LBActualiteiten Wekelijkse informatie van de LNV-Vertegenwoordiging Buitenland
Jaargang 14, 5 november, nummer 35
Colofon Uitgave van: Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Directie Internationale Zaken Postbus 20401 2500 EK Den Haag Telefoon : 070 378 41 87 Telefax : 070 378 61 31 Verantwoordelijk voor inhoud: Hoofd Bureau LNV-vertegenwoordiging Buitenland Dr. M.H. de Jong Eindredactie, opmaak, reproductie: Directie Informatiemanagement en Facilitaire Aangelegenheden
Overname uit LBActualiteiten is met bronvermelding toegestaan
Inhoud
Multilaterale landbouwpolitieke ontwikkelingen
5
Japan
Nationale landbouwpolitieke aangelegenheden
6
Verenigd Koninkrijk, China, Noorwegen
Economische en handelsaangelegenheden
7
Ierland, Verenigd Koninkrijk
Agro-industrie
8
Verenigd Koninkrijk
Grond- en pachtzaken
11
Estland
Akker- en tuinbouw
12
China
Veehouderij en zuivel
13
Ierland
Visserij en aquacultuur
14
Denemarken/Noorwegen, Verenigd Koninkrijk, IJsland
Voedings- en kwaliteitsaangelegenheden
17
Verenigd Koninkrijk, Japan
Veterinaire aangelegenheden
18
Ierland, Verenigd Koninkrijk, Japan
Gewasbescherming
20
Verenigd Koninkrijk
Natuur, bos, landschaps- en faunabeheer
21
Verenigd Koninkrijk
Milieuaangelegenheden
23
België, Verenigd Koninkrijk
Diversen
25
Ierland, Argentinië
3
4
Multilaterale landbouwpolitieke ontwikkelingen
Japan: nieuwe vrijhandelsakkoorden komen moeizaam tot stand Japan heeft na lang onderhandelen vrijhandelsakkoorden weten te bewerkstelligen met Singapore en Mexico. Inmiddels is Japan in gesprek met de Filippijnen, Maleisië, Thailand en Korea. Zoals gebruikelijk is de landbouw het dossier waar voor Japan de meeste pijn zit. De onderhandelingen met de Filippijnen verlopen relatief het best. Volgens het Japanse ministerie van Buitenlandse zaken is 70% van het werk gedaan; een score die er echter op duidt dat Tokio er nog lang niet aan toe is om handtekeningen te zetten. De Filippijnen willen graag verpleegkundigen de gelegenheid geven in het vergrijzende Japan aan de slag te gaan en zouden in het bijzonder de tarieven voor suiker, pluimveevlees, tonijn en ananas willen zien verdwijnen. Japan wil in elk geval dat suiker wordt uitgezonderd. Ook wil men de deur maar zeer beperkt openzetten voor Filippijnse verpleegsters; Japan heeft het over 100 per jaar. Thailand heeft aangegeven dat rijst buiten een akkoord kan blijven. Maar met producten als pluimveevlees, zetmeel en suiker op de agenda zijn de obstakels voor Japan levensgroot. In de onderhandelingen met Maleisië zou de landbouw nog de minste problemen geven. In die onderhandelingen gaat het met name om de weigering van de Maleisiërs om de eigen auto-industrie op te geven. In Korea spelen soortgelijke problemen. De animo voor Japan om aan dit soort onderhandelingen te beginnen, lijkt vooral ingegeven door het feit dat China tamelijk actief is op dit terrein. De Japanse industrie heeft zich al op veel plaatsen in de regio gevestigd, waarbij ruim van tevoren is geanticipeerd op een mogelijke vrijhandelsruimte binnen de ASEAN (de Associatie van Zuidoost-Aziatische landen). De overheid is minder succesvol in het anticiperen op dit soort ontwikkelingen. Er is in Japan voor gepleit om een aparte minister te benoemen die dit soort onderhandelingen zou moeten coördineren. De reden dat deze suggestie werd gedaan is dezelfde als de oorzaak waarom het niet is doorgegaan: ministeries wegen hun eigen belangen af en daarom blijven vrijhandelsakkoorden voor Japan een netelige kwestie.
5
Nationale landbouwpolitieke aangelegenheden
Verenigd Koninkrijk: nieuwe communicatiestrategie NFU Het - uitgebreide - bestuur van de National Farmers’ Union (NFU) heeft besloten tot een nieuwe communicatiestrategie voor de grootste boerenorganisatie in het VK. Daarin staan de thema’s marktgerichtheid; ondernemingszin; integer handelen op het gebied van natuur en milieu; verantwoordelijkheid voor het product en zelfbewustzijn als sector centraal. De NFU wil zich, in zijn publieke uitingen, onthouden van het traditionele “zeuren” over de onwetendheid van politici, media en het publiek over hun sector. Ook wil men de boer positioneren als integraal onderdeel van de keten. De consumenten komen in het centrum van de belangstelling van de NFU-communicatie te staan. Als consumenten overtuigd raken, gebeurt dat ook bij politici, aldus NFU-voorzitter Tim Bennett. De eerste test van de nieuwe strategie komt met de op handen zijnde herlancering van de Little Red Tractor-campagne. Door middel van dit logo op voedingsmiddelen wordt niet alleen duidelijk gemaakt dat het product afkomstig is van Britse boeren, maar vooral ook dat het voldoet aan een aantal kwaliteitskenmerken.
China: gebruik landbouwgronden China is van plan het verbod om landbouwgronden te gebruiken voor commerciële doeleinden op te heffen. In april nam Beijing maatregelen om de verkoop van landbouwgronden aan particuliere ontwikkelaars te bevriezen, om te voorkomen dat de economie oververhit raakt. In China zijn landbouwgronden staatseigendom. China moet wegen, spoorwegen en andere infrastructuur aanleggen om verkeersbelemmeringen tegen te gaan en de verbinding tussen arme achterlanden en rijke kustgebieden te versoepelen. Dat kan onder meer door landbouwgronden aan ontwikkelaars te verkopen, waardoor de lokale overheidsinstellingen extra geld hebben om deze infrastructuurprojecten te financieren. De nieuwe wetgeving zal het gemeenten wel moeilijker maken om hun landbouwgronden van de hand te doen voor commerciële doeleinden. Ook rond de compensatie voor de boer zal het nodige veranderen. Bij de huidige regels krijgen de boeren een maximale vergoeding van zestien maal de waarde van hun jaarlijkse oogstopbrengst, in ruil voor hun land. Deze regel geldt voor tientallen miljoenen huishoudens. Soms ontvangen de boeren minder of zelfs helemaal geen compensatie. Gemeenten negeren ook vaak de regels die bepalen dat eerst in het openbaar aan de boeren bekend gemaakt moet worden welke landbouwgronden voor commerciële of industriële doeleinden worden overgedragen. Soms werken lokale bestuurders ook boeren tegen die landbouwgrond van andere boeren willen pachten, hetgeen officieel is toegestaan.
Noorwegen: producentenorganisaties verdeeld over EU-lidmaatschap Voedselproducenten die geen deel uitmaken van de Noorse Agrarische Coöperatie zijn niet bereid om financiële steun te geven aan de actie "Nej til EU" (Nee tegen de EU). Coöperatieve bedrijven zoals Tine, Gilde, Prior en anderen steunen de antiEU-organisatie. De Vleesproducentenassociatie, Q-dairies, eierenleverancier Nordgården en Synnøve weigeren mee te doen.
6
Economische en handelsaangelegenheden
Ierland: voorzichtige benadering nieuwe begroting De nieuwe minister van Financiën, Cowen, heeft gekozen voor een voorzichtige benadering van zijn eerste begroting, die hij op 1 december zal publiceren. Ondanks alle positieve geluiden over belastingmeevallers en extra ruimte om geld uit te geven, heeft de minister zijn collega’s een ‘conservatief’ richtsnoer voorgehouden. Buiten de prioritaire aandachtsgebieden volksgezondheid, bijstand voor behoeftige mensen en onderwijs ziet Cowen maar een zeer beperkte ruimte voor meer overheidsuitgaven. Waarschijnlijk zullen gerichte bevordering van werkgelegenheid op lokaal niveau, het aantrekken van extra politiemensen en de indexering van belastingtarieven eveneens prioriteit krijgen.
Verenigd Koninkrijk: scherpe daling aantal hypotheken In vergelijking met september 2003 zijn in september 2004 30% minder hypotheken goedgekeurd. Het aantal gedwongen verkopen van huizen is gestegen met 15% en is daarmee terechtgekomen op het niveau van begin 2000. Veel projectontwikkelaars hebben over de maand augustus 2004 een achteruitgang in belangstellenden voor de aankoop van een nieuwbouwwoning geconstateerd. Dat wordt beschouwd als een indicatie voor de belangstelling voor het kopen van een huis op iets langere termijn. Deze cijfers, verstrekt door de British Bankers’ Association en de House Builders Federation, versterken de eerder gerapporteerde trend dat de oververhitte huizenmarkt in het Verenigd Koninkrijk aan het afkoelen is, onder meer als gevolg van de vijf rentestijgingen tussen november 2003 en zomer 2004 (van 3,5 naar 4,75%). De huizenprijzen en het niveau van consumptieve bestedingen zijn in het VK belangrijke indicaties voor het vertrouwen van de consument in de ontwikkeling van de Britse economie.
7
Agro-industrie
Verenigd Koninkrijk: Nestlé sluit overeenkomst met dierenwelzijnsorganisatie Nestlé Purina, het grootste huisdierenvoedingsbedrijf ter wereld, heeft een overeenkomst van bijna £ 1 mln. (een kleine ¤ 1,5 mln.) met de dierenwelzijnsorganisatie Cats Protection gesloten. In ruil voor een directe financiële bijdrage, gesubsidieerd kattenvoer en een bijdrage in het opleidings- en PR-programma van de organisatie, mag het diervoederbedrijf het logo van de dierenwelzijnsorganisatie met de tekst “Gezamenlijk geven wij katten een beter leven” op de 8 tot 9 miljoen blikken Felix kattenvoer, die het bedrijf wekelijks verkoopt, zetten. Nestlé speelt met deze overeenkomst in op het snel populair wordende ‘cause-related marketing’. In tegenstelling tot een liefdadigheidsgift behelst deze vorm van sponsoring een wederzijdse overeenkomst tussen bedrijf en organisatie. In het belang van beide partners wordt een product, dienst of imago op de markt gezet. In 2003 werd aan deze vorm van marketing in het VK bijna £ 60 mln. (een kleine ¤ 90 mln.) uitgegeven en dat was 15% meer dan in 2002. Er is nogal wat kritiek op deze vorm van sponsoring, omdat daarmee het onderscheid tussen maatschappelijk verantwoord ondernemen en adverteren zou vervagen. Cats Protection heeft een jaarlijkse omzet van £ 23 mln. (een kleine ¤ 35 mln.); plaatst jaarlijks 60.000 katten in nieuwe gastgezinnen en behandelt per jaar 100.000 adviesaanvragen. De organisatie heeft contacten met meer dan 6.000 scholen. Het bekendste voorbeeld van ‘cause-related marketing’ in het Verenigd Koninkrijk is de overeenkomst van supermarktketen Tesco met scholen, waarin in de afgelopen twaalf jaar £ 84 mln. (ruim ¤ 125 mln.) is omgegaan. Scholen mochten computers kopen voor een bedrag dat afhankelijk is van het via ingeleverde kassabonnen gegenereerde bedrag aan aankopen bij Tesco.
Verenigd Koninkrijk: overname kleine supermarkten afgerond De regionale supermarktketen Somerfield neemt 114 kleinere Safeway-supermarkten van Morrisson’s over voor een bedrag van £ 260 mln. (een kleine ¤ 400 mln.; zie LBA 2004, nummer 33). Somerfield zal deze winkels in een eigen jasje steken voor een bedrag van ongeveer £ 15 mln. (ruim ¤ 22 mln.). Voor Somerfield betekent deze overname een vergroting van het winkeloppervlak met 20% en verwacht wordt hiermee een extra omzet van £ 750-800 mln. (een kleine ¤ 1,2 mld.) te verwezenlijken. Meer dan de helft van deze winkels liggen in Schotland en een kleine twintig ervan in de Hooglanden.
Verenigd Koninkrijk: problemen over merknaam wodka Alcohol Focus Scotland, een actiegroep die probeert het alcoholgebruik terug te dringen, heeft bezwaar gemaakt tegen de naam van een nieuw wodkamerk, dat onlangs in het Verenigd Koninkrijk is geïntroduceerd: Kalashnikov. De groep heeft een klacht ingediend bij de Portman Group, een zelfregulerend orgaan van de drankenindustrie, dat regels kan uitvaardigen over de benaming en manier van etiketteren van dranken. Volgens de actiegroep geeft het geen pas een alcoholische drank te noemen naar een “wereldwijd symbool voor terreur en geweld”. De Portman Group heeft zelf onlangs ook geprotesteerd tegen de marketing van een
8
ander drankmerk, Shooters genaamd. Op de verpakking daarvan zijn vuurwapens afgebeeld, wat in strijd is met de regel dat alcoholische drank niet in verband mag worden gebracht met geweld. Op basis van dezelfde gronden eist de actiegroep nu dat Kalashnikov een andere merknaam krijgt.
Verenigd Koninkrijk: Waitrose in ‘non-food’ Supermarktketen Waitrose is van plan in 2005 de verkopen van ‘non-food’-artikelen in de 20 tot 25 grotere supermarkten te vergroten. De aankoop dit jaar van negentien voormalige Safeway-supermarkten heeft deze uitbreiding mogelijk gemaakt. Met een schuin oog kijkend naar het succes van Tesco en Asda met hun ‘food and home’-beleid heeft Waitrose besloten naast allerlei producten bestemd voor het huishouden ook elektrische apparaten (zoals stereo-installaties, televisies en dergelijke) te gaan verkopen, onder de merknaam John Lewis. Traditioneel zijn met de verkoop van non-foodartikelen grotere winstmarges te behalen dan met de verkoop van alleen voedingsmiddelen. Volgens analisten is het in de harde Britse supermarktwereld heel moeilijk om winstgevend te blijven wanneer het geld moet worden verdiend met (bijna) uitsluitend de verkoop van voedingsmiddelen. Impliciet zetten deze analisten daarmee vraagtekens bij de nieuwe strategie van Sainsbury’s. Die luidt “back to basics”, oftewel: de verkoop van voedingsmiddelen. De stap van Waitrose is onderdeel van een strategie om het aantal winkels (nu 175) de komende vijf tot zeven jaar te verdubbelen, evenals het marktaandeel in de supermarktomzetten, van 4 naar 8%. Alleen dit jaar al heeft John Lewis ongeveer £ 400 mln. (¤ 600 mln.) geïnvesteerd in Waitrose, tweemaal zo veel als in 2003. In het eerste halfjaar van boekjaar 2004 boekte Waitrose een omzetstijging van 6,4% tot £ 1,4 mld. (¤ 2,1 mld.). Wanneer de omzetstijging wordt becijferd zonder de nieuw verworven vierkante meters verkoopruimte mee te tellen, komt de omzetstijging op 3,7%.
Verenigd Koninkrijk: sla van de vensterbank Supermarktketen Sainsbury’s gaat beginnen met de verkoop van slaplanten die men op de vensterbank kan telen. Deze planten zullen worden verkocht in 180 van de 550 Sainsbury’s-winkels. Het enige dat de plant nodig heeft om knapperige slablaadjes te produceren, is genoeg water. De slasoort is een kruising van verschillende sla-achtigen, waaronder andijvie. Een plantje moet in de winkel ongeveer ¤ 1,50 kosten.
Verenigd Koninkrijk: sluiting brouwerij De plannen van Interbrew om Boddingtons Brewery in Manchester te sluiten gaat het grote bier- en drankenconcern niet alleen een strijd met de vakbeweging opleveren, maar ook met de gemeentelijke autoriteiten in Manchester. Eén van de belangrijkste ‘merken’ van deze stad is het biermerk Boddington, in de regio liefkozend “Boddies” genoemd. Een reclamespot, waarin het biermerk met de slogan “Cream of Manchester” een belangrijke rol speelde, heeft een aantal jaren geleden het imago van deze stad enorm verbeterd. Boddingtons Brewery bestaat al 226 jaar en bezit een kenmerkend gebouw in het centrum van de stad. Hoewel de brouwerij op dit moment winst maakt (naar verluidt ongeveer £ 16,5 mln. per jaar; een kleine ¤ 25 mln.) en de omzet sinds de vorige dreiging met sluiting in 2002 met 4% is gestegen, is Interbrew vast van plan nu door te zetten. Het bedrijf wil de productie verplaatsen naar brouwerijen in Preston, Zuid-Wales en Schotland. In termen van werkgelegenheid betekent het een verlies van 55 arbeidsplaatsen. Interbrew heeft beloofd de productie van 40.000 vaten Boddingtons te verplaatsen naar de lokale Hydes Brewery. Het stadsbestuur wil nu dat Interbrew de brouwerij verkoopt aan een andere brouwer, die meer geïnteresseerd is in handhaving van dit merk in de stad Manchester. Daarbij wordt gewezen op het succes van de Liverpoolse brouwerij Cains Brewer, dat door zijn Deense moedermaatschappij
9
(Carlsberg) aan enkele geïnteresseerde broers is overgedaan en nu één van de snelst groeiende brouwerijen in het VK is, met een jaarlijkse omzet van £ 30 mln. (¤ 45 mln.). Als drukmiddel gebruikt het stadsbestuur het ruimtelijke ordeningsbeleid: Interbrew kan er niet op rekenen dat het toestemming krijgt voor de verkoop van het fabrieksterrein met bijvoorbeeld als bestemming appartementenbouw. Interbrew heeft tot nu toe volgehouden de brouwerij niet in de verkoop te willen doen. Naast de gemeente is ook de Campaign for Real Ale, een actiegroep voor traditionele Britse biersoorten, zich met de discussie gaan bemoeien. Interbrew zou tussen 1999 en 2002 zijn marketingbudget voor Stella Artois in het VK bijna verdubbeld hebben, terwijl het budget voor Boddingtons met 16% afnam. Een woordvoerder van Interbrew heeft echter verklaard dat per vat nog altijd meer geld aan reclame voor Boddingtons wordt uitgegeven dan voor Stella Artois.
Verenigd Koninkrijk: problemen Unilever duren voort Het Nederlands-Britse concern Unilever heeft ook het derde kwartaal van dit boekjaar afgesloten met een dalende omzet. In totaal heeft het bedrijf de eerste negen maanden van het jaar een omzetdaling van 7% laten zien, tot £ 30,1 mld. (ongeveer ¤ 45 mld.). Daarentegen nam de nettowinst toe met 4% tot £ 867 mln. (ongeveer ¤ 1,3 mld.) in het derde kwartaal en met in totaal 5% voor het hele jaar tot £ 2,13 mld. (ongeveer ¤ 3,2 mld.). Bij deze winstcijfers zijn positieve resultaten als gevolg van koersverschillen meegerekend. Het concern heeft aangekondigd in het laatste kwartaal van het boekjaar terrein te willen goedmaken met extra marketinguitgaven. De achterblijvende resultaten worden onder meer toegeschreven aan wereldwijde prijzenoorlogen en de tendens van consumenten om gevestigde merken de rug toe te keren ten faveure van huismerken of generieke producten van prijsvechters. In reactie daarop heeft Unilever prijzen van zijn producten verlaagd. In het derde kwartaal speelde overigens als versterkende factor het slechte weer een rol, hetgeen leidde tot achterblijvende afzetten van ijs en ijsthee. Op de jaarvergadering van het bedrijf in februari 2005 wil men met de resultaten van een heroverwegingsoperatie van de eerder ingezette strategie voor de periode 2005-2010 komen.
10
Grond- en pachtzaken
Estland: grondaankoop door buitenlanders Buitenlanders mogen de komende zeven jaar beperkt land- en bosbouwarealen die groter zijn dan 10 ha. aankopen. Permanente vestiging in Estland is één van de voorwaarden bij aankoop. Een andere voorwaarde is, dat men al gedurende drie jaar in dat land agrarische activiteiten moet hebben ontplooid. Het grondeigendom is in Estland vastgelegd in het landregister. De registratieprocedure zou één tot vier maanden moeten duren, maar de aankoop van grond moet door de notaris bevestigd worden en een wachttijd van een maand voor een afspraak bij een notaris is niet ongebruikelijk. De koopsom wordt vóór het afsluiten van de handel overgedragen aan de notaris. De verkoper krijgt het geld als de handel afgesloten is en de grond geregistreerd staat bij de nieuwe eigenaar. Voor het opstellen van de voorwaarden in het koopcontract wordt over het algemeen gebruik gemaakt van een advocaat. Ook voor het kopen van grond aan de kust zijn specifieke voorwaarden gesteld.
11
Akker- en tuinbouw
China: geconcentreerd appelsap De provincie Shaanxi in het zuidwesten van China is momenteel de grootste producent van geconcentreerd appelsap, met een productie van eenderde van de totale wereldhandel. In het fruitseizoen 2003/2004 bedroeg de afname van het sap maar liefst 276.000 ton. Shaanxi heeft achttien verwerkingsbedrijven met een totale productie van 500.000 ton per jaar, waarvan 90% geëxporteerd wordt naar Europa, Noord-Amerika, het Midden-Oosten en Japan. Dankzij de gunstige locatie op de juiste breedtegraad en doordat er geen sprake is van luchtvervuiling in het noorden van de provincie, wordt dit plaatsje beschouwd als de meest geschikte plek in de wereld voor het planten van appelbomen. Shaanxi heeft zich in de loop der jaren ontwikkeld tot de grootste producent van biologische voeding.
12
Veehouderij en zuivel
Ierland: geen veevervoer meer naar Frankrijk De Ierse veehouderij is in rep en roer. Op 19 december trekt rederij Pandoro zijn veerboot European Diplomat terug van de route Rosslare-Cherbourg. Daarmee komt de laatste rechtstreekse mogelijkheid voor het vervoer van levend vee per veerboot naar het Europese vasteland te vervallen. Als de veerboot na het noodzakelijke onderhoud terug in de vaart komt, zal hij ingezet worden op de lijn Hull-Rotterdam. Irish Ferries, dat gedurende een beperkte periode per jaar een aantal veewagens met levend vee meeneemt vanuit Rosslare, stopt eind november met dit vervoer voor de winterperiode. Het is niet zeker of Irish Ferries zijn beperkte diensten op dit terrein in het nieuwe jaar opnieuw zal aanbieden, gezien de komende onderhandelingen met de vakbonden over nieuwe arbeidsvoorwaarden. De hoop van de Ierse veehouderij is nu gevestigd op een nieuwe veerbootmaatschappij, die de route Rosslare-Cherbourg zou willen gaan exploiteren. Volgens de Irish Farmers’ Association is er belangstelling van een Franse exploitant. Tevens gaan er geruchten over de exploitatie van een route van Cork naar Bilbao, waarop veewagens meegenomen zouden kunnen worden.
13
Visserij en aquacultuur
Denemarken/Noorwegen: haringboycot Minister Hans Christian Schmidt van Voedsel, Landbouw en Visserij heeft zijn Noorse collega gevraagd een eind te maken aan de Noorse haringboycot. De Noorse visserijorganisaties hebben hun vissers opgeroepen geen Atlanto-Scandinavische haring - beter bekend als vette kerstharing - in EU-havens aan te landen. Dat is een behoorlijke klap voor de visverwerkende industrie in Denemarken. Noorwegen heeft verder EU-vissers verboden de kerstharing in Noorse havens aan te landen. Een en ander betekent dat de Deense vissers veel brandstofkosten hebben om de haring ‘thuis’ te brengen. “Het is onredelijk om Denemarken en de Deense werknemers te gijzelen in een politieke strijd tussen de EU en Noorwegen. Noorwegen en Denemarken zijn normaal goede buren met veel gemeenschappelijke belangen, maar nu zijn we in een ongelukkige situatie geraakt”, zegt Schmidt. De verdeling van de Atlanto-Scandinavische haring tussen de EU, Noorwegen, Rusland, de Færør Eilanden en IJsland is de reden van de onenigheid. Noorwegen wil het eigen aandeel van het quotum van 57 tot 70% verhogen, iets wat de andere landen afwijzen. De betrokken landen komen 5 en 6 november in Londen bij elkaar om over de overeenkomst voor 2005 te onderhandelen. Minister Schmidt hoopt dat een overeenkomst voor 2005 eveneens het huidige probleem zal oplossen. In Skagen, het uiterste topje van Jutland, wacht men met smart op de vette herfstharing, die de Noren normaal rond deze tijd aanlanden. Die haring wordt onder meer verwerkt tot zogenaamde kerstharing, een in kruiden gemarineerde haring. De levering van grondstof blijft uit omdat de Noren de onderhandelingen over de quota onder druk willen zetten. Geen quotumverhoging? Geen vis voor de Deense verwerkende industrie!
Denemarken: splitsing visserijvereniging De Deense Visserijvereniging, die tien jaar geleden is ontstaan uit een fusie van de Vereniging voor de zeevisserij en de Deense Visserijvereniging, dreigt uit elkaar te vallen. Het ziet er naar uit dat de tegenstelling van belangen binnen de vereniging dusdanig groot is geworden dat een splitsing onvermijdelijk is. De Deense Visserijvereniging heeft ongeveer 2.700 leden, verdeeld over 70 lokale visserijverenigingen. De belangrijkste punten van discussie en onenigheid zijn de hoogte van het quotum en de manier waarop dat verdeeld zou moeten worden. Het parlement heeft eerder beslist dat het haringquotum verdeeld wordt als individueel en overdraagbaar quotum. Dat betekent dat de vaartuigen hun quotum kunnen verkopen en op die manier economische winst kunnen boeken. Die winst zou eventueel gebruikt kunnen worden om zich uit de sector terug te trekken. Onlangs is besloten tot een vrijwillig individueel quotum voor vis voor de industrie en voor makreel en is er een aangepaste regeling gekomen voor kustvissers. Veel leden van de Visserijvereniging stellen nu voor om alle quota individueel te maken. Anderen binnen de sector zijn echter bang dat dit zal leiden tot het overnemen van de visserij door een paar grote spelers. Vlak voor zijn overlijden zei voorzitter Førby begrip te hebben voor die zorgen, maar zich ook te realiseren dat
14
er behoefte is aan nieuwe maatregelen, als gevolg van de sterke rol van de natuurbescherming, de globalere concurrentie en de in Denemarken scheve leeftijdsverdeling: “We worden gedwongen een toekomst te vinden voor onze sector die andere dingen omvat dan schrootpremie. Individuele quota zouden daarbij een element kunnen zijn."
Verenigd Koninkrijk: visserijorganisaties verdeeld over regionale visserijraden Belangrijke Schotse visserijorganisaties zijn het niet eens over het wel of niet toetreden van visserijorganisaties tot een Regionale Advies Raad, in dit geval die voor de Noordzee. De Fishermen’s Association Ltd (FAL), die al jaren actie voert om het VK uit het Gemeenschappelijk Visserijbeleid te laten stappen, vindt het principieel onjuist om lid te worden van een dergelijke organisatie, omdat daarmee steun aan het GVB gegeven wordt. Daarentegen neemt de Scottish White Fish Producer’s Association een pragmatischer houding aan: hoewel ook deze organisatie wil dat het VK uit het GVB stapt, vindt men meepraten over het beleid in dit soort organisaties van groot belang; er moet in ieder geval meegepraat worden tot de stap gerealiseerd is (hetgeen volgens de visserijorganisatie nog wel even kan duren). Op de komende oprichtingsvergadering van de RAC Noordzee in Edinburgh zijn de Scottish Fishermen’s Federation (SFF) en de National Federation of Fisheries Organisations (NFFO) van Britse zijde de vertegenwoordigers van de vissers.
Verenigd Koninkrijk: resultaten onderzoek beschermingszone Na achttien maanden de status van beschermingszone op zee te hebben genoten, blijken bij het eiland Lundy (een kleine 20 kilometer ten noorden van Devon) kreeften niet alleen groter te zijn dan in het omringende gebied, maar ook drie keer meer voor te komen. In de zone van 3,3 km² mogen geen levende natuurlijke bronnen (inclusief vis, schaal- en schelpdieren) worden gevangen. Onderzoekers hebben in opdracht van English Nature de stand van zaken in de zone in de gaten gehouden. Volgens de staatssecretaris voor visserijbeleid Ben Bradshaw laten deze eerste resultaten zien dat dergelijke vangstvrije zones een waardevol instrument kunnen zijn voor het op peil brengen van visserijbestanden in Britse wateren. Hoewel visserijorganisaties trouw meewerken aan het project onder de paraplu van de Devon Sea Fisheries Committee, lijkt een voorwaarde om die trouw van de vissers te behouden dat toekomstige vangstvrije zones net zo klein zijn als deze; de plaatselijke visserij moet niet al te zeer worden belemmerd. Staatssecretaris Bradshaw heeft tijdens een bezoek aan het kweekcentrum voor kreeften in het zuidwesten van Engeland aangekondigd dat wetgeving in de maak is om te verbieden eieren dragende kreeften in Engeland aan te landen, dan wel kreeften te ontdoen van eieren op Engelse vaartuigen. Volgens de staatssecretaris zal dit een belangrijke stimulans zijn voor de kreeftvisserij. Bijna tegelijkertijd leverde een visser bij een kweekcentrum in Padstow in Cornwall een reusachtige eieren dragende kreeft van ongeveer 80 centimeter met wel 30.000 eieren af. Het beest, waarvan de leeftijd op meer dan 50 jaar wordt geschat, werd bij de Scillyeilanden gevangen tijdens de visserij op zeeduivel. Het is niet gebruikelijk dat er op dit tijdstip van het jaar nog eieren dragende kreeften worden aangetroffen. Voor het kweekcentrum was deze schenking dan ook een flinke dot slagroom op de toch al rijke taart van 2004. Dit jaar werden ongeveer 2.500 jonge kreeften uit het centrum uitgezet in zee.
IJsland: overname Iceland Seafood Corporation Sjovik koopt Iceland Seafood Corporation, een VS-dochter van SIF (de Union of Icelandic Fishproducers) voor US $ 70 mln. Sjovik is een grote zeevisverwerker (van voornamelijk koolvis uit Alaska en kabeljauw uit de Pacific) en verkoper in Azië, met een omzet van 100.000 ton op internationale markten, waaronder nu dus ook de
15
Verenigde Staten. Sjovik heeft zeven fabrieken: vier in China, twee in Thailand en nu dus één in de VS, en 3.000 man personeel. Recent zijn er rechten verworven om in de Russische Pacific te mogen vissen (3.000 ton).
IJsland: Samherji vestigt zich in Duitsland De rederij Samherji heeft een bedrijf opgericht in Cuxhafen in Duitsland om IJslandse vis te verwerken en te verkopen op de Duitse versmarkt. Rederij Brim is de export naar het VK enorm aan het vergroten: naar 30 tot 35 ton per week.
16
Voedings- en kwaliteitsaangelegenheden
Verenigd Koninkrijk: pubbezoek tijdens lunch Mensen die de indruk hadden dat het in het verleden immens populaire kroegbezoek tijdens de lunchpauze tot het verleden behoorde, zijn op ruwe wijze weer in de ‘real world’ beland. Onderzoek onder 1.300 werkende mensen in opdracht van een in Manchester gevestigd advocatenkantoor heeft uitgewezen dat eenderde deel ervan de lunchpauze gebruikt voor een bezoek aan de pub en dat niet alleen of juist niet om te eten. Het advocatenkantoor, dat wekelijks 6.000 telefonische verzoeken om advies krijgt over hoe om te springen met klachten over gedrag van werknemers, filterde uit deze klachten een tendens dat drankgebruik tussen de middag opnieuw een probleem lijkt te gaan worden. Het onderzoek overtrof hun verwachtingen. Van de mensen die zeiden hun lunchpauze geheel of gedeeltelijk in de pub door te brengen gaf ongeveer 60% aan meer dan twee glazen alcohol (bier of wijn) te drinken. De sekse maakte daarbij geen enkel verschil.
Verenigd Koninkrijk: twijfels over gezondheidsclaims Wetenschappers uit het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Zweden en Duitsland zetten vraagtekens bij gezondheidsclaims op producten. Positieve effecten op de gezondheid zouden een gevolg zijn van de aanwezigheid van bepaalde organismen in het product (meestal bacteriën). Volgens de wetenschappers zijn deze claims voor een aantal producten niet bewezen, noch zijn er gezondheidsvoordelen van te verwachten. Ongeveer 3,5 miljoen Britten drinken, eten of slikken dergelijke producten (bijna) dagelijks, goed voor een omzet van ongeveer £ 135 mln. (ruim ¤ 200 mln.) per jaar. De Food Standards Agency (FSA, de Britse VWA) heeft bij de Universiteit van Reading een onderzoek uitgezet naar door de FSA betrouwbaar geachte producten in deze sector. Het onderzoek moet nagaan of de bedoelde bacteriën wel in de maag terechtkomen en vervolgens de heilzame werking hebben.
Japan: genetisch gemodificeerd koolzaad Het Nationale Instituut voor Milieustudies zegt genetisch gemodificeerd koolzaad aangetroffen te hebben langs de weg in de omgeving van Tokio. De genetische code van het gewas duidt op een genetische variant van het bedrijf Monsanto. De teelt van het gewas is weliswaar sinds 1996 toegestaan, maar er is nooit een aanvraag ingediend. Daar deze variant wel wordt ingevoerd voor de productie van koolzaadolie, denkt het instituut dat het zaad zich tijdens het vervoer vanaf de haven heeft kunnen verspreiden. In het havengebied werd in juni van dit jaar dezelfde koolzaadvariant aangetroffen.
17
Veterinaire aangelegenheden
Ierland: mogelijke Van Creutzfeld-Jakob besmetting Ierland heeft, voorzover bekend, zijn vermoedelijk eerste geval van Van Creutzfeld Jakob-besmetting, de humane variant van BSE. Het gaat om een jonge man van tussen de 20 en 30 jaar oud. De besmetting moet nog door onderzoek worden vastgesteld. De Ierse rundvleessector, die zich juist verheugt in een hogere rundvleesconsumptie dan in de jaren vóór de BSE-crisis, heeft bezorgd gereageerd, maar zegt dat Ierland nu, na de BSE-crisis, “kan leven met één geval”. Dit zou bij het optreden van meer gevallen anders zijn. Intussen ontkent het ziekenhuis waarin de man wordt verpleegd dat de besmetting tot stand is gekomen via bloed of bloedproducten. In een verklaring zegt het ziekenhuis dat de man nooit een bloedtransfusie heeft gehad, nooit zelf donor is geweest en dat er geen enkel verband is tussen de besmetting en een operatie. Zoals bekend zijn er in het bijzonder in het Verenigd Koninkrijk problemen ontstaan over besmetting met de humane BSE-variant via bloed en bloedproducten. Er zijn geen banden bekend tussen de patiënt en het Verenigd Koninkrijk. Wanneer de besmetting bevestigd zou worden, zou het het allereerste geval van Van Creutzfeld Jakob zijn van Ierse oorsprong. Eerder is een besmetting bij een vrouw in Ierland geconstateerd, maar deze vrouw had geruime tijd in het Verenigd Koninkrijk gewoond.
Ierland: verontwaardiging over actie met varkenskoppen In de stad Waterford is met verontwaardiging gereageerd op de stunt van theatermaatschappij Red Kettle Theatre en Slipstream Public Relations om door middel van het plaatsen van 20 varkenskoppen rond de stad aandacht te vragen voor de opvoering van het toneelstuk Lord of the Flies in het plaatselijke theater. De Irish Society for the Prevention of Cruelty against Animals noemde de stunt “beschamend en ziekmakend”. De actie heeft deze opzet gekregen omdat het varken een centrale rol in het toneelstuk speelt. En, zo voegde de woordvoerder van het PR-bedrijf er aan toe, de varkens zijn op humane wijze geslacht. Beide bedrijven hebben onder toezicht van de plaatselijke veterinaire autoriteiten de koppen moeten opruimen. Ze zijn conform de geldende veterinaire regelgeving vernietigd.
Verenigd Koninkrijk: veroordeling dierenwelzijnsactivist in semi-overheidsinstantie Een werknemer van het agentschap voor rijbewijzen en autoregistratie is veroordeeld tot vijf maanden gevangenisstraf wegens misbruik van gegevens uit de administratie van deze dienst, die niet alleen nieuwe rijbewijzen afgeeft, maar ook de registratie van auto’s in het Verenigd Koninkrijk bijhoudt. De betreffende werknemer gaf de actiegroep die zich bezighoudt met de acties tegen de boerderij waarop hamsters als proefdier worden gefokt, de adressen van ten minste dertien mensen die de boerderij regelmatig bezoeken, voor het overgrote deel vrienden van de eigenaren. Deze werden daarna door de activisten telefonisch en fysiek geïntimideerd en hun huizen en auto’s werden beschadigd (ruiten werden ingegooid, verf over auto’s uitgestort en één huis werd via een waterslang door de brievenbus onder water gezet). De verdachte weigerde te vertellen aan wie hij de
18
adresgegevens die correspondeerden met kentekens die hij van de actievoerders kreeg, heeft gegeven. Hij verklaarde sympathie te hebben met de doeleinden van de actievoerders, maar zei in de veronderstelling te verkeren dat de gegevens voor “rechtmatige acties” zouden worden gebruikt.
Verenigd Koninkrijk: studie naar stress bij huisdieren Fysiek ongemak bij huisdieren wordt in belangrijke mate veroorzaakt door spanningen, die een gevolg zijn van grote veranderingen in het leven van een huisdier, zoals een nieuw huis, het huis moeten delen met een soortgenoot of met een nieuwgeboren baby. Onderzoek aan de veterinaire faculteit van de Edinburgh University naar blaasziekten bij katten leverde op dat in het merendeel van deze gevallen spanningen en stress hier de oorzaak van waren. Katten die het meest bevangen werden door spanningen waren raskatten, op middelbare leeftijd, te zwaar en mannelijk van geslacht, die zich niet te vaak buiten ophielden en een voorkeur hadden voor voornamelijk droog voer (in plaats van het meer ‘natte’ voer uit blik), aldus de onderzoekers. Veranderingen in hun leven leidden bij deze katten tot teruggetrokken gedrag en het zich te buiten gaan aan droogvoer. Dergelijke katten moeten volgens de onderzoekers aangemoedigd worden meer blikvoedsel te eten en meer te drinken door bijvoorbeeld ijsblokjes met tonijnsmaak in het drinkwater te doen. Het onderzoek vergde meer dan zes jaar en er waren meer dan 100 katten van verschillende bazen en bazinnen bij betrokken. De eigenaren is gevraagd een gezondheidsdagboek bij te houden.
Japan: Amerikaans rundvlees In Japan is zeer verbaasd gereageerd op het optimisme van de Amerikaanse delegatie die eind oktober in Tokio onderhandelde over de heropening van de markt voor rundvlees. Japan is een op zich tijdrovend binnenlands proces van wetsherzieningen ingegaan, dat er uiteindelijk toe zal moeten leiden dat runderen van 20 maanden en jonger niet langer getest hoeven te worden op BSE. Dat ondermijnt al de periode van “enkele weken” die de Amerikaanse delegatie noemde als termijn waarop de handel hervat zou kunnen worden. Cruciaal is vervolgens de methode waarmee de VS de leeftijd van de runderen kunnen garanderen. De VS menen dat fysiologische kenmerken van het vlees de leeftijd goed kunnen aangeven. Daar moet overigens nog wel onderzoek naar worden gedaan. Het ministerie van Landbouw in Tokio toont zich over deze methode op voorhand vrij sceptisch. Als de methode uiteindelijk als onvoldoende betrouwbaar wordt geclassificeerd, is er nog maar één alternatief: een individueel identificatiesysteem van runderen (zie ook LBActualiteiten, 2004, nummer 34).
19
Gewasbescherming
Verenigd Koninkrijk: compensatie voor plantenziekten De regering-Blair heeft £ 200.000 (¤ 300.000) uitgetrokken voor de oprichting van een fonds voor boomkwekerijen, die nadeel ondervinden van de bestrijding van de ziekte ‘sudden oak death’. De staatssecretaris voor fytosanitaire zaken, Ben Bradshaw, stelt het bedrag beschikbaar als eenmalige overheidsbijdrage, bedoeld om een verder door de sector te vullen fonds op te richten, waaruit eventuele compensatie voor getroffen kwekerijen betaald zou kunnen worden. Hij heeft de National Farmers’ Union, de Horticultural Trades Association en de Royal Horticultural Society gevraagd eenzelfde bedrag in het fonds te storten. De staatssecretaris maakte het voorbehoud, dat de overheidsbijdrage nog de procedure voor staatssteun in Brussel moet doorlopen. Zijn rechtvaardiging voor deze overheidsbijdrage is het feit dat de harde actie van de regering tegen deze ziekte vooral bedoeld is om een breder, boven de boomkwekerijsector uitstijgend maatschappelijk belang te dienen, namelijk dat van de biodiversiteit in het VK. Een voorwaarde is dat de sector met realistische voorstellen komt voor risico spreidende regelingen op het terrein van de bestrijding van quarantaineziekten. De staatssecretaris vindt dat steun en compensatie een zaak van het bedrijfsleven zijn. De overheid heeft de taak de risico’s van het uitbreken van de ziekte te beperken. De National Farmers’ Union heeft de actie van de staatssecretaris betiteld als een “doorbraak”. Hiermee wordt gedoeld op de vruchteloze onderhandelingen die tussen regering en NFU zijn gevoerd om te komen tot compensatie van de aardappelteler in Wales die getroffen werd door aardappelringrot in het najaar van 2003. Het is volgens Graham Ward, de voorzitter van de tuinbouw- en aardappelsector binnen de NFU, voor het eerst dat de regering overgaat tot compensatie van degenen die door een plantenziekte zijn getroffen. Naar zijn mening zijn telers veel meer bereid de overheid bij te staan in het ontdekken en uitroeien van de ziekte als zij weten dat zij voor de geleden schade gecompenseerd worden.
20
Natuur, bos, landschaps- en faunabeheer
Verenigd Koninkrijk: confrontatie vossenjacht nu zeker Het Hogerhuis en het Lagerhuis stevenen af op een stevige confrontatie over het al dan niet geheel verbieden van de vossenjacht met honden, nu het Hogerhuis met 322 tegen 72 stemmen heeft ingestemd met een gewijzigd wetsvoorstel, waarin de vossenjacht met honden op strikt gereguleerde wijze blijft toegestaan. Aan de basis ervan ligt een vergunningensysteem. Het door het Lagerhuis met grote meerderheid aangenomen voorstel behelsde een absoluut verbod op de vossenjacht met honden. Het Lagerhuis (en de regering) moeten nu beslissen of de Parliamentary Act van stal wordt gehaald om de wil van het gekozen deel van het parlement aan het benoemde deel van het parlement op te leggen. Zoals bekend is de regering-Blair altijd voorstander geweest van dit compromis, maar zijn eerdere regeringsvoorstellen in deze richting door het Lagerhuis gewijzigd in een absoluut verbod. In het weekeinde voor de beslissende stemming in het Hogerhuis heeft de regering bij monde van de staatssecretaris voor plattelandsaangelegenheden, Alun Michael, nog een duidelijk signaal naar dit compromis afgegeven (zie LBActualiteiten, 2004, nummer 34). Ook premier Blair is nog steeds voorstander van een compromis langs de lijnen van het eerder door de regering gedane voorstel. Bij dit alles moet worden aangetekend dat het Hogerhuis de weg naar een – overigens moeilijk voor te stellen - compromis met het Lagerhuis heeft bemoeilijkt door de wijze van formulering van het gewijzigde wetsvoorstel. Dat wijkt af van het eerdere regeringsvoorstel en biedt openingen om met honden op herten en hazen te blijven jagen. Tevens worden de eerder door de regering voorgestelde voorwaarden rond het vergunningensysteem verruimd: de jacht op vossen met honden wordt niet alleen toegestaan voor het beheersen van het ongedierte vos, maar ook in het kader van het beheer van de wildstand. Verder wordt de eis geschrapt dat voor het verkrijgen van toestemming voor het jagen op vossen met honden, eerst aangetoond moet worden dat de jacht op de vos met honden minder wreed is dan het op andere wijze verschalken van de vos. In het Lagerhuis worden op de Labour-banken nu de messen geslepen voor een beslissende confrontatie met het Hogerhuis. Een besluit om in dit geval de Parliamentary Act te gebruiken zal niet alleen belangrijke politieke gevolgen hebben (met het oog op de komende Lagerhuis-verkiezingen), maar ook en vooral veel constitutionele vragen oproepen. De Countryside Alliance heeft zich al verzekerd van de diensten van een belangrijke oude juridische ‘vos’ met veel moreel gezag (deze advocaat verdedigde Nelson Mandela en Steve Biko) om het gebruik van de Parliamentary Act tot in hoogste juridische instantie aan te vechten. Actievoerders hebben waarschijnlijk weer toegeslagen, toen in Portecullis House (het spiksplinternieuwe bijgebouw van het Britse parlement) ’s morgens een rustig rondwandelende vos werd aangetroffen. De Royal Society for the Prevention of Cruelty against Animals (RSPCA) wist het dier te vangen en onder te brengen in één van zijn dierenopvangplaatsen. De organisatie Real Countryside Alliance, waaraan een aantal stunts in het kader van de campagne tegen het regeringswetsvoorstel wordt toegeschreven, ontkende bij deze actie betrokken te zijn.
21
Verenigd Koninkrijk: boommarters De boommarter, een soort waarvan werd aangenomen dat hij meer dan tien jaar geleden in Engeland uitgestorven was, lijkt zich weer te vestigen in het noorden van Yorkshire. Het gaat hier waarschijnlijk om een migratie van het dier vanuit de Schotse Hooglanden, waar ze nog wel voorkomen. Er zijn betrouwbare getuigen die zeggen het beest in de bossen van Noord-Yorkshire te hebben waargenomen. Natuurbeschermers van de Forestry Commission proberen het dier door middel van boterhammen met jam en kippenvleugels uit zijn tent te lokken. Door het voedsel wat moeilijk bereikbaar te maken en tegelijkertijd een plakkerige substantie aan te brengen in de verpakking van het voedsel, hopen de natuurbeschermers wat haren van het beest te pakken te krijgen. Door middel van DNA-onderzoek kan de aanwezigheid van de soort definitief worden vastgesteld. Daarnaast zet de Forestry Commission een aantal nestkasten uit om de voortplanting in dit gebied aantrekkelijker te maken. De Forestry Commission veronderstelt dat de manier van bosbeheer in dit deel van Yorkshire het dier aantrekt. Het lot van de boommarter in Engeland is een voorbeeld van de manier waarop het een soort op dit eiland kan vergaan: bij Koninkrijk Decreet beschermd in de Middeleeuwen en later vanwege zijn mooie dikke staart, waarvan het gebruik een koninklijk prerogatief was. Met de opkomst van de landgoederen, waarop in de Victoriaanse tijd de plezierjacht werd bedreven, werd het dier meedogenloos vervolgd wegens de schade die de soort zou toebrengen aan het te bejagen wild (kleinere zoogdieren en vogels). In 1981 kreeg het dier de zwaarste beschermingsstatus en een kleine tien jaar later werd de soort ‘uitgestorven’ verklaard.
22
Milieuaangelegenheden
België: mestoverschot daalt fors Het mestoverschot in Vlaanderen is de afgelopen vijf jaar fors gedaald. Dat blijkt uit het Voortgangsrapport 2004 van de Mestbank. De hoeveelheid overtollige fosfaten is van 35 miljoen kg. in 1999 naar 6 miljoen kg. in 2003 gedaald. Het teveel aan nitraten zakte van 56 miljoen kg. in 1999 naar 21 miljoen kg. vorig jaar. Fosfaten en nitraten zijn de belangrijkste bestanddelen van mest. Het is nog wel te vroeg voor euforie: er zijn nog altijd 7.200 landbouwbedrijven die gemiddeld 600 kg. fosfaat overbemesten. Het (strengere) mestbeleid van de vorige Vlaamse regering bestond uit drie pijlers: • De aanpak aan de bron. Het resultaat hiervan is 2,3 maal beter dan verwacht. De aanpak aan de bron bestaat uit betere voedertechnieken en aangepaste, milieuvriendelijke voeders, het afblokken van de mestproductie en de vrijwillige afbouw van de veestapel. • Oordeelkundige bemesting, het bijhouden van een bodemnutriëntenbalans, het controleren van de nitraatresten na de teelt, etc. Hiermee is slechts 6% van de doelstelling bereikt. • Mestverwerking. Dit loopt nog niet zoals het hoort. De verwerking had de helft van het mestoverschot moeten wegwerken, maar is daar maar voor 39% in geslaagd. De verwerking van varkensmest staat nog in de kinderschoenen. Toch moet een verdere daling van het mestoverschot vooral van de mestverwerking komen.
België: West-Vlaanderen wil mest en energiegewassen vergisten Een West-Vlaams consortium gaat in het kader van het nieuwe project ‘North Sea Bio Energy’ tot eind 2007 onderzoek verrichten naar de co-vergisting van varkensdrijfmest en energiegewassen. Als alles volgens plan verloopt, wordt begin 2005 een kleinschalige vergistingsinstallatie voor mest en energie gebouwd op de terreinen van het provinciaal onderzoekscentrum in Beitem. In 2010 moet 6% van het elektriciteitsverbruik afkomstig zijn van hernieuwbare energiebronnen, waaronder ook biomassa. In 2002 bedroeg dat aandeel nauwelijks 0,6%. Gezien het grote economische belang van de varkensteelt is het in West-Vlaanderen een belangrijke uitdaging om de hoge kosten die gepaard gaan met mestverwerking te drukken. “Door de teelt van energiegewassen op braakliggende velden enerzijds en de co-vergisting van mest en energiegewassen met opwekking van elektriciteit en warmte anderzijds kunnen landbouwers een alternatief inkomen genereren,” zegt Bart Verstrynge van het Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking (VCM). “Het is de bedoeling om de rendabiliteit van installaties op bedrijfsniveau met een capaciteit van 2.000 ton te onderzoeken. Driekwart van dat volume zou varkensmest zijn, de rest is plantaardig materiaal.” Naast het onderzoek voor de vergisting naar de ideale combinatie tussen mest en plantaardige gewassen, bestaat het project uit onderzoek naar de opbrengsten van energiegewassen op braakliggende grond. Partners in het West-Vlaams consortium onder leiding van de GOM-West-Vlaanderen zijn behalve VCM, de provincie West-Vlaanderen, het POVLT, de Hogeschool WestVlaanderen, het West-Vlaams Proefcentrum voor de Akkerbouw, Proclam en
23
Aspiravi. Met het project is een budget van ongeveer ¤ 1 mln. gemoeid. De provincie West-Vlaanderen en het Europees Regionaal Ontwikkelingsfonds dragen elk de helft van de financiering. North Sea Bio Energy ontplooit ook projecten in Nederland, Duitsland en Schotland.
Verenigd Koninkrijk: stimulans innovatieve, milieuvriendelijke verpakking De staatssecretaris voor Milieu- en Landbouwmilieubeleid, Elliot Morley, heeft een bedrag van £ 8 mln. (¤ 12 mln.) beschikbaar gesteld voor een fonds ter stimulering van innovatieve ontwerpen voor verpakkingen van supermarktartikelen. Dit Waste Minimisation Innovation Fund is bedoeld om huishoudelijk en verpakkingsafval te verminderen. Volgens Morley wordt hiermee een belangrijke stap gezet op de weg naar het daadwerkelijk verminderen van de jaarlijkse hoeveelheid van 30 miljoen ton huishoudelijk afval. Belangrijke detailhandelbedrijven en overige schakels in de voedingsmiddelenketen hebben zich achter het initiatief geschaard. 40% van het huishoudelijk afval is afkomstig van aankopen in supermarkten en gemakswinkels op de hoek (dit komt overeen met een hoeveelheid van 12 miljoen ton). Door middel van dit fonds moet deze hoeveelheid afval in maart 2006 met 310.000 ton zijn verminderd. Dit komt overeen met de jaarlijkse hoeveelheid huishoudelijk afval die in de stad Birmingham wordt opgehaald.
Verenigd Koninkrijk: voormalig NFU-voorzitter trekt taakgroep biomassa Sir Ben Gill, tot februari 2004 voorzitter van de National Farmers’ Union, is door de regering aan het hoofd geplaatst van een taakgroep die het komende jaar vraag en aanbod op het gebied van biomassa voor energiewinning moet gaan stimuleren. Tegelijkertijd heeft de staatssecretaris voor Landbouw, Lord Whitty, een Bio-Energy Infrastructure Scheme gelanceerd dat – puttend uit een fonds van £ 3,5 mln. (¤ 5,2 mln.) – met behulp van subsidies het oogsten, verwerken, opslaan en aanvoeren van biomassa voor energiewinning moet stimuleren. Sir Ben Gill, die op zijn eigen bedrijf in Yorkshire ook biomassa teelt, is ervan overtuigd dat met een goede aanpak nu, in 2020 25% van het akkerland in gebruik kan zijn voor de teelt van biomassa, dan wel grondstoffen voor biobrandstoffen. Zowel de taakgroep als de subsidieregeling vloeien voort uit een studie van de Royal Commission on Environmental Pollution. Daarin valt onder meer te lezen dat zeven miljoen hectare Brits akkerland uiteindelijk gebruikt zou kunnen worden voor de teelt van biomassa en grondstoffen voor biobrandstoffen. In 2020 zou 6% van de Britse elektriciteit uit biomassa geproduceerd kunnen worden, waarvoor 350.000 hectare akkerland nodig is. De Universiteit van Cambridge is gevraagd in april 2005 een studie op te leveren over de economische aspecten van biomassa. Hoewel hij als zodanig positief is over de bemoeienissen van zijn voorganger met dit onderwerp, heeft NFU-voorzitter Tim Bennett de regering verweten te veel te studeren en te praten over biomassa en te weinig te doen. Naar zijn mening hadden beide nu aangekondigde stappen vijf jaar geleden gezet moeten worden. Dan was nu - met de sterk gestegen energieprijzen en de wereldwijde milieuproblemen als gevolg van de uitstoot van broeikasgassen - de tijd gekomen om te handelen.
24
Diversen
Ierland: EU-lidmaatschap en sociaal-economische veranderingen De omvang van de Ierse bevolking nadert weer het niveau van het midden van de 19de eeuw. Sinds 1973 - het jaar waarin Ierland lid werd van de Europese Unie - is de bevolking snel gestegen. Sinds 1991 is de bevolking met ongeveer 1 miljoen mensen gegroeid, naar bijna 4 miljoen, ondanks het feit dat het aantal geboorten blijft dalen. Het gemiddelde inkomen van de Ier bedroeg in 1973 ongeveer 65% van het EU-gemiddelde, terwijl dat momenteel 120% van het EU-gemiddelde bedraagt. Dat blijkt uit een rapport van het Central Statistics Office over economische en sociale veranderingen tijdens de eerste dertig jaar van het Ierse EU-lidmaatschap. Hoewel het CSO toegeeft dat niet alle positieve ontwikkelingen alleen aan het EUlidmaatschap kunnen worden toegeschreven, heeft het wel een belangrijke bijdrage geleverd aan de sociale en economische ontwikkeling van Ierland in de afgelopen decennia. Het aantal arbeidsplaatsen nam in dertig jaar met 750.000 toe. In 1973 werd 27% van die arbeidsplaatsen ingenomen door vrouwen, nu is dat 42% (ofwel 287.000 toen tegen 735.000 nu). De prijzen van huisvesting zijn in Ierland de afgelopen dertig jaar 25 keer zo hoog geworden, met Dublin als absolute koploper. Kostte daar een huis in 1973 nog geen ¤ 10.000, nu bedraagt de gemiddelde prijs aldaar bijna ¤ 300.000. In 1973 was Ierland nog voor 55% van zijn exporten afhankelijk van het Verenigd Koninkrijk, nu nog maar voor 18%. Met andere woorden: Ierland is een echte EU-partner geworden. De levensverwachting van Ierse mannen is gestegen van 68,8 jaar in 1973 naar 75 jaar nu en van vrouwen van 73,5 jaar naar 80,3 jaar, een aanmerkelijke vooruitgang, hoewel beide cijfers nog steeds beneden het EU-gemiddelde liggen. Het aantal mensen dat een hogere beroepsopleiding of wetenschappelijk onderwijs volgt, nam toe van ruim 27.000 naar 130.000 per jaar (een vervijfvoudiging). Ook de werkloosheid is gedaald: dertig jaar geleden 5,7%, nu 4,4%, hoewel in 1988 de werkloosheid nog 16,3% bedroeg. Eén van de oorzaken daarvan was de snel dalende werkgelegenheid in de landbouw: 24% van de beroepsbevolking was werkzaam in de landbouw in 1973, nu nog maar 7%. Dienstverlening was in 2003 verantwoordelijk voor 65% van de werkgelegenheid tegen 45% in 1973. Het aandeel van voedsel in het huishoudbudget nam af van eenderde deel van het inkomen naar een vijfde deel.
Argentinië: maatschappelijk verantwoord ondernemen In samenwerking met de ambassade heeft de Argentijns-Nederlandse Kamer van Koophandel in Buenos Aires een seminar over MVO (maatschappelijk verantwoord ondernemen) georganiseerd. Enkele Nederlandse bedrijven spraken hier over hun ervaringen en projecten in Argentinië. Hoewel de ambitie om maatschappelijk verantwoord te ondernemen in Argentinië zeker bestaat, moet dit echter zowel binnen de overheid als bij het bedrijfsleven en in de samenleving nog verder vorm krijgen. Men worstelt met de definiëring van MVO. Unilever richt zich vooral op sociale verantwoordelijkheden. Dit komt tot uiting in veilige producten, het stimuleren van duurzame landbouw, veiligheid en ontwikkeling van het personeel. In Argentinië heeft Unilever een fabriek die niet meer als zodanig wordt gebruikt, omgevormd tot een cultureel en maatschappelijk centrum.
25
TNT maakt gebruik van de door de VN opgestelde criteria voor bedrijven. Hierin staan mensenrechten, arbeidsvoorwaarden, leefomgeving en anti-corruptie centraal. TNT besteedt samen met het World Food Program veel aandacht aan het wereldvoedselprobleem. Het probleem zit volgens TNT niet zozeer in de te produceren hoeveelheid voedsel, maar in de logistiek. Dat is dan ook het punt waar TNT zich binnen en buiten Argentinië op richt. Het seminar was een succes en werd bij het Nederlandse en Argentijnse publiek met veel enthousiasme ontvangen.
26
