in gesprek jaar werk- en informatieblad van de protestantse vrouwen organisatie SCHIJNWERPERS: AMOS QUAKERS

in gesprek 7 2 1 0 2 7 193 jaar 75

70e jaargang, september 2012

werk- en informatieblad van de protestantse vrouwen organisatie

SCHIJNWERPERS: AMOS QUAKERS

Colofon

In dit nummer

In Gesprek

Heerlijk! Vanmorgen weer lekker achter mijn computer gekropen, want het is zover: ik mag weer aan de slag! Ik kan de boel even de boel laten, want het nieuwe seizoen van In Gesprek is aangebroken. En ja, daar steek je, vooral in zo’n eerste nummer, weer heel veel energie in en daar ga ik voor: vol frisse moed! We gaan dit seizoen aan de slag met het jaarthema Schijnwerpers. Dus, daar gaan we!

werk- en informatieblad van de Protestantse Vrouwen Organisatie Bezoekadres Bureau PVO: Kon. Wilhelminalaan 21, Amersfoort Postadres PVO: Postbus 1496, 3800 BL Amersfoort Telefoon 033 - 465 22 64 (ma., di. en do. 09.00-14.30 uur) e-mail: [email protected], Internet: www.pvo-nederland.nl Gironummer PVO: 515473 Gironummer Kruis en Munt: 3336259, t.n.v. PVO Amersfoort.

Dagelijks Bestuur PVO: Voorzitter: Tiny van de Biezen-Kamphorst Albert van Meerveldstraat 5, 3785 LP Zwartebroek. Tel. 0342-462095 Secretaris: Gré Popping-Hoekzema Veerstraat 45, 8181 VV Heerde. Tel. 0578-697069 Penningmeester: Tjits Rinsma-Kuperus Marktweg 81/13, 8444 AC Heerenveen. Tel. 0513-632284

Redactie In Gesprek: Tiny van de Biezen-Kamphorst, eindredactie Jopie van de Kleut-Waanders Heleen Koekoek-Dethmers Titia Lindeboom-Bruning Jubileumrubriek en Kringberichten: Jopie van de Kleut, Rondweg 25, 3785 LB Zwartebroek e-mail: [email protected] Overlijdensberichten: bureau PVO, zie boven Overige kopij: 6 weken voor verschijnen van het blad bij de eindredactie: Tiny van de Biezen, Albert van Meerveldstraat 5, 3785 LP Zwartebroek Tel. 0342-462095. e-mail: [email protected]

Lidmaatschap van de PVO: € 16 per jaar. Daarbij is het abonnement op dit blad inbegrepen. Opzeggen alleen schriftelijk voor eind december bij het bureau van de PVO. Gesproken cd: In Gesprek verschijnt ook op cd als een uitgave van de CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden te Ermelo, tel. 0341-565 499 Druk: Mailfors Amersfoort

- Als eerste laten we ons licht schijnen op een ‘klein’ bijbelboek. Dr. Marianne van Amerongen uit Amersfoort, vertelt in de bijbelstudie (pagina’s 4 en 5) over Amos. Wie was hij en welke boodschap bracht hij? En kunnen we daar vandaag de dag nog iets mee? De moeite waard om u er met elkaar in te verdiepen! - Op de ‘tussen’ pagina’s, 6 en 7, komt u een nieuwe column tegen: Veelstemmig licht van ds. Monica Schwarz uit Voorthuizen. Op haar eigen unieke manier belicht zij alledaagse zaken zodat die in een heel nieuw licht komen te staan. ‘Oud en vertrouwd’ is de column Vrouwen geloven wereldwijd, waarin als voorheen uw gebed gevraagd wordt om de lasten van velen mee te ‘verlichten’. ‘Oud, maar opnieuw’ is de column Op een kier waarin Titia Lindeboom haar licht laat schijnen op waar zij zoal mee bezig is. - Op pagina 8 worden in het tweede hoofdartikel ‘Christenvrouwen in de schijnwerpers’ gezet. We willen u daarin laten kennismaken met de, soms heel persoonlijke, maar altijd boeiende, verhalen van christenvrouwen over de hele wereld. Mevr. Tiny Coffin-Bruning bijt het spits af en vertelt ons over ‘Quakers’. - We gaan in ieder geval tot het eind van dit jaar door met de rubriek 75 jaar PVO. Daarin aandacht voor de bijdragen die door de groepen aan ons gestuurd werden, maar die helaas niet getoond konden worden op de Ledenontmoetingsdag. - In het najaar worden op diverse plaatsen Regiobijeenkomsten gehouden. Op pagina 11 leest u er meer over. Dit alles en nog veel meer vindt u in deze In Gesprek. Wij wensen u aan het begin van dit nieuwe seizoen veel leesplezier en goede bijeenkomsten op uw groepen.

ISSN: 0921-447

Tiny van de Biezen

Doelstelling De Protestantse Vrouwen Organisatie heeft als doel: - lokale gespreksgroepen en de leden daarvan te stimuleren, te adviseren en toe te rusten. - Krachten te bundelen en stem te geven. - Dit alles om landelijk en plaatselijk te komen tot ontmoeting en gesprek, bezinning op Bijbel en persoonlijk geloof, en een bewuste inzet voor een rechtvaardige en veelkleurige samenleving. 2

Hoofdartikelen: september 2012

Amos bijbelstudie over het bijbelsboek Amos door dr. Marianne van Amerongen te Amersfoort ............................. 4 Christenvrouwen in de Schijnwerpers: Quakers door mevr. Tiny Coffin-Bruning te Arkansas, U.S.A. .......................... 8

Meditatie Amos God zet zijn schijnwerpers aan als hij een profeet aanspreekt in woorden en visioenen. De profeet laat dat licht van God schijnen in een tijd die niet overeenkomt met Gods bedoeling. Amos is zo’n schijnwerper. We komen Amos in de Bijbel tegen als een kleine profeet. Hij was een schapenhoeder en teelde vijgen in Tekoa, een bergdorp in Judea. Hij moet naar de voor hem andere wereld, het Tienstammenrijk, de andere werkelijkheid. Was hij bekend met wat er in het andere rijk aan de hand was? Amos kreeg visioenen en hoorde stemmen, was hij in de war? Hijzelf geloofde vast dat die berichten van God afkomstig waren. Hij moest wel profeteren, of hij wilde of niet. Amos verdedigde zich dat hij niet anders kon; hij geeft visioenen door van God, hij moet de anderen wel waarschuwen! Hij is de boodschapper en hij moet! Een gedreven, gestuurd mens. De boodschap was helder: God houdt van jullie, Hij heeft jullie bevrijd om als vrije mensen in het land te mogen wonen, maar Hij heeft wel verteld langs welke wegen dit verwezenlijkt kan worden. Basis is dat er recht wordt gedaan aan weduwen en wezen, de zwaksten in de samenleving. Dat er zorg is voor deze groep van mensen. Maar bovenal de eerbied voor de God die jou geschapen heeft, die je in de ruimte heeft gezet. Die je bevrijdt van knellende banden.

Amos

Hij was een boer. Een boer was niet in tel bij priesters die naar stand en status zwoeren, en in de roes van ‘t religieuze spel zich zelf geroepen voelen aan te voeren. God leidt Zijn volk echter naar Zijn bestel, roept daartoe soms tollenaars, zondaars, hoeren. Hij kent het hart van ‘t ware Israël en God de Here heeft een zwak voor boeren.

De mensen snappen het echter niet meer, ze zijn er niet meer mee opgevoed. Ze kennen de regels en geboden van God niet meer. Ze leven zonder God, van God los. Wel hebben ze nog steeds de oude riten en gebruiken in de Tempel, maar de woorden die daar gesproken worden, komen niet meer overheen met hun daden. Ze zetten het recht naar hun hand, leven in weelde en vergeten dat er mensen zijn die niets meer hebben, die het aan het minimale ontbreekt. Die geen recht meer kunnen krijgen. Ikke, ikke en de rest kan stikken, lijkt daar het leven inhoud te geven. Amos spreekt de mensen aan over de straf die ze zullen krijgen als ze zich door hun daden blijven afkeren van hun God. Ze lachen hem echter uit, en keren zich van hem af en zetten hem het land uit. We weten niet hoe het verder met Amos is gegaan. Zou hij teleurgesteld zijn dat zijn Goede Boodschap, om weer met God en Zijn woorden rekening te houden, geen navolging kon vinden? De boodschap van Amos was en is, dat God toen en nu mensen kracht geeft om woorden te spreken tegen onrecht en tot heil en om daar ook naar te leven. Daarin Zijn naam groot maken, mag een leidraad zijn voor ons leven.

Dus riep Hij Amos om Zijn Woord te brengen, te prediken recht en gerechtigheid tot hen die recht met onrecht willen lengen, zichzelf verrijkend en de Majesteit van Isrels God vergokkend. Als een ploeg sneed Amos’ woord door ‘t onrecht dat hen droeg. Cornelis Ch. Goslinga Uit: Zieners van licht Uitgeverij Kok, Kampen, 1984

Berry Wijnans, werkgroep Toerusting 3

Dr. Marianne van Amerongen

Amos Bijbelstudie over het bijbelboek Amos ‘Onbekend maakt onbemind’ is een bekend gezegde. Voor het boek Amos geldt echter het omgekeerde: onbemind maakt onbekend. Als onheilsprofeet was Amos bij velen onbemind. Mensen horen immers liever woorden van heil en voorspoed. Dat was toen niet anders dan nu. Wie was hij toch en wat wilde hij namens God zeggen?

Plaats in de Bijbel

Het boek Amos is het derde boek van de Twaalf Kleine Profeten (Hosea t/m Zacharia). In het historische overzicht hieronder staan zij samen met de ‘grote’ profeten ingedeeld: - Amos, Hosea, Jesaja (1-39) en Micha: dreiging van de Assyrische overheersing in het noordelijke rijk Israël (760-722 v.Chr.) - Jeremia, Ezechiël, Nahum, Sefanja, Habakuk en Jona: dreiging van de Babylonische overheersing in het zuidelijke rijk Juda (720-586 v.Chr.) - Jeremia, Ezechiël en Daniël: Babylonische ballingschap (586-539 v.Chr.) - Jesaja (40-66), Ezechiël, Joël, Obadja, Haggai, Zacharia en Maleachi: terugkeer en herstel na de ballingschap (539-518 v.Chr.)

Amos: een arbeider uit Tekoa

Voordat Amos als profeet naar het noordelijke Israël gestuurd werd, was hij schapenfokker, veeboer en vijgenteler in Tekoa, in Juda (Amos 1: 1 en 7: 14). In zijn hart is hij dit altijd gebleven, zoals blijkt uit zijn verweer tegen Amasja, de priester van Betel, die hem naar Juda wil terugsturen: ‘Ik ben helemaal geen profeet, en ook geen profetenleerling. Ik ben veeboer en vijgenteler. Maar de HEER heeft me van achter mijn schapen vandaan gehaald, en het is de HEER die tegen me heeft gezegd: ‘Ga naar mijn volk Israël en profeteer daar.’’

De politieke situatie van Amos’ tijd

Na de regering van koning Salomo viel het koninkrijk in twee delen uiteen: het noordelijke Tienstammenrijk, Israël en het zuidelijke Tweestammenrijk, Juda. De twee koninkrijken hadden elk hun eigen koning. Tijdens het optreden van de profeet Amos (760-750 v.Chr.) regeerde de godvrezende koning Uzzia of Azarja in de zuidelijke hoofdstad Jeruzalem. In de noordelijke hoofdstad Samaria regeerde de goddeloze koning Jerobeam II. Amos profeteert nog ruim vóór de val van Samaria (722 v.Chr.) en de Assyrische overheersing van het noordelijke rijk Israël. Hij noemt de Assyriërs niet bij name, maar spreekt (Amos 6: 14) over ‘een volk, dat de Heer op de Israëlieten zal afsturen’.

Dr. Marianne van Amerongen (Amersfoort) is PKN-predikant en werkt als auteur voor de godsdienstonderwijsmethode Kind op Maandag

4

Oordeel ... Amos voelde Gods woorden als een zware last op zijn schouders drukken. Het was niet zijn keus om als profeet door het leven te gaan. Het was niet zijn beslissing om de schapenfokkerij aan anderen over te moeten laten en zich te richten op de schapen van het huis van Israël. Tekoa lag ongeveer 15 kilometer ten zuiden van Jeruzalem. In deze plaatsnaam zit de betekenis ‘stoten’, zoals je klanken uit een sjofar (ramshoorn) stoot. De schapenfokker uit Tekoa blaast als het ware op de sjofar als een teken dat Gods gericht aanstaande is (zie ook Amos 3: 6). Hij wil zoveel mogelijk mensen waarschuwen voor Gods oordeel.

Thema en opbouw van het boek

Amos’ boodschap betreft Gods veroordeling van de maatschappelijke en godsdienstige wantoestanden in het noordelijke rijk Israël. Deze zeer kritische en felle aanklacht omvat bijna het hele boek. Amos gebruikt de term ‘de dag des Heren’ als de dag waarop Gods woede losbarst. Er zal een aardbeving plaatsvinden, waaraan niemand kan ontsnappen: ‘Ik zal de grond onder jullie voeten doen kraken…’ (Amos 2: 13-16). Volgens het opschrift in Amos 1: 1 heeft dat echter nog twee jaar geduurd. Amos waarschuwt tegen de zorgeloze houding van mensen die denken dat die onheilsdag wel mee zou vallen of dat hij alleen de volken zou treffen (Amos 6). Tussen de vele onheilswoorden in het bijbelboek valt Amos 5 op met de oproep om de Heer te zoeken (Amos 5: 4, 6). Ook vinden we in dit hoofdstuk tweemaal een oproep om het onrecht plaats te laten maken voor recht: - Zoek het goede, niet het kwade. Dan zullen jullie leven, en dan zal de Heer, de God van de hemelse machten, met jullie zijn, zoals jullie altijd zeggen. Haat het kwade, heb het goede lief en zorg dat er recht gedaan wordt in de poort… (Amos 5: 14-15a). - Laat liever het recht stromen als water, en de gerechtigheid als een altijd voortvloeiende beek (Amos 5: 25). Het boek Amos bevat twee hoofddelen. Amos 1-6 bevat alleen godsspraken, bekrachtigd met de formule ‘zegt/ spreekt de Heer’. Amos 7-9 bevat de vijf visioenen van Amos, onderbroken door het verhaal over de priester Amasja die Amos wil terugsturen naar Juda (Amos 7: 10-17). Het boek sluit af met een heilsaankondiging (Amos 9: 11-15).

Nadenkers voor nu 1. Wie veel heeft… In Amos’ tijd ontbreekt het aan recht en gerechtigheid. De rijke leiders buiten de zwakken en de machtelozen uit. De Heer staat op het punt om in te grijpen. Hij kan niet toelaten dat het door hem bevrijde volk zo gespleten wordt door ongelijke machtsverhoudingen. God neemt de verdrukte en de zwakke in bescherming. Israël heeft in Gods ogen een hoge, bijzondere positie en

daarom hebben zij een grote verantwoordelijkheid. Wie veel heeft… van hem wordt veel gevraagd! 2. De splinter en de balk De eerste aanklacht (Amos 1: 3 – 2: 5) richt zich aanvankelijk tot de buurvolken rondom Israël, inclusief het broedervolk Juda. Op dat moment moet Israël instemming hebben gevoeld: wat goed dat de Heer het onrecht gaat bestraffen. Totdat… alle pijlen op henzelf gericht worden. En dan niet slechts één klacht, maar een zevental(!) aantijgingen achter elkaar. Het is altijd gemakkelijker om de splinter bij de ander te zien dan de balk in je eigen oog…

... of overvloed? Gespreksvragen:

3. Voorspoed en welvaart Voorspoed en welvaart leiden ertoe dat de mensen zich afsluiten voor elkaar en van de werkelijke waarden in het leven. Zowel toen als nu bieden ze valse zekerheden; zelfgenoegzaamheid, bouwen op het eigen kunnen. Dit in plaats van het zoeken van de omgang met God, omzien naar de wezen en weduwen en de vreemdeling te herbergen en het beheren en onderhouden van de aarde. Valse zekerheden hebben altijd geleid tot de val van de mens. 4. Gods geduld is groot, maar niet oneindig De Heer heeft van alles geprobeerd om het volk Israël naar hem te doen terugkeren (Amos 4: 4-13). Hij zorgde voor honger, dorst, misoogsten en vernietiging. Nood leert bidden, zou je zeggen, maar blijkbaar niet altijd. Gods geduld is groot, maar niet oneindig. Eens is de maat vol en zal er voorgoed met onrecht worden afgerekend. Toen en nu… 5. Religieuze schijnvertoning De godsdienst in Israël is een schijnvertoning geworden. In het boek Amos uit de kritiek zich vooral op de feesten, de samenkomsten, de offers en de liederen (Amos 5: 21-24). Wanneer je je houdt aan godsdienstige tradities en uiterlijke vormen, maar je buit de ander uit, dan heb je van de hele Torah niets begrepen (vergelijk Jakobus 1: 22 - 2: 26). 6. Gods trouw zal nooit vergaan Na zoveel onheilsprofetieën voelt de heilsprofetie in Amos 9: 11-15 als een vreemde afsluiting van het boek. Maakt deze profetie al het voorgaande krachteloos, zoals sommigen hebben beweerd? Of toont het juist de trouw en de macht van God? Hij heeft immers de macht om het lot van zijn volk ten goede te keren. Daarom zegt God: ‘Ik zal het huis van David herstellen en Israël terugbrengen naar het eens gegeven land.’

1. Kunt u voorbeelden noemen uit uw eigen omgeving van mensen die daadwerkelijk opkomen tegen onrecht en misstanden? Heeft u zelf ooit stem gegeven aan hem/haar die geen stem had? Zo ja, hoe? 2. Welke ervaringen heeft u met preken waarin God voornamelijk als een straffende God werd geschetst? Hoe werkten deze door in uw leven en is daar verandering in gekomen? Zo ja, hoe? 3. Past het beeld van een straffende God –omdat Hij het onrecht haat!

– in uw persoonlijke godsbeeld? In samenhang daarmee: kijkt u uit naar de jongste dag? 4. Welke godsdienstige tradities en gewoonten zijn waardevol voor u? Welke zijn voor u voornamelijk uiterlijk vertoon? 5. Lees Jakobus 1: 22 - 2: 26. Wat zegt dit gedeelte u over het doen van goede daden? Mag je geloof en daden tegen elkaar uitspelen of zijn je daden in de eerste plaats een vrucht van het geloof? 6. Bespreek tot slot de ‘Nadenkers voor nu’ met elkaar.

Kapstok Wat heerlijk om elkaar na de zomer weer te ontmoeten! Het is goed om bij te praten en samen een nieuw seizoen in te gaan. Wij bidden dat het licht van God ons bij zal schijnen als wij uit de Bijbel lezen. Zingen: Gezang 313: 1 Lezen: Matteüs 5: 14-16 Jullie zijn het licht in de wereld. Een stad die boven op een berg ligt, kan niet verborgen blijven. Men steekt ook geen lamp aan om hem vervolgens onder een korenmaat weg te zetten, nee, men zet hem op een standaard, zodat hij licht geeft voor ieder die in huis is. Zo moet jullie licht schijnen voor de mensen, opdat ze jullie goede daden zien en eer bewijzen aan jullie Vader in de hemel. Zingen: Gezang 313: 2, 3 en 4 Gebed: Vader God, U die zelf het Licht bent. Er is zoveel donkerte in de wereld. We horen van zaken die zo duister zijn, dat wij ze liever in de verborgenheid laten. Net als in de dagen van Amos is de samenleving verziekt. Rijken graaien om zich heen. Armen worden almaar armer. Recht wordt kromgebogen. Kinderen en volwassenen worden misbruikt en uitgebuit. Geef ons de moed om op te staan. Om licht te brengen waar dat nodig is. En geef Heer, dat wij ons mogen sterken aan elkaar. Amen. Zingen: Gezang 313: 5, 6 en 7

TL 5

Veelstemmig licht Verborgen wonderen Met één hand houd ik de wasmand vast, met de andere probeer ik de telefoon op te pakken en dan valt alle was op de grond. Als ik weer heb opgehangen, bedenk ik me dat ik nog iets had moeten vragen. Zuchtend raap ik de was weer op en bedenk dat ik dus straks terug moet bellen. Heb ik het nummer wel ergens? Dit is zo’n dag dat alles tegen zit. Onze levens zijn vaak druk en overvol. We moeten veel, en we willen veel. Soms is het niet duidelijk wat we zélf willen en wat er écht moet... want we hollen maar door. Laatst las ik dat onze voorouders elke nacht zeker twee uur langer sliepen. Wij hebben het zo druk, dat we op slapen gaan bezuinigen. Dat is onbegrijpelijk, als je bedenkt dat onze levens in veel opzichten zoveel makkelijker zijn dan die van onze voorouders. Wij hebben allerlei technische verworvenheden die ons veel tijd besparen zoals een wasmachine en een computer. We hebben voor het gewone dagelijkse werk veel minder tijd nodig. Vergeleken met onze voorouders zouden we zeeën van extra tijd moeten hebben.

Rode kool snijden Hoe kan het dan dat we toch zo druk zijn en tijd te kort komen? Ik denk dat we steeds hogere eisen zijn gaan stellen: aan onszelf, aan mensen en dingen om ons heen. Het kan immers steeds beter en mooier: ons huis, onze vakantie (zelfs meer dan één), onze vrije tijd en eigenlijk alles. Er zijn zoveel mogelijkheden en we willen zoveel… en zo jagen we onszelf en elkaar op. Zo raken we onszelf en de dingen die er werkelijk toe doen kwijt. Want wat er ook allemaal verandert in onze wereld, de belangrijkste dingen zijn nog steeds: gezondheid, geborgenheid, liefde en 6 een doel om voor te leven.

Geode

Binnenkant geode

Wanneer de was aan de lijn hangt, begin ik met eten koken. Ik moet opschieten, want we moeten straks vergaderen. Ik snijd de rode kool doormidden... en ineens gebeurt er iets. De simpele rode kool blijkt van binnen een wonder te bevatten: een prachtig patroon van lijnen. Ik besluit er een foto van te maken, en zo kom ik even los van de klok en van alles dat moet. Dit zijn de momenten die een mens nodig heeft: verwondering en echte aandacht.

het écht om gaat. Het zijn vonken van het goddelijke licht, verborgen in het alledaagse en onaanzienlijke. Vandaag werd ik in de rode kool door zo’n vonk geraakt. En zo blijft dit niet een dag waarop alles tegenzit, maar wordt het een dag van verwondering en geraakt zijn.

Veel dagelijkse dingen lijken onbeduidend en gewoon, maar als je er anders naar kijkt, bevatten ze een wonder. Aan mijn catechisanten laat ik een geode zien. Dat is een steen die er van buiten zo gewoon en saai uitziet, dat je het niet de moeite waard zou vinden hem op te pakken. Maar binnenin zit een schat verborgen. Van binnen is de steen een grot vol kleine glinsterende kristallen. Gewone dingen kunnen ons tot verwondering brengen. Voor mij is dat de kern van geloven: dat we verder kijken dan alleen op het eerste gezicht, dat we open staan voor het wonder dat in de dingen verborgen is. Mijn vader schreef in mijn poëziealbum: Er zijn veel wonderen in de wereld wanneer er mensen zijn die wonderen kunnen zien. Wij hebben soms helemaal verleerd om wonderen te zien. Wij jachten en jagen en we kijken op de klok, maar de wonderen gaan aan ons voorbij. En dat terwijl ze vaak zo dichtbij zijn. Laten we de schijnwerpers richten op de gewone dingen om ons heen. Dan zullen we méér zien dan we denken. Want in alle gewone dagelijkse dingen zitten wonderen, die ons herinneren aan waar

Monica M Schwarz is predikante en creatief theologe. Zij heeft een werkplaats voor aardse spiritualiteit, Veelstemmig licht, waarin zij zoekt naar de verbinding tussen het dagelijks leven en geloof en spiritualiteit. Voor wie verder wil lezen: www.veelstemmiglicht.nl http://mmschwarz.blogspot.nl/ en de facebookpagina Veelstemmig licht.

VROUWEN - GELOVEN - WERELDWIJD In het vorige nummer van In Gesprek, nummer 6-2012, haakten we op pagina 9 al in bij het project MEER+ van het Evangelisch Werkverband. Dominee Hans Eschbach, een van de grote initiatiefnemers van dit project schreef o.a.: ‘Doel van de actie is, dat in september 2012 heel Nederland met elkaar in gesprek komt over één vraag: ‘Is er meer (tussen hemel en aarde)?’ En dat christenen voor dat gesprek zijn toegerust en er het initiatief toe nemen.’ ‘Kerngedachte is dat christenen voor hun buren bidden, geven (ze betalen de bladen die ze cadeau gaan geven) en naar ze toe te gaan. Dat kan persoonlijk, maar mag ook gewoon door de bladen door de brievenbus te doen. Want vanuit het magazine worden de lezers naar de website www. isermeer.nl geleid. Hier kunnen ze vervolgstappen zetten, bijvoorbeeld door een gratis Nieuwe Testament aan te vragen, een gratis internetcursus over ‘Waarom Jezus’ te volgen of een postcodecheck te doen. Wie z’n eigen postcode intikt ontdekt, waar de dichtstbijzijnde Alpha-cursus of huiskamerkring van start gaat, waar de dichtstbijzijnde deelnemende kerk is, enzovoorts.’ ‘Als je nadenkt over kerntaken, dan hoort dit er zeker bij! Jezus zei: ‘De Mensenzoon is gekomen om te zoeken en te redden wat verloren was.’ Als volgelingen van Jezus mogen

we in zijn voetspoor gaan.’ De bedoeling van dit project is om de meer dan 4 miljoen mensen in Nederland die op zoek zijn naar ‘iets’ te bereiken en hen tot wegwijzer te zijn. Laten we met elkaar bidden dat deze zoekende medemensen dé weg mogen vinden. In schril contrast met deze ‘zoekers’ staan de vervolgde christenen. Alhoewel zij weten waar zij terecht kunnen, hakt ‘de wereld’ genadeloos op hen in. Zij worden gehinderd om hun geloof te beleven. Dat gebeurt op heel veel manieren. Wie een beetje bijhoudt wat er allemaal gaande is, wordt geconfronteerd met schrijnende voorbeelden. Dat kan gaan van mensen die gedwongen worden hun geloof te loochenen, tot mensen die in de gevangenis terechtkomen en door hun – anders gelovende – familieleden worden geterroriseerd of verstoten. De stichting Open Doors geeft de gelegenheid om heel gericht te bidden voor deze vervolgde christenen. Kijkt u maar eens op www.opendoor.nl, u kunt zich ook bij hen opgeven, dan ontvangt regelmatig berichten van wantoestanden waarvoor uw gebed gevraagd wordt. Weet wel: elk gebed telt! Ditmaal in het bijzonder vragen wij uw gebed voor de christenen in Syrië, die zo te lijden hebben onder het voortdurende conflict in dat land.

Op een kier... Krekels in je haar Het jongetje zit nog maar pas in groep 1. Hij kijkt angstig naar de vier luizenmoeders die in de gang op een rijtje staan. Moet hij echt bij één van die enge vrouwen op een kruk gaan zitten? ‘Kom maar,’ wenk ik hem, ‘het doet geen pijn, voel maar.’ Ik laat hem een cocktailprikker zien die wij gebruiken om de lokken te doorzoeken en ik strijk er zachtjes mee over zijn hand. En als hij bedremmeld gaat zitten, zeg ik: ‘Zo doe ik dat ook op je hoofd. Ik ga alleen maar even kijken of er geen beestjes in je haar zitten.’ ‘Oh, vliegen zeker!’ zegt hij, al wat minder bleu. ‘Nou ja, die kunnen best in je haar vliegen. Maar nu ga ik kijken of ik luizen zie.’ Het jongetje wordt zowaar enthousiast. ‘Jaah, luizen! En kretels!’ Ik kan er niets aan doen, ik barst in lachen uit. Meteen zie ik het voor me: al die schoolkinderen met tsjirpende krekels in hun haar. Dat zou nog eens een plaag zijn! Zou er shampoo bestaan die daar tegenop gewassen is?

Het leuke van luizenmoeder zijn is dat je je kinderen ongestraft kunt bespieden tijdens de schooluren. Op welk plekje zitten ze? Zijn ze aan het kletsen of braaf aan het opletten? Onze twee jongste kinderen zijn nog op een leeftijd dat ze het geweldig vinden dat hun moeder in de klas komt. Dat is dus dubbele pret! Een keer parkeerden we onze krukken bij groep 4, waar onze Anna al vrolijk naar me zwaaide door de glazen wand. Nu is Anna stapelgek op dieren. Niet alleen op honden en ander aaibaar spul, ook al het kruipend gedierte vindt ze razend interessant. Een insectenboekje dat ik ooit voor haar kocht, heeft ze letterlijk stukgelezen. Net toen wij klasdeur openden voor de luizencontrole, brak er paniek uit in de klas. ‘Ieeeeeks, een spin!’ riep een meisje en alle kinderen stoven blind naar de andere kant van het lokaal. Alle kinderen, behalve Anna. Die pakte het beestje op en bekeek het aandachtig. ‘Oooh, het is de bonte knaagkever,’ zei ze bewonderend. ‘Die ken ik, die staat in mijn boek.’ Ze pakte hem op, heel teder, en zette hem buiten. En dat was maar goed ook. Want de bonte knaagkever is misschien een prachtig schepseltje, je kunt hem maar beter niet in het hout van je klaslokaal hebben. Titia Lindeboom 7

Christenvrouwen in de schijnwerpers

Quakers Op bezoek bij een Quakerbijeenkomst

Wie als PKN’er voor het eerst in Nederland een wijdingssamenkomst van Quakers bezoekt zal waarschijnlijk vreemd opkijken. De dienst is zo anders dan een traditionele kerkdienst. De tien of twintig aanwezigen zitten op stoelen in een kring, in het midden staat een tafeltje met bloemen en een Bijbel. Er is geen preekstoel, geen orgel of piano, geen doopvont. Als je schuchter rondkijkt, ontmoet je waarschijnlijk een paar vriendelijk lachende ogen en iemand wijst naar een lege stoel waarop je dan plaatsneemt. Er wordt niet gesproken. Men is in diepe stilte verzonken. ‘Wanneer begint het?’ denk je. De dienst is al begonnen. In het komende uur wordt de stilte zo nu en dan onderbroken door iemand die opstaat en een boodschap geeft: een inzicht over een passage uit de Bijbel, een persoonlijk ervaring van Gods aanwezigheid, een worsteling met verdriet of ongeloof. Na een uur worden links en rechts handen geschud. Er volgen mededelingen, dan een koffiepauze, mogelijk gevolgd door een groepsdiscussie of een presentatie. Mijn gereformeerde broer die door mijn 15-jarige zoon meegenomen werd naar de wijdingssamenkomst in Amsterdam riep verbaasd uit toen hij thuis kwam: ‘Geen preek, geen zingen, geen collecte. Niets!’

De geschiedenis

Om te begrijpen waarom de Quakerdienst zo anders is, moeten we terug naar het begin, naar Engeland in het midden van de zeventiende eeuw. Het was een tijd van enorme religieuze honger. Religie was het gesprek van de dag. Men was er van overtuigd dat een oprechte en juiste verhouding met God het belangrijkste was in dit leven. Er werd gediscussieerd, andersdenkenden

Een tekening van het Quaker Meeting House in Little Rock, Arkamsas, waar wij onze wijdingssamenkomst houden.

werden bespot en aangevallen. Een groep van ‘zoekers’ keerde zich af van alle uiterlijke vormen van religie. Ze kwamen bij elkaar op basis van één centrale gedachte: Christ has come to teach his people himself - Christus is gekomen om zelf zijn mensen te onderwijzen. Ieder mens heeft een vonk van God in zijn ziel en van Christus in zijn hart, en daarmee het vermogen om Gods boodschap te ontvangen. Daarvoor hoeft men geen theologie gestudeerd te hebben. Wat wel noodzakelijk is, is dat men het eigen ego opzij kan zetten. Dus geen van tevoren geschreven preken, maar alleen datgene wat de Geest van God in de stille samenkomst duidelijk maakte in iemands hart. De groepen van mensen die zo op zondag bijeen kwamen, noemden zichzelf ‘Kinderen van het Licht’. Gehoorzaamheid aan het door God gegeven Licht was het belangrijkste in hun leven. Het gevaar bestond natuurlijk, dat sommigen hun eigen wensen voor Gods wil hielden. Men ging er van uit dat de groep, de meeting, in staat was om onderscheid te maken tussen wat uit de mens zelf voortkwam enerzijds en wat van God was anderzijds. De Bijbel was daarbij een grote hulp. God sprak zich zelf niet tegen.

Inzichten

Tiny Coffin-Bruning

8

Hun stille vergaderingen leverden de volgende inzichten op, die nog steeds door Quakers nagevolgd worden: 1) Een door God geïnspireerd leven is een eerlijk leven. Dat wil zeggen dat men geen eed zweert, want een eed berust op het idee dat men soms wel en soms niet de waarheid spreekt. Quakers zweren niet, maar

stellen zich volkomen verantwoordelijk voor hun woorden. Voor Quakers die winkels hadden, betekende dat: vaste prijzen voor iedereen, zonder afdingen. Ouders konden hun kinderen om een boodschap sturen en er zeker van zijn dat zij net zo eerlijk behandeld werden als een volwassene met een grote mond. Dat was heel ongewoon voor die tijd. 2) Gods Geest is toegankelijk voor mannen en vrouwen. Ze wisten uit ervaring wat de profeet Joel beschreef: ‘Ik zal mijn Geest uitstorten op al wat leeft en uw zonen en uw dochters zullen profeteren.’ Vrouwen hebben vanaf het begin een belangrijke rol gespeeld en in Zuid-Amerika is het een van de weinige kerken waar vrouwen leidinggevende posities bekleden. 3) Quakers zijn pacifisten. Een mens doden is het blussen van een vonk van God in deze wereld. Geen oorlog, wel de studie van oorlog en vrede en bemiddelen om partijen met elkaar te verzoenen. In de jaren 90 van de twintigste eeuw waren Quakers in Burundi en Ruanda de eersten die hun kerken en ‘meeting houses’ openden zodat Hutu’s en Tutsies bij elkaar konden komen om de gruwelijke moorden te verwerken en tot verzoening te komen. De Quakerbeweging van de zeventiende eeuw begon zichzelf te zien als een kerk, niet alleen maar als een vernieuwingsbeweging. Het was een vrouw, Margaret Fell, die de belangrijkste rol heeft gespeeld in het organiseren van de kerk, die ‘Het Religieus Genootschap der Vrienden’ ging heten.

Quakers vandaag de dag hebben zowel een sterk mystieke als een praktische inslag. Ze nemen Jezus’ woorden om het zout en licht der aarde te zijn serieus en ze helpen elkaar te ontdekken wat ieders persoonlijke roeping is.

Mijn weg

Hoe is het mogelijk dat ik, opgegroeid in een gereformeerd gezin in Amsterdam, nu lid ben van een Amerikaanse Quaker Meeting? Het Amerikaanse gedeelte is gemakkelijk. Ik ben in 1965 met een Amerikaanse collega getrouwd toen we allebei les gaven aan de internationale Quakerschool bij Bunnik. Ik was het achtste kind in een gezin van tien kinderen. Toen ik arriveerde was het patroon in ons gezin al vastgelegd. Er hoefde door mij geen weg gebaand te worden. Vader las uit de Bijbel na het eten, moeder uit de kinderbijbel tussen de middag. We gingen twee keer op zondag naar de kerk, we deden samen spelletjes op zaterdagavond, wandelden op zondagmiddag en zondagsavonds na het eten zongen we rondom het orgel. Voor de oudere kinderen was het allemaal vanzelfsprekend, voor mij natuurlijk ook. Ik was dol op mijn oudere broers en zuster en wat zij deden, wilde ik ook doen. Bovendien, ik hield veel van zingen en de gezelligheid van samen spelletjes doen. Ik vond de verhalen uit de Bijbel prachtig. Ik twijfelde er niet aan dat alles letterlijk waar was. Na een opleiding aan de gereformeerde kweekschool werd ik onderwijzeres op een christelijke school in Ede. De kerk en het geloof waren heel

Vredesgetuigenis De Quakers ontlenen hun identiteit voornamelijk aan een aantal getuigenissen. Een belangrijk getuigenis is het Vredesgetuigenis. ‘Wij verwerpen met grote nadruk alle oorlog en oorlogshandelingen, ongeacht het doel of voorwendsel dat eraan ten grondslag ligt. Dit getuigenis richten wij tot alle mensen. De Geest van Christus, waardoor we ons laten leiden is standvastig en kan ons dus niet het ene ogenblik aansporen onze vijand lief te hebben en ons later aansporen om de vijand te vernietigen. Naar onze diepste overtuiging, die wij openlijk verkondigen, zal de Geest van Christus, die ons in alle waarheid leidt, ons nooit aansporen om met uiterlijke wapens te strijden of oorlog te voeren tegen wie dan ook; niet in naam van het Koninkrijk van God, en ook niet ter verdediging van aardse koninkrijken of naties.’ Vrij naar George Fox, 1660 belangrijk voor mij. Het was nu mijn eigen keuze; ik volgde niet zomaar in de voetstappen van mijn vader. Bovendien had ik toch wel een mystieke aanleg en de geloofservaring was veel, veel belangrijker dan de theologie. Maar ik begreep nog niet dat theologie de structuur was, waarin ik mijn geloof beleefde. Ik was 23 toen ik middelbare geschiedenis ging studeren aan het Historisch Instituut in Utrecht. Afgezien van de hoofdakte opleiding was dit de eerste keer dat ik lessen volgde aan een nietchristelijk instituut. Ik had helemaal geen ervaring met andersdenkenden. Ik werd voor het eerst gedwongen om dingen van meer dan een kant te bekijken. Eén van de docenten raadde me aan om een boek over bijbelinter-

Dit schilderij is van de Quaker schilder Edward Hicks (1780-1849) en heeft als titel ‘The peaceable Kingdom’ – ‘Het Rijk der Vrede’. Op de achtergrond staat William Penn, de grondlegger van de (Quaker) staat Pennsylvania, vriendschap sluitend met de Indianen.

pretatie te lezen van de katholieke pater Luc Grollenberg ‘Een Nieuwe Kijk op het Oude Boek’. Ik had al eerder moeite gehad met de elkaar tegensprekende teksten in de Bijbel. Dit boek maakte duidelijk hoe betrekkelijk bijbelinterpretaties waren. Het was het moment waarop mijn zekerheid weg viel. Ik had een huis gebouwd op de letterlijke waarheid van de Bijbel en toen vielen er stukken uit weg en alles stortte in elkaar. Ik dacht: Als niet alles klopt, dan klopt er niets. Een paar maanden later zei iemand: ‘God bestaat niet.’ ‘Maar dat wil ik niet,’ was mijn reactie. ‘Ik wil niet dat God niet bestaat.’ En meteen daarop dacht ik: Oh, ik geloof alleen omdat ik dat fijn vind. Dat is geen geloof waar ik mee leven kan. Ik vond het heel erg om mijn geloof te verliezen. Ik vond dat ik niet meer in de kerk kon blijven, maar het was de gemeenschap waarin ik was opgegroeid. Ik kon er niet van scheiden. Pas na mijn huwelijk, toen we naar Amerika verhuisden, kon ik die stap nemen. Wat het zo moeilijk maakte, was dat ik binnen het raamwerk van de gereformeerde theologie altijd een sterke religieuze belevenis heb gehad. Die was ik ook kwijt en dat was het ergste. Toen we, wonend in de VS, uitgenodigd werden om een Quakerbijeenkomst te bezoeken gingen we er met de kinderen heen. Mijn man, John en de kinderen vonden het fijn en gingen elke week. Ik ging met ze mee, maar ik wilde niet ingepalmd worden door iets dat ik dan weer zou moeten opgeven. ‘Maak je niet zo bezorgd,’ zei een lieve oudere Quakervrouw, ‘in de stille samenkomst open je je hart voor de Geest.’ Geen theologische beweringen, alleen een aanmoediging om open te zijn. En in die Quakerstilte is God weer bin9 nengekomen in mijn leven.

1937

75 jaar

2012

Protestantse Vrouwen Organisatie voorheen

Gereformeerde Vrouwenbond Dit jaar vieren we feest, want 2012 staat in het teken van het 75-jarig bestaan van onze organisatie. Helaas is het niet gelukt de ons toegestuurde foto’s en collages in Nijkerk tijdens de Ledenontmoetingsdag opgehangen te krijgen. We gaan proberen dat volgend jaar alsnog goed te maken, maar voor nu alvast een paar inzendingen. Een inzending was wel heel speciaal: er was een collage gemaakt van alle achttien leden, een fotootje met bijbehorend gedicht. Dat willen wij u niet onthouden, dus hier komen ze! Ter ere van 75 jaar bestaan, Vrouwengespreksgroep O.D.S. Haren.

‘Lammy past goed op de centen, dat doet ze prima en secuur. Kan rekenen als geen ander, gaat er haast voor door ’t vuur. Zij is ook nog diaken, past op en schoont het huis. Een ieder zal ook zeggen, ze is van veel markten thuis.

Op Meerweg 35, vond Annie Rozema haar plek. Met nieuwe stoelen, tafel, zit ze daar lang niet gek. Heel lang was zij bestuurslid en paste op het geld. Maar eenmaal komt het tijdstip, dat je bent uitgeteld.

De vice presidente, dat is Gré Oosterhuis, zit dáár, Zij leidt ook andre vrouwen, in de Kerkboerderij, echt waar. Past op haar dochters kinderen, samen met haar lieve man. Doet ook nog andere dingen, echt één die veel kan.

En Grietje Bolt kan dichten, misschien wordt zij nog heel beroemd. In Noordelijke kringen wordt haar naam al genoemd. Nu hangen donkere wolken, boven hun hele bestaan. Gelukkig zijn ze samen en kunnen ze het aan.

Wil Dijkstra, hier aanwezig, zit altijd aan mijn linkerkant. Heeft gereisd naar verre landen, vertelt daar heel graag van. Zij schrijft over haar leven, een levensecht verhaal. ’t Is een idee voor allen en voor ons allemaal. Truus zit wat met haar benen, toch loopt ze nog wel heel hard rond. Vooral tot onze vreugde, haar geest is goed gezond. Zij leest snel als geen ander, je kunt haar goed verstaan. En samen met haar Pietje, kan ze het leven aan. Derktje woont op de Kroonkamp, alleen maar toch niet helemaal. Zij leerde Jan Kooi kennen, ging met hem aan de haal. Zij treedt niet op de voorgrond, haar inbreng is altijd goed. 10 Wij wensen haar heel veel jaren, gezondheid en voorspoed.

Ons jongste lid is Karin, wij zijn met haar dus ook heel blij. Zij is de hekkensluiter, van deze lange rij. Wij zien haar in de zomer thee drinken in de Konditorei. Met andere dames samen, dat stemt ons allen blij. Aagje had drukke maanden, haar zoon kwam tijdelijk weer in huis. En dat vraag veel aanpassing, twee bazen in je huis. En dan de andere zaken, als ouderling en vrouwengroep. Echt alles vraagt je aandacht, maar niks loopt in de soep. Een trouwe oude dame, en dat is Douwtje Vriesema. Is niet alleen maar Oma, maar ook over-Grootmama. Zij zegt zinnige dingen, denkt over alles na. Op de groep het langste lid, dus nu driewerf hoera.

En daar zit Aly Bakker, denkt over heel veel dingen na. Kan heel mooi bloemen schikken, en is ook Grootmama. Met Lectio Divina brengen wij een middag door. We worden weer wat wijzer, daar doen we het toch voor. De rust en kalmte zelve, is Hilda, een bezige bij. Kan heel goed notuleren, is echt niet heel vaak vrij. Zij rijdt wat andere dames, per auto naar de kerk. En brengt ze weer naar huis toe, vindt dat geheel geen werk. Toen Glimmens vrouwen stopten, kwam Gina Schudde naar ons toe. En als je haar ziet zitten, is ze nog lang niet moe. Ze liet zich opereren en dat viel echt niet mee. Met rust en kalm aan doen, voelt ze zich nu okay. En daar zit Pietie Raven, zij is al 82 jaar. Het lopen gaat wat trager, de rest is goed voor elkaar. Bereid zich voor op de gesprekken, komt zo beslagen op het ijs. Kan zich heel goed verwoorden, wel oud maar ook heel wijs. Zou Barzilay wel komen, vroeg ik me telkens weer. Morgen gaat ze verhuizen, en dat doet toch wel zeer.

Ze had eigen gedachten, is vriendelijk van aard. Maar dichter bij de kinderen is ook de moeite waard. Ons Attie is steeds bezig, zij is nog redelijk gezond. Heeft pas een nieuwe auto, hij is zwart, dus niet te bont. Haar fietsje gaat elektrisch, op weg naar zieke mens. Om zo´n vriendin te hebben, dat is toch ieders wens! Een secretaresse is een dame, en zij houdt alle dingen bij. Zij leest en schrijft in ’t kerkblad, is eigenlijk nooit vrij. En samen met haar Jantje, reist zij naar kinderen her en der. Dus Rennie, blijf zo doorgaan, jouw afscheid ligt nog ver. Als laatste in de rij komt Titie aan de beurt. Dat zijn we niet gewend, maar daarover niet getreurd. Het is maar voor één keer, want als ’t nieuwe seizoen begint Heeft zij weer de leiding, dat is best naar onze zin! Het woord uit de Bijbel geeft ons meer zicht Samen bespreken maakt donker soms licht. We hopen met elkaar en de zegen van de Heer Nog vele goede uren en wat Bijbelkennis meer.’

Nieuws uit de Regio’s Regio Noord

Het bestuur van Regio Noord heeft een tweetal Regiobijeenkomsten georganiseerd n.a.v. het nieuwe jaarthema ‘Schijnwerpers’. Dinsdag 9 oktober a.s. bent u van harte welkom in de Oosterkerk, Leeuwerikstraat 35 in Hoogeveen en op donderdag 11 oktober a.s. in de Trefpuntkerk, Nieuwe Schoolweg 5 in Glimmen. Beide dagen zal ds. C.J. ’t Lam uit Pesse het thema met u bespreken. De bijeenkomsten beginnen om 10.00 uur en vanaf 9.30 uur staat de koffie klaar. De morgens worden afgesloten met een gezamenlijke lunch, de kosten hiervoor bedragen € 5,--. Graag opgeven vóór 1 oktober aanstaande. Voor Hoogeveen bij: Gonny Elema, tel. nr. 0528 351257 of via e-mail: [email protected]. Voor Glimmen bij: Afie Mulder, tel. nr. 0529 412070 of via e-mail: [email protected].

Regio Friesland

Op donderdag 18 oktober a.s. wordt in de Kurioskerk, Julianalaan 38 in Leeuwarden een regiobijeenkomst gehouden van 10.00-12.30 uur. Spreekster is mevr. ds. A.E. de Jong-Wiersema uit Tzum met als onderwerp: De schijnwerper op Hosea. De toegang is gratis en de consumpties worden u aangeboden. Vanaf 9.30 uur staat de koffie klaar en na afloop is er een kop soep. Neemt u wel zelf een boterham mee? Graag opgeven vóór 1 oktober bij: Griet Prins, tel. nr. 0519 571646, of via e-mail: [email protected]. Iedereen is van harte welkom!

Regio Oost

Op donderdag 4 oktober a.s. wordt in samenwerking met de HVG Overijssel de tiende en tevens laatste gezamenlijke bijeenkomst gehouden. U bent van harte welkom in Wijkcentrum S.I.O. Adventskerk, Thorbeckelaan 2 in Zwolle-Zuid. Vanaf 9.00 uur kunt u er al terecht voor een kopje koffie of thee, het programma begint om 10.15 uur en eindigt om 15.30 uur. De kosten bedragen € 7,50 per persoon, daarbij zijn koffie, thee en soep inbegrepen. Neemt u wel zelf een boterham mee? Spreker is ds. Paulien Matze uit Meppel over het thema ‘Samen geloven: een portret van vrouwen in Bolivia’. Aansluitend wordt de collecte gehouden voor een project in Bolivia waaraan ds. Matze verbonden is. ’s Middags treedt de zanggroep ‘Luma’ uit Nagele op. Graag opgeven voor 30 september bij: Gineke Peltjes, tel. nr. 06 30955705, of via e-mail: [email protected]. Iedereen is van harte uitgenodigd. Tip: neem uw buurvrouw of uw vriendin mee!

Regio Oost en Regio West

De besturen van de regio’s Oost en West hebben een gezamenlijke regiobijeenkomst georganiseerd. Deze wordt gehouden op woensdag 14 november a.s. in De Goede Herderkerk, Stationsweg 4 in Nijkerk. Spreekster is ds. Sienna Cnossen-Hoekzema uit Scharnegoutum over het thema: Schijnwerpers op onze levensfases. De toegang is gratis, wel wordt er een collecte gehouden. De opbrengst

is bestemd voor Kruis en Munt, het project van St. Mensenkinderen, gehandicaptenzorg in Moldavië. Om 9.30 uur staat de koffie klaar en het programma begint om 10.00 uur. Na afloop is er gelegenheid om elkaar te ontmoeten tijdens de lunch. Als u zelf een broodje meeneemt, zorgt de koster voor soep, melk en karnemelk. Iedereen is van harte welkom. Graag vóór 1 november opgeven bij: Regio Oost: Gineke Peltjes, tel. nr. 06-30955705, of via e-mail: [email protected] Regio West: Sjoukje van Zuylen-Vedder, tel. nr. 0172-495712, of via e-mail: [email protected] U bent van harte welkom!

Regio Zuid

Op dinsdag 6 november a.s. bent u van harte welkom op de regiobijeenkomst in de Maranathakerk, Gedempte Haven 1 in Werkendam. Spreekster is ds. Anja Gierkink-van Geerenstein, zij is predikante in Rijswijk (Noord Brabant) over het thema ‘In de schijnwerpers’. De morgen duurt van 10.00-13.30 uur en vanaf 9.45 uur staat de koffie klaar. De morgen wordt afgesloten met een gezamenlijke lunch, de kosten hiervoor bedragen € 5,--. Graag aanmelden bij: Nelie Rijkers, tel. nr. 0183-502192, of via e-mail: [email protected]. Een ieder die belangstelling heeft, is van harte welkom! 11

In-druk De boekkeuze van: Heleen Koekoek, redactie In Gesprek A.F.Th. van der Heijden: Tonio, een requiemroman In de pers waren al verschillende lovende reacties te vinden over dit boek. Voor mij geen reden om het ter hand te nemen. Tot ik ergens las dat het schuldgevoel van de vader zo boeiend was. Daar moest ik meer van weten, dus ik las het boek Tonio. Het boek begint met de geschiedenis van Adri en Mirjam die besluiten samen verder te gaan, in een zorgeloos en ongebonden leven. Adri is een aantal jaren ouder dan Mirjam. Hij wil eigenlijk wel graag een kind, maar Mirjam is daar nog niet aan toe. Het bevalt ze heel goed, dit vrije bestaan. Op enig moment duikt dit tere onderwerp weer in een gesprek op en Mirjam reageert anders dan anders. Er wordt serieus over nagedacht, gewikt en gewogen. Het lukt. Er wordt getrouwd en maanden later komt het mooiste kind van de wereld te voorschijn. Vader en moeder zijn enorm trots en geweldig verliefd op dit wonder. Het blijkt ook een alleraardigst kind te zijn dat, hoe jong hij nog is, een goede buffer tussen zijn ouders is. Want hun relatie blijft onstuimig. Tonio is wat hun bindt en altijd binden zal. Hij groeit op tot een goeiige jongeman die niet precies weet wat hij wil worden. Na een paar mislukte studiepogingen spreekt zijn vader een hartig woordje tot hem en de zoon zegt onmiddellijk toe dat hij tijdelijk werk zal zoeken en het volgende seizoen met de juiste opleiding zal beginnen. Die opleiding wordt een succes. Hoewel Tonio niet vanaf de eerste kennismaking aanwezig is, door zijn werk, en zich een beetje vreemde eend in de bijt voelt. Terugkijkend herinnert de vader zich dat hij er destijds net zo voor stond. Op Pinksterzondag wordt er aan de deur gebeld. Politie. ‘Wilt u meekomen?’ Het onvoorstelbare is gebeurd. ‘Uw zoon is in kritieke toestand opgenomen.’ Als kralen aan een ketting rijgen herinneringen aan Tonio zich aaneen door het boek. Een prachtig kind op handen gedragen door ouders en grootouders. De ouders besluiten dat ze alles willen weten wat er die laatste dagen heeft plaatsgevonden. Eendrachtig zoeken ze het uit. Hun verdriet verzachtend met de fles, denken ze. Alles wordt vastgelegd op papier, hoe pijnlijk, hoe onbenullig, hoe hartverscheurend. En het schuldgevoel, wilt u natuurlijk weten? Dat de vader het niet heeft kunnen voorkomen: had hij nog maar even opgebeld, dan was de jongen later op dat punt geweest, en waarom op dat kruispunt dat helemaal niet op zijn route lag? En waarom mankeert er niets aan de fiets? Ik heb het boek in een ruk uitgelezen, adembenemend, fascinerend, als een open wond. Uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam, 2012. 640 pagina’s. ISBN 978 90 234 6572 0. Prijs € 29,50

nomenheid bij zichzelf bespeurt, kan ik aanraden deze psalmbewerkingen van Oosterhuis gewoonweg te lezen en te genieten van de mooie taal die hij gebruikt. Uitgeverij Ten Have, Utrecht, 2011, 280 pagina’s ISBN 978 90 259 0110 3. Prijs € 24,95 TL Drs. E. Noordermeer

De hemelse voedselbank voedingslessen uit de Bijbel

Voeding speelt een grote rol in het dagelijks leven. Ook in de Bijbel wordt daar veel aandacht aan besteed. Maar hoe zit dat nu met al die voorschriften die daarin gegeven worden? Wat moeten wij er vandaag de dag mee? In dit boek beschrijft drs. Noordermeer de belangrijkste gebeurtenissen en voorschriften die in de Bijbel beschreven worden. Vervolgens past zij de gevonden principes toe op het leven in de 21e eeuw. Vanuit haar wetenschappelijke achtergrond, zij studeerde Biologie in Utrecht, haar praktijkkennis, samen met haar man runt zij een melkveehouderij en een theologische invalshoek geeft zij een heel bijzondere invulling aan het onderwerp voeding. Echt een aanrader voor iedereen die zich wil verdiepen in de gestelde vragen! Merweboek, Sliedrecht, 2011, 184 pagina’s ISBN 978 90 5787 157 3. Prijs € 16,90 Nel de Boer, Peter de Bie (red.)

Huub Oosterhuis

150 psalmen vrij Wat prachtig is dit, een bundel die je niet kunt wegleggen! Huub Oosterhuis presenteert in deze uitgave een vrije, poëtische bewerking van alle 150 psalmen. Dat hij het niet zomaar eventjes geschreven heeft, moge duidelijk zijn. Al in 1962 is hij begonnen met psalmvertalingen, eerst samen met Michel van der Plas, later met de exegeet Pius Drijvers. Een halve eeuw lang zijn de teksten gegroeid, hebben ze liggen rijpen, zijn ze verder ver12 fijnd. Juist omdat deze psalmbewerkin-

gen niet worden bekneld door strakke rijmschema’s, komen de angstschreeuwen en vreugdekreten vrij die besloten liggen in de originele psalmen. Een kleine proeve, psalm 117 dan maar. Gezegend Gij van hier tot waar ter wereld O lieve god en vriend groot om ons heen die was en is en komt. Het verbaast mij altijd hoe het werk van Huub Oosterhuis felle voor- en tegenstanders kent. Zijn poëzie wordt bij voorbaat óf verguisd óf bejubeld, en beide ‘partijen’ doen daarmee geen recht aan zijn virtuoze taalwerk. Iedereen die een dergelijke vooringe-

‘De Boodschappenmand – koopkracht in de praktijk’ ‘De Boodschappenmand’. Onder die titel zijn dertien mensen met een laag inkomen geïnterviewd. Negen van hen vulden, op verzoek, een lijst in van hun maandelijkse inkomsten en uitgaven en geven daarop een toelichting. Daarmee geven zij een inkijk op hun dagelijks leven. Het is schokkend om te lezen hoe een optelsom van ‘in en uit’ levens kan beïnvloeden. Ook al heb je zelf niet het meest, wanneer je niet in een dergelijke situatie hoeft te leven, besef je pas hoe rijk je in feite bent! Uitgave Werkgroep Arme Kant van Nederland/EVA. 40 pagina’s, gratis TB

Jubileumrubriek

Kringen

Op 4 juni 1947 werd Vrouwenvereniging Monica in Sauwerd (Groningen) opgericht. Zij vierden deze zomer hun 65-jarig jubileum en hieraan werd in de dienst van zondag 3 juni jl. aandacht besteed door ds. S. van Dijk. Verder delen zij ons mee: ‘Ongeveer in 1960 werd door mevr. van de Berg naast de bestaande vereniging nog een vrouwenvereniging opgericht voor jongere leden. Deze vereniging werd Monica B genoemd. Langzamerhand werd het ledental van de twee verenigingen steeds kleiner en zijn we doorgegaan met één vereniging. In de jaren 80 waren er nog vrij veel leden, maar langzamerhand vielen steeds meer af, door overlijden, verhuizing, opname in verpleeg- of verzorgingshuis. We zijn nu nog met 10 leden, waarvan de meesten 80 jaar en ouder zijn. De naam Vrouwenvereniging ‘Monica’ werd in de loop der jaren vervangen door Vrouwengespreksgroep ‘Monica’, een naam beter passend in deze tijd. Wij vergaderen om de 14 dagen op een woensdagmiddag en bespreken dan een onderwerp uit In Gesprek en na de pauze is er een vrije bijdrage, die meestal bestaat uit een gedicht.’ Namens de PVO heel hartelijk gefeliciteerd met uw jubileum, wij wensen u nog veel goede jaren met elkaar toe.

Kring Drachten en omstreken op woensdag 26 september om 14.30 uur in de Gereformeerde Kerk in Drachten-Zuid. Spreekster: mevr. G. Boersma uit Drachten. Onderwerp: Haar werk als pastoraal medewerkster. Kring Winschoten op woensdag 26 september om 19.30 uur in Midwolda. Spreekster: mevr. ds. H.C. Mulderije uit Bellingwolde. Onderwerp: Nog niet bekend. Kring Bolsward en omstreken op dinsdag 2 oktober om 14.00 uur in ‘De Tûke’ in Gaast. Spreker: ds. R. Praamsma uit Easterein. Onderwerp: De schrik van Galatië. Kring Het Hoogeland op donderdag 4 oktober om 19.30 uur in ‘Het Anker’ te Uithuizermeeden. Spreker: ds. H. Poot uit Westernieland. Onderwerp: Israël en Jodendom. Kring Drogeham op donderdag 4 oktober om 19.45 uur in verenigingsgebouw ‘De Rotonde’ Skoallestrjitte 32 te De Westereen. Spreker: dhr. Jongsma uit Burgum. Onderwerp: ‘It libben wie hurd’ – over Friezen in Canada.

Jopie van de Kleut

Nieuws van het Hoofdbestuur Met dit septembernummer van In Gesprek luiden we officieel het seizoen 2012-2013 in. Voor u als leden een blad vol met artikelen over het nieuwe jaarthema ‘Schijnwerpers’, oude en nieuwe columns en wetenswaardigheden om te lezen en voor de groepen bijbelstudies om mee aan de slag te gaan. Heel veel voorbereidend werk is inmiddels al verzet, tegen de tijd dat u dit leest, denkt de redactie al na over het kerstnummer! Ook in de Regio’s is men al druk in de weer geweest om de Regiobijeenkomsten te organiseren. Plaatsen om de bijeenkomsten te houden zijn besproken, sprekers uitgenodigd en bijgepraat over het onderwerp, contacten met de kosters over de catering, kortom, alles is in kannen en kruiken. Elders in dit nummer kunt u lezen waar de bijeenkomsten gehouden worden. Als bestuur hopen we dat u allemaal in de gelegenheid bent deze te bezoeken, u bent van harte welkom! Over het algemeen geldt dat u er zonder kosten terecht kunt, uitgezonderd de bijeenkomsten die afgesloten worden met een gezamenlijke lunch, daar wordt een kleine vergoeding voor gevraagd. Het Dagelijks Bestuur en ook het Hoofdbestuur zal komende maand weer vergaderen. Naast de doorgaande en te organiseren taken, liggen er komend seizoen toch wel een paar dringende vragen op ons te wachten. Onze organisatie viert dit jaar haar 75-jarig bestaan. Helaas loopt het ledental gestaag terug, op dit moment zijn er nog ongeveer 3.500 leden. Dat roept vragen op als: wat gaat er komende jaren

gebeuren? Moeten we op dezelfde voet verder, of is het tijd om het roer om te gooien? En hoe gaan we dat dan doen? We beseffen heel goed, dat we niet in de toekomst kunnen kijken. We zijn heel dankbaar voor de leden die we nog hebben. Toch moeten we ook realistisch blijven: ook al bent u allemaal de organisatie heel trouw, elk jaar ligt de gemiddelde leeftijd weer iets hoger en is het ledenaantal weer iets lager. Oorzakelijk omdat er geen nieuw – jonge – aanwas is en er door overlijden, ziekte en het simpelweg niet meer kunnen, leden wegvallen en afhaken. Financieel gezien kunnen we het hoofd nog jaren boven water houden. Maar ook daar rijst de vraag of we op dezelfde voet – voor een lager ledenaantal – verder moeten gaan. Destijds is besloten de contributie niet te verhogen en de bijeenkomsten, grotendeels, gratis toegankelijk te maken. Daar wijken we voorlopig niet van af. De huisvesting is echter een andere zaak. Jaarlijks betalen we in verhouding veel voor deze post. Komend jaar gaan we in ieder geval zoeken naar een andere behuizing, zowel voor de kantoorwerkzaamheden als de vergaderruimte. We houden u op de hoogte! Voor nu wens ik u een gezegend nieuw seizoen toe. Met een hartelijke groet, Tiny van de Biezen, voorzitter 13

Wij herdenken

Achterklap Hobby Soms kan je opeens worden aangestoken door iemand die een nieuwe hobby heeft. In dit geval is een van mijn dochters de aanstichter. Ze kwam haar oude kamer leeghalen. ‘Heb je wel drie grote dozen mam?’ Die had ik. En ze begon. In de ene doos het spul wat ze wilde bewaren, in de andere het goed dat iemand anders misschien nog kon gebruiken, en in de laatste dat wat meteen in de container kon. Dan hoorde daar eigenlijk ook nog een emmertje met sop bij, maar daar is ze niet aan toe gekomen. Het zag er interessant uit, en ze had er veel aardigheid aan, vooral ook omdat je dingen ziet die je helemaal vergeten was. Ze had het uit een boek uit de bibliotheek, dat mocht ik lenen want ze had het zelf ondertussen gekocht. Ik begon er ’s avonds in te lezen en kon niet meer stoppen. In het boek wordt zo aantrekkelijk gesproken over je huishouding doen dat ik er vrolijk van werd. Ik liet het boek open liggen en de poes dacht er het hare van, en deed er haar behoefte op. Hoe mikt ze het zo uit! Het boek is nu van mij, dat heb ik met de bieb zo geregeld. De eerste opdracht was het aanrecht. Eigenlijk moest eerst je badkamerkastje, maar dat heb ik niet. Nu heb ik een helemaal leeg aanrecht. Verfspetters van het roestvrij staal afgekrabd, vieze randjes schoongemaakt en met poets gewreven. Het glimt vol verwachting op wat komen gaat. Het deel dat steeds ‘bezet gebied’ was is het mooiste, de koekenpannen die erboven hangen weerspiegelen. Ik nodigde mijn man uit om te komen kijken. ‘Misschien kunnen we onszelf er ook wel in zien,’ zei ik kinderlijk blij. En ja hoor, daar verschenen twee wazige schimmen boven het blad. Gelukt.

Mevrouw Gooitske Eizinga-Lolkema

- Bakkeveen

Mevrouw M.C. van de Graaff-Kramer

- Alphen a/d Rijn

Mevrouw C.D. van Hulsteijn-Arnoys

- Dordrecht

Mevrouw Catharina Kappert-Ruiter

- Ermelo

Mevrouw G.F.J. van Lenthe-Teusink

- Dalfsen

Mevrouw K.C.G. van Marle-van Wijk

- Utrecht

Mevrouw P. Meindertsma-Bakker

- Raard

Mevrouw E. Nieuwboer-van Diermen

- Spakenburg

Mevrouw J. v.d. Velde-v.d. Hoef

- Workum

De bruid van zijn verbond dankt aan zijn dood het leven. Hij is haar Bruidegom. Gezang 303 uit vers 1

Het volgende nummer van

in gesprek verschijnt op 1 oktober In dit nummer zijn de schijnwerpers gericht op: Het bijbelboek Filemon 14

Aanvulling In het vorige nummer van In Gesprek hebben wij op pagina 9 het gedicht ‘Tien ijzeren wereldwetten’ geplaatst. Daarbij zijn niet de gegevens van de auteur vermeld, vandaar deze aanvulling. Het gedicht ‘Tien ijzeren wereldwetten’ is geschreven door Greet Brokerhof-van der Waa en valt onder uitgeverij Oase Media b.v. te Hoevelaken. Voor meer info verwijzen wij u naar hun webstite: www.oasemedia.nl.

Kruis en Munt

Een spreker die niet kan praten… ‘Prijs de Heer!’ Dat was broeder Dima’s eerste reactie nadat ik hem een collage had overhandigd met foto’s van de landelijke dag van de PVO in Nijkerk. De foto’s tonen een kerk vol PVO-vrouwen die enthousiast naar Dima zwaaien.

Geen uitschot, maar goud

Woensdag 6 juni jl. brachten mijn collega en ik een bezoek aan broeder Dima in het dorpje Cahul. Hij was nog vol van de kampweek voor gehandicapten die twee dagen daarvoor was afgesloten. Hij raakte er niet over uitgepraat: 176 gehandicapten afkomstig uit Moldavië, Roemenië, Wit-Rusland, Oekraïne en Transnistrië hadden het kamp bezocht. Er was een heel bijzondere spreker geweest: een man met spastische armen en benen en die niet kon praten maar alleen verschillende klanken kon uitstoten. Zijn vrouw trad op als vertaalster – zij kende de ‘klanktaal’ van haar man. Hij had een indringende boodschap voor de aanwezige gehandicapten: ‘Jullie hebben allemaal wel eens gehoord dat jullie het uitschot van de maatschappij zijn. Mensen zeggen van mij ook dat ik uitschot ben – ik kan niet lopen, ik kan niet praten, bij alles heb ik hulp nodig. Maar het gaat er niet om wat mensen zeggen, het gaat erom wat God van me denkt en zegt. Voor Hem ben ik kostbaar en waardevol. En dat geldt ook voor jullie! Jullie zijn het goud van de maatschappij! Ik heb geleerd dat ik liever met God gehandicapt ben dan zonder God gezond.’ Alle aanwezigen werden bemoedigd en geraakt door zijn preek en zijn enthousiaste getuigenis. Veel mensen gingen naar voren om zich te bekeren en hun leven aan God te geven. Dima brengt deze mensen in contact met een kerk in de buurt van hun woonplaats zodat ze daar goed begeleid en opgenomen worden in de kerkelijke gemeenschap. De kampweek heeft op alle deelnemers een onvergetelijke indruk gemaakt. Iedereen ging bemoedigd en met een tas gevuld met praktische spullen (tandpasta, tandenborstel, shampoo, kleding, sokken etc.) naar huis. Ze voelen zich niet meer het uitschot van de maatschappij, maar weten dat ze waardevolle mensen zijn.

Geen grap

Helaas heeft Dima bij de aanmelding voor de kampweek bijna 200 gehandicapten moeten teleurstellen; het kamp was overvol. Maar dankzij de cheque die ik tijdens de landelijke dag van de PVO heb ontvangen, kon ik Dima verblijden met het bericht dat er voldoende geld is om dit jaar nog zo’n kamp te organiseren. Dima zette grote ogen op. ‘Is dat echt waar?’ Toen hij merkte dat ik geen grapje maakte, aarzelde hij geen moment en begon direct te telefoneren. Binnen drie minuten had hij de kampplaats gereserveerd en enkele mensen opgedragen om uitnodigingen te versturen. Hij straalde van blijdschap. ‘Als ik niet de steun kreeg van mensen in Nederland, dan was het niet mogelijk om zo’n kamp te organiseren!’

Een ereplaats

De collage met foto’s van de landelijke PVO-dag kreeg een ereplaats aan de muur van Dima’s werkkamer. Hij zei: ‘Als ik nu ’s morgens ga bidden dan zal ik zeggen tot de Heer: Dank U wel voor al deze vrouwen die hun handen hebben opgeheven en mij gedag zeggen. Ik wil U danken voor de steun die ze hebben gegeven. Heer, wilt U ze zegenen; dat het hen aan niets zal ontbreken en dat ze nooit zoveel hoeven te lijden als de mensen hier in Moldavië!’ Mede namens broeder Dima dank ik u allen voor de steun die u hebt gegeven en nog steeds geeft. Het is nauwelijks te bevatten hoeveel dit voor de gehandicapten in Moldavië betekent. Ds. Egbert van Beesten Stichting Mensenkinderen

De opbrengst voor Kruis en Munt bedroeg op 31 juli € 1965,61 15

Amos, de boer uit Tekoa Mijn volk, mijn volk, ik klaag je aan, het is voorgoed met jou gedaan, je schiet te kort als volk van God, omdat je met Zijn wetten spot. Laat het recht, het recht als water stromen, dan pas, dan pas zal er vrede komen. Want God de Heer Hij weet, Hij weet hoe je het recht met voeten treedt, de arme uitbuit en verdrukt en stuk maakt ieder klein geluk. Laat het recht, het recht als water stromen, dan pas, dan pas zal er vrede komen. Hij weet, hoe je met valse maat het koren uitweegt op de straat en hoe je voor een schoen, een slof je arme broeders hebt verkocht. Laat het recht, het recht als water stromen, dan pas, dan pas zal er vrede komen. Al zing je alle dagen lang, God luistert niet naar jouw gezang, Hij haat de offers die je geeft, omdat je zonder liefde leeft. Laat het recht, het recht als water stromen, dan pas, dan pas zal er vrede komen. Er is geen hoop, alleen verdriet, je hoort Gods woord, maar doet het niet! En ‘t leven komt pas tot zijn recht wanneer je doet wat God je zegt. Laat het recht, het recht als water stromen, dan pas, dan pas zal er vrede komen. Hanna Lam Uit: Alles wordt nieuw, deel III Callenbach, Nijkerk, 1974