in gesprek 1 werk- en informatieblad van de protestantse vrouwen organisatie SCHIJNWERPERS: maleisië 71e jaargang, januari 2013

in gesprek 1

71e jaargang, januari 2013

werk- en informatieblad van de protestantse vrouwen organisatie

SCHIJNWERPERS: Judit: bid en werk maleisië

Colofon

In dit nummer

In Gesprek

In handen hebt u het eerste nummer van In Gesprek van het nieuwe jaar, waarvoor ik u, ook namens de andere redactieleden alle goeds wil wensen. Het is een mooie gedachte om met een ‘nieuw’ jaar te beginnen. In feite verandert er niets, maar toch… Het is meer de gedachte die erachter verborgen ligt, want iedereen weet dat Nieuwjaarsdag zich rijgt aan Oudejaarsavond, net als bijvoorbeeld een zondag volgt op een zaterdag. En toch.. elke keer opnieuw mogen we – denkbeeldig – beginnen aan een nieuw bladzijde in ons levensboek, in de wetenschap dat God erbij is en wil zijn. Dat wilde ik graag eerst even in de Schijnwerpers zetten, voordat we verder gaan met ons jaarthema.

werk- en informatieblad van de Protestantse Vrouwen Organisatie Bezoekadres Bureau PVO: Kon. Wilhelminalaan 21, Amersfoort Postadres PVO: Postbus 3185, 3760 DD Soest Telefoon 033 - 465 22 64 (ma., di. en do. 11.00-13.00 uur) e-mail: [email protected], Internet: www.pvo-nederland.nl Gironummer PVO: 515473 Gironummer Kruis en Munt: 3336259, t.n.v. PVO Amersfoort.

Dagelijks Bestuur PVO: Voorzitter: Tiny van de Biezen-Kamphorst Albert van Meerveldstraat 5, 3785 LP Zwartebroek. Tel. 0342-462095 Secretaris: Gré Popping-Hoekzema Veerstraat 45, 8181 VV Heerde. Tel. 0578-697069 Penningmeester: Tjits Rinsma-Kuperus Marktweg 81/13, 8444 AC Heerenveen. Tel. 0513-632284

Redactie In Gesprek: Tiny van de Biezen-Kamphorst, eindredactie Jopie van de Kleut-Waanders Heleen Koekoek-Dethmers Titia Lindeboom-Bruning Jubileumrubriek en Kringberichten: Jopie van de Kleut, Rondweg 25, 3785 LB Zwartebroek e-mail: [email protected] Overlijdensberichten: bureau PVO, zie boven Overige kopij: 6 weken voor verschijnen van het blad bij de eindredactie: Tiny van de Biezen, Albert van Meerveldstraat 5, 3785 LP Zwartebroek Tel. 0342-462095. e-mail: [email protected]

Lidmaatschap van de PVO: € 16 per jaar. Daarbij is het abonnement op dit blad inbegrepen. Opzeggen alleen schriftelijk voor eind december bij het bureau van de PVO. Gesproken cd: In Gesprek verschijnt ook op cd als een uitgave van de CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden te Ermelo, tel. 0341-565 499 Druk: Mailfors Amersfoort

- In de bijbelstudie wordt ditmaal een deuterocanoniek boek belicht. Ds. Bert Jan van Haarlem uit Eindhoven vertelt ons over Judit, een dappere strijdster uit lang vervlogen dagen. Wat heeft zij ons nú te vertellen? Op pagina’s 4 en 5 vindt u haar verhaal. - De ‘tussenpagina’s’ 6 en 7 bieden u onze columns: Veelstemmig licht waarin ds. Monica Schwarz schrijft over stenen, Vrouwen geloven wereldwijd, ditmaal door Heleen Koekoek en Op een kier van Titia Lindeboom, over de ludieke gedachtegang van zoonlief Sam. - Op pagina 8 en 9 staan christenvrouwen uit Maleisië in de schijnwerpers. Ds. Nellie van Kampen-Boot woont en werkt momenteel in Kuala Lumpur en laat u met deze vrouwen kennismaken. - Op pagina 10 vindt u de uitnodiging voor de PVO-reis. Deze staat gepland van 15-22 juni a.s. naar Ootmarsum. Gaat u dit jaar gezellig mee? Geef u op voor 31 januari a.s. want: vol is vol! - In gesprek met is gevuld met de verslagen van de Regiobijeenkomsten die afgelopen herfst gehouden werden. - Tot slot wijzen wij u op de berichtgeving in Nieuws van het Hoofdbestuur, onderaan pagina 3 over de adresgegevens van onze organisatie en op pagina 9 o.a. over de komende Ledenontmoetingsdag. Lees die a.u.b. zorgvuldig! Veel leesplezier gewenst en goede bijeenkomsten met uw groep! Tiny van de Biezen

ISSN: 0921-447

Hoofdartikelen: januari 2013 Doelstelling De Protestantse Vrouwen Organisatie heeft als doel: - lokale gespreksgroepen en de leden daarvan te stimuleren, te adviseren en toe te rusten. - Krachten te bundelen en stem te geven. - Dit alles om landelijk en plaatselijk te komen tot ontmoeting en gesprek, bezinning op Bijbel en persoonlijk geloof, en een bewuste inzet voor een rechtvaardige en veelkleurige samenleving. 2

Judit: Bid en werk bijbelstudie over het deuterocanonieke bijbelboek Judit door ds. Bert Jan van Haarlem te Eindhoven ..................................... 4 Christenvrouwen in de Schijnwerpers: Maleisië door ds. Nellie van Kampen vanuit Kuala Lumpur, Maleisië .......... 8 Met de PVO naar Ootmarsum ..................................................... 10

Meditatie Het is november en buiten stormt het, hagelstenen kletteren tegen het raam. Wat zal ik gaan doen? Boodschappen? Het huis op orde brengen? Lekker in mijn hobbykamer aan de slag gaan? Nee, ik ga nu eens rustig zitten en beginnen aan de meditatie voor januari. Waar zal ik het over hebben? Ik heb er de laatste tijd steeds over lopen denken, maar nog niets op ‘papier’ kunnen zetten. Zo gingen de gedachten over oud en nieuw, donker en licht, gezond en ziek. Allemaal tegenstellingen, maar hoe verwoord je dan wat je denkt? Een poosje geleden kwam ik een oude kalender tegen met spreuken van Nel Benschop. Bij januari stond de tekst: ‘Gelukkig is de mens voor wie heil en zegen geen lege woorden zijn’. Veel heil en zegen. Vroeger wenste je elkaar dat toe op 1 januari. Misschien zijn er onder u nog wel mensen die deze woorden op een kerstkaart geschreven of ontvangen hebben. Tegenwoordig lees en hoor je veel: ‘een vrolijk, gelukkig, gezellig, vredig Kerstfeest en een gezond, voorspoedig – en vult u zelf maar in – Nieuwjaar’. We passen ons aan, gaan met de tijd mee met onze wensen. Het christelijk geloof staat niet meer centraal in onze samenleving, dus kun je dat niet iedereen meer toewensen in deze tijd. Veel heil en zegen. Wat betekent het eigenlijk? In het Oude Testament komt het woordje ‘heil’ veel voor. Vooral in de psalmen, zoals bijvoorbeeld in Psalm 67. Het gaat over Gods Heil en heil is ‘heel maken’. Toen God de mens gemaakt had schiep hij hem naar zijn beeld en zie het was zeer goed. Na de zondeval was er iets stuk. Het woord heil wordt ook vertaald met: verlossing, hulp, overwinning, redding. Om de verhouding met God weer heel te maken, heeft de mens hulp nodig. In het Nieuwe Testament kwam daarom de Heiland, de heelmaker, de redder, om alles wat we telkens weer stuk maken in de wereld, in onze verhouding met de mensen om ons heen, in onze verhouding met God, heel te maken. Wat kunnen we elkaar dan beter toewensen dan veel heil! En daar bovenop veel zegen… De zegen van de Heer in ons leven, in ons werken. We hebben met elkaar het Kerstfeest gevierd. Zijn komst in de wereld is tot heil van alle volken. Laten we dan zo het nieuwe jaar ingaan, vertrouwend op de hoede en de zegen van hem die alles regeert. Biddend en vertrouwend mogen we elkaar dan toewensen ‘veel heil en zegen’ voor ieder persoonlijk en ook als PVO, werkend aan de heelwording, gezegend door de Heer en tot zegen voor anderen.

Sary van der Kooi, werkgroep Toerusting

Nieuws van het Hoofdbestuur (1) Namens het Hoofdbestuur wens ik u – om met Sary te spreken – veel heil en zegen in 2013! In een eerder nummer van In Gesprek werd al aangekondigd dat we nog eens goed naar de uitgaven van onze organisatie zouden kijken. Dat hebben we inmiddels gedaan en een van de consequenties daarvan is dat we gaan verhuizen! Onze kantoormedewerker, Ria Strang zal vanaf 1 april a.s. thuis werken, en vergaderingen, waaronder die van het Hoofdbestuur, zullen na 1 april a.s. in de Immanuëlkerk in Ermelo gehouden worden. Telefonisch blijven wij bereikbaar via 033 465 22 64, maar de uren waarop u iemand treft zijn veranderd! Let op: wilt u vanaf nu contact opnemen, dan kan dat op maandag, dinsdag of donderdag tussen 11.00 en 13.00 uur. Ons postadres is 1 januari 2013 gewijzigd in: Protestantse Vrouwen Organisatie Postbus 3185 3760 DD Soest (Zie ook Nieuws van het Hoofdbestuur op pagina 9!)

TB 3

Ds. Bert Jan van Haarlem

Bid en werk Bijbelstudie over het deuterocanonieke bijbelboek Judit Het boek Judit is geschreven in de tweede helft van de eerste eeuw voor Christus. Het is de tijd van de Makkabese opstanden. De macht van de Syrische overheerser is gebroken en er breekt een korte tijd van rust aan. Judea kent een periode van grotere vrijheid. De zelfstandigheid geeft weer ruimte aan de eigen tradities die lang bestreden en onderdrukt zijn geweest. Ook al wordt de dreiging van de Romeinen steeds sterker, toch herleven oude godsdienstige tradities. Er is een voorzichtige terugkeer naar God en zijn geboden, maar er zijn ook groepen en partijen die vinden dat het niet snel en ver genoeg gaat. Tegen deze achtergrond wordt het boek Judit geschreven. Het vertelt van de moed om tegen een sterke vijand te strijden, het vertelt van de list die het succes van de overwinning brengt, het vertelt van de kracht om op de Heer te vertrouwen en het vertelt dat het goed is om volgens zijn geboden te leven. Het is zeer de vraag of Judit een historische figuur is. Haar naam betekent Jodin of Joodse en lijkt dus allereerst een benaming voor het volk.

Deuterocanoniek

Het boek Judit is één van de deuterocanonieke of apocriefe boeken. Dat is een verzameling boeken die niet in alle bijbelvertalingen is opgenomen. Ze zijn in ieder geval niet te vinden in de Hebreeuwse Bijbel. De meeste van deze boeken zijn in het Grieks geschreven. Toch hebben de meeste kerken deze boeken opgenomen onder de bijbelboeken. Alleen de kerken van de Reformatie zijn hier anders mee omgegaan. In de Nederlandse Geloofsbelijdenis (1561) wordt over deze boeken gezegd: ‘De kerk mag deze wel lezen en er ook onderwijs uit ontvangen’, maar ‘voor zover zij overeenstemmen met de canonieke boeken’.

Waarschuwing

De vertalers van de Statenbijbel (1637) oordelen strenger over de apocriefe boeken. Zij laten ze voorafgaan door een ‘Waerschouwinge Aen de LESERS’. Daarin wordt van deze boeken gezegd ‘dat’se niet opentlick in de Ghemeynte en behooren ghelesen, maer veel eer verborghen te worden’. Eén van de bezwaren tegen deze boeken is dat in de apocriefe boeken veel onwaarheden en ongerijmdheden te lezen zijn.

Ds. Bert Jan van Haarlem is één van de predikanten van de Johannesgemeente, een wijkgemeente van de Protestantse Gemeente te Eindhoven.

4

Over Judit wordt gezegd: - dat zij met leugens haar doel wil bereiken, - dat zij de naam van God misbruikt, - dat zij de moord op de Sichemieten prijst. Dat zijn evenveel zonden tegen de Tien Geboden, aldus de vertalers van de Statenbijbel.

Judit

Judit, de vrouw naar wie dit boek genoemd is, treedt pas op in de tweede helft van het boek. Eerst wordt verteld van de belegering van Betulia, de stad waar zij woont. Een leger van de Assyriërs heeft de stad in zijn greep. Na vierendertig dagen is de nood, vooral door het gebrek aan water, zo groot geworden dat de bevolking aan het stadsbestuur vraagt om de stad maar over te geven in handen van de vijand. Geplunderd worden is beter dan sterven van dorst. Eén van de stadsbestuurders weet gedaan te krijgen dat er nog vijf dagen gewacht zal worden met de overgave. ‘Houd vol,’ zegt hij tegen de inwoners van de stad, ‘de Heer, onze God, zal zich wel over ons ontfermen, want hij zal ons niet voor altijd verlaten.’ Er zal tot de veertigste dag gewacht worden op de hulp van

God. Erg groot is het vertrouwen niet meer: in heel de stad heerst grote verslagenheid. Dat hoort Judit, een vrouw die al veertig maanden weduwe is. Zij gaat naar het stadsbestuur toe en leest de mannen de les. Het is naar haar mening niet goed wat zij gedaan hebben en het getuigt in haar ogen van weinig vertrouwen. Zij hebben God onder druk gezet en proberen hem te dwingen. Bovendien zouden zij niet moeten afwachten, maar iets moeten ondernemen. Wat er gebeurt, is geen manier van God om de mensen in de stad te straffen. God is niet uit op de ondergang van zijn volk. Voor Judit betekent dit dat zij een plan maakt om de stad te redden. Zij zal in actie komen om de stad te bevrijden. Ze weet dat haar plan gevaarlijk is en misschien ook niet is zoals het hoort. Zij zal de stad uitgaan in het donker, in de nacht en zij vertelt niemand wat zij gaat doen. In een gebed legt Judit haar hachelijke plan voor aan God: ‘Geef mij een vaste hand om uit te voeren wat ik heb bedacht… en geef dat mijn misleidende woorden hen verwonden en striemen

die gruwelijke dingen in de zin hebben tegen uw verbond en uw gewijde tempel.’

Judit plan

Dan maakt Judit zich op om haar plan uit te voeren. Ze maakt zich mooi, draagt haar mooiste kleren en sieraden. Met haar schoonheid als wapen, gaat ze op weg naar het legerkamp van de vijand. Ze wordt aangehouden en gevangengenomen. Als men vraagt wie zij is, waar zij vandaan komt en waar zij heen gaat, zegt Judit dat zij een Hebreeuwse is, maar dat zij op de vlucht is en inlichtingen heeft zodat de sterke vijand de overwinning kan behalen zonder verliezen te lijden. De mannen zijn onder de indruk van de verschijning van Judit en brengen haar zonder aarzelen naar hun aanvoerder Holofernes. Ook hij raakt onder de indruk van haar verschijning. Na enkele dagen nodigt Holofernes Judit uit voor een feestmaal. Daarna is hij zo dronken dat hij op zijn bed ligt. Dat geeft Judit de kans om hem te onthoofden en weg te vluchten uit het legerkamp. Na haar terugkeer in de stad wordt de aanval op de Assyriërs voorbereid en het ontredderde leger wordt verslagen. Het boek Judit eindigt met een loflied tot God: ‘Heer is alleen God, die wapentuig breekt: Hij redde mij uit de hand van mijn vervolgers.’

Vandaag

Je begrijpt het boek Judit waarschijnlijk het beste als je de situatie herkent die in het boek wordt beschreven: er is een oorlog, een stad wordt belegerd, er is gebrek aan water en mensen worden moedeloos. Voor ons betekent dit dat er meteen een behoorlijke afstand is. Wij moeten aardig wat overwinnen voordat we ons de situatie van Judit kunnen voorstellen. Voor veel andere mensen in onze tijd ligt een oorlogssituatie niet ver weg. Zij leven elke dag opnieuw met geweld en dreiging. Zij moeten dagelijks omgaan met angst, wanhoop, tekort en verlies. Toch kennen ook wij wel situaties en momenten die we als bedreigend en beklemmend ervaren. Je staat dan met de rug tegen de muur en ziet niet meteen een uitweg. We kunnen dat ervaren bij ernstige ziekte, bij verlies van werk en inkomen, bij verlies van een geliefde aan de dood of aan het leven… Hoe vind je dan moed en kracht om iets te doen, kun je dan vertrouwen houden op God en in jezelf? Bij Judit gaat dat samen: zij vertrouwt op God, ze legt haar vragen, zorgen in gebed voor aan God. Maar ook gaat ze zelf tot het uiterste om waar te maken wat zij in haar gebeden vraagt. Ze maakt plannen, spreekt die uit voor

Kapstok Het is goed om weer hier samen te zijn. Laten we hopen dat God met zijn Geest in ons midden wil zijn als we samen in gesprek gaan. Zingen:

Psalm 25: 1, 2 en 7

Lezen: Spreuken 3: 5, 6, 7, 25 en 26 5 Vertrouw op de Heer met heel je hart, steun niet op eigen inzicht. 6 Denk aan hem bij alles wat je doet, dan baant hij voor jou de weg! 7 Wees niet eigenzinnig, maar heb ontzag voor de Heer, en ga het kwaad uit de weg. 25 Je hoeft geen angst te hebben plotseling te worden opgeschrikt door onheil dat van goddelozen komt. 26 Je kunt vertrouwen op de Heer, Hij beschermt je tegen hinderlagen. Zingen:

Gezang: 427: 1 en 2

Gebed: Trouwe God, Dank U dat we hier weer bij elkaar mogen zijn. Heer, leer ons op U te vertrouwen ook in dit nieuwe jaar. Soms kan het zo stormen in ons leven, maar U wilt met ons meegaan als het moeilijk is, als we eenzaam zijn of verdriet hebben. Geef ons een hart dat open staat voor U en voor onze naaste. Ga met ons mee in voor- en tegenspoed. Hoor ons om Jezus wil. Amen. Zingen: ‘k Stel mijn vertrouwen op de Heer mijn God, want in zijn hand ligt heel mijn levenslot. Hij heeft mij lief, zijn vrede woont in mij, ‘k zie naar Hem op en ik weet Hij is mij steeds nabij. JK

God en gaat op weg en aan het werk. Het is bidden en werken, allebei, niet het één of het ander. Wij vinden misschien al gauw dat we God dan gebruiken in ons eigen belang. Het gevaar is ook niet denkbeeldig dat we God voor ons eigen karretje spannen. Maar we kunnen ook niet altijd alles op z’n beloop laten en overlaten aan anderen, aan God. Aan het werk gaan zonder te rekenen met en op God heeft ook z’n bedenkelijke kanten… Het kan moeilijk zijn om een weg te vinden tussen jezelf wegcijferen, gelaten berusten in wat gebeurt en handelen in je eigen belang, doen wat voor jezelf het beste lijkt, maar het is de moeite waard om die weg te zoeken. Gespreksvragen 1. Hebt u al eens eerder over Judit gehoord? Wat vindt u van deze geschiedenis?

2. Lees en bespreek het gebed van Judit (hoofdstuk 9). Wat valt u op, wat spreekt u aan, wat vindt u moeilijk? Hoe zou u zelf willen en kunnen bidden? 3. Wat vindt u van de opmerking van de vertalers van de Statenbijbel dat Judit ‘zondigt’ tegen drie van de tien geboden? (Genoemd worden het derde, zesde en negende gebod in Exodus 20: 7, 13 en 16.) 4. Zijn er situaties te bedenken waarin mensen ‘gedwongen’ worden tegen de Tien Geboden in te gaan? Wat zou u in een dergelijke situatie doen? 5. Liederen (niet alleen om te zingen, maar ook om te lezen en te bespreken, omdat ze ook vragen kunnen oproepen): Gezang 427, 429, 431, 432 en 435. 5

Veelstemmig licht Stenen Als kind groeide ik op in Drenthe, en daar waren altijd stenen in de grond. Zwerfstenen: stenen door ijs of water naar ons toe gezworven uit hoge bergen ver weg. Ze zijn getuigen van een lange geschiedenis, ze hebben een enorme reis gemaakt en de wereld is ondertussen onherkenbaar veranderd.

Hunebed te Diever De grootste zwerfkeien liggen als hunebedden in het landschap. Ze verbinden ons even met mensen die 5000 (!) jaar geleden daar in Drenthe woonden. Zij maakten vuur met de vuurstenen die ik als kind verzamelde en bewonderde om hun verschillende kleuren. Hun kinderen speelden er met dennenappels en eikeltjes, net als ik. Zij zongen en lachten als wij – en zij hadden verdriet en huilden als er een geliefde stierf. Het is wonderlijk hoe vreemd anders hun wereld was, en tegelijkertijd hoe verwant deze mensen aan ons zijn. Zij begroeven hun doden in ruimten die zij maakten van grote zwerfkeien. In die grafheuvels zijn sieraden gevonden van barnsteen en git: ook weer stenen, geslepen en glanzend. Ooit waren deze stenen deel van een groter geheel. Ze komen uit de bergen, daar waar alles groots is 6 en overweldigend.

Steile hellingen, grote rotsen, tonnen steen: de mens is klein en nietig in deze wereld vol enorme krachten, vol sporen van een geschiedenis van ijstijden, gletsjers, kou en hitte. Gesteente, gevormd in miljarden jaren door wind en regen, zon en ijs is nu roerloos en ontzagwekkend, sterk en machtig, hard en meedogenloos. Tegelijkertijd is het warm in de zon, een stevige plek om je voet op te zetten en materiaal om een stevig en veilig huis van te bouwen. Wat zijn ze verschillend, al die stenen. Sommige lijken grijs en grauw, maar in het licht ineens vol glanzende glitters. Soms tussen het grijs stukken dieprood of stralend koningsblauw. Als ze geslepen worden is het niet voor te stellen dat ze gegroeid zijn in het binnenste van de aarde. Zo zijn ook de bergkristallen in het diepe donker van de aarde gevormd: helder en doorzichtig en prachtig van vorm. Er zijn stenen waarin levende wezens van lang geleden bewaard gebleven zijn: een blad van een varen, een zee-egel: wonderlijke groet uit een ver verleden. Er zijn stenen met gaten erin, met eindeloos geduld erin gedruppeld door het water: de kracht van het water dat uiteindelijk sterker is dan de hardste steen. In de beekjes en rivieren rollen stenen met het water mee. Grijs zijn de stenen in de zon, maar hun kleuren intens en glanzend in het water. Afgelopen zomer was ik in Schotland, op het eiland Iona. Daar is aan het water van de oceaan een kiezelstrand. Zover als je kunt kijken liggen er kiezelstenen. Ze hebben allerlei kleuren, ze zijn rondgeslepen en voelen zacht aan. Niet één steen is hoekig of scherp: alles is afgerond en voelt prettig aan je voeten of in je hand. Hoe lang zijn deze stenen al rondgerold door de oceaan? Ze zijn heen en weer bewogen, tegen

Iona Columba’s bay

Monica M. Schwarz is predikante en creatief theologe. Zij heeft een werkplaats voor aardse spiritualiteit, Veelstemmig licht, waarin zij zoekt naar de verbinding tussen het dagelijks leven en geloof en spiritualiteit. Voor wie verder wil lezen: www.veelstemmiglicht.nl http://mmschwarz.blogspot.nl/ en de facebookpagina Veelstemmig licht.

elkaar aan, dag in dag uit, eeuw in eeuw uit. Met eindeloos geduld heeft het water hen in beweging gehouden en hebben zij elkaar geslepen. Laten wij ons ook zacht en rond maken in ons leven? Laten wij onze scherpe kanten eraf slijpen door de mensen om ons heen, door in beweging te blijven, door het leven, door God? Aan dat kiezelstrand krijgen we van onze gids de opdracht om twee stenen te zoeken: één om in zee te gooien, als symbool voor wat we los willen laten in ons leven. De andere mogen we meenemen, als symbool voor iets dat we juist vast willen houden. Sommigen leggen de steen voorzichtig terug in de golven, anderen gooien hem vér, vér weg. Ik neem niet één steen, maar meerdere mee. Thuis heb ik een verzameling stenen van al mijn wandelingen, elk met zijn eigen kleuren, vormen en herinneringen. Deze ronde, zachte, hebben thuis hun eigen verhaal en hun eigen opdracht: dat ik mij ook laat slijpen, elke dag opnieuw.

VROUWEN - GELOVEN - WERELDWIJD Mij werd net een filmpje toegestuurd over een land in Azië waar de Taliban hebben besloten dat het overbodig is dat meisjes onderwijs krijgen. Het is veel rustiger voor de mannen wanneer de vrouwen niet zelf kunnen lezen en schrijven, wanneer ze niet zelf geld kunnen verdienen, nadenken of iets van hun rechten weten. Zodat er kort gezegd niet naar vrouwen geluisterd hoeft te worden. Eigenlijk vind ik het zo’n verschrikkelijk probleem dat in zo’n groot deel van de wereld zelfs kleine meisjes niet veilig zijn voor het andere geslacht. Wat brengt ze toch op het idee om zoiets te doen? Op de tv zag ik een gesprek met een gynaecoloog, dat was in Afrika, die vertelde dat die jonge meisjes door de verkrachtingen lichamelijk zo mishandeld worden dat hun baarmoedermond gewoon afsterft en hun vagina onherstelbaar beschadigd is. En dat terwijl normaal gesproken hun leven nog beginnen moet. Laten we met elkaar van harte bidden dat God meer engelen stuurt naar die gebieden waar de vrouwen zo te lijden hebben. Dat de engelen net als bij Lot er tussen zullen gaan staan en de belagers afleiden. Dat de mannen aan het werk kunnen om zo eerlijk geld te verdienen en hun zelfrespect terugkrijgen. En voor de vrouwen en meisjes willen we bidden om een eerlijke kans in het leven.

Laten we ook bidden dat vanuit het rijke Westen werk en banen gecreëerd worden in de arme landen, zodat ze daar een beetje mee kunnen profiteren van onze welvaart. Met elkaar kunnen we best met wat minder toe, maar willen we dan ook niet dat iedereen wat minder te besteden heeft? Laten we bidden voor al die mensen die om hun geloof vervolgd of bedreigd worden, maar laten we ook bidden voor hun vijanden, dat God hen zal genezen en veranderen. Laten we God danken voor zijn almacht en grootheid. Waar God geprezen wordt kan de Boze niet zijn. Waar God lof gebracht wordt, komt hij dichter bij ons. En is dat niet waar we zo verlangend naar uit hebben gezien met Kerst, Immanuël, God met ons? Laten wij ons voornemen de Heer meer eer te brengen en het niet onder stoelen of banken te steken, dat we blij zijn met zo’n hemelse Vader die ons door en door kent en ons toch lief heeft en altijd het beste voor ons wil. U allen een rijk gezegend en gelukkig 2013 toegewenst. HK-D

Op een kier... Jongetje te koop! Vlak voor kinderbedtijd. Anna kamt de klitten uit haar rode haarbos, in gedachten is ze kilometers ver weg. Sam staat op een opstapje met zijn mond wagenwijd open, zo kan ik zijn melk melk-kiezen goed poetsen. Mama’,’ zegt Anna uit het niets. ‘Doet het heel erg pijn om een kindje te krijgen?’ Ik kan dat niet ontkennen, dus ik mompel een bevestiging en ga door met tandentandenpoetsen. Ze blijft mij aankijken, afwachtend. Blijkbaar vindt Anna dat ik daar nog een zin achteraan moet zeggen. Als die uitblijft, zegt ze hem zelf maar, op een plechtige toon: ‘Kinderen krijgen doet dan wel pijn, maar je krijgt er wel iets hééél moois voor terug. Toch mama?’ ‘Ja hoor, honderd euro!’ zegt Sam met z’n mond vol schuim. Sinds hij kleuter-af is, begint hij een verrukkelijk droge humor te ontwikkelen. Ik schiet in de lach, wat mij een verontwaardigde blik van Anna oplevert. ‘Anna, je hebt absoluut en helemaal gelijk! Baby’s zijn hartstikke leuk,’ zeg ik. Het laatste wat ik wil is mijn dochter bang maken om ooit kinderen te krijkrijgen. Om egoïstische redenen welteverstaan, het lijkt mij fantastisch om oma te worden. Tegen Sam zeg ik plagerig: ‘Maar misschien kunnen we jou nog verkopen voor honderd euro?’ Hij lacht er hartehartelijk om.

Maar even later, als ik Sam een verhaaltje heb voor voorgelezen en hem toestop, komt hij er toch op terug. ‘Mama, misschien kunnen wij dat best écht doen. Mij verkopen bedoel ik.’ ‘Ben je betoeterd, ik ga jou nooit verkopen. Zelfs niet voor al het goud in de wereld. Ik ben veel te gek op jou.’ ‘Ja maar, mama, dan niet voor honderd euro. Dat is niet drieduizend duur genoeg. Maar voor drieduizendhonderd euro en een miljoen. Dan zijn we wél lekker rijk!’ ‘Nou ja, papa en mama zijn dan wel rijk, maar jij niet hoor. Want jij bent dan verkocht, weet je nog wel?’ Dat moet even bezinken. Sam denkt diep na en komt dan met dé oplossing: ‘Weet je wat? Jullie verkopen mij wel, maar dan loop ik weer weg. Dan kom ik stiekem gewoon weer hier wonen. Want ik kan jou niet missen, mama.’ Ik smelt. Titia Lindeboom 7

Christenvrouwen in de schijnwerpers

Maleisië Door Ds. Nelly van Kampen-Boot Even zat ik met mijn ogen te knipperen. Je bent bezig met het doorploeteren van een hele berg formulieren die je allemaal in moet vullen om een verblijfsvergunning te krijgen voor Maleisië. Dat is geen verheffend karweitje, maar het moet nou eenmaal, en daar ga je dan, voor de zoveelste keer. Paspoortnummer (ik kan het inmiddels dromen…). Naam (weten ze toch al?). Voorletters. Opleiding (gewaarmerkte kopieën van uw diploma’s graag…). Fotokopie van uw paspoort meesturen. Ja mevrouw: ook van alle lege pagina’s van uw paspoort, we willen alles zien! Hebt u kinderen? Nee. Gaat uw partner mee naar Maleisië? Zo nee, gaat u door naar vraag zes. Zo ja, dan gaat u door naar vraag vijf A. Vraag vijf A luidt: ‘Hoeveel partners neemt u mee?’ Hoeveel? Rare vraag! Of nee, toch niet: Maleisië is een islamitisch land waar mannen volgens de wet maximaal vier vrouwen mogen hebben. Een recht waar ze zeer op gesteld zijn, als ik de kranten mag geloven. Of het echt zoveel gebeurt, dat mannen meer dan een vrouw hebben? Ik heb het nog niet gemerkt, maar het zal ongetwijfeld in hogere en rijkere kringen wel eens het geval zijn. Voor mij als westerse vrouw een rare gedachte. Hoe zou het voelen om de tweede, derde of vierde te zijn? Hoe beleven deze mensen hun huwelijk? Hoe zou het zijn om de eerste vrouw te zijn, en op een kwade dag te horen krijgt dat er een tweede bij komt, natuurlijk jonger en mooier dan jij zelf? Die vrouwen hebben natuurlijk niets te vertellen!

Vrouwen van gebed

Bij nader inzien blijkt dat laatste nog wel mee te vallen. De Maleise vrouw is behoorlijk geëmancipeerd, met hoofddoek en al. Over het algemeen zijn ze hoger opgeleid: 70% van de universitaire studenten is vrouw. Ze hebben de betere banen. Ze stralen zelfbewustzijn uit. Ze doen volop mee in het arbeidsproces, en als ik zo eens om me heen kijk, dan zie ik dat je er ook met hoofddoek bijzonder stijlvol, modieus en

aantrekkelijk uit kunt zien. Maleisië is het land waar ik nu sinds een jaar woon. Het is een heel modern en multicultureel land, zij het dat het gedomineerd wordt door een islamitische en bevoorrechte meerderheid. Kuala Lumpur is een heel moderne stad, met heel veel hoogbouw en ik schrijf dit artikel vanaf mijn achttiende verdieping, met riant uitzicht op de flat van de buren. Ik ben uitgezonden als zendingspredikant om hier les te

8 Twee vrouwen die elke week de door Mei Ling georganiseerde bijbelstudies bezoeken

geven aan het Malaysia Bible Seminary, een bijbelschool die studenten opleidt tot predikant of evangelist. De studenten komen uit Maleisië, maar ook uit andere Aziatische landen. Vrouwen doen volop mee, ook in de kerk: meer dan de helft van mijn studenten is vrouw en heel wat vrouwen zijn actief in de plaatselijke gemeente, als pastor of anderszins.

Mei Ling

Twee van hen wil ik graag voorstellen. De eerste is Mei Ling. Ik leerde haar kennen in de gemeente waar ik bij ben gaan horen en die grotendeels bestaat uit Chinezen. De Chinese bevolkingsgroep vormt een aanzienlijke minderheid en veel christenen moet je binnen die groep zoeken. De ‘echte Maleisiërs’ zijn per definitie moslim, met uitzondering van degenen die afkomstig zijn van het eiland Borneo. Het is officieel onmogelijk voor hen om van religie te veranderen en missionair werk onder hen moet dan ook heel voorzichtig aangepakt worden, omdat het officieel niet mag. Mei Ling heeft dat probleem niet: zij is een ‘tweede generatie christen’. Haar ouders zijn tot geloof gekomen vlak na de oorlog, toen veel zendelingen onder de Chinese bevolkingsgroep in Maleisië kwamen werken, omdat ze in het land China zelf niet meer welkom waren. Mei Ling is een bescheiden vrouw die het liefst wat op de achtergrond haar werk doet, een vrouw met een hart voor mensen. Zij is degene die in de gemeente als eerste opkwam voor de vele Indonesische meisjes die in Kuala Lumpur werken, in het gunstigste geval als hulp in de huishouding, in het slechtste geval als prostituee. Elke zondagmorgen komen ze bij elkaar in hun eigen dienst, in hun eigen taal. Mei Ling, geholpen door Linda en Elaine, twee andere gemeenteleden, geeft dan bijbelstudie, of nodigt iemand anders uit die dat kan doen. Geregeld ben ik bij die diensten betrokken, en het valt me dan altijd weer op hoe goed Mei Ling ze allemaal kent. Ze kent hun naam en hun omstandigheden, die vaak verre van florissant zijn. Ze weet wat er gebeurt, hoe ze soms uitgebuit worden in het huis waar ze werken, hoe ze kunnen verlangen naar hun familie op Java, Sumba, Timor of waar ook maar, wat voor verleden ze hebben, wat voor zorgen er zijn om mensen van wie je houdt, maar die zo

Munga Semayong

Ds. Munga Semayong

ver weg zijn. Sommigen hebben een aantal relaties achter de rug, hebben kinderen die ze nooit meer zien…. Het zijn vaak schrijnende verhalen en Mei Ling en de anderen proberen te helpen waar dat kan. De bijbelstudies van dit jaar cirkelen rond het thema: Wie ben je in Christus? ‘Er is genezing nodig,’ schrijft Mei Ling me als ik de eerste keer de bijbelstudie zal leiden. ‘Ze hebben vaak heel veel verdrietige dingen meegemaakt, we bidden dat ze hun identiteit in Christus leren kennen.’ Na de studie gaan we bidden, eerst met elkaar in de grote groep, dan in tweetallen. Elk meisje heeft haar eigen ‘gebedsmaatje’ waardoor er voor vertrouwelijke zaken gebeden kan worden, die je in een grote groep maar heel moeilijk deelt. Je voelt dat het heel veel betekent voor deze Indonesische jonge vrouwen. Een steun in de rug, een venster naar de hemel!

De ander is ds. Munga Semayong, een van Borneo afkomstige predikante, een opvallend kleine vrouw van een jaar of zestig. Een tijdje geleden kwam ik voor het eerst met haar in aanraking via het werk dat ze doet voor de ‘orangasli’. ‘Orangasli’ betekent ‘de oorspronkelijke mensen’ en het is een aanduiding voor de stammen die in het binnenland wonen, niet heel ver weg, maar wel in een heel andere wereld. Ze leven van wat ze vinden in het woud en op de jacht, ze zijn arm en tellen in de dynamiek van welvarend Maleisië helemaal niet mee. Deze mensen zijn geen christen of moslim maar hangen veelal nog het oorspronkelijke vooroudergeloof aan. In 2006 begon Munga daar in het binnenland met evangelisatiewerk. Het werk werd zeer gezegend en inmiddels is daar een kerk ontstaan. Munga leidt nu een kleine bijbelschool op heel eenvoudig niveau, die bevolkt wordt door mensen die pas twee of drie jaar geleden tot geloof zijn gekomen. Met een gevoel van bewondering kijk ik haar aan: ze is klein, ze woont daar in ‘the middle of nowhere’, ze is ‘gewoon begonnen’ zoals ze zegt, ‘gewoon’ begonnen de verhalen van Jezus te vertellen aan de mensen daar. ‘Gewoon’ alles aan haar is gewoon, ze springt er bepaald niet uit, ze is niet buitengewoon begaafd of sprankelend. Ze is wel

sterk, ongelofelijk sterk om dit te kunnen doen en vol te houden. Ik merk nog iets: alles wat ze doet of van plan is wordt gedragen door gebed. ‘Laten we ervoor bidden,’ zegt ze vaak, als het erover gaat hoe we haar bijbelschool verder kunnen helpen. ‘Laten we ervoor bidden’ als is gebleken dat het weer niet lukt en dat weer iemand uit haar jonge gemeente in de fout is gegaan, of als weer een van de jonge orangasli van school is gegaan omdat hij/zij weggepest werd. ‘Laten we ervoor bidden,’ zeggen Mei Ling en de Indonesische vrouwen tegen elkaar. ‘Laten we ervoor bidden,’ zegt Munga tegen mij. Het is lang niet altijd gemakkelijk om in Maleisië christen te zijn. Je bent een minderheid en er wordt bewust en openlijk beleid gevoerd om het land zoveel mogelijk te islamiseren. Toch wekt de Maleise kerk geen moment de indruk dat ze maar zo’n beetje aan het overleven zijn. Er is levend geloof. Er is het bewustzijn dat men geroepen is, in dit land, in deze omstandigheden. Dat geldt voor mannen, vrouwen, jongeren. Christenvrouwen in Maleisië zijn hard werkende vrouwen, ondernemend, initiatiefrijk en nog een heleboel meer. Het zijn vooral vrouwen die alle dingen die op hen afkomen betrekken in hun relatie met God. ‘Laten we ervoor bidden.’

Ds. Nelly van Kampen-Boot (Putten) is PKN-predikant en sinds januari 2012 docente Nieuwe Testament en Missiologie aan het Malaysia Bible Seminary in Kuala Lumpur.

Nieuws van het Hoofdbestuur (2) Wij kijken vooruit naar onze Ledenontmoetingsdag! Deze wordt gehouden op DV donderdag18 april a.s. in de Immanuëlkerk, Stationsstraat 137 in Ermelo. Spreker is Prof. Dr. Doeke Post over: ‘De dood komt steeds later’, n.a.v. ‘Het Zonnelied’ ons nieuwe jaarthema 2013-2014. In het middagprogramma treedt zanggroep Intermezzo uit Bolsward op. Het programma begint om 10.30 uur en om 15.45 uur is de dag ten einde. Vanaf 10.00 uur wordt u bij aankomst welkom geheten met een kopje koffie of thee en na afloop wordt u weer iets te drinken aangeboden en voor de lunch tussen de middag wordt ook gezorgd. In verband hiermee willen wij en de koster graag weten op hoeveel personen wij kunnen rekenen en vragen u daarom zich schriftelijk op te willen geven vóór woensdag 20 maart a.s. Dit kan via e-mail: [email protected] of per post: PVO, Postbus 3185, 3760 DD Soest. In het laatste geval kunt u de adresdrager van dit nummer gebruiken, hierop staan alle gegevens nogmaals vermeld. Wij zien uit naar uw komst! Met een hartelijke groet namens het Hoofdbestuur, Tiny van de Biezen 9

Met de Protestantse Vrouwen Organisatie (PVO) naar Ootmarsum Dit jaar hebben wij er – evenals in 2008 – nogmaals voor gekozen om onze vakantieweek in het stadje Ootmarsum in de provincie Overijssel te gaan vieren. Ook dit jaar kunnen we terecht in het unieke driesterrenhotel ‘Stadshotel Ootmarsum’. Ootmarsum is een eeuwenoud stadje met een vrijwel ongeschonden middeleeuws stratenplan, waar het verleden voortleeft in twee prachtige kerken, mooie panden, diverse monumenten, een stadspark en een openluchtmuseum. De directe omgeving biedt een gevarieerd landschap met glooiende essen, beekdalen en heuvels. Ook in cultureel opzicht valt er veel te genieten. Het hotel beschikt over royale kamers, 25 tweepersoonskamers en 9 eenpersoonskamers. Alle kamers zijn voorzien van douche, toilet, kleuren tv, telefoon en wekkerradio en zijn vrijwel allemaal per lift te bereiken.

Verslag van de Regiobijeenkomsten Regio Noord

Donderdag 11 oktober jl. hadden 62 dames gehoor gegeven aan de uitnodiging voor een regiobijeenkomst. Om 9.30 uur stond de koffie klaar in de Trefpuntkerk in Glimmen en om 10.00 uur heette voorzitter Tjaarda Meindersma allen hartelijke welkom. Na een korte opening met zang, een bijbellezing met meditatie en gebed was het woord aan ds. ’t Lam uit Pesse. Uit zijn referaat o.a. de volgende opmerkingen en vragen: ‘Wat is een profeet? En waarom staan de kleine profeten bij ons in de schijnwerper?

Dit jaar hebben wij de week van zaterdag 15 juni tot zaterdag 22 juni gereserveerd. De reissom bedraagt voor vol pension € 495 p.p. met een toeslag van € 60 voor de eenpersoonskamers, excl. reis – annuleringsverzekering en toeristenbelasting. In de prijs zijn meegerekend: waar nodig een touringcar, entreegelden en vier middagtochten. Het komen en gaan is voor eigen rekening. Ootmarsum is met het openbaar vervoer goed bereikbaar. Met de trein naar Almelo in Overijssel en verder met de bus, die elk half uur vertrekt, naar Ootmarsum. Nadere gegevens en het volledige programma volgen na aanmelding. Wilt u met ons mee naar Ootmarsum, geeft u zich dan zo spoedig mogelijk op via onderstaande bon, of neem de gegevens over. Let op: u dient zich schriftelijk op te geven, liefst vóór 31 januari a.s.

✁

Wij zien uit naar een gezellige week en hebben er weer zin. Tot ziens! Namens de PVO Tjaarda Meindertsma, tel. nr. 0594 591648 Tjits Rinsma, tel. nr. 0513 632284

✁

Aanmeldingsbon: (Opsturen naar: Tjaarda Meindertsma, Teenstraweg 7, 9885 TA Lauwerzijl) Hierbij geef ik mij / geven wij ons op voor een verblijf in Ootmarsum van 15 - 22 juni 2013 Naam:

.................................................................................................................................................................................................................................

Adres:

..................................................................................................................................................................................................................................

Postcode en woonplaats: ............................................................................................................................................................................ Telefoonnummer:.......................................................... Geboortedatum: ................................................................................. Ik wil / wij willen een: tweepersoonskamer / eenpersoonskamer (toeslag € 60,--) (doorstrepen wat niet gewenst wordt)  Ik ben lid van de PVO te: ................................................................................................................................................................ Naam van de groep: .............................................................................................................................................................................  Ik ben individueel lid*  Ik ben geen lid (aankruisen wat van toepassing is) 10 *Individuele leden zijn lid van de Protestantse Vrouwen Organisatie, zonder lid te zijn bij een plaatselijke groep.

Een schijnwerper vestigt ergens de aandacht op, benadrukt iets. Jezus zegt: ‘Jullie zijn het licht (de schijnwerpers) der wereld’, maar willen we dat zo graag zijn? Het is toch: jij in jouw klein hoekje en ik in ’t mijn? Het evangelie kan ook verblindend zijn door een te sterke schijnwerper. Wat zet ik in het licht? Waar richt ik de schijnwerper op? Zijn we als kerk nog een schijnwerper? Zijn we als vrouwengroep een schijnwerper? Kunnen we dat en durven we dat? Waar laten wij ons licht schijnen als kerk of als groep?’ Dit alles leverde veel gespreksstof op. Na de pauze werd per tafel een kaart uitgedeeld met de naam van een profeet en een tekst uit het betreffende bijbelboek. Daarna liet ds. ’t Lam elke groep vertellen wat ze naar aanleiding van de vragen besproken hadden en rondde daarmee zijn aandeel af. Tjaarda bedankte ds. ’t Lam voor zijn komst en de enthousiaste manier waarop hij onze aandacht wist vast te houden. Daarna werd afscheid genomen van onze secretaris Afie Mulder-Valkema en in haar plaats werd Tiny Kooi-Wiersinga welkom geheten. Tot slot sloot ds. ’t Lam de morgen met gebed af en vroeg een zegen over de maaltijd en kwam er rond 13.00 uur een einde aan deze leerzame en gezellige morgen. Titie Hoekstein-van der Heide

In gesprek met...

(door u en voor u)

Regio Friesland

Op 18 oktober jl. kwamen ruim 90 vrouwen bij elkaar in de Kurioskerk te Leeuwarden. Tegen half tien kwamen de eerste dames al binnenlopen en om tien uur kon voorzitter Tjits Rinsma iedereen welkom heten op de jaarlijkse themaochtend. Na de opening en mededelingen kreeg ds. A.E. de Jong-Wiersema uit Tzum gelegenheid om de schijnwerper te richten op de profeet Hosea. In een boeiend betoog liet zij zien wie Hosea was en welke opdracht hij van God kreeg. Dit was niet gemakkelijk voor hem, want hij moest in zijn eigen leven – door te trouwen met een ontrouwe vrouw – laten zien hoe het volk Israël stond tegenover God. In felle hartstochtelijke woorden klaagt Hosea zijn volk aan, in de hoop dat het zal terugkeren naar God, die niets liever wil dan dat zijn kinderen bij hem terugkomen. Dan zal God weer voor vergeving, genezing en bloei zorgen. In de pauze werd gecollecteerd voor Kruis en Munt. Daarna was er gelegenheid om van gedachten te wisselen over het onderwerp. Vanuit de zaal kwamen heel wat vragen en opmerkingen, daardoor waren de discussiepunten niet nodig. De morgen werd afgesloten met dankgebed door ds. De Jong, en na een kopje soep was het tijd om afscheid te nemen. Het was fijn om elkaar weer ontmoet te hebben. Grietje Stegenga

Regio Oost

In de Adventskerk in Zwolle werd donderdag 4 oktober jl. voor de tiende en laatste keer de jaarlijkse Protestantse Vrouwenontmoetingsdag gehouden. Meer dan 90 vrouwen, zowel HVG als PVO vonden deze dag de weg de kerk. Mevr. Rini van Bruchem heette iedereen welkom en gaf na de opening het woord aan ds. Paulien Matze uit Meppel. Onder het thema ‘Samen geloven’ vertelde zij aan de hand van dia’s over zichzelf, haar gezin en met name over enkele vrouwen uit Bolivia. Via haar werk voor het oecumenisch theologisch opleidingsinstituut ISEAT kwam zij met hen in aanraking. Zij hebben haar gestimuleerd tot het schrijven van het boek ‘Portretten uit Bolivia’, waaruit ds. Matze ons op indringende wijze het leven van enkele van deze vrouwen schetste. De collecte, voor dit doel gehouden, bracht ruim € 500,-- op. Na het zingen van het PVO-lied ‘Hij woont in ons midden, God die wij aanbidden’ was het tijd voor de lunchpauze. Iedereen kon onder het genot van een heerlijke kop soep haar mee-

morgen. De collecte die voor Kruis en Munt gehouden werd, bracht het mooie bedrag op van € 156,10 op voor ons project gehandicaptenzorg in Moldavië. Ook konden er voor dit project kaarten gekocht worden, gemaakt door Teikje Veerman. Na met elkaar een heerlijke kop soep gegeten te hebben, kwam er een einde aan deze fijne morgen. Gineke Peltjes

Regio Zuid gebrachte boterhammen nuttigen en daarna o.a. de kraam van ds. Matze bezoeken, zij had heel veel mooie, door Bolivianen gemaakte spulletjes bij zich. Het middagprogramma begon met het zingen van het HVG-lied ‘Geroepen om te leven, om mens te zijn’. Daarna stelde zanggroep LUMA zich voor. LUMA betekent ‘Licht’ maar staat ook voor Luttelgeest en Marknesse waar de groep vandaan komt. Nu komen er ook zangers uit Emmeloord, maar de naam wordt niet meer aangepast. Telkens als zij enkele liederen gezongen hadden, werd het programma afgewisseld met gedichten, geschreven en voorgedragen door Riek Vrugteman. Aan het einde van dit optreden droeg Alie Hoorn een gedicht voor, waarin alle thema’s van deze tien jaar verwerkt waren. Tot slot werd een zegelied gezongen ‘Ga dan op weg, houd op het licht altijd je ogen gericht; dat zal jouw kracht zijn voor morgen!’ Alle vrouwen van de werkgroep kregen een roos als afscheid en bij de uitgang was er voor iedereen een boekenlegger met daarop de tekst: ‘10 jaar HVG/PVO – samen geloven’.

Regio Oost & Regio West

Woensdagmorgen 14 november jl. waren ruim 60 vrouwen bijeen gekomen in de Goede Herderkerk in Nijkerk om daar de gezamenlijke Regiobijeenkomst van Oost en West bij te wonen. Om 10.00 uur heette voorzitter Gré Popping van Regio Oost allen hartelijke welkom en na samen met Gineke Peltjes de opening verzorgd te hebben, stelde zij haar zus, ds. Siena Cnossen uit Scharnegoutum voor. Het thema dat ds. Cnossen uitgewerkt had, was ‘Schijnwerpers op onze levensfase’. Aan de hand van het kinderrijmpje neemt zij ons mee door de levensfases van de mens Na deze uitgebreide lezing die tot nadenken stemde en uitnodigde tot een gezamenlijk vraag en antwoord gesprek, kwam er een einde aan deze

In de Maranathakerk in Werkendam kwamen 6 november jl. ruim 60 vrouwen bij elkaar voor de regiobijeenkomst. Na een gastvrij onthaal met koffie, thee en koek werden zij welkom geheten. Na de opening, verzorgd door Nel Kleiwegt en Nelie Rijkers met zang, een meditatie en als bijbellezing het eerste hoofdstuk uit Haggai, was hier het woord aan ds. Anja Gierkink-van Geerenstein uit Rijswijk (N.Br.).Zij besprak het bijbelboek Haggai. Kort samengevat luidde haar referaat: De belangrijkste boodschap van Haggai is: zet de Heer op de eerste plaats. We mogen best druk zijn met allerlei andere zaken, maar als hij op de eerste plaats komt, dan zullen wij rijk gezegend worden. Niet met allerlei materiële zaken, maar met geestelijke rust. Is die in onze hectische en onzekere tijd niet heel zeldzaam en kostbaar geworden? Hierna werd de groep opgedeeld over meerdere zalen en gingen de deelnemers met elkaar in gesprek n.a.v. enkele vragen. Na drie kwartier werd er een afsluitend gesprek gehouden met ds. Gierkink. Zij raadde de dames aan om die avond ook het tweede hoofdstuk van Haggai te lezen. De collecte die voor Kruis en Munt gehouden werd, leverde het mooie bedrag van € 160,-op. Met elkaar werd het PVO-lied gezongen en werd ds. Gierkink bedankt voor haar bijdrage aan deze bijeenkomst. Tot slot werd de morgen besloten met een gezamenlijke maaltijd. Het was een gezellig samenzijn waarbij tijd geen rol speelde en wordt door de aanwezigen dankbaar teruggekeken op een goede en gezellige dag. Nelie Rijkers

11

In-druk De boekkeuze van: Titia Lindeboom, redactie In Gesprek Drieluik – nieuw boek, oud boek en filmversie van het oude boek – over: Als Jezus terugkomt op aarde... Gefeliciteerd! Als u dit leest is het toch 2013 geworden. De wereld is niet vergaan in 2012, zoals de Maya’s zouden hebben voorspeld. Maar hoe ziet het einde der tijden er dan wél uit? Christenen geloven dat voor het zover is, Jezus op aarde terug zal keren. Hoe en wanneer? Dat weet geen mens. Niettemin kunnen we erover fantaseren. Dimitri Verhulst

De intrede van Christus in Brussel Ik las een kostelijk boek van iemand die dat deed: de Vlaamse schrijver Dimitri Verhulst. In zijn roman ‘De intrede van Christus in Brussel’ laat hij Jezus terugkomen in het hedendaagse Brussel, op 21 juli precies. Hoe Christus zijn komst aankondigt laat Verhulst in het ongewisse, maar wereldwijd is men op de hoogte van de Grote Gebeurtenis. De hoofdstad van België wordt aan een grondige schoonmaak onderworpen. Sommigen kijken uit naar Zijn komst en plaatsen bloembakken voor hun deur, anderen worden almaar zenuwachtiger. De beelden die Verhulst schetst zijn zowel kleurrijk als treurig, zowel humoristisch als genadeloos scherp. De politiek leiders bekvechten om wie Jezus te woord mag staan. De geestelijkheid is na alle seksschandalen doodsbenauwd geworden. De asielzoekers weten niet wat ze overkomt nu iedereen hen plots humaan begint te behandelen. Al tijden van tevoren nemen mensen hun plekje in langs de route waar Jezus zijn intrede zal doen. En dan breekt uiteindelijk de grote dag aan... Uitgeverij Contact, Amsterdam, 2011. 172 pagina’s ISBN 978 90 254 3740 4. Prijs € 21,95

Adrian Plass

Het bezoek Tijdens het lezen van ‘De Intrede’ moest ik denken aan een schrijver die ooit in een novelle hetzelfde thema had aangesneden: hoe zal het zijn als Jezus terugkomt? Zo’n twintig jaar geleden las ik het: ‘Het Bezoek’ van de Britse schrijver Adrian Plass. Ik herinnerde mij dat ik het met plezier had gelezen, vooral vanwege de droge humor die veel Britten eigen is. Na even zoeken vond ik het terug in de kast. Plass pakt het thema totaal anders op, de auteur heeft het over ‘De Grondlegger’ die aankondigt in zijn kerk op bezoek te komen. De verteller, een echte organisator en een plichtsgetrouw christen, heeft de taak om de Grondlegger te begeleiden tijdens zijn verblijf. Maar Hij drijft de ik-persoon tot wanhoop door precies die dingen te doen die hij niet verwacht. Zoals op die dag dat de Grondlegger een afspraak heeft om te spreken in de Jaarbeurs. 12

De zaal zit afgeladen vol, in afwachting van een fantastische preek. Als Hij voor het spreekgestoelte staat stormt Dizzy, een verstandelijk gehandicapt meisje, naar voren die Hem een tekening komt brengen. Als de Grondlegger haar optilt zegt ze: ‘Ik hou van Jou het allermeeste, ech’ waar!’ De Grondlegger brengt het kind naar haar moeder en verdwijnt weer. Na afloop beklaagt de hoofdpersoon zich: ‘Ze zaten op een goede preek te wachten’. Antwoord van De Grondlegger: ‘Ze hebben een veel betere gezien.’ De novelle heb ik met plezier herlezen, al vond ik de toon af en toe wat prekerig. Toentertijd heeft mij dat niet gestoord, klaarblijkelijk verandert een mens in twee decennia tijd. Merweboek, Sliedrecht, 1992. 55 pagina’s ISBN 978 90 718 6440 7. Prijs € 5,50 Zeljka Morawek (regie)

Het Bezoek

naar de bestseller van Adrian Plass Door mijn hernieuwde belangstelling voor ‘Het Bezoek’ ontdekte ik dat de novelle vorig jaar is verfilmd! Een Duitse productiemaatschappij maakte de korte film in samenwerking met de Evangelische Kirche. De hoofdpersoon heeft hier de naam Peter Christmann meegekregen, een punctueel mens, op het neurotische af. ‘s Zondags verruilt hij zijn nette pantoffels door gepoetste schoenen en gaat met een hoed op en een grote Bijbel onder de arm naar de kerk. Over zichzelf zegt hij: ‘Ik ben niet zo’n supergeestelijk type, meer een organisator en doener. Altijd vriendelijk, actief in de kerk, en ik probeer een goed christen te zijn. Ik heb alleen één wens: Ik zou wel eens een echt, onweerlegbaar wonder willen zien.’ De Grondlegger die langskomt, is een opgewekte jongeman met een indringende blik. In Peters omgeving gebeurt wonder na wonder, maar hij loopt ze steeds nét mis. De film is bijzonder grappig, heeft een mooie sfeer en de acteurs spelen erg goed. Hij houdt de kijker absoluut een spiegel wordt, want: hoe zouden wij reageren? In totaal duurt de film veertig minuten, en dat maakt hem ook geschikt om met een groep naar te kijken. Gespreksstof zal hij zeker opleveren! Neema in samenwerking met Merweboek, Amersfoort. 2011 ISBN NM1109. Prijs € 8,99

Felicitatie Namens alle leden van de Protestantse Vrouwen Organisatie willen wij Hare Majesteit Koningin Beatrix van harte feliciteren met haar verjaardag op 31 januari a.s. In gedachten zijn wij – gezien de privéomstandigheden – bij haar, haar kinderen en kleinkinderen. Wij wensen haar een gezegend nieuw levensjaar en bidden haar kracht en wijsheid toe voor de vele taken die zij te vervullen heeft. Marc Mulder

Apokalyps

Ik ben het begin en het einde In deze prachtige glossy kunt u de complete tekst van Openbaring van Johannes uit de Willibrordvertaling 1978 lezen. Het is een unieke ervaring om de tekst daarnaast tot leven te zien komen in prachtige foto’s. Van de sombere eindvoorspellingen gaan de teksten en foto’s over in het licht van de eeuwigheid. Van klaagzang naar jubelzang. Een prachtig tijdschrift, om eindeloos in te bladeren, te lezen en te kijken! Uitgeverij Meinema, Zoetermeer, 2012. 84 pagina’s, paperback/glossy uitvoering ISBN 978 90 211 4314 9. Prijs € 6,95

Aukje Wijma en Sita Hofstra (redactie)

Vrij zijn

in een dagelijks meditatief moment Een jaar lang hebben elf auteurs, verbonden aan de werkgroep Vacare in Friesland meditaties geschreven voor het Friesch Dagblad. Nu zijn al die korte verhalen gebundeld tot dit mooie, goed leesbare en tot nadenken stemmende boekwerkje. Voor elke dag van het jaar een meditatie, maar wie wil, kan er meerdere achter elkaar lezen. Uitgeverij Narratio, Gorinchem, 2012. 192 pagina’s ISBN 978 90 526 3957 4. Prijs € 7.50 TB

Jubileumrubriek Afgelopen september mocht gespreksgroep ‘Rondom het Woord’ uit Bergentheim gedenken dat zij 65 jaar bestaan. ‘Wij hebben dit gedaan met een gezellig samenzijn. Onder het genot van een kop tomatensoep, nasi, spagheroni, babi pangang, gebakken ei en nog meer lekkers, hebben wij met elkaar gezongen, gedankt voor en gepraat over al die jaren dat wij vrouwenvereniging zijn. Onze groep telt nog zeventien leden en een aantal daarvan gaat ook altijd mee naar de landelijke ledenontmoetingsdag.’ De groep ‘Verzuim de gave niet die in U is’ uit Oosterwolde werd op 23 september 1947 opgericht en bestond afgelopen jaar dus 65 jaar. In de kerkdienst van 30 september jl. is daar aandacht aan besteed. Zij meldden ons: ‘We zaten vooraan in de kerk. De presidente heeft in het kort iets verteld over ons werk als groep. De gemeente heeft ons toen de zegenbede uit Psalm 134 vers 3 (oude berijming) toegezongen. We komen eens in de twee weken samen en bespreken dan een onderwerp uit In Gesprek. Na de pauze volgt er een vrije bijdrage, verzorgt door één van de leden.’ De vrouwengespreksgroep ‘Wees een Zegen’ uit Aalsmeer bestond 24 oktober jl. 60 jaar. Ze vierden dit met een kerkdienst in de Open Hof kerk en als groep vierden ze dit in ’t Stilte Centrum op de Haag. ‘Eén van de leden is al lid sinds de oprichting en we zijn een hechte groep zo met elkaar,’ schrijven ze. Wat fijn dat u zo de verbondenheid ervaart. Op 7 november 2012 bestond de gespreksgroep ‘Oase’ uit Waalwijk 50 jaar. Zij vertellen daarover: ‘Het viel precies op de dag dat wij altijd bijeen komen. Dezelfde dag werd er ‘s middags een ontmoeting voor ouderen gehouden in de kerk. Wij zijn er met ons groepje van acht naar toe gegaan en hebben daar de gelegenheid gekregen om te vertellen over ons vijftigjarig jubileum. Natuurlijk hebben wij ook verteld dat de PVO dit jaar 75 jaar bestaat. Bij de koffie/thee trakteerden we op bonbons met de opdruk ‘50’. Zondag 11 november jl. heeft dominee Otto Greevink de beide jubilea herdacht in woord en gebed. Als Glorialied zongen we in de kerk het mooie PVO-lied. Met een uitstapje naar het schoenenmuseum in Waalwijk en een lekkere lunch hebben wij de feestelijkheden afgesloten.’ De vrouwengespreksgroep ‘Schakel II’ uit Bunschoten vierde op 4 oktober jl. hun 40 jarige jubileum. Zij meldden: ‘Onze vereniging telt 40 leden van eind dertig tot ruim zeventig jaar. We vergaderen een keer in de drie weken en zijn heel actief.’ De gespreksgroep ‘Dient elkander door de liefde’ uit Alteveer-Kerkenveld geven ons graag door dat zij in november jl. 75 jaar bestonden. Zij gaan dit in het voorjaar van 2013 samen vieren met een etentje. Verder vertellen zij: ‘Onze groep bestaat nog uit elf leden. We komen elke veertien dagen bij elkaar en bespreken de onderwerpen uit ‘In Gesprek’. We zijn erg blij met het blad en zouden het niet graag willen missen. Ondanks de hoge leeftijden van de dames willen we proberen nog een tijdje door te gaan.’ Het is weer heel fijn om nog zoveel positieve berichtjes van u te ontvangen. Namens de Protestantse Vrouwen Organisatie wens ik u allen nog veel gezegende jaren toe! Met een hartelijke groet, Jopie van de Kleut 13

Wij herdenken

Achterklap Club ‘Club gehad. Prachtig. We hebben met elkaar pannenkoeken gegeten, naar één goocheltruc gekeken, en verstoppertje door het hele huis gedaan,’ vertelde ik aan mijn dochter. ‘Vonden ze dat wel leuk?’ ‘Ja, ze gilden alles bij elkaar in het donker, en ze vlogen het huis door!’ ‘De vrouwen van jouw club?’ ‘Nee joh, de kinderen van mijn club.’ Sprakeloze verwarring, en daarna hartelijk gelach. Misschien vinden de vrouwen van mijn groep het ook wel leuk, ik zal het ze binnenkort voorstellen. Maar het was de jeugdclub. Vorig jaar heb ik de club die we toen hadden ook te eten gevraagd. Maar die groep was twee keer zo groot. Die kinderen hadden zich enorm uitgesloofd om trucs te doen. Zelfs zo, dat de leider en ik met ogen op stokjes keken hoe ze het deden. Maar dit jaar dus maar eentje. Ooit leerden wij van mijn moeder een geweldige stunt: de neef die uit de oorlog gekomen was en nu gehavend in de keuken zat omdat hij niet binnen durfde te komen vanwege halve ledematen. De kinderen mogen wel even langskomen, maar dan met een blinddoek voor. Kunt u zich voorstellen hoe spannend dat is. Ik vergeet het steeds te doen. Het begint ermee dat je de hand van het geblinddoekte kind pakt en rustig zegt: ‘Voel maar, dit is een heel been’ (je gaat tot de sok) ‘…en een half been’ (hij zit op het onderbeen dus je gaat tot de knie). ‘Een hele arm’ (je voelt tot aan de hand) ‘…en een halve arm’ (je voelt tot aan de elleboog). Het geblinddoekte kind probeert zeer duidelijk zijn hand los te wringen, maar de pret is nog niet voorbij. ‘Een heel oog’ (en je strijkt langs het gesloten oog van neef) ‘…en een ha…’ ‘Nee, bah, laat me...’ Wordt vervolgd.

- Oost-Souburg

Mevrouw J.H. Firet-van den Hoorn

- Zeist

Mevrouw Klaske Koning-de Jong

- Oosteinde (afd. Roodeschool)

Mevrouw K. Kroondijk-Brandsma

- Nunspeet

Mevrouw J. van der Meij-Martens

- Berlikum

Mevrouw J. den Ouden

- Kampen

Mevrouw C. Parlevliet

- Katwijk

Mevrouw Pieto Valkenburg-Slotema

- Harderwijk

Mevrouw Elizabeth Weerd-Huizinga

- Bedum

Mevrouw T. Westerduin-Pronk

- Scheveningen

Mevrouw N. de With-Hiemstra

- Bolsward

Gij, o Judith stropen deed zij alles af die ene dag zonder haar God

gelukkig lot zij reageerde

In dit nummer zijn de schijnwerpers gericht op: het bijbelboek Haggai 14

Mevrouw J.J. Droogers-Kamhoot

Gezang 303 uit vers 4

Het volgende nummer van

verschijnt op 4 februari

- Koudekerke

Gods hoede zal ons leiden, de volle vrede komt! Geloven wordt aanschouwen.

hij testte haar onbewust

in gesprek

Mevrouw P. Besuijen-Janse

Laurens Windig

Kruis en Munt

Een nieuw schrift Op de basisschool hadden we voor elk vak een ander schrift. Een schrift voor rekenen, taal, geschiedenis, aardrijkskunde enz... Had ik een schrift helemaal vol geschreven, dan kreeg ik van de meester een nieuw schrift. Ik vond dat prachtig! Een hagelnieuw schrift zonder kreukels, vouwen of ezelsoren. Heel voorzichtig deed ik het schrift open en daar lag dan de eerste hagelwitte bladzijde voor mij. En als ik begon te schrijven, dan deed ik mijn uiterste best om zo netjes en zo mooi mogelijk te schrijven. Maar hoe verder ik in het schrift kwam des te minder ik mijn best deed om keurig te schrijven. Het nieuwtje was er snel af. En door het gebruik kwamen er vouwen en kreukels in en zo werd dat nieuwe schrift langzamerhand oud. Met een nieuw jaar gaat het net als met zo’n nieuw schrift. Veel mensen beginnen het nieuwe jaar met allerlei goede voornemens: stoppen met roken, afvallen, meer tijd met het gezin doorbrengen, enzovoorts… Maar de ervaring leert, dat van al die goede voornemens vaak niet veel terecht komt. In de praktijk valt stoppen met roken en afvallen niet mee. Vergelijk het maar met een nieuw schrift: hoe verder je in het schrift komt, hoe slordiger je begint te schrijven. Hoe het ook zij, heel wat mensen zullen aan het begin van 2013 allerlei verwachtingen hebben. Sommigen hebben uitgekeken naar dit nieuwe jaar. Ze hopen dit jaar af te studeren en werk te vinden. Anderen hopen te trouwen en een gezin te stichten. Maar er zijn ook mensen die vreselijk tegen 2013 op zien. Omdat er een operatie wacht of omdat er ontslag dreigt. In dit verband denk ik ook aan de arme en gehandicapte mensen in Moldavië. De armoe en zorgen van 2012 zullen er ook in 2013 zijn. Maar uiteindelijk weet niemand wat 2013 ons zal brengen. De toekomst is voor God een weet, maar voor ons een geheim. Zo kun je het nieuwe jaar vergelijken met een nieuw schrift waar nog niemand in geschreven heeft; alle bladzijden zijn nog blanco. Maar is dat wel waar? Is er dan niets met zekerheid over de toekomst te zeggen? Kunnen we alleen maar hopen dat 2013 ons heil en zegen zal brengen? Ons woord ‘hopen’ heeft te maken met onzekerheid. Maar de Bijbel spreekt op een heel andere manier over ‘hopen’. Bijbelse hoop is iets wat vast en zeker is. Kijk maar naar Hebreeën 6: 19 en 20. De hoop op God wordt daar vergeleken met een anker. Wanneer een schip voor anker gaat, dan zorgt dat anker er voor dat het schip vast ligt en niet kan wegdrijven. Zo is hoop op God en Zijn beloften iets wat houvast en zekerheid biedt in dit leven. Want de hoop gaat ons voor ‘tot voorbij het voorhangsel, waar Jezus als voorloper al is binnengegaan’. D.w.z. met het anker van de hoop zijn wij door Jezus Christus verbonden met God in de hemel. Als u, met dit in uw achterhoofd, nog weer eens goed naar het nieuwe jaar 2013 kijkt, dan ziet u dat het niet een schrift is met blanco bladzijden. Nee, wie goed kijkt, ziet dat ook in een nieuw schrift al lijnen getrokken zijn: hulplijnen. Die helpen de schrijver om recht en netjes te schrijven.

Zo heeft God ook in het jaar 2013 zijn hulplijnen al getrokken. Lijnen waar iedereen zich aan vast mag houden als we het nieuwe jaar gaan invullen. Bij die lijnen mag je denken aan Gods beloften. Dat Hij ons kracht wil geven in tijden van moeite en zorg; dat Hij ons wil vervullen met zijn Geest; dat Hij ons wil troosten. Bij die lijnen mag je denken aan de zekerheid van het geloof: wat er ook gebeurt in je leven, steeds geldt voor een christen dat niets of niemand hem of haar zal kunnen scheiden van de liefde van God (Romeinen 8:39). Bij die lijnen mag je ook denken aan Gods Woord en zijn geboden. Die helpen ons de juiste koers te houden in het leven. Hopen in de Bijbelse zin, is gaan langs de hulplijnen die God al voor ons neergelegd en uitgerold heeft. En al die lijnen zijn stevig verbonden met het anker dat vast zit aan de rots van ons behoud: Jezus Christus. Veel gehandicapten in Moldavië hebben die hoop leren kennen, mede door het werk van broeder Dima. En dat maakt hun leven heel anders. Het geeft hen houvast en blijdschap. Voor hen maar ook voor ons geldt dat niemand weet wat 2013 ons brengt. Maar wie zijn anker heeft uitgeworpen en zijn hoop op God heeft gevestigd, die kan dit jaar vol goede moed tegemoet zien. Want voor een christen geldt: hoop doet (eeuwig) leven. Laten we daarom maar vast houden aan de lijnen die God ons in het ‘nieuwe schrift’ geeft. Het schrift waar voorop staat: Het jaar onzes Heren 2013. Ds. Egbert van Beesten, Stichting Mensenkinderen

De opbrengst voor Kruis en Munt bedroeg per 1 december € 3.010,40 15

Judit zong: ‘Hef een lied aan voor mijn God met tromgeroffel, zing mijn Heer lof toe met cimbalen.

Laat psalm en lofdicht samen klinken. Verhef zijn naam en roep hem aan.

Want heer is alleen God, die wapentuig breekt; hij redde mij uit de handen van mijn vervolgers

en bracht mij naar zijn legerplaats te midden van het volk. Assur kwam over de bergen in het noorden,

hij kwam met de tienduizenden van zijn legermacht; hun menigte deed bergstromen stokken, hun ruiters overdekten de heuvels.

Hij dreigde mijn land plat te branden, mijn jongemannen uit te roeien,

mijn zuigelingen tegen de grond te gooien, mijn kinderen buit te maken, mijn meisjes te roven.

Maar de almachtige Heer blies hem omver door toedoen van een vrouw.’ Judit 16: 1-5

De bijbeltekst in deze uitgave is ontleend aan De Nieuwe Bijbelvertaling, c Nederlands Bijbelgenootschap 2004/2007.