in gesprek 3 2 1 0 2 7 193 jaar 75
70e jaargang, maart 2012
werk- en informatieblad van de protestantse vrouwen organisatie
ROUTEPLANNER: OVERSPEL IS GEEN SPELLETJE TROUW LITURGIE VOOR PASSIE EN PASEN: DE KRUISWEG
Colofon
In dit nummer
In Gesprek
Het is inmiddels al maart en in PVO-land gebeurt er veel. Zo staat het nieuwe jaarthema (2012-2013) al volop op de agenda, wordt de Ledenontmoetingsdag op 19 april met alles wat daaraan vastzit voorbereid, wordt her Vlijtige Liesjes en der gekeken hoe de wisseling in de wacht soepel kan verlopen en met de Beleidsdagen van oktober en november nog vers in ons geheugen, zijn er veel vragen die op antwoord wachten. Kortom: tijd om de handen uit de mouwen te steken, de rust is voorbij! Laten we daarom maar bij dit nummer van In Gesprek blijven en verdergaan met ons thema Routeplanner, waar ditmaal het zevende gebod centraal staat: Pleeg geen overspel.
werk- en informatieblad van de Protestantse Vrouwen Organisatie Bezoekadres Bureau PVO: Kon. Wilhelminalaan 21, Amersfoort Postadres PVO: Postbus 1496, 3800 BL Amersfoort Telefoon 033 - 465 22 64 (ma., di. en do. 09.00-14.30 uur) e-mail:
[email protected], Internet: www.pvo-nederland.nl Gironummer PVO: 515473 Gironummer Kruis en Munt: 3336259, t.n.v. PVO Amersfoort.
Dagelijks Bestuur PVO: Voorzitter: Hetty van Weeghel-de Boer Sommelaan 6, 5627 WK Eindhoven. Tel. 040-2623979 Secretaris: Gré Popping-Hoekzema Veerstraat 45, 8181 VV Heerde. Tel. 0578-697069 Penningmeester: Tjitske Rinsma-Kuperus Marktweg 81/13, 8444 AC Heerenveen. Tel. 0513-632284 Algemeen adjunct: Henny de Graaf-Hopman Kerkemaat 9c, 3751 AH Spakenburg. Tel. 033-2987225
Redactie In Gesprek: Tiny van de Biezen-Kamphorst, eindredactie Jopie van de Kleut-Waanders Heleen Koekoek-Dethmers Titia Lindeboom-Bruning Jubileumrubriek en Kringberichten: Jopie van de Kleut, Rondweg 25, 3785 LB Zwartebroek e-mailadres:
[email protected] Overlijdensberichten: bureau PVO, zie boven Overige kopij: 6 weken voor verschijnen van het blad bij de eindredactie: Tiny van de Biezen, A. v. Meerveldstr. 5, 3785 LP Zwartebroek. Tel. 0342 - 462095. e-mail:
[email protected]
Lidmaatschap van de PVO: € 16 per jaar. Daarbij is het abonnement op dit blad inbegrepen. Opzeggen alleen schriftelijk voor eind december bij het bondsbureau. Gesproken cd: In Gesprek verschijnt ook op cd als een uitgave van de CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden te Ermelo, tel. 0341-565 499
- Exodus 20: 14 kreeg in de bijbelstudie van ds. Diete Kits uit Bovensmilde de titel: ‘Overspel is geen spelletje’. Zij legt ons uit wat dit vroeger, maar ook nu voor ons betekent. Goed, om dat eens op een rijtje te hebben. - In de tweede bijbelstudie komt dit gebod nogmaals terug als we samen met ds. Tammo J. Oldenhuis uit Emlichheim kijken wat de impact hiervan was op bijbelse personen. - Corry de Jongh, Aafke Koops en Djoke Travaille zochten voor De Liturgie voor Passie en Pasen de gebeden, liederen en gedichten uit en maakten er rond de Kruiswegstaties, geschilderd door kunstenares Arja Kooistra-van der Lelie uit Ermelo, een mooi geheel van. - Op pagina 7 vindt u de gegevens voor de Ledenontmoetingsdag op 19 april in Ermelo en op pagina 14 vertellen de redactieleden over hun herinneringen aan 75 jaar PVO. - Op pagina 15 weer eens een schrijfactie van Amnesty International, ditmaal gericht op de vrouwen van Zimbabwe. - De oplossing van de Kerstpuzzel (de laatste van Rie Roubos) vindt u op pagina 16. - De nieuwe Paaspuzzel op pagina 17, in de vorm van een Sudoku, is gemaakt door een van de redactieleden. We hopen dat u veel plezier hebt bij het oplossen, Jopie zit al naast de brievenbus! Al met al is deze In Gesprek een goed gevuld, twintig pagina’s tellend nummer geworden, waarmee wij u veel leesplezier en goede bijeenkomsten wensen! Tiny van de Biezen
Druk: Mailfors Amersfoort ISSN: 0921-447
Hoofdartikelen: maart 2012 Doelstelling De Protestantse Vrouwen Organisatie heeft als doel: - lokale gespreksgroepen en de leden daarvan te stimuleren, te adviseren en toe te rusten. - Krachten te bundelen en stem te geven. - Dit alles om landelijk en plaatselijk te komen tot ontmoeting en gesprek, bezinning op Bijbel en persoonlijk geloof, en een bewuste inzet voor een rechtvaardige en veelkleurige samenleving. 2
Overspel is geen spelletje, bijbelstudie bij Exodus 20: 14 door ds. Diete Kits te Bovensmilde ......................................................... 4 Trouw, bijbelstudie bij gedeeltes uit Genesis en Spreuken 7 door ds. Tammo J. Oldenhuis te Emlichheim ....................................... 8 Liturgie voor Passie en Pasen: De Kruisweg ..................... 10
Meditatie Pleeg geen overspel Pleeg geen overspel, of zoals het in de NBG-vertaling 1951 staat: Gij zult niet echtbreken. reken of echtbreuk Als je de woorden overspel en echtbreken opzoekt in het woordenboek kom je de volgende verklaringen tegen: Echtbreken, echtbreuk: schending van de huwelijkstrouw, overspel. ndere man of Overspel: seksuele omgang met een andere vrouw dan de eigen partner. et bed induikt Simpel gezegd: als je met iemand het die niet jouw man, vrouw of partnerr is, dan pleeg je overspel en ben je een echtbreker. Kort door de bocht: als ik uit de Bijbel het meest bekende voorning g David en beeld uit 2 Samuël 11 neem van koning ria, dan zou ik Batseba, de vrouw van de Hethiet Uria, der niets hoeklaar zijn met deze leefregel en verder ven uit te leggen. Natuurlijk ligt het niet zo eenvoudig, want wat maakt die relatie tussen twee mensen zo bijzonder en heeft? dat God ons die specifieke regel gegeven Daarvoor moeten we naar het begin van de Bijbel en we één van de gaan. In het scheppingsverhaal vinden welijk, zonder dat de term ‘huwelijk’ gebruikt wordt. Na de beschrijving van de vermeest centrale teksten over het huwelijk, mt het da at ee eeen n man zich losmaakt rukking van Adam als Eva bij hem gebracht wordt, voegt de verteller nog toe: ‘Zo kom komt dat echt aan zijn vrouw, met wie hij één van lichaam wordt’ (Genesis (G Gen enes e is 2: 24). De instelvan zijn vader en moeder en zich hecht d gewilde ild ordening d i en een antwoord t d op het h t scheppingsgegeven h i d t een mens niet i t ling van het huwelijk is een door God dat gemaakt is om alleen te zijn (vers 2: 18) en een helper nodig heeft die bij hem past (vers 20). Het ‘hechten aan’ betekent dat de binding met de partner het belangrijkste is. Het ‘één van lichaam worden’ wijst op een wederzijdse toewijding om in het huwelijk te investeren. Het veronderstelt ook een monogame relatie te zijn die levenslang duurt. Kortom: het huwelijk is een band tussen twee mensen, die zich volledig inzetten voor deze nieuwe eenheid, zonder iets achter te houden en die gevierd wordt in de seksuele gemeenschap. We leven in een tijd, waarin het huwelijk niet meer exclusief verbonden kan worden aan de relatie tussen een man en een vrouw. Ook de relatie man-man of vrouw-vrouw kan de exclusiviteit van het huwelijk opeisen. Is dat verkeerd? Mag dat wel of niet? Ik denk dat het belangrijkste in welke verbintenis dan ook de wederzijdse liefde en trouw aan elkaar is.
Tiny van de Biezen eindredacteur In Gesprek 3
Ds. Diete Kits
Overspel is geen spelletje Bijbelstudie bij Exodus 20: 14 Om met elkaar te kunnen samenleven maken we afspraken, sluiten we contracten, verbonden. Niemand kan zonder. Neem nou bijvoorbeeld het volk Israël, dat met Gods hulp bevrijd is vanuit de slavernij, de onderdrukking in Egypte. Willen ze die vrijheid met elkaar bewaren dan zijn ze gebaat bij regels, afspraken. Sterker nog: dat is noodzakelijk. Het mooie is dat de Bijbel dat zelf laat zien in de richtlijnen van Godswege, de Tien Geboden. God zegt als het ware: ‘Wil je in vrijheid en vrede met elkaar samenleven, houd je dan aan deze regels die ik je voorleg.’ En het volk heeft ‘ja’ gezegd: ‘Ja, Heer, wij zullen horen en doen.’ Dit is het Verbond tussen God en mensen. Een afspraak die verankerd is in de trouw van de één richting de ander, en andersom. ‘Ga maar en leef,’ zegt God. ‘Leef in de vrijheid die ik je schenk. Vrijheid die gewaarborgd blijft wanneer je je laat leiden door mijn tien regels. Die zijn voldoende.’ Richtlijnen die ervoor zorgen dat ieder mens tot haar recht komt. Want de vrijheid van de een grenst aan de vrijheid van de ander. verbroken wordt. Want de waardevolle band tussen God en mensen, of mensen onderling, kan, ondanks de liefde die er is, aangetast worden of ook verbroken.
Een mens alleen is niets
Verbond Aldus afgesproken en vastgesteld is een afspraak of verbond creatief, schept het ruimte voor ontwikkeling, voor doorgaande geschiedenis. Het verbond tussen God en mensen kun je vergelijken met het verbond tussen een mens en een ander mens. Een levensverbintenis tussen twee mensen. De verbondsrelatie tussen God en zijn volk wordt in de Bijbel vaak met een huwelijk vergeleken. Dat is een verbintenis voor het leven die vraagt om liefde, trouw, betrouwbaarheid, om solidariteit, om instaan voor elkaar. Ook hieraan zijn voorschriften verbonden. Dat klinkt misschien streng, maar zo is het niet bedoeld. Het zijn nl. voorschriften die bescherming bieden, die willen voorkomen dat het verbond van buitenaf
‘Het is niet goed dat de mens alleen is, Ik zal een hulp maken die bij hem past…’ Dit zijn bekende woorden uit Genesis 2 die laten zien dat mensen op elkaar zijn aangewezen. Wat is een mens zonder een ander? Niets! Een mens die helemaal alleen in de wereld staat, zonder anderen om haar heen, komt niet tot bloei. Mensen zijn op elkaar aangewezen. Mensen zijn in beginsel relationele wezens. Een mens alleen redt het niet. Een mens alleen kan ook niet verantwoordelijk zijn. Ieder heeft een ander of anderen nodig om te groeien. Dat gebeurt in vriendschaps- of liefdesrelaties. In een huwelijk of andere trouwrelatie verbinden twee mensen zich aan elkaar op basis van liefde en trouw. Liefde vermag veel, maar het is niet voldoende om een huwelijk tot in lengte van dagen goed te laten zijn. Er zijn dus (on-)geschreven regels om ervoor te zorgen dat de relatie gezond blijft, goed. Eén daarvan is de regel dat je geen overspel pleegt.
Echtbreuk is geen echtscheiding
Ds. Diete Kits is predikant in de Protestantse Gemeente Bovensmilde
4
‘Pleeg geen echtbreuk’, zo kent menigeen de zevende richtlijn van de Tien Geboden. En dat is in de volksmond gaan heten: je mag niet echtbreken, je mag het huwelijk (‘de echt’) niet breken. En dat werd vervolgens: je mag niet echtscheiden. Want ‘wat God heeft verbonden, mag een mens niet scheiden’ of in de NBG-vertaling 1951: ‘hetgeen dan God samengevoegd heeft, scheide de mens niet.’ Kortom: echtscheiding
is uit den boze. Maar is dat wel wat er staat? In de Nieuwe Bijbelvertaling lezen we bij het zevende gebod: pleeg geen overspel. Het gaat hierbij niet over echtscheiding. Waarover gaat het dan wel?
Huwelijk en overspel in de tijd van de Bijbel Een huwelijk uit de tijd van de Bijbel is niet te vergelijken met een huwelijk in onze tijd. Als een vrouw trouwde, werd ze daarmee automatisch het eigendom van haar man, net als het huis, of het vee. Als iemand een getrouwde vrouw verleidde tot geslachtsgemeenschap, pleegde hij daarmee dus een vorm van diefstal. Wanneer een man (getrouwd of ongetrouwd) daarentegen een ongetrouwde vrouw verleidde, dan pleegde hij geen overspel, omdat hij niet de eigendomsrechten van een andere man aantastte. Overspel pleegde hij pas als hij omgang had met een getrouwde vrouw. Want dan vergreep hij zich namelijk aan het bezit van een andere man. De man is echtbreker omdat hij het huwelijk van een andere man breekt. En de vrouw is echtbreekster, omdat ze haar eigen huwelijk breekt. Kortom: bij echtbreuk wordt er inbreuk gedaan op de relatie van de ander.
Echtscheiden in de tijd van de Bijbel Trouwen was vroeger net als nu een verbond tussen twee mensen. Met afspraken en regels. Dit huwelijk kon ook ontbonden worden. Een man had in die dagen het recht om zijn vrouw weg te sturen of van haar te scheiden om welke reden dan ook. Als hij ‘iets onbehoorlijks’ aan zijn vrouw vond (Deuteronomium 24: 1-4) dan gaf hij haar een zogenaamde scheidbrief en stuurde haar weg. Heel gemakkelijk dus. En de vrouw in kwestie had daartegen niets in te brengen. Wel was het daardoor zo dat ze kon aantonen dat ze niet getrouwd was en opnieuw kon trouwen. Maar aan de andere kant kon ze zomaar aan de kant gezet worden. Allemaal heel vreemd in onze westerse ogen. Samenvattend: echtbreuk, overspel of vreemdgaan is gelijk aan het breken of kapot maken van de huwelijkstrouw. Dit kan een reden zijn om te gaan echtscheiden, dat is: het ontbinden van het huwelijk.
‘Wat God heeft verbonden, scheide de mens niet’ Nu wordt hopelijk ook duidelijk waar deze zin, gesproken door Jezus (Matteus 19: 6), naar verwijst. Wanneer twee mensen een huwelijk of trouwverbond hebben gesloten (voor Gods aangezicht!) dan blijf jij daar buiten. Je gaat niet als derde persoon in het trouwverbond van twee partners zitten wroeten. Je gaat daarbinnen geen scheiding aanbrengen! Het woord van Jezus is dus vooral gericht tegen degene die een aanslag doet op de trouw tussen twee mensen. Natuurlijk kan er in een huwelijk ook van binnenuit een inbreuk gedaan worden op de liefde en betrouwbaarheid tussen twee mensen. In wezen is dit ook echtbreuk of overspel. Ik denk aan mannen en vrouwen, mensen, die binnen hun huwelijk elkaar gevangen houden en ongelukkig zijn. Waardoor? Dat kan van alles zijn. Je vastgeroeste ideeën, ingesleten patronen, je blindheid of doofheid voor de ander, je hardnekkig egoïsme, je onwil of luiheid om nog te werken aan je huwelijk. Je kunt elkaar ook ontrouw zijn in de zin van: elkaar op het hart trappen, elkaar geen ruimte gunnen, onverschillig voor de gevoelens van de ander raken. Of dat je al jaren langs elkaar heen leeft en uit elkaar bent gegroeid. Aan de buitenkant weliswaar een huwelijk, maar geen trouwverbond meer. Ik denk dat scheiden dan goed zou kunnen zijn. Want er is geen sprake meer van goed samenleven, waar mensen niet vrij zijn ten opzichte van elkaar en elkaar afbreken in plaats van tot bloei brengen. Wat een zegen kan het dan zijn om voor God en voor elkaar een eind te maken aan iets dat je beklemt en gevangen houdt.
Kapstok Welkom op deze bijeenkomst, waarin het gebod ‘Pleeg geen overspel’ centraal staat. Zetten we daar eerst iets positiefs tegenover: we zijn vandaag ‘trouw’ bij elkaar gekomen. We praten elkaar even bij over wat ons zoal bezighoudt. Zingen:
Gezang 463: 1, 2 en 5
Lezen:
Psalmen 117 tot Psalmen 118: 4
Loof de Heer, alle volken, prijs hem, alle naties: zijn liefde voor ons is overstelpend, eeuwig duurt de trouw van de Heer. Halleluja! Loof de Heer, want hij is goed eeuwig duurt zijn trouw. Laat Israël zeggen: ‘Eeuwig duurt zijn trouw’ – het huis van Aäron zeggen: ‘Eeuwig duurt zijn trouw’ – Wie de Heer vreest, zeggen: ‘Eeuwig duurt zijn trouw.’ Gebed: Trouw God en Vader, Dank U voor uw eeuwige trouw, voor uw onvoorwaardelijke liefde. Heer, hoe zouden wij zonder kunnen? Dank U dat wij hier bij elkaar gekomen zijn om samen wegen te vinden om te delen in die trouw en liefde. Wij vragen U of U met uw heilige Geest in ons midden wilt zijn, opdat alles mag zijn tot uw eer, tot opbouw van uw gemeente, maar ook tot versterking van ons geloof. Geef ons een goede samenkomst, dat vragen wij in naam van onze Heer, Jezus Christus. Amen. Zingen:
Gezang 16 TB
Gespreksvragen: 1. Tegenwoordig loopt één van de sc drie huwelijken op een scheiding uit. Kunt u daar oorzak oorzaken van noemen, of voorbeelden? 2. Heeft het kerkelijk huwelijk meerwaarde t.o.v. h het burgerlijk huwelijk? Kunt u uitleggen waarom wel o of waarom niet? 3. Kunt u zich vo voorstellen dat je een huwe huwelijk niet k alleen in de kerk sluit maar ook in de kerk ontbindt? (Vgl. (V echtscheidingsl scheidingsliturgie op blz. 87 uit: ‘Op liefde gebouwd’, Sytze de Vries) Wat vindt u daarvan? Heeft dit nut? Waarom Waa wel of waarom niet?
4. Iemand stelde serieus voor om eens in de zeven jaar de mogelijkheid te geven om te kunnen scheiden zonder al te veel rompslomp. Wat vindt u van zo’n mogelijkheid? 5. Vindt u dat je in een relatie wel eens een ‘slippertje’ mag maken? Hoe zou u daarmee omgaan? 6. ‘Echtscheiding mag niet,’ zeggen sommigen, ‘God verbiedt het.’ ‘Dat kan wel zijn,’ zeggen anderen, ‘maar als je écht niet meer met elkaar verder kunt, dan kun je toch maar beter uit elkaar gaan.’ Hoe staat u daar tegenover? Kunt u uitleggen waarom? 7. Heeft u wel eens met een scheiding te maken gehad? Hoe beleefde u dat? Hoe zou onze houding tegenover mensen die gaan scheiden of gescheiden zijn, moeten zijn?
5
Shalom !
שלום
Altijd Pasen in de Graftuin De traditie zegt dat Golgotha en het Graf van Jezus te vinden zijn in de Heilige Grafkerk, in het hart van de Oude Stad van Jeruzalem. Evangelische en protestantse christenen vinden het vaak moeilijk om in deze kerk, die door verschillende kerkgenootschappen wordt beheerd, de kruisiging, de dood en de opstanding van Jezus te beleven. In de Graftuin is alles open, rustig en sereen. Dit in contrast met de drukte van verkeer en bedrijvigheid rondom. Wat de Graftuin betreft is er geen concurrentie. Het gaat immers niet om een plaats maar om een persoon. Je hebt de plaats niet nodig om te geloven. Ik geloofde al in Jezus’ dood en opstanding voordat ik iets van Israël had gezien. Zo zal het ook met de meesten van jullie zijn. Toch worden mensen aangeraakt door wat zij hier zien en ervaren. Daar zijn veel getuigenissen van.
Je kunt in de Graftuin een rots zien met daarin de vorm van een schedel (Schedelplaats?) en ook één van de grootste waterreservoirs die ooit in Jeruzalem gevonden zijn. Dit geeft aan dat er hier in de tijd van Jezus een hof geweest moet zijn. Ook het graf is bijzonder want het voldoet aan de beschrijvingen in de Bijbel: - het graf is gelegen in een tuin en uitgehouwen uit een rots - alleen rijke mensen konden zich dit veroorloven - het graf werd afgesloten door een 6 grote steen
- de discipelen konden van buitenaf in het graf kijken - in het graf is een klaagruimte waarin een aantal mensen kunnen staan - in het familiegraf is maar een zijde gereed gemaakt voor een lichaam Op de deur staat een indringende tekst ‘Hij is niet hier’. Waar ter wereld gaat men trouwens naar een leeg graf? Maar Hij leeft! Want Hij is opgestaan! Veel mensen vragen mij hoe ik op dit unieke plekje ben komen werken. In deze tijd kun je naar www.Gardentomb.com gaan en daar vind je alles over hoe je er kunt komen werken. Bij mij ging het iets anders. Ik werkte als bejaardenverzorgster in Israël voor een Joodse instelling. Op een nacht werd ik wakker met het lied ‘Ik zeg het allen dat Hij leeft, dat Hij verrezen is’. Ik wist meteen dat dit met mijn toekomst te maken had. Ik dacht in eerste instantie dat God mij terug in Nederland wilde hebben of zelfs in een ander land. Later werd ik bepaald bij de Graftuin en toen ik mijn verhaal met iemand op een woensdag deelde, vertelde deze vrouw mij: ‘Ik werk er twee halve dagen per week en ik heb juist deze morgen het baantje tijdelijk opgezegd.’ Op donderdagochtend zou ze er weer heen gaan en zeggen dat ze een vervangster had. Maar nee, men wilde liever wachten tot zij weer terug kon komen. Op vrijdag moest er een echtpaar uit Engeland terug vanwege familieomstandigheden. Ik werd op zaterdag uitgenodigd voor een gesprek en ben er op maandag begonnen voor drie middagen per week. Toen ik later groepen ging rondleiden in het Nederlands, Hebreeuws en Duits, herinnerde ik mij het lied. En dat in Israël! Ik heb nu de langste staat van dienst in de Graftuin met ongeveer 25 dienstjaren. Dit jaar mochten we meer dan een kwart miljoen bezoekers uit de hele wereld begroeten. Dat was een record aantal. Zo krijgen Nigerianen eenmaal in hun leven een reis van de regering vergoed. De christenen gaan naar Jeruzalem en de moslims naar Mekka. We hadden afgelopen jaar ook opvallend veel pelgrims uit Indonesië en India. De werkers komen overal vandaan, op dit moment o.a. uit Singapore en Paraquay. Het zijn allemaal christenen maar ze hebben een grote diversiteit aan achtergronden. Dit maakt het werk uiterst boeiend. Hoogtepunt is Pasen wanneer duizenden bezoekers naar de verschillende
diensten komen en waarbij ook veel internationale radio- en tv-uitzendingen zijn. Het mooiste is wanneer je ziet dat er levens veranderen. Soms is het radicaal, dan ontdekken mensen dat ze dingen uit hun leven weg moeten doen, terwijl anderen een nieuwe start maken. Toen ik in een ziekenhuis opgenomen was, werd ik daar door een Finse verpleegster geholpen. Ik vroeg haar hoe ze daar terecht gekomen was. ‘Een lang verhaal,’ vertelde ze, ‘en het begint in de Graftuin. Terwijl ik daar tegenover het graf zat gebeurde er iets in mij. Het leidde ertoe dat ik naar het hotel wilde om daar mijn bijbeltje te zoeken dat ergens onder in de koffer moest liggen. Toen ik daarin ging lezen wist ik dat mijn leven nooit meer hetzelfde zou zijn.’ Enkele bezoekers komen terug om vrijwilligers werk te doen. Het kan allemaal. We leggen God geen beperkingen op. Hier is zijn Geest aan het werk en hij doet machtige dingen. Aan hem dan ook alle eer!
Wilma van de Biesebos woont en werkt al jaren in Jeruzalem en schrijft voor In Gesprek de column Shalom!
Ledenontmoetingsdag PVO Uitnodiging Dit jaar vieren we op de Ledenontmoetingsdag het 75-jarig bestaan van onze organisatie. Inmiddels hebben alle leden van de Protestantse Vrouwen Organisatie persoonlijk een uitnodiging ontvangen, deze stond op de achterkant van de adresdrager bij het februarinummer van In Gesprek. De verdere stukken worden per post gestuurd naar de secretarissen van de groepen en alle individuele leden. In het aprilnummer van In Gesprek wordt het jaaroverzicht van de secretaris vermeld, hierin worden ook de voorstellen en mededelingen namens het Hoofdbestuur bekend gemaakt. Donderdag 19 april 2012 wordt deze landelijke dag gehouden in de Immanuëlkerk, Stationsstraat 137 te Ermelo. Het programma begint om 10.30 uur en duurt tot omstreeks 15.45 uur. Er staat vanaf 10.00 uur bij aankomst een kopje koffie of thee voor u klaar en voor de lunch tussen de middag wordt gezorgd. (De Immanuëlkerk ligt op korte afstand van de spoorlijn Amersfoort-Zwolle. Als u vanuit Amersfoort of Zwolle de stoptrein neemt en u stapt uit bij station Ermelo, dan bent u binnen een paar minuten op de plaats van bestemming!)
Het morgengedeelte wordt grotendeels gevuld door ds. Arenda Haasnoot uit Rijnsburg. U heeft al kennis met haar kunnen maken in het januari- en februarinummer van In Gesprek. In het middagprogramma treedt Opera della Casa voor ons op, met: Marlies de Waard, presentatie en zang, Angelique Wardenier als de Operadiva en Ineke Geleijns, piano. De twee zangeressen en hun pianiste laten u genieten van prachtige aria’s en duetten uit bekende ‘opera’s en operettes’. Met als hoogtepunt een aria waarbij u als publiek het operakoor zingt! Verder komen o.a. aan de orde: - Het jaaroverzicht van onze secretaris, mevr. Gré Popping. - Het financieel jaarverslag van onze penningmeester, mevr. Tjitske Rinsma. - De opbrengst van Kruis en Munt. Graag begroeten wij u op deze feestelijke dag, wij zijn heel benieuwd naar uw hoofddeksels. U bent van harte welkom! Het Hoofdbestuur
LET OP! Helaas zijn wij gebonden aan een beperkt aantal deelnemers voor deze dag. Stuur daarom de antwoordstrook van uw persoonlijke uitnodiging – persoonlijk, of gebundeld per groep – vóór 16 maart retour! U krijgt z.s.m. na deze datum uw toegangsbewijs thuis gestuurd.
Denkt u ook nog aan de foto van uw groep? Deze worden op 19 april opgehangen in de kerkzaal. Ook uw verhalen, herinneringen en/of anekdotes zijn nog steeds van harte welkom! Stuur uw bijdrage naar de eindredactie: Tiny van de Biezen, A. van Meerveldstraat 5, 3785 LP Zwartebroek.
Afslag: Deventer - Utrecht Wij razen maar door op de snelweg van het leven. In deze column nemen we zomaar eens een afslag, naar een plek die een speciale betekenis heeft voor het christelijk geloof. Zoals altijd wanneer ik na een redactievergadering van In Gesprek naar huis rijd, zoeken mijn ogen hem op: de fiere Utrechtse Domtoren. Nog steeds is hij goed te zien vanaf de snelweg; hij weet zich prima staande te houden tussen alle postmoderne hoogbouw. Wat een toren! Wat een zinnebeeld van schoonheid! De schilderende broers van Eyck gaven hem een plek in hun beroemde veelluik ‘Het Lam Gods’: zó ziet een kerktoren in het hemelse Jeruzalem er uit, moeten ze hebben gedacht. ‘Een toren in Jeruzalem? De tweede toren van Babel zul je bedoelen! En schoonheid? Kijk eens beter. Het is één brok ijdelheid. De kerk is alleen maar uit op bewondering, en vergeet de mensen die haar geld en aandacht hard nodig hebben.’ Ik kijk verbaasd opzij. In de stoel naast mij is een boze man komen te zitten. ‘Haal die toren maar naar beneden,’ zegt hij en hij zwaait met zijn armen alsof hij een bijl hanteert. Mijn denkbeeldige bijrijder is Geert Groote, boeteprediker uit de late middeleeuwen. In 1374 schreef hij het traktaat ‘Contra Turrim Trajectensem’, ofwel: tegen de toren van Utrecht. Hij leefde in een tijd waarin veel kerkleiders hun macht misbruikten, bezit opstapelden ten koste van de armen en zich te buiten gingen aan seksuele uitspattingen. Geld was een godheid en geestelijken bevuilden het terrein van de kerk om aan hun gerief te komen. Een tijd kortom, die leek op de onze. Geert Groote kwam in opstand tegen een tijdgeest die voorschreef dat alles meer en rijker en
groter moest. In de IJsselvallei zette hij de Moderne Devotie in gang: een religieuze beweging die gelovigen opriep terug te keren naar de kern van het christelijk geloof. Hij praktiseerde en propageerde een leven van bezinning en gebed, in navolging van Jezus Christus. Hieruit ontstonden kleine kloosters: broeder- en zusterhuizen van de ‘Broederschap des Gemenen Levens’ en de congregatie van Windesheim. Daar deelde men in alle eenvoud broden en religieuze teksten met elkaar. De prediker ligt begraven waar hij is geboren: in Deventer. Daar wordt momenteel gebouwd aan een Geert Groote Huis, een plek die zijn leven eert en waar de bezoeker wordt opgeroepen tot bezinning. Ik geef een ruk aan mijn stuur, neem de afslag naar het zuiden en zie de Domtoren niet meer. Ook mijn passagier is verdwenen. Jammer. In deze tijd kunnen we een Geert Groote goed gebruiken. Titia Lindeboom
7
Ds. Tammo J. Oldenhuis
Trouw Bijbelstudie bij gedeelten uit Genesis en Spreuken 7 Het zevende gebod is een nogal beladen gebod. Vroeger werd er in de kerk zeer sterke nadruk op gelegd. Wie bijvoorbeeld ‘moest’ trouwen omdat er een kind op komst was, kon alleen maar in de kerk trouwen als er openbare schuldbelijdenis was afgelegd. Je had gezondigd tegen het zevende gebod door voor het huwelijk geslachtsverkeer met elkaar te hebben. En zo stonden paartjes voor in de kerk die met gebogen hoofd schuld beleden van de begane zonden. Andere zonden, die onder andere geboden gerubriceerd konden worden, werden lang zo zwaar niet aangezet als juist de zonde tegen het zevende gebod. Deze zeer eenzijdige ethiek heeft ook maar al te vaak kwaad bloed gezet. Tot op de dag van vandaag gaan mensen nog altijd gebukt onder de vermeende schande die ze toen moesten dragen. We leven nu in een tijd waar de seksuele moraal 180 graden omgedraaid is. Noch het één, noch het andere valt te rechtvaardigen. De moderne voorbehoedsmiddelen hebben er mede voor gezorgd dat alle remmen los konden, zo zelfs dat je moet spreken van een totaal verworden moraal. In het zevende gebod gaat het niet allereerst om de geslachtsdaad maar om de trouw.
Man en vrouw We willen aan de hand van diverse gedeelten uit de Bijbel eens nader op dat aspect ingaan. Dan sla ik de Bijbel maar open in het begin en lees daar ik in Genesis 2 hoe Adam in Eva een vrouw mag ontvangen. Adam vindt geen schepsel dat bij hem past, de dieren kent hij allemaal, hij geeft ze zelfs namen en staat dus daarin boven hen. Een echte levenspartner vindt hij niet, iemand die naast hem staat. God zal hem een hulp maken, maar pas op, het gaat hier niet over een huishoudhulp, maar over iemand die hem tot steun en toeverlaat zal zijn. Dat is de ware betekenis van het woordje hulp. Als door een wonder brengt de Here God Adam een vrouw, een mens, die bij hem past. Hij slaakt een kreet van verwondering over dat prachtige geschenk uit Gods hand. Een joodse rabbi vertelt zijn leerlingen over dit wonder en hij vraagt zijn leerlingen waarom Eva uit de rib van de man geschapen werd. Geen van de leerlingen weet er iets op te zeggen. ‘Kijk,’ zegt de rabbi, ‘God heeft haar niet uit een voet van Adam geschapen,
Ds. Tammo J. Oldenhuis is predikant van de Evangelisch-altrefirmierte Kirche in Emlichheim (BRD)
8
vrouw aanhangen en die twee zullen één vlees zijn. Verbonden met elkaar in liefde en trouw. Hier wordt de volmaakte band van de liefde beschreven, ze staan helemaal open voor elkaar, naakt, ze mogen elkaar zien zoals ze zijn, zonder verborgen agenda. De één is er voor de ander en de ander voor de één. Zo heeft de Here God het bedoeld omdat Hij uit is op het geluk van zijn kinderen.
Het huwelijk, beeld van Gods trouw Het huwelijk wordt in de Bijbel hoog geschat. Man en vrouw zijn de beelddragers van Gods liefde. In Hosea 1 tot en met 3 horen we over het ontrouwe Israël. Het volk wordt vergeleken met een ontrouwe vrouw, die het aanlegt met een andere man. De bruid van weleer gaat andere wegen, is uitgekeken op haar eerste man. De Here God, de bruidegom, laat ondanks de vertrapte liefde zijn bruid niet los. Hij stelt alles in het werk haar terug te krijgen. In het Nieuwe Testament komen we het bruidsbeeld ook tegen. Ik noem als voorbeeld Openbaring 22, waar Jezus Christus als de Bruidegom getekend wordt en de gemeente als de Bruid. Het gaat in dit laatste hoofdstuk over de toekomst die aanstaande is, waar de bruid verlangt naar de Bruidegom om met hem het bruiloftsfeest te vieren. In het huwelijksformulier lezen we ook hoe bruid en bruidegom de liefde van God, die ze bij elkaar heeft gebracht, mogen weerkaatsen in het leven van alle dag.
Adam en Eva
De zonde tegen het zevende gebod
want anders zou hij haar wellicht met voeten kunnen treden, dus verachten. Uit zijn hoofd heeft hij haar ook niet geschapen want anders zou zij hem boven het hoofd kunnen groeien en Adam verachten, nee, uit één van zijn ribben, uit het midden van Adam. En zo horen ze bij elkaar, de één niet meer en de ander niet minder.’ Ik vind het altijd een prachtig verhaal en het geeft de diepe betekenis van Genesis 2 naar mijn gevoel precies weer. Trouwens, in Genesis 1 staat het al te lezen dat de Here God man en vrouw schiep naar zijn beeld. Ze mogen bij elkaar behoren, de man zal zijn vader en moeder verlaten en zijn
De overtreding van het zevende gebod zet daar in, waar de trouw met voeten getreden wordt. Dat kan zich uiten in vele dingen. Waar het wederzijds respect terrein verliest, daar gaat het fundament van het huwelijk haarscheurtjes vertonen die kunnen leiden tot een definitieve breuk. We bladeren weer even wat in de Bijbel. En dan kijk ik naar de geschiedenis van de aartsvaders. Ook daar is veel te lezen over het huwelijk en alle bijbehorende aspecten. Daar lezen we al iets over het zogenaamde draagmoederschap op voorstel van Abrahams vrouw Sara. Sara krijgt maar geen kinderen en daarom zal Hagar plaatsvervangend voor Sara zwanger kunnen worden, ze
voorbeelden te geven van verwrongen verhoudingen binnen het huwelijk, die binnenskamers tot haat en nijd leiden Hanna en Peninna; David, die zich vergrijpt aan de vrouw van Uria, Batseba en daardoor dood en verderf zaait. De Spreukendichter waarschuwt ook sterk voor de verleidingen van vreemde vrouwen. Het is vuur in je boezem halen (Spreuken 7).
Wie meent te staan, zie toe dat hij/zij niet valle
Sara brengt Hagar bij Abraham zal op Sara’s knieën baren en zo zal Sara een zoon ontvangen, verwekt door Abraham. Een noodoplossing om toch Gods belofte uit te doen komen. Een wonderlijke moraal naar het ons voorkomt. Hagar wordt ons hier getekend als het volstrekte eigendom van Sara en ze kan met haar doen en laten wat ze wil. (Genesis 16 en 21.)
Eigendom? Maar al te vaak werd de vrouw in oude dagen als het volstrekte eigendom van de man gezien. Het heeft zijn weerslag zelfs in het tiende gebod, waar de vrouw opgenomen is in de lijst van eigendommen van de man. In de geschiedenis van Jakob lezen we over de koopprijs die Jakob betaald heeft voor zijn eerste liefde, Rachel en dat is een zeer hoge prijs geweest. Zeven jaren heeft hij voor haar gewerkt (zie Genesis 29 vers 18). Jakob had Rachel lief en daarom waren die jaren als een zucht. Hij wordt echter bedrogen en krijgt Lea als vrouw en hij moet alsnog zeven jaren dienen voor Rachel, die hij een week nadat hij Lea ontvangt, als vrouw mag nemen. Naast Lea en Rachel krijgt hij als vrouwen ook nog eens de slavinnen van zijn beide vrouwen, Zilpa en Bilha waar hij ook kinderen bij verwekt. Een nu te veroordelen moraal waar de Bijbel in feite met geen woord over rept, zij het uitsluitend in de gevolgen van de verwrongen verhoudingen in Jakobs huis. Slechts één zoon van Jakob, de rechtvaardige Jozef, handelt naar Gods gebod in de afwijzing van de vrouw van Potifar. Hij weet dat deze vrouw de Potifar toebehoort en daar heeft hij in Gods naam diep respect voor. Daarom zegt hij ‘nee’, hetgeen hem duur komt te staan (Genesis 39). Er zijn natuurlijk veel meer
In al die bijbelverhalen worden ons geen heiligen getekend maar mensen die door schade en schande de weg gevonden hebben en als ze niet vastgehouden waren door Gods trouw, hadden ze het niet gered. Paulus zegt later in het Nieuwe Testament dat alles wat opgeschreven is, voor ons geschreven is, opdat wij niet vallen maar staande zullen blijven. De Here wil in alle geboden ons bewaren op de weg. Ook het zevende gebod is daarom een gebod ten leven. De geboden zetten ons niet in de hoek zodat we geen kant meer uit kunnen, maar brengen ons juist in de juiste verhouding met God en met elkaar en daar is ook het zevende gebod een sprekend voorbeeld van.
Acceptatie ACCEPTEER: het geheim van een goede relatie Aantrekkingskracht Communicatie Consideratie Echtheid Plezier Trouw Eerlijkheid Eenheid Respect
Gespreksvragen: 1. Zijn er vragen na het lezen van deze bijbelstudie gerezen? Bespreek die met elkaar. 2. Kunt u verklaren waarom vroeger in de kerk zo een sterke nadruk gelegd werd op het zevende gebod? Hebt u zelf in de kerk negatieve ervaringen in dit opzicht opgedaan? 3. De seksuele moraal is vergeleken bij vroeger 180 graden gedraaid. De voorbehoedsmiddelen zullen van invloed zijn maar zijn er ook nog andere oorzaken te noemen? 4. In sommige kerkelijke gemeenten worden voor jonge mensen die willen trouwen/ of voor samenwoners/ en voor mensen die al langer getrouwd zijn, huwelijkscursussen gegeven. Vindt u dat ouderwets of juist in deze tijd een goede zaak? 5. In het oude huwelijksformulier stond een citaat van Petrus: ‘Wilt in wijsheid met elkaar samenleven en nooit bitter tegen elkaar worden, opdat uw gebeden niet verhinderd worden.’ Hier wordt verwezen naar het gebedsleven als een belangrijke peiler in de relatie. Is hier vaak niet te weinig aandacht voor? Wat zijn of waren uw ervaringen binnen uw relatie?
Kringen Kring Stadskanaal & Omstreken op woensdagmiddag 7 maart 2012 om 14.30 uur in zaal Brinkhof te Onstwedde, Dorpsstraat 5. Spreker: Ds. J. Middeljans-Van de Weide uit Gasselternijveen. Onderwerp: Vrouwen in de Bijbel. Kring Emmeloord op woensdag 21 maart 2012 om 19.45 uur in de Nieuw Jeruzalemkerk te Emmeloord. Spreker: Mevr. Hetty de Boer uit Urk. Onderwerp: Van cocon naar vlinder Kom tevoorschijn. 9
Liturgie voor Passie en Pasen
De Kruisweg De traditie van de kruisweg is al heel oud. Ze is ontstaan vanuit de behoefte om de laatste fase van Jezus’ leven als het ware mee te beleven. Pelgrims zochten plaatsen in Jeruzalem op, die in het lijdensverhaal voorkomen. Een aantal van die plaatsen vormde samen de Kruisweg of Lijdensweg, in het Latijn Via Crucis of Via Dolorosa. Officieel gaat de weg vanaf het gerechtsgebouw van Pontius Pilatus, waar Jezus werd veroordeeld, naar de berg Golgota, waar Hij werd gekruisigd. De kruisweg loop je, en stap voor stap volg je Jezus in zijn gang naar het kruis, telkens stilstaand bij een moment uit het lijdensverhaal. Van die momenten en plaatsen werden afbeeldingen gemaakt en die worden staties genoemd. Het woord statie komt van het Latijnse woord ‘statio’, dat ‘staan’ betekent. Bij iedere afbeelding wordt stilgestaan, om te bidden, te zingen of te mediteren rondom één bepaalde scène. Je volgt de beelden met je ogen en met je hart. Je leeft je de pijn in die Jezus heeft geleden. De kruisweg is een weg van pijn en vernedering geworden, maar ook van troost geven en steun krijgen, van vallen en opstaan. De weg van Jezus raakt verbonden met die van mensen die lijden onder geweld, onrecht, angst en verdriet. Maar de weg gaat van donker naar licht. De dood heeft niet het laatste woord. Gebed Uw liefste Woord hebt gij aan mensen toevertrouwd, maar wij wij hebben het overmeesterd voor ons eigen gelijk, het overmand door eigen gerief – niet om elkaar te troosten, niet om elkaar het leven te geven. In deze dagen gedenken wij hoe uw Zoon ver voor ons uit ging en stem gaf aan alle onschuldig bloed. Vertrouwen op U stelde hij hoger dan het eigen vege lijf. Hij was en bleef uw liefste Woord. Houd ons tegen het licht van zijn barmhartigheid, tot wij ons gewonnen geven en met hem mee willen waken en bidden.
10
Eerste statie: Het laatste avondmaal
een beker, sprak het dankgebed uit en zei: ‘Neem deze beker en geef hem aan elkaar door. Want ik zeg jullie: vanaf nu zal ik niet meer drinken van de vrucht van de wijnstok tot het koninkrijk van God gekomen is.’ En hij nam een brood, sprak het dankgebed uit, brak het brood, deelde het uit en zei: ‘Dit is mijn lichaam dat voor jullie gegeven wordt. Doe dit, telkens opnieuw, om mij te gedenken.’ Zo nam hij na de maaltijd ook de beker, en zei: ‘Deze beker, die voor jullie wordt uitgegoten, is het nieuwe verbond dat door mijn bloed gesloten wordt.’ Zingen:
Gezang 360: 1 en 2
Heer, wij komen vol verlangen, op uw roepstem naar uw dis, want door schuld met schrik bevangen zoekt ons hart vergiffenis: slechts in U bestaat ons leven, die uw bloed voor ons woudt geven; laat ons dan in brood en wijn met Uzelf gespijzigd zijn. Sterk ons wankelend vertrouwen, geef ons zelf wat Gij geboodt: dat wij met oprecht berouwen enkel rusten in uw dood; ja, vervul ons met uw krachten, opdat wij uw wet betrachten, zegen zo uw sacrament, dat ons hart U steeds meer kent.
Tweede statie: De verloochening door Petrus Lezen:
Lucas 22: 1-4 en 15-20
Het feest van het Ongedesemde brood, dat Pesach genoemd wordt, was bijna aangebroken. De hogepriesters en de schriftgeleerden zochten naar een mogelijkheid om hem uit de weg te ruimen, maar dan heimelijk, bang als ze waren voor de reactie van het volk. Toen nam Satan bezit van Judas, bijgenaamd Iskariot, een van de twaalf. Hij ging naar de hogepriesters en tempelwachters en besprak met hen hoe hij Jezus aan hen zou kunnen uitleveren. Hij (Jezus) zei tegen hen: ‘Ik heb er hevig naar verlangd dit pesachmaal met jullie te eten voor de tijd van mijn lijden aanbreekt. Want ik zeg jullie: ik zal geen pesachmaal meer eten voordat het zijn vervulling heeft gevonden in het koninkrijk van God.’ Hij nam
Lezen:
Matteüs 26: 33-35
Petrus zei daarop tegen hem: ‘Misschien zal iedereen u afvallen, ik nooit!’ Jezus antwoordde hem: ‘Ik verzeker je: deze
nacht zul je, nog voor de haan gekraaid heeft, mij driemaal verloochenen.’ Petrus zei: ‘Al zou ik met u moeten sterven, verloochenen zal ik u nooit.’ Alle andere leerlingen vielen hem daarin bij. Gedicht: Petrus’ verloochening Hij niet hij zal de meester niet verlaten op hem kan Jezus bouwen zijn trouw gaat tot de dood maar dan een vrouwenstem het wijzen van een vinger: ook hij hoort bij die mens daarbinnen voor de rechter en al zijn overmoed is weg hij krimpt ineen tot de ontkenning van zichzelf ontkenning van zijn liefde en loochent dat hij Jezus kent. Zo diep de nacht maar reeds ontwaakt de haan en kraait en kraaitzo diep de nacht maar Jezus zoekt zijn blik en kijkt hem aan: licht dat naar binnen slaat waarin hij wordt gekend zichzelve kent: ten dode toe beschaamd toch tot ter dood bemind.
leunend op zijn machtszetel, ziet de rechter de beklaagde aan, onaangedaan. Voor hem staat, zo zou je kunnen zeggen, de onschuld in eigen persoon. Hij weet het, maar kijkt er wel voor uit zijn vingers er aan te branden. In plaats daarvan koelt hij ze in wat hij zelf onschuld noemt: iets om mee te spelen, iets wat als water door je vingers glipt. Weloverwogen neemt hij een loopje met de onschuld, vertroebelt en bevuilt hij haar. ‘Ik vind geen schuld in hem, maar als jullie hem schuldig achten, kruisig hem zelf dan maar.’ Wat kan hij anders zeggen dan dit: zoek het zelf maar uit! Hij verschuilt zich achter zijn oordeel dat geen oordeel is – voor de beklaagde maakt het geen verschil.
Vijfde statie: Zij verdobbelden zijn kleed
Lezen:
Vierde statie: De val van Jezus
Zo ging in vervulling wat de Schrift zegt: ‘Ze verdeelden mijn kleren onder elkaar en wierpen het lot om mijn mantel.’ Dat is wat de soldaten deden. Ontluistering, vernedering, als ze hem van zijn kleren ontdoen, de bedekking van zijn lichaam. Er wordt met hem gedaan, gespeeld, gespot. Er is niemand die dit kan tegenhouden. De wonden, de striemen, zijn zichtbaar. Niets is nu meer verhuld, alleen zijn gedachten kan hij nog verbergen. Wat denkt hij op dit moment? Kan hij nog denken? Ziet hij wat ze doen met zijn kleding, ziet hij ze dobbelen om zijn jas? Naakt kwam hij ter wereld. Naakt gaat hij zijn laatste uren in.
Derde statie: Handen wassen in onschuld
Zingen: Lezen:
Zingen:
Matteüs 27: 24
Toen Pilatus inzag dat zijn tussenkomst nergens toe leidde, dat het er in tegendeel naar uitzag dat men in opstand zou komen, liet hij water brengen, waste ten overstaan van de menigte zijn handen en zei: ‘Ik ben onschuldig aan de dood van deze man. Zie het zelf maar op te lossen.’ Oordeel niet, opdat je niet geoordeeld wordt, hield Jezus ooit zijn leerlingen voor. Wel, daar staat hij dan, wachtend op zijn vonnis. Achterover
Gezang 187: 1
Marcus 15: 17-18
Ze trokken hem een purperen gewaad aan, vlochten een kroon van doorntakken en zetten hem die op. Daarna brachten ze hem hulde met de woorden: ‘Gegroet, koning van de Joden!’
Lezen:
Johannes 19: 24b
Gezang 183: 1 en 2
O hoofd vol bloed en wonden, bedekt met smaad en hoon, o hoofd zo wreed geschonden, uw kroon een doornenkroon, o hoofd eens schoon en heerlijk en stralend als de dag, hoe lijdt Gij nu zo deerlijk! ik groet U vol ontzag. O hoofd zo hoog verheven, o goddelijk gelaat, waar werelden voor beven, hoe bitter is uw smaad! Gij, eens in ’t licht gedragen, door engelen omstuwd, wie heeft U zo geslagen, gelasterd en gespuwd?
Daar gaat een lam en draagt de schuld der wereld met zich mede, het boet in eindeloos geduld voor al wat wij misdeden. Daar gaat het en het wordt zo moe, stil gaat het naar de slachtbank toe, ’t vindt nergens meer een weide. Smaad neemt het op zich, hoon en spot, wonden en doodsangst zijn zijn lot en zegt: dit wil ik lijden.
Zesde statie: Zoon, zie uw moeder Lezen:
Johannes 19: 25-27
Bij het kruis van Jezus stonden zijn moeder met haar zuster, Maria, de vrouw van Klopas, en Maria uit Magdala. Toen Jezus zijn moeder zag staan, en bij haar de leerling van wie hij veel hield, zei hij tegen zijn moeder: ‘Dat is uw zoon,’ en daarna tegen de leerling: ‘Dat is je moeder.’ Vanaf dat moment nam die leerling haar bij zich in huis.
11
Zevende statie: Kruisig hem Lezen:
Lucas 23: 33
Aangekomen bij de plek die Schedelplaats heet, werd hij gekruisigd, samen met twee misdadigers, de een rechts van hem, de andere links. Gedicht: Hij droeg onze smarten
Gedicht: Moeder Maria Is zijn ure nu gekomen, blijven onvervuld de dromen die verdampen in de nacht? Waar wij allen hem verlaten, in onszelf gevangen zaten, wordt de weg door hem volbracht. Zie, de Jodenkoning! Woorden waar ik Gabriël in hoorde. Is dit vader Davids troon? Aan de schandpaal hoog geheven kroont hij met zijn dood het leven. Is hij zo Gods lieve zoon? Die ik laafde aan mijn borsten, vindt hij antwoord op zijn dorsten nu mijn kruik gebroken is? Vreugdewijn in Kana schonk hij. Spot en gal zo bitter dronk Hij maar mijn borst kent lafenis:
Het zijn de joden niet, Heer Jezus, die U kruisten, noch die verraderlijk U togen voor ’t gericht noch die versmadelijk U spogen in ’t gezicht, noch die U knevelden en stieten U vol puisten. Het zijn de krijgslui niet die met hun felle vuisten de rietstok hebben of de hamer opgelicht, of het vervloekte hout op Golgotha gesticht, of over uwe rok saam dobbelden en tuisten. Ik ben ’t, o Heer, ik ben ’t die u dit heb gedaan, ik ben de zware boom die U had overlaen, ik ben de taaie streng waarmee U ging gebonden. De nagel en de speer, de gesel die u sloeg, de bloedbedropen kroon die uwe schedel droeg; want dit is al geschied, helaas, om mijne zonden. Zingen:
De woestijn zal rozen geven en zijn bloed vult ons met leven wordt als bruiloftswijn van kracht. Hij gaat heen, maar hij blijft bij mij. Met zijn laatste adem geeft hij stem aan psalmen in de nacht.
Gezang 176: 1 en 2
O Liefde die verborgen zijt in diepe stilten eeuwigheid, erbarm U over ons bestaan, het wordt verraden en verdaan. Hoe achtloos in ons midden wordt het kostbaar mensenbloed gestort en in het onbarmhartig licht het kruis des Heren opgericht.
Achtste statie: Het is volbracht Lezen:
Matteus 27: 45, 46 en 50
Rond het middaguur viel er duisternis over het hele land, die drie uur aanhield. Aan het einde daarvan, in het negende uur, gaf Jezus een schreeuw en riep luid: ‘Eli, Eli, lema sabachtani?’ Dat wil zeggen:’Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten? 12
Nog eens schreeuwde Jezus het uit, toen gaf hij de geest. Misschien leeft in de omstanders nog de hoop op een wonder, een ommekeer, hij heeft wel meer dingen laten zien die niemand kon begrijpen. En het kán toch niet waar zijn, dat deze mens, die zo volop in het leven stond, dat juist hij… Maar er gebeurt geen wonder. Hij spreekt nog enkele woorden, woorden die verwondering wekken. Hij vraagt zijn Vader God om vergeving, voor diegenen die hem dit hebben aangedaan. ‘Want ze weten niet wat ze doen,’ zegt hij. Het is ze niet aan te rekenen, ze weten niet beter. Zingen:
Gezang 195: 1 t/m 5
Nu valt de nacht. Het is volbracht: de Heer heeft heel zijn leven voor het menselijk geslacht in Gods hand gegeven. De wereld gaf Hem slechts een graf, zijn wonen was Hem zwerven; al zijn onschuld werd Hem straf en zijn leven sterven. Hoe slaapt Gij nu, die men zo ruw aan ’t kruishout heeft gehangen. Starre rotsen houden U, rots des heils, gevangen. ’t Is goed, o Heer, Gij hoeft de eer van God niet meer te staven. Leggen wij ons bij U neer, in uw dood begraven. Hoe wonderlijk, uitzonderlijk een sabbat is gekomen: eens voor al heeft Hij het juk van ons afgenomen.
Negende statie: De vrouwen
omringen, naast hen blijven tot over de dood heen, hen koesteren en eren. Help ons te beseffen dat de dood het einde niet is, dat de steen wordt weggerold, dat het licht zich altijd weer een weg baant door alle duisternis. Amen.
Tiende statie: Opgewekt uit de dood
Lezen:
Alle mensen die Jezus gekend hadden waren op een afstand blijven staan, ook de vrouwen die hem van Galilea gevolgd waren, en alles hadden zien gebeuren.
Met liefde en zorg wordt hij omringd, door hen die hem het meest nabij zijn. Ze balsemen zijn lichaam, met mirre, wat hij als pasgeborene ontving als geschenk. Hij wordt in doeken gewikkeld, zoals ook gebeurde na zijn geboorte in die stal te Bethlehem. Zijn dierbaren beseffen, het is voorbij. Hij is er niet meer. Ze plaatsen een grote, zware steen voor het graf, alsof ze definitief een punt zetten achter dit bewogen leven. Het wordt doodstil. Gebed: God, die wij Eeuwige noemen, we bidden voor allen die hun geliefden
Bij het open graf ontzinkt mij alle moed. Men heeft ons zelfs zijn lichaam afgenomen! God, vindt u dan zomaar alles goed? Hoe heeft het ooit zover kunnen komen? Hier sta ik dan, ik zou nog tot Hem gaan Het laatste doen, het allerlaatste geven. Daarna breekt elke morgen doelloos Want voor wie zou ik nu nog verder leven? Mijn God, U weet toch hoe zeer ik Hem mis En nu… o Heer, het graf is leeg en open Maar nu zijn lichaam hier niet langer is – Een wonderlijke hoop is mij bekropen.
Lucas 23: 49 en 55 en 56a
De vrouwen die met Jezus waren meegereisd uit Galilea, volgden Josef naar het graf om het te bekijken en om te zien hoe Jezus’ lichaam er werd neergelegd. Daarna gingen ze naar huis en bereidden ze geurige olie en balsem.
Gedicht: Bij het graf
Lezen:
Matteüs 28: 1-7
Na de sabbat, toen de ochtend van de eerste dag van de week gloorde, kwam Maria uit Magdala met de andere Maria naar het graf kijken. Plotseling begon de aarde hevig te beven, want een engel van de Heer daalde af uit de hemel, liep naar het graf, rolde de steen weg en ging erop zitten. Hij lichtte als een bliksem en zijn kleding was wit als sneeuw. De bewakers beefden van angst en vielen als dood neer. De engel richtte zich tot de vrouwen en zei: ‘Wees niet bang, ik weet dat jullie Jezus, de gekruisigde, zoeken. Hij is niet hier, hij is immers opgestaan, zoals hij gezegd heeft. Kijk maar, dat is de plaats waar hij gelegen heeft. En ga nu snel naar zijn leerlingen en zeg hun: “Hij is opgestaan uit de dood, en dit moeten jullie weten: hij gaat jullie voor naar Galilea, daar zul je hem zien.” Dat is wat ik jullie te zeggen had.’
Een oogverblindend licht slaat op mij neer En weinig woorden, die mijn ziel doordringen: ‘Wat zoekt gij bij de doden nog uw Heer?’ Dan barst de wereld open van het zingen. Zingen: U zij de glorie Tussentijds: lied 172 U zij de glorie, opgestane Heer, U zij de victorie, U zij alle eer! Alle mens’lijk lijden hebt Gij ondergaan om ons te bevrijden tot een nieuw bestaan: U zij de glorie, opgestane Heer, U zij de victorie, U zij alle eer! Licht moge stralen in de duisternis, nieuwe vrede dalen waar geen hoop meer is. Geef ons dan te leven in het nieuwe licht, wil het woord ons geven dat hier vrede sticht: U zij de glorie, opgestane Heer, U zij de victorie, U zij alle eer!
Verantwoording: Gezangen: Liederen: Meditatieve teksten uit: Gebed: Gedichten:
Illustraties:
uit het Liedboek voor de Kerken U zij de glorie, uit Tussentijds: lied 172 Het rijk alleen, een bid- en werkboek. Uitgeverij Meinema, Zoetermeer Sytze De Vries, uit hetzelfde werkboek Inge Lievaart: Petrus’ verloochening, uit: Een stem heel dichtbij, Boekencentrum Uitgevers, Zoetermeer Sytze de Vries: Moeder Maria, uit: Tegen het donker, deel 2 Jacobus Revius (1568-1658): Hij droeg onze smarten Joke Verweerd: Bij het graf, uit: Opluisteren de kruiswegstaties zijn geschilderd door Arja Kooistra-van der Lelie uit Ermelo 13
1937
75 jaar
2012
Protestantse Vrouwen Organisatie voorheen
Gereformeerde Vrouwenbond Dit jaar vieren we feest, want 2012 staat in het teken van het 75-jarig bestaan van onze organisatie. Ditmaal halen de redactieleden zelf herinneringen op aan die tijd.
In 1997 verhuisden wij naar het bosrijke Mariënberg, omdat mijn man daar predikant werd. Het dorp was toen nog twee vrouwenverenigingen rijk. Ik sloot me aan bij ‘Rebekka’, een groep die bekend stond als de ‘jonge vrouwenvereniging’. Het was een fijne groep. Om beurten bereiden we een avond voor met behulp van In Gesprek (toen had ik nog geen flauw idee dat ik daar ooit voor zou gaan schrijven). Wij hadden goede gesprekken met elkaar, en tegelijkertijd was er ook genoeg ruimte voor plezier. Zo gingen we een keer met z’n allen uit naar Amsterdam, juist toen er veel tennis op tv was, vanwege een internationaal toernooi. In de Kalverstraat werden wij staande gehouden door een cameraman en een reporter van een Amsterdamse zender, die ons gniffelend de vraag stelde: ‘Kijkt uw man graag naar damestennis vanwege de sportieve prestaties of vanwege de korte rokjes?’ Toen de ‘meiden’ in onvervalst Sallands hun commentaar gaven op blote tennisbenen, leek de reporter niet genoeg van ons groepje te krijgen. Hij bleef maar vragen afvuren, de camera bleef maar draaien. Of ‘Rebekka’ uiteindelijk in Amsterdam op televisie is geweest? Ik heb geen idee. In ieder geval hebben we er erg om gelachen! Titia
Op een dag in 1978 zaten twee vrouwen van onze kerk in de gang te wachten tot hun vergaderingen zouden beginnen. De een ging naar de GVB, de ander naar een bijbelgroep voor jongeren. Ze zeiden dat het zo jammer was dat er voor een hele grote middengroep eigenlijk niets was, want een vrouw van rond de 30 zou niet snel naar een vrouwenvereniging gaan. Nee, dát is zó oubollig! Ze spraken af alle vrouwen tussen de 30 en de 50 aan te schrijven of ze iets wilden. En zo is onze groep ontstaan. Een aantal van ons is vanaf die dag lid van onze groep. We hebben stormen doorstaan en kostelijke avonden meegemaakt. Eenmaal gebeurde het dat iemand ’s nachts de dokter gebeld heeft, omdat ze zo’n pijn in haar buik had. Dat bleek van het lachen te zijn, ze had ons er die avond verschrikkelijk tussen genomen, we vierden Sinterklaas. Dat was niet eens haar bedoeling, maar wij dachten dat de surprise met het gedicht, dat ons zo op de hak nam, wel van de koster moest zijn. En zij zei niks, maar inwendig had ze enorm veel plezier toen wij de koster met een geïmproviseerd cadeau en gedicht van repliek dienden. Tegenwoordig kan de dokter rustig slapen, maar we genieten nog steeds. Heleen
Op aandringen van mijn schoonmoeder Sinds november 1991 ben ik, net als ging ik een keer mee naar de vrouwenverJopie, lid van onze groep in Zwartebroek. eniging in Zwartebroek. Dat was gezellig Mijn kinderen waren toen ruim tweeënen ook goed voor me, dacht ze. Het was half en vier jaar oud, dus – volgens mijn even wennen, maar mijn interesse was moeder – moest ook ik maar lid worden. wel gewekt en ik ben haar nog altijd Want zei ze: ‘Gert (mijn man) kan dan Peetje Kamphorst-Bosch dankbaar voor haar tip. Het was fijn om wel op de kinderen passen!’ Ja, zo ging op de groep te praten en te luisteren naar dat in die tijd: vrouwen zorgden voor de anderen en zo te groeien in je geloof. Er waren natuurlijk kinderen, maar mannen pasten op. ook avonden die niet zo leuk waren en soms bespraken Mijn moeder was jaren en jaren penningmeester van onze we moeilijk te begrijpen zaken. Hier heb ik ook geleerd club, en het is meerdere keren voorgekomen dat we samen om anderen te respecteren in hun manier van geloven. in ‘het bestuur’ zaten. Met elkaar hebben we leuke dingen Soms best wel moeilijk hoor, maar je voelt je verbonden georganiseerd. Ooit hadden we samen bedacht dat we wel door de liefde in God. Allerlei baantjes heb ik gehad bineens een ‘heerlijk – en gezellig – avondje’ konden organinen de groep, de kring, provinciaal, regionaal en nu dus seren. Iedereen zou een cadeautje kopen voor € 5,-- en er in de redactie. Dankbaar ben ik voor de vorming in mijn een gedicht bijmaken. Aan de hand van een spelletje werd geloofsleven en ook in mijn persoonlijk leven. Gewoon grouitgemaakt wie er aan de beurt was om een surprise uit te ter gegroeid dus via de GVB/PVO. Nog steeds beleef ik veel pakken. Uiteindelijk bleek – hoe is het mogelijk! – dat zij plezier in het samen zo bezig zijn. In december jl. was mijn surprise gekregen had en ik die van haar! Inmiddels ik 40 jaar lid van ‘Lydia’ en kreeg ik met natte ogen is het vijf jaar geleden dat zij is overleden, maar, mam, een map met prachtige A4-tjes van de andere leden. in mijn gedachten ben je er op ‘Lydia’, op je eigen De PVO heeft mijn hart! plekje, nog altijd bij. Bedankt, dat je me meenam! Jopie Tiny
14
Hebt u ook een mooie herinnering of een leuke anekdote? Stuur het per post of e-mail naar ons toe, dan staat uw verhaal misschien de volgende keer wel hier!
Schrijfactie voor Amnesty International Een groet voor de vrouwen van Zimbabwe een hart onder de riem voor deze dappere strijdsters ‘Women of Zimbabwe Arise’ (WOZA), een organisatie van (met name) vrouwelijke activisten, bestaat sinds 2003 en heeft tienduizenden leden door heel Zimbabwe. WOZA, wat ‘Ga voorwaarts’ betekent in de Ndebele-taal, speelt al jaren een centrale rol in het vreedzame verzet tegen de misstanden onder het bewind van President Mugabe. Demonstraties van WOZA worden vaak verboden of op hardhandige wijze verhinderd door de Zimbabwaanse politie. In mei 2011 liepen in vijf verschillende tochten ongeveer tweeduizend vrouwen mee. Zij protesteerden tegen hoge prijzen. Voordat de vrouwen hun doel bereikt hadden, werden de demonstraties in juni hardhandig neergeslagen. Ondanks de vele arrestaties, meestal op grond van de repressieve Public Order & Security Act, is er nog nooit een lid van WOZA vanwege geweld veroordeeld. De bedoeling van de politie is om hun verzet te breken, maar de vrouwen volharden in hun vreedzame acties voor verbetering van hun omstandigheden.
Stuur deze organisatie een groet in het Engels. Neem geen politiek standpunt in. U kunt wel een afzender op uw kaart vermelden en Amnesty noemen. Wilt u van een eventuele reactie op uw groet een kopie sturen naar Amnesty International? Ook als uw groet wordt teruggestuurd, vernemen zij dat graag (020-5352111). Zij zullen dan nagaan wat er aan de hand is. Stuur uw groet naar: WOZA PO Box FM701 Famona Bulawayo Zimbabwe Zie ook: www.wozazimbabwe.org Porto tot 20 gram: postzegel Wereld 1
Voorbeelden van groeten Dear activists, I’m writing to you in solidarity with the important human rights work that you are doing. We are campaigning to ensure that you are allowed to continue with your activism without fear of repression. Yours sincerely, Beste activisten, Ik schrijf jullie om mijn solidariteit te betuigen met het belangrijke werk dat jullie verrichten voor de mensenrechten. We voeren actie om ervoor te zorgen dat jullie je activisme kunnen voortzetten zonder te hoeven vrezen voor onderdrukking. Met vriendelijke groet, Our best wishes and lots of success in your work. Beste wensen en succes met uw werk. In solidarity with your important human rights work. Uit solidariteit met uw belangrijke mensenrechtenwerk.
Achtergrondinformatie Al dertig jaar is Robert Mugabe president van Zimbabwe. Onder zijn bewind kampte het land de laatste jaren met grote voedseltekorten, een cholera-epidemie, een zeer hoge werkeloosheid en de hoogste inflatie ter wereld. Daarnaast werden de mensenrechten op grote schaal geschonden. Verzet tegen de overheid werd hardhandig de kop in gedrukt en oppositie werd niet getolereerd; vermeende tegenstanders werden vaak ontvoerd en in het ergste geval vermoord. De onafhankelijke media werd de mond gesnoerd; gewelddadige politieoptredens en marteling waren aan de orde van de dag in Zimbabwe. Sinds de verkiezingen van 2008 is er een ongemakkelijke ‘eenheidsregering’ in het land. De MDC bestuurt nu samen met Mugabe’s ZANU-PF. Sindsdien is de mensenrechtensituatie enigszins verbeterd. Mensenrechtenverdedigers, politieke activisten en aanhangers van de MDC worden echter nog steeds lastiggevallen en geïntimideerd. Tientallen mensen die ervan worden verdacht Mugabe’s partij te hebben bekritiseerd, worden gearresteerd. De economie, die in 2000 in het slop raakte, vertoont tekenen van verbetering. Dankzij de betrekkelijke rust en het ingrijpen van humanitaire instanties worden faciliteiten voor gezondheidszorg en scholen heropend; de meeste waren sinds 2007 gesloten.
De afgelopen jaren deelden WOZA-leden op Valentijnsdag papieren rozen uit, hierop heeft onderstaande groet betrekking: Paper roses symbolize that the power of love can conquer the love of power... Papieren rozen symboliseren dat de macht van de liefde de liefde voor de macht kan overwinnen.
15
In-druk De boekkeuze van: Kunny Wieringa, lid van de protestantse vrouwengespreksgroep uit Winsum, Groningen Simon Vestdijk: Een Alpenroman Dit boek hield mij in de tachtiger jaren erg bezig, we lazen de roman voor ‘Rondom het boek’ van CPB (nu Boekentaal Mondiaal van Passage). Het is een boek over de lesbische liefde tussen Lucie Ebbinge, een Nederlandse vrouw, die een vermeende hartkwaal heeft en Anna Brandner (let op de initialen, die zijn van Anna Blaman, een lesbische schrijfster, die door Vestdijk werd bewonderd, hij wilde haar op deze manier eren). Hij heeft zich, als man, op een ongelooflijk knappe manier in deze vrouwen verplaatst. Lucie gaat om te genezen naar Gertesbad, een idyllisch bergdorpje in het zuiden van Duitsland. Haar man Henk brengt haar. Ze zijn niet gelukkig. Niet voor niets heeft Lucie aan haar liefdeloze leven een hartkwaal overgehouden. De eerste avond als ze samen aan het diner zitten, valt Lucie de kelnerin Anna op, ‘een lange broodmagere vrouw met twee ronde borstjes’. Anna, die verloofd is met een bergbewoner, wordt smoorverliefd op Lucie. Bij Lucie gaat dat geleidelijker, er zijn daar ook twee mannen, die veel aandacht voor haar hebben. Toch wordt Lucie van een emotieloze en passief levende vrouw een warmvoelende, hartstochtelijke minnares, niet van een man, maar van een vrouw: Anna, die een snel groeiende begeerte naar Lucie ontwikkelt. De Alpen doen Lucie goed, haar leven krijgt hoogten en diepten, het vlakke land met het oppervlakkige leven laat ze achter zich. Totdat ik dit boek las was homoseksualiteit letterlijk en figuurlijk een ver-van-mijn-bedgebeuren. Ik las met stijgende verbazing hoe dit onwaarschijnlijke zomaar bij deze vrouwen gebeurde. Zo’n explosie van liefde tussen vrouwen kan dus. Ik ging met andere ogen naar vrouwen om mij heen kijken. Daar is het voor mij bij gebleven, ik ben niet in de stroomversnelling van een lesbische liefde geraakt, maar het had gekund, als ik anders geaard was. Trouw is één van de mooiste woorden in mijn leven. Ik had het niet toegelaten, denk ik. Ik wil mensen die geen begrip hebben voor homoseksualiteit dit boek aanraden. De intolerantie voor deze medemens, ook van kerkmensen, baart me zorgen. Het Dagblad van het Noorden (onze tweede krant, naast Trouw) vroeg om ‘door een boek uit de kast’-verhalen. Ik heb met dit boek meegedaan, wel onder vermelding dat ik niet uit de kast hoefde komen, omdat ik er niet in zat. Toch werd ik ook uitgenodigd om in de bibliotheek van Groningen geïnterviewd te worden. Ik had een bijzondere middag tussen al deze ‘anderen’. In Gezang 369 staat dat God mensen voor elkaars geluk geschapen heeft, dat geldt ook voor hen. Uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam, 1968, 420 pagina’s ISBN 902346060X
Oplossing Kerstpuzzel 2011 Mijn In Gesprek was precies twee dagen binnen to toen de eerste twee oplossingen al binnen kwamen. Wat leuk dat u weer zo enthousiast reageerde op de puzzel. En de kaarten bleven maar komen. Er kwamen ook veel kaarten met goede wensen voor de redactie en het bestuur, dat doet een mens goed. O Ook voor Rie Roubos waren er weer veel com complimenten. De oplossing luidde: Geboorteverhaal De woorden die u moest vinden, waren: 1: Gabriël. 2: Edelingen. 3: Bethlehem. 4: Ootmoed. 5: Overvloed. 6: Roos. 7: Tirannie. 8: Eeuwig. 9: Verhaal. 10: Engelen. 11: Redding. 12: Herders. 13: Aanbidden. 14: Aarde. 15: Liefde. De winnaars zijn: Mevr. Alie Gjaltema-Zijp uit Marum, mevr. H. Versteeg uit Voorthuizen en mevr. F. Drost-Luring uit Ruinerwold. Een geschenkbon van € 10,-- ontvangt u een dezer dagen thuis. Helaas heeft Rie aangegeven dat deze puzzel de laatste was die zij gemaakt heeft. Daarom: lieve Rie, heel hartelijk dank voor al die jaren dat je voor ons de puzzels maakte. Iedereen maakte ze altijd met veel plezier. We wensen je alle goeds en een heel fijne 88e verjaardag op 3 maart! (Adres: Mevr. Rie Roubos, Munnikenland 88, 4254 EL Sleeuwijk.) Een hartelijke groet voor u allen. 16 Jopie van de Kleut
Vrouwensynode De toekomst van de wereld raakt alles en iedereen. Dat is zo, omdat we nu weten dat alles, alle wezens en processen op deze planeet, met alles samenhangt en dat het welzijn van elk wezen afzonderlijk verbonden is met het welzijn van het geheel. Sallie McFague ‘Vrouwen tussen geloven, geld & groen’. Dat is het thema van de Vrouwensynode, die op 24 en 25 maart wordt gehouden, in het WestCord hotel in Delft. Organisator is de stichting Oecumenische Vrouwensynode (OVS); een groep vrouwen die zich vanuit een feministische visie buigt over zaken in kerk en samenleving. Met deze bijeenkomst wil de OVS een platform bieden voor onderlinge ontmoeting, krachtenbundeling en bezinning voor groepen en individuele deelnemers. Voor opgave en meer informatie: www.vrouwensynode.nl, of telefoonnummer 06-38117724 (Eva Kersbergen). De voorzitter van deze werkgroep is ds. Jasja Nottelman, studentenpredikant in Utrecht. Voor het aprilnummer van In Gesprek gaat zij de bijbelstudie verzorgen.
Paaspuzzel
R
K
W
S 7
W
Ditmaal is de Paaspuzzel in de vorm van een Sudoku. Echter, niet met cijfers, maar met letters. Een Sudoku is een diagram van 9 x 9 vakjes. Het diagram bestaat uit 81 vakjes, in totaal dus 9 rijen en 9 kolommen. Het diagram van 9 x 9 is nog eens onderverdeeld in blokjes van elk 3 x 3 vakjes. In elk vakje moeten de gegeven letters éénmaal ingevuld worden. Om de Sudoku op te lossen, moet u de lege vakjes zo invullen dat in elke rij, elke kolom én elk blokje de gegevens letters slechts één keer voorkomen.
T 1
L
P
8
L
K
S
B 3
B
L
W
6
K
3
_
P
4
R
S
In sommige vakjes vindt u een cijfer. Deze brengt u over op de balk hieronder. U heeft nu de medeklinkers van de laatste regel uit een bekend Paasgezang. De klinkers moet u er zelf inzetten. Onze vraag aan u is: Wat is de blijde boodschap in de eerste regel van dit couplet.
_
W
D
B D K L P R S T W
2
T
10
De te gebruiken letters zijn:
1
9
S
4
_
R
D
T
W
5
P
D
R
2
B 5
6
_
_
R
P
L
7
8
_
_
9
10
_
_
De oplossing, de eerste regel van het couplet, kunt u voor 30 april a.s. opsturen naar: Jopie van de Kleut, Rondweg 25, 3785 LB Zwartebroek. Onder de inzenders van de goede oplossing worden drie cadeaubonnen van € 10,-- verloot. Deze worden thuisgestuurd. De winnaars en de oplossing worden in het komende zomernummer vermeld.
Jubileumrubriek W beginnen met het jubileum van de vrouwenvereniging ‘Wees een zegen’ uit We S Schoonoord. Deze groep bestond 65 jaar. Ze vierden dit in januari tegelijk met de n nieuwjaarsreceptie. Er werd door iedereen eten meegebracht, dus lage kosten en het wa was bar gezellig. Ook was er aandacht voor mevr. Mulder-Koops, zij was 65 jaar lid. Dit is toc toch wel een extra felicitatie waard. Op 19 oktober 1961 werd in Bunschoten-Spakenburg een Jonge Vrouwenvereniging opg opgericht Na een jaar werd de groep al gesplitst, dit zijn nu de groepen: ‘Ons Anker’ en ‘Taal en Teken’. Zij vierden gezamenlijk het 50-jarig bestaan door een dagje op stap te gaan. Hoe zij dit jubileum gevierd hebben, leest u in het aprilnummer in de rub rubriek ‘In gesprek met’. De vrouwengespreksgroep ‘Rebecca’ uit Beilen vierde op 22 november haar 50-jarige jubile jubileum. De groep bestaat uit 26 leden. Het is een hechte en actieve groep. De jubileumcommissie had een workshop georganiseerd in een bospub in de omgeving. Dit werd afgesloten met een diner van pannenkoeken en ijs. Zij hopen nog lange tijd door te mogen gaan en zijn blij met het blad In Gesprek. De Gereformeerde Vrouwengroep ’Rondom het Woord’ uit Kornhorn bestond 65 jaar. In de dienst van 26 februari jl. is daar aandacht aan besteed. De groep heeft tien leden. Ze vergaderen aan huis en behandelen met elkaar de onderwerpen uit In Gesprek. Wat fijn dat er zoveel saamhorigheid is bij de groepen. We wensen u nog veel goede jaren toe en natuurlijk de hartelijke felicitaties namens de PVO, Jopie van de Kleut 17
Wij herdenken
Achterklap Grote winkel Er is voor mij (bijna) geen groter plezier dan naar een hele grote winkel te gaan. Je kunt familie van die winkel worden en dan mag je er gratis koffiedrinken, maar wij moeten er wel 60 km voor rijden. Dat doen we zo nu en dan, met liefde. Een van de dochters mee of alleen, het blijft een feestje. Elk kwartaal krijg je een blad toegestuurd met veel kleurige en uitbundige nieuwigheidjes. Hoe kleiner het huis, hoe meer kasten en dozen je kunt kopen om ruimte te besparen. Wij wonen helemaal niet krap, dus heel veel dingen hebben we gewoon helemaal niet nodig. Maar het kijken alleen al maakt me net zo van de wereld los, als onze kleinkinderen balorig. (Dat is een groot klim-, spring-, klauter- en ballenbad.) Ik sta niet meer bij elk dingetje ademloos te kijken, ik selecteer, maar ze blijven me verrassen. Laatst had ik de kamer zo opgeruimd dat er opeens weer zo’n blad zichtbaar werd. Ik had het al eerder bekeken, maar als je toch geniet van een opgeruimde kamer en een kop thee, kun je er ook wel eventjes in kijken: Een piepkleine keuken, waar alles in moet. Het lukt ze: een smalle kast, gekanteld met kussentjes erop en een super slanke dochter daar weer op. O, wat enig, denk ik bij mezelf, en dan nog van de fleurige dingetjes aan de muur, hoe is het toch mogelijk. Ik smul ervan. Ik zie een roze lijstje met roze kruisjes, in de vorm van een hartje. Er zijn letters in geborduurd. Kan ik ze ontcijferen? Ongeveer wel. Maar het is in de taal van de winkel, niet de mijne. Het laatste woord is skit. Dat lijkt niet op schat of iets rozigs. We zoeken het op. Jammer, het komt niet door de censuur!
Mevrouw F. Cordes-Kronemeijer
- Haulerwijk
Mevrouw Anna Douma-de Jong
- Opeinde
Mevrouw B. Faas-Schuilenburg
- Kampen
Mevrouw T. Siekman
- Heerlen
Mevrouw A.J. Stuut-Slotegraaf
- Hoogezand
Mevrouw Z. Veld-Zanting
- Alteveer
Mevrouw L. Verburgh-Boom
- Nieuwlekkerland
Mevrouw Kunnie Zeedijk-Smit
- Bedum
Daar is de Koning als een jonge held! Hem komen allen tegemoet gesneld, van vreugde stralend, scharen ongeteld. Gezang 299 uit vers 9
Opstaan Het is vandaag de derde dag, de dag waarop Ik ga handelen. Heel het menselijk geslacht kan voortaan met Mij wandelen. In doeken was Ik weer gewikkeld; die leg Ik nu van Mij af. Ik denk zwart-wit, mensen gespikkeld; dat is het wat problemen gaf. Ik heb de Poort voorgoed geopend naar de Heilige Stad, naar Gods hart. Adam, de mens, komt aangelopen met een frisse, nieuwe start. Satan heb Ik hier verslagen. Koning Dood heeft alle macht aan zijn Overwinnaar overgedragen na een lange, donkere nacht.
Het volgende nummer van
in gesprek verschijnt op 2 april Het thema van dit nummer: Exodus 20: 15 18
Zoals Ik al sinds eeuwen spreek ‘Er zij licht’, zo zal het zijn aan het begin van elke week. Ik zal de Lamp voor hun voeten zijn. Hans Wesselius, www.dichterbijGod.eu
Kruis en Munt
Instrument in Gods handen… Een gebroken vrouw Maria Gandrabur is 60 jaar. Jarenlang konden zij en haar man zich redelijk goed redden. Maria had werk en het salaris van haar en haar man was net voldoende om van rond te kunnen komen. Maar drie jaar geleden kreeg Maria een beroerte waardoor ze rechtzijdig verlamd raakte. Sindsdien is ze bedlegerig en volkomen afhankelijk van de hulp van anderen. Toen we haar bezochten, samen met broeder Dima, zagen we een gebroken vrouw in bed liggen. We hielpen haar overeind, want door haar verlamming was ze daar zelf niet toe in staat. Ze vertelde dat ze soms dagenlang in bed ligt en er niet uit komt. Maria’s man is vaak dronken – zoals zovele arme Moldaven – en kijkt nauwelijks naar haar om. Samen hebben ze drie kinderen, maar die wonen in andere dorpen en komen nooit op bezoek. Met tranen in de ogen vertelde Maria: ‘Ik vind het vreselijk dat mijn eigen kinderen nooit op bezoek komen, dat doet me zo verschrikkelijk pijn! Ik voel me zo alleen en in de steek gelaten. Maar jullie hebben wel belangstelling voor mij en brengen elke maand een voedselpakket, dat doet me zo goed! Maar ik begrijp niet waarom jullie mij telkens bezoeken en voor mij willen zorgen.’ Dima vertelde dat het te maken heeft met de liefde van God en dat hij zelf heeft ervaren dat God voor mensen wil zorgen, ook in heel moeilijke tijden. ‘Als instrument in Gods handen mag ik met woorden en daden laten zien dat God jou niet vergeet en dat je kostbaar bent in Zijn ogen.’ Aan het eind van het bezoek bad broeder Dima met Maria. Door het gesprek, de aandacht, het voedselpakket en het gebed veranderde de gelaatsuitdrukking van Maria zichtbaar. Haar betraande ogen begonnen te stralen van hoop en dankbaarheid. Toen we de deur van Maria´s huisje achter ons dicht trokken voelde ik een intens verdriet in mijn hart vanwege al die ouderen en gehandicapten in Moldavië die lijden in eenzaamheid en armoede en in zulke zware omstandigheden moeten (over-)leven. Gelukkig zijn er mensen zoals broeder Dima die door hun liefdevolle zorg, aandacht en gebeden een enorme steun zijn voor lotgenoten.
Een nieuwe auto voor broeder Dima Hoewel broeder Dima tot aan zijn middel verlamd is, kan hij wel auto rijden. Jaren geleden heeft een plaatselijke smid allerlei stangen en hendels in zijn auto gelast die het mogelijk maken dat hij kan rijden - Moldavië kent geen officiële bedrijven die dergelijke aanpassingen voor gehandicapten maken. De aangepaste auto stelde Dima in staat om gehandicapten in heel Moldavië te bezoeken en te ondersteunen. Maar in november 2011 gebeurde er iets vreselijks. Dima raakte betrokken bij een aanrijding. Gelukkig was Dima niet gewond, maar zijn auto was total loss. Samen met een andere organisatie stelden we geld beschikbaar voor een goede tweedehands auto. Maar Dima hoorde dat enkele gehandicapte mensen in nood verkeerden – ze hadden dringend behoefte aan medicijnen en ze hadden niets te eten. Dima bedacht zich geen moment en gebruikte het geld om deze mensen te helpen. De auto – hoe belangrijk ook – moest maar even wachten, immers mensenlevens zijn belangrijker dan een auto. Uiteindelijk hebben we voor Dima een auto gekocht en laten aanpassen. Hij is heel dankbaar dat hij door deze praktische gift weer in staat is gehandicapten te bezoeken en te helpen met het Woord, met gebeden en met praktische hulp. Zonder de bijdrage van de leden van de PVO was dit niet mogelijk geweest. Namens broeder Dima en ‘zijn’ gehandicapte broeders en zusters, wil ik u hartelijk danken voor uw steun. Ds. Egbert van Beesten Stichting Mensenkinderen
De opbrengst voor Kruis en Munt bedroeg per 14 december 2012 € 5.787,99 19
Waar werd oprechter trouw Waar werd oprechter trouw Dan tussen man en vrouw Ter wereld ooit gevonden? Twee zielen gloeiende aaneen gesmeed, Of vast geschakeld en verbonden In lief en leed. De band die ‘t harte bindt Der moeder aan het kind, Gebaard met wee en smarte, Aan hare borst met melk gevoed, Zo lang gedragen onder ‘t harte Verbindt het bloed. Nog sterker bindt de band Van ‘t paar, door hand en hand Verknocht, om niet te scheiden, Nadat ze jaren lang gepaard Een kuis en vreedzaam leven leidden Gelijk van aard. Waar zo de liefde viel, Smolt liefde ziel met ziel En hart met hart tegader. Die liefde is sterker dan de dood. Geen liefde komt Gods liefde nader, Noch schijnt zo groot. Joost van den Vondel (1587-1679) Fragment uit de Gijsbreght van Aemstel
