Boekman_61_binnenwerk_wt
08-11-2004
09:38
Pagina 174
Boer, M. (2000)
Omdat de samenleving evolueert, ontstaat er
Nederlandse musea en intercultureel verzamelen.
behoefte aan nieuwe middelen om publiek te
Doctoraalscriptie Universiteit van Utrecht, 135 p. Signatuur: 01-066
bereiken en de collectie te presenteren. Deze
Dossier
174
kend, maar niet meer toereikend in deze tijd.
bundel bevat beschrijvingen van twintig
Boer probeert inzicht te krijgen in de manier
museumprojecten in België waarbij het gaat om
waarop de museumwereld in Nederland in beleid
eigentijdse, vernieuwende presentaties. De
en praktijk omgaat met verzamelen in een multi-
Samen met de bibliotheekmedewerkers van de Boekmanstichting maakte de
projecten geven een aanzet tot intensievere
culturele context. Hiervoor is onder meer het
redactie van Boekman een selectie uit de in de bibliotheek aanwezige titels over
en/of grensverleggende ‘werking’ en dienen als
cultuurbeleid van de overheid ten aanzien van de
de toekomst van het museum. Het betreft uitsluitend publicaties die de afge-
inspiratiebron. Zo hield een van de beschreven
multiculturele samenleving onder de loep
lopen vijf jaar zijn verschenen. Jack van der Leden verzamelde de titels en
projecten in het Museum van Hedendaagse
genomen. Daarnaast komen het beleid van de
voorzag ze van een annotatie. Publicaties die extra aandacht verdienen, zijn door
Kunst Antwerpen (MUHKA) verband met de
Nederlandse Museumvereniging en de mening
bibliotheekmedewerkers Saskia Leefsma en Jack van der Leden van een uitgebrei-
wijze van rondleiden in musea. Meestal treden
van een aantal Nederlandse musea aan de orde.
dere beschrijving voorzien.
gidsen op als alwetende vertellers die in een
Hierbij maakt de auteur gebruik van bestaande
Mieke Nooijen zocht het internet af naar relevante sites op het onderwerp en
monoloog het publiek onderrichten. Dit project
gegevens, interviews met experts op dit terrein
maakte een selectie. De gevonden homepages zijn als eerste opgenomen,
beoogde daarentegen de vorming van gidsen die
en participerende observatie bij Museum
gevolgd door de titels binnen de afzonderlijke onderdelen nieuwe museumtaken
‘interactieve’ rondleidingen kunnen geven. Een
Boijmans Van Beuningen in Rotterdam.
en -publiek; museummanagement en museumarchitectuur. Op de internetversie
ander project, van het Museum voor Schone
van het dossier (www.boekman.nl) zijn deze sites doorklikbaar.
Kunsten van Gent, concentreerde zich op
Voor diegenen die zich verder in het onderwerp willen verdiepen, is er vanzelf-
kinderen. Het museum ontwikkelde een speciale
Eekelen, Y. van (2001)
sprekend meer literatuur in de bibliotheek van de Boekmanstichting te vinden.
kindercatalogus met een toelichting op het
Outreachproject tienermoeders uit de Bijlmer:
museum en een deel van de kunstvoorwerpen.
tienermoeders, vissersliefde en Rembrandt.
Na hun bezoek mochten de kinderen de cata-
Utrecht: VSB Fonds, 36 p.
logus meenemen naar huis. Een kijk- of
Signatuur: 01-151
(voor)leesboek waarmee kinderen zelf creatief
Internet
aan de slag konden gaan. (JvdL)
Beschrijving van een project waarbij eind 2001
Discussie Regelmatig worden er debatten
gewijd aan webmusea
Surinaamse tienermoeders uit de Bijlmer het
gehouden en publicaties uitgegeven over
(http://forum.volkskrant.nl/weblog/stories.php?
Zuiderzeemuseum in Enkhuizen en het
onderwerpen die verband houden met de
story=03/05/09/8411067), zoals het webmuseum
Schneede, U.M. (2000)
Rijksmuseum in Amsterdam bezochten. Het doel
toekomst van musea. Veelal gebeurt dit door
van Nicolas Pioch (http://www.ibiblio.org/wm/)
Museum 2000: Erlebnispark oder Bildungsstätte?
van het project is bij te dragen aan de discussie
(nationale) belangenorganisaties. De
en het Museum der unerhörten Dinge
Köln: DuMont, 146 p. ISBN 3-7701-4977-7 signatuur: 02-594
die de museumwereld en de overheid voeren
Nederlandse Museumvereniging heeft een reeks
(www.museumderunerhoertendinge.de/). Ook
gepubliceerd over de toekomst van musea. Via
op http://schilderijen.pagina.nl worden aardige
Ten gevolge van afnemende overheidssteun zien
heid van culturele instellingen. Initiatiefnemer
de website www.museumvereniging.nl zijn de
virtuele musea genoemd.
musea zich steeds vaker gedwongen om zelf-
het VSB Fonds wil met het project musea stimu-
standig hun financiering rond te krijgen en over
leren meer allochtone doelgroepen te bereiken.
publicaties te bestellen. In Vlaanderen organiseert het steunpunt Culturele Biografie
Nieuwe museumtaken en -publiek
over publieksbereik en sociale verantwoordelijk-
te gaan tot samenwerking met sponsors en particuliere verzamelaars. Kunnen musea nog
lezingen en workshops over onder meer de toekomst van musea. De verslagen daarvan zijn
Adriaenssen, I., M. Dory en Y. Hanosset (2000)
wel aan hun traditionele taken voldoen wanneer
Simpson, M.G. (2001)
op de website www.culturelebiografie.nl te
Museummakers zoeken vernieuwing: 20 inspirerende
ze worden geconfronteerd met de commerciali-
Making representations: museums in the post-colonial era.
lezen.
experimenten.
sering van cultuur?
London: Routledge, 336 p. ISBN 0-415-06786-3 signatuur: 03-327
Brussel: Koning Boudewijnstichting, 56 p.
Virtuele musea Het virtuele museum is wellicht
Simpson onderzoekt de complexe thematiek van
ISBN 90-5130-322-X signatuur: 00-485
het ideale museum van de toekomst. Het is 24
de relatie en groeiende interactie tussen
uur per dag geopend en is niet gebonden aan
De klassieke taken van musea zijn verzamelen,
westerse musea en etnische gemeenschappen.
een locatie. Op het internet zijn diverse virtuele
bewaren, bestuderen en ontsluiten van cultureel
De manier waarop westerse musea gewoon
musea te vinden. De Volkskrant heeft een weblog
erfgoed. Deze taken zijn weliswaar vanzelfspre-
waren verschillende culturen in beeld te
Boekman 61 2004
Dossier
Boekman 61 2004
Dossier
175
Boekman_61_binnenwerk_wt
176
08-11-2004
09:38
Pagina 176
brengen, gaf vaak reden tot protest van de
Vels-Heijn, A. (samenst.) (2002)
hoofddocent Vrijetijdswetenschappen aan de
Kapteijns, M.W.J. (et al.) (2002)
betrokken gemeenschappen.
The future of museums: the museum of the future.
universiteit van Tilburg, over de plaats van het
Hét museum bestaat niet: onderzoek ter ondersteuning van de
Amsterdam: Nederlandse Museumvereniging, 39 p.
museum in het spanningsveld tussen vrije tijd en
sectoranalyse musea.
Signatuur: 02-080A
cultuur. (JvdL)
Amersfoort: Twynstra Gudde, 42 p. Signatuur: 03-550A
Verduijn, M., A. van Mil en W. Verbei (2001)
177
Musea van de toekomst.
In 2001 bestond de Nederlandse
Kapteijns onderzocht voor de commissie Musea
Amsterdam: Nederlandse Museumvereniging, 24 p.
Museumvereniging 75 jaar. Dit vijftiende lustrum
Kluiver, J. (2002)
van de Raad voor Cultuur de meningen over de
Signatuur: 01-271A
werd op 4 en 5 maart in Tilburg gevierd. De
‘Tussen cultuur en vrije tijd’: hoe overleven de cultuurhistori-
stand van zaken in het museale veld en de visies
publicatie bevat de lezingen die Tracy Metz,
sche musea in Amsterdam in de 21e eeuw? Wat kan de rol van
voor de toekomst. Hiertoe zijn onder meer inter-
Bundeling van verschillende gedachten en visies
Mats Widbom en B. Joseph Pine II daar hielden.
de vrijetijdsmanager hierbinnen zijn?
views afgenomen met museumdirecteuren over
over de toekomst van het museum, die uit
De lezingen zijn aangevuld met korte
Scriptie Vrijetijdsmanagement, Amstel Academie Diemen
de volgende onderwerpen: musea en maat-
gespreksronden met deskundigen, betrokkenen
Engelstalige samenvattingen van de workshops
Amsterdam, 60 p. Signatuur: 02-764
schappij; positionering van musea in de kennis-
en belangstellenden naar voren zijn gekomen.
die daarnaast gehouden zijn.
maatschappij (rol van ICT); museale organisaties
De Nederlandse Museumvereniging publiceerde
Hoe zien de musea er in de toekomst uit?
en bedrijfscultuur; samenwerking en afstem-
later nog twee boeken over dit onderwerp: The
Kunnen ze de concurrentie met andere aanbie-
ming binnen de sector; spanning tussen beheer
future of museums: the museum of the future
Mil, A. van, en K. van Onzenoort (2002)
ders in de beleveniseconomie van de vrijetijds-
en behoud van collectie enerzijds en presentatie
(signatuur: 02-080) en Alle musea zelfstandig:
Tussen nijlpaard en chimpansee: de toekomst van de
sector wel aan? Deze vraag is toegespitst op drie
anderzijds; politieke wensen en markttendensen;
pamflet (signatuur: M02-095).
Nederlandse musea.
Amsterdamse cultuurhistorische musea: het
onbeheersbaarheid van collectiegroei; museaal
Amsterdam: Nederlandse Museumvereniging, 31 p.
Multatuli museum, het Amsterdams Historisch
en universitair onderzoek.
Signatuur: 02-981
Museum en het Nederlands Scheepvaartmuseum. De conclusie luidt dat musea meer
Thielemans, S. (2001) ‘Het geheugen van een stad’: viersteden workshop stadsmusea
In 2001 en 2002 werden er diverse rondetafel-
zullen moeten gaan samenwerken en moeten
Sandell, R. (2002)
Gent – Bijlokemuseum 23-24 november 2000.
conferenties gehouden waarbij het bestuur van
meegaan met de tijd en de nieuwe ICT-toepas-
Museums, society, inequality.
Gent: Gent cultuurstad, 120 p. Signatuur: 01-378
de Nederlandse Museumvereniging met direc-
singen. De vrijetijdsmanager kan hierbij een rol
London: Routledge, 268 p.
teuren van lidinstellingen discussieerde over de
spelen.
ISBN 0-415-26060-4 signatuur: 03-116
Ideeënuitwisseling tussen de steden Amsterdam,
toekomst van de individuele musea en de
Antwerpen, Gent en Rotterdam over de ontwik-
toekomst van de branche. Op 27 mei 2002 vond
keling van stadsmusea. De vier steden hebben
het Nationaal slotdebat ‘musea van de
Bouwhuis, J., en R.H. Fuchs (2002)
Kenia, Griekenland, de Verenigde Staten en
ieder een museum waarin de bezoeker een beeld
toekomst’ plaats in het Koninklijk Instituut voor
Het Stedelijk museum toekomstdebat = The Stedelijk museum
Groot-Brittannië dienen als voorbeelden bij dit
krijgt van de geschiedenis en ontwikkeling van
de Tropen in Amsterdam. Onder de deelnemers
future debat; Stedelijk museum: zijn toekomst = The Stedelijk
onderzoek naar de brede sociale functie en de
de stad. Gent heeft het Bijlokemuseum,
waren musea, overheden, ondersteunende
museum: its future.
maatschappelijke verantwoordelijkheid van het
Amsterdam het Amsterdams Historisch
instellingen en onderwijsinstellingen. De
Amsterdam, Themanummer van: Bulletin Stedelijk museum
museum.
Museum, Rotterdam het Historisch Museum
openingsvraag van het debat was: ‘Met welk dier
(2002)6(.1-38). Signatuur: 03-180
Rotterdam en Antwerpen het Museum aan de
associeert u de Nederlandse musea het meest?’
Stroom. De bijeenkomst bood een podium voor
De chimpansee blijkt voor musea de meeste
Dit themanummer bevat artikelen over de
Uijlenbroek, S. (2002)
een discussie over wat een stadsmuseum moet
herkenning op te leveren (nieuwsgierig, onder-
verbouwing en vernieuwing van het Stedelijk
Het is hoe je het bekijkt: multiculturalisme in Nederlandse
inhouden, over de integratie van archeologische
zoekend), maar de buitenwacht associeert
Museum Amsterdam. Daarnaast is een verslag
musea.
en bouwhistorische informatie, de invloed van
musea liever met de kameleon (onopvallend en
van het toekomstdebat opgenomen dat onder
Doctoraalscriptie Cultuur- en Wetenschapsstudies, Universiteit
de stadsbewoners, de spanning tussen historie
rustig) of het nijlpaard (log en lui). Een van
leiding van Paul Witteman op 8 oktober 2002
Maastricht. Maastricht, 96 p. Signatuur: 03-083
en kunsthistorie en het actuele verzamelbeleid.
opvallendste uitkomsten van het slotdebat was
plaatsvond in het Stedelijk Museum.
Boekman 61 2004
Dossier
Musea in Australië, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika,
dan ook de forse discrepantie tussen imago en
Welke opvattingen hebben Nederlandse musea
zelfbeeld van de musea. Naast een verslag van
over de rol die zij moeten en/of kunnen spelen
het debat bevat de publicatie het pamflet Alle
ten aanzien van de multiculturele samenleving,
musea zelfstandig, waarmee de NMV vooraf-
en op welke manier verwerken de musea die
gaand het debat wilde voeden, en een samen-
opvattingen in het tentoonstellingsbeleid? Als
vatting van de lezing door Hans Mommaas,
theoretisch kader dienen relevante artikelen uit
Boekman 61 2004
Dossier
Boekman_61_binnenwerk_wt
08-11-2004
09:38
Pagina 178
Museumvisie. De belangrijkste standpunten over
Witcomb, A. (2003)
Jacobs, E. (et al.) (2004)
nalia óf de hele collectie is als één groot raritei-
multiculturaliteit en musea die in de artikelen
Re-imagining the museum: beyond the mausoleum.
Het nieuwe museum: maatschappelijke urgentie of
tenkabinet te bezichtigen. Musea hebben wel
naar voren komen, brengt Uijlenbroek onder in
London: Routledge, 198 p. ISBN 0-415-22099-8 signatuur: 03-274
eigenbelang.
goede ideeën, die goed uitgewerkt zijn in een
Oss: Museum Jan Cunen, 47 p. Signatuur : 04-439
tentoonstelling. Desondanks komt de bedoeling
een schematisch overzicht. Met dit schema 178
worden drie vaste tentoonstellingen geanaly-
Aan de hand van een aantal praktijkvoorbeelden
seerd: Rotterdammers in het Wereldmuseum in
en recente theorieën bekijkt Witcomb de
Op 3 december 2003 organiseerden
bezoek primair als een visuele aangelegenheid,
Rotterdam, Joodse religie en Joodse identiteit in
museumgeschiedenis opnieuw. Enerzijds
Cultuurnetwerk Nederland en het Museum Jan
waarbij de bezoeker uitgenodigd wordt op
het Joods Historisch Museum in Amsterdam en
worden musea gezien als mausoleums, getekend
Cunen het debat ‘Het nieuwe museum, maat-
ontdekkingsreis te gaan. Maar vaak wordt de
presentaties in het Beeldinstituut Imagine iden-
door het verleden en de interesses van de elite.
schappelijke urgentie of eigenbelang?’ Ter voor-
argeloze bezoeker al in het begin op het
tity and culture.
Anderzijds breken de musea van nu met tradi-
bereiding van deze dag hielden de organisatoren
verkeerde been gezet en wat beklijft er dan? Dat
ties: ze stellen zich open en democratiseren. De
op 25 september 2003 een besloten expertmee-
is een vraag die de musea zich zelden stellen.
auteur gaat in op de link tussen musea en de
ting. Deze publicatie bevat een verslag van deze
Niemand neemt verantwoordelijkheid voor dit
Peers, L., en A.K. Brown (2003)
media, de rol van een museum in een postmo-
expertmeeting en de voordrachten tijdens het
aspect van een museumbezoek. Het is ook lastig
Museums and source communities: a Routledge reader.
derne stad en de invloed op het culturele beleid.
debat van Janneke Wesseling, Fieke Konijn en
te meten, in tegenstelling tot bezoekersaan-
London: Routledge, 280 p. ISBN 0-415-28052-4 signatuur: 03-505
De praktijkvoorbeelden komen uit de Anglo-
Rimer Knoop. Een van de onderwerpen is de
tallen of een opinieonderzoek bij het verlaten
Amerikaanse hoek.
maatschappelijke rol van musea voor moderne
van een tentoonstelling. Maar, betoogt Spalding,
kunst.
bestaat het dan niet? Als musea zich geen
Museumcollecties ontstaan uit de relatie tussen
niet aan bij het publiek. Spalding ziet museum-
musea en de gemeenschap. Deze verhouding
zorgen maken over deze meerwaarde, wat is dan
verandert van een historisch bepaalde eenzijdig-
Germeraad, G., en K. Plaisier (2004)
heid naar een inhoudelijke samenwerking op
Kwaliteitszorg in musea: een praktische handleiding voor
Spalding, J. (2004)
gelijke voet. Steeds meer keert de collectie-
kleine musea.
Contemplating the reflection of the moon in a pool: musing on
informatie terug naar de oorsprong. Dit heeft tot
Den Haag: Elsevier overheid, 208 p. ISBN 90-5901-987-3
the museum of the future.
gevolg dat leden van de gemeenschap meer
signatuur: 04-548
Amsterdam: Netherlands museums association, 28 p.
Suchy, S. (2000)
Signatuur: 04-342
Developing leaders for the twenty-first century:
betrokken worden bij het museum, hetzij als
hun bestaansrecht? (SL) Museummanagement
medewerkers, hetzij als een groeiend publiek.
Verreweg de meeste musea in Nederland en
Praktijkvoorbeelden illustreren dit betoog.
België zijn klein en functioneren dankzij de inzet
Spalding, voormalig directeur van galeries en
van veel, zeer betrokken vrijwilligers, met hulp
musea in Sheffield, Manchester en Glasgow, is
van de provinciale museumconsulenten. Het
inmiddels beter bekend als controversieel publi-
Op basis van internationaal onderzoek onder 75
engaging the hearts of others. 63 kb. Signatuur: E03-159
Serafijn, Q.S. (2003)
ontbreekt de medewerkers en bestuurders
cist en auteur van The poetic museum: reviving
museumdirecteuren en zakelijk leiders van
Museum als pretpark! Aantekening 0437.
meestal aan tijd en geld om systematisch
historic collections (2001) (signatuur 03-806) en
musea presenteert de auteur een overzicht van
Haelen: Uitgeverij 3005, 45 p. ISBN 90-803368-4-X
aandacht te besteden aan de kwaliteit van hun
The eclipse of the art: tackling the crisis in art today
de belangrijkste kenmerken waarover de
signatuur: M03-369
museum. Dit handboek biedt kleine musea
(2003) (signatuur 03-508).
museumdirecteur van de eenentwintigste eeuw
handvatten om met behulp van uitgewerkte
In deze lezing, uitgesproken tijdens het
dient te beschikken. Passie en emotionele intelli-
Dierenparken hebben zich beter weten aan te
praktijkvoorbeelden en een stapsgewijze aanpak
afscheid van Annemarie Vels Heijn als directeur
gentie (EQ) vormen de basis voor adequaat
passen aan de nieuwe eisen van de tijd en hun
overzicht te krijgen en te houden in de dagelijkse
van de Nederlandse Museumvereniging op 24
museumbeheer.
publiek dan musea voor hedendaagse beeldende
praktijk en te werken aan kwaliteit. Aandacht
november 2003, geeft Spalding een verslag van
kunst. Waarom kost het musea zoveel moeite
ook voor bestaande benaderingen van kwali-
zijn bezoeken aan Nederlandse musea in het
aansluiting te vinden bij actuele maatschappe-
teitszorg, publieksonderzoek en projectmanage-
voorjaar van 2003. Hij is hierbij op dezelfde wijze
Bos, J.E. (2001)
lijke ontwikkelingen? De musea zijn wakker
ment.
te werk gegaan als bij het onderzoek voor zijn
Openbare schatkamers in verandering: musea in Nederland in
geschud en verrast door de ontspanningseco-
boek The poetic museum. Hij bezoekt de musea
een tijd van verzelfstandiging en privatisering.
nomie, de honger van de vrijetijdsconsument,
zoals een willekeurige bezoeker dit zou doen en
Amsterdam: Universiteit van Amsterdam, 198 p.
het toerisme en de nieuwe politiek betreffende
let daarbij vooral op de reacties van de andere
ISBN 90-9014684-9 signatuur: 01-198
het financieren van culturele instellingen.
bezoekers. Zijn oordeel in The poetic museum is
Serafijn besteedt aandacht aan parallellen tussen
genadeloos. In de ambitie te moderniseren
Musea moeten inspelen op de veranderende
dierenpark en museum.
hebben de musea óf hun collectie voor een deel
maatschappelijke verwachtingen. De veronder-
vervangen door interactieve en digitale parafer-
stelling dat door toename van autonomie de
Boekman 61 2004
Dossier
Boekman 61 2004
Dossier
179
Boekman_61_binnenwerk_wt
180
08-11-2004
09:38
Pagina 180
bedrijfsvoering adequater wordt, is in dit onder-
en geeft aan op welke manieren verandering
door een totaal andere set van spelregels in de
index van de musea, waarbij adres en
zoek empirisch onderbouwd met behulp van
plaats kan vinden. Ze beoogt een management-
cultuur en de cultuurindustrie. In zijn langeter-
openingstijden staan vermeld. Er is ook een over-
enquêtes. Wel constateert Bos dat de besluitvor-
vorm waarin passie een grote rol speelt. Dit
mijnperspectief haalt hij de financiering, en
zicht van de bij de beschreven musea betrokken
ming, marketing en communicatie achterblijven
vereist een bepaalde emotionele intelligentie
daarmee het consumentengedrag, aan met het
architecten. (SL)
bij de ontwikkelingen. De scriptie is besproken in
(EQ), die bijdraagt aan het werkplezier van de
voorbeeld dat op een gegeven moment het
Boekmancahier 13(2001)50(dec.540-543).
manager en de mensen om hem heen. Leading
Centre Pompidou meer bezoekers registreerde
with passion is gebaseerd op een onderzoeks-
dan de Eiffeltoren.
project, dat de veranderingen, uitdagingen en
De oorspronkelijke Engelstalige uitgave bevat
Manneby, H., H. Prasch en R. Hofmann (2002)
complexiteit van de museumsector in Groot-
behalve teksten ook foto’s en plattegronden en
Guidelines to improve museum quality and standards: procee-
Brittannië, de Verenigde Staten en Australië in
is eveneens in de bibliotheek van de
dings of an ICR project 1999-2002.
kaart bracht. Methodiek, enquêteresultaten en
Boekmanstichting aanwezig (00-402). (SL)
Bayreuth: International Committee for Regional Museums, 126 p.
interviews komen uitgebreid aan bod in de
ISBN 3-900835-17-9 signatuur: 03-574
bijlagen. (SL)
Bundeling van papers die gepresenteerd zijn
Museumarchitectuur
tijdens verschillende congressen van de
181
Het nieuwe Rijksmuseum: reader. Amsterdam: Rijksmuseum Amsterdam, ongepag. Signatuur: 01-300
Het Rijksmuseum in Amsterdam gaat ingrijpend verbouwen: er is ruimtegebrek, binnenhoven zijn dichtgebouwd, de structuur en het overzicht zijn
Noever, P., J. Rykwert en P. Johnson (2000)
zoek na 115 jaar intensief gebruik. Het huidige
Visionary clients for new architecture.
gebouw is niet berekend op de stroom bezoe-
München: Prestel, 112 p. ISBN 3-7913-2296-6 signatuur: 01-272
kers en de huidige eisen die aan kantoorruimte
International Committee for Regional Museums
Magnago Lampugnani, V., en A. Sachs (ed.) (2000)
(ICR) over het thema Improving museum quality,
Musea voor een nieuw millennium: ontwerpen projecten
Niet de architect van het museumgebouw, maar
problemen, uitgangspunten voor de verbouwing
in de periode 1999-2002. De bijdragen zijn onder
gebouwen: catalogus tentoonstelling Hessenhuis Antwerpen 5
de opdrachtgever en de samenwerking tussen
en verslagen van diverse debatten die over dit
meer van Margriet Lestraden, Laura Ryan en
februari-30 april 2000.
de twee partijen staan in deze publicatie
onderwerp werden gevoerd. De visies van zeven
Susan Underwood, en behandelen de systemen
Antwerpen: Kockelbergh, 166 p. Signatuur: 00-401
centraal. Normaal gesproken is er sprake van een
architecten worden uiteengezet en het juryrap-
kwetsbare machtsrelatie tussen architect en
port van de commissie die over de keuze moest
Kunstmusea weerspiegelen de hedendaagse
klant. Dat vernieuwende ideeën tot vernieu-
beslissen, maakt deel uit van publicatie.
ontwikkelingen in de architectuur en dienen te
wende ontwerpen en uitvoeringen kunnen
voldoen aan hoge representatieve en esthetische
leiden, bewijzen Thomas Krens, directeur van de
Suchy, S. (2004)
verwachtingen. De architectuur van 25 kunst-
Guggenheim Foundation die Frank O. Gehry
Naar een betere ruimte voor de kunst en het publiek: moderni-
Leading with passion: change management in the 21st-century
musea die gedurende het laatste decennium van
opdracht gaf tot het ontwerpen van het
sering en uitbreiding van het Stedelijk Museum.
museum.
de twintigste eeuw zijn ontworpen, worden in
Guggenheim Museum in Bilbao, en Rolf
Amsterdam: Stedelijk Museum Amsterdam, ongepag.
Walnut Creek: AltaMira, 267 p. ISBN 0-7591-0366-6
deze catalogus beschreven. De publicatie is
Fehlbaum, directeur van Vitra Company en het
Signatuur: 03-181
signatuur: 04-171
verschenen ter gelegenheid van een tentoonstel-
Design Museum.
die wereldwijd worden gehanteerd om de kwaliteit van musea te beheersen.
en opslag worden gesteld. Overzicht van de
Brochure met een beschrijving van de redenen
ling die in de eerste helft van 2000 te zien was in Sherene Suchy, specialist in persoonlijke en orga-
Antwerpen. In een inleidend essay geeft
nisatorische ontwikkeling, beschrijft de
Lampugnani zijn visie op de architectuur van
Grayson Trulove, J., en D.C. Levy (2000)
problemen en mogelijkheden voor het huidige
museumgebouwen in de jaren negentig van de
Designing the new museum: building a destination.
museummanagement in de noodzakelijke
vorige eeuw en vergelijkt die met museumarchi-
Gloucester: Rockport publishers, 192 p. ISBN 1-56496-689-5
ambitie tot verandering. Overheidsbeleid uit de
tectuur uit de voorafgaande decennia. Hij kijkt
signatuur: 01-216
jaren negentig van de vorige eeuw noopte de
hierbij niet alleen naar het uiterlijk van de
publieke sector, waaronder de musea, tot
gebouwen, maar ook naar functie en doelmatig-
Evenals Musea voor een nieuw millennium
contexts.
hervorming naar een financieel zelfstandige
heid. Met deze laatste twee aspecten in
beschrijft deze publicatie een aantal nieuwe
Manchester: Manchester university press, 249 p.
organisatie in de culturele industrie. Voor
gedachten beschrijft hij de uitdagingen voor dit
museumgebouwen uit het afgelopen decen-
ISBN 0-7190-5610-1 signatuur: 03-684
museumdirecteuren en staf betekende dit een
vakgebied in de eenentwintigste eeuw. In een
nium. Maar in tegenstelling tot de eerste, waarin
ware omslag van denken en doen. Opeens
volgend essay zet ook Stanislaus von Moos de
beeldmateriaal een secundaire rol heeft, moet
Van oudsher bestaat er een sterk verband tussen
verwachtte men van hen ondernemerschap.
beschreven museumgebouwen af tegen de vroe-
deze titel het voornamelijk van de foto’s hebben.
steden en musea. Duidelijke voorbeelden
Curatoren werden geacht sponsorgelden binnen
gere architectuur van de twintigste eeuw en
De gepresenteerde musea zijn onderverdeeld in
hiervan zijn het Louvre, Bilbao Guggenheim en
te slepen. Een crisis aan de top bleef niet uit.
typeert de gebouwen uit de jaren negentig als
algemene kunstmusea en gespecialiseerde
Tate Modern. Deze bundel biedt een beschou-
Suchy analyseert de katalysatoren tot deze crisis
een explosie van diversiteit, mogelijk gemaakt
kunstmusea. Deze verdeling komt terug in de
wing over de betekenis en meerwaarde van
Boekman 61 2004
Dossier
en de plannen voor de modernisering en uitbreiding van het Stedelijk Museum.
Giebelhausen, M. (et al.) (2003) The architecture of the museum: symbolic structures, urban
Boekman 61 2004
Dossier
Boekman_61_binnenwerk_wt
08-11-2004
09:38
Pagina 182
museumarchitectuur voor een stad, vanaf de zeventiende eeuw tot vandaag de dag. Daarbij is er aandacht voor de relatie tussen musea en stedelijke revitalisatie, cultuurtoerisme en de rol 182
van musea voor dreigende musealisering van de stad. De auteurs illustreren hun analyses met voorbeelden uit Europa, Zuid-Amerika en Australië.
Kaal, R. (2003) Respectabel populisme Kunsthal Rotterdam. Zwolle: Waanders, 255 p. ISBN 90-400-8739-3 signatuur: 03-258
De Kunsthal in Rotterdam is in tien jaar uitgegroeid tot een van de drukst bezochte kunstinstellingen. Aandacht voor de betekenis en positie van de Kunsthal, beleid, oorsprong, successen en mislukkingen, reacties en museumgebouw van Rem Koolhaas.
Zulaika, J. (2003) Guggenheim Bilbao Museoa: museums, architecture and city renewal. Reno: University of Nevada, 236 p. ISBN 1-877802-06-9 signatuur: 03-226
In Bilbao is met de realisatie van het Guggenheim Museum aangetoond dat een culturele impuls een stad kan veranderen van een industriestad in een toeristische trekpleister. Welke strategie ligt ten grondslag aan de revitalisatie van steden, en welke rol is er weggelegd voor culturele instellingen, architectuur en musea?
Boekman 61 2004
Dossier
183
