in gesprek 2
68e jaargang, februari 2010
werk- en informatieblad van de protestantse vrouwen organisatie
GELOVEN MET VALLEN EN OPSTAAN DIER UIT DE BIJBEL: PAUW SCHRIJFACTIE AMNESTY INTERNATIONAL
Colofon
In dit nummer
In Gesprek
Bezig zijn met het februarinummer terwijl het nog Kerst moet worden is een vreemde gewaarwording. Buiten is de wereld al een goede week helemaal wit. Een prachtig gezicht hier op het platteland, maar een ramp voor allen die ergens naartoe moeten. Gladde wegen en het openbare vervoer functioneert op veel plaatsen niet zoals het hoort. Maar, misschien wel een witte Kerst en dat is voor de verandering ook wel eens fijn. Ik (lekker bij de warme kachel) geniet ervan! We richten ons weer op Petrus, ons jaarthema, en zijn beland bij de gebeurtenissen rond Pasen. - Mevr. ds. Mariska Schaap neemt ons in de bijbelstudie bij de hand door de evangeliën en stelt daarbij indringende vragen, ook aan ons. We zien hoe Petrus reageert op alles wat er gebeurt, eerst vol bravoure, dan als een zichzelf beschermende leugenaar en ten slotte in ere hersteld. - In Achteraf komt Petrus zelf aan het woord over deze periode in zijn leven. In Beestenboel vertelt Titia het verhaal van de kauw, die met andermans veren pronkt. - De pauw wordt slechts tweemaal in de Bijbel genoemd en dan alleen nog als een van de vele zaken die in de tijd van koning Salomo vanuit verre streken naar Israël vervoerd werden. Ds. Alfred C. Bronswijk vertelt in Dier uit de Bijbel over de bijzondere symboliek van de pauw. - Ditmaal hebben we een schrijfactie van Amnesty International opgenomen. Amnesty vraagt u in actie te komen voor vrouwen in Bosnië. U leest er alles over op pagina 10. Bijzonder aanbevolen! - De rubriek In-druk op pagina 12 staat helemaal in het teken van de Veertigdagentijd. Het is een uitgebreide selectie met van alles wat geworden. Allicht dat er iets bij is dat u aanspreekt. Ook de andere artikelen en columns hebben hun vaste plekje in dit nummer weer gevonden. We wensen u veel leesplezier met deze In Gesprek en goede bijenkomsten op uw groep. Tiny van de Biezen
werk- en informatieblad van de Protestantse Vrouwen Organisatie Bezoekadres/ Bureau PVO: p/a ABOZA Kon. Wilhelminalaan 21, Amersfoort Postadres PVO: Postbus 1496, 3800 BL Amersfoort Telefoon 033 - 465 22 64 (ma., di. en do. 09.00-14.30 uur) e-mail:
[email protected], Internet: www.pvo-nederland.nl Gironummer Protestantse Vrouwen Organisatie: 515473 Gironummer Kruis en Munt: 3336259, t.n.v. PVO Amersfoort. Dagelijks Bestuur PVO: Voorzitter: Hetty van Weeghel-de Boer Sommelaan 6, 5627 WK Eindhoven. Tel. 040-2623979 Secretaris: Gonny Elema-de Lange Boerdijk 13, 7918 TA Nieuwlande. Tel. 0528-351257 Penningmeester: Tjitske Rinsma-Kuperus Marktweg 81/13, 8444 AC Heerenveen. Tel. 0513-632284 Algemeen adjunct: Henny de Graaf-Hopman Dorpsstraat 114-120, 3751 ET Bunschoten. Tel. 033-2987225 Lid: Gré Popping-Hoekzema Veerstraat 45, 8181 VV Heerde. Tel. 0578-697069 Redactie In Gesprek: Tiny van de Biezen-Kamphorst, eindredactie Atie Jongejan, Jopie van de Kleut-Waanders Heleen Koekoek-Dethmers, Titia Lindeboom-Bruning Brieven voor de Jubileumrubriek: Nelie Rijkers, J.C. Pieckstr.14, 4251 ZR Werkendam e-mailadres:
[email protected] Kringberichten: Jopie van de Kleut, Rondweg 25, 3785 LB Zwartebroek e-mailadres:
[email protected] Overlijdensberichten: Bureau PVO, zie boven Overige kopij: 6 weken voor verschijnen van het blad bij de eindredactie: Tiny van de Biezen, A. v. Meerveldstr. 5, 3785 LP Zwartebroek. Tel. 0342 - 462095. e-mail:
[email protected] Lidmaatschap van de PVO: € 16 per jaar. Daarbij is het abonnement op dit blad inbegrepen. Opzeggen alleen schriftelijk voor eind december bij het Bureau. Gesproken cd: In Gesprek verschijnt ook op cd als een uitgave van de CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden te Ermelo, tel. 0341-565 499 Druk: Mailfors Amersfoort ISSN: 0921-447
Doelstelling De Protestantse Vrouwen Organisatie heeft als doel: - lokale gespreksgroepen en de leden daarvan te stimuleren, te adviseren en toe te rusten. - Krachten te bundelen en stem te geven. - Dit alles om landelijk en plaatselijk te komen tot ontmoeting en gesprek, bezinning op Bijbel en persoonlijk geloof, en een bewuste inzet voor een rechtvaardige en veelkleurige samenleving. 2
Hoofdartikelen: februari 2010
Geloven met vallen en opstaan, bijbelstudie door mevr. ds. Mariska Schaap-van Beusichem te Veessen .................. 4 Dier uit de Bijbel: Pauw door ds. Alfred C. Bronswijk te Deventer .................................................. 8 Schrijfactie Amnesty International ....................................... 10
Meditatie Vallen en opstaan
Zo zijn we alweer in de maand februari en hebt u het tweede nummer in het nieuwe jaar voor u. Wat gaat de tijd toch snel. Zo snel dat we al onze goede voornemens al bijna zijn vergeten! Er wordt waarschijnlijk al weer net zoveel gerookt en gedronken als voor 1 januari. Hoewel mijn voornemen was wat meer tijd voor mezelf te nemen, kom ik tot de conclusie dat de agenda de meeste dagen propvol staat. En de bezoekjes die ik in gedachten had, worden vooruit geschoven, omdat het er op de één of andere manier gewoon niet van komt. Jammer, want mijn voornemens waren zo goed en welgemeend. Toch is dit niet alleen van deze tijd. Ook onze vriend Petrus, waar ons jaarthema op gebaseerd is, had er last van. Petrus, die toen Jezus vroeg: ‘En wie zeggen jullie dat Ik ben?’ uit volle overtuiging riep: ‘U bent de Christus, de Zoon van de levende God’, maar na een paar weken al van diezelfde Jezus zei: ‘Ik ken die mens niet’ en dat tot drie keer toe volhield. Over goede voornemens gesproken. In onze tijd zouden we zeggen: die is behoorlijk van zijn geloof afgevallen. Maar dan kraait de haan. Het is net alsof Jezus hem als het ware tot de orde roept. Eigenlijk net als wij soms, op wat voor manier dan ook, tot de orde worden geroepen. En Petrus houdt zich niet doof, hij herinnert zich de waarschuwing van Jezus. Hij gaat naar buiten en huilt om wat hij heeft gedaan. Later lezen we in het Evangelie van Johannes dat Petrus in ere wordt hersteld. Petrus heeft zijn oude beroep weer opgepakt en samen met enkele andere discipelen is hij gaan vissen, maar Jezus heeft een ander plan. Hij heeft eerder tegen Petrus gezegd: ‘Ik zal je visser van mensen maken.’ Als Petrus hoort dat Jezus het is die hun aanwijzingen geeft voor een goede vangst is dat aanleiding om in zee te springen en naar de kant, richting zijn Heer te gaan. Vervolgens wordt de maaltijd gebruikt. Na de maaltijd vraagt Jezus tot drie keer toe: ‘Simon, zoon van Johannes heb je mij lief?’ En Petrus antwoordt: ‘Ja Heer, U weet dat ik U liefheb.’ Dan zegt Jezus hem herder van Zijn kudde te mogen zijn. Wat geweldig om te weten dat we mogen geloven met vallen en opstaan en dat God telkens weer bereid is ons bij de hand te pakken om ons na een valpartij omhoog te trekken. We kunnen vallen door ontrouw, maar mogen opstaan door Gods trouw. Laten we nog eens nagaan wat onze goede voornemens waren!
Henny de Graaf, voorzitter Regio West
3
Mevr. ds. Mariska Schaap-van Beusichem
Geloven met vallen en opstaan Bijbelstudie Vraag: Hebt u wel eens de verleiding gevoeld om God de weg te wijzen in plaats van te volgen? Zo ja, wanneer?
Zelfverloochening
Petrus: geroepen om te volgen
Matteüs 16: 21-23 Petrus is geroepen om Jezus te volgen. Maar volgen is nog niet zo gemakkelijk! Petrus heeft alles achtergelaten: zijn oude beroep en daarmee zijn vertrouwde manier van leven. Maar volgen vraagt meer. Het is de vraag of Petrus ook bereid is om zijn oude denkbeelden los te laten. Om te gaan leren kijken zoals Jezus kijkt. De verleiding blijkt steeds weer groot om Jezus niet te volgen, maar voor Hem uit te lopen. Om niet van Jezus te leren, maar Hem voor te schrijven hoe Hij moet denken. Wij weten toch vaak ook zo goed wat God zou moeten doen? Wij zijn, net als Petrus, bedacht op de dingen die mensen willen, en denken niet aan wat God wil. Het is een duivelse verzoeking. Niet voor niets zegt Jezus tegen Petrus: ‘Ga terug, achter mij, Satan!’ ‘Achter mij’ wil zeggen: probeer niet voorop te lopen. Wees een volgeling.
Mevr. ds. Mariska Schaapvan Beusichem woont in Veesen, is predikant en schrijft momenteel een proefschrift over de geestelijke weg van Thérèse van Lisieux (1873-1897)
4
Matteüs 16: 24-25 Om te volgen, moet je echt álles loslaten. Jezus is daar heel radicaal in. Hij noemt als eerste stap ‘zelfverloochening’. Dat woord wordt gemakkelijk verkeerd verstaan. We denken dan dat het betekent dat je jezelf niet belangrijk mag vinden. Dat je jezelf moet wegcijferen. Vooral vrouwen zijn met dit soort woorden vaak onder de duim gehouden. Maar jezelf verloochenen, betekent iets anders, namelijk dat je niet meer het centrum bent van je eigen leven. Dat je je niet laat leiden door zorgelijke vragen als: ´Maar ik dan? Kom ik niets tekort? Tel ik wel mee? Komt het met mij wel goed?´ Het is geen schande dat wij zo denken. Het is een natuurlijke neiging om ons steeds zorgen te maken over onszelf. Maar als je het leven wilt vinden, is het een struikelblok. Zelfverloochening is een andere manier van kijken. Om het leven te vinden, moeten wij leren om niet vanuit ons eigen bezorgde perspectief naar onszelf en de wereld om ons heen te kijken, maar om te leren kijken vanuit God. Zien wat zo maar is, zonder de vraag wat wij eraan hebben voor onze eigen doelen en plannen. Zien wat God zo maar aan het doen is, hoe Hij Zijn leven leeft in ons en in alles om ons heen. Het is de liefde voelen waarmee God heel Zijn schepping bewoont. En aan dat leven en die liefde meegeven. Zelfverloochening is de kunst om werkelijk te leven. Niet vastgeklampt aan van alles en nog wat, maar met losse handen. Want leven bloeit op als wij het loslaten, tijd geven, toelaten, als wij vrij genoeg zijn om in het ogenblik aanwezig te zijn. Vraag: Heeft u wel eens het gevoel gehad dat het volgen van Jezus betekende dat u iets los moest laten? Zo ja, wat? Als u zonder bezorgdheid naar uw leven zou kijken, zou u dan iets ontdekken dat u anders niet zag? De volgende stap is: je kruis opnemen. Je hoeft geen kruis te zoeken. Je hoeft niet op zoek te gaan naar lijden, maar
je moet het kruis dat voor je ligt, op je nemen. Dat betekent ‘ja’ zeggen op wat is. Ook op dat wat jouw leven doorkruist. Dat kan wel veel tijd vragen en veel tranen kosten. Je kunt niet om de strijd heen. Ook Jezus heeft Zijn angstige strijd gestreden en God gesmeekt de beker aan Hem voorbij te laten gaan. Maar uiteindelijk heeft Hij ‘ja’ gezegd op dat waarvan Hij wist dat het Zijn weg was. Want wie het leven wil winnen, moet het niet uit de weg gaan, maar zich ermee inlaten. Deze vorm van zelfverloochening is een levenslang proces. Een proces van leren vertrouwen. Die andere verloochening, die Petrus direct beheerste, ligt ook bij ons vaak voorin de mond. Het is een verloochening uit angst. We lezen er straks over in de Bijbel. Vraag: Het kan een hele strijd zijn om ‘ja’ te zeggen op iets dat nu eenmaal zo is. Heeft u daar ervaring mee? Zo ja, wat heeft het u gekost en wat heeft het u gebracht?
Verloochening van wat of wie je lief is
Marcus 14: 66-72 Hier zien we duidelijk hoe de drang tot zelfbehoud iemand ertoe kan brengen het dierbaarste wat hij of zij heeft, te verloochenen. Dat gebeurt er als angst je enige raadgever wordt. Maar stel
Kapstok Vertrouwen Zingen:
je nu eens voor dat je wel je hart zou durven volgen? Stel je eens voor hoe de wereld eruit zou zien als liefde sterker zou zijn dan angst? Vraag: Hebt u wel eens ervaren dat u uit angst niet gedaan hebt wat u eigenlijk had willen doen? Hoe zou de wereld eruit zien als liefde sterker is dan angst?
Leren om volgeling te zijn
Johannes 21: 3-6 Is nu alles kapot? Is Petrus’ leven mislukt? Jezus is gestorven en Petrus keert maar weer terug naar zijn oude beroep. Hij gaat weer vissen, maar vangt de hele nacht niets. Dan opeens staat Jezus aan het water en nodigt de leerlingen uit om het net aan de andere kant uit te gooien. Weer hoort Petrus de roep van Jezus om het in zijn leven over een andere boeg te gooien. Niet de boeg van de angst, maar die van vertrouwen. Jezus treft hem op eigen terrein: Petrus was een ervaren visser. Die visten ’s nachts, als de vissen naar de oppervlakte van het water komen. Echter, Jezus vraagt hem om overdag te vissen, met het net aan de andere kant. Jezus ontregelt alles wat Petrus denkt te weten. Maar nu denkt Petrus niet meer dat hij het beter weet. Hij doet wat Jezus zegt en vangt zoveel vissen dat het net bijna scheurt. Petrus heeft door schade en schande leren volgen. Vraag: Heeft u het in uw leven ook wel eens over een ‘andere boeg gegooid’ dan uw gewoonte was? Zo ja, wat was het gevolg?
Alleen de liefde telt
Johannes 21: 15-19 Driemaal had Petrus Jezus verloochend. Drie maal vraagt Jezus aan Petrus of hij van Hem houdt. Daar gaat het om: om de liefde. Jezus houdt van Petrus, onvoorwaardelijk. De enige
Psalm 62: 1
Gebed: Grote God en Vader, Wij danken U dat we weer bij elkaar mogen zijn. Open onze harten zodat wij Uw geest mogen ontvangen en in liefde en met respect met elkaar in gesprek kunnen gaan. Wat een rust, God, om steeds weer te ontdekken dat we bij U mogen schuilen. Uw trouw en liefde blijven ons altijd omringen. U gaf daarvoor Uw zoon. Soms is het leven moeilijk, vooral bij het ouder worden, als er verdriet is en eenzaamheid. Maar onze hoop en vertrouwen richten wij op U. U bent onze sterkte door alles heen. Levenslang. Amen. Zingen:
Psalm 62: 5
Lezen: Psalm 62: 6-9 Zoek rust, mijn ziel, bij God alleen, van Hem blijf ik alles verwachten. Hij alleen is mijn rots en mijn redding, mijn burcht, ik zal niet wankelen. Bij God is mijn redding en eer, mijn machtige rots, mijn schuilplaats is God. Vertrouw op hem, mijn volk, te allen tijde, open voor hem uw hart, God is onze schuilplaats. Evangelische Liedbundel Lied 188: ‘k Stel mijn vertrouwen op de Heer mijn God. Want in zijn hand ligt heel mijn levenslot. Hem heb ik lief, zijn vrede woont in mij. ‘k Zie naar Hem op en ‘k weet: Hij is mij steeds nabij. JK
vraag lijkt te zijn of Petrus die liefde kan beantwoorden. Wij weten het zelf ook wel, dat wij niets in huis hebben om de liefde van God te verdienen, al doen wij nog zo ons best, we worden maar niet volmaakt. Maar de liefde kún je ook niet verdienen! Gods liefde is onvoorwaardelijk. Dat ervaart Petrus hier aan den lijve. Hij is indringend met zijn eigen zwakheid geconfronteerd. Hij is zichzelf lelijk tegengevallen. Hij beseft dat hij niets van zichzelf meer heeft om zich op te beroemen. En juist daarom kon de liefde van Jezus hem raken. Dit is échte liefde, liefde om wie Petrus is en niet om eventuele bijzondere prestaties. Samen met de andere leerlingen
ontvlamt Petrus op Pinksterochtend aan deze liefde. En zo wordt Petrus de rots, waar Jezus Zijn gemeente op bouwt. Jezus heeft met een liefdevolle blik naar de mogelijkheden van Petrus gekeken. Petrus leerde wat het is om volgeling te zijn. Niet zijn kracht, maar zijn zwakheid maakte hem bewust van de oneindige liefde van God. Aan deze liefde heeft hij zijn leven toevertrouwd. Zijn geloof draagt ook nu nog Gods kerk. Vraag: We moeten allemaal leren leven met onze eigen onvolmaaktheid. Lukt het u om te geloven dat God u onvoorwaardelijk bemint? Zo ja, wat doet dat met u? Zo nee, wat staat 5 u in de weg?
Petrus
Achteraf We laten Petrus aan het woord over die stormachtige gebeurtenissen in Jeruzalem. Het ene moment is hij vol bravoure, het volgende bang en liegend en toch… ‘Als ik terugkijk op de gebeurtenissen van de afgelopen tijd, wat is er dan veel gebeurd. Achteraf besef ik pas goed wat het allemaal met mij gedaan heeft. Maar, laat ik bij het begin beginnen. Jezus begon ons op een gegeven moment duidelijk te maken dat Hij naar Jeruzalem moest gaan en over wat er daar met Hem zou gebeuren. Het was zo onwaarschijnlijk dat ik Hem fel terecht begon te wijzen: ‘God verhoede het, Heer! Dat zal U zeker niet gebeuren!’ Ach, wat wist ik ervan? Alles wat Hij ons vertelde, gebeurde toch. Daar was eerst de glorieuze intocht in Jeruzalem. Iedereen stond langs de kant van de weg en riep Hem toe: ‘Hosanna voor de Zoon van David! Gezegend Hij die komt in de naam van de Heer. Hosanna in de hemel!’ Nog geen week later werd Hij gevangen genomen door een grote, met zwaarden en knuppels bewapende bende, die door de hogepriesters en de oudsten van het volk was gestuurd. We werden allemaal zo bang, dat we Hem in de steek lieten en wegvluchtten. Hij werd voorgeleid aan Kajafas, de hogepriester bij wie de schriftgeleerden en de oudsten bijeengekomen waren. Ook al was ik verschrikkelijk bang, ik wilde weten hoe het af zou lopen dus ik volgde Hem en ik ging tussen de knechten inzitten op de binnenplaats. Ik wilde niet weten dat ik bij Hem hoorde dus toen een meisje zei: ‘Jij hoorde ook bij die Jezus uit Galilea’ ontkende ik dat met klem, zodat allen konden horen: ‘Ik weet niet waar je het over hebt.’ Ik wilde weggaan naar het poortgebouw toen een ander meisje me zag en tegen de omstanders zei: ‘Die man hoorde bij Jezus van Nazareth!’ Voor de tweede keer ontkende ik het en zwoer: ‘Echt, ik ken die man niet!’ Even later kwamen de omstanders naar me toe, ze zeiden: ‘Jij bent
wel degelijk een van hen, trouwens, je accent verraadt je.’ Daarop begon ik te vloeken en ik bezwoer hun: ‘Ik ken die man niet!’ En meteen hoorde ik een haan kraaien. Glashelder drongen de woorden die Jezus gezegd had tot mij door: ‘Voordat een haan gekraaid heeft, zul je mij driemaal verloochenen.’ Ik ging naar buiten en huilde bitter. Ik had Hem tot driemaal toe verloochend. Jezus werd veroordeeld, aan het kruis genageld en stierf. Toen Hij begraven was, leek het of er een einde aan een mooie droom gekomen was. We hadden er zo vast op gerekend dat Hij gekomen was om ons te bevrijden van de Romeinen en dat Hij de corrupte en egoïstische leiders van ons volk op hun plaats zou zetten. Ons zou leiden opdat we het goed zouden hebben. En nu was Hij dood en begraven… Die Sabbat zaten we bij elkaar en wisten niet hoe het verder moest. Totdat de volgende morgen de vrouwen, die naar het graf hadden willen kijken, naar ons toekwamen met dat ongelooflijke bericht: het graf was leeg en zij hadden Jezus ontmoet, levend en wel! Ons gaven ze zijn boodschap: ‘Ga naar Galilea, daar zullen jullie Hem zien!’ Met spoed gingen we naar Galilea, naar de berg die Jezus had genoemd, en toen we hem zagen bewezen we hem eer, al twijfelden enkelen nog. Jezus kwam op ons toe en zei: ‘Mij is alle macht gegeven in de hemel en op de aarde. Ga dus op weg en maak alle volken tot mijn leerlingen, door hen te dopen in de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest, en hun te leren dat ze zich moeten houden aan alles wat ik jullie opgedragen heb. En houd dit voor ogen: ik ben met jullie, alle dagen, tot aan de voltooiing van deze wereld.’ We werden door Hem bemoedigd om Hem te volgen, zoals Hij ons had geleerd en kregen tevens de verzekering dat Hij erbij zou zijn. Nu en altijd, waar we ook zouden gaan en staan. Dat gold ook voor mij!’
Hij wachtte in de hof. Hij warmde zich aan ’t vuur. Zijn koudgeschrokken hart Verbeidde ’t laatste uur. En in de verte zag hij Jezus in de kring. Gevangen nu, bespot, vol van vernedering. Heeft hij ’t geschreeuw gehoord dat in die zwarte nacht door open vensters heen naar buiten werd gebracht? En hoorde hij ’t gevraag: ‘Wie zegt u dat u bent? Zegt u Gods Zoon te zijn, de Christus, Die God zendt?’ Er rees vertwijfeling. En Petrus riep – onthecht van wat hij eens beleed, en in geloof gezegd had tot zijn trouwe Vriend – nu dof bezwerend uit: ‘Die man? Ik ken Hem niet!’... Zó heeft hij zich geuit. Toen hij de derde keer opnieuw zich had verwond door deze verloochening, draaide de Heer terstond zijn volgespuugd gelaat - bij ’t kraaien van de haan – naar Petrus toe en zag zijn kind doordringend aan. En bij dit teken dat tussen hen beiden lag, en door ’t begrijpen dat de Heer het wist en zag, is Petrus weggevlucht. En in de eenzaamheid heeft hij, in diep berouw, zich bitter leeggeschreid.
6
Nel Goudzwaard-Dubois Uit: Vonken uit het vuur Uitgeverij Kok, Kampen
VROUWEN - GELOVEN - WERELDWIJD SKIN, Samen Kerk in Nederland, is de organisatie waarin migrantenkerken hun krachten bundelen om elkaar tot steun te zijn in een vreemde maatschappij. In het laatste SKIN-magazine wordt geschreven over het afscheid van June Beckx. Zij is de opvolgster van Kathleen Ferrier. Mevr. Beckx heeft zeven jaar voor SKIN gewerkt als coördinator. Zij beschrijft haar werk als volgt: ´De taal, cultuur en traditie creëren bij de migranten de behoefte een eigen kerk te stichten. Maar een belangrijk aspect heeft men met elkaar gemeen, het zijn allemaal veilige thuishavens, ankerplaatsen, waar men als mens in zijn totaliteit, alleen of met elkaar, welbevinden vindt. Een gemeenschap waar men weer even ´thuiskomt´ vanuit een omgeving waarin men zich vaak met pijn en moeite kan handhaven. Vaak buitengesloten en niet erkend. In een gemeenschap waarin je met je eigen broeders en zusters je eigen geloofsgewoonten en tradities vindt.´ In de loop van de jaren is de coördinator van SKIN veelvuldig uitgenodigd om informatie te verschaffen over migrantenkerken in Nederland en het werk van SKIN en om voorlichting en advies te geven bij diverse bijeenkom-
sten, projecten en evenementen. Mevr. Beckx heeft er alles aan gedaan om de migrantenkerken in Nederland en de uitdagingen waar migrantenchristenen mee geconfronteerd worden meer bekendheid te geven. Met grote inzet probeerde zij om hun onterecht
negatieve beeld in de samenleving te corrigeren. Zij deed veel aan tal van maatschappelijke initiatieven in de samenleving. Genoemd worden: gelijke toegang tot de medische en psychosociale gezondheidszorg voor ongedocumenteerden, vluchtelingen en migranten en de toelating en het verblijf van
christelijke geestelijke leiders. Rond zestig vertegenwoordigers van het protestantse justitiepastoraat, migrantenkerken en andere betrokken instellingen kwamen dit jaar bijeen in Amsterdam. Er is besloten een platform op te zetten met het doel om de betrokkenheid van migrantenkerken bij het justitiepastoraat te stimuleren. In het gesprek kwam naar voren dat het pastorale contact voor de meeste gedetineerden misschien wel het belangrijkste contact is. Daarom is het goed als dat contact er is met mensen uit eigen kerk of kring. De migrantenkerken willen ook graag ‘hun’ gevangenen bezoeken, maar stuiten steeds op een muur van reglementen. Geloven in een multiculturele samenleving kan alleen lukken als er de bereidheid is om jezelf open te stellen ten opzichte van die ander, die vreemdeling, of je het nu over het geloof hebt of over cultuur. Nederland heeft vele nieuwe culturen en godsdiensten binnengelaten. Hun aanwezigheid in deze samenleving kan het ingrediënt zijn voor het ontstaan van een openheid die de bedreiging van fundamentalisme omver gooit. Maar dat vergt wel een open houding van iedereen. Laten we daarvoor bidden.
Beestenboel: Kauw tussen de pauwen Een kauw vond op een dag een schitterende pauwenveer. IJdel als hij was, stak hij hem in zijn eigen roetzwarte verenpak. ‘Ik lijk precies een echte pauw,’ dacht hij. Zo getooid liep hij naar de deftige pauwentuin en probeerde zich voor te doen als één van de bewoners. De pauwen pikten het niet. Ze bewerkten zijn lijfje met hun klauwen en snavels. De kauw ging vliegensvlug terug naar de torengaten waar hij vandaan kwam. Moraal van het verhaal: Wees maar gewoon jezelf. Probeer niet deftiger te zijn dan je bent. Ik ben gek op verhalen, dat had u vast al gemerkt de afgelopen tijd. Sprookjes, fabels, sagen, legendes, noem maar op. Zulke verhalen fascineren mij, omdat ze vaak zo’n lange geschiedenis hebben. Door de eeuwen heen zijn ze verteld en herverteld, op schrift gesteld, gelezen en weer verder verteld. Ze blijven nooit hetzelfde, de ene verteller voegt er aan toe, de andere doet er iets af. Toch blijft de kern intact. Het lijkt wel alsof er leven zit in verhalen. Ze emigreren, trekken continenten over, beroeren de mensen uit alle tijden op soortgelijke manieren. Ze ontroeren je, ergeren je, leren je een lesje of laten je in een schaterlach uitbarsten. Maar ze doen altijd wat met je. Het verhaal van de pauwen en de kauw is ook al zo’n oeroud verhaal. Rond 50 jaar na Christus zette de Romeinse slaaf
Phaedrus hem op papier. De vertelling behoort tot de fabels van de dichter Aesopus, die zo’n 2500 jaar geleden zou hebben geleefd. Maar waarschijnlijk zijn de dierenverhalen nóg ouder en waren Indiërs de eerste mensen die ze aan elkaar vertelden. De fabels zijn nog steeds springlevend. In de jaren zestig was het Johan van Nieuwenhuizen die ze vertaalde in het Nederlands. Een paar jaar geleden maakte John Nagelkerke een nog modernere vertaling. De pauw inspireerde Aesopus trouwens tot nog een andere fabel. Een ontevreden pauw kwam op audiëntie bij Juno, de Romeinse godin van de hemel. Hij mopperde dat hij, ondanks zijn schoonheid, geen zangstem had meegekregen. ’En die onooglijke nachtegaal zingt de prachtigste liederen. ’t Is gewoon niet eerlijk,’ pruttelde de pauw. ‘Nee,’ sprak Juno. ‘Het is juist wél eerlijk. Jij hebt je verenkleed om mee te pronken en de nachtegaal zijn stemgeluid.’ De les die eruit volgt, in de hertaling van Johan van Nieuwenhuizen: Als lezer, ook bij u de afgunst soms gewekt is, denk dan aan ‘t vogeltje, dat zingt zoals ‘t gebekt is. Titia Lindeboom 7
Dier uit de Bijbel: Pauw De pauw – over aardse praal en hemelse heerlijkheid Stel, u moet een symbolische voorstelling uitzoeken. Van een dier. Maar dan wel van een, waarvan de afbeelding zonder mitsen of maren gebruikt kan worden op de steen van uw eigen graf. Wat kiest ú in zo’n geval? Misschien dat een duif daarvoor nog in aanmerking komt. Of een vis. Per slot van rekening is de eerste het symbool van de zachtmoedigheid en de vrede. En de andere staat, zoals u weet, voor de gedoopte christen, of voor Christus zélf. Maar u zou alom afkeuring en onbegrip oogsten als u tegen uw omgeving zegt: ‘Jongens, op mijn graf komt later een pauw…’ fagen – van de vroegste volgelingen van Christus. Dan komt je vanzelf tot de verrassende ontdekking dat in de geboorte-eeuwen van het Christendom de pauw een totaal andere symboolwaarde en een diep-christelijke betekenis had. Was dat, omdat de Bijbel daartoe de inspiratie gaf? Ik moet u hierin helaas teleurstellen. In de Heilige Schrift is, met uitzondering van een puur historische tekst (1 Koningen 10: 22 en 2 Kronieken 9: 22), nergens van een pauw sprake. Dat de pauw desondanks tóch een grote rol speelde in de oud-christelijke geloofsbeleving heeft vooral een culturele oorzaak.
Lichtvogel uit India
Met een pauw op je graf
Want een pauw, hoe mooi de vogel ook is, roept als symbool vandaag allerlei negatieve associaties op. Staat ‘pauwig’ gedrag niet gelijk aan vervelende verwatenheid? En wie wil er nou voor een ‘pauwin’, een ijdel juffertje worden uitgemaakt? Met dat in het achterhoofd haalt geen mens het in haar/zijn hoofd om dat soort beelden van verwaandheid en protserigheid te combineren met haar/zijn laatste nagedachtenis. Tóch was dat ooit wél het geval. Ook onder christenen. Bezoek de catacomben van het oude Rome. Bestudeer de gebeeldhouwde grafkisten – sarco-
De pauw leefde oorspronkelijk in de dichte wouden van India en werd, vanwege de pracht van zijn vedertooi, al vroeg in de koninklijke tuinen van zijn vaderland gefokt en met tal van sagen en legendes omweven. Vandaag nog vertellen Indiase verhalenvertellers van een goudkleurige pauw die eeuwige jeugd en onsterfelijkheid zou verlenen. Niet verwonderlijk, dat ook de kunst en de symboliek van het Boeddhisme – een godsdienst van Indiase bodem – rijk zijn aan pauwen die worden voorgesteld als lichtwezens die de kwade machten bestrijden. Daarnaast geldt een pauw met opgestoken staart als voorstelling van de hemel en als een zonnesymbool. Iets wat in de Islam nu nog speelt. Door het handelsverkeer kwam de pauw als exotische rariteit terecht in de landen rond de Middellandse Zee. Evenzo de bijbehorende religieuze
Alfred C. Bronswijk (1942) studeerde Nederlandse Letteren en Theologie en was als predikant werkzaam in het hoger onderwijs, bij Radio Bloemendaal en in de kerken. Daarnaast specialiseerde hij zich in de kunstgeschiedenis en de symboliek van het christendom. Meerdere boeken van zijn hand verschenen, o.a. Christelijke Symbolen van A tot Z (Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer). Na zijn emeritaat kwam ruimte om zich te profileren als publicist en om op te treden als verhalenverteller.
8
symbolen en legendes. Zo weten we, dat de pauw een geliefd huisdier werd van vermogende Grieken en al in 500 v. Chr. bij de Hera-tempel, op het eiland Samos, vereerd werd als het allerheiligste dier van deze populaire Griekse godenmoeder. De Romeinen maakten pas één eeuw voor de geboorte van onze Heer kennis met deze legendarische vogel. En zij zijn het geweest die het geliefde pauwenmotief van de Antieken doorgaven aan de christenen.
Lente en eeuwig leven
Er zijn natuurlijk meer vogels die hun verenpak wisselen. Maar bij de pauw is de vernieuwing van zijn prachtdos zó opvallend, dat deze vogel haast vanzelf het symbool van de lente werd. En daardoor vooral hét zinnebeeld van een totale vernieuwing. Daarmee komen we heel dicht bij de christelijke betekenis, welke graag gebruikmaakte van het pauwenteken. Want, al laat de Bijbel de symboliek van deze prachtige vogel links liggen, kerkvader Efraim vergeleek het gelovig worden van de mens met de schoonheid en de vernieuwing van de pauw. De invloedrijke kerkvader Augustinus (354-430) koppelde in zijn beroemde boek ‘De Stad Gods’ de pauw met het ingaan in het hiernamaals en het eeuwige leven. Daarbij leunde hij ook aan tegen het antieke geloof dat het vlees van de pauw niet zou bederven en vergaan. Sindsdien werd de pauw voor de christenen het onuitwisbare symbool van de wederopstanding en het hemels paradijs. Zodoende verschijnt zijn afbeelding in de oudchristelijke kunst juist op graven, in mausolea en waar men maar verder in beelden over Gods heerlijkheid en de Eeuwige Lente wilde spreken. Pauwafbeeldingen in Doopkapellen bewijzen verder dat men deze vogel ook zag als metafoor van de geestelijke vernieuwing en doopgenade. Pauwen met druiven en kelken wijzen vervolgens op het Heilig Avondmaal, de Eucharistie.
De veren van engelen
In de Middeleeuwen wordt deze populaire symboliek op allerlei manieren uitgebreid. Antonius van Padua (11951231) zegt in een preek dat heiligen bij hun sterven, als een pauw, de veren
van de onsterfelijkheid krijgen. Vandaar dat we dikwijls voorstellingen zien van heilige martelaren met pauwenveren in hun handen. Trouwens, ook pauwenveren speelden elders in het kerkelijk leven een wezenlijke rol. In de eredienst van de oude kerk maakte men gebruik van een bijzonder liturgisch instrument, dat vandaag de dag nog in de liturgie van de Armeense Kerk wordt benut. Het is de flabellum, een waaier van pauwenveren. Een diaken had en heeft de taak om hiermee te zwaaien tijdens de hoogst heilige handelingen. Dit, als teken van aanbidding en eerbied. Het gebruik werd, nawijsbaar, rond 400 voor de hele toenmalige kerk voorgeschreven. Hoe vreemd zoiets voor een sobere Protestantse eredienst ook zou zijn, met deze pauwenveren wapperende diakenen bevinden we ons symbolisch in de buurt van de engelen en de hemelse sferen. Want zij vertegenwoordigen met hun waaiers de zes-vleugelige cherubs en serafs, die Gods troon omringen. Volgens het visioen van Ezechiël (10: 12) hadden deze engelen ‘ogen’ over heel hun lijf en vleugels. De associatie met de pauwenveren lag dus voor de hand. Ook de Openbaring van Johannes (4: 6) toont ons met ogen bedekte hemelse troonwachters. In heel wat oude bijbelillustraties zien we ook daar de pauwenveren terug.
Van positief naar negatief
Dat ook Gabriël, de engel van de Aankondiging, door de middeleeuwse kunstenaars werd voorzien van vleugels van kleurrijke pauwenveren hoeft niet te verbazen. Wanneer de vleugels van engelen – in het bijzonder die van de aartsengelen – uit pauwenveren bestaan, moeten we dit zien als een verwijzing naar hun herkomst: het eeuwige, hemelse paradijs. Was de pauw aanvankelijk in de eerste plaats een positief geladen zinnebeeld, in de Renaissance, 16e eeuw, slaat de weegschaal om. Het oude geloof vervaagde op den duur. Kerkvader Augustinus en zijn diepe uitleg werden vergeten. Niet de hemelse, spirituele betekenis van Vernieuwing en Opstanding stond nu voorop, maar de aardse moralistische vergelijking: showlust en ijdelheid. Het symbool van de pauw wees voortaan op hoogmoed, overdreven trots en zelfingenomenheid – allemaal negatieve associaties, die tot op vandaag nog hun geldigheid hebben. Stel, u moet een symbolische voorstelling uitzoeken. Van een dier. Maar dan wel van een, waarvan de afbeelding zonder mitsen of maren gebruikt kan worden op de steen van uw eigen graf. Wat kiest u dan? Ik kan mij levendig indenken dat u in zo’n geval aan van alles en nog wat denkt – maar niet aan een pauw… Verwerkingsvragen: 1. Welke dieren zouden, naar uw mening, niet misstaan als symbool op het graf van een gelovige christen? En waarom? 2. Middeleeuwse kunstenaars beeldden aartsengel Gabriël gewoonlijk af met regenboogvleugels of met vleugels van pauwenveren. Zou dit letterlijk of figuurlijk zijn bedoeld? Wat wilden zij hiermee aangeven? 3. Symbolen worden geboren, symbolen sterven. Zo ook het symbool van de pauw. Symbolen gaan met de mode en de tijdgeest mee. Kunt u symbolen en tekens (religieuze en algemene) noemen die in de tijd van uw jeugd een andere lading en betekenis hadden dan nu, of die inmiddels geheel zijn verdwenen?
De pauw Een trotse, zelfbewuste pauw, zocht in de lente naar een vrouw. De madeliefjes bloeiden al, de muggen hielden voorjaarsbal. Een vlinder kroop uit zijn cocon, en danste in de warme zon. De vogels kwinkeleerden luid, en jubelden hun vreugde uit. De winter was voorgoed gevlucht, er hing iets feestelijks in de lucht. Een zachtjes koerend tortelpaar, zat op een tak, dicht bij elkaar. De pauw trekt wormpjes uit de grond, maar kijkt daarbij oplettend rond. En zie, daar loopt een pauwe-vrouw, precies zoals hij hebben wou. Hij buigt voor haar zijn mooie kop, en steekt z’n kleurig feestkleed op. Hij denkt dat al dat glanzend blauw, haar vrouwenhart bekoren zou. Maar hoe hij zich ook wendt of keert, en deftig langs haar heen flaneert, al waaiend met zijn mooie veren, het schijnt haar niet te imponeren. Een andere pauw komt naderbij, hij knipoogt en dan fluistert hij: ‘Doe maar geen moeite meer, m’n vrind, die pauwe-vrouw is kleurenblind.’ Bep Mast-Wenninck
9
Schrijfactie voor Amnesty International Amnesty International vraagt u in actie te komen voor de vrouwen van Bosnië. In de Bosnische oorlog (1992-1995) werden verkrachting en ander seksueel geweld op grote schaal ingezet als oorlogswapen. De vrouwen die dit overleefden, kampen nu nog met de desastreuze gevolgen. Terwijl de daders vrij rondlopen en carrière maken, laat de staat deze vrouwen in de kou staan. Voor deze vrouwen en andere slachtoffers van seksueel geweld als oorlogswapen voert Amnesty de campagne Stop Geweld tegen Vrouwen. Schattingen van het aantal slachtoffers van seksueel geweld tijdens de Bosnische oorlog lopen uiteen van twintig tot vijftigduizend. Met veel van deze vrouwen gaat het nog steeds slecht. ‘Niemand luistert, en niemand kan het wat schelen,’ vertelde één van hen aan een Amnesty-onderzoeker. Net als veel lotgenoten vindt zij het moeilijk haar leven weer op te bouwen. De verkrachte vrouwen lijden aan posttraumatische stress en hebben vaak familieleden verloren. Als gevolg van hun psychische toestand zijn velen niet in staat te werken, wat tot grote armoede en sociaal isolement leidt. Internationale verdragen verplichten de Bosnische overheid de daders te vervolgen en slachtoffers psychologische en sociale hulp te verlenen. Tot dusver blijft de overheid echter ernstig in gebreke. Bestaande wetgeving is vaag en ontoereikend. De weinige hulp die vrouwen krijgen, komt van non-gouvernementele organisaties, niet van de staat. Volgens een deskundige is er voor 90 procent van de slachtoffers geen enkele vorm van psychologische bijstand. Daders blijven onbestraft en wonen vaak gewoon in de buurt van hun slachtoffers. Slechts enkele daders hebben zich moeten verantwoorden voor een nationale of internationale rechter. U kunt een brief schrijven om de autoriteiten van BosniëHerzegovina op te roepen de slachtoffers van seksueel oorlogsgeweld gerechtigheid te geven. Het is belangrijk dat de brieven uiterlijk 1 maart binnen zijn bij Amnesty International.
(datum en woonplaats) Your Excellency, Please allow me to draw your attention to the situation of the women survivors of war crimes of sexual violence in Bosnia and Herzegovina. Amnesty International is concerned that the authorities in Bosnia and Herzegovina have failed to ensure that survivors have access to justice and that they are provided with adequate reparations. I urge you to pressure your government to develop a strategy on victims of war crimes of sexual violence. This strategy should include reparations, satisfaction and access to free psychological and physical health services for survivors. Survivors and NGOs representing and working with them should be involved in the development of this strategy. Furthermore, I call on you to request your government to implement measures to ensure access to justice for the survivors. Cases of sexual violence and other war crimes in Bosnia and Herzegovina must be investigated and prosecuted in line with international agreements and standards. I am confident of your good will and sense of justice. Yours sincerely, (naam en adres)
Brieven kunnen gestuurd worden naar: Vertaling: Amnesty International t.a.v. Afdeling Actie Postbus 1968 1000 BZ Amsterdam
Excellentie, Sta mij toe uw aandacht te vragen voor de situatie van de vrouwen die tijdens de oorlog in Bosnië en Herzegovina het slachtoffer werden van seksueel geweld – een oorlogsmisdrijf. Amnesty International is bezorgd dat de autoriteiten van Bosnië en Herzegovina hebben nagelaten de slachtoffers toegang te garanderen tot gerechtigheid en toereikende herstelbetaling. Ik dring er bij u op aan uw regering onder druk te zetten om een strategie te ontwikkelen voor de oorlogsslachtoffers van seksueel geweld. Deze strategie moet herstelbetaling, genoegdoening en toegang tot gratis geestelijke en lichamelijke gezondheidszorg omvatten. Slachtoffers en de non-gouvernementele organisaties die namens en met hen werken, moeten betrokken worden bij het ontwikkelen van deze strategie. Daarnaast roep ik u op uw regering te vragen maatregelen te nemen die ervoor zorgen dat de slachtoffers gerechtigheid kunnen krijgen. Gevallen van seksueel geweld en andere oorlogsmisdrijven in Bosnië en Herzegovina moeten worden onderzocht en vervolgd volgens internationale overeenkomsten en normeringen. Ik vertrouw op uw goede wil en rechtvaardigheidsgevoel. Hoogachtend,
10
Jubileumrubriek Op zondag 24 januari vierde Vrouwenclub ‘Tabitha’ in Oudeschoot haar 75-jarig bestaan in de Sionskerk tijdens een gedenkdienst. Pastor Van Brug leidde de dienst in samenwerking met de leden. Daarna was er koffie/ frisdrank voor alle aanwezigen, tijdens deze ontmoeting kon er worden gefeliciteerd en nagepraat. De club telt 14 leden, waarvan mevrouw J. Tabak-Beenen 46 jaar lid is. De bijeenkomsten worden ‘s middags gehouden om de andere week. Wie niet zelfstandig komen kan, wordt opgehaald en thuisgebracht. Wat een service! Er is een bestuur en er wordt dankbaar gebruik gemaakt van de onderwerpen uit ‘In Gesprek’. Er is zelfs nog tijd voor een bijdrage na de pauze. Op 20 januari 1935 werd er afgekondigd dat er op donderdag een vergadering zou zijn om een vrouwenvereniging op te richten. Velen hadden belangstelling. Zo volgde een voorspoedige geboorte van ‘Tabitha’. Naast hen is er nog een vereniging: ‘Samen horen’. Van harte onze felicitaties aan deze jubilarissen, namens de Protestantse Vrouwen Organisatie, Nelie Rijkers-van der Sar
Knipoog naar tante Hennie Met Henk zit ik aan tafel. In zijn buik ging van alles mis. De dokters in Zwolle hielden hem eerst drie weken in slaap. Na 17 weken mocht hij gaan revalideren op ViaReva. Hij loopt al weer aardig. Als chauffeur bij een grote wasserij kende hij ViaReva al lang en als zijn collega’s komen voor het wasgoed maakt hij een praatje. Voor en na het eten vouwt hij zijn handen, maar over zijn geloof praat hij niet veel. Hij helpt de een met het aanschuiven van een stoel en de ander met het even wegzetten van een rollater. Een mooi mens. Net als de vrijwilligers. Mensen die zorgen voor koffie, thee en ’s avonds een drankje. Ze duwen je rolstoel als je wat wilt winkelen. Allemaal ‘engelen’ onderweg op de ViaReva. Zo gaan er velen een eindje mee ter ondersteuning op de weg van revalideren. Vrijwilligers, pastores, collega’s, vrienden, familie en geliefden. Soms brengen ze een bijzonder geschenk mee. Bijvoorbeeld de vriendin met een vaasje dat haar moeder ooit schilderde. Die moeder had met het beschilderen en verkopen van vaasjes zo ongeveer een jeugdhonk bij elkaar verdiend. Een hoopgevend verhaal bij een prachtig cadeautje. Van de vele brief- en kaartschrijvers noem ik tante Hennie.
Van haar en oom Bessel kreeg ik destijds veel mee op mijn weg het leven in. Ze hadden een groot gezin en een drukke zaak. Ze stuurt me nu af en toe een mooie kaart met daarop een korte en keurig geschreven boodschap. Ze is 85 jaar. Laatst belde ze ook ‘eens effe’. Om een ‘lang verhaal kort te maken’ zei ze dat ze ‘Sterkte’ altijd met een hoofdletter schreef. Na het telefoongesprek gingen mijn gedachten naar lang geleden. En tante Hennie zong opnieuw haar lied over het hijgend hert, dat aan de jacht ontkomen was. En over je ziel die opnieuw met oud vertrouwen gevoed mag worden. Op de levensweg kun je raar ten val komen. Weer opstaan en verder gaan is lang niet altijd gemakkelijk en lukt meestal niet alleen. Daarom gaat dit keer mijn knipoog naar al die ‘engelen op mijn pad’. Ze helpen me vooruit. Ze wensen me Sterkte. Ze geven mij Kracht. Aalt van de Glind pelgrimeerde naar Santiago de Compostella in Spanje. Hij schreef eenentwintig boeken. In maart 2009 kreeg hij een beroerte. Na ziekenhuis en revalidatiecentrum komt hij thuis verder op verhaal. Zie ook: www.aaltvandeglind07.nl
11
In-druk
Veertigdagentijd Lynne M. Baab
Vasten
Een verrijking van je geloofsleven Lynne Baab schreef een heel praktisch en informatief boek over de praktijk van het vasten. Volgens de auteur kun je vasten op verschillende manieren. Je kunt je voor een periode onthouden van voedsel, dat is de bekendste manier van vasten. Maar je kunt ook vasten door tijdelijk iets anders op te geven, bijvoorbeeld televisiekijken. Lynn Baabs definitie van vasten luidt: ‘Een christelijke manier van vasten betekent dat een individu, gezin, gemeenschap of land vrijwillig afziet van iets voor een bepaalde tijd met een geestelijk doel.’ Door te vasten houd je meer tijd over voor gebed en houd je geld over dat je kunt delen met je naaste. Baab schrijft over de rol van voeding in onze cultuur, de geschiedenis van het vasten, vasten wereldwijd en de gevolgen voor je lichaam. Bovendien geeft ze veel bijbelse achtergronden bij het vasten. Lynne M. Baab heeft een typisch Amerikaanse schrijfstijl. Daarmee bedoel ik dat iedere stelling wordt geïllustreerd met meerdere persoonlijke verhalen over verschillende personen. Zelf raak ik dan nogal eens de draad van het betoog kwijt. Verder is het boek goed leesbaar. De gespreksvragen na ieder hoofdstuk maken het boek geschikt voor bespreking in een groep. Ark Media, Amsterdam, 2007. 160 pagina’s ISBN 978 90 338 1851 6 Prijs € 13,95
Maar het boek ‘Koken met Passie’ van ‘kookdominee’ Han Wilmink is meer dan een verzameling recepten. Het is een kleurrijk boek, boordevol voedselweetjes, theologische beschouwingen en persoonlijke belevenissen. Ook historische achtergronden komen aan bod, bijvoorbeeld over de praktijk van het vasten in de middeleeuwen. Hoofdstuk voor hoofdstuk leidt Wilmink de lezer/kok de vastentijd door, met vleesloze en niettemin smaakvolle recepten. De recepten zijn niet moeilijk te maken, de ingredienten algemeen verkrijgbaar. De gerechten komen overal vandaan, je vindt er Noord-Afrikaanse couscous, Oost-Europese soepen en Hollandse wintergroenten. Wilmink legt mooie verbanden tussen bijbelteksten en voedsel. Zo laat hij een recept voor zwarte ogenboontjes vooraf gaan door de evangelietekst Johannes 9: 1-39 over de genezing van een blinde bedelaar. In ‘Koken met Passie’ staan mooie foto’s van toch al fotogenieke groenten, zoals rodekool, rucola en winterpeen. Hoewel het boek over vasten gaat, krijg je er beslist trek van! Uitgeverij Kok, Kampen, 2008. 128 pagina’s ISBN 978 90 435 1580 1. Prijs € 12,50 Jan Kronenberg
40x Lucas
Dagboekje voor de lijdenstijd Aan de hand van het Evangelie naar Lucas leidt de auteurs zijn lezers de veertigdagentijd door. Het boekje is informatief en gemakkelijk geschreven. Aan het eind van iedere dag is een gespreksvraag of -gedachte genoteerd. Ik vermoed dat dit dagboek vooral is gericht op jongeren, omdat dominee Kronenberg zijn lezers met ‘jij’ aanspreekt. Dat neemt niet weg dat ook ouderen het prima kunnen gebruiken, en gezinnen met kinderen vanaf een jaar of twaalf. Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer, 2009. 56 pagina’s ISBN 978 90 239 2341 1. Prijs € 7,50 Inge Lievaart
Han Wilmink
Koken met Passie
Toen werd het morgen midden in de nacht Gedichten over Passie en Pasen
40 smakelijke recepten voor de vastentijd Eigenlijk is een pen niet het juiste gereedschap om een kookboek mee te recenseren. Daar heb je toch tenminste ook een pan en een 12 pollepel voor nodig.
Van de dichteres Inge Lievaart verschenen diverse themabundels met gedichten rondom christelijke hoogtijdagen. Dit boekje ‘Toen werd het morgen midden in de nacht’ bevat oudere en nieuwe
verzen rondom het lijden en de opstanding van Jezus Christus. Lievaarts poëzie is toegankelijk, intiem en meditatief getoonzet. Op pagina 14 een gedicht uit deze bundel: De verloochening van Jezus. Uitgeverij Kok, Kampen, 2005. 40 pagina’s ISBN 978 90 435 1072 1. Prijs € 8,95 Nynke Dijkstra-Algra en Janet van Dijk
Op weg naar Pasen
Veertigdagentijdkalender voor verdieping ‘Het kan! Sta op voor een betere wereld,’ zo luidt het thema van de veertigdagentijdcampagne 2010 van de PKN. In dit boekje staat voor iedere dag van de veertigdagentijd een verhaal, recept, gebed of iets anders te lezen. Uitgave Protestantse Kerk in Nederland, Utrecht, 2010. 48 pagina’s. Prijs € 3,95 TL Anselm Grün, Marieke Henselmans e.a.
Gelukkig met minder geld
Ware rijkdom zit in onze ziel. Hoe kun je vrij van aardse zorgen toch gelukkig leven. Besparingsdeskundige, hoogleraar en predikant geven veel praktische tips, talloze adviezen en handreikingen. Ook geschikt voor mensen, die, om welke reden dan ook, zuiniger aan moeten doen. Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer, 2009. 116 pagina’s ISBN 978 90 239 2403 6. Prijs € 10,90 Aalt van de Glind
Van ontslag naar omslag
Je eigen route op weg naar ander werk. Van ontslag naar omslag biedt een handreiking voor diegenen die met ontslag te maken hebben gekregen. Er wordt ingegaan op de verwarring na het ontslagbericht en de stappen naar aanvaarding. Er worden praktische suggesties gedaan voor de toekomst. Goed boekje voor mensen, die met deze problematiek te maken krijgen. Uitgave PKN, 2009. Prijs € 5,-Zie: www.pkn.nl. AJ Ds. Evert Pieter van der Veen
Mensen van voorbij Leven met een verlies
De dood hoort bij het leven, zeggen we…maar de dood went nooit! Dit boekje is bedoeld voor een ieder
die iemand heeft verloren, door de dood is kwijtgeraakt en moest afstaan. Het laat ons in onze eigen spiegel kijken, je herkent er iets van jezelf in, van je eigen levenservaringen en gevoelens. Als we de woorden van God en van mensen lezen valt er een spoor van Licht op ons bestaan, dat ons de weg wil wijzen naar Hem. Een bijzonder mooie uitgave met een bundeling van troostvolle woorden uit verschillende bronnen. Heel mooi om te geven of te krijgen. Uitgeverij Filippus, Abcoude, 2009. 64 pagina’s ISBN 978 90 768 9030 2. Prijs: € 7,95 JK
is een Bijbels dagboek voor 30 dagen, daarin worden veel teksten uit de Bijbel besproken en vertaald naar het nu. En deel 3 gaat over hoe we het in praktijk kunnen gaan brengen, en hoe we daar met elkaar over van gedachten kunnen wisselen. Eigenlijk bevat het boek het hele leven, wereldwijd, ten slotte zijn we wereldburgers. Een innemende schrijver. Ik vind het boek een uitdaging. We gaan het thuis lezen en eens kijken of we dingen anders zullen gaan doen. Misschien hoort u nog van ons! Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer. 2009. 168 pagina’s ISBN 987 90 239 2387 9. € 13,90 HK
Craig Evans en Tom Wright
Nieuwe uitgaven, verwacht in de veertigdagentijd:
Rond 1510 vervaardigde Albrecht Dürer een serie van vijftien kopergravures rondom het lijden van Christus. Deze gravures zijn in dit boek samengebracht en van uitleg voorzien door priester en kunsthistoricus Antoine Bodar. Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer, 2010. 68 pagina’s ISBN 978 90 211 4239 5. Prijs € 16,90
Mattias Rouw Jan van der Windt
Oude wegen naar het feest
Bijbels pleidooi voor sober leven
Een boek waarin oude teksten, liederen en bijbelgedeelten staan, zoals ze in de Oostersorthodoxe kerken worden gebruikt. Uitgeverij Kok, Kampen, 2010. 224 pagina’s ISBN 978 90 435 1772 7. Prijs € 14,50
Niet meer dan eerlijk Dit boek is een eigentijdse gedachte over het wat en hoe van een christelijk leven. Het bevat een inleiding over de dingen waar je mee te maken krijgt, dat is deel 1. Deel 2
De laatste dagen van Jezus De auteurs zoeken een antwoord op de vraag wat er nu echt gebeurd is rondom Jezus’ dood en opstanding. Uitgeverij Kok, Kampen, 2010. 192 pagina’s ISBN 978 90 435 1740 9. Prijs € 19,90 Antoine Bodar
Passie van Jezus Christus, Lijden van de Zoon Gods
In gesprek met... (door u en voor u) In Hoogeveen werd op dinsdag 27 oktober een themamorgen gehouden in de Oosterkerk. Daar behandelde mevr. ds. Mariska Schaap met de aanwezige dames het onderwerp, waarover zij in dit nummer van In Gesprek de bijbelstudie schreef.
Mevr. Annie Nienhuis-Mager stuurde ons deze foto, waarop zij n.a.v. Dier uit de Bijbel over schapen en lammeren het Kerstverhaal uitgebeeld hebben op de groep.
Het was een waardevolle morgen, het thema werd goed behandeld en de opkomst was ook prima. Iedereen heeft genoten van deze morgen.
Heeft u ons ook iets leuks of aardigs mee te delen? Heeft u een leuke tip of een suggestie waar andere groepen iets aan hebben? Aarzel niet, e-mail of schrijf het ons. Tenslotte komt deze rubriek dóór u tot stand en is hij bedoeld vóór u, onze lezers. De Redactie 13
Achterklap Tegen de tijd dat u dit leest bent u het misschien al wel bijna vergeten, maar het sneeuwt. U weet vast nog wel hoe lyrisch ik daar van kan worden. Weet u wel dat het ’s nachts bijna niet donker werd met al die sneeuw? Het is of je midden in een sprookje zit. En het is zo stil. Auto’s rijden onhoorbaar voorbij. Alleen de buurjongen crosst fanatiek door de sneeuwranden heen, met flink gas natuurlijk, dus dat hoor je. Het is jammer om iets in de containers te doen, want er zit een geweldige sneeuwmuts op. Het kind in mij bloeit weer helemaal op. Ik zie het trouwens ook bij mijn echtgenoot. Enthousiast vegend heeft hij de straatbezem doormidden gebroken. Dat is al de tweede keer. Dit wordt een pijnlijk punt in ons huwelijk. Het is knap lastig om aan een stevige bezem te komen die niet steeds losschiet. En dan dit! Weet u wat ook vreemd is? Wij hebben geen sneeuwschuiver. Terwijl we er twee hadden. Een rode en een zwarte. Maar ja, hoe vaak gebruik je zo iets. Vijf jaar geleden voor het laatst, denk ik. Toen heb ik nog wel eens gedacht, hè, daar staat net zo’n schuiver als die van ons, maar er bestaan er natuurlijk honderden van. En ik durf niet te vragen of wij hem even mogen lenen. Dat is me te pijnlijk. Stel je voor dat ze zeggen, ‘Natuurlijk, hij is immers van jullie?’ Kent u die mop nog? ‘Buurvrouw, mag ik de stofzuiger even lenen?’ ‘Ik zou je graag helpen maar ik weet niet waar hij is.’ ‘Is ie er niet, hoe kan ie nou weg zijn?’ ‘Buurvrouw, ik heb hem gevonden hoor, hij stond nog onder de kapstok. Als ik klaar ben krijgt u hem weer terug!’
Het volgende nummer van
in gesprek verschijnt op 1 maart
Thema: De toespraak van Petrus Bijbelstudie: ds. Jelte Lindeboom
14
Dier uit de Bijbel: Duif
Wij herdenken Mevrouw G. v.d. Burg-van Bokhorst
- Nijkerk
Mevrouw J.M. Hetebrij-v.d. Mey
- Zutphen
Mevrouw W. Lammertsen-Wagenaar
- Zwolle
Mevrouw Diny Rougoor
- Arnhem
Mevrouw C. Spaans-Westerduin
- Scheveningen
Mevrouw Jantien Vrolijk-Holtjer
- Vlagtwedde
Mevrouw Dieuwke van der Woudevan de Wal
- Voorschoten
Heer Jezus, leid mij naar uw land, ik leg mijn leven in uw hand, dat Gij het zult bewaren. (LvdK uit Gezang 270 vers 1)
De verloochening van Jezus Dat zelfvertrouwen: ik niet al zou iedereen ik zal Hem niet verlaten ach Petrus wie herkent dat niet herkent in jou niet zichzelf ik wel wij zijn als jij wij bouwen op onszelf en kantelen van schrik zodra een vinger wijst maar dan is er zijn blik: ach jij verwijt en liefde tegelijk zijn droefheid die de onze wekt tot tranen van berouw en later slechts die dringende innig herhaalde vraag ‘heb je Mij lief?’het antwoord dat Hij kent Hij wil het steeds weer horen dat aarzelende ‘ja, U weet, ik heb U lief’ hoe weegt Hij het, verpleegt hij het tot het als zekerheid weer in ons is herboren Inge Lievaart Uit: Toen werd het morgen midden in de nacht Gedichten over Passie en Pasen Uitgeverij Kok, Kampen
Kruis en Munt
Steenkolen voor het evangelie Gelukkig zijn jullie wanneer ze je omwille van mij uitschelden, vervolgen en van allerlei kwaad betichten. (Matteüs 5: 11) Eigenlijk onvoorstelbaar dat je gelukkig bent als je vervolgd wordt. Toch is dat de ervaring van talloze vervolgde christenen. Neem nou de Bulgaarse dominee Daniël Nalbantski. Op 2 september 1972, hij was toen 23 jaar, werd hij door de communistische politie opgepakt omdat hij Bijbels en christelijke literatuur bij zich had. Zijn ouders waren toegewijde christenen. Daniël echter had zo zijn twijfels. Hij leefde in verwarring: thuis hoorde hij dat God bestaat en dat Hij Zijn Zoon Jezus Christus gezonden heeft om de wereld te redden van de zonde. Maar het communisme leerde hem dat God slechts een verzinsel van mensen is. Na zijn arrestatie werd Daniël langdurig ondervraagd. Hij werd in de verhoorkamer achtergelaten om een persoonlijke verklaring te schrijven. Hij moest de belangrijkste beslissing van zijn leven nemen. Als hij Jezus Christus zou verloochenen, zou hij na zijn studie aan de universiteit een mooie carrière kunnen opbouwen. Maar als hij zou verklaren dat hij christen was, dan zou dat het einde van zijn universitaire studie betekenen en het begin van een heel moeilijk leven. Daniël nam een besluit. Hij schreef: ’Zonder het geloof in God en Jezus Christus is mijn leven zinloos.’ Verder schreef hij dat hij het betreurde dat de Bijbel in Bulgarije was verboden en als een gevaarlijk boek werd beschouwd. Daniël verklaarde dat de Bijbel mensen helpt God te leren kennen en dat door de boodschap van het Evangelie mensenlevens radicaal kunnen veranderen. Tenslotte schreef hij dat, wat er ook met hem zou gebeuren, hij niemand zou haten. Na deze verklaring werd Daniël direct van de universiteit gestuurd. Er volgden moeilijke jaren van armoede en vervolging. Desondanks ervoer hij de blijdschap van het geloof.
Ze krijgen eten en drinken en horen het Evangelie. Velen van hen komen ’s zondags ook naar de dienst. Telkens wanneer ik Daniël ontmoet, raak ik onder de indruk van zijn nederigheid, geloofsvertrouwen en liefde voor mensen. Enkele jaren geleden vertelde hij van zijn zorg voor de winter die in aantocht was: ‘Veel oude mensen kunnen van hun karige pensioentje geen kolen betalen en zitten dag en nacht in de kou. Daarom wil ik ze uitnodigen om overdag naar onze warme kerk te komen. Daar krijgen ze drinken, het is er gezellig en het allerbelangrijkste: wie het horen wil, vertel ik over de liefde van God. Maar er is één probleem: we hebben geen geld voor steenkolen om de kerk te verwarmen. Kunnen jullie ons helpen?’ Stichting Mensenkinderen heeft de steenkolen betaald (slechts € 700,-- voor een hele winter). Zo kon dit belangrijke evangelisatiewerk doorgaan. Het is raar maar waar: steenkolen maakten evangelisatie mogelijk. Door al het diaconale werk dat deze kerk verricht (een gaarkeuken voor de allerarmsten, een medische post in de kerk voor gratis medische zorg; hulp aan verstandelijk gehandicapte jongeren en opvang van ouderen in de winter) groeit de kerk gestaag. Ds. Daniël Nalbantsky laat zien hoe je kerk voor de buurt kunt zijn. Ds. E. van Beesten, Stichting Mensenkinderen
Na de val van het communisme heeft Daniël zijn leven gewijd aan God en de medemens. Hij voelt zich door God geroepen te werken in de allerarmste wijk – de vriendschapswijk - van de stad Russe. De weinige kerken die er zijn bevinden zich ver weg in het centrum van deze grote stad. Daarom begon Daniël in 2002 juist in deze troosteloze wijk met een klein kerkje. Want er is veel nood en er zijn heel veel mensen die het evangelie niet kennen. De ‘Vriendschapskerk’ groeit gestaag. Elke zondag komen er meer bezoekers in de dienst; zowel ouderen alsook jongeren! Een groot aantal vrouwen en oudere gemeenteleden komen dinsdagsmorgens samen om te bidden voor de kerk en de wijk. En elke woensdagavond is er Bijbelstudie en bidstond. Van maandag tot en met vrijdag worden na schooltijd 20 kinderen uit straatarme gezinnen in de kerk opgevangen. De opbrengst voor Kruis en Munt bedroeg op 18 december € 1899,71 15
volgen U niet voor de voeten lopen maar U volgen op de weg naar… naar een toekomst die ik niet ken naar een toekomst waar ik bang voor ben durven vertrouwen op Uw woord dat spreekt van liefde en genade en zo thuiskomen bij U bij mijzelf en bij mijn naaste Atie Jongejan
