het openbaar vervoer maandblad stads-
! I
en
gewijd
san
streekvervoer
het
HET_OPENBAAR_VERVOER Nr. 107 - APRIL 1967 abonnementsprijs ƒ 5 > 50 per jaar losse nummers ƒ 0,50
abonnementsprijs + bijlage ƒ 6,25 per jaar losse nummers + bijlage ƒ 0,60
redactie en administratie; p.h.kiers van suchtelen van de haarestraat 3 ' ' amsterdam - osdorp telefoon 19 36 69 alle betalingen op gemeentegiro 0 3131 t.n.v. 'hot openbaar vervoer', van suchtelen van de haarestraat 3 ' te amsterdam - osdorp. bij storting via de postgiro vermelden? rekening 13500 van het girokantoor der gemeente .amsterdam t.g.v. rekening 0 3131 t.n.v. 'het openbaar vervoer', van suchtelen van de haarestraat 3 ''» amsterdam - osdorp. 1
INHOUDSOPGAVE blz. 1. Gemeentevervoerbedrijf Amsterdam 37-42 2.Haagse Tramweg Ma.tschappij 42 3.Rotterdamse Electrische Tram 43-46 4.Rotterdamse Tramweg Maatschappij 47 5.België (M.I.V.B., M.I.T.A., S.T.I.L.) 46 6.Diverse buitenlandse berichten (Duitsland,Frankrijk,Rusland,China) . . . .46,48 7.Een nadere beschouwing van de stadsspoorplannen van Amsterdam (li) . . .Bijlage NAGEKOMEN BERICHT UIT ROTTERDAM - BELANGRIJK RAPPORT VERSCHENEN Enige dagen geleden is het Algemeen Rapport R.E.T. 1966 (le deel ) gepubliceerd. Hierin worden o.a. de wijzigingen in het lijnennet gedurende de eerstkomende jaren beschreven, waarvan wij hieronder het een en ander vermelden. In een volgend nummer zullen wij de verdere wijzigingen, ook die van do daarop volgende jaren bespreken. In het 2e deel van het rapport komt o.a. het materieel te sprake. In september 1967 zullen bij de tram de volgende wijzigingen plaatsvinden; lijn 4" Schiedam-Mathenesserweg-CS. -Goudsesingel-Oostzeedyk-Honingerriyk. lijn 8s Schiedam-Schiedamseweg-Nieuwe Binnenweg-Blaak en via de huidige lijn 17 naar Kralingen (nieuw eindpunt Laan van Nooitgedacht) lijn lósvanaf Kralingen ingekort tot C S . en vervolgens via Mauritsweg-v.Oldenbarneveltstr-Coolsingel (welke straat dan dus weer berijdbaar is)- Schiekade via de huidige lijn 3 naar Blijdorp. lijn 3» slechts Groene Zoom - C S . lijn 1 1 ; (spitsuurlijn) Pompenburg via lijn 16 naar Spangen. lijn 22svanaf Bergweg linksaf Schiekade,rechtsaf Provenierssingel-StatentunnelHenegouwerlaan,rechtsaf Middellandstr. en via lijn 15 naar Hudsonplein. lijnen 15 en 17 worden dan opgeheven. Als de metro in gebruik genomen wordt, worden lijnen 3 en 9 opgeheven en wordt lijn 2- nieuwe snel tramlijn in zuid, in spits versterkt met lijn 12sGaesbeekstraat-Station Lombardyen. Tevens wordt dan uiteraard het gehele autobusnet in zuid gewijzigd. Onafhankelijk van de indienststolling van de metro zullen nog wijzigen? lijn 4s afhankelijk van een wijziging op het Marconipl. gaat deze via Mathenesserdyk. lyn 5» verlengd naar Schiebroek (tot zolang nog als enige lyn met oud materieel), lijn 7 i Dijkzichtziekenhuis-Westblaak-Blaak-Kralingen-Aloxpnderpolder. lijn 1 0 ; (ongeveer 1 jaar na instelling metro; )via Hof pl.-Coolsingel-SchiedamsedijkWestzeodijk. Ook zullen later nmnummoringen plaats vinden: lijn 4 wordt 1 ; lijn 16 wordt 3? lijn 14 wordt 4 5 lyn 10 wordt 6; lijn 22 wordt 9« Be buslijnen op de rechter maasoever worden genummerd 30 t/m 45» de rivierkruisonde lijnen 46 t/m 49» de lijnen naar Schiedam en Vlaardingen en door de Bene lux-tunnel 50 t/m 59 en de lijnen in zuid 60 t/m 7 9 . MEDEDELING: Volgende maand zullen wij trachten de actuele berichten, die helaas moesten blijven liggen, op te nemen, evenals foto's uit Amsterdam en België.
- 35 htm
H.T.M.-motorwagen 210 is op 15 februari door de firma van Dijk van remise Lijsterbesstraat naar Delft vervoerd en de volgende dag verder naar de'R.E.T. Op 21 februari werd motorwagen 205 langs dezelfde weg overgebracht. Op het remiseterrein te s-Gravenmade werden de volgende bijwagens gesloopt (verbrand) sop 1 1 maart 753,767,773 en 778; op 14 maart 764 en 7 7 1 ; op 16 maart 768 en 772; op 17 maart 7 5 7 , 7 6 0 , 7 6 6 en 774; op 21 maart 765,775 en 7 7 6 . De bijwagens werden in convooien van 2 bijwagens van rem.Scheveningen overgebracht door de motorwagens 36,824,828 en 829. Van de gesloopte bijwagens blijven twee trucks bewaard, nl. die van 768 en die van een der laatst gesloopte wagens. Het interlokale museumrijtuig mw 57 wordt thans in de werkplaatsen opgeknapt. Lijn 9 rijdt m.i.v. 16 februari op de Koninginnegracht weer dubbel spoor. Op de P.C.C.-wagens met ontwaardingsapparaten is thans achter de bestuurder een glasplaat aangebracht om tocht tegen te gaan i.v.m. openen tweede deur vooraan. Zondag 19 maart is de vrije bus-en trambaan op de Lijnbaan in gebruik genomen door de lijnen 19,26 en WSM in richting Loosduinen. Richting stad is men tot de halte van lijn 10 op de Lijnbaan gereed- Een bus van lijn 26 waagde het reeds om met een snelheid van ongeveer 50 km over deze weg te rijden, doch belandde in het zand, waaruit hij met een kraanwagen weggetrokken moest worden, hetgeen voor lijn 10 vertraging en omlegging via lijn 3 betekende. Ook werden bussen op lyn 10 ingezet. Op 21 maart waren nog aanwezig en in dienst de volgende bussen van de serie 2 0 1 215s 2 0 1 , 2 0 3 , 2 0 4 , 2 0 5 , 2 0 6 , 2 1 2 , 2 1 4 . D e rest van deze serie staat met de gehele serie 1-20 op een terrein bij de halte Pasgeld om doorverkocht te worden als zomerhuisje. Van de standaardbussen serie 1 0 1 - 1 5 0 zyn de wagens 1 0 1 - 1 3 0 en 132-136 in dienst. Zy' ryden geheel op lijnen 14 en 24, terwijl de lijnen 5 S , 7 , 1 7 en 19S er voor een groot deel mee zijn uitgerust. den
h a a
1
Aan de vernieuwing van de Laakbrug zal de HTM ƒ 555*000 moeten bydragen. Half april zullen de tarieven gedeeltelijk verhoogd worden. De 8-rittenkaart enkele reis en de 7-rittenkaart met overstappen worden ƒ 2 , 5 0 (zyn thans ƒ 2 , 2 5 ) . Dit betreft voorverkoop-kaarten. Op de wagens zullen nu 5-ritten-overstapkaarten verkocht worden voor ƒ 2 , - . School-maandabonnementen worden met ƒ 1 , - verhoogd. VERVOLG G.V.B. - AMSTERDAM Autobusnieuws M.i.v. de zomerdienst op 4 juni a.s. zal lijn 26 gesplitst worden in een lyn 8, die zal rijden van nabij de kruising Europaboulevard/Van Boshuizenstraat via Van Boshui zenstraat,Buitenveldertselaan,A.J.Ernst straat,Europaboulevard en verder via het Amstelstation naar het Muiderpoortstation via de route van lijn D, waarbij deze lijn opgeheven wordt. Lijn 26 zal vanuit Buitenveldert rijden via Prinses Irenestraat,Beethovenstraat,van Baerlestraat,Museumplein naar het Leidseplein. Van maandag t/m vrijdag zal m.i.v. 5 juni lyn 42 in dienst komen van de Spaarndammerdijk over de Transformatorweg en Sloterdijk naar het westelijk industriegebied. Lijn 44 zal dan als sneldienst van het Ajax-stadion naar het centrum gaan ryden. M.i.v. 27 februari is de busdienst tussen het centrum en het studentenschip Caledonia wegens gebrek aan belangstelling weer opgeheven. Buslijn 70 naar het Amsterdamse Bos is m.i.v. 26 maart (le Paasdag)weer in dienst. In maart is de serie 295-300 geheel in dienst gekomen. Sedert eind februari rydt (tijdelijk) vanuit gar.West NZH-bus 5414 uit Haarlem (met NZH-emblemen) op de lijnen 18,26 of 29. Wegens plaatsgebrek moeten wy een volledig busoverzicht uitstellen tot april. OOSTENRIJK BUITENLANDSE BERICHTEN INNSBRUCK In aansluiting op het bericht in ons februari-nummer delen wij mee, dat mw 77 pas op 21 febr. afgeleverd werd en op 25 febr. in dienst kwam. Mw 32 werd ook gesloopt. Ahr.145 a-s in februari nog aanwezig,doch wordt gesloopt 5daarentegen is ahr.158 geheel intact en schijnt behouden te blyven (museumwagen?). Mws 28 en 30 zijn reservewagens, terwijl mw 31 rangeerwagen is. DUITS LAND - AKEN M.i.v. 8 januari zijn de lijnen 25 en 35 opgeheven.Na sluiting van depot Brand is lijn 15 ondergebracht in remise Oberstr^de spitsfreq. is thans 5 ' . KAHESRÏÏHE Voor de Bundesgartenschau is uit Berlijn mw 5964 aangekomen. w
BERICHTEN UIT ZWITSERLAND BASEL In 1966 werden de motorrijtuigen 185? 1 8 7 , 1 9 7 en 303 verbouwd tot eenrichtingwagens. In dat jaar werden gesloopt: 5 1 , 5 2 , 59» 63, 67, 104, 1 1 2 , 1 1 6 , 1 4 1 , 1 7 4 , 1 0 5 4 , 1 0 5 6 , 1 0 3 9 en 1 1 4 5 . BLONAY - CHAMBY Als eerste historisch materieel zyn in januari de door het trambedrijf van Neuchatel (zie hieronder) ter beschikking gestelde rijtuigen naar Montbovin gekomen. BIRSIGTALBAHN Het motorrijtuig 4 werd eind 1966 aan de lijn Biel-Tauffelen-Ins verkocht; daar zijn, na een korte periode bij do VBW, ook de rijtuigen 41 en 42 beland. De motorrijtuigen 8 en 9 en de aanhangry'tuigen 5 1 - 5 6 zullen de automatische koppelingen krijgen, waarmee ook het nieuwe materieel is uitgerust; rijtuig 53 werd reeds in I966 aldus ingericht. De rijtuigen 31-34 blijven voorlopig aanwezig, doch krijgen, evenmin als motorrijtuig 7 , de nieuwe koppeling. FORCHBAHN Van het bestelde nieuwe materieel is als eerste motorrijtuig 15 in december 1966 afgeleverd. NEUCHATEL Motorrijtuig 33 en aanhangrijtuig 1 2 1 zijn ter beschikking gesteld van de museumlijn Blonay-Chamby. In oktober 1966 werden gesloopt 32 en 63; in december volgde 133« ZURICH In 1966 zijn ook afgevoerd de aanhangrijtuigen 5 7 0 , 5 7 1 , 5 7 2 , 5 7 3 , 589, 5 9 3 , 602, 6 4 2 en 667 (de laatste na een aanrijding als eerste van zijn serie). Van de serie 5 0 1 - 5 7 2 zijn als enige de 505 en 508 gespaard gebleven; zij worden in reserve gehouden voor de Forchbahn. De gemeenteraad heeft thans de aanschaf van de laatste serie van 36 gelede motorrijtuigen goedgekeurd. Was in het voorstel de prijs per rijtuig - voornamelijk door het weglaten van de conducteursplaats - reeds van 742.500 Fr.(vorige bestelling) tot 623.900 Fr. per rijtuig teruggebracht, de raad maakte er 534-OOOFr. van,doordat men besloot ook geen bestuurdersplaats aan te brengen. Een raadslid ging in zijn enthousiasme V,J j deze bezuinigende maatregel zelfs zo ver, dat hij zei het te betreuren, dat ook de voorafgaande 90 wagens niet aldus waren ingerichtl Het nieuwe materieel zal in treinstellen als tweede motorrijtuig, of zo men wil, als aangedreven aanhangrijtuig meerijden. Een vergelijking met Duitse offertes, die iets beneden de prijs van het Zwitserse materieel lagen, viel, dankzij het kwaliteitsverschil, uit ten gunste van het binnenlands product. Van de eerste bestellingen waren eind december 1966 de rijtuigen t/m I 6 3 2 in dienst. In de laatste jaren kon door de invoering van conducteurloze bywagens en ontwaardingsapparaten een jaarlykse kostenbesparing van 3 miljoen bereikt worden; ongeveer 160 conducteurs konden worden uitgespaard. Niettemin bedraagt het personeel tekort op het ogenblik nog 150 man on slechts in eenderde hiervan kan door tijdelijke krachten voorzien worden. Eind 1 9 6 8 verwacht men, ondanks het in dienst stellen van groot materieel, wat een bezuiniging van 1 2 0 man opleverd, 256 man tekort te hebben. Het is daarom, dat men streeft naar volledige zelfbediening op tram en bus, zowel voor de behandeling van de biljetten als voor het bedienen van de deuren. In verband met het Zürcher tarief systeem, waarby' het van belang is, dat op het biljet de instaphalte is aangegeven,heeft men besloten de plaatsbewijs automat en bij de haltes en niet in de rijtuigen op te stellen. Aan de nieuwe automaten en tarief maatregelen, wederom een ontwikkeling waarbij Zwitserland voorop gaat, zullen wij binnenkort een nadere beschouwing wijden. RVT (Val de Travers) Van de lyn Martigny-Orsières werd motorrijtuig 1 (bouwjaar 1 9 1 0 , verbouwd in 1 9 4 5 ; 4-assig) overgenomen; sinds december 1 9 6 6 doet het dienst als rangeerwagen. WSB Mediu 1966 werd een nieuw postrijtuig Zi 54 ia dienst genomen. Motorrijtuig 15 werd roestbruin geschilderd en dient als dienstmotorrijtuig; ook DZ2 53 en D 2 51 zijn thans roestbruin.
•• 37 g v b
Tramnieuws a m s tt ee rr ud aa mm ; In maart kwam uit grote revisie bijwagen 965, terwijl in =====================• de loop van april motorwagen 629 volgde. Een schilderbeurt kregen 4 9 3 , 5 1 1 , 5 1 9 , 9 8 1 en 1000 (per abuis werd vorige maand geschreven, dat bijwagen 1000 grote revisie had ondergaan). Gesloopt werden de volgende motorwagens: 448 op 28 en 29 maart, 450 op 3 en 4 april, 441 op 1 2 , 1 3 en 14 april en 447 op 17 en 18 april. De trucks van motorwagens worden meestal enige dagen eerder .gesloopt dan de wagenbak. Afgeleverd werden de volgende maart, 685 op 6 en 7 april en schiedde als volgt: 682 op 31 20 april 1967 (alle kwamen op
wagens: 683 op 21 en 22 maart, 684 op 28 en 29 686 op 13 en 14 april 1967- De indienststelling g e maart, 683 op 4 april, 684 op 11 april en 685 op lijn 7 in dienst).
Van remise Havenstraat naar remise Lekstraat gingen: 4 0 1 , 4 1 2 , 4 3 2 , 4 3 5 , 4 5 1 , 4 9 3 , 4 9 8 , 505,515,525,529,753,817,819,951,953,958,961,978,981 en tijdelijk 664. In omgekeerde richting gingen: 4 0 5 , 4 4 2 , 4 5 3 , 5 3 2 , 5 3 3 , 5 4 2 , 5 4 3 , 5 4 4 , 8 2 2 , 9 7 5 , 9 8 7 , 9 9 1 , 994,996. Materieelverschuivingen i.v.m. indienststelling nieuw geleed materieel: zaterdag 18 mrt. lijn 16 (3e en 9e dw) 2 dubbelgelede wagens i.p.v. 3-^ssige st. maandag 20 mrt. lijn 16 2 dubbelgelede wagens i.p.v. 2-ass.stellen zaterdag 25 mrt. lijn 16 (5e en 7e dw) 2 dubbelgol.i.p.v. 3-ass.st.(nu geheel geL) maandag 27 mrt. lijn 16 2 dubbelgelede i.p.v. 2-assige stellen maandag 3 apr. lijn 16 dubbelgelede p.v. 2-assig stel x) zaterdag 8 apr. lijn 13 (12e dw) dubbelgelede p.v. 3-assig stel zaterdag 15 apr. lijn 13 (9e dw) dubbelgelede p.v. 3-aasig stel zaterdag 15 apr. lyn 3 (8e dw) dubbelgelede p.v. 3-assig stel zaterdag 15 apr. lijn. 4 (7e dw) 3-assig stel p.v. dubbelgelede wagen x)lijn 16 nu geen 2-aasers meer; bovendien vindt 's avonds geen omruilen meer plaats. Maandag 3 april reed toch nog een twee-assig stel op lyn 16 (459+759), wellicht voor het laatst, waarmoe een eind gekomen is aan het gedurende vele decennia zo vertrouwde beeld van de 400-wagens op deze lijn. Woensdagochtend 29 maarü reed 432+817 van lijn 27 op het remisetorrein in de Havenstraat tegen 435+753. Mw. 432 en bw.753 werden beschadigd. Maandagochtend 10 april ontstond brand in mw. 512 op lijn 7 , toen deze juist van het Amstelstation was vertrokken. In het dak ontstond een gat van een vierkante meter; bezittingen van een aantal passagiers werden beschadigd. Enige tijd geleden is de truck van 788, welke gebruikt werd als reclamewagen, gesloopt. In plaats daarvan wordt nu de truck van de pas gesloopte 717 gebruikt en wel onder het nummer T 1 (in het nieuwe nummerschema voor de werkwagens zijn de trucks voor de reclamewagens genummerd ï 1 en T 2 ) . Op 4 april deod zich in het oosten en centrum van de stad van 7«45 tot 8.20 uur een stroomstoring voor, waardoor een deel van de wagens van de lijnen 3 , 4 , 7 , 9 , 1 0 , 1 6 , 2 4 en 25 stil bleven staan. 7 autobussen werden als hulp ingezet. Als vervolg op het bovenstaande betreffende materieelverschuivingen werd op lijn 10 m.i.v. 15 april 9c dw 3-as.s. i.p.v. 2-ass. en 5e dw geleed i.p.v. 3-ass.stel. M.i.v. 6 februari ryden op lyn 13 diverse naar de remise gaande wagens na 18.-uur in Slotermeer de voorgaande dienstwagens voorbij, waardoor zy eerder in de remise zijn. M.i.v. 11 maart vindt dit nu ook op zaterdagen plaats. Rapport over het verkeer in Amstelveen In Amstelveen heeft men een verkeersdeskundige aangetrokken (ir.J.van Dijk), welke een rapport heeft uitgebracht omtrent het toekomstige woon-werkvorvoer. Behalve een wegcnstructuurplan is hierin ook een plan uitgewerkt voor het toekomstige openbare vervoer. Dit behelst een plan voor een railvervoermiddel in de middenberm van de Beneluxbaan. Daar de loopafstand tot de halton klein dient te zyn, denkt men thans dit railvervoermiddel verder dóór de wijken te voeren. Wy' hopen later nog op dit rapport terug te koraon. _ vervolg op pagina 42 -
- 38
- g v b -
-
Verdeling van de busseries per garage in de eerste helft van maart 1967 (de aan tallen per lijn hebben allo betrekking op de avondspits). GARAGE NOORD Bus serie verdeling over de lijnen Totaal
1-20 (7713,18 t/m 20)
35
21-32 33-52 ( 3 5 , 3 9 , 4 2 , 4 6 t/m 52) 150-152,153,154 (150,152,153,154) Buslijnen 30 32 34 35 Aant.dienstw. 1 11 5 7 Aant.wens-extra's 1
32,^ 12,34,35 30
5 12 1
0
_4 31
=24 = 1 over
_2J? 6
GARAGE OOST Bus serie verdeling over de lijnen Totaal 33-52T53,34,36,37,40) M "5 55-64 (55 t/m 6 1 , 6 3 , 6 4 ) 41 9 65-70 5,ll,15,40,46,48,4_9_,div. 6 86-105(86 t/m 90 lijn 41 ) D,M,P,5,ll,15,_3_l,40,41,46,48,div. 20 250-294(286 t/m290 lijn41 ) D,P,^,ll,4i. 15. Buslijnen D M P 5 1 1 15 31 40 41 46 48 49 div. 85 Aant.dienstw. 4 5 7 10 10 5 3 9 =53 Aant.vaste ex's 1 1 2 3 1 2 (zie toelichting)= 10 Aant.wens-ex's 1 1 1 1 1 2 = _J_ 70 Toelichting bjj de vaste extra's: lijn Ps extra pendelt tussen Coenhaven en C.S. lijn 5s extra's vanaf C.S. komen resp. van R.S.K.(Piet Heinkade) en Marbon (personeelsvervoer) lijn 3 1 s e x t r a ' s zijn in de dienstregeling ingedeeld lyn 40:extra van westelijk havengebied naar C.S. div. s extra's zijn resp. wacht bus Haarlemmermeerstation en personeelvervoer van Mobil Oil. o f
Als extra op lijn M ongeveer 1 7 . 1 0 uur van Werkspoor naar C.S. ryden de 6e en 7e dw van lijn 49 (gar.Oost) ;en 1 1 e dw van lijn 46(gar.West),welke naar Spuistr.rijdt. GARAGE WEST Totaal verdeling over de lynen Busserie 1-20(1 t/m 6 , 8 , 9 , 1 0 , 1 2 , 1 4 t/m 1 7 ) 14 26,45 18,45,47,div. 5 33-52 ( 3 8 , 4 1 , 4 3 , 4 4 , 4 5 ) 4 0 , 4 5 , 4 7 , 4 8 , d i v . 15 71-85 14,23,40,47,div. 40 110-149 46,div. 12 188-199 200-244 (201 t/m 204 lijn K) K,12,15,12,21,36,40,div. 45 245-246 47,4§_ 2 295-300 6 15_,40 301-320 15,40 20 18,26,22,40 22 5354-5374,5414 181 Buslijnen K 12 14 15 18 19 21 23 26 29 36 40 45 46 47 48 div. Aant.dienstw. 3 7 1 1 27 9 8 12 9 5 7 2 1(3)12 11 14 1 1 = 149 1 i(=0ost; 3 Aant.vaste ex's 1 = 5 Aantal wens-ex's l(=0ost) 1 l(-oost)l(=0ost) = _ 1 155. over 26 Toelichting by dienstwagens en vaste extra's; Het aantal dienstwagens van lijn 40 is 3, doch de 2e en 3e dw zijn resp. de 10e dw van lyn 48 en 25e dw van lijn 15 (zijn in aantallen van die lijnen opgenomen) lijn 2 6 s e x t r a fungeert als zgn. wachtbus aan beginpunt Amstelveonsewog (niet te verwarren met wachtbus Haarlemmermeerstation).Meestal wordt deze dienst door de lesbussen 8,9 of 10 uitgevoerd. Deze lesbussen rijden bij slecht weer ook als regen-extra op de lijnen 14 en 2 1 . De 3 extra's onder div. genoemd zijn de volgende diensten:
- g v b -
- 39 -
le Kindervervoer vanaf Amsteldijk (Kabouterhuis) via Zuid en West naar garage. 2e Kindervervoer vanaf Amsteldijk (Kabouterhuis) via Oost, Centrum en West naar Mercatorplein, vandaar om circa 1 7 . 4 5 uur als extra op lijn 19 naar Osdorp. 3e Personeelvervoer vanaf ADM via Sloterdijk naar Stadhouderskade/Overtoom, van daar als extra lijn 46 naar Osdorp en vervolgens om circa 18.15 uur een extra rit op lijn 1 9 : Osdorp-Mercatorplein en weer terug naar Osdorp. Als extra maken 1 1 dienstwagens van buslijnen uit garage West de volgende ritten; E 40= 21e 1 5 ; 24e 15= E 48; E 40= 10e 45? 4e 46= E 1 9 ; E P= 9e 46; E M= 1 1 e 46; E 40= 12e 47; E P= 13e 47; E 40= 7e 48; E P= 8e 48; E 40= 9e 48. Opmerkingen bij dienstwagens en vaste extra's: Op lijn 19 rijden, blijkens het vorenstaande in totaal 12 bussen: 8 dw + 1 ex + 1 ex kinderverv/19 + 1 ex 46/19 + 1 ex A D M / 4 6 / 1 9 . Het hoogste dienstnummer op lijn 15 is 29; 's middags ontbreken 8e en 14e dw. Het hoogste dienstnummer op lijn 18 is 1 0 ; 's middags ontbreekt de 8e dw. De gelede bus op lijn 47 rijdt sedert enige tijd op 1 1 e i.p.v. 9e dw. De serie 5354-5374 en 5414 rijdt veelal alleen 's morgens op lijn 40 (2e en 3e dw) Algemene opmerking Bij het overzicht op de vorige bladzijde is de voor een onderstreepte buslijn ge noemde serie meestal het hoofdmaterieel van deze lijn. Subsidie 1965 autobusdienst dorpen in het noordelijk stadsdeel De gemeenteraad heeft besloten aan de N.V. Eerste Noord-Hollandsche Autobusdierst Onderneming voorheen E. Does en Zonen (E.N.H.A.B.0.),gevestigd te Landsmeer, ten behoeve van de exploitatie van haar autobuslijn Buiksloterweg (Tolhuis) - Durgerdam - Ransdorp voor het jaar 1965 een subsidie toe te kennen, groot ƒ 6 0 . 7 3 6 , 1 2 , (dit is het exploitatietekort) zulks onder voorwaarde, dat aan de Gemeente con trole op de boekhouding van de E.N.H.A.B.0. wordt toegestaan. De uitgave komt ten laste van de begroting van het Gemeentevervoerbedrijf. Aanschaffing autobussen Uit de voordracht van B & W aan de gemeenteraad van 31 maart 1967: In de voordracht van 1 1 augustus 1966 is reeds een uiteenzetting gegeven betref fende de noodzakelijkheid 170 bussen te bestellen, af te leveren in 1967 en 1968. De bestelling is destijds beperkt gebleven tot 50 autobussen, zodat nu een aan vullende bestelling gedaan moet worden om te voorzien in de noodzakelijke ver nieuwing en uitbreiding van autobusmaterieel. Het huidige autobuspark omvat 278 bussen, 21 bussen in huur, terwijl in de loop van dit jaar 44 nieuwe autobussen van het gebruikelijke type en 6 bussen van kleiner' formaat zullen worden afgele verd. In dit aantal van 278 zijn begrepen 30 autobussen uit 1953 en 24 uit 1954» Deze bussen dienen op korte termijn vervangen te worden. Behalve voor vervanging zal in de komende jaren ook nieuw materieel beschikbaar moeten komen, benodigd voor de uitbreiding van de vervoerstaken, waarbij niet alleen wordt gedacht aan de veranderingen in de vraag naar vervoer, ten behoeve waarvan de laatste jaren een aantal wijzigingen van lijnen is doorgevoerd, zoals in Buitenveldert, doch in het bijzonder aan de ontwikkeling van het openbaar vervoer ten gevolge van de uit breiding van de stedelijke bebouwing in het noordelijke en het zuidoostelijke stads deel. In de nabije toekomst zal in Noord de opening van de IJ-tunnel wijzigingen in het lijnennet ten gevolge hebben, waarvoor uitbreiding van materieel nodig zal zijn. Zowel wat de prijs als de efficiency in het bedrijf zelf betreft, biedt het voordelen om samen met de vervoerbedrijven van Den Haag, Rotterdam en Utrecht een contract aan te gaan voor een bepaald aantal bussen van het standaardtype over een periode van enige jaren. Gedacht wordt aan de periode van 1968 t/m 1970. Nagegaan is nu welk aantal bussen in de komende vier jaar tenminste zal moeten worden besteld. Voor vervanging zijn in totaal 139 bussen nodig, nl. in I967 73? in 1968 22, in 1969 22 en in 1970 22. Om in voldoende mate het nieuwe vervoer over grotere afstanden te kunnen verwerken zullen in totaal 130 bussen moeten worden aangeschaft en wel in 1967 ongeveer 1 0 , in 1968, 1969 en 1970 ongeveer 40 per jaar. Hierbij is ervan uitgegaan, dat de 21 gehuurde bussen in deze jaren niet vervangen behoeven te worden en dat er dit jaar nog 9 bussen worden bygehuurd.
- g v b -
- 4 0 -
In de komende vie-r jaar zullen dus minimaal 269 (139 + 130) nieuwe bussen beschikbaar moeten komen. In 1967 zullen 44 standaardbussen worden afgeleverd, welke in augustus 1966 zijn besteld. Voor de komende vier jaar zullen derhalve moeten worden aangeschaft 225 bussen, nl. in 1967 40, in 1968 60, in 1969 60 en in 1970 65 bussen. Het aantal van 40 bussen zal op korte termijn moeten worden besteld om ze nog vóór de winterdienst 1967/1968 ter beschikking te kunnen hebben. De overige 185 bussen zullen in overleg met de andere afnemers van de standaardbus worden opgenomen in een gezamenlijk contract voor de jaren 1968 t/m 1 9 7 0 . Voor de 225 bussen zal nodig zijn een bedrag van ƒ 2 1 . 5 0 0 . 0 0 0 , waarvan uit te geven in I967 ƒ2.600.000 en in de daaropvolgende jaren ongeveer ƒ6.300.000 per jaar. Inste1ling Verkeersbureau Op 1 maart 1966 werd door de raadsleden Van Thijn en Nipperus aan B & W voorgesteld in te stellen een zelfstandig bureau van verkeersdeskundigen, waar de belangrijke beleidsbeslissingen worden voorbereid en het verkeersonderzoek ter hand kan worden genomen. Naar aanleiding hiervan werd op 24 februari 1967 aan de gemeenteraad voorgesteld een vaste Commissie van advies en bijstand voor het verkeer in te stellen. De taak van het op te richten verkeersbureau strekt zich uit tots a. het voorbereiden van een verkeerscirculatieplan, dat alle meer incidentele en ingrijpende maatregelen sa.menva.t ter verbetering op kortere tormijn van de verkeerscirculatie in de bebouwde kom van de stad. Een dergelijk verkeerscirculatieplan zal in de nabije toekomst moeten worden overgelegd bij de aanvraag van de rijksbijdragen in de kosten voor verbeteringen voor het openbaar vervoer en voor het wegverkeer. b. het opstellen van een urgentieschema voor verkeersverbeteringen. c. het voorbereiden van een beleidsnota voor een algehele aanpak van het parkeervraagstuk, met name in de oudere stadsdelen, en het doen van voorstellen voor het regelen en uitbreiden van de parkeervoorzieningen. d. het in verband met hot vorenstaande coördineren van verkeersstudies en het beoordelen van de informatie uit deze studies. e. het toetsen op hun verkeersmerites vanstedebouwkundige verkeersmaatregelen, die op korte termijn moeten worden genomen. f. het verrichten in de ruimste zin van coördinatie, communicatie en voorlichting op het gebied van het verkeer dan wel het voorbereiden hiervan voor het Gemeentebestuur. Verhoging kredi e_t_ luidsprekerinstallatie tramlijnen 1 en 2 De kosten, die gemaakt zijn voor de voorbereiding en de aanleg van deze installatie, welke hoofdzakelijk door hot Gemeente-energiebedrijf werd uitgevoerd, hebben de raming overtroffen, doordat bij de uitvoering van diverse voorzieningen wijziging- van de oorspronkelijke opzet noodzakelijk bleek en sedert de aanvang van de werkzaamheden een stijging van lonen en diverse prijsverhogingen zijn opgetreden. In totaal hebben de kosten thans rond ƒ 95-000 bedragen, zodat het toegestane krediet met een bedrag van ƒ 13.000 zal dienen te worden verhoogd. Door B & W werd aan de Gemeenteraad op 3 maart 1967 verzocht dit bedrag ter beschikking te stellen. Uit de begrotingsdebatten 1967 van de Gemeenteraad De heer Keja (V.V.D.) constateerde, dat de publieke opinie over het Gemeentevervoerbedrijf nog steeds minder gunstig is. Dit is des te betreurenswaardiger als men bedenkt, dat de verkeersintensiteit in de binnenstad bijna dagelijks groeit. Het zou daarom juist zijn, te trachten meer mensen te bewegen van de diensten van het vervoerbedrijf gebruik te maken, hetgeen de toename van andore vervoermiddelen zal kunnen afremmen. Sprekers fractie is voorstander van een eigen baan voor de tram, omdat dit vervoermiddel, zolang de metro nog niet is gerealiseerd, het voertuig bij uitstek is om op snelle wijze een groot aantal mensen tegelijk to vervoeren. De heer Hoekstra (C.P.N.) stelt, dat mede in verband met de nog steeds toenemende verkeerschaos het beleid en niet in het minst het financiële beleid met betrekking tot het vervoerbedrijf zal dienen te veranderen. Do trajn za.1 zoveel mogelijk een van het overige verkeer gescheiden rijbaan dienen te verkrijgen.
- g v b -
-41-
De heer Ten Brink (P.S.P.) herinnert eraan, dat van de zijde van zijn fractie er steeds voor gepleit is, zoveel mogelijk voorrang te verkrijgen voor de tram. Zy acht deze voorrang zeer belangrijk. De heer Nipperus (P.v.d.A.) zegt dat bij de deskundigen - niet alleen by' de gemeentelijke - die daarover hebben gerapporteerd en dissertaties hebben geschreven en die er tijdens congressen over hebben gesproken, zowel economen, sociologen als planologen, over een en ander langzamerhand een gemeenschappelijke mening groeit, waarvan de een enigszins duidelijker blijk geeft dan de ander. Groeiend is echter de gedachte, dat hot openbaar vervoer in de stad moet worden bevorderd en dat het particuliere personenautoverkeer anderzijds dient te worden beperkt. De heer Nipperus overweegt ten aanzien van het nemen van maatregelen op korte termijn met betrekking tot de huidige verkeerssituatie bij de Raad een voorstel in te dienen, waarbij deze zich principieel erover uitspreekt, dat het autoverkeer in de stad zal moeten worden beperkt. Bij aannemen van het voorstel ligt er direct een'opdracht voor het in te stellen verkeersbureau, dat met deze principiële politieke keuze vooruit kan en zyn studies kan beginnen. De diverse sprekers werden geantwoord door wethouder Hamm (V.V.D.). Na de gedurende vele jaren gegeven ontwijkend^ antwoorden van de vorige wethouder, de heer Van Vijck, werd thans weer een prettig en interessant betoog gehouden van de zijde van B &. W. De heer Hamm zei o.a. het volgende: De mogelijkheden voor verkeersverbeteringen zijn begrensd door de economische motieven. Men. heeft, wil men bepaalde oplossingen propageren, kapitaal nodig om zowel ten aanzien van het openbaar als het particuliere vervoer belangrijke investeringen te kunnen plegen. Ook heeft men kapitaa.1 nodig ten behoeve van de exploitatie van bijvoorbeeld het openbaar vervoer, ten aanzien waa.rvan - dit is een bijzonder belangrijk punt - men prioriteiten heeft te bepalen. In de eerste plaats heeft men een keuze te maken tussen het openbaar en het particuliere vervoer. Men behoeft echter niet voor het ene of voor het andere te kiezen; men kan ook voor beide kiezen. Het uitgangspunt bij de beoordeling van het vervoer en het verkeer dient het optimale gebruik te zijn van alle mogelijkheden, waarover men kan beschikken. Er moet echter een keuze worden gemaakt en hy meent dat men ervan moet uitgaan, dat het openbaar vervoer in de eerste plaa.ts dient te worden verzorgd. By' het invoeren van een verkeerscirculatieplan moet het openbaar vervoer daarin natuurlijk een zeer belangrijke pla.ats innemen. Het moet maarregelen bevatten, die beogen het openbaar vervoer de prioriteit te geven, die men zo gaarne daaraan toekent. Daardoor zal in feite het openbaar vervoer misschien wel een uitgangspunt vormen van de gedachten, die men heeft over het tot stand brengen van:verbeteringen in het vervoer. Men dient ook rekening te houden in dit verband met het agglomeratievervoer, omdat thans toch wel het punt is bereikt, waarop men de agglomeratie als zodanig in zijn denken moet betrekken. Het vervoer tussen bijv. Amsterdam, Amstelveen en Schiphol hangt er wel degelijk mee samen. Men zal zich dan ook moeten bezinnen op de functies van dat vervoer, waaraan bepaalde moeilijkheden zijn verbonden en dat overleg eist met andere gemeenten. Het grijpt ook in in bepaalde concessies, waarbij men niet van het College, maar van de landelijke Commissie Vervoersvergunningen afhankelijk is. Het gaat met name om zaken, die een lange tyd van voorbereiding eisen, doch die toch op korte termijn kunnen worden aangevat. Daarbij komen ook aan de orde de maatregelen in verband met de aanleg van het stadsspoor en de verbetering van de situatie in stadsdelen, waar geen stadsspoor zal worden aangelegd. Per slot van rekening moet men niet alleen van het sta.dsspoor, maar van een samenhangend geheel uitgaan, waaronder eventueel bestaande of aan te leggen tramlijnen. De selectie ten aanzien van hot gebruik van het particuliere vervoermiddel in de stad kan door verschillende maatregelen worden bevorderd. Men kan een zekere dwang uitoefenen door allerlei verkeersverboden in te stellen, men kan het ook doen langs de weg van vrijwilligheid, gebaseerd op economische motieven, zoaïs een prijsvergelijking tussen het openbaar en het particuliere vervoer en te wijzen op het besparen van tyd. Voorts zijn het comfort, de reisduur en de aanwezigheid van een samenhangend lynennet motieven om het selectieve gebruik van het particuliere vervoermiddel te bevorderen.
- 42
-
' Ter gelegenheid van de zomerdienst is een nieuwe reisgids uitgegeven. Deze overtreft weer de vorige uitgaven in kwaliteit. Achterin bevindt zich een losse stadsplattegrond met de lynenloop, terwijl thans ook in de vorm van binnenkoersborden een overzicht wordt gegeven van alle haltes. Apart is de dienstregeling van de open tram op lijn 8 of 9 vermeld. De prijs bedraagt ƒ 0 , 6 0 . Lijn 1 heeft thans dienstnummers, daar het aflossen van het personeel te 's-Gravenmade plaats vindt. Op dezelfde datum als de nieuwe dienstregeling inging ( l 6 april) is een aantal tarieven verhoogd. De 4-rittenkaart met overstappen, die op de wagen verkrijgbaar was voor ƒ 1 , 5 0 is thans een 5-rittenkaart van ƒ 2 , - geworden. In voorverkoop kost nu een 7-rittenkaart met overstappen ƒ 2 , 5 0 (was ƒ 2 , 2 5 ) » hetzelfde geldt voor do 8rittenkaart enkele reis; de 8-rittenkinderkaart mot overstappen was ƒ 1 , 3 0 , i s nu ƒ 1 , 5 0 ? het schoolabonnement voor één lijn is met ƒ 1 , - verhoogd tot ƒ 6 , 5 0 , dat voor 2 lynen is van ƒ 7 » - op ƒ 8 , - gebracht. De losse biljetten en de gewone abonnementen zijn niet verhoogd. Oude kaprten zijn nog geldig t/m 6 mei a.s. Bij de nieuwe kaarten is de prijs in het stempelvlak in het wit zichtbaar. De bovenleiding van lijn 7 op Boslaan en Javabrug is gedeeltelijk verwijderd. Buslijnen 14 en 22 zijn m.i.v. 16 april verlengd tot het Zwarte Pad; men is thans ook begonnen op de Gev.Deynootweg richting Zwarte Pad rails aan te leggen. Alle PCC's van rem. Lijsterbesstraat worden voorzien van nieuwe lijncijferfilms met een ander type cijfers. Ook zijn enige wagens voorzien van nieuwe groene cijfers: thans 1 1 2 7 , 1 1 2 8 , 1 1 3 0 , 1 1 3 1 , 1 1 3 2 , 1 1 3 3 , 1 1 3 7 , 1 1 4 1 en 1 1 4 7 , waarvan de laatste 5 opzij weer grote cijfers kregen. Op de voorzijde van 1188 werden ook groene cijfers gezet. Lijn 1 1 heeft in de middagspits één dienst met 2 gekoppelde wagens; deze vertrekt om ongeveer 1 7 . 1 5 va* Scheveningen. Op lijn 16 reden op.dj maart van 14 tot 19 uur autobussen, daar de bovenleiding bij het Hildebrandplein t.g.v. een aanrijding door een vrachtauto vernield was. Lijn 1 zal t/m 4 niei na 19*30 uur van remise naar Delft met bussen gereden worden i.v.m. werkzaamheden aan de Reineveldbrug. Tijdens de vernieuwing van de Laakbrug zullen de trams via Leeghwaterstraat (terug Waldorpstraat) rijden. Op het Leeghwaterplein komt vrije baan, evenals op de Laakbrug, I.v.m. een toekomstige vrije baan worden op het Spui vanaf Zieken bovenleidingmasten met kettingophanging in het midden van de straat geplaatst. De PCC's 1193 en 1218 zijn voorzien van een bel op het dak. PCC 1008 is naar remise Frans Halsstraat verhuisd. T.g.v. klachten, die geuit waren bij het invoeren van de laatste fase van het planLehner zijn thans enige wijzigingen in het busnot voorgesteld, sommige definitief, andere een half jaar als proef. Zij zullen half oktober ingaan. In ons volgend nummer komen we hierop terug. M.i.v. 1 januari 1968 zal de N.S.-bus Amsterdam-Den Haag voor het Haagse stadsvervoer open worden gesteld. In plaats van via de Van Alkemadelann zal dan gereden worden via de Raamweg. In het volgend nummer zullen wij verder autobusnieuws publiceren. den
h a a g
1
G.V.B. - AMSTERDAM (VERVOLG) Diverse korte berichten De aanleg van de sporen voor lijn 9 via Jodenbreestraat/Waterlooplein is begonnen. I.v.m. de verkeersopstoppingen, die hierdoor ontstonden, is ter plaatse gedeeltelijk eenrichtingverkeer ingevoerd, ten gevolge waarvan buslijn 5 richting C S . m.i.v. 24 april rijdt via Nieuwe Herengracht en Muiderstraat. I.v.m. werkzaamheden bij de Dijksgracht is lijn P m.i.v. 10 april omgelegd via Prins Hendrikkade en Kattenburg. Van maandag t/m vrijdag wordt nu gereden met 8 bussen met omloopstijd 88', op zater- en zondagen met 3 bussen met omloopstijd 90 minuten. Op 2 april zijn nieuwe dienstregelingen ingegaan op lijnen 14,/]5 en 47. Lijn 14 heeft thans in spitsen 9 dw, lijn 45 ochtend 10 d w ( 6 0 ' ) , middag 9 d w ( 6 3 ' ) , lijn 47 ochtend 12 d w ( 5 1 - 6 0 ' ) , m i d d a g 13 d w ( 6 0 ' ) . Bussen 35 en 42 zijn thans in garage West, 39 in Oost; 1,2 en 16 in Noord. De busserie 65-70 stapt buiten dienst;op lijn 49 rijdt nu als aanvulling serie 8 6 - 1 0 5 . In maart zijn de Coca-Cola borden op de haltepal en vervangen door groene Sprrte-barden Binnenkort zal voorgesteld worden alle tarieven 20 a 25°£ te verhogen.
- 43 ! r o t t e r d a m | _===================='
TRAMNIEÜWS Eind maart vond op het kruispunt Schiedamse Vest/Westblaak een trambotsing plaats tussen motorrijtuig 252 van lijn 9 en motorrijtuig 375 van lijn 4A. De voorzijde van motorrijtuig 252 en de rechter zijde van de C-bak van motorrijtuig 375 werden hierbij zwaar beschadigd. Op 6 april werd motorrijtuig 375 als enkelgeleed motorrijtuig in dienst gesteld op lijn 9Lus Pompenburg Boven de nieuw aangelegde sporen op de hoek Pompenburg/Goudsesingel werd bovenleiding opgehangen. Rotterdamsedjjk In verband met ophoging van de Rotterdamsedijk worden thans tussen het Marconiplein en de Van Deventerstraat hulpsporen aangelegd op de Rotterdamsedijk Zuidzijde. AÜTOBÏÏSNIEDWS Nieuwe autobussen serie 301-324, en P+andnardbussen /!01-406 Als laatsten werden door Verheul afgeleverd de aut obusëen~319-324» evenals
406.
Lün 49 Op dinsdag 21 maart onderging de route van autobuslijn 49 een kleine wijziging. Thans wordt gereden via Motorstr.-rechtdoor Motorstr.(nieuw gedeelte)-Zuidpl.v.v. Ljjnen 43 en 48 Vanaf maandagavond 3 april berijden de autobussen van de lijnen 43 en 48 in beide richtingen het nieuw aangelegde weggedeelte van de Mr.L.A.Kesperweg in Vlaardingen. Ma 37 M.i.v. maandag 10 april rijden de autobussen van lijn 37» richting Lombardijen (Dantestraat) niet meer via. Sportsingel Zuidzijde, doch via Sportsingel Noordzijde. Ie FASE WIJZIGING TRAM- EN AUTOBUSNET RECHTER MAASOEVER B & W hebben op 7 april aan de gemeenteraad voorstellen ingediend om i.v.m. de toekomstige indienststelling van de metro het tram- en busnet ingrijpend te wijzigen. Deze voorstellen betreffen slechts de eerste fase van de wijzigingen. Hierbij beperkt men zich tot maatregelen, waarvoor geen werken behoeven te worden uitgevoerd, zodat zij op korte termijn kunnen worden getroffen. Zo spoedig mogelijk zullen voorstellen worden gedaan omtrent de tweede fase alsmede omtrent de herziening van het lynennet op de linker Maa.soever. Tenslotte zullen maatregelen worden voorgesteld, die tegelijk met de indienststelling van de metro moeten ingaan. De volgende wijzigingen zullen op 8 mei a. s. ingaan; Tramlijnen 1 en 15 De omvang en de structuur van het vervoer op het traject Centraal Station-Crooswijk brengen mede, dat de tram op dit gedeelte van lijn 15 zonder bezwaar door een buslijn kan worden vervangen, hetgeen tot een aanzienlijk goedkopere exploitatie leidt. Ernstige vertragingen door verkeersopstoppingen zyn niet te verwachten. Op het traject Noorderbrug-Goudsesingel is het gemiddeld aantal reizigers gedurende één uur van de ochtendspits 306 en van de middagspits 445- Voor het traject Middellandplein-Schietbaanlaan zijn deze getallen 60b en 846. By' vervanging van de tram op het gedeelte Centraal Station-Crooswijk door een buslijn zal het vervoersaanbod op het traject Noorderbrug-Goudsesingel nog geringer zijn omdat naar verwachting een deel van de reizigers van lijn 10 gebruik zal gaan maken. In nog sterkere mate dan op het boven gemoomde trajectgedeelte van lijn 15 geldt dat het vervoersaanbod op het gedeelte van lijn 1 tussen het Aelbrechtsplein en het Centraal Station tramoxploitatie niet rechtvaardigt. De overgebleven trajecten van de lijnen 1 en 15 dienen samengevoegd te worden tot een nieuwe lyn 15 met als route Honingerdijk-Oostzeedy'k-Oostplein-GroenendaalBlaak-Coolsingel-Van Oldenbarneveltstraat-Mauritsweg-Centraa.1 Station en vervolgens via de route van de huidige tramlijn 15 naar het Hudsonplein. Daar aan beide eindpunten een keerlus aanwezig is, kan op deze lijn met modern materieel gereden werden.
- r e t -
- 44 -
De samenvoeging van de trajecten Centraal Station-Hudsonplein en Centraal Station -Honingerdyk heeft slechts een tijdelijk karakter, omdat deze trajecten in de verdere plannen deel zullen uitmaken van andere tramverbindingen. Buslijnen 38 en 44 Het ligt voor de hand de beide in te leggen autobustrajectcn Crooswy'k-Centraal Station en Centraal Station-Aelbrechtsplein te combineren tot één buslijn. Het verdient naar mening van B & V/ aanbeveling om deze lijn via de nieuwe Beukelsbrug en de Horvathweg door te trekken naar het Emmaplein in Schiedam. Autobuslijn 44 kan dan worden opgeheven en geïntegreerd in do nieuwe buslijn onder hot nummer 38. Nog nader zal worden overwogen of het verantwoord is op deze lijn sneldionsten in te leggen, die niet door Oud-Mathenesse gaan, doch via Horvathweg naar Schiedam. De route van lyn 38 zal zyn; Crooswijk(Kerkhoflaan)-ljinker Rottekade (terug Linker Rottekade-Paraciijslaan-Rusthof laan-Kerkhof laan)- Jonker Fransstraat-Admiraal de Ruyterweg-Pompenburg-Hofplcin-Weena-Centraal Station-Weena-Beukelsdyk-BeukelswegAelbrechtsplein-Beukelsbrug-Horvathweg-Spaanseweg-Franselaan-Lorentzlaan-Lorentzplein-Prof.Kamerlingh Onneslaan-Stationsplein-Station N.S. -Singel-Schiedam(Emmapl) Tramlijn 1 1 ; buslijnen 31 en 32 In het rapport "Openbarr Vervoer Rechter Maasoever" werd reeds voorgesteld het gedeelte van tramlijn 1 1 tussen Centraal Station en Lisplein op te heffen. Voorts werd in het rapport voorzien in een autobusdienst tussen het autobusstation aan de Rochussenstraat en het N.S.-station Rotterdam-Noord. Thans wordt uitvoering aan deze plannen gegeven, die ingegeven zijn door het geringe vervoersaanbod op dit traject van lijn 1 1 , waardoor tramexploitatie in economische zin niet langer verantwoord is. Het blijkt evenwel wenselijk de route van de nieuwe buslijn enigermate anders te traceren dan in bedoeld rapport werd aanbevolen. Voorgesteld wordt thans de route Rochussenstraat-Schoneborgerweg-Heemraadsplein-MatheneseerlaanHeemraadssingel (terug Heemraadssingel-Rochussenstraat)-Diergaardetunnel-Bontincklaan-Statenweg-Stadhoudersweg-Bergselaan-Lisplein-Gordelweg-Bergwegbrug-N. S.-station Rotterdam-Noord. Zolang de Borgwegbrug nog niet voor het verkeer is opengesteld en de begin- en eindpuntaccomoda.tie bij het station Noord nog niet gereed is zal het begin-/eindpunt van deze lijn op het Lisplein worden gevestigd. (= lyn 3 l ) In het hiervoor reeds genoemde rapport werd voorgesteld ook het gedeelte Centraal Station-Mathenesserplein van lyn 1 1 op te heffen en in plaats hiervan een tramverbinding tussen Mathenesserplein en Van Oldenbarneveltstraat (lijn 7) in te stellen deel uitmakende van de gecombineerde lynen 6 en 7. Hiertsgenzyn uit de gemeenteraad vele bedenkingen geuit. Nadere bestudering van deze zaak heoft tot de conclusie geleid dat van een tramverbinding tussen het Mathenesserplein en de Coolsingel via de Mathenesserlaan kan worden afgezien omdat de omgeving van Mathenesserplein- en laan reeds goede tramverbindingen met het noordelyke gedeelte van het centrum heeft. Als gevolg van deze omstandigheid is het vervoersaanbod op dit traject zeer laag, zodat lijn 1 1 het geringste vervoer van alle tramlijnen heeft. Wel is het gewenst, dat genoemde omgeving een verbinding krijgt met het zuidelijke gedeelte van de binnenstad. Deze kan tot stand komen door autobuslijn 32, komende van Overschie, door te trekken van het eindpunt aan het Mathenesserplein via de Mathenesserlaan, het autobusstation aan de Rochussenstraat, de Westblaak en de Blaak naar het Noordereiland, wa.ardoor ook Overschie een rechtstreekse verbinding met het zuidelijke gedeelte van het stadscentrum krijgt. Naar verwachting zal het vervoersaanbod op lijn 32 als gevolg van deze doortrekking dermate toenemen, dat verhoging van de frequentie noodzakelijk is. Aangezien enkele straten,waardoor de route van deze lijn in Overschie leidt, te smal zijn voor een drukker autobusverkeer, is het nodig de route in Overschie te wijzigen (zie hieronder). De tegenwoordige autobuslijn 31 is dan overbodig, zodat deze opgeheven wordt. Route9 autobuslijnen 32, 33 en 60 in Overschie ïn verband met de verhoging van do frequentie van lijn 32 verdient het aanbeveling de route in Overschie in te korten en het beginpunt te vestigen in de Van Woortwijekstraat. Eveneens is het wenselijk om een wijziging aan te brengen in de route van lijn 33» Deze lijn rijdt in Overschie via de 2e Hogenbanweg, Rotterdamse Rijweg en do Overschiese Dorpsstraat naar De Lugt. Op dit tra.ject treden veelvuldig vertragingen op als gevolg van onvoldoende capaciteit van deze wegen. Een kortere en snellere route wordt verkregen door te rijden via Burg.Baumannlaan naar De Lugt.
• r e t -
- 45 -
Lijn 60 zal meer door het woongebied worden gevoerd in plaats van langs de noordelijke rand van Overschie. De routes worden nu; Lijn 32: Overschie (Vnn Noortwijckstraat )-Rotterdamse Rijweg-Baanweg (terug BaanwegBlyvenburgstraat)-Ruggeweg-Abtsweg-Kleinpoldorplein-Blydorpplein-Abraham van Stolkweg-Aelbrechtsplein-Allard Piersonstraat-Mathenesserplein-MathenesserlaanRochussenstraat-Westblaak-Blaak-Verlengde Willemsbrug-Willemsbrug-Van der Takstraat-Prins Hendrikkade-Sleephellingstraat-Maaskade (terug Prins HendrikstraatPrins Hendrikkade-Sleephellingstraat-Maaskade-Prins Alexanderstraat-Prins Hendrikkade-Van der Takstraat). Lijn 35° Overschie(Parallelstraat oostzijde vóór de Burg.Bosstraat)-Parallelstraat westzijde-De Lugt (terug De Lugt-Oost-Sidelingo)-Burg.Baumannlaan-Burg.De Josselin de Jonglaan-Kleinpolderplein-Blijdorpplein-Kanaalweg-Statenweg-StatentunnelWeena-Centraai Station. Lijn 60Ó Schiedam (Emmaplein)-Singel-Stationsplein-Prof .Kamerlingh Onneslaan-Overschiesoweg-Kommiezenlaan-Bokelweg-Sonnemerestraat-Giessenweg zuidzijde- Industrieweg-Vl"icardingweg-Overschieseweg-Hogebrug-Overschiese Dorpsstraat-De Lugt-Burg. Baumannlaan-Baanweg-Ruggeweg-Abtsweg-Kedichemstraat-Oost Sidelinge-Parallelstr.Burg.Bosstraat-Zestienhovensekade-Kleiweg-Straatweg-Minstreelstraat-Willem van Hillegaersbergstraat-Ceintuurbaan (terug Ceintuurbaan-Straatweg-Kleiweg)-Hillegersberg (N. S. station Rotterdam-noord). Al deze maatregelen zullen naar raming leiden tot een verbetering vrji het bedrijfsresultaat met circa ƒ 6 5 0 . 0 0 0 , - per jaar o.m. als gevolg van een vermindering van de personeelssterkte met 35 man. Voorts kunnen 16 oude vierassige tramrijtuigen uit de dienst worden genomen, waartegenover 15 bussen extra nodig zijn. Wat betreft Overschie, stemt de wijkraad in met de wijzigingen; overeenkomstig hun wens zal echter nagegaan worden in hoeverre het mogelijk is door verbreding van straten of het nemen van passende verkeersmaatregelen buslijn 32 t.z.t. weer door te trekken tot do Graswinckelstraat. Op 12 april werd over het bovenstaande een persconferentie gehouden, waar Wethouder Jottinghof en de heren Van Leeuwen en v.d.Knaap de wijzigingen toelichtten. Hierop werd bovendien medegedeeld, dat de vrijgekomen 35 bestuurders opgeleid worden tot metrobestuurders, waarvan er 50 nodig zullen zyn. De frequentie van de nieuwe lijn 15 zal in de spits opgevoerd worden tot 5"è minuut. Op 8 mei zal ook de buiten gebruik stelling van remise Lelfshaven en de in gebruikneming van remise Hillesluis plaats vinden. De hoogste frequentie van de lijnen 31 en 32 zal 10 minuten worden; die van lyn 38 6 minuten. De tweede fase is afhankelijk van het gereed komen van enkele werken, met name die op hot zuidelijk gedeelte van de Coolsingel; men hoopt deze wijzigingen in de eerste week van september te kunnen doen ingaan. Bij het in gebruik nemon van de metro is sneltramlijn 2 beslist klaar; er kan dan weliswaar nog geen gebruik gemaakt worden van de tunnel onder de Beijerlandselaan, doch daarvoor zal tijdelijk een omleidingsroute gelden. Naderhand zal nog een vierde fase intreden, die alleen voor de rechter maasoever geldt; deze houdt onder meer verband met de in gebruik neming van de tramverbinding naar Schiebroek. Bovendien werd nog meegedeeld, dat lijn 46 per 2 mei zal worden doorgetrokken naar de nieuwe wyk Ommoord; de frequentie zal 30 minuten bedragen; vertrek- en aankomsttyden zullen in de Molenlaan worden .afgestemd op de tijden van lijn 1 4 - Evenals in het verleden zal af en toe een bus rijden naar de geriatrische inrichting aan de Spiegelnisserweg; deze ritten worden als een soort omweg in de normale dienst opgenomen. De R.'i'.i'i.verbinding (met R.E.T.-tarief) door de Benelux-tunnel zal op 5 juni a.s. geopend worden. NIEUW TARIEF Op 22 mei a.s. gaat de nieuwe tariefsstructuur voor de trams en autobussen in. Met uitzondering van de P.S.P.-fractie ging de gehele gemeenteraad ermee accoord. In het voorstel aan de Gemeenteraad zeggen B & W dat verreweg hot grootste aantal reizigers (75/^) niet overstapt. Ten gevolge daarvan kan het overstaptarief afge-
- 46 - r e t schaft worden. Tengevolge hiervan worden er o.a. weekabonnementen ingevoerd, één geldig voor alle stadslijnen en één geldig voor het gehele net h ƒ 3 , 5 0 resp. ƒ 4 ? - Wegens plaatsgebrek zullen we in een volgend nummer pas enige punten uit het voorstel van B & W aan de gemeenteraad betreffende de tarieven kunnen vermelden. De voornaamste nieuwe tarieven voor tram en autobus zijn voer de stadalynen: Bij conducteur of chauffeur Bij voorverkoop adressen Enkele rit ƒ0,50 Vijfrittenkaart ƒ1,25 Vyfrittenkaart ƒ 1,50 Acht-ritten kinderkaart ƒ 1 , — Kinderkaartje ƒ 0,25 Weekabonnement • ƒ 3,50 Acht-ritten kinderkaart ƒ 1,25 Maandabonnement ƒ22,50 ld. voor één lyn ƒ13,50 ld. voor twee lijnen ƒ15,50 VERVOLG RETs BINITENZIJDE VOORBLAD.' ' ï ƒ17,50^ I d
v
o
o
r
d
r
i
e
l l
n s n
M.I.V.B.-Brussel Tot eenmanwagen zijn verbouwd de motorwagens 9041 en 9074Gesloopt zijn motorwagen 1125 en bijwagens 995,2033,2066,2162,2189 en 2 1 9 6 . Aan de lijst van bestaande standaardwagens kunnen toegevoegd worden motorwagen 1021 en bijwagens 134 en 911» welke weer in dienst zijn gesteld. M.i.v. 1 april rijden lijnen 63 en 76 weer doorgaand hun gehele route. Tussen de Augustijnenstraat en de Hallenstraat (lynen 23,24,25,26,28,39),resp.de Zwarte Lievevrouwstraat (lijnen 63 en 76) wordt een nieuw provisorisch verbindingsspoor gelegd, waarby door oen soort galerij van een bouwwerk, dat men thans aan het contrueren is, gereden zal worden. Dit is noodzakelijk geworden door het verdwijnen van de Mandenmakersstraat. In de Bergstraat, de Loksumstraat en do Arenbergstraat is de bovenleiding verwijderd. De thans buiten dienst gestelde eindlus van lyn 23 doorstreept enz. om het huizenblok van de Koloniënstraat was het laatste Brusselse spoor, waarin men nog de open rails van de vroegere "Charrue"-stroomtoevoer kon waarnemen. Het verbindingsspoor op de hoek van de Tervurenlaan en de Madouxlaan tussen de lijnen 40/45 (uit Tervuren) en 39/41 is verwijderd. In het december-nummer vermeldden wy, da.t 2 werkwagens, nl. nr. 34 en 37 verschenen waren. Het blijkt nu, dat het slechts één wagen betreft, die eerst 37 genummerd was, doch al na enige dagen in 34 vernummerd werd. In tegenstelling tot vorige berichten zijn de verbouwde standaard-bijwagens niet genummerd in de 6500-serie, doch dragen de nummers 601 en 602. Correctie in pag. 27 van het maart-nr. : lijn 23 is steeds in Schaarbeek-renise. Vergeleken met de winterdienst zyn de aantallen van de voorjaarsdienst per 21-3 -67Ma/Vr. spits Zat.spits Zondagmiddag 7000 = - 13 - 9 4000 + 5 - 3 9000 - 2 - 1 Standaard -(46+27) -(12+5) + 4 autobussen -20 - 18 M.I.V. A. -Antwerpen Motorwagen 5262 werd verbouwd tot eenmanwagen. 6000-wagens rijden thans ook op lijn 24 en soms op lyn 1 1 . S.T.I.L.-Luik Voor sloop terzyde gesteld zijn motorwagens 4>41»43»44»46,47>48 en 49» DUITSLAND KARLSRUHE Voor de Bundesgartenschau is uit Berlijn ook mw. 5954 aangekomen. FRANKRIJK St.ETIENNE Voor het bedryf alhier worden thans 5 gelede PCC-wagens gebouwd van hetzelfde type als de Brusselse 7 5 0 1 . Zy' zullen nog dit jaar in dienst gesteld worden. De lengte is 21 m (7501;20,83 m)5de breedte 2 m ( 7 5 0 1 : 2 , 2 0 m)jhet totale aantal plaatsen zal 183 bedragen (31 zit- en 152 staanpl.) (7501:43+130) .De rijtuigen zullen voorzien worden van electronische besturing. LAON Ten gevolge van verkeersvoorzieningen is het eindpunt in de bovenstad verplaatst naar onderaan de Rue Roosevelt,waar ook oen modern wachthuisje is geplaatst. J
- 47 r t m
Enige gegevens over het trambedrijf na de opheffing Nadat de sporen langs het perron in de Rosestraat te r o t t e r d a m J Rotterdam in maart 1966 opgebroken waren, volgde de op braak van de sporen in de rest van die straat in de laatste maanden van 1966, waarbij dit werk pas gereed kwam in het begin van april 1967* Sporen liggen nu nog slechts op het handelsterrein. Met behulp van M 67 zijn de sporen van Rose straat tot Metro-station Maashaven vanaf augustus 1966 opgebroken (gewerkt werd van metro-station in richting Rosestraat). Bij het metro-viaduct werd de baan over 100 a 200 meter verwijderd op 1 augustus en volgende dagen, zodat op deze datum de verbinding met Rotterdam verbroken was. Dit opbreken geschiedde met M 1806. Van even voorbij het metro-station tot enkele honderden meters voorbij halte Pendrecht ligt de rails waarschijnlijk nog steeds. Vanaf Pendrecht (Zuidhoek) is het opbreken verricht door een aannemer (De Boer & Slooten uit Purmerend). Kier kwam geen RTMmotorwagen aan te pas, men deed het met eigen materiaal. Nadat de sporen (machi naal) losgemaakt zijn, worden ze met een trekker naar een overweg gesleept. Van daar worden ze met een vrachtauto afgevoerd, nadat een kraan ze opgeladen heeft. De bielzen worden weer met de trekker verwijderd. Dit is gebeurd van de Zuidhoek tot Oostvoorne-station. In september werd aan de Zuidhoek gestart. Op 17 oktober reed de M 1806 uit Hellevoetsluis via Spykenisse naar Oostvoorne, om daar te beginnen met de opbraak van de strandlyn. De loods te Oostvoorne stond echter vol met de rijtuigen 1513 en 1 5 1 5 , die door de RTM op 16 februari 1966, na opheffing van de tramdiensten, daarheen gebracht waren. Op 17 oktober werden deze rijtuigen eerst overgebracht naar Hellevoetsluis. De 1806 werd gestationeerd te Oostvoorne. De aannemer was met het opbreken die dag juist gereed tot de Spijkenisserbrug. Op 25 oktober was men al tot Schiekamp gevorderd, zodat de 1806 niet meer terug kon. Tot en met 31 oktober was de 1806 dagelijks op de strandlijn. Eind november was de aannemer by de brug over het Voornse kanaal; op 24 januari 19^7 begon men op het station te Oostvoorne. Een maand later was men te Oostvoornestation klaar, d.w.z. dat men één spoor heeft laten liggen, en wel zodanig, dat de 1806 uit de loods kan komen en nog naar de strandly'n rijden. Van de strandly'n is nl. in oktober alleen het gedeelte opgebroken, dat op eigen baan lag (vanaf het wissel aan de Zeeweg tot het strand). Het resterende deel in Stationsweg en Zeeweg, ter lengte van circa 1 km, ligt er nog; daar kan de 1806 nog op ryden. Wanneer dit verwijderd wordt, is nog niet bekend. 1
In februari jl. startte de aannemer te Hellevoetsluis met de opbraak in de rich ting Spykenisse. Men is thans waarschijnlijk reeds voorbij Zuidland. In juli-augustus 1966 werd het station te Hellevoetsluis volgezet met bakwagens, die naar Zype overgebracht zouden worden. Hiervoor waren nog in goede staat verkerende wagens bestemd, ter vervanging van dc zeer slechte wagens, die te Zype waren. In novem ber ging de 1805 nog uit Hellevoetsluis naar Spykenisse om daar de laatste bak wagens op te halen. Een gesloten goederenwagen (615) bleef achter en staat er nog steeds. Van 1 t/m 8 maart jl. werden bakwagens overgebracht met een vrachtauto, via het veer Hellevoetsluis-Middelharnis. Te Hellevoetsluis werden de wagens op de auto geladen, het geheel ging op de veerboot en van Middelharnis naar Zype over de weg. Dat was de eerste maal, dat over de Grevelingendam een tramwagen ver voerd werd.De bedoeling is, dat nog enkele wagens overgebracht zullen worden. Men is op 8 maart nl. gestopt, omdat te Zype geen ruimte meer was; eerst moesten nu de oude wagons gesloopt worden. Ook de 1806 zou daarheen overgebracht worden ter vervanging van de 1 6 5 1 . Nu blijkt echter de 1651 onlangs opgeknapt te zijn, zo dat het de vraag is of de 1806 nog daarheen zal gaan. Het Sperwer-stel ( 1 7 0 1 - 1 7 0 0 - 1 7 0 2 ) staat nog steeds te Rotterdam; het ziet er niet naar uit, dat het spoedig naar de Zillertalbahn zal gaan. De M 67 is op 6 april in het spoorwegmuseum te Utrecht aangekomen, aangeboden door de N.V. Papierfabriek Gennep, welke fabriek hechte banden onderhield met de vroegere eigenaar van de M 67, de Maas-Buurtspoorweg . De huidige tramliefhebbers zyn deze fabriek dus veel dank verschuldigd, evenals de toekomstige tramliefheb bers, die thans nog gebruikers zy'n van de bekende Page-luiers, die door genoemde fabriek worden vervaardigd.
- 48 BUITENLANDSE BERICHTEN RUSLAND Als oplossing voor de vraag, hoe het verschil kan zijn ontstaan tussen de opgave van de Russische steden met trams, welke de Poolse Prof. Podoski vermeldde (zie HOV juli 1965) en de lijst, die in Der Stadtverkehr opgegeven werd (zie HOV juni I966 binnenzijde voorpagina), zou een gedeeltelijk antwoord gevonden kunnen worden in net bestaan van een Russische wet, die bepaalt, dat iedere stad met een inwo nertal van meer dan 50.000 een trambedrijf moet bezitten. De Poolse lijst bevatte slechts steden boven 100.000 inwoners; de kleinere steden hopen wij aan de hand van de Duitse lijst t.z.t. te kunnen opgeven. Volgens een 5-jarenplan zal do helft van de rails van de Russische trambedrijven vernieuwd worden (circa 1500 mijl) en zullen circa 900 mijl nieuwe lijnen worden aangelegd. Op deze nieuwe trajecten zal de snelheid twee maal zo hoog worden dan thans op de bestaande lijnen het geval is. Door de Tatra-f abri eken te Praag is op 13 mei 1966 feestelijk de 2000c T-wagen afgeleverd. Deze was bestemd voor het trambedrijf van Kijew. Meer dan de helft van de T-wagens was bestemd voor Rusland, nl. 351 voor Moskou, 214 voor Kijew, 130 voor Swierdlowsk, 103 voor Kujbyszew, 60 voor Rostow, 50 voor Odessa, 35 voor Tula, 30 voor Zaporoze, 20 voor Kursk, 20 voor Uljanowsk, 10 voor ITfa, 10 voor Izewsk en 2 voor Leningrad. Uit een artikel in het Algemeen Handelsblad van 8 april 19^7 blijkt, dat men in Rusland in de komende jaren een grote uitbreiding van het autopark verwacht. Gewaarschuwd door buitenlandse voorbeelden, zal men tra.chten tijdig de nodige verkeersvoorzieningen te treffen ter voorkoming van verstopping van de steden. Wat Moskou betreft zal het thans reeds 600 km lange spoorwegnet rond en in de stad worden uitgebreid, zal de thans 125 km lange metro in 1980 gebracht zijn op 300 km cn in 2000 op 400 km, zal eon net van snelwegen en oen autotunnel onder het centrum van de stad worden gebouwd en zullen de overstapgelegenheden van het openbaar vervoer verbeterd worden. Een programmapunt van de partij, welke geldt voor het gehele land, is volledig gratis openbaar vervoer m.i.v. 1 9 7 0 . Het is mogelijk, dat er tegen 1980 eveneens gratis taxi-vervoer zal zyn. Bakoe Eind van dit jaar zal hier hot eerste metro-traject (18-g- km)geopend worden. Charkow Ook hier wordt een metro gebouwd, welke aansluiting heeft op bestaande voorstadslijnen. Het materieel zal betrokken worden uit Riga. Riga Alhier zal een ondergronds tramtraject aangelegd worden. Leningrad Proeven worden thans genomen met 2 metro-treinstellen om geheel auto matisch te rijden, waarbij een computer de ta.,ak van de bestuurder overneemt. Het ligt in de bedoeling 12 kra op deze wijze te exploiteren, waarna eventueel nog dit jaar 8 km onder de Newski Prospekt hieraan toegevoegd zullen worden. Door de Jegorow Wagenfabriek in Leningrad is vorig jaar voor dezo stad onder het nummer 1001 de eerste zes-a.ssige gelede wagen in Rusland afgeleverd. De wagon bezit 44 zit- en 236 staanplaatsen en kan oen maximum snelheid bereiken van 60 km. Lwow In 1966 zijn voor het trambedrijf alhier door de Oostduitso wagonf abrdek Gotha 50 vierassige gelede wagens gebouwd. TATRA WAGENS IN OOST-DUITSLAND Vanaf komend najaar zullen door de Ta.tra-f abri eken in Praag tramwagons geleverd worden aan de Oostduitso bedrijven en wel met de aanduiding T4D (Triebwagon,4-ass., Deutschland). In Dresden zullen de wagens gekoppeld dienst doen, terwijl voor de andere steden ook bijbehorende aanhangwagens gebouwd zullen worden (type B4D). Later zullen eveneons zesassige gelode wagons (T6GD) geleverd worden. CHINA In ''Der Stadtverkehr" is oen artikel gepubliceerd, waaruit blijkt, dat in Mantsjoerye 3 trambedrijven bestaan, welke gedeeltelijk na de stichting van de Volks republiek in 1949 ingesteld zijn, nl. in Moekden (Sjen-jang), Harbin (Pin-Tjiang) en Dairen. Met behulp van Tsjechische ingenieurs zijn in China voor het bedrijf in Moekden moderne 4-assige motorwagens gebouwd, die ook gekoppeld kunnen rijden. DG eerste twee wagens, de 3001 en 3002 werden gebouwd als prototype met de bedoeling in 1965 over te gaan tot serieproductie. Zoals wij reeds onigo maanden geleden vermeldüen, rijden in China, in ieder geva.1 ook trams in Shanghai en Tiontsin.
VII
"HetOpentaar V e ^ ^ EEN NADERE BESCHOUWING VAN DE STAPSSPOORPLANNEN VAN AMSTERDAM (li)
De grote fout bij het ontwerp voor de stadsspoorplannen is, dat men tegenover elkaar gesteld heeft een ondergronds tramnet, dat veel te uitgebreid van op zet is, met als aanvulling enige autobuslijnen en een stadsspoornet met als aanvulling zeer vele buslijnen. Men is blijkbaar niet op het idee gekomen, dat beide mogelijkheden wel eens gecombineerd zouden kunnen worden. Wethouder Hamm heeft echter weer hoop gegeven door bij de begrotingsdebatten te zeggen, dat men ook aan railverbindingen moet denken voor die wijken, die niet op het stadsspoor aangesloten zullen worden. Een gevolg van het stadsspoor/busnet is natuurlijk, dat aan de ene kant lijnen, die te zwaar belast zouden worden voor busvervoer, als stadsspoorlijnen gepro jecteerd zijn, hoewel het te verwachten vervoer dat eigenlijk niet rechtvaardigt en aan de andere kant, dat dit type lijnen toch maar door busdiensten verzorgd zal worden, hoewel het vervoer er te groot voor is. Hierbij bedenke men, dat over enige decennia ook de wegen in vele buitenwijken tot hun maximumcapaciteit belast zullen zijn, zodat de bussen met nog meer verkeersmoeilijkheden dan thans te kampen zullen krijgen. Bij een gemengd plan stadsspoor/tram/bus zou aan beide bovengenoemde noodoplos singen tegemoet kunnen worden gekomen. In de praktijk zal toch zeer lang een gemengde exploitatie moeten plaats vinden, doch het lijkt ons onjuist om als einddoel het gepubliceerde stadsspoorplan voor ogen tc houden. Vooral de wijken waar volgens de plannen pas het laatst de stadsspoorlijnen heengevoerd zouden worden, zouden dan zeer lang verstoken blijven van de noodzakelijke verkeersoplossingen, zoals tramtunnels cp moeilijke kruispunten. Velen zullen beweren, dat men bij de opzet van een toekomstig vervoersstelsel slechts de grote lijnen in het oog moet houden, maar daar Amsterdam met omge ving niet zo groot is, dat het geheel niet goed te overzien is, en daar het aantal lijnen van het railvervoer gering is en blijft, zal men lijnen afzonderlijk moeten beschouwen, zoals wij in deze artikelen dan af en toe ook doen. Als voorbeeld nu kunnen wij denken aan de stadsspoorlijnen naar de westelijke tuinsteden: Slotervaart/Osdorp en SJotermeer/Geuzenveld. In en nabij deze wijken zal de bebouwing nagenoeg niet meer uitgebreid worden, zodat niet te verwachten is, dat het vervoer zeer zal toenemen. Uit OsdorpSlotervaart rijdt lijn 17 met een 6-minuten frequentie; deze zou met het groot ste gemak opgevoerd kunnen worden tot 3 minuten. Daar wij niet zien, dat het vervoerbedrijf bij indienststelling van een stadsspoor, de snelbussen in die wijken zal laten vervallen, zou een stadsspoorlyn hierheen dus steeds zeer onderbezet zijn, zodat we de noodzaak ervan niet kunnen inzien. Indien we het voorbeeld van lijn 17 nemen, dan zien we, dat het grootste deel van de verdere route leidt door de Kinkorbuurt, wolke echter gesaneerd zal worden, zodat er alle gelegenheid komt om hier een prachtige eigen baan aan te leggen. We kun nen toch wel veronderstellen, dat over enigo decennia de verkeerslichten op het openbaar vervoer ingesteld zullen zyn, zodat de kruispunten ook niet te veel moeilijkheden zullen geven. Het water tussen Marnixstraat en Lijnbaansgracht is dan wellicht gedempt, waardoor ook hier ruimte gono g ontstaat voor vrije baan. Rest het laatste gedeelte van de route, waar het toch wel- ook al i.v.m. de sanering van de Jordaan - mogelijk moet zijn een tram gedeeltelijk ondergronds aan te leggen, zodat vooral het zeer moeilijke kruispunt bij het Postkantoor komt te vervallen. Het is echter zeer de vraag of het traject vanaf de Rozen gracht in de toekomst zoveel moeilijkheden zal geven. Indien men de koers, waarover men thans spreekt, om het particuliere autoverkeer uit de binnen stad te weren, wil doorzetten, wordt de noodzaak van de aanleg van een aantal ondergrondse trajecten steeds geringer. Inderdaad zal de reisweg iets Langer duren dan met het stadsspoor, doch ten gevolge van het grotere aantal haltes zal de gemiddelde reistijd nauwelijks langer zyn; bovendien zullen hierdoor zoer vele miljoenen bespaard kunnen worden. ;
VIII Indien wij aan de andere kant zien, dat voor de omgeving van de Amstelveenseweg -Hoofddorpplein ieder slechts op een soort buslijn 15 aangewezen is, kunnen wij thans al met zekerheid zeggen, dat dat een grote mislukking wordt, daar deze buslijn nu al zo'n zwaar vervoer kent, dat tramexploitatie noodzakelijk zou zijn. Indien men nu dus voor het zuidwesten van de stad zou zeggen: accoord, deze twee lijnen (15 en 1 7 ) moeten geëxploiteerd worden als tramlyn, dan gaat het verband tussen de verschillende stadsspoor- en tramlijnen geheel verloren (wat moet er in dit geval bijvoorbeeld met de Overtoom gebeuren?), zodat het thans reeds noodzakelijk is een nieuw, gecombineerd plan uit te werken. Andere wijken, die niet meer door oen railvervoermiddel bediend zouden worden, zyn die wijken, waar thans de lijnen 3 en 4 doorheen ryden. Het vervoer per bus via deze routes zou niet op een redelijke wijze kunnen geschieden. Hier zou dus ook moeten gelden, dat de lijnen 3 en 4 ( de laatste via Rijnstraat tot Rivierenlaan en in het centrum aansluitend op een stadsspoorlyn) gehandhaafd dienen te blyven. Een ander punt is, dat, daar de lijnen, die dan nog enigszins in de omgeving van het Haarlemmermeerstation zullen rijden, de eerste decennia toch niot gereed zyn, de tramlijnen in deze wijken de grootste verkeersmoeilijkheden zullen blyven ondervinden, indien geen afdoende maatregelen daarvoor getroffen worden. Het is toch é^n van de punten in Amsterdam, waar een tramtunnel over een kleine afstand noodzakelijk zou zyn, nl. van het einde van de Corn.Krusemanstraat tot in de Havenstraat met kruiselings de Amstelveenseweg van de Karperweg tot de Sophialaan. Terwijl lijn 16 in de remise een lus zou kunnen beschrijven, zou lijn 2 het kruispunt Zeilstraat aan de oppervlakte moeten blijven passeren, wat een minder groot bezwaar zou kunnen worden dan thans het geval is, daar in de toekomst een nieuwe brug over de Schinkel ten zuiden van de huidige geprojecteerd is (remisesporen voor lijn 2 zouden via het Valeriusplein aangelegd moeten worden). Bovengenoemde tunnel past echter in het geheel niet in de stadsspoorplannen. Wij zijn er echter niet van overtuigd, dat deze tunnel niet ook in de verdere toekomst door tramlijnen gebruikt zou kunnen worden. Het blijkt dus, dat de gepubliceerde stadsspoorplannen niet voldoende uitgewerkt zijn en met vele vervoersaspecten geen rekening houden. (wordt vervolgd) Verliezen van stedelijke vervoerbedrijven In de Rijksbegroting 1967 werd o.a. aandacht besteed aan de verliezen van de stedelijke vervoerbedrijven. Hieronder zijn enige gegevens daaruit vermeld. In de ramingen voor de cijfers van 1966 en 1967 is geen rekening gehouden met eventuele loonsverhogingen. Bij Amsterdam is het bedrijfsresultaat van de ponten niet meegerekend. Stad 1965 1966 1967 Amsterdam 24.275.000 28.000.000 29.000.000 Rotterdam 21.550.000 22.000.000 23-500.000 Den Haag 11.900.000 13.800.000 16.000.000 Utrecht I.56I.OOO 2.150.000 2.100.000 Nijmegen 1.322.000 I.95O.OOO 2.213.000 Groningen 1.240.000 1.305-000 1.535.000 Arnhem 540.000 45O.OOO 700.000 Dordrecht 379-000 536.000 600.000 Maastricht _198.000 375.000 450.000 Reeds gedurende enige maanden zyn de trams en bussen van de openbare vervoerbedrijven voorzien van de kleurige affiche "Geef ons ruim baan". Voor de correspondentie van de vervoerbedrijven is een dergelijke sluitzegel uitgegeven. Wij hopen, dat vele automobilisten de affiche zullen opmerken en wensen de initiatiefnemer van deze actie, de K.N.V.T.0. veel succes toe. EN TENSLOTTE: DENKT U (indien u het nog niet gedaan heeft) AAN HET BETALEN VAN UW ABONNEMENTSGELD? (Iedereaanmaning kost ons, behalve onze tyd, ƒ 0 , 1 2 ) .
