor bijzonder vervoer. 17/12 was wëiëns koopzondag gratis vervoer. Aanschaf van 8 Swisstrolleys(NAW/HPss/KiPpe) is 26/u bij referendum goedgekeurd. Ook de kaartautomaten worden eindelijk vervangen. Biel Voorjaar 1997 zullen 10 Swisstrolleys (NAW/Hess/Siemens) geleverd worden. BIJiï:saselland Transport Be4/8 256 kreeg een convector airco in de cabine. La Chaux de Fonds Nog dit jaar kome,n 4 Swisstrolleys (NAW/Hess/Siemens) 2e genPratie, met 4 deuren. In 1995 is 107 na blikseminslag gesloopt. 13-5-'95 is nieuw depot Bois DBB Dampfbahn Bern E:i3/4 8 krijgt eP.n nieuwe vuurkist. ~an-Droz geopend. FB Forchbahn De Kantonsrat heeft de bouw van de ondergrondsP r mise Forch goedgekeurd. VBZ lijn 11 wordt mogelijk doorgetrokken tot Zollikerberg, waarna dP FB op het stadstraject als sneldienst kan gaan rijden. Fribourg Sinds 18/12 rijden weer trolleys -via Rue St.Pierre- Plectrisch door hPt centrum. Ljjn 3 blijft nog even diesel rijden. Weer in diPnst kwamen 33-40, 41-42. Gen~ve Voor lijn 16 worden verlengd 829-830 (nieuw 847-848) en 840-846. Nadat alle trolleys zijn overgebracht naar Bachet, is de garage Carl-Vogt gesloten. Lausanne De TSOL wordt in de spits versterkt op RPnens-EPFL en Flon-UNIL, In 1995 zijn trolleys 651,659,668 gesloopt en gingen 657,658 buiten dienst. Voor dP verlenging van de metro denkt men thans aan een automatische tram op luchtbanden. Zürich 1400 is gesloopt op 8-9-1995 en 725 (kantoor) op 8-11-1995· Eind januari zou beslist worden over de leverancier van de voorsPrie van zes lagevloertrams.

1

0