maandblad gewijd aan het stads-, streek- en spoo1wegvervoer

3

ge jaargang Nrl . 461 Gl-(T(JBE tl 1996

tram

bus

trein

metro

maandblad gewijd aan het stads-, streek- en spoo1Wegvervoer uitgegeven in samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en tramwegwezen

HET OPENBAAR VERVOER

ISSN: 1381-9011

-------------------Nr.461 - OKTOBER 1996

redactie:

p.h.kiers as s urnburg 94 1081 GC amsterdam

contact a.d.v.: administratie :

j. voerman p.h. kiers

telefoon ( 020 ) 6 42 29 79

abonnem entsgeld f 18,- per jaar (buitenland f 30,- per jaar)

1 1 1 1 1

1

lo sse nummers f 2,95 (incl.verzendkosten):

postrekening 133100 t.n.v.

11

Het Openbaar Vervoer"

=---=-==-================================'========================================-

IN HOUD SOPGAVE blz . 1. Gemeentevervoerbedrijf Amsterdam • • • • • • . . . . . • • • . • • • • • 163-164 2. Haagsche Tramweg - Maatschappij. • . . • • • • • . • • • • . . • • . . . .165-166 3. Rotterdamse Elektrische Tram • • • • • • • • • • • • • . • • • • • 167-169,166 4. Nederlandse Spoorwegen • • • • • • • • • • • • • • • • • . • . • • • • . 171-175 5. Lovers Rail. • • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 75 6 . Groningen 11 Het Kan Verkeeren" • • • • • • • • . • • • • • • • • • • • • 169-170 7. Tram Openluc htmuseum Arnhem • • • • • • • • . • . • . . • • • . • . • • • , 170 8. Stadsvervoer bus: Dordrecht,Groningen,Nijmegen,Utrecht • • • • • • • • • • . 170 9. Streekvervoerb ed rijven Hermes, Midnet, NZ H• • . • • • • • • • • • • • . • . 170 10. Transferium shutt l eb us Amst e rdam Arena • • . . • • • • • • . • • • . • . . • 170 ll. Berichten uit Bel giä : De Lijn, TE C, MIVB , NMBS • • • • • • • . • • • . . . • 176 12. Bericht8n uit andere landen, o.a. Roemen iä(II) • • • • • • • . • • • • • 177-179 13, Te bestellen foto's oud/nieuw, binnen-/buitenland • • • • • • • • • • • • • 180

-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.

f~IEUWSGAARDERS Uw berichten voor het nov .nr. hebben wij gaarne in huis op 9 novant.Er. ABON NEMENTSGE LD 1996 Abonnees met de vol gende nummers vragen wij d rin ge nd THANS hGt verschuldigde bedrag over te maken: 1081,272 0; 9014 , 9055,9191,9200 , 9224,9238 , 9248, 9354, 9386,952 7, 9571 , 9723 ,9737,97 55:10103,10123,10135,101 59 ,1 02 05 ,1 0225 ,10229;99 08. Wacht U nu a.u.b. niet langer met het uitschrijven van een giro. B.v.d. SHOW~AGEN AM STERDAMSE MODE LBOUWERS CLUB Deze vinde n pl a a ts op vrijdag 8 november van 19.30 tot 22.0U en op zondag 10 nov. van 11.DO tot 15 . 00 uur op de clubzolder van het Esprit-College, Fred.Hendrikplantsoen 7a, Amst erdam. Te zien o .a. HO-baan in nagebouwd dee l oud Amsterdam rne t trams , oude do rp sker n Sloten. Veel modellen en dia-presentaties van model- en grootbedrijf. Kaarten in voorv erko op b ij Hob byland, Zocherstr .; Treinenhuis, Hei lig eweg ; Stu di o 2000, De Clercq str .; De Groot, Plein 1960 Amstel vee n à f 3,--; bij ingang f 5,-. WIJ ONTVINGEN '' NS loc 3737 1 de laatste J umbo ", door Jan de Bruin en Guus Fe rr~e, ui tgave De Alk. 112 blz. A4, vele zwart/wit fo t o's, prijs f 45,-. Het boek beg int me t een beknopte geschiedenis van de locserie SS 700/N S3 700 en ge ef t ver volgens uitgebreid de l e ve nslo op va n de 3737 vana f het moment dat deze als la at s te NS- stoomt rein na 2r het Spoo rwegmu s eum r e ed. Zeer ve e l aandacht is besteed aan de restauratiewerkzaamheden in Tilburg. Daarentegen kowt al het werk dat de jaren ervo or in de loods van de St oomtram Hoorn- Medemb lik aan de loc i s ve rric ht en nog jaren daar na aan de loc in het museu m, nauwel ijks ter s prake. Het i s een boek met veel mooie foto's van de loc(s eri e ) in bedrijf en bij herstel in Tilburg, maar geeft dus niet evenwichtig de hele geschiedenis ervan. Zie hierbij ook het art ik el dat in " Op de Rai l s "l996 /B ver s cheen. Programma november STI CHTING BEVER , Den Haag 15/11: bus ve rvo e r in 70-er jaren RET + rit per streekbus door Rands tad in tijd van Van Ga g , VAGU, WSM. 26/11: Be rl ijn v66 r de val van de muur en anno 1 99 6. locatie: 15/11 R' dams OV-mu seum, metrostation Oostpl ein; 26 /11 hotel Corel, Badhuiswe g hoek Stevinstraat, Sch evenin gen . Aanvang 20 . 00 uur. Toegang f 4,-. OP EN DAG HAAG S 8U 3 MUSE UM : blz.1 66 . VI UEG ANTWER PEN : bl z. 176. STOO~l I FlAf-1 II UUf{N-1'1EDEf'lBLIK De stoomtram ( tevens "avonturentram" vo or kinderen) r ijd t nog t/m 27 oktober. r~en kan dan tevens ex-HTl"l loc 8 "Ooievaar" bekijken , die zich se dert septembe r in de werkplaats Hoorn be vindt. Daar i s niet me e r r estaur ati e rij t ui g CR 42, ex Bentheim e r Eise nb ah n C342 ; deze werd op 5/7 overgedragen a an de M. B. S. In Twi s k is het woongedeelte van het stationsgebouw i n au gus tus opg e lev e rd.

,==-=--------=====-=-=,

- 163 Circle Tram lijn 8 :' a m s t e r dam , Het voorstel voor invoering van de ringtramlijn door het '=====================' centrum en de bijbehorende kaartsoort "Go tram on the circle-tram" werd ter goedkeuring voorgelegd op 9 oktober aan de raadscommissie. Na een halfj aar zal een evaluatie van het project plaatsvinden. Naast de exploitatieve kosten zijn er eenmalige initiäle kosten. In het VIP is hiervoor onder de noemer uitbreiding/aanpassing tram/busnet f 300.000,·- opgenomen als startsub s idie/promotie. Voor de nieuwe kaartsoort is toestemming van het ministerie nodig. Indien deze niet accoord gaat met het als gesubsidieerd vervoer aanmerken van deze kaart, wordt de huidige dagkaart als vervoerbewijs gepromoot. De mogelijkheid om de lijn te laten aan s luiten op de International Passengers Terminal Amsterdam ( IPTA) aan de Dos tel ijke Handelskade wordt thans onderzocht. Er zijn hierover contacten geweest met het Havenbedrijf. De reservering van een ruimte voor een keerlus ter hoogte van de IPTA is hierbij van groot belang. De "Go-Tram"kaa rt zal geldig zijn op alle traml ij nen in zone 5700 (centrum) en op de gehele lijn 4 tot de RAI. Er komt een groot aantal verk ooppunten: plaatselijk, nationaal en internationaal. Een grote touroperator biedt zijn in t ernationale verkoopnetwerk aan. Een uitgebreide promotie vindt plaats in binnen- en buitenland. De kaart kan worden uitgebreid met korting op of gratis toegang tot attracties. De nieuwe ka a rt i s verkrijgbaar voor 1 tot 4 dagen. De prijzen zijn; l dag f 8 ,00; 2 dagen f 11,0D; 3 dagen f 14,DD; 4 dagen f 16,DO. Mocht invoering eind maart niet gehaald worden, dan verschuift het naar begin zomer. Plan tramlijnen IJburg Het GVB wil nog dit jaar een globaal ontwerp voor het tramtracé naar IJburg aan B&W en gemeenteraad voorleggen. Twee tramlijnen zijn gepland in richting centrum, een rechtstreeks naar c. s., een tweede over de Binnenring richting Leidseplein. De splitsing vindt pla a ts in de Panamaknoop, ten westen van de Piet Heintunnel. Buslijnen Speciale kaartsoorten Lijn 47 rijdt vanaf 23/9 weer via Mobil Dil. Directlijn 280 is m.i.v. de winterdienst per 23/9 verlengd van Bos en Lommerplein naar garage Jan Tooropstraat via Burg.de Vlugtlaan-Slotermeerlaan-Burg.Röellstraat. De Voetbalbussen rijden nu ook tijdens thuiswedstrijden van Ajax in de Champions League (25/9,16/lD,20/ll,5/3,19/3,9/4,23/4,28/5). Prijs enkel en toeslagkaart f6,-,ret.fl0,-.. Transferiumkaartje Dit wordt uitgegeven voor het vervoer tussen het Transferium bij Amsterdam ArenA en het centrum. De prijs is f 12,50 per dag, voor maximaal 2 personen en kan gebruikt worden op de shuttlebus (zie bij busberichten algemeen) en op de metro vanaf station Bijlmer naar W.T.C. (overstappen op lijn 51) of naar c. s. Ringlijn 50 tracé en materieel Daar het emplacement Zuid nu volledig is gereedgekomen, worden de opstelvakken op de sporen opnieuw ingedeeld. Ieder spoor krijgt 9 opstelplaatsen, die zijn afgestemd op Amstelveen- en Ringlijnmaterieel. Op maandag 14 oktober werd de derde rail op het traject Zuid WTC-Isolat orweg definitief onder spanning gezet. De gelijkrichterstations Heemstedestraat en Haarlemmerweg werden in dienst gesteld. Op 21 oktober werd gestart met proefrijden op het nieuwe traject; met 2 gekoppelde CAF-s te llen vinden vanaf deze dag profielritten plaats. Begonnen is met een uitgebreid e voorlichtingsactie over de gevaren van de stroomrails. Vooral jongeren lopen nogal eens over de ringlijnsporen, ondanks hekken en bewaking. Huis-aan-huis in de omge vin g z ij n folders bezorgd. In scholen, buurthuizen e.d . zijn poster s opgehangen 11 Kom je op het metroterrein, dan ben je er geweest". Mw 78 werd tegen planning en verwachting in al afgeleverd op 30 augustus. Da2 rna is vertraging ontstaan. Zoals bekend is de 74 te zwaar en keert daarom in dec ember tijdelijk terug naar Spanje. De volgende wagens hebben een klei ner overgewicht, o.a. zullen de draaistellen minder overbemeten geconstrue e rd word en. Voorts werd be·sloten de vloer te maken van aluminium i.p.v. hout. De 75-78 zijn al voorzien van die gewijzigde vloer. Het blijkt nu echter dat het geluidsniveau in de wagen te hoog is geworden. Naar een oplossing voor aanwezige en te leveren wagens wordt nu ge zocht. Noord-Zui dl ijn 3&W hebben nu gekozen voor een traject onder Ferdinand Bolstraat-Scheldestraat . De omwonenden zijn uiteraard fel tegen deze wijziging (opbrekingen, verzakkingen). In de Beurs vindt een propagandatentoonstelling voor deze lijn plaats ''Van paardentram tot Noord/Zuidlijrf'. Op video zijn tegelijkertijd foto- en filmbeelden te zien van het openbaar vervoer in vroeger tijden. Interessante en bijzondere opnamen, die echter veel te s nel verdwijnen; neem dus de tijd om de video meermalen te zien. Geopend dinsdag-vrijdag 12.30-18. DD, zaterdag 12.30-17.DO uur; toegang gratis. ',

g v b

'

- g v b -

- 164 -

Strsmming Muntplein Op vrijdagavond 11 oktober bemerkte de 16 25 r14,16,24,25 Vijzelstraat schipper van een rondvaartboot van un pi. Lovers dat de onderzijde van de brug die het Muntplein vormt, flink be(14),24 • 4,9,(14),24 1'-1 schadigd was. In die week vonden 1'-1 +l .;.J (/) railvernieuwingswerkzaamheden op het (/) Ol µ plein plaats; hierbij was men vrijwel co 4 4 3 door het betondek heen gegaan. u (/) 9 9 Het verkeer werd me teen stilgelegd; ( ll~) H w 14 (14) trams op dit stroomloos gemaakte deel ,.-f 24 r-i 24 werden met een kraanwagen weggetrokken. r-i ::J ::J (Jl Ho ewel er vervolgen s diverse andere (Jl Ql Ql a:: omleidingen plaatsvonden, vermelden 0:: wij slechts de meest spectaculaire . Rembrandtpl. Die waren er zeker de volgende dag, 4 4 zaterdag 12 oktober. Deze dag werd de 9 9 Reguliersdwarsstraat gebruikt. Voor 14 14 lezers die de situatie aldaar niet goed kennen, bijgaand schematisch kaartje. Lijnen 16, 25 en een deel van 14 reden vanaf de Dam nog wel over het Muntplein (cijfer 14 tussen haakjes is deel van de trams). Zondag 13 oktober reden lijnen 16 en 25 via Marnixstraat-Rozengracht naar het C. S. (zoals 12/10), terug v.v. en lijn 24 via Weteringschans naar het Tropenmuseum; 4,9 en 14 zoals vanaf de volgende dag, zie hieronder. Inmiddels was het duidelijk geworden dat de omleidingen in ieder geval nog de gehele maand zullen du ren. Vanaf maandag 14 oktober werden toen de volgende maatregelen genomen: 1 ijnen 4 en 9 vanaf Munt plein via Vijzelstraat tot Weteringplantsoen v.v.; lijn 14 vanaf Muntplein via Vijzelstraat-Weteringschans-Marnixstraat v.v.; lijnen 16,24 1 25 vanaf Muntplein via Reguliersbreestraat-Amstelstraat- Waterlooplei nMuiderstraat- Pl . Middenlaan naar de lus Pl.Kerklaan/Doklaan/Parklaan v.v. In de Reguliersbreestraat ter hoogte van de Hema werden tramhaltes ingesteld. Over Damrak en Rokin, tussen Victoria Hotel en halte V&D is een gratis pendeldienst ingesteld met twee 2-richtingtrams (serie 901-920), die iedere 1 0 minuten rijden, één over ieder spoor, zodat om en om over verkeerd spoor wordt gereden, he tgee n voor taxi's e.d . en auto's die niet van de trambaan gebruik mogen maken, nogal eens verwarring oplevert. Bij het begin van het traject is een waarschuwingsbord geplaatst. Op de voorruit van de trams is een papier "pendel" geplakt; gefilmd wordt blanco of een of andere niet bestaande tramlijn, zoals 19, 20 of 26. Reizigers vanaf C. S. worden verwezen naar 1 ijnen 51/53/54; bij LtJ aterlooplein kan overgestapt worden op 9 ,14,16,24,25, b ij Weesperplein op 6 ,7,10 om lijn 4 te bereiken. Donderdag 17/10 vond de Artis-Teddyberendag plaats; nu dus geen extra's op 9. Wel stond op het Stationsplein mw 903 met de "badkuip"bijwagen voor inzameling van speelgoed voor Roerne ni ä. Bij het Waterlooplein verwezen GVB-ers met beertjes de Artis-bezoekers naar de tramlijn e n. Vanaf diverse wijken is Artis nu trouwens goed bereik baar: met de tramlij nen 7, 9 ,14,16,24,25. Dok elders wijzen GVB-ers het publiek steeds de we~ Materieel tram Grote revisie(+ verbouwd, o.a. voor con rl ucteur en schilderbeurt) k reg en mws 789 (in dien s t 14/9) ,788( 21/9),790(12/10, wordt dus niet 11 Tollenstram"; dat wordt een ander ). Afgevo e rd voor sloo p werden 743 en 747; beide mws gingen op 30/9 eerst naar DOM ter ontasbesting, daarna naar Holl andia. Onderdelen,truc~;en kop 743 werden behouden , Een schilderbe urt kreeg in september: mw.723. Totaalreclames: 840 wisselde Soviet jeans voor Albert Heijn (sept., wit met rood), 803 kr eeg Mokum- Werkum (rood), terwijl in oktober de Bijenkorf-reclame van 916 plaats maakte voor een van Psi on(vo oral geeli Di verse berichten Lijn l werd op zo ndag 29/9 ingekort tot Os dorpplein wegens vervanging van een transportriool bij Hoeken es. l pendelbus (overd ag 2) reed naar Dijkgraafpl. (freq. 15/7! ' i VETAG/VECOM-bedienbaar werden 2 wissels Bilderdijk- De Clercqstr. op 23/9 (1ijn 12,3). VE RSCH E~ is Ringl ijnkrant nr. 5, met foto' s van stations, viaduct en materieel. Waarnemend-directeur Tram Van Bl ijenburgh wordt binnenkort c:µ:ie\.01.g:J do::r ea, vaste dirreteur. r~etro/Snel tram Graffïti-bevuiling op bui ten- en vooral binnenzijde van het materieel neemt erg toe evenals het besmeuren van stations . Schoonmaken blijkt niet belangrijk. TRAM Van inkortin g lijn 17 en opheffing lijn 6 schijnt men gedeeltelijk af t e zien. (/)

.

î

~î

t

,---------------------,

- 165 Dienstregeling tram: jaardienst 1996-1997 V6ór / is de frequentie vermeld, erachter het a antal trams; '=====================' ( ) tijdelijk i.v.m. koffiepauze . Lijn vroeg o.spits ochtend middag av.spits vroege av . laat koopav./zond. 10/14 10/14 9/15 10-15/14 15/9 1 m v 12- 8/11 6/15 zat 20-15/7 15/9-10 15/10 15/10-9 15/9 15/9 zon 20-15/7 15/9 15/9 15/9 15/5 2 m/v 15/5 8/9 10/9-8 10/8-9 8/9 15/8 15/5 zat 15/4 15/5-6 10/8 15/6 15/5 zon: 12/6 zon 20/4 15/5(6) 15/5 15/5 15/7 av:12 wagens 3 m/v 15-10/10 4/22 8/17 5/21 5/21 8-10/11 15/7 zat 15/8 9/11-14 6/18 10-15/10 15/7 zon: 9/11 zon 15/7 15/7 15/7(8) 15/7 15/5(6K) 6 m/v 15-10/8 9/12 12/11-10 8/14 8-10/14-13 15/8-7 15/5(6K) zat 15/6 15/8-9 8/14-13 15/8 15/5(6K gehele dag) zon 20-15/5 15/6 15/6(koopzon:12/7) 15/6 15/6 7-10/11 15/8 15/8 10/10 15/8 7 m/v 15/9 15/6 zat 20-15/6 15/7 15/7 15/7 15/6 zon 20-15/5 15/7 15/6 15/7 15/6 8 rn/v 15/6 10/10 15/9 15/8 12/9 15/8 15/6 zat 20-15/6 15/8 15/7 15/7 15/6 zon 20-15/6 15/7 15/7 15/7 9 m/v 15/6 10/9 15-30/4 30/4 13/8 zat 30/4 30/4 30/2 zon 15/6-7 15/7 15/6 10 m/v 15/6 10/10 12/10 12/9 12/9 15/7 15/6 zat 20-1 5/5-6 15/7 15/7 15/7 15/6 zon 15/5 15/7 15/7 15/7 15/5 15/4 11 m/v 20-15/4 10/6 10/6(7) 10/6 10/6 15/4 15/5 za t 20-15/4 15/5 15/5 15/4 15/5 zon 20/4 15/5 15/4 15/8 10/15 15/10 12) m/v 15-10/12 9/15 12/14-13 10/16 15/8 16) zat 15/7 15/11 10/16 15/10 15/8 zon 20-1 5/7 15/9 15/9 15/9 15/3 x richt.Schev. lK m/v 5/4 x 30/2 zat 30/2 15/3 15/3 X bij stranci.imr 15/4 X zon 15/4 X 15/4 X Hoofdlijnen dienstregeling 1997 /1998 HTM en ZWN hebben voorstellen gedaan om de gemiddelde snelheid te verhogen door opheffen van knelpunten. HTM verwacht dat een groot deel hiervan v6ór de jaardienst 1997/98 gereed kan zijn, hetgeen een besparing van ca. f 4 miljoen kan opleveren. Dm de kwaliteit van het o.v. op iets langere afstanden omhoog te brengen, o.a. op l ijnen 1 en 2, wordt onder meer gedacht aan verbetering van verke e rslichten, afschermen en beveiligen van doorsteken, wijzigen wegprofiel, opheffen/combineren haltes. Op lijn 1 kan zo ca. f 750.000,- per jaar worden bespaard, op lijn 2 f 1,4 miljoen. Voorgesteld wordt door te gaan met het nachtnet en met lijn 27, terwijl mogelijkheden worden onderzocht voor een spitsbuslijn van Hollands Spoor naar de Plaspoelpolder. Bij de eerste vervanging van oudere bussen zullen gelede bussen besteld worden; die zijn namelijk beter uit de proefnemingen gekomen dan 15 meter-bussen. Daar op uitlopers van enige tramlijnen in stille uren zeer weinig passagiers worden vervo e rd, wordt gekeken naar inkorting, bijv. op het traject van lijn 6 naa r de Uithof Aan assin en nachtnet vanaf 4 oktober 1996 Het nachtnet (vrijdag- en zaterdagnacht werd aangepas t e n uitgebr e id naar Rijswijk. Elk weekend word en al gemiddeld 500 passagiers vervoerd (oude routes op blz.76); nu: Nl Buit enhof-Kneuterdijk-Parkstr.-Mauritskade-Hoge Wal-Elandstr.-Zoutmanstr.-L.v. Meerd e rvoort-W.Pyrmontkade-Stadhouderslaan-Pre s .Kennedylaan-Houtrustweg-WestduinwegDuinstr.-Pr.Willemstr.-Jurriaan Kokstr.-G.Deynootweg-Zwarte Pad - v.v. N2 Buitenhof-Hofweg- Spui-Ammunitiehaven-Pr. Bernhardviaduct-Busplatform C.S.-Pr.Bernhardviaduct-J.v. Stolber gla an-Stuyvesantpl.-Loudonstr.-Het Kleine Loo-HofzichtlaanMgr.v. Steelaan-Heuvelweg-Prinsensingel-Noord s ingel-Pr.Hendriklaan-Kon.JulianalaanVoorburgseweg-Oosteinde-Parkweg-Rembrandtlaan-Pr. Bernhardlaan-Ln.v.Nw.Oost EindePr. Mariannelaan-Geestbrugweg-Haagweg-Lindelaan-Bur g .El s enlaan-De Gensstetlaan-Goevern eurlaan-v . f'1 uss chsnb roek s tr. -R ijswijkseweg/-plein-Plst ter ijkade-Spui-Hofw. - Buitenhof. : I :

h t m den haag

Djg

: t ;

- h t m-

- 166 -

N3 Buitenhof-Hofweg-Spui-Grote Marktst raat-Prinsegracht-LUnba an -Loosduins eweg-Oude ~agweg-Thorbeckelaan-Ln.v.Meerdervoort-Dckenburgstraat -Lozerlaan-Escamplaan-Zichtenbu rglaan-î~eppel weg-B ouwlus t l aan-Hen ge 1 al aan-Leyweg-Melis Stokelaan-Loeves teinlaan-Erasmus weg-Hild eb randplein-Neherk ade-Calandplein/-s traat-Parallel weg- Stationsplein-RUswUkseplein-Pletterijkade-Spui-Hofweg-Buitenhof. Er is nu nog slechts één kaartje, à f 5,-, uitsluitend verkrijgba a r op de wagen. Deze is l ! uur geldig en kan gebruikt worden om over te stappen . Diversen Het Open Huis op 21 september trok 4000 à 5000 bezoekers. Special e kaart Voor een manifestatie in het Congresgebouw op 8 oktober werd een speciaal retour uitgegeven 11 Codename Future", een retour, per richting 1J uur geldig. Haltes Bushalte Steenvoordelaan bU Weth.Hillenaarplantsoen (lijnen 18,23,30,ZWN) is n1 .i.v. 19 september! 40 meter teruggeplaatst (richtin g Sir Winston Churchi lllaan). M.i.v. 20/9 is de halte Grote Markt richting CS weer in ge bruik (lijnen 2,6,10,25,ZWN) No odweer De zeer hevige regenval op 2 ok tober had tot gevolg dat niet alleen de nieuwe onderdoorgang HS met da loketruimte onder water liepen, maar ook de onderdoorgang Hijswijkseweg. Hierdoor moest lijn 1 ' s ochtends worden omge leid via de tramtunn el H.S . Omdat er geen trein e n stopten in H. S. wegens die over st roming, zette H.T. ~ . extra materie el in om de pas s agier s naar de andere stations te brengen . Kaartcon trole Zes weken lang vindt extra controle plaats met teams van 15 man/vrouw. Aan de wel-betalers worden daarbij bonbons uitgereikt (a an de anderen bonnen). Specials LJ e s tallin [) van de Hîf'l - specials (''d wars" achter, tegen garage Frui tweg) huisvest nu allee n de wagens 611-618, de groeps ver voerwagens 415,418,419 en 448 zijn verhuisd naar de gewone s talling. ( Mededelin g die vorige maand moest blijv e n liggen.) Materieel tram De H4 en H7 zijn overgebracht naar de pekelremise Frans Halsstraat. De overige pekelwagens zijn buiten dienst gesteld, zij staan in Zicht enburg. 2_iiu.ê.tJ~_C.:..W.:.. per 18-10-1996 : remise: 3066(rev.+zwenk/zwaaideuren),1101,NZH 83 03; electriciën: 3010,3044,3060,13D2,1337(geschilderd);schilder:3004;plaatwerker: 3005 , 3083,3137. Totaalreclame bus De Pep s i-reclame van 804 werd verwijderd. OPEN DA G HA AGS BUS MUSEUM op zondag 17 november tussen 11.00 en 16.0 0 uur Het museum hou d t op en dag in haar vestigin g in r em ise Frans Halsstraa t aan de Parallelwe g . Me t alle typen museumbussen zal worden gerede n. Voorts zullen de juist na revisie gereedge komen VAGU 76 (ex-WN 2742) en de in revisie zijnde CITDSA 1107 worden getoond. Busrestaurateur Jan Be rkhuysen zal zijn werkzaamheden toelichten. Voorts wordt een keur aan foto's van HTM tram en bus en het streekvervoer alsmede allerhande andere hobby-artikelen tegen uitverkoopprijzen aangeboden. Tevens brengt het Haags Bus Museum in eigen beheer een zeer fraaie bouwplaat op schmü 1: 87 ( HO ) uit van haar NZH-museumbus "8olramer" 4842, bouwjaar 1960 tegen de prijs van f 5,-. Deze is vanaf heden ook te bestellen door overmaking van f 5,95 op giro 4141521 t.n.v. HBM te Den Haag. Toezending volgt per omgaande. In vorband met de ge r inge oplage maximaal 2 per be~t~l!i~g~ __ _ R.E.T. Vervolg van blz. 167-169 Wagenbegeleiders Vanaf 14 oktober r uoen 1 s avonds op alle trams wagenbegeleiders mee (overdag i s dit circa 70%). BU lijn 2, waarop steeds wagenbegeleid e rs dienstdoen, blijkt het vervoer in een jaar 's avonds met 6,5% te zijn toegenomen, overdag i s dat 2,4%. Extra trams op lijn 20 Het vervoer op lijn 20 is veel groter dan verwacht. In de spitsen maken per uur 675 passagiers gebruik van deze l ijn, 75 à 150 meer dan verwacht. Echter: de verkeerslichten werken nog niet naar wens, evenmin als de brugopeningen . Besloten is daarom per 14 oktober op diverse tijden extra trams in te zetten, namelijk in de ochtendspits 1, tussen 13.00 en 1 8 . 00 uur op ma-vr en 11 .D O en 18. 00 uur op zaterdagen 2; tijdens koopzondagen gedurende de drukste periode 4. Niet ieder blijkt een metro te ver kiezen! Vier t rams die in feite buiten dienst stonden, worden weer opgeknapt. Trammaterieel Mr 385 kwam op 14/10 in dienst op lijn 3/13, op 15/10 reed deze tram op lijn 9; deze dag ve rscheen ook mr . 1602 na herstel op lijn 9. Mr .718 (zie blz .167) kwam in dienst na ombouw en groen/wit s child e ren. Infra De on derbrekin g van l ijn 2, als ve r me l d op bl z .167 bij "Infrastructuur" vond nog plaat s, r es p. i s nog gepland tijdens de weekeinden 12/13 en 26/27 oktober.

,---------------------, :, r e t ' : rotterd a m ,

- 167 Materieel en werkplaats .tram Afgelopen maand vonden twee spectaculaire aanrijdingen plaats '===================== ' Op 30 september werd mr.701 van lijn 20 op de spoorwegovergang 2e Rosestraat gegrepen door N. S. loc 6501, welke nag een 2200 meevoerde. De schade aan de tram is zeer groot, vooral aan de linkerzijde nabij de geleding. Dezelfde dag ontspoorde mr.749 op de keerdriehaek bij het Wilhelminaple in tijdens een proefrit. Hierbij ontstond flinke schade aan o .a. de geleding; onder meer met reservestukken werd deze tram weer rijvaardig gemaakt. In de namiddag van 4 oktober vond een frontale botsing plaats op kru i sing Kruiskade - Mauri tsweg tussen mr . 813 van 1 ijn 13 en 1601 van lijn 5 tengevolge van een verkeerde wisselstand. Ook hier ontst ond flinke schade, met name aan de 813. Het zal geen verbazing wekken dat na deze incidenten de materieelposit ie uiterst precair is geworden. Weliswaar kwamen mr .710 (in TramPlus uitvoering) en 1629 als 4e tram na aanpassingen en een gedeeltelijke schilderbeurt we e r in dienst, doch de 711 en 718 gingen naar de C. Wpl. resp. voor ombouw TramPlus en omschilderen in groen/wit Mr.823 kwam ook weer in dien s t. Revisie 4 van mr.717 is gereed; 702 i s in rev.4 in l~ illedijk. Ook de 712 is in de Hilledijk voor ombouw TramPlus + nieuw meubilair . Mr .16 02 die met schade al enige tijd in remise Hillegersberg stond, wordt hersteld . Van een vertrek naar Amsterdam van mr.1605, dat omstreeks 10 oktober zou plaatsvinden, kan nu voorlopig geen sprake zijn. Ook mr.368 bevindt zich nog in Rotterdam. Mr.385 verhuisde van remise Hilledijk na ar Hillegersberg, maar is nu in remise Kralingen en zal in uiterste nood worden ingezet. Ook mr.373 is nagenoeg meteen inzetbaar, in tegenstelling tot de nog aanwezige 600-en in remise Hillegersberg, die gedeeltelijk geplukt zijn ten behoeve van gerenoveerde 1600-en. Slechts de 506 is rijvaardig en doet vaak dienst voor instructie en extra vervoer. Een positiever geluid is dat slijpmotorwagen 2303 (ex HTM) weer in die nst is gekomen, na een periode van stilstand sinds 1992, Het bleek namelijk dat zo'n tram de meest effectieve manier van railslijpen is. Museummaterieel Op 15 september reden t.g.v. 1 00 jaa r Provenierssingel de 192 en 220 een rondrit door Blijdorp, via de Provenierssingel. Op 28 september werd voor de T. S. een uitgebreide rit gereden, waarbij do or de 192 en 220 zowel Schiebroek als Charlois werden bezocht. Op 12 oktober vond een rit plaa ts met mr .192 t.g.v. 25 jaar R.T .A., o.a. via de Erasmusbrug. Tevens reed mr.385 deze dag voor de N.V. B.S., van Schiebroek tot Beverwaard. Materieel verdelin.9. Regelmatig rijden er toch 800-en op 1 ijn 1; zelfs op 1 ijn 20 worden deze af en toe ingezet als extra op bijv. koopzondagen, vanuit Kralingen. Overigens rijden momenteel wegens gebrek aan reservewagens voor 1 ijn 20, ook "gewone" 700-en op deze lijn, dus zonder procesbeheersing en zonder kaartverkoopautomaat. De kaartverkap vindt dan bij de bestuurder plaats, hetgeen natuurlijk oponthoud geeft. Af en toe leent remise Kralingen wagens uit aan de Hilledijk. Infrastructuur Op de Be ukendaal en Goudsesi ng el nabij Marin ier sweg kwam de railvernieuwing nagenoeg gereed, waa rbij de sporen van ex lijn 8 naar de Mariniersweg uiteraard verdwenen. Een groot deel van de rails op de Reijerdijk is ook al vervangen, doch nog enkele wee keinden zal lijn 2 onderbroken worden en rijden er bussen tussen Kreekhuizenlaan en Groeninx van Zoelenlaan ; vanaf daar pendelen dan trams naar de Beverwaard. Lijn 7 reed i.v.m. de werkzaamheden op de Gaudsesingel ook in het weekeinde 21/22 september om via Jonker Fransstraat-Cr ooswijksestraat v.v. Exploitatie (.ha_ie!_e__b§.ricbt.§.n..t vanaf 14 oktober, .9.P_blz.:. 1:.6.§.) Ook na een ma an d zijn de wagens op lijn 20, vooral 1 s-middags vaak vol tot overvol. De lijn blijkt een schot in de roos te zijn ! Vooral op zaterdagen en (koop)zondagen wordt, indi en mog elijk, lijn 20 verste rkt, bijvoorbeeld op zondag 15/9 met 3 extra's (u,a. mr 806 uit Kralingen) en op 6 oktober met 4 extra's, deels ten koste van lijn 2, Door personeelgebrek vallen op diverse lijnen vaak wagens uit, lijn 20 wordt ontzien. Wegens storing bij N.S. tussen C. S. en Lombardijen kreeg lijn 20 he t in de ochtendspits van 13/9 ook richting Lombardijen erg druk met N.5.-k lanten, die nu zo reisden. Zondag 29/9 werd lijn l versterkt met 4 trams die al s lijn 11 pendelden tussen Woudhoek en Marconiplein, i.v.m. kermis en brandersfeesten in Schiedam (fr.daar 7!'). Op 20 en 24/9 werd lijn 6 overdag ingekort tot remise Hillegersberg wegens werkzaamheden op de Kleiweg. Het werk hier is al zover gevorderd dat de buslijnen 35,40 en 41 richting Zevenkamp/Overschie weer via de Kleiweg rijden (andere richting: Rozenlaan ). Wegens herbestrating Grindweg rijden 35,37 enige maanden F.H.v.Kempensl.-L.d.Mont.ln.

- r e t -

- 158 -

Winterdienst Tram 1995-1997 - 25-8-1996 t m 31-5-1997. Aantal wagensLfreguentie. Ma do Koop- Ma zat Zaterdag r~aandag tLm vrijdag 9.DD tot Lijn tot 12.00 16.00 18.00 avond Late 9.00 u.oo 18 .00 avond 9.00 12.00 15.DO 18.00 20.00 9.00 ll.DD 18.00 20.00 1 6/15 12/6 9/10 11/8 11/8 6/15 6/15 5/20 5/20 7/15 10/10 6/15 6/15 11/7 8/10 11/8 10/8 8/10 4/20 4/20 9/10 9/10 2 5/15 a 3/13 11/15 7/20 11/15 11/15 5/15 8/15 4/20 4/20 7/20 11/15 4 6/15 c 13/8 11/10 14/8 13/8 6/15 4/20 5/20 9/15 12/10 9/10 t-1/15 5 5/15 9/8 4/15 6/10 3/20 7/10 3/20 10/6-t 7/10 9/6t 6/15 6 6/15 9/10 7/15 10/10 10/10 6/15 4/20 5/20 8/12 10/10 7/17 14/10 14/10 15/8 15/8 5/15 10/15 6/15 def 4/20 5/20 11/15 15/10 9 6/15 6/15 6/15 5/20 10/10 7/15 10/10 10/10 4/20 6/15 10/10 13 a /15 /15 /15 /15 /15 /20 /20 17 e /10 /10 /8 /8 /15 /1 5 /10 20 _y15 --7/10 _y20 _y2 0 .JYlO .JYlO _y15 ...2/8 ...2/7 --7/10 --1.Q/ 8 49 99 66 49 98 102 37 39 70 92 77 8 ijzonderheden late a = Lijnen 3 en 13 zijn ma-zat exploitatief gekoppeld. Op het gezamenlijke traject wordt bij avond /15 dus elke 7! minuut gereden enz. 5/20 bg b = Op zondag is lijn 13 uitsluitend in exploita4/20 tie op het trajectged ee lte C. S.-Blijdorp dier4/20 h 4/20 c gaarde v.v. en is dan exploitatief gekoppeld aan 1 ijn 1. 3/20 i c = Lijn 4 rijdt op ma-vr na ca. 18 .00 uur, op zat 4/20 na ca. 17.00 uur en op zondag de gehele dag 4/20 df niet verder dan het Marconiplein. 5/20 Op ma-do en zat na 20.00 uur alsmede op zonb dag de gehele dag zijn de lijnen 4 en 7 ex_y20 ploitatief gekoppeld. 37 d = Lijn 7 rijdt op ma-zat na 20.DD uur alsmede op zondag naar/van Marconipl. i.p.v. naar Spangen. e = De lijnen 7 en 17 zijn exploitatief gekoppeld. f = Op ma-do en zat na 20.00 uur alsmede op zondag gedurende de gehele dag zijn de l ijnen 7 en 4 exploitatief gekoppeld. g = Tussen 17.00 en 18.00 uur rijden 9 mr. h = Tussen 17.00 en 18.00 uur rijden 6 mr. i = Tus s en 17.00 en 18.00 uur rijden 5 mr. Remiseverdeling Kralingen lijnen l,3,4,7,9,13,l7 (op zondag ook lijnen 5 en 6) Hillegersberg: lijnen 5 en 6 ( alleen op maandag t/m zaterdag) Hilledijk : lijnen 2 en 20. Metro/Sneltram Overzicht aantallen dien ~twa ge ns x wagentreinen per lijn Q.o~t=.W_g_s2:_l]n ma/vr 16 x 2 + 7 x 3 = 53; zat 13 x 2 = 25; zon 13 x l = 13 mr. Noord-Zuidlijn ma/vr 17 x 4 = 68; zat 11 x 3 = 33; zon 11 x 2 = 22 mr. Remise-'s-Gravenweg huisvest 63 SG 2 rtg n; remise Waa lhaven 71 MG2 + 8 SG2 rijtuigen. Autobusberichten (materieel; expl oitatie) Op 30 september vond de presentatie plaats van de nieuwe BOD-serie DAF Alliance, op 1/10 de indienststelling van de e e rste exemplaren (802 als eerste, met bloemstuk) op lijn 46; aanwezig waren 801-806. Ook rijdt nog de Duitse gele proefbus (Alliance). Alle 900-en zijn nog in dienst. Na aflevering van de BOD-serie zullen er nog enige als mottenballenvloot achter de hand worden gehouden. Voor groepsvervoer zijn van de HTM gehuurd de 485 (totaalreclame PTT) en 512. Op lijn 43 rijdt no g steeds een D.A. B.- busje (702-704). De 750-754 rijden op lijn 35. 14/9 re ed een extra dienst, lijnnummer 50, tussen C. S. en de Van Nelle fabriek i.v.m. open dag aldaar; ingezet werden 434 en 609 . Na aflevering van de 800-en is de inzet als volgt gepland: garage .§.l~i~j_g_s_g_illi, 15 x 300-serie, 20 x 400-serie, 18 x 500-serie, 60 x 600-serie; speciaal vervoer 5 busse~ garage fl~i,!;;!.e.!l 20 x 200-serie, 20 x 400 serie(Mercedss), 20 x 400-se rie( DAF), 40 x 600-serie, 5 x 750-serie, 20 x BOD-serie, extra vervoer 4 bussen, De eerste nieuwe lagevloerbu s van De n Oudsten werd symbolisch aan de klant overgedragen bij serviceflat "De Klapwiek" in Prinse nland. Er zijn één instap- en 2 uitstapdeuren. Vloerhoogte 340 mm ongeknield. Automatische halte-afroep, digitale vermelding. Zondag Lijn tot 11.00 18.00 11.00 18.00 20.00 l 8/15 6/15 5/20 6/15 6/15 4/20 2 5/15 5/15 3 4/20 4 6/15 6/15 4/20 5 3/20 4/15 4/15 6 6/15 6/15 4/20 6/15 6/15 7 4/20 9 5/20 7/15 6/15 13 /15 20 ..2/20 _§/15 __1/15 53 49 36

- r e t -

- 169 -

Bijzonderheden per datum 16/9 Wegens storing in de af s luitbomen van de Eras musbrug was ca. ! uur geen tramverkeer mogelük. Dit euvel deed zich nadien nog een aantal malen voor, o.a. op 8/10 's-avonds gedurende ruim een uur. Aan beide züden van de brug wordt dan door lün 20 gependeld tot re s p. Leuvehav e n en Wil he l minaplein. 30/9 Als gevolg van de zware aanr ijding tus s en 6501 en 701 ( zie hiervoor) reed 1 ijn 20 na ar de Maas ha ven e n van C. S. naar Wilhelminaplein. Pendel bus 939 werd hiervoor en voor de ges tremde lijn 66 ingezet. De stremming duur de ongeveer 4 uur, circa 7 pers onen werden licht gewond. Vervangende tram werd de 820 vanuit Kralin gen . 1/10 f·l r. 729 van l ijn 20 had een a anrijding met een personenauto bij de 2e Rosestraat; ca. een uur reed lijn 20 tot Maashaven c.q. Wilhel minaplein. Er reed een pendelbus. 4/10 Na de ernstige botsing tussen 813 en 1601 veel omleggingen van! 17.15-20.00 u, 8/10 I.v.m. een s t remming op de Schiedams e d ijk, door een auto in he t grint, reden lijnen 6 en 20 zuidwaarts om via Van Dldenbarneveltstraat-Eendrachtsweg, in één richting, waarbü lijn 20 keerde via Droog! e!v!r_F~r!urnelein (Circa 1 uur ' s -avonds). GRONINGEN "Het Kan Verkeeren" In november 1 995 is begonnen met actualisering van het verkeersbel e id, onder de naam "Het Kan Verkeeren". Thans heb ben B & Ween discussievoorst el geproduceerd. De bedoeling hiervan is niet slec hts e en oplossing voor verkeersprobl emen aan te ge-ven, maar tevens e e n draagvlak ervoor te creëren. Ongeveer e en j a ar geleden gaven re eds ong eve e r 6000 mensen uit stad en re gio suggesties, Na a r aanleiding daarvan is thans een voorstel gemaakt, Na de komen de discussies hierover, zullen B & W eind 1 99 6 e en standpunt bepalen, waarna afsluitende in s praak kan plaatsvinden. Het gaat er om stad en regio nu en later leefbaar en bereikbaar te maken, waarvoor in ieder geval het openbaar vervoer een flinke kwaliteitsimpuls moet k rijgen . Voor de binn enstad moet het a.v. een sociale functie bieden (aanbieden mogelijkheden tot vervoer) en t even s e e n altern a tief vo or de a uto z ijn. De gedac hten gaan uit naar ee n beperkt a antal o.v.-assen, bedoeld voor vervoer vanuit de regio en tus s en concentrati e punten en de binnenstad, wa a rb ij gestreefd wordt naar scheiding van ve rkeers s oorten, indien mogel ijk. Voorts li gt he t accent op "vervoer op maat". De hoofdpunten z ijn: - het stedel ijk a.v. en he t te ontwikkelen re gionaal a.v. dient één integraal systeem te z ij n; - light-rail verbinding op de bestaande spoorlijnen, waarbij he t princip e van doorgaande lijnen wordt gehanteerd (bijv. Winsum-Groning en-Haren-As s en), in de toekomst mogelijk uitbreidbaar met light-rail-verbinding naar Peize/Roden ; - binnen de stad uitbreiding halt es langs li gh t-rail (Zonnelaan, Vinkhuizen, Hoogkerk . Peizerwe g, Kempk ensb e r~, transferium aan de spoorlijn tussen Haren en Groningen (op kruisin g met Zuidtangent); - 5 transferia ( Rei td iepsplein, Ka rd i nge, aan de spoorlijn tuss en Haren en Groningen (op kruisin g met Zuidtangent), loc a ties Laan Corpu s den Hoorn/A7 en Hoogkerk ; - 0.v.-assen tus s en de binn enstad en de tran s feria, te weten: x via Ni e uwe Ebb in gestraat/Boterdiep, Kast anj e laan, Eikenlaan, Zonnelaan, Zern i kecomplex naa r Reitdiepplein; x via Oosterhamriktracé naa r Kardinge; x via tracé l angs spoorlijn tussen Groningen CS , Paterswoldsewe g naar Van Swieten ; x via best a ande spoorlijn (light-rail) na a r tran s ferium aan de spoorl ijn tussen Haren en Groningen (op kruisin g met Zuidtangent) , x via Peizerwe g en vanaf kruising Westelijke Ringweg lan gs spoorlijn naar Gron.CS; - overige o.v.-as s en: Hereweg; Friesestraatweg-Vin khuizen- ~eitdiepplein; bij realisatie Middelbert via Sontweg-Driebond s weg of via Bornholmstraat-Bremerweg eITT o.v.-a~ zo snel mog elijk ov e rgaan tot ge bruik van ni euw, hoogwaardig materi e el (stil,schoon, comfortabel). Nadere studie dient aan te tonen of een tram s ysteem tot de mogelijkheden behoort of ingezet moet worden op een vernieuwend busconc e pt; onderzoek hiernaar is gestart; - o.v.-knooppunt in de re gio (langs de spoorlijnen); - inzet op kleinschalig a.v. (citybu s sen) tu s sen centrum en concentratiepunten daarbuiten (parke e rg a rages) of stedelijke conc entraties (bijv. IKEA); nader uitwerkin gspunt: stedelijk a.v. (niveau tussen o .v.-assen en vervoer op maat~ Tot 2000 dEnkt me n aan flankerende maatregelen, pas daarna aan echt effectieve maatregelen. Flankerende zijn parkeerregeling, fi e tspaden, vervoermanagement enz.

- graningen -

- 170 -

De Heidemij heeft een rapportage uitge bracht om te komen tot een beoordeling van vier denkrichtingen, die naar voren zijn gekomen (ruim baan auto; selectief autogebruik; collectief ve r voer en fiets; het echte alternatief d .w.z. snelle trams en andere vernieuwingen) en het college standpunt. Dit werd doorgerekend met behulp van een verke ersmod el, door Hofstra Verkeers ~d~i~e~r~·- __ HERr~ES GROEP Hermes dochter Munckhof heeft, zoals vorige maand al gemeld, een aantal streekwagens in dienst gesteld. Het betreft de 5164 en 5265-5268. Deze dragen nu (in onbekende vol gorde) de nummers 296,298,302,304,306 (300 is een ex-Londense dubbeldekker). r~IDNE T Op 1/9 kwamen de Hilversumse stadswagens 1200-1210 in dienst, met 34+1 zit- en 56 staanplaatsen. Alle (oude) 2100-en zijn nu verdwenen. Proefwagen 1392 ging door naar de T.E.T., met nummer 2163. De tourafdelin g rijdt steeds meer mid dag- en spitsritten en heeft hiervoor nu de streekbussen 1325,1326,1344,6596, 6610,6 611, 8499 ,8500,8511, 8514,8570,8599,8698,8699,8862,9231,9270,9272,9273,9753,9754,9755; a an het uiterlijk is niets gewijzigd. De van ZWN ge huurde geledes 7101,7103 kregen Midnet-opschriften. Met de ve rkoop van de 4344-4347 zijn de laatste ex-Tensen wagens vertrokken. NOORD-ZUID-HOLL ANDSE VERVOER MAATSCHAPPIJ NZH Eind september is begonnen met het in dienst stellen van de geledes 7160-7173, Volvo BlOMG , 56 zit- en 75 staanplaatsen; zij zijn van het oude mode l (corr.blz.153). Voorlopig rijden z ij op 1 ijn 170 ter vervanging van de DAF gelede s 7900-serie, die in 1982/ 83 begonnen op lijn 67 en op de lijnen tussen Amsterdam en Lelystad; zij hebben nooit grote revisie gehad en vertoonden de la ats te tijd allerlei mankementen. Dennis 637 7, 63 78 (zie blz .1 53 ) hebben 31 zit- en 47 staanplaatsen; de 6379,6380 37 zit- en 35 staanplaatsen . De vermelde DAF 58220 Berkhof H, model Premier krijgen de nummers 2130-2151; zij worden eind 1996 geleverd. CVD STADSVERVOER NIJMEGEN Het passagiersaanbod op de nieuwe lijn 20 bleek tegen te vallen. Daarom is gekeken na a r een kleiner alternatief voor de hierop ingezette DAB 475. In se ptember heeft een Q96 citybus van Qbu s proefgereden. GEMEENTELIJK VE ~VDE88EDRIJF UTRECHT Omdat de gemeentelijke subsidie verlaagd wordt, i s de WinkelExpress vanaf 1 oktober niet meer gratis. Een ka , rtje voor de gezamenlijke reizigers van een auto (maximaal 5 personen) kost nuf 2,50 retour; dit is inclusief de parke e rplaats bij Galgenwaard. Het aantal haltes in de stad is uitgebreid, de bu sse n halteren nu bij Ledig Erf, Willemsviaduct, Vredenburg, Potterstraat, Janskerkhof en Maliebaan. De bus rijdt op koopavonden van 17. 00 tot 21.20 uur, op zaterdagen en koopzondagen van 9.50 tot 18.20 uur. De frequ ent ie is s teeds 10 minuten. AMSTER DAM ARENA TRAN SFE RIUM SHUTTLEBUS Op 14 augustus werd de "Transferium Shuttle Amsterdam ArenA" of fi ci eel ingew ijd . Het betre ft een pendelbus die dagelijks van 7.00 tot 0 .3 0 gr atis r ijdt tussen het trsnsferium onder het nieuwe stad ion en metrostation Bijlmer. Het betreft een proef van een jaar. Gebruik wordt gemaakt van een Mercedes Sprinter 15-persoon s bus in de kleur en van Parkeerbeheer (rood). De dienst kwam tot stand door sam enwerking tussen Pa rke e rbeheer en Coach net en wordt uitgevoerd door de Cramer Tervoort Groep. Zoals te verwachten was , is het aantal personen dat daar parkeert en van het busje gebruik maakt , bijzonder gering. Na het parkeren eerst met een busje en daarna met een metro, bekend om junks en de alers in treinen en op st a tions, is niet wervend. DORDRECHT Tot medio november vindt in de ver s chill ende wijken inspraak plaats over routes en haltes van het geplande ni e uwe busnet per 1 juni 1997. GRONI NGER VERVOE RBEDR IJF Uit een onderzoek door W.Etty van het adviesbureau Andersson, Elffers en Felix is gebleken dat zowel de gemeente Groningen alsook Vancom op korte termijn samen f 14 miljoen moeten uittrekken voor het GVB om dit bedrijf te laten voortbestaan. Voorgesteld wordt opnieuw over de verkoop van het GVB aan Vancom te onderhandelen. De ze verkoop zou volgens afspraak moeten ge s chieden vóór 2000. In plaats van 3,4 miljoen zou Vancom 12,l miljoen voor de aandelen van het vervoer bed r ij f moeten betalen. Het zal nodig zijn om te gaan samenwerken met de andere ve rvoerders in en om de s tad, namelijk GADO, Veonn en NS . De gemeente en Groningen hebben reeds verklaard de noodzaak voor nieuwe ond erhande lingen in te zien. TRAM OPENL UCHTMUSEUM ARNHEM RET mr 535 kwam op 8 oktober na herstel weer in dienst.

- 171 -

Treinstellen DM '90 Op 19/9 werd de 3418 overgebracht van Krefeld naar Zwolle, de 3420 op 17 /10. De 3421 wordt op 31/10 verwacht. Op 1/10 kwam de 3419 de grens bij Venlo over, om enkele uren later via Eijsden het land weer te verlaten. Het stel ging vervolgens op weg naar Luxemburg als gast bij de viering van het 50-jarig bestaan van de CFL. Op 5 en 6/10 maakte het stel enkele ritten tussen Luxemburg en Bettembourg voor reizigers, hetgeen voor een stel dat dat in Nederland absoluut nog niet zou mogen doen, opmerkelijk mag heten. Op 7/10 kwam de 3419 terug, om nu dan alsnog naar Zwolle te worden overgebracht. Ook naar het buitenland ging de 3402. Dit stel kwam op 7/10 naar de HTMU (Herstelpunt Tractie en Materieel, de loods in Utrecht) om voorbereid te worden op de tocht naar de Klimakammer te Wenen. Op 14/10 vertrok het stel naar Oostenrijk, in Nederland gesleept door de 529. Naar verwachting zal het stel op 11 /11 in Nederland terugkeren, waarbij het traditiegetrouw op de terugweg hellingproeven zal doen en via de spoorlijnen over de Semmering en de Tauern rijden (op 9/11), met overnachting in Salzburg. Dichter bij huis waren de proefnemingen voor de ATB met de 3410 in Amersfoort op 26/9 en de geluidsmetingen met de 3407 in Geldermalsen van 2 tot 4/10. Inzet DM '90: DE2 wijkt op termijn Van 28/10 tot en met 2/11 wordt het baanvak Doetinchem - Winterswijk buiten dienst gesteld om de beveiliging aan te passen en ATB Nieuwe Generatie aan te brengen. Tot deze rigoureuze stap is besloten omdat de aanpassingen van het baanvak voor de komst van DM '90 al zeer ernstig vertraagd zijn. Gedurende deze week nemen bussen de treindienst over. Als alles verder zonder tegenslagen verloopt, wordt vanaf 11 /11 een groot deel van de treinserie 7700 tussen Arnhem - Doetinchem en Arnhem - Winterswijk door DM '90 gereden. In de omloop zijn hiertoe elf diensten opgenomen, waarvan twee reserve. Een groot aantal treinen serie 7700 wordt met drie stellen gereden. Zoals vorige maand al gemeld is de inzet van DM '90 op de Maaslijn voorlopig nog niet mogelijk omdat de beveiliging bij lange na nog niet is aangepast. Bezien wordt of de stellen eenvoudig in het noorden ingezet kunnen worden, waarbij het onderzoek zich vooralsnog richt op het baanvak Leeuwarden Stavoren. Mogelijk komt DM '90 hier al voor het eind van het jaar. De eventuele diensten worden nog niet in de vaste omloop opgenomen, maar worden per dag geregeld. DM '90 zal zo dienen om DHmaterieel vrij te maken voor de grootscheepse verbouwing die het zal ondergaan (zie blz. 82). Voor het geval er structurele problemen optreden met DM '90 worden de DE3-en die uit de serie 7700 vrij komen, bij wijze van schaduwpark op reserve gehouden. Bij uitblijven van problemen zal het schaduwpark in januari 1997 opgeheven worden. DE3-en zullen dan DE2-en gaan vervangen en wel in een dermate hoog tempo dat met ingang van de dienstregeling 1997 /98 alleen de DE2-en op Heerlen Aken nog in dienst zullen zijn. Mogelijk wordt overigens een vierde DE2 van lndusi voorzien voor deze dienst, aangezien het (tel vaak voorkomt dat de dienst moet worden ingekort omdat slechts één van de stellen 171, 178 en 179 dienstvaardig is of zelfs bussen moeten worden ingezet omdat ze alle defect zijn. Overigens is door Railinfrabeheer tussen neus en lippen medegedeeld dat de Talent niet in deze dienst wordt toegelaten wegens problemen met de detectie van dit materieel op geïsoleerd spoor. Dat lijkt op het eerste oog bedreigend voor light rail, maar is het niet. DM '90 heeft immers dezelfde technische bezwaren, maar is wel ruim een factor 2 duurder. Wellicht ten overvloede: de vervanging van DE2 door DE3 door DM '90 is alleen te realiseren als de Maaslijn gereed is. Inzet in het noorden helpt daarbij niet, aangezien vrijkomend OH-materieel dezelfde detectieproblemen heeft als DM '90. Het eerste mDDM Op 23/10 's avonds wordt dubbeldeksmotorrijtuig mABk 390 7701 in Venlo verwacht. De bak, ingeklemd tussen twee remwagens, zal direct worden doorgevoerd naar Leidschendam. Het motorrijtuig is het eerste van in totaal 50 stuks die de plaats van locomotieven serie 1700 zullen innemen in treinstammen DD-AR. Zij worden gebouwd door de Franse firma De Dietrich te Reichshoffen (de bouwer van de ABv5-bakken van het DD-IRM), de draaistellen (drie per rijtuig) door het Zwitserse SIG in licentie met RMO Amsterdam. De elektrische installatie komt van het Duitse ABB. Zoals bij iedere nieuwe serie materieel gebruikelijk is, zullen de eerste rijtuigen aan een groot aantal proefnemingen worden onderworpen. De eerste inzet van treinstammen DD-AR met mDDM in een proefbedrijf is gepland in de zomer van 1997. De bedoeling is om alleen bij de huidige DD3-en de 1700-en te vervangen door mABk's, waardoor deze treinstammen DD4-en worden. Samen met de bestaande 004-en ( 1700 + 4 rijtuigen) blijft het aantal soorten treinstammen DD-AR dan beperkt tot twee. Omlooptechnisch en in de bijsturing is er weinig hinderlijker dan materieel met een aantal verschillende samenstellingen. De mogelijkheid om het anders te doen wordt in de nummering opengehouden . Naast de serie 7300 voor de huidige 003-en en 7400 voor de 004-en wordt de serie 7800 gereserveerd voor de nieuwe 004-en (motorbak met drie rijtuigen) en de serie 7900 voor eventuele DD5-en (mABk met vier rijtuigen) . Het volgnummer van de treinstam blijft gebonden aan de Bvk, die dan ook vier sets van vier verschillende treinstamnummerborden aan boord krijgen. Nederlandse Spoorwegen

-ns-

- 172 -

DE-locomotieven 6400 Na een aantal verlengingen is de huur van tien 6400-en door de NSB nu toch aan het aflopen en keren de locs geleidelijk terug naar Nederland. Zij zullen in het onderhoudsbedrijf Zwolle worden "genormaliseerd", d.w.z. dat de aanpassingen voor de dienst in Noorwegen ongedaan worden gemaakt. De planning van de terugkeer van de locs is als volgt: 6492 op 14/10, 6451 + 6457 op 28/10, 6439 + 6441 op 11 /11, 6423 + 6434 op 18/11, 6410 op 25/11 en 6409 op 2/12. De data zijn de maandagen waarop de locs in Zwolle verwacht worden; te oordelen naar de aankomst van de 6492 zullen zij in de nacht van vrijdag op zaterdag daarvoor in een goederentrein via Bentheim in Amersfoort arriveren. Om het vervangen van de in Venlo gestationeerde 2200 mogelijk te maken, zijn de locs 6501 - 6504 geschikt gemaakt om als opdrukloc dienst te doen.

DE-locomotieven 2200 Na beëindiging van de dienst voor Lovers Rail werden de 2202 en 2207 op 1/10 in het werkplaatssternet opgezonden naar het revisiebedrijf Tilburg, waar zij terzijde werden gesteld. Wellicht zijn hun ritten naar IJmuiden hun laatste activiteit geweest, al moet gemeld worden dat de 2202 een redelijke kans maakt over te gaan naar het Spoorwegmuseum. Ook op 1/10 kwamen in Tilburg de 2211 en 221 5 binnen, de resterende twee niet-radiografisch bestuurbare locomotieven buiten ZeeuwsVlaanderen. Ondanks hun nog respectabele revisietermijnen (tot juni 1998 en januari 1999 !) worden zij bij gebrek aan werk terzijde gesteld. De 2215 werd bijna meteen weer ingezet voor het rangeerwerk in Den Bosch, ter vervanging van de defecte 673 (4/10 - 11/10). De eventuele gevolgen voor de 2200en bij terugkeer van de tien 6400-en uit Noorwegen zijn nog niet bekend. Op 27 /8 vertrok de 2278, een van de twee opgeknapte en op reserve staande locs, via Venlo naar Duitsland . De loc is verhuurd aan de firma Rheinbraun, de exploitant van onder andere grote bruinkoolgroeven, en wordt ingezet voor rangeerwerk.

DER-locomotieven 600 NS Cargo wil op korte termijn van de rangeerlocomotieven serie 600 af. De diensten van de bakjes voor Cargo worden beëindigd of overgenomen door 6400-en en per zomerdienst 1 997 stoot Cargo de locs af. Van de 33 locjes die thans nog in dienst zijn, zijn er twee eigendom van NS Materieel: de 647 van het rb Hlm en de 662 van het ob Zwolle. Van de 31 overige, die eigendom van Cargo zijn, staan er 10 op technische en exploitatie-reserve. Voor NS Cargo zelf zijn acht diensten nodig: voor radiografisch bestuurbare locs diensten in Amersfoort (2), Hengelo en Roosendaal, voor gewone locs in Crailoo, Haarlem, Utrecht en Zwolle. De overige diensten zijn ten behoeve van NS Reizigers of NS Materieel: radiografisch bestuurbare locs in Eindhoven (2), Heerlen (2), Maastricht (3) en Watergraafsmeer (2), gewone locs in Den Bosch, Den Haag, Leidschendam en Utrecht HTMU. Als Cargo de 600-en afstoot, staan NSR en NSM dus voor de keuze om locs over te nemen of om te zien naar andere rangeerkrachten. Het lijkt daarbij verstandig als men zelf het onderhoud regelt, daar het verplaatsen van de 600-en een groeiend probleem is. Al een jaar mogen de locs niet meer in opzending vervoerd worden en bij het rijden op eigen kracht is altijd de nacht de aangewezen tijd. Door nieuwe verordeningen inzake de verplichte aanwezigheid van Telerail op voertuigen op de vrije baan, dient nu ook een draagbare Telerailset meegenomen te worden. Ter illustratie van de organisatorische moeilijkheden die dat met zich meebrengt, moge dienen dat tussen half september en begin januari een overbrengingsrit van de 650 van Utrecht naar Watergraafsmeer vijf keer was geregeld alvorens het bij de zesde poging werd uitgevoerd. Steeds was de Telerailset onvindbaar en toen deze bij de vijfde poging gevonden was, was de 650 zoek ...

Elektrische locomoti')ven Op 11 /1 O werd de 1144 bij het revisiebedrijf Tilburg terzijde gesteld. De locomotief was op 5/7 nog afgeleverd na een sterbeurt, maar vertoonde dermate ernstige defecten dat herstel niet meer ter hand werd genomen. De loc wordt ook niet vervangen. Slaaprijtuigen

Met ingang van 30/9 zijn ook de slaaprijtuigen 51 84 72-70 614 en 72-71 513 uit het materieelpark van de NS verwijderd. De rijtuigen werden teruggeleverd aan CIWLT.

Sorintertweetjes In het voorjaar is het Lange Termijn Onderhoud (LTO) aan de SGMO-treinstellen 2001-2013 voltooid waarbij deze verbouwd zijn tot Citypendels. De stellen 2014 en 2015 werden niet behandeld in afwachting van een beslissing over hun toekomst. Zoals bekend doet de 2014 uitsluitend dienst als plukstel in Leidschendam en is de 2015 slechts sporadisch in dienst, als gevolg van de buitengewoon slecht functionerende chopper-installaties waarmee deze stellen al bij hun bouw zijn uitgerust. Serieus overwogen is om de stellen nu maar af te voeren, hetgeen in het licht van de te verachten behoefte aan sprintermaterieel in Sternetten en Randstadrail wel erg merkwaardig zou zijn. Zover komt het dan ook niet: de stellen zullen alsnog de LTO-beurt (LT4) ondergaan en verbouwd worden tot Citypendel, waarbij hun chopperinstallaties gewijzigd zullen worden. Een en ander wordt uitgevoerd in 1997, als ook LTO en verbouwing van de stellen 2021-2025 en 2030-2035 (SGM1) zal worden uitgevoerd.

-ns-

- 173 -

Tijdens deze verbouwing worden ook de airconditioningsinstallaties in de cabines ingebouwd. De reeds behandelde tweewagenstellen 2001-2013, de Strandpendelste/len 2026 en 2028 en de Spitspende/s 2027 en 2029 zullen deze airco tijdens een extra bezoek aan Haarlem krijgen . Van de laatste vier is overigens niet duidelijk in hoeverre zij het technische LTO nog moeten ondergaan; destijds is immers alleen het interieur gewijzigd. Sloop materieel Op 24/9 werd de 767 overgebracht van Zwolle Rangeer naar sloperij Hollandia. Het transport ondervond uren vertraging doordat de luchtleiding onderbroken bleek als gevolg van het uitnemen van een aantal kleppen en de ATB-kast. Uit alle nog in Zwolle staande stellen zijn de ATB-kasten eind september verwijderd. Op 4/10 sleepten de trouwe 381 + 765 de 373 + 393 van Zwolle naar de Watergraafsmeer en op 9/10 door naar de Westhaven . De volgende slooptransporten Zwolle Westhaven zijn gepland op 22/10 (372 + 382) en 6/11 . Bij de locomotieven valt te melden dat de locs die op Tilburg GE stonden, alle naar het rb zijn verhuisd, c.q. weer in dienst gesteld. Aan de lijst op blz. 121 kunnen verder de recent terzijde gestelde locs worden toegevoegd, die alle in Tb staan: 2202, 2207, 2211, 2215, 1114, 1144 en 624 . Naar Breda zijn recent verhuisd: 608, 619, 622, 672 en 1138, weer in dienst zijn de 623, 2278 en 2378 en uit Breda is de 321 verkocht aan de VSM. Materieelnieuws revisiebedrijf Haarlem (17/9 - 16/1 Ol Voor revisie o f ~ revisie kwamen in Hlm binnen: i l l (20/9), 437 (25/9), .92..a (7/10). 2863 (LTO, 9/10), 2854 (LTO, 15/10). Voor het alsnog vervangen van het interieur verscheen op 10/10 de 424 in het rb, op 12/1 O de 408 (tevens defect). Afgeleverd werden: i l l (23/9), 427 (27 /9), 2865 (LTO, 27/9), (10/10), 435 (14/10). 2871 (14/10). Met schade of defecten kwamen naar het rb: 408 + 409 (12/10) met elektrische storing, B 20-77 747 (14/10) en 20-70 856 (16/10) met botsschade . De tamelijk beschadigde 530 is inmiddels in herstelling genomen. Na herstel afgeleverd werden: 2849 (17/9), 861 (19/9), B 20-70 856 + 20-77 747 (19/9). BKD 82-70 925 (2/10), B 20-77 753 (3/10). Voor het aanbrengen van cabine-airconditioning kwamen in Haarlem aan 4075 (17 /9), 4073 (23/9). 4067 (24/9), 4060 (30/9), 4088 (1/10), 4079 (8/10), 4064 (14/10) , 4056 (15/10) ; afgeleverd werden 4083 (18/9), 4075 (20/9). 4067 (27/9), 4060 (2/10), 4088 (4/10), 4079 (11/10). 4064 (16/10). Tevens werd de 4074, in herstelling van zware botsschade, begin oktober van airco's voorzien. Na onderhoudsresearch vertrok de 2003 op 24/9. Enkele schadegevallen Op 9/9 kwam trein 1548 bij binnenkomst in Den Haag CS niet op tijd tot stilstand en schoof de 1606 het stootjuk enkele meters op. De loc hoefde echter niet naar het rb. Op 20/9 vielen de batterijen van de .2402 in Arnhem spontaan uit de loc, beschadigden een bovenleidingportaal, kaatsten terug en beschadigden de loc, die op dat moment trein 53250 trok. Ook een bijzonder schadegeval is de .6.filll, die al op 30/9 kans zag op de nieuwe tramkruising in Rotterdam Zuid een tram van lijn 20 zijdelings te rammen. Op 21/9 botste DH2 3227 als trein 8823 tussen Groningen en Sauwerd op een auto. Tijdens rangeren te Amsterdam botste op 24/9 de .11li2 met de 11Th (treinstam 7445) . Materieelnieuws revisiebedrijf Tilburg (15/9 - 11 /1 O) Naar het rb Tb kwamen voor TTA 1603 (18/9), 1636 (24/9). 1629 (25/9), 1619 (30/9). 1658 (2/10), 1614 (4/10), 1617 + 1639 (7/10), 1625 (8/10). 1616 (9/10). 1642 (10/10, tevens botsschade). Afgeleverd werden : na revisie 1225 (18/9). Be 50-90 103 (1/10), 1115 (10/10), na TTA 1611 (24/9), 1603 (1/10), 1619 (3/10). 1629 + 1636 (4/10). 1658 (9/10). 1614 + 1617 + 1639 (11/10) en na een veiligheidsbeurt 2370 (30/9) . Met schade/defecten kwamen naar Tilburg: 674 + 683 (16/9) met defecte lagers, 1108 (16/9) defecte draagveer, 1152 (25/9), 1775 en DH2 3227 ( 1/10) alle met botsschade, 673 ( 1/10) olielekkage, 6406 (2/10) en 6501 (3/10) botsschade, Be 50-90 105 (4/10) defecte toiletvloer, 1642 (10/10) met botsschade, 88-70 020 (10/10) en 021 (11/10) met onbekende defecten . Afgeleverd na herstel: 1701 (4/10) , 673 (8/10) . Bv 26-37 451 was met problemen aan de statische omzetter op 16 en 17 /9 in Tb en keerde op 23/9 weer terug, nu voor langere tijd. Voor het aanbrengen van automatische ritregistratie was de 1605 in Tb 16/9 - 4/10. De 6408 liet zich bestuderen van 25/9 tot 11/10 in het kader van onderhoudsresearch. Voor de constructiewijziging "opdrukloc" brachten de volgende locs een bezoek aan Tb: 6501 + 6502 16-18/9, 6504 23-25/9, 6503 25/9-27/9. Rijtuig 8870 024 kwam op 27/9 binnen voor een aantal wijzigingen . Ten slotte arriveerde DH1 3101 voor het aanbrengen van cabine-airco op 16/9. Eerste Mosi Eind september presenteerde het revisiebedrijf Tilburg het eerste exemplaar van de mogelijke opvolger van de locomotor. In een jaar heeft het revisiebedrijf de Mosi (Moderne Sik) ontwikkeld en gebouwd . De machines zijn voorzien van een grote laadbak en een kraan en kunnen 40 km/h rijden . Hun uiterlijk is al net zo lelijk als de naam Mosi; de erenaam sik komt dan ook alleen de echte locomotoren toe. Er worden drie exemplaren door Tb gebouwd om te laten testen bij NS Intra Services, waar overigens ook machines van twee andere fabrikanten worden beproefd .

m

-ns-

- 174 -

Onrendabele treindiensten In november wordt een standpunt verwacht van de minister van Verkeer en Waterstaat over de nabije toekomst van de treindiensten die de NS in het voorjaar als onrendabel heeft aangemerkt en aangeboden voor de contractsector (zie blz . 103). Midden oktober werd dit standpunt in concept al bekend. Van de dertig treindiensten die de NS heeft aangemeld, zal de dienst Almelo - Mariënberg niet worden aanbesteed en dus (als de NS zich niet bedenkt) worden gestaakt. De Hofpleinlijn zal voor twee jaar gecontracteerd worden met het oog op experimenten met light rail op dit baanvak. De overige diensten worden in drie categorieën verdeeld. In de eerste categorie vallen de relatief minst onrendabele diensten, waarvan veel reizigers gebruik maken. Voor deze diensten kondigt de minister contracten tussen het Rijk en de NS aan met een looptijd van vijf tot tien jaar. Dit zijn : Alkmaar - Den Helder, Alkmaar - Hoorn, Zaandam - Enkhuizen, Haarlem - Uitgeest, Gouda - Alphen a/d Rijn, de Flevolijn, Rotterdam - Hoek van Holland, Zwolle - Kampen, Zwolle - Emmen, Utrecht - Rhenen, Amersfoort - Ede-Wageningen, Dordrecht - Geldermalsen en Nijmegen - Roermond . De tweede categorie wordt gevormd door diensten met een lagere kostendekkingsgraad , waarvan de minister eigenlijk vindt dat zij niet in aanmerking komen voor contractering. Deze diensten krijgen een "laatste kans" in de vorm van kortlopende contracten van twee tot vier jaar. In die tijd zullen zij aanzienlijk minder onrendabel moeten worden, anders zullen zij later gaan vallen onder de derde categorie. Het gaat hier om zeven treindiensten: Zwolle - Almelo, Apeldoorn - Zutphen, Zutphen - Hengelo, Hengelo - Oldenzaal, Utrecht - Baarn en Geldermalsen - Tiel - Arnhem, alsmede de Zoetermeerlijn. De derde categorie bestaat uit negen treindiensten waarvan de aanbesteding na 1998 zal worden overgelaten aan de regionale overheden, te weten: Maastricht - Heerlen - Kerkrade, Arnhem - Winterswijk, Zutphen - Winterswijk, Groningen Nieuweschans, Groningen - Delfzijl, Groningen - Roodeschool, Leeuwarden - Harlingen en Leeuwarden Stavoren. Tegelijk met dit standpunt zal de minister de voorwaarden bekend maken waaraan vervoerders moeten voldoen bij de openbare aanbesteding. Tevens zal dan een beslissing genomen moeten zijn over het al dan niet toelaten van concurrentie op door de NS rendabel geachte delen van het spoorwegnet. Deze beslissing is van cruciaal belang voor het al dan niet verlenen van vergunningen aan Lovers Rail voor de door deze firma gevraagde t reindiensten.

Grote werkzaamheden In het weekeinde van 28 en 29/9 werd het baanvak Boxtel - Eindhoven buiten dienst gesteld om twee nieuwe sporen tussen Boxtel en Liempde in dienst te stellen aan weerszijden van de bestaande twee, die tegelijkertijd buiten dienst werden gesteld . Ten zuiden van Boxtel stuit een van de twee sporen aan op het emplacement met de eerste wisseloverloop in Nederland die geheel op betonnen dwarsliggers is gebouwd. Tussen Boxtel en Liempde zijn hiermee vier aki's en twee ahob's vervallen. Tevens werd de sturing van de beveiliging tussen Eindhoven en Boxtel inclusief het emplacement Boxtel vervangen door EBP (Elektronische Bedien Post). Ten behoeve van de verbouwing van het emplacement te Boxtel werden pal ten noorden van de splitsing in de sporen naar Vught en Oisterwijk twee bruggen over het Smalwater vervangen . Inmiddels is de verbouwing van het emplacement Boxtel begonnen, die circa twee jaar in beslag zat nemen . Pas hierna zullen de viersporigheid Boxtel - Liempde en de vrije kruising ten noorden van Boxtel in dienst komen. In de nacht van 1 2 op 13/1 0 werd het tweede spoor over de nieuwe brug over het AmsterdamRijnkanaal in Weesp in dienst gesteld. Hiermee is de helft van de viersporigheid Weesp Gaasperdammerweg Aansluiting voltooid; het treinverkeer richting Amsterdam en Schiphol kan nu gelijktijdig worden afgewikkeld . Dit scheelt aanzienlijk in de vertragingen in de Knoop Weesp. In Utrecht CS wordt op 26/10 opnieuw een groot deel van het emplacement zuidzijde buiten dienst gesteld, waarbij de treindienst gebruik zal maken van noodperrons en van Utrecht GE . In het weekend van 12 en 13/10 was het baanvak Groningen - Nieuweschans buiten dienst om het conventionele treindetectiesysteem in te bouwen. Zoals bekend werd dit noodzakelijk omdat het zes jaar oude detectiesysteem, dat op het principe van assen tellen met sensoren berustte, niet naar behoren wilde functioneren . Er traden namelijk storingen op zonder aanwijsbare oorzaak. Daardoor bleven overwegen gesloten en kwamen seinen niet uit de stand stop. Om van alle problemen af te zijn, is nu het vertrouwde detectiesysteem geïnstalleerd .

Museummaterieel en aanverwanten Op 29/9 werden stroomlijnpostrijtuig Pee 1 902 en dieselloc 2498 overgebracht van het Spoorwegmuseum naar de Watergraafsmeer. Zij staan daar tijdelijk opgesteld vanwege ruimtegebrek in het museum. Op 10/10 maakte mat '46-treinstel 273 weer eens een ritje op eigen kracht (het eerste sinds Pinksteren), van Amersfoort naar de Watergraafsmeer, omdat het vanwege ruimtegebrek in het wagenbedrijf weg moest. Het doet vreemd aan het museummaterieel allerlei zwerftochten op zoek naar onderdak te zien ondernemen, terwijl locomotieven die at jaren aan de kant staan en nimmer meer in

-ns-

- 175 -

dienst zullen komen, loodsruimte in Blerick en Roosendaal in beslag nemen . De 273, Pee 1902, de 381 en mogelijk de Stibans-252, alsmede het blokkendoosstel zullen op 23/11 op een (overigens besloten, want voor het personeel bedoelde) open dag in Leidschendam aanwezig zijn. Het blokkendoosstel maakt op 26/10 alvast een verkennende slag naar Ldd voor onderhoud . Op 1 oktober maakte de herstelde DE1 41 een proef- en instructierit van de Maliebaan via de Kippenlijn naar Ede en terug. De 766 van de Stichting Mat '54 maakte op 28/9 een rit van Onnen via de Watergraafsmeer naar Den Bosch, terug naar Amersfoort en nam daarna zijn plaats weer in op de Wgm. Heropening Nijmegen - Kleve? Sinds de sluiting in 1991 van het baanvak tussen Nijmegen en Kleve worden initiatieven genomen om het vervoer op die lijn te reactiveren. De vereniging Vrienden van het Spoor Nijmegen - Kleve trekt de aandacht van de politiek en heeft als eerste concrete stap bewerkstelligd dat het Ministerie van Verkeer en Waterstaat een haalbaarheidsstudie voor de spoorverbinding gaat starten. Vooralsnog verzet de gemeente Groesbeek zich tegen de plannen voor heropening van deze grensverbinding, omdat men meer belangstelling heeft voor de grond waarop de lijn ligt. Onlangs hebben de samenwerkende vervoerbedrijven in de Duitse deelstaat Nordrhein-Westfalen, verenigd in het Verkehrsverbund Rhein/ Ruhr, aangegeven dat zij willen rijden tussen Nijmegen en Duisburg via (het eeuwige) Kranenburg, Kleve en Xanten. In het kader van de regionalisering van het openbaar vervoer in beide landen zou vervoer met kleine treinstellen (lihgt rail?) mogelijk zijn. Venlo - Kaldenkirchen: ins Revier hinein Door het doortrekken van de treinserie 81 00 Keulen - Kaldenkirchen tijdens de uren dat de serie 1800 Eindhoven - Keulen niet rijdt, is per 29/9 een uurdienst over de grensovergang ontstaan . Tevens is nu het VRR Tarifverbund van toepassing geworden tot Venlo. De dagkaart van de Verkehrsverbund Rhein/ Ruhr is zeer voordelig, geldig gedurende 24 uur in het grote VAR-gebied voor 1 tot 5 personen. Voor het traject Venlo - Kaldenkirchen wordt wel een toeslag van DM 2,40 p.p. geheven. Driemaal Amsterdam Arena (zie ook het busnieuws) Mensen die per openbaar vervoer naar het stadion Amsterdam ArenA willen reizen, kunnen sinds kort kiezen uit drie stations. De metrohalte Strandvliet is recent in Strandvliet ArenA omgedoopt, terwijl treinreizigers voor de ArenA moeten uitstappen in Duivendrecht. Voor voetbalwedstrijden gebruikt NS de (vandaalbestendige) halte ArenA aan de verbindingsboog Diemen Zuid - Bijlmer. De duidelijkheid stijgt ten top als men weet dat reizigers die op het Transferium van Arena hun auto parkeren, per pendelbus van en naar het station (metro en trein) Amsterdam Bijlmer worden vervoerd ... Korte berichten - Midden december wordt de eerste stam nachttreinmaterieel voor de Kanaaltunnel in Nederland verwacht voor proefritten op de Flevolijn. - Op 28/9 werd het casco van het nieuwe Ultrasoonmeetrijtuig van het rb Haarlem naar het rb Tilburg overgebracht door de 6445. In Tb wordt de dieselmotor en tractie-apparatuur ingebouwd. - De speciaal uitgedoste Df in de nachtnetfeesttrejn was de 92-37 003 . In de nacht van 21 op 22/9 reed de trein niet door een defect aan de dieselaggregaat van het barrijtuig . Op 4/10 reden de rijtuigen overdag in een gezelschapstrein Utrecht - Maastricht v .v . - Op 23/9 werd Zuidbroek onverwacht bediend met enkele treinen kunstmest. - Der Tollen Müller en zijn Tanzzug blijven ook in oktober Leiden en de Wgm in het weekend teisteren. - Het Koninklijk Rijtuig bracht van 8 tot 11/10 weer een bezoek aan het ob Zwolle. - Het explosief stijgende kolenvervoer naar Duitsland heeft niet alleen in Rotterdam, maar ook in Amsterdam gevolgen. Vanaf het havenbedrijf Rietlanden rijdt bijna dagelijks een set van 22 Fats type 183, Weisspunkt-Fals die geen RIV-teken hebben. - Het eerste PBKA-treinstel 4341 (de vierspannings-TGV, oftewel de echte Thalys) kwam op 7/10 via Roosendaal naar de Watergraafsmeer en werkte in 1 % week het programma af dat de Réseau-stellen vorig jaar doorliepen, met rondritten door het hele midden van het land. Op 15/10 vertrok hij weer. - Begin november worden de vijf bij Hilversum Sportpark geplaatste noodportalen vervangen door nieuw gegoten (!) gebogen betonnen portalen. De treindienst van de Kennemerstrand Expres voor dit jaar liep rustig af. De treinen waren voor circa 98 % gevuld met voornamelijk Rai I bejaarde reizigers op een dagtocht en daarmee moge bewezen zijn dat de dienst hooguit toeristische waarde heeft. Op 20/9 ontstond vertraging door een defecte brandstofslang van de 2207. De geplaatste vervangende tuinslang zorgde op 24/9 door verstopping ook voor enige vertraging. Op 30/9 reed de trein voor het laatst en op 1/10 werden de 2202 en 2207 (zonder NS-logo's) teruggezonden naar hun eigenaar, i.c. Tilburg. De vier rijtuigen zijn opgesteld op de Watergraafsmeer. Zoals voorspeld is het inmiddels weer tot een eenmansbedrijf gereduceerde Lovers Rail via zijn directeur begonnen te vertellen dat het ook onrendabele diensten wil verrichten en is begonnen dat van toepassing te verklaren op IJmuiden en Lisse. Lovers

- 176 BERICHTEN UIT BELGIE DE LIJN VLAAM SE VE RVOERMA ATSCHA PPIJ Nieuwe trams Uit de Europese aanbesteding is de tram van Siemens als beste verkozen. De raad van bestuur moest op 16 oktober instemmen met deze directiebeslissing. De trams kosten 65 miljoen frank per stuk. De prijs van de BN tram was 74 miljoen; deze zou bovendien niet voldoen aan het lastenboek. De tram van de derde aanbieder, Urbos kwam niet in aanmerking omdat de technologie ervan nog niet beproefd is. Eind 1996 worden de eers~9 trams besteld, aflevering vindt plaat s vanaf midden 1998. De lengte van de wagen is 30 meter, het lagevloer ge deelte is 65%. Door de fabriek wordt het model van Dresden aangeboden, met onderstellen als de trams voor Mannheim. De raad van bestuur wilde zich echter nog nader beraden. Terwijl de BN tram voor De Lij n 74 miljoen zou kosten, i s de prijs van die voor Keulen slechts 62 miljoen, een metrostel voor Rotterdam kost 52 miljoen. Nieuwe bussen De raad van bestuur gaf toe s temming voor de bestelling van 40 midibussen, o .a. zijn er 10 hiervan be stemd voor Leuven, waar ze vol ge nd jaar op lijn 2 zullen worden ing e zet. De ov e rige gaan naar Hasselt en Mechelen. Honden Na veel klachten van honden en hun bazen/-innen mogen eerstgenoemden toch gratis met tram en bus reizen: alle rassen in alle kleuren en formaten. Woef ! Vlaams-Brabant Volgend jaar wordt in Leuven begonnen met een verkeer sb eïnvloedingss ysteem door de autobussen. SDCIETE REGIONALE WALLONNE DU TRANSPORT fil De raad van bestuur van de SRWT heeft op 26 september toestemming gege ven voor de a anbesteding voor de koop van circa 300 autobussen, voor ongeveer 2 miljard frank. De klacht van Van Hool over een vroegere toewijzing voor de bouw van bus s en aan EMI is door het hof van beroep van Luik onontvankelijk verklaard. N.~1.B. s .

Uit het jaarverslag over 1995 Len gte van het net: 3.368 km, waarvan 597 km alleen voor de goederendien s t. 2.362 km zijn geêlectrificeerd. 2.328 km zijn met het automatisch blokstelsel uitgeru s t en 2,042 km kunnen gereden worden tegen 120 km/u oF meer. Persone el seffectief: 41.730. 144,01 miljoen reizig e rs. Aantal elec tr.loc'n 376 Aantal electr.motorstellen 577 II 11 diesel loc' n 601 r ijtuigen 1. 741 II 11 dieselmotorwagens 20 wagons 15.171 Onbewaakte overwegen zonder automatische seininrichtingen 563 11 11 met " " 1.620 Bewaak te overwegen 35; private overwegen : 386 . .§.ein..12.osten en seinhuizen_ met mechanische ove r brenging 1 20 " electri sc he " 25 "al relais" 188 statomagnetische 4 computerbediende ll. TTB- DAG De ze werd dit jaar gehouden op een zaterdag: 5 oktober, in pla ats van op zondag. He t bleek geen s ucce s want slechts 55.000 mensen namen eraan deel, 30% minder dan vori g jaar. In tegenstelling tot 1995 was het weer echter vrij s l e cht , wat vooral aan de Kust t e bemerken was op het ge bied van deelnemers. 208 bijkomende treinen werden ingelegd; de trein naar Ne e rpelt reed weer door naar Weert. M.I.V. B. - BRUSS EL In de beg rotin g voor komend jaa r is ook opgenomen de verlenging van de metro naar Erasme, een nog stee ds omstreden verlenging die ten koste gaat van de huidige verbinding met tramlijn 56. De voor zitter van de r aad van bestuur is ook thans nog van menin g dat kansarmen gratis vervoerd moeten worden, op kosten van de MI VB, het Ge west en de stad. Dit zijn name lijk jui s t de mensen, die vaak zwa r t r ijden; vervolging heeft weinig zin omdat er bij hen toch weinig te halen valt. Boven dien geraken die mensen, wanneer zij niet met het open baar vervo e r kunnen reizen, steeds ve r der in een isol ement. ADVE RTEN TIE Een VIDEO van 50 minuten is ve rschenen over tramlijn 3 van Antwerpen vroeg er ( bovengronds) en nu (prem et ro). Deze f il m i s te koop tegen f 42,- of 750 BF en kan bekomen worden door storting op rekening BAC09 BELGIE 789 - 5666076 - 33 op naam van Heirman Ma rc, Velodroomstraat 15, bus 14 te 2600 Be rc hem Antwerpen me t meldin g "VI DEDFI U'l TRAl"ILIJN 3 ANTluERPrn 11 •

- 177 BERICHTEN UIT ANDERE LANDEN

DUITSLAND Berlijn Zoals geschreven op blz. 160 is het plan voor een trambaan via de Alexanderplatz bekendgemaakt. De baan wordt in gras gelegd in de Karl-Liebknegt-Strasse en in de Spandauer Strass e. Vanaf de hoek Burgstrasse-An der Spandauer Brücke zal de tram rechtdoor rijden naar het S- Bahnhof Hackescher Markt; het huidige tracé in de Neue Promenade wordt verplaatst tot juist zuidelijk van de Stadtbahn , zodat een grotere lus ontstaat. Over het nieuwe traject zullen de lijnen 2, 4, 5 en 8 gaan rijden. De Berlijnse Se naat heeft destijds ook een plan gemaakt voor een tramverbinding met o.a. Potsdamer Platz; het trambedr ij f heeft nu aangedrongen op snelle realisatie, waarbij een l! km lang ondergronds tracé zou moeten worden aangelegd in de Leipziger Strasse; de Senaat wil dit echter niet en houdt vast aan de Zimmerstrasse (destijds de laatste straat in Dost-Berlijn), ten zuiden van en evenwijdig aan Leipziger St r. Vanaf de Spandauer Strasse moet de lijn worden aangelegd via Gertraudenstrasse, langs de Potsdamer Platz (waar zeer veel vervoer wordt verwacht wegens de in aanbouw zijnde vestigingen van o .a. Daimler Benz met dagelijks 10 0. 000 bezoekers) en Potsdamer Strasse naar de Magdeburger Platz. De U-Bahnwagens 370-425 en 428-491, waarover onderhandelingen plaats hebben gevonden voor verkoop naar Buenos Aires, zijn nu verkocht aan Pjungjang, Noo rd-Korea . Dit vond plaats via de Schienenfahrzeuge Export-Import Handelsgesellschaft (SFH) in Pankow; in augustus werd de overeenkomst van 2 ,4 miljoen DM ondertekend. Het materieel wordt over rails gev oerd naar Wismar, van waaruit het verscheept wordt.(BVBlO) Bielefeld Lijn 3 is op 28 september verlengd van Elpke naar Stieghorst . Het bed rijf wil nog 14 motorwagens MBD bestellen en ook 5 vierassige bijwagens om tussen twee motorwagens serie 560 dienst te doen, alle voor lijn 4 die in 1999 wordt ingesteld, naar de universiteit. Aan een optie voor no g 6 mws en 3 bws wordt gedacht .( BS 5/96) Braun schweig Toestemming is gegeven voor aanleg van het tramtraject naar Wende n (ruim 2 km; begin bouw 1997, gereed 1999) . (BS 5/96) Bremen In september is begonnen met de aanleg van het eerste deel van l ij n 4 en tevens met de verlenging van lijn 6 naar universiteit en technologiepark. In juli/augustus gingen naar Timisoara mws 3448,3450,3454,3458,3459,3461,3465,3471 en bws 3627,3629,3635,3636,3640,3641,3644. In totaal zijn daar nu 50 Hansa gelede trams.(B~ Düsseldorf (corr./aanv. blz.125;7/96) In juli gingen naar Szczecin mws 2303,2308, 2310 ,2311,2316,2319,2505,25 06,2508,2416; andere trams zijn al in 1994/5 daarhee n overgebracht. Naar het nieuwe trambedrijf in Mashad (Iran) gingen voor het omvangr ijke vervoer van pelgrims aldaar, via Rhein-Consult als earste van 33 trams in juli de mws 2351 -23 53,2452,2453 ,2458 en bijwagen 1646, De gemeenteraad van Neuss heeft besloten dat per 1-1-2000 de tram uit de voetgangerszone moet verdwijnen. ( BS 5/96) Erfurt Op 4 juli werd mw 605 als eerste lagevloertram feestelijk aan het bedrijf over -gedragen. De 605-609 z ijn geleverd door Duewag/Siemens/ABB Henschel/Deutsche Waggonbau Bautzen en vanaf 8 augustus in dienst op lijn 6. (BS 5/96) Kassel Mw 353 werd in augustus overgebracht naar Gorz6w (Polen). (BS 5/96) Keulen Naar Konya ging niet 3718 (blz.142;8/96) maar 3716, In september volgden de 3714,3717,3718,3725-3728. De 3810 en 3220 worden omgebouwd tot Partywagen, ter vervanging van de 1019. ( as 5/96) Mannheim Aan Zagreb werden in juli geschonken 6-assige mws 411,44l,444,448.(BS5/96) MCTlheim Bij MGB is een middendeel besteld voor mw 282, analoog aan Cottbus; levering zal waarsch ij nlijk in december pla a tsvinden. (B S 5/96) NCTrnberg De eerste serie lagevloertrams 1001-1014 was eind juli afgeleverd. In juli zijn naar Krakau getransport eerd mws 304,345,355 en bws 1584,1599,1603. (BS 5/96) Woltersdorf De van de BUG teruggekeerde mw 11 werd "Hilfsgerätewagen" All.(BVBlD/96) Würzburg De nieuwe GT-N trams kwamen 16/9 in dienst op lijn 2. Binnenkort gaan 10 mws ex Hagen naar Arad. Begonnen is met werkzaamheden voor de verl eng ing van lijn 5 (BS 5/96) van Heuchelhof naar Rottenbauer. GROOT-BRITTANNIE Blackpool De stad zoekt in de privé sector een consortium om een smalspoortramlijn te ontwerpen, aan te leggen, te financieren en exploiteren tussen de parkeerplaatsen bij Sou th Share, het stadscentrum en belangrijke attractieplaatsen,!8 km.(LR&MT) HONGARIJE Miskolc Ex-Most KT8 trams 315,320 kregen de nummers 210,211. (LR&MT 10/96) NOORWEGEN ITALIE: Rome: onderaan op blz. 179 Oslo Het vernieuwde en thans weer op het net aangesloten trammuseurn, voorheen remise in Majorst uen, is 6/10 officieel heropend. Het museum voert, samen met het trambedrijf ritten uit met historisch materieel, in de zomer ieder weekeinde.(LR&MTl0/96)

- buitenland

178

OOSTENRIJK Graz Op 7 en B september werd feestelijk het gere s dkomen van de nieuw ingerichte ~miniplatz gevierd, waarbij de trams meer terugkeer/afbuigingsmogelijkheden kregen. Innsbruck Er blijken toch mogelijkheden te zijn om lijn 6 te behouden. Hiervoor is jaarlijks 3} miljoen OSchilling nodig; begin september was al 2i miljoen toegezegd.(Sv.a.) Wenen Vanaf 31 augustus is er weer een lijn 29 voor afloop stadionvervoer naar Floridsdorf. In augustus werden door SGP geleverd U1 2304+3304. (Sch.v.akt.10/96) Wiener Lokalbahnen De inzet van de "Combine" gaat niet door wegens het niet verdragen van de rij-eigenschappen op de sporen. (BS 5/96) POLEN Poznan De prototype lagevloer motorwagen 0028 van Tatra werd in juni getest en in september gekocht. Met een licensie van Tatra zijn bij Cegiebski in Poznan in september 10 van deze trams besteld. (BS 5/96) Warschau Konstal heeft 105N trams geleverd t/m 1454. In het weekeinde rijdt een toeri s tische tramlijn T vanaf Pl.Narutowicza, iedere 40 minuten. Hiervoor zijn beschikbaar de gerestaure e rde trams A43 (Falkenried, 1907), C257 (Warschau, 1925) en K403 (Chorzow, 1939). (LR&MT 10/96) PORTUGAL Sintra Door vertraging in vernieuwingswerkzaamheden bleek het deze zomer niet mogelijk de tram te laten rijden. Doch nu zijn tramlijn en materieel nationaal monument geworden. Gehoopt wordt komend jaar in de drukste tijd zelfs 5 trams in te kunnen zet ten tussen remise Ribeira en Praia das Mac;:as. ( LR&MT 10/96) ROEMENIE (zie blz.144; 8/96) &ê..9, Er is geen sprake van weer in dienst stellen van buitenlijn Radna- Pinkota. SPA NJE Barcelona Op Diagonal wordt een proeftraject van 740 meter aangelegd om eventueel te bestellen materieel voor de nieuwe tramlijn te testen: in november een tram type Grenoble en in februari een van Siemens. Bij CAF/GEC Alsthom zijn 12 metrowagens besteld. Door FGC, het tweede metrobedrijf, zijn bij dezelfde fabriek 20 driewagen smalspoor (1000 mm) treinen besteld, te leveren vanaf 1998. Wellicht worden 8 oude treinen verkocht aan Cuba voor de Hershey lijn. (LR&MT 10/96) TSJECH IE Bij Tatra zijn 4 lagevloertrams besteld. Nieuw zijn Tatra T6 1201-1220.(LR&MTlD) Praag Begonnen is met de levering van de T6 trams 8681-8730 . Door Tatra zijn tevens geleverd 18 nieuwe wagenbakken T3, die met oude technische installaties door het trambedrijf zullen worden samengevoegd tot vernieuwde trams. (LR&MT 10/96) U.S.A. Jersey City and Newark Contracten zijn getekend voor een sneltramlijn Hudson-Bergen (eerste deel, 16 km, van Bayonne naar Hoboken Termi nal) en voor een verlenging met 1,6 km van de Newark City Subway tram naar een nieuwe remise; tevens voor 45 lagevloertrams van Kinki Sharyo, hiervan 29 voor de nieuwe lijn en 16 ter vervanging van de PCC's van de Newark lijn. (LR&MT 10/96) Portland De eerste van de bestelde 46 lagevloertrams van Siemens, de 201, werd geleverd op 31 juli. (LR&MT 10/96) Salt Laks City Op 31 juli werd het besluit genomen om een 24 km lange sneltramlijn aan te leggen naar Sandy en bij Siemens 23 wagens te bestellen. In 1999/2000 moet de lijn in dienst komen. (LR&MT 10/96) San Francisco Peter Witt mw 3876 van Detro it zal toegevoegd worden aan het historische trammaterieel. (LR&MT 10/96) ZWITSERLAND AB Appenzeller Bahnen De eind 1994 aan FGC Barcelona verkochte ABe4/4 44-45, B 8-9, BDZt 60 en DZt 65 rijden bij hun nieuwe eigenaar als driewagenstellen 8001-8101-8201 en 8002-8102-8202. BLT Baselland Transport Sp oorverdubbeling vindt plaats tussen Binningen Schloss en Oberdorf en Münchenstein BBC en Arlesheim. Ter plaatse van het gesloopte depot Arlesheim komen een groot bouwproject en een kee rlus. DFB Dampfbahn Furka Be rgstrecke In 1 99 7 komt in Re alp een nieuw stationsgebouw in gebruik. Na de sanering van de Furkatunnel is nu het traject Furka- Gletsch in behandeling. De draaischijf uit Preda (RhB) is gebracht naar Gletsch en komt in Oberwald. DVZO Dampfverein Zürcher Oberland Het Weissenbachviaduct moet worden gesaneerd om de voortgang van de exploitatie te verzekeren. FO Furka-Dberalp Gbv 4435 i s fietstransportwagen geworden

zwitserland -

- 179

FW Frauenfeld-Wil Frauenfeld Stadt heeft na voltooiing van de nieuwbouw ter plaatse de naam "frauenfeld Marktplatz" gekregen. MThB Mittel Thurgau Bahn Drie DB locs serie 150 hebben het MThB beveiligingssysteem gekregen voor de doorvoer van goederentreinen. PBr Le Pont-Le Brassus Vallorbe-Le Bras sus krijgt IL TIS beveiliging \S1 Siemens Integra. RBS Regionalverkehr Bern-Solothurn De halfuurdien s t op lijn SE wordt volledig kostendekkend uitgevoerd. Tussen Solothurn en Biberist is het spoor provisorisch verlegd voor de bouw van een Autobahntunnel. SNB Solothurn-Niederbipp Bahn Van rolschemels wordt overgegaan op rolbokken, SZU Zürich-Sihltal-Uetliberg D 311 (ex BZUe Fa 451 uit 1933) is afgevoerd. Zürich TMZ 1530 en 626 kunnen weer als stel rijden doordat de bediening van het afrijd s ignaal vanuit de a anhange~ !s_h!r!t!l~-- __ ROEMENIE vervolg van blz. 162 - huidige situatie trambedrit!_en Dradea Hierheen vertro kken uit Magdeburg 43 motor- en 17 bijwagens type Tatra T4. In janu a ri werden 7 motorwagens direct naar Galati doorgezond en. Met B motor- en 5 bijwagens als re s erve/onderdelenleverancier zijn zo'n 18 stellen besta ande uit mw+mw of mw+bw samengesteld, bijna alle in popkleuren geschilderd. Ook met eigen, vaste bestuurder zodat er weini g tegelijk op s traat zijn. Zij vervangen enige Timis-stellen, waarvan de rijdende een goede indruk maken. Helaas is het oostelijk deel van lijn 2 dat volgens Hon gaars gebruik nog aan de zijkant van de weg lag (m e t goederenvervoe r) opgeheven wegens wegreconstructie, zonder plaats voor de tram (die t.z.t. wellicht een nieuwe route krijgt). Volgend jaar verwacht men weer 15 Tatra-s tell en uit Magde burg. Het bedrijf is daarmee zeer tevreden, dit in tegenstellin g tot Arad, waa r men de Tatra' s graa g kwijt wil, De 6- en 8-assige geledes van type Boekarest zouden verkocht worden aan Constanta; hi e r waren ze no g niet aanwezig. Resita Sinds 1992 is eni ge vooruitgang geboekt. Van de oorspronkelijk 22 stuks zijn nu al 6 Timis s tellen dienstvaardig; zij zijn voorzien van een conducteurszetel tegenover de mid dendeuren die als ingang dienstdoen, De stellen z ijn genummerd 1+2 t/m 11+12; de ov e rig e , onbruikbare wag ens s taan keurig in gelid naast de sporen in de remise opgeslagen. Het trambedrijf is ond e rdeel van "gemeente werken 11 • De 5 in de spitsuren ingezett e stellen kunnen bij lange na niet alle passagier s vervoeren, De me e sten moeten nog steeds reizen met de veel frequenter parallel lopende buslijn 2. Gelukkig bemoeit de burgemeester zich nu met he t trambedrijf. Uit Fran kf urt komen 5 vierassige Grossrau mstellen en uit Dortmund 7 achtassige geledes, zodat het mogelijk zou kunnen worden tramlijn op een normalere wijze te exploiteren. Timisoara Bedroevend is de in druk in beide remises, met grote aantallen buiten dienst staande Timis stellen. Na sluiting in 19 89 va n de tramfabriek hier is het bedrijf sterk achteruitgegaan. Slechts de komst van grote aantall en Duitse trams uit Bremen en Karlsruhe zorgt ervoor dat samen met de nog circa 70 rijvaardige Timis stellen de dienst uitgevoerd kan word~n op de 9 tramlijn en. Hiervan rijden lijnen 4 en 9 met Duitse trams; een deel daarvan staat met schade buiten di e nst of is onderdelenleverancier. De vele Bremense tram s houden het bedrijf nog op de been. Slotwoord Door bemiddeling van Duitse trambelangstellenden (die in 1992 tijdens een tramexcursie alle trambedrijven bezochten) werden grote aantallen trams aan Roemeniä geschonken; deze komen in ver s chillen de s teden slechts to t matige prestaties. Slechte sporen, onvoldoende werkplaatsfaciliteiten voor deze 11 fijngevoelige 11 trams en niet aanwezige reserve-onderdelen hebben tot gevolg dat de trambedrijven tot nog toe s lechts gedurende een korte periode hiermee geholpen zijn. Doordat meestal kleine aantallen van een bepaald type ge s chonken worden, zonder reserve-onderdelen, gaan er dan vrijwel meteen een of enkele buiten dienst voor reparatie van de overige. Zo z ij n de 20 Grossraumstellen van Fran kfurt over drie bedrijven verdeeld. Hoop zullen de Roeme ense trambedrijven vooral moeten putten uit de prestaties van de fabrieken in Craiova van Electroputere, die dit najaar een achtassige gelede tram zal presenteren, met elec t rische installatie van Halse. J an J aap Care 1 s; 9; 96 ITALIE Rome Tussen ATAC en FIAT werd op 2 augustus een overeenkomst getek e nd voor de bouw -;:;;=;-28 achtassige tweerichtingtrams met 70% lage vloer. De eerste wagen moet eind 1997 geleverd worden. Zij zijn bestemd voor de nieuwe lijn Casaletto - Pza.Venezia. Voorlopig zal di e lijn eindigen bij Torre Argentina, waar ge en eindpuntlus wordt a 3ngele gd, zodat tweerichtingtrams nodig zijn. (SV 10/96)

TE BESTELLEN FOTO' S - 180 Zwart/wit; 9xl3 cm; f 1,10 per stuk. Bedrag per bestelling te verhogen met f 1,60 (bij 9 tot 20 foto's met f 2,40; bij 21 of meer met f 3,20) voor verzendkosten. Bestellingen via postrekening 791154 van Railfoto, Jan van Scorelstraat 8,Heemskerk. 1053.070 A Amsterdam his torie rem.Tollensstr. buitenterrein,o.a.7:142;13:4; 6-1907 1053. 07 3 A lijn 4:24+694(links achter);l0;6;25.Nw.Vijzelstr./Weteringschans, 1936 1053.077 A lijn 23:315+742 (rechts achter), Marnixplein , 7-8-1929 1053.079 A lijnen 20,25,25,12, luchtfoto Amstellaan/Amsteldijk, ! 1931 1053.081 A lijn 20:56?, lijn 25 nieuwe standplaats, Amstellaan/Amsteldijk, begin 1932 1053.088 A lijn Dam-Prins Hendri kkade: rijtuig 204. Prins Hendrikkade, ! 1895 1053.095 A lijn Dam-Haarlemmerplein: voorzijde rijtuig. Haarlemmerstraat,! 1898 1053.097 A lijn 2: 32 (zijkant), Willemsparkweg,: 1904 1053.098 A lijn 23: 435+701/880, Marnixstraat bij Marnixplein, 1942 1053.085 B Amsterdam actueel ringlijntram 74, Buitenv.ln/A.J.Ernststr., 19-4-1996 1053.093 8 mw 784 bij onthulling als "fish-air'' tram, Frederiksplein, 27-6-1996 9253.895 B ex-GVB-trams in Poznan lijn 8:879 (links), nabij station, 27-8-1996 9253.897 B lijn 11:880 (links voor), Piatkowska, 27-8-1996 9253.898 B lijn 11:861 (rechts voor), Dworzec Zachotni , 27-8-1996 9253.899 B lijn 9: 859 (rechts voor), Dibiec, 27-8-1996 9253.900 8 lijn 10:871 (voor), Wiersbiecice, 27-8-1996 2253.884 B Bfl lijn 17:849, Huygensstraat, 3-6-1996 2253.885 B lijn 17:831, Oostplein, 3-6-1996 2253.886 B lijn 9: 802 , Kruisplein, 3-6-1996 2253.887 8 lijn 13:740, Provenierssingel, 3-6-1 99 6 2253.888 B lijn 10:192, Goudsesingel, 27-6-1996 2253.889 B lijn 1 7:71 9 ("vrij veilig"tram), Oostplein, 27-6-1996 2253.891 B lijn 20:701, Kreekhuizenplein, standplaats, 9-9-1996 2253.893 B lijn 20:705, Putselaan, 9-9-1996 2253.894 B lijn 20:701 (en 713), Wilhelminaplein, 9-9-1996 2253.895 B lijn 20:705 (voor), Erasmusbrug (nog afgesloten), 9-9-1996 2253.896 8 lijn 5:1633 (nieuwe kleuren), Hofplein/Weena, 9-9-1996 2253.897 B lijn 17:817, nieuw tracé Van Dldenbarneveltplaats, 9-9-1996 1253.416 B Tram Openl uchtmuseu m Arnhem GVB emr.336 (en 308),remiseterrein,27-7-1996 1253.417 8 RET mr.536, remiseterrein, 27-7-1996 1253.418 8 GVB emr .l (en deel GTW-tramstel), remise, 27-7-1996 1253.419 B RET 535+1050, Freia, 27-7-1996 1253.420 8 Kassel 218+511, Hoeve St.Jacques, 27-7-1996 1253.423 8 RET 535+1050 bij De Viersprong, 27-7-1996 1253.439 A NTM pa ardentram! ijn Dokkum-Veenwouden met 2 rtgn. Murmerwoude? 453.058 B NMVB f'1 ons e.o. lijn 7:S 41006, Quiévrain, nab ij eindpunt, 28-7-1962 453.059 B lijn 6: S 10076 (en l ijnen 2 en B), Dour, eindpunt, 28-7-1962 453.061 B lijn 2:10288,r·1ons,29-7-1962 (de op blz.46 vermelde foto 061 moet zijn 064) 453.063 B lijn 9:S 9788, Mons, Place L~opold, 29-7-1962 3253.006 B lijn 7: S 10493+bijwagen. Hornu, 18-4-1964 3253.013 B lijn i:S 10493 tussen St.Chi s lain en Hornu, 3-7-1964 3253.014 B lijn 8: S 10495, Hornu, 4 pavé' s , 3-7-1964 3253.046 B lijn 7: S 10496, Dour, Rue Grande, 18-5-1967 3253.047 B lijn B: S 10150 (film lijn 6), Erquennes, eindpunt, 18-5-1967 3253.053 B lijn i:S 9766+19409, Mons, Avenue de la Reine Astrid, 18-5-1967 453.651 B Transpole, Lille lijn R: 24. Roubaix, Alfred Mongy, 8-7-1996 453.653 B lijn T: Tourcoing, Rue Chanzy, 8-7-1996 6253.733 B Duitsland STOAG lijn 116:208. Dbe rhausen, Hbf, 19-6-1996 6253.735 B lijn 112:203 (van Mülheim), Oberhausen-Sterkrade, eindpunt, 19-6-1996 6253.739 8 Frankfurt/Oder lijn 1:307 (lagevloer), Zentrum, 26-8-1996 6253.746 B Berlijn lijn 53:5123+5523 (gerenoveerd), Rosenthal, 28-8-1996 6253.747 B Berlijn lijn 24:1038(lagevloer,Westberlijn),Louise-Schroeder-Pl.,28-8-1996 6253.501 B Engeland Manchester 1001 na ar Bury, Market St rest, 21-5-1996 6253.504 8 1007 naa r Pi ccadilly, Victoria Station, 21-5-1996 6253. 519 B 1010 nae r Piccadilly, l~osley Street, 21-5-1996 6253.507 B Sheffield 13 na ar Halfway, Cathedral, 22-5-1996 6253.510 B 21, Middlewood, eindpunt, 22-5-1996 6253.513 B. 11 naar Malin Bridge, 23 na ar Meadowhall , Cathedra!, 22-5-1996. Aflevering kan enige tijd duren i.v.m. wegbrengen naar /halen van fotograaf.