in gesprek 3 ADEM werk- en informatieblad van de protestantse vrouwen organisatie ALLES WAT ADEM HEEFT LOVE DE HERE LITURGIE VOOR PASSIE EN PASEN

in gesprek 3

66e jaargang, maart 2008

werk- en informatieblad van de protestantse vrouwen organisatie

ADEM ALLES WAT ADEM HEEFT LOVE DE HERE LITURGIE VOOR PASSIE EN PASEN

Colofon

In dit nummer

In Gesprek

Het is alweer maart, het voorjaar is in aantocht. Na een (het is nu eind januari dat ik dit schrijf) bijzonder milde winter zien we waarschijnlijk, als u dit leest, nu al overal bloeiende krokusjes en misschien wel de eerste tulpen, narcissen en noem nog maar een paar soorten op. Ook heel bijzonder is dat we dit jaar zo vroeg Pasen vieren, 23 en 24 maart! Zover ik weet, dus ook heel vroeg, viel eerste Paasdag ooit op 26 maart, dit was ook de dag waarop mijn vader toen zijn zestigste verjaardag vierde! Zoiets vergeet je nooit meer. We gaan verder ‘Met lijf en ziel’. Het thema van dit nummer is Adem. -- Ds. Erick Versloot schreef voor ons de bijbelstudie en gaf deze als titel mee: Alles wat adem heeft love de Here, bij Psalm 150. Loven, zingen, lofprijzen: met onze stem of gebruikmakend van een instrument, we hebben er onze adem hard bij nodig, om dit uit volle borst te kunnen doen! Een tip: zoek van te voren liederen uit, dat kunnen Psalmen, Gezangen en/of andere liederen zijn, of gebruik hiervoor de lofprijzing op pagina 15. -- De liturgie voor Passie en Pasen heeft als titel meegekregen: De weg naar… Middenin de liturgie is ruimte voor een meditatief moment, hier zou u samen kunnen luisteren naar, van te voren uitgezochte, muziek. Er is weer een indrukwekkend stuk werk geleverd door de dames van de liturgiecommissie. We wensen u een heel fijne en goede viering toe. -- Wij willen u het artikel ‘Nieuws van het hoofdbestuur’ ditmaal ook extra onder de aandacht brengen. Helaas komt het de laatste jaren veelvuldig voor dat groepen zich opheffen omdat zij menen niet verder te kunnen. Dat kan zijn omdat het bestuur, zoals dat van vroeger uit altijd noodzakelijk geacht werd, niet meer voltallig is of omdat men van mening is dat er te weinig (maar: wát is te weinig?) leden zijn! Lees de oplossingen die onze voorzitter u aan de hand doet en maak er gebruik van! Natuurlijk zijn de gebruikelijke rubrieken er ook weer, alleen zijn er ditmaal, heel apart, geen jubilea te vermelden. Wij wensen u veel leesplezier toe, goede bijeenkomsten en op weg naar het Paasfeest een goede voorbereiding en feestelijke dagen! Tiny van de Biezen

werk- en informatieblad van de Protestantse Vrouwen Organisatie Bezoekadres/ Bureau PVO: p/a ABOZA Kon. Wilhelminalaan 21, Amersfoort Postadres PVO: Postbus 1496, 3800 BL Amersfoort Telefoon 033 - 422 82 68 (ma., di. en do. 09.00-14.30 uur) e-mail: [email protected], Internet: www.pvo-nederland.nl Gironummer Protestantse Vrouwen Organisatie: 515473 Gironummer Kruis en Munt: 3336259, t.n.v. Protestantse Vrouwen Organisatie Vlissingen. Dagelijks Bestuur PVO: Voorz.: Hetty van Weeghel-de Boer Sommelaan 6, 5627 WK Eindhoven. Tel. 040-2623979 Secr.: Gonny Elema-de Lange Boerdijk 13, 7918 TA Nieuwlande. Tel. 0528-351257 Penn.: Katie Schiewold-Wilbrink Paul Krugerstr. 70-634, 4381 WG Vlissingen. Tel. 0118-417934 Alg. adj.: Henny de Graaf-Hopman, Dorpsstraat 114-120, 3751 ET Bunschoten. Tel. 033-2987225 Redactie In Gesprek: Tiny van de Biezen-Kamphorst, eindred. Atie Jongejan, Jopie van de Kleut-Waanders Heleen Koekoek-Dethmers, Titia Lindeboom-Bruning Brieven voor de Jubileumrubriek: Nelie Rijkers, J.C. Pieckstr.14, 4251 ZR Werkendam e-mailadres: [email protected] Kringberichten: Jopie van de Kleut, Rondweg 25, 3785 LB Zwartebroek e-mailadres: [email protected] Overlijdensberichten: Bureau PVO, zie boven Overige kopij: 6 weken voor verschijnen van het blad bij de eindredactie: Tiny van de Biezen, A. v. Meerveldstr. 5, 3785 LP Zwartebroek. Tel. 0342 - 462095. E-mail: [email protected] Lidmaatschap van de PVO: € 16 per jaar. Daarbij is het abonnement op dit blad inbegrepen. Opzeggen alleen schriftelijk voor eind december bij het Bureau. Gesproken cd: In Gesprek verschijnt ook op cd als een uitgave van de CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden te Ermelo, tel. 0341-565 499 Druk: Grafifors B.V. Amersfoort ISSN: 0921-447

Doelstelling De Protestantse Vrouwen Organisatie heeft als doel: - lokale gespreksgroepen en de leden daarvan te stimuleren, te adviseren en toe te rusten. - Krachten te bundelen en stem te geven. - Dit alles om landelijk en plaatselijk te komen tot ontmoeting en gesprek, bezinning op Bijbel en persoonlijk geloof, en een bewuste inzet voor een rechtvaardige en veelkleurige samenleving 2

Hoofdartikelen: maart 2008

Alles wat adem heeft love de Here Bijbelstudie bij Psalm 150 door ds. Erick Versloot te Woerden ....................................................... 4 Liturgie voor Passie en Pasen: De weg naar .............................. 6 Nieuws van het hoofdbestuur ....................................................... 10

Meditatie Adem Ademhalen. In en uit. In en uit. Duizenden malen per dag. Je denkt er niet bij na - als je gezond bent tenminste. ‘Mens is een zachte machine’, schreef dichter Leo Vroman. Een machine die aangedreven wordt door zuurstof. Je longen zuigen zich ermee vol en stoten het weer uit, ongemerkt haast. Zuurstof spoort je hart aan, dat op zijn beurt het bloed door je lichaam pompt. Wie ademhaalt, leeft. Adem is een geschenk van God. In Genesis 2: 7 lezen we hoe God de mens boetseerde uit aarde en hem de levensadem in de neus blies. Adem is ook een ondoorgrondelijk geheim. Wij geven haar door aan onze kinderen en kleinkinderen, zonder precies te bevatten hoe zij werkt. Hoe komt het toch dat onze ademhaling niet stopt, maar voortgaat in eindeloze herhaling, tot het moment dat we sterven? In het bijbelboek Job wordt veel geschreven over adem. Gods adem is een beeld van zijn macht. Eén ademstoot van God kan mensen doen omkomen (Job 4: 9) en met zijn adem kan Hij de zee laten bevriezen (Job 37: 10). Jobs vriend Elifaz erkent Gods grootheid. ‘De adem van de Ontzagwekkende doet mij leven’, zegt hij in Job 33: 4. Eén van Jobs ontberingen is zijn gebrek aan rust. Hij krijgt niet de kans om op adem te komen (Job 9: 18). En dat hebben mensen nu juist nodig als brood: om af en toe op adem te komen. Onze Schepper weet dat. Hij kwam ons daarin tegemoet door in de Torah de sabbatsrust voor te schrijven. Op Goede Vrijdag denken we aan Jezus, die zijn laatste adem uitblies aan het kruis op Golgotha. Drieëndertig jaar lang was Hij een mens, net zoals wij. Hij haalde adem, in en uit. Hij ademde rustig, zo stel ik me voor, toen Hij de mensenmassa onderrichtte aan het Meer van Galilea. Hij kon buiten adem raken, misschien die keer dat Hij de handelaars van het tempelplein verjoeg. In de olijfgaard van Getsemane, toen Hij God smeekte of de beker van het lijden aan Hem voorbij mocht gaan, zal zijn adem gejaagd en onrustig zijn geweest. God stuurde zijn zoon naar de aarde en gaf Hem adem mee, opdat Hij aan ons gelijk werd. Maar mensen ontnamen Jezus die adem weer, op een verschrikkelijk wrede manier. God zij dank is het verhaal daarmee niet afgelopen. Na drie dagen wekte de Vader zijn Zoon op uit de dood. Alsof Hij Hem opnieuw de levensadem in de neus blies, net als Hij toentertijd bij Adam deed. Dat is Pasen, een feest dat de deuren van de toekomst wagenwijd voor ons openstelt. Er is leven na dit leven. Er is adem als onze adem stokt.

Titia Lindeboom, Werkgroep Redactie

Ledenontmoetingsdag Protestantse Vrouwen Organisatie

UITNODIGING Donderdag 24 april 2008 wordt de landelijke ledenontmoetingsdag gehouden! Deze dag wordt gehouden in de Kruiskerk te Nijkerk van 10.30 – 15.45 uur (vanaf 10.00 uur staat de koffie/thee klaar) Spreker is Leo Fijen, bekend van het tv-programma Kruispunt op de zondagavond, hij spreekt over: De reis van je hoofd naar je hart. Verder komen aan bod: het jaaroverzicht van onze secretaris Gonny Elema, het financieel jaarverslag van onze penningmeester Katie Schiewold, wordt het zonneovenproject van Kruis en Munt afgesloten en hoort u waar we het

nieuwe seizoen voor gaan sparen en is er een ontspannend middagprogramma. In het aprilnummer en via een schriftelijke uitnodiging aan uw groep ontvangt u meer informatie over deze dag. U bent van harte welkom, wij zien u graag komen! Een tip: Vindt u de reis naar Nijkerk best wel uitputtend en vervelend? Regel een bus en kom samen! Het was voor velen een succes om zo naar de jubileumdag van 2 oktober 2007 te gaan! Het Hoofdbestuur

3

Drs. Erick Versloot

Alles wat adem heeft love den Here Bijbelstudie bij Psalm 150 Al 105 jaar geeft een blaasinstrument bij ons, de Gereformeerde Kerk van Waarder, de toon aan als wij zingen. Het roept ons op de eerste dag van de week terug naar onze oorsprong. Het stemt ons af op de Schepper die zelf de adem schiep waarmee Hij wordt geprezen (Psalm 92). Ons historische kerkorgel was bij de kerkrenovatie in de jaren ’70 voorzien van een laag, matte, chocoladeachtige kleur, verf. Een paar jaar geleden werd de oorspronkelijke kleur, ossenbloedrood, weer aangebracht door onze plaatselijke schilder en werd het van bladgoud voorzien. Het orgel straalt als nooit tevoren. En zeker de versieringen: in vakjargon ‘lofwerk’ genoemd!

Terug naar het begin Wanneer je het scheppingsverhaal leest valt op dat er tienmaal staat ‘en God zag dat het goed (= tof in het hebreeuws) was’. Wanneer je Psalm 150 leest, zingt, staat er tienmaal ‘looft’. In de Talmoed (een joodse uitleg van (ons) Eerste Testament) hebben rabbijnen er op gewezen dat dit slotakkoord van de boeken der Psalmen nauw samenhangt met de schepping. Tienmaal geeft God ons zijn Woord ‘tof’ en ons loflied is een antwoord daarop! Daarom heeft Psalm 150 ook een vaste plaats in de joodse nieuwjaarsliturgie ‘Rosj Hasjanna’. Aan het begin van het jaar, terug naar de oorsprong! En daar moet op gezongen worden!

Heel de schepping doet mee Daarbij wordt alles uit de kast gehaald: Allereerst de blaasinstrumen-

Drs Erick Versloot is als predikant werkzaam in de Protestantse Brugkerkgemeenschap van Nieuwerbrug aan den Rijn en de PKN Gereformeerde Kerk van Waarder.

4

Psalm 150 Halleluja! Looft God in zijn heilig domein Looft hem in zijn groots firmament Looft hem om zijn daden van macht Looft hem krachtens zijn mateloze grootheid Looft hem met de stoot op de ramshoorn Looft hem met harp en cither Looft hem met handtrom en reidans Looft hem met snaren en fluit Looft hem met slaande cymbalen Looft hem met klinkende cimbels Alles wat adem heeft love de HEER! Halleluja!

ten. Geen wonder dat zij voorop staan. God blies ons van zijn adem in, zingt gezang 86. Hij nam de mens uit stof en blies hem de levensadem in. Zo herinnert ieder blaasinstrument aan die oorsprong. En in een orgel komt heel de schepping samen: metalen, hout van bomen, het beleg van de toetsen gemaakt van ivoor of been van dieren, alles doet mee in het loflied op de Schepper. Vervolgens spreken de snaarinstrumenten. Zij raken weer een andere snaar in onze ziel. Ik kijk naar David, met zijn hand aan de harp. Muziek waarmee hij de sluier van de depressie van Saul doorbrak. Vervolgens klinken er slaginstrumenten. Zij roepen ons wakker, om opgewekt te leven. Je ziet Mirjam met haar tamboerijn voor een hele rij van vrouwen, dansend na de doortocht door de Schelfzee. Al die instrumenten willen een laag in ons leven reactiveren en willen ons raken op gevoelige plekken én gevoelloos geworden lagen van ons bestaan. Tenslotte klinkt daar na negen instrumenten hét instrument dat bij ieder mens uniek en enig is: de stem.

Psalm 150, naar de vertaling van Ida Gerhardt en Marie van der Zeyde Willibrordvertaling, Katholieke Bijbelstichting

Een zinvol en geordend verband Alles hangt met elkaar samen in de schepping. En zo ook in Psalm 150: Vier groepen instrumenten staan voor de vier jaargetijden, de vier elementen, de vier windstreken. Dat alles klinkt door in het loflied op de Schepper. Onze stem krijgt daarbij het laatste woord. De stem die we kregen van onze Schepper wordt tot instrument waarmee we op hem reageren.

Loven als je niet in de stemming bent?! Nu is loven wellicht te hoog gestemd voor wie het leven in mineur is. Daarom is het goed tot je door te laten dringen wat het hebreeuwse werkwoord voor loven, halleel, precies betekent: Doen glanzen, aan het licht brengen, van stof ontdoen, ontdekken… Het werkwoord heeft dus zoiets als ergens het stof afhalen, doordringen tot de kern, teruggaan naar je oorsprong. Halleel, loven is dus niet een oproep om maar vrolijk voort te huppelen over ’s Heren wegen, maar vooral een manier van leven waarbij je weer zicht krijgt op de Schepper. Het is als met onze orgelkast. Eerst viel die nauwelijks op. Mat, kleurloos. Toen kwam er een schilder zijn kast van stof ontdoen, loven dus, en gaf zo de kast haar oude glans terug. Dat is loven: je leefwereld terugvoeren tot de Schepper die als eerste woord sprak: er zij licht en God zag dat het goed was.

Zolang wij adem halen Zoek God daarom niet te ver weg. Adem heel diep in en je voelt iets van God. Hij blies ons van zijn adem in. Zo onderhuids is hij werkzaam, met ons leven verweven. Als adem in onze longen, kloppend in onze keel, als hartslag van ons bestaan. Van het begin dat mijn longen zich ontvouwen, tot het moment dat ik mijn adem terug mag leggen in de handen van mijn Schepper zij zijn naam geleefd, geliefd, geloofd, van nu aan tot in eeuwigheid. Halleluja! Gespreksvragen: 1. Sla de bijbel op en wat vind je middenin? De Psalmen. Dat is een mooi beeld: in het hart vind je woorden van God én tot God. En daarin klinken alle gevoelens door. Welke Psalm spreekt ons het meeste aan en waarom? 2. Zingen kon wel eens de hoogste vorm van godsdienstig beleven zijn (Ignace de Sutter). Ervaren we dat ook zo?

3. Waarom zingen we eigenlijk in de kerk?! Lees het onderstaande gedicht/ lied en vertel elkaar wat deze tekst met u doet, wat het u zegt.

Het geeft bevrijding uit mijn smalle ik. Uit een cocon ontpopt, opnieuw geboren, zal ik tot de gevleugelden behoren, er groeit een hallelujah uit een snik.

Zingen in de kerk Viditque in somnis scalam stantem super terram (Genesis 28: 12)

De toonladder* van Jakob daalde neer waar ik verdwaalde. Hoor, sublieme schreden gaan op en af en waar ik lig beneden staat, mij vertroostende, naast mij de Heer.

Wanneer ik zing met allen om mij heen, dan wordt mijn adem van mij afgenomen. Alleen zó kan ik weer op adem komen, niet meer van mij alleen, maar al-gemeen. Zingen, dat doe je niet uit volle borst, je zingt inademend, omdat je leeg bent, tegen de eenzaamheid in zing je, tegen het ‘nee’, je zingt zoals je drinkt: van dorst. Het lied is daar wanneer ik nergens ben, komt naar mij toe als een gezant van verre, het neemt me op in het gezang der sterren, het spreekt een taal die ik van-zelf niet ken. Het telt niet mee, het geldt als nutteloos, zijn waarde past niet in de aard der dingen, - maar het wordt nieuw van gloed als wij het zingen, al kwam het ook uit oeroude doos.

Kapstok Lezen: Psalm 33: 6-9 Door het woord van de HEER is de hemel gemaakt, door de adem van zijn mond het leger der sterren. Hij verzamelt het zeewater en sluit het in, hij bergt de oceanen in schatkamers weg.

Gezang 301: 1 en 2

Gebed: Dank U wel Vader, dat U ons de adem heeft ingeblazen. Wat een groot en wonderlijk geschenk! Leert U ons die adem goed te gebruiken. Dat wij mogen leven tot eer van uw grote naam. Dat onze woorden en daden U als muziek in de oren mogen klinken. Wees bij ons Heer, nu wij bij elkaar komen rondom uw Woord. Wilt U uw zegen geven over de gesprekken. Amen. Gezang 446: 1, 2, 6 en 7

Willem Barnard Voor de bundel ‘Psalmzingen in de Nederlanden’ naar de gelijknamige tentoonstelling in de Vrije Universiteit in 1991 4. We krijgen ze aangereikt, gedachten en gevoelens waar wij soms geen woorden voor hebben, in een lied vinden die woorden soms jou. Want zingen dat doe je niet alleen uit volle borst Je zingt tegen de eenzaamheid in tegen het nee, je zingt zoals je drinkt – van dorst… Kun je God zo ook loven? Enkele gedachten zijn ontleend aan: Henk J. Huyser: Vieren in 4-en, liturgie dankzij Israël, Gorinchem, 1995 Erick Versloot: Dichter bij het lied, 25 bekende liederen en hun achtergrond, Boekencentrum, Zoetermeer, 2007, boek en cd.

(op de wijze van Gezang 448 LvdK)

In antiekwinkels kom je er nog wel eens eentje tegen. Zo’n ouderwets harmonium dat stilletjes vertelt over een voorbije tijd. Een muzikaal gezinslid speelde psalmen en andere liederen, terwijl de rest van de familie er omheen stond te zingen. Nu staat het traporgel daar treurig te staan. Stoffig. Afgeschreven. Het enige wat hij nodig heeft om muziek te maken, is iemand die de moeite neemt op de pedalen te trappen en zo het ding lucht in te blazen. God neemt die moeite met ons. Hij blaast de lucht in onze longen. Hij schenkt de levensadem, Hij geeft de levensgeest, zingen we in Gezang 301. In Psalm 33 staat dat het universum is gemaakt door de adem van Gods mond. Diezelfde adem stelt ons in staat om te leven en te loven.

Zingen:

(*Scala betekent in het Grieks: ladder)

Zolang wij ademhalen

Laat heel de aarde vrezen voor de HEER, en wie de wereld bewonen hem duchten, want hij sprak en het was er, hij gebood en daar stond het.

Zingen:

De lofzang is een scala* van de vrede.

TL

Zolang wij ademhalen schept Gij in ons de kracht om zingend te vertalen waartoe wij zijn gedacht: elkaar zijn wij gegeven tot kleur en samenklank. De lofzang om het leven geeft stem aan onze dank. Al is mijn stem gebroken, mijn adem zonder kracht, het lied op and’re lippen draagt mij dan door de nacht. Door ademnood bevangen of in verdriet verstild: het lied van Uw verlangen heeft mij aan ‘t licht getild! Het donker kan verbleken door psalmen in de nacht. De muren kunnen vallen: zing dan uit alle macht! God, laat het nooit ontbreken aan hemelhoog gezang, waarvan de wijs ons tekent dit lieve leven lang. Ons lied wordt steeds gedragen door vleugels van de hoop. Het stijgt de angst te boven om leven dat verloopt. Het zingt van vergezichten, het ademt van Uw Geest. In ons gezang mag lichten het komend bruiloftsfeest. Sytze de Vries Uit de bundel: Tegen het donker Uitgeverij Meinema, Zoetermeer, 2002

5

Liturgie voor Passie en Pasen

De weg naar… In het kerstevangelie wemelde het van de engelen. En ook in het leven van Jezus komen meerdere keren engelen voor. Zo lezen we over de verzoeking in de woestijn: ‘daarna liet de duivel hem met rust en meteen kwamen er engelen om voor hem te zorgen.’ Jezus zelf spreekt op verschillende plaatsen over engelen, zoals onder anderen in Johannes 1: 52: ‘Waarachtig, ik verzeker jullie,’ voegde hij er aan toe, ‘jullie zullen de hemel geopend zien, en de engelen van God zien omhooggaan en neerdalen naar de Mensenzoon.’ Maar ook wanneer Jezus in Getsemane dodelijk beangst is, staat er dat een engel uit de hemel hem verscheen om hem kracht te geven. En wanneer tijdens de gevangenneming het zwaard opgenomen wordt door Petrus zegt Jezus in Matteüs 26: 53: ’Weet je niet dat ik mijn Vader maar te hulp hoef te roepen en dat hij mij dan onmiddellijk meer dan twaalf legioenen engelen ter beschikking zou stellen? Maar hoe zouden dan de Schriften in vervulling gaan, waar staat dat het zo moet gebeuren?’ Gebed: Heer, wij zoeken U als wij samenkomen, hopen dat U aanwezig wilt zijn. Dat we mogen geloven met heel ons hart en ons leven daarnaar richten. Onthul ons het geheim van het lijden en sterven van Uw Zoon en maak ons bereid Hem te volgen. Amen. Zingen:

Gezang 173: 1, 2 en 5

Alles wat over ons geschreven is gaat Gij volbrengen deze laatste dagen, alle geboden worden thans voldragen, alle beproeving van de wildernis. Gods schepping die voor ons gesloten bleef ontsluit Gij weer, Gij opent onze harten, die zoon van David zijt en Man van Smarte, Koning der Joden die de dood verdreef. Dit is uw opgang naar Jeruzalem waar Gij uw vrede stelt voor onze ogen, vrede aan allen die uw naam verhogen: heden hosanna, morgen kruisigt Hem! Lezen:

Zoeken wat verborgen is (Johannes 7: 1-20)

Dat is wat we gaan doen in deze veertigdagentijd. Want de weg die Jezus gaat en die uitloopt op de kruisiging en drie dagen later de opstanding, is helemaal niet gemakkelijk te begrijpen. Daarom heeft deze tijd veel weg van een zoektocht. We zoeken naar de betekenis van de weg die Jezus ging, naar dat wat Hij deed en zei. Het is als de schat die verborgen is. En je moet er wat voor doen om die schat te vinden. Je kunt niet stil maar afwachten en wel zien wat er gebeurt. Je wordt uitgenodigd om mee te lezen over de weg die Jezus gaat, mee te bidden en te zingen. In dit bijbelgedeelte van Johannes voel 6 je de dreiging die als een donkere wolk

zich samenpakt boven Jezus, als verteld wordt dat men een goed moment zoekt om Hem te doden.

opdat ook wij o Heer U niet verlaten in uw diep verdriet, maar bij U zijn in al de pijn waarmee de mensen mensen zijn. Lezen:

Matteüs 26: 3-5 en 20-25

Ondertussen kwamen de hogepriesters en de oudsten van het volk bijeen in het paleis van de hogepriester, Kajafas. Daar beraamden ze het plan om Jezus door middel van een list gevangen te nemen en hem te doden. ‘Maar niet op het feest,’ zeiden ze, ‘want dan komt het volk in opstand.’

Hij gaat door de diepte, de diepte van de dood. Maar dat is niet het laatste, er komt opstanding. Gebed in de Passieweken Uw liefste Woord hebt Gij aan mensen toevertrouwd, maar wij wij hebben het overmeesterd voor ons eigen gelijk, het overmand voor eigen gerief – niet om elkaar te troosten, niet om elkaar het leven te geven. In deze dagen gedenken wij hoe Uw Zoon ver voor ons uitging en stem gaf aan alle onschuldig bloed. Vertrouwen op U stelde Hij hoger dan het eigen vege lijf. Hij was en bleef Uw liefste Woord. Houd ons tegen het licht van zijn barmhartigheid, tot wij ons gewonnen geven en met Hem mee willen waken en bidden. Zingen:

Gezang 176: 1, 4 en 5

O Liefde die verborgen zijt in diepe stilten eeuwigheid, erbarm U over ons bestaan, het wordt verraden en verdaan. O Liefde uit de eeuwigheid, die met ons mens geworden zijt, wij bidden laat ons niet alleen in al het duister om ons heen,

Brood en wijn: de maaltijd van de Heer Toen de avond was gevallen, lag hij samen met de twaalf aan voor de maaltijd. Onder het eten zei hij tegen hen: ‘Ik verzeker jullie: een van jullie zal mij uitleveren.’ Dit bedroefde hen zeer, en de een na de ander vroegen ze hem: ‘Ik toch niet, Heer?’ Hij antwoordde: ‘Hij die samen met mij zijn brood in de kom doopte, die zal mij uitleveren. De Mensenzoon zal heengaan zoals over hem geschreven staat, maar wee de mens door wie de Mensenzoon uitgeleverd wordt: het zou beter voor hem zijn als hij nooit geboren was.’ Toen zei Judas, die hem zou uitleveren: ‘Ik ben het toch niet, rabbi?’ Jezus antwoordde: ‘Jij zegt het.’ Zingen:

Gezang 178: 1, 4 en 5

Jezus, om uw lijden groot, om uw leven en uw dood die volbrengen ’t recht van God, Kyrie eleison.

Om het brood, Heer, dat Gij breekt, om de beker die Gij reikt, om de woorden die Gij spreekt, Kyrie eleison.

Gij wordt gegeseld en gekroond met doornen, geminacht als de minste der verloornen, en als een booswicht, die zijn straf moet dragen, aan ’t kruis geslagen.

Here, om uw bloedig zweet, Als Ge-alleen de wijnpers treedt, om de kelk vol bitter leed, Kyrie eleison. Lezen:

Lucas 22: 39-46 Een kijkje in Getsemane

Hij vertrok en ging volgens zijn gewoonte naar de Olijfberg. De leerlingen volgden hem. Toen hij daar was aangekomen, zei hij tegen hen: ‘Bid dat jullie niet in beproeving komen.’ En hij liep bij hen weg, tot ongeveer een steenworp ver, en knielde daarna neer om te bidden. Hij bad: ‘Vader, als u het wilt, neem dan deze beker van mij weg. Maar laat niet wat ik wil, maar wat u wilt gebeuren.’ Uit de hemel verscheen hem een engel om hem kracht te geven. Hij werd overvallen door doodsangst, maar bleef bidden; zijn zweet viel in grote druppels als bloed op de grond. Toen hij na zijn gebed opstond en terugliep naar de leerlingen, zag hij dat ze van verdriet in slaap waren gevallen, en hij zei tegen hen: ‘Waarom slapen jullie? Sta op en bid dat jullie niet in beproeving komen.’ Zingen:

Gezang 180: 1, 2, 3 en 4

Gethsémane, die nacht moest eenmaal komen. De Heiland heeft bewust die weg genomen. Hij laat zijn doel niet los, wijkt niet terzijde, aanvaardt het lijden. Hoe dichtbij is de hof, waar Gij gewaakt hebt; verstaanbaar is de klacht, die Gij geslaakt hebt. Nog leeft de haat, die U kwam overvallen: zo zijn wij allen. Wie heeft gewaakt van die het naaste stonden? Hij heeft hen driemaal slapende gevonden. Hij ging terug en heeft alleen geleden, eenzaam gebeden. Laat Vader, deze beker Mij voorbijgaan; waar zijn de englen die Mij kunnen bijstaan? Maar zo ik niet dit lijden mag ontvlieden, uw wil geschiede. Lezen:

Lucas 22: 47-48 en 54-57

Terwijl hij nog sprak, kwam er opeens een horde mensen aan. Voorop liep

de man die Judas heette, een van de twaalf; hij ging naar Jezus toe om hem te kussen. Maar Jezus zei tegen hem: ‘Judas lever je de Mensenzoon uit met een kus?’ Ze grepen hem vast en voerden hem weg, en brachten hem naar het huis van de hogepriester. Petrus volgde hen op een afstand. Ze staken een vuur aan midden op de binnenplaats en gingen er omheen zitten; Petrus voegde zich bij hen. Een dienstmeisje zag hem bij het vuur zitten, keek hem strak aan en zei: ‘Die man hoorde er ook bij!’ Maar hij ontkende het: ‘Ik ken hem niet eens!’ Driemaal vergeefs gezocht naar een reden, driemaal opnieuw zijn onschuld bewezen. Driemaal beticht van kwaad niet bedreven, driemaal de wet der liefde geketend. Driemaal gevraagd om met Mij te waken, driemaal zo moe, zijn jullie gaan slapen. Driemaal gevraagd of jij Hem zou kennen, driemaal gevlucht in bange ontkenning. Driemaal vergeefs gezocht naar een reden, drie maal opnieuw zijn onschuld bewezen. Driemaal beticht van kwaad niet bedreven, drie maal de wet der liefde geketend. Lezen:

Johannes 19: 14-16

Het was rond het middaguur op de voorbereidingsdag van Pesach. Pilatus zei tegen de Joden: ‘Hier is hij, uw koning.’ Meteen schreeuwden ze: ‘Weg met hem, weg met hem, aan het kruis met hem!’ Pilatus vroeg: ‘Moet ik uw koning kruisigen?’ Maar de hogepriesters antwoordden: ‘Wij hebben geen andere koning dan de keizer!’ Toen droeg Pilatus hem aan hen over om hem te laten kruisigen. Zingen:

Zeg mij, waarom men U aldus gehoond heeft, U dus, mijn vorst, gescepterd en gekroond heeft! Om voor mijn schuld verzoening te verwerven, moest Gij dus sterven. Lezen:

Lucas 23: 33-34

Aangekomen bij de plek die de Schedelplaats heet, werd hij gekruisigd, samen met de twee misdadigers, de een rechts van hem, de ander links. Jezus zei: ‘Vader, vergeef hun, want ze weten niet wat ze doen.’ De soldaten verdeelden zijn kleren onder elkaar door erom te dobbelen. Het volk stond toe te kijken. Twee Maria’s Bij het kruis van Jezus stonden Maria, zijn moeder, en Maria uit Magdala. Ik sta naast haar. Soms raakt mijn hand even haar kleed. Dichterbij kan niet. In ons allebei gaat alles uit naar jou, maar anders. Ik probeer te bedenken hoe het is om nu jouw moeder te zijn. Onmogelijk. Maar ik zie aan haar dat ze weer ten diepste voelt dat je uit haar lijf gekomen bent. Net als toen je twaalf was, denk ik, en ze je niet kon vinden. Ze volgt de bewegingen van je hoofd, ze haalt adem tegelijk met jou. Dichterbij kan niet. Toen kon ze je dragen. Ik kijk naar je. ‘Mijn geliefde discipel`, zo noemde je me soms. Waarom kon ik je hiervoor niet behoeden? Ik wil weg, ik kan dit niet aanzien. En ik wil bij je zijn. Ik weet dat je deze weg moest gaan. Je zei het. En ik wilde naast je gaan, tot het einde. Jij hebt mij geheeld, mij mens gemaakt. Je hebt me geleerd mijn hart naar binnen te keren, naar het goede. Ik heb je nodig. Maar jij gaat en ik sta hier en ik kijk. Dichterbij kan niet. Kon ik je maar dragen. Ze kijkt naar me. En dan weer naar jou. We praten zonder woorden. Je kijkt ons even aan, je zucht, het is bijna voorbij. Zij wordt mij een moeder. En ik word haar een dochter. Door jou.

Gezang 181: 1, 2 en 3

Noem de overtreding mij, die Gij begaan hebt, het kwaad, gekruiste Heer, dat Gij gedaan hebt, waaraan uw volk U schuldig heeft bevonden, noem mij uw zonden.

Hier zijn we. We blijven. En als de liefde dragen kan, dragen wij je. Totdat je thuis bent Lezen:

Lucas 23: 44-49

Rond het middaguur werd het donker in het hele land omdat de zon verduis-

7

terde. De duisternis hield drie uur aan. Toen scheurde het voorhangsel van de tempel doormidden. En Jezus riep met luide stem: ‘Vader, in uw handen leg ik mijn geest.’ Toen hij dat gezegd had, blies hij de laatste adem uit. Gedicht: Het is volbracht Verzwolgen door het rauwe duister, ging hij de weg van zweet en bloed. ‘Dag Joodse rabbi, wees gegroet, waar is je koninklijke luister?’ Was ik het die hem zo afschuwelijk verried? Pas toen de haan wel driemaal kraaide, keek Jezus Petrus aan, maar hij verdraaide zijn leugenwoorden met: ik ken hem niet! ‘Ik ken hem niet…, ik ken hem niet,’ dat zijn ook onze wrange woorden, de waarheid die wij blind en bot verstoorden met loze kreten telkens weer: ik ken hem niet! Maar als dan alles lijkt te zijn verloren, breekt eeuwig licht weldadig door en hoor: HET IS VOLBRACHT, een gloedvol teken in de nacht, zo maar, om niet: wie oren heeft die hore!

Meditatief moment, waarin ook plaats is voor muziek. Gedicht: Fragment uit een lied voor de stille week In ademloze stilte stokt de tijd. De zon verbergt zich, wachtend op een teken. Zal hij de koude kerkers openbreken, de dood beroven van zijn laatste buit?

Ik zag de leegte van je graf. Er ging een wereld onder. Tot hij mijn naam jouw kleuren gaf: ‘Maria…’

Ons dwalen in de dood is nu gestuit! Nog zoeken wij er, zonder goed te weten hoe wij de levenswoorden zijn vergeten waarmee God de verlorenheid ontsluit.

’t was een wonder.

God blaast zijn Geest door onze doodsvallei en roept : Jij mensenkind sta op je voeten! Verrezen zal de Heer ons komen groeten. De Schriften zijn vervuld, de weg is vrij.

Dit is de dag van het licht en van lente, nieuw leven, van nieuwe adem, van geest die ons toekomst zal geven. Dit is het uur, dat ons doet zingen van vuur aan dood en donker ontheven.

Herboren nu, als kind’ren van het licht, zijn wij met Hem begraven en verrezen Gods trouw is nu voor altijd af te lezen aan Hem, die hier een nieuwe schepping sticht. Lezen:

Matteüs 28 :1-6a

Na de sabbat, toen de ochtend van de eerste dag van de week gloorde, kwam Maria uit Magdala met de andere Maria naar het graf kijken. Plotseling begon de aarde hevig te beven, want een engel van de Heer daalde af uit de hemel, liep naar het graf, rolde de steen weg en ging erop zitten. Hij lichtte als een bliksem en zijn kleding was wit als sneeuw. De bewakers beefden van angst en vielen als dood neer. De engel richtte zich tot de vrouwen en zei: ‘Wees niet bang, ik weet dat jullie Jezus, de gekruisigde, zoeken. Hij is niet hier, hij is immers opgestaan, zoals hij gezegd heeft

Goede Vrijdag: Het is volbracht! Gedicht: Een wonder Zingen:

droeg jou in mijn gedachten.

Zingen:

Dit is de dag (melodie Gezang 434)

Wij vieren God als het licht in de mensen ontstoken, de zon van vrede en vrijheid in ons aangebroken. Zij gaat ons voor, gerechtigheid is haar spoor tot vrede zal zijn ontloken. Om goed te weten dat wij zijn geroepen tot vrede, om niet verloren te zijn aan alleen maar dit heden, om op te staan en nieuwe wegen te gaan is deze dag ons gegeven. Gedicht: Het pure witte licht Het pure witte licht van Gods aanwezigheid is als een bliksemschicht, een keerpunt in de tijd.

Gezang 195: 1, 2, 3 en 5

Nu valt de nacht. Het is volbracht: de Heer heeft heel zijn leven voor het menselijk geslacht in Gods hand gegeven. De wereld gaf Hem slechts een graf, zijn wonen was Hem zwerven; al zijn onschuld werd Hem straf en zijn leven sterven. Hoe slaapt Gij nu, die men zo ruw aan ’t kruishout heeft gehangen. Starre rotsen houden U, rots des heils, gevangen. Hoe wonderlijk, uitzonderlijk een sabbat is gekomen: eens voor al heeft Hij het juk 8 van ons afgenomen.

Ik zocht je en ik vond je niet. Je ging en liet mij achter. Waar ben je? Ken je mijn verdriet, mijn liefde, mijn verwachten? Ik zag de leegte van je graf. Er ging een wereld onder. Mijn tranen schermden alles af. De toekomst werd zo donker. Ik zocht je en ik vond je niet. Je ging en liet mij achter. Ik zong mijn stille liefdeslied,

In stilte, ongezien en stralend, onverwacht, herrijst de Levende uit dood en donk’re nacht. De kruiden van de dood zij kunnen weggedaan. De Opgestane leeft en spreekt Maria aan. Haar blij getuigenis zet zich onstuitbaar voort, dit ongelooflijk nieuws wordt tot vandaag verwoord. De werkelijkheid van God breekt in ons leven in als ruimte, perspectief, geeft alles nieuwe zin. Waar leven triomfeert, het dode overwint, daar bloeit de wereld op en heel de schepping zingt.

Verantwoording: Met toestemming overgenomen: - Zoeken wat verborgen is, H.Makkinga - Twee Maria’s, Margreet Spoelstra, uit: Open deur Gedichten: - Het pure witte licht, Marijke de Bruijne, Uitgeverij Gooi en Sticht/Kok/Ten Have, Kampen - Gebed in de Passieweken, Sytze de Vries, Uitgeverij Boekencentrum/Meinema, Zoetermeer - Dit is de dag van het licht, Jan van Opbergen (herkomst onbekend) - Lied voor de Stille week, Sytze de Vries, Uitgeverij Boekencentrum/Meinema, Zoetermeer - Het is volbracht, Niek van der Hoest - Een wonder, dichter onbekend - Driemaal vergeefs gezocht, Marijke de Bruijne, Uitgeverij Narratio, Gorinchem Samengesteld door: Corrie de Bruin, Fransiska Smedema en Martje Smid De hof van Jozef van Arimathea, een leeg graf blijft over Waar Pasen wordt gevierd is dood voorbijgegaan, daar wortelt weer de hoop in ’t menselijk bestaan. ‘Ik heb voor je gebeden dat je geloof niet zou bezwijken.’ Dat heeft Jezus gebeden voor zijn vrienden. Zij zullen straks de kerk moeten vormen. ‘Geef dat zij U blijven kennen, dat zij Uw woorden bewaren en alles wat Ik hen gegeven heb. Bewaar hen voor de boze, geef dat hun geloof niet kapot gemaakt wordt.’ Het valt bovendien op dat Jezus óók bidt voor alle andere mensen. Dat zijn wij dus: ‘Ik bid niet alleen voor deze vrienden van mij, maar ook voor alle mensen die door hun woord gaan geloven, opdat de wereld zal geloven dat U mij gezonden hebt.’ Zo bidden geeft kracht – je bent nooit alleen! Jezus onze Middelaar, Hij bidt voor ons… al 2008 jaar. Zingen: Gezang 224 Kondigt het jubelend aan, laat het de windstreken horen, doe het de aarde verstaan: God heeft ons wedergeboren! Zingt met een juichende stem, ademt weer opgetogen, dit is Jeruzalem, ere zij God in de hoge! Hier heeft de Heer ons geleid, hier doet Hij Israël wonen uit de ellende bevrijd, God zal het lijden ons lonen. Wandelend in de woestijn hebben wij water gevonden springende als een fontein, bronnen geslagen als wonden. Overvloed, overvloed Gods, sprengen van water en leven, bloed uit de flank van de rots, water en bloed om het even. Daaruit ontspringt ons bestaan, zo zijn wij wedergeboren! Kondigt het jubelend aan, laat het de wereld horen!

PAASNACHT Daar zitten we weer. Waar wachten we op? Waarom laten we het er eenvoudig niet bij? Zo is het leven en het eindigt met de dood zoals wij allemaal. Waarom zou het met HEM anders zijn? Waarom ZIJN NAAM met een hoofdletter op een graf zonder bezoek? HIJ is dood. Blijf rustig zitten als je wilt huil desnoods. Weet desnoods niet hoe je morgen verder moet. Maar overmorgen of misschien de dag daarna wen je eraan en leef je verder hoe dan ook. Je zult wel moeten want je eigen dood is nog zover weg. Waarom zitten we hier nog? HIJ is dood en wat kunnen we anders dan herinneren?

PAASNACHT, tot het licht wordt Wat wil ik terwijl ik roep in de stilte van de vroege nacht? Een antwoord?

Als er iets moet opstaan Is het ons geloof dat de dood niet het laatste woord is Als er iets nieuw moet zijn vannacht is het onze liefde geboren uit HEM maar bestemd voor de wereld Als er iets moet opstaan vannacht is het mijn antwoord op: ‘Heb je ME lief?’ En wee, als je ‘ja’ zegt, want het WOORD dat is opgestaan zegt: ‘Oké, dat is goed, volg MIJ!’

PAASMORGEN Want als HIJ is opgestaan vannacht dan ook onze moed om te doen als HIJ Want als HIJ is opgestaan in deze vroege ochtend dan ook onze wil HEM te volgen Want als HIJ is opgestaan dan ook ons geloof dat het donker niet het laatste woord spreekt Als er iets nieuw is deze dag is het onze liefde geboren uit HEM en bestemd voor de wereld Want als er iets is opgestaan is het ons antwoord op: ‘Heb je ME lief?’

Dat is de vraag niet Uit: Intercity bestemming Pasen (Zie In-druk pag. 12)

De vraag is: kan ik het antwoord aan? Ook als het klinkt: ‘Volg mij!’ Als er iets moet opstaan vannacht is het onze moed om te doen als HIJ Als er iets moet opstaan is het onze wil HEM te volgen

Opstanding: de weg naar.... 9

Nieuws van het hoofdbestuur gesprek te blijven over wat belangrijk is in het leven. Om voor elkaar op te komen en zorg te hebben voor elkaar. Zo gaan we dit nieuwe jaar in, samen met Hem, die ons vanaf onze geboorte kent, die altijd bij ons blijft en op Wie we door alles heen kunnen vertrouwen. Nel Benschop heeft eens geschreven: ‘Een nieuw jaar ligt voor ons, wat zal het ons geven? Wij weten het niet, want de deur is nog dicht. Wij weten alleen maar: de weg van Gods Licht is áchter die deur en hij voert naar het leven.’ Ik wens u allen een rijk en een gezegend gespreksseizoen toe. Ontmoeting in Nijkerk Als u dit leest zijn wij alweer volop bezig in het nieuwe jaar 2008. Natuurlijk is er niet veel veranderd. Het leven draait gewoon door zoals altijd. Dankbaar kunnen wij terug zien op het afgelopen jaar in onze nieuwe regio’s en in onze groepen. Wij hebben onze beleidsvergaderingen gehouden om na te denken over de toekomst van de P.V.O. Het land is verdeeld in vijf regio’s. Alle regio’s hebben contactvrouwen. Een contactvrouw onderhoudt het contact met circa 10 groepen, waar zij verantwoordelijk voor is. Dit contact gebeurt één of twee keer per jaar, soms per telefoon, soms via een bezoek. Ook helpen contactvrouwen mee met het organiseren van ontmoetingsdagen en themaochtenden. U bent natuurlijk van harte uitgenodigd om mee te doen. Neemt u vooral ook zelf contact op met uw contactvrouw. Wij hebben op 2 oktober onze jubileumdag gevierd én de ‘geboorte’ van de P.V.O. met ons nieuwe logo. Wij mogen terug kijken op een fijne, feestelijke dag samen met zo’n 900 vrouwen uit het land. Wij zijn ook erg blij, dat er al zoveel groepen zich bij ons hebben aangesloten en lid zijn geworden van de Protestantse Vrouwen Organisatie. Nogmaals hartelijk welkom. Helaas bereikt ons steeds vaker het bericht, dat groepen ophouden te bestaan, omdat ze ‘nog maar’ met 6 vrouwen zijn en dat het kerkzaaltje nu veel te groot is geworden voor hun kleine groepje! Echter: een klein groepje hoeft geen nadeel te zijn. Het heeft ook zijn voordelen. In kleine groepen is de zorg voor elkaar en het omzien naar elkaar vaak heel goed ontwikkeld. De vrouwen kennen elkaar en 10 weten wat ze aan elkaar hebben.

Hetty van Weeghel, Voorzitter PVO

Ze hebben vaak veel ‘lief en leed’ gedeeld en laten elkaar daarom niet snel in de steek, dus waarom dan opheffen? Is het kerkzaaltje te groot voor u geworden of de afstand wat ver? Of vindt u het vervelend om ’s avonds nog over straat te gaan? Waarom dan niet bij elkaar komen in een huiskamer, ’s morgens of ’s middags? Ik zit zelf in een groep van 19 leden. Gemiddeld zijn er op zo’n morgen 15 vrouwen. We komen bij elkaar in een huiskamer. We zingen, bidden en bespreken het onderwerp van die morgen. Het onderwerp bereiden we om de beurt voor, iedereen die wil, mag dat doen. Anderen verzorgen de koffie en de thee. Je doet het toch samen? Samen het onderwerp uit In Gesprek bespreken of iemand uitnodigen, daarvoor hoef je niet persé een bestuur te hebben. Voor de opening of sluiting kunt u de rubriek Kapstok uit ons blad heel goed gebruiken! Natuurlijk kunt u ook altijd nog uw contactvrouw om advies vragen! Hetzelfde geldt voor grotere groepen, die zich opheffen omdat zij zonder voorzitter of secretaris komen te zitten. Het is niet erg als er niemand voor zo’n functie is, of dat er geen penningvrouw meer is. Wél heb je als groep een adres nodig, waar de acceptgiro voor het betalen van het lidmaatschap of ander nieuws naar toegestuurd kan worden. Het nieuwe jaar zet ons aan het denken. Het is een uitdaging voor ons allemaal om er een goede invulling aan te geven. Ook voor u als ‘kleine’ groep of voor u als ‘grote’ groep zonder een voorzitter, secretaris of zelfs een heel bestuur. Het is belangrijk, dat we elkaar blijven ontmoeten en bemoedigen. Om met elkaar in

Kringen Kringberichten voor deze rubriek, zes weken voor het verschijnen van het blad, sturen naar: Jopie van de Kleut, Rondweg 25, 3875 LB Zwartebroek, of via e-mail: [email protected]. Kring Het Bildt-en-Berlikum op donderdag 13 maart om 19.45 uur te Oudebildtzijl. Spreekster: mevr. N. Berntsen-Rademaker uit Leeuwarden. Onderwerp: Wat als de ander niet gelooft. Kring Emmeloord e.o. op woensdag 5 maart om 19.45 uur in een zaal van de Nieuw Jeruzalemkerk in Emmeloord. Spreekster: mevr. Mariska Schaap uit Veessen. Onderwerp: ‘Verlangen’ als spoor naar God. Kring Groningen en Omstreken van de PVO Op donderdagmiddag 13 maart om 14.30 uur vindt de jaarlijkse Kringvergadering plaats in een zaal van de Oosterkerk te Groningen. Spreker: ds. Bijl uit Groningen. Onderwerp: Lezing over de Nieuwe Bijbel Vertaling Gasten zijn van harte welkom.

Voor elkaar

Biddag voor gewas en arbeid Heer onze God Almachtig Schepper van hemel en aarde Vader, U die voor ons wilt zorgen Wij willen U bidden voor de aarde Voor de mensen die daarop wonen Voor de dieren die daarop leven Voor de gewassen die daarop groeien Uw schepping die U ons in handen gaf Om te bewerken en te bewaren Waarvan wij mogen eten Waaruit wij mogen drinken Voor de dieren op het veld Zij zijn ons gegeven, niet om met hen Te doen wat wij willen, maar vol respect Telkens bedenkend: zij zijn Uw schepselen Zegen de arbeid van onze handen Dat wij een zegen worden en blijven Voor mens en dier en gewas Want alles komt uit Uw Hand

In gesprek met... (door en voor de lezers) Ditmaal een kort, maar wel blij bericht: De (HVG) Vrouwengroep ‘Zuiderwijk’ uit Middelburg heeft zich met ingang van 1 januari 2008 aangesloten bij de PVO. Wij hopen dat de 31 leden van deze groep zich snel thuis zullen voelen en wensen hen nog veel goede bijeenkomsten toe! Helaas bleef de brievenbus (e-mail) verder leeg. Heeft u iets meegemaakt op uw groep of wilt u iets aan ons/anderen doorgeven, schrijf of mail het ons. Deze rubriek is ervoor! De redactie

Ook voorjaar ...

Amen

Oplossing Kerstpuzzel 2007 Deze puzzel was wat moeilijk volgens de puzzelaars en dat klopt ook wel. Er waren niet zoveel inzendingen deze keer. De oplossing luidde als volgt: Verticaal: 1. Religie, 2. Kerstmis, 3. Kerstmenu, 4. Kerstnachtmis, 5. Kerstgave, 6. Kersttijd en 7. Refrein. Horizontaal: 1. Kerstuitzending, 2. Kerstspel. Er waren weer veel goede wensen bij de inzendingen waarvoor wij u hartelijk danken. Ook willen we Rie Roubos bedanken voor de moeite om steeds weer een andere puzzel te bedenken. Wat een creativiteit elke keer weer opnieuw. De winnaars zijn: Mevr. G.J. de Mooij-van Delft uit Rijnsburg Mevr. D.W. Wieringa uit Winsum Mevr. G. Visser uit Enschede De geschenkbon t.w.v. € 7,50 ontvangt u een dezer dagen thuis. Een hartelijke groet voor u allen. Jopie van de Kleut (l) in overleg met Rie Roubos (r)

Jopie van de Kleut

Ik heb in het verleden moeten duiken om iemand te vinden voor deze reeks. Zij was niet een en al liefheid, ook een tikje dwingend. Maar wel erg attent. Christelijk attent. Ze had haar eigen gedachten over mensen, en ging daar op haar eigen manier mee om. Ik ken haar natuurlijk alleen als een buitenstaander. Zij was mijn moeder niet. Ik was nog op een leeftijd dat 65 stokoud betekende. We hadden zo’n babyzak geleend waarin je je geluk nog een beetje langer kon dragen dan de eerste negen maanden. Met de baby, de kleuter en twee of drie (ik weet niet of ze allemaal mee waren) schoolkinderen ging ik boodschappen doen. Het was een heel gedoe. Daar galmde opeens door de winkel: ‘O, kijk daar is dat dappere vrouwtje!’ Het is met geen pen te beschrijven hoe opgelaten ik mij voelde. Maar ze bedoelde het goed. En werkelijk, zo nu en dan als ik iets echt moeilijks doe en er net aan begin, dan jubelt het ‘O, kijk!’ in mijn oren. Deze dame schreef in overlijdensgevallen hartelijke brieven, troostende woorden met grote krullen. Dat hoorde bij haar. En iedereen wilde ze wel over haar geloof vertellen, en dat God van alle mensen houdt. Sommigen kwamen niet door haar ‘krullen’ heen, maar wat school er een hartelijkheid onder. Tot het laatst van haar leven was ze zeer met anderen begaan. Ze slofte met haar rollator met het zuurstof apparaat de gang op om ouderen die geen geloof hadden uit de kinderbijbel voor te lezen. Waarom ook niet. Wanneer mensen zo eenzaam zijn dat elk bezoek welkom is, waarom er dan niet nog een hogere lading aan gegeven? Het is wel wat anders dan zeuren over de soep. Bij haar begrafenis waren haar kinderen verrast over de belangstelling uit de gemeente. Maar wat wil je, bijna iedereen had wel eens zo’n meelevende brief van haar gehad. En ze hield ook nog van alles bij in haar grote agenda. Fantastisch vind ik dat, ik heb er bewondering voor. Maar zelf ben ik helemaal niet zo. Daarom heb ik volop genoten van Jansje. HK 11

rende en meditatieve overwegingen van de auteur. Heel geschikt om dagelijks persoonlijk te gebruiken, maar ook in groepen en in diensten en vieringen. Uitgeverij Meinema, Zoetermeer, 2007. Gebonden uitgave met leeslint, 368 pagina’s ISBN 978 90 211 4161 9. Prijs € 25,--

Intercity bestemming Pasen.

In-druk Jan Minderhoud

Bidden is een weg Praktische gebedsvormen voor de binnenkamer en voor groepen. ‘Voor u ligt een boek om mee aan het werk te gaan: een bid-doe-boek,’ zo leidt Jan Minderhoud dit boek over bidden zelf in. Na een algemeen gedeelte waarin hij onder andere ingaat op wat bidden is, geeft hij heel concrete manieren aan om je eigen gebedsleven te verdiepen. Thema’s als gebedshouding, lichaamshouding en ademhaling, meditatie en bijbellezen, maar ook een joods gebed worden behandeld. In het laatste deel gaat hij in op vormen van groepsgebed, van heel vrij tot heel gestructureerd. Beide praktijkgerichte delen sluiten af met voorbeelden van een morgen-, een middag- en een avondgebed. Het is een boek om mee aan het werk te gaan, juist door de korte hoofdstukken en de praktische aanwijzingen. Uitgeverij Merweboek, Sliedrecht, 2007. 136 pagina’s ISBN 978 90 5787 105 4. Prijs € 9,90 TL Sytze de Vries

Bij gelegenheid III Omgang met de Psalmen Dit boek vormt het sluitstuk van het drieluik Bij gelegenheid van (lied)dichter en voorganger Sytze de Vries. Het derde deel staat geheel in het teken van de Psalmen. Sytze de Vries beschrijft zelf hoe deze teksten zijn te verstaan: ‘Het zijn grotendeels teksten, ontstaan vanuit én ten behoeve van de ‘godsdienstoefening’ van de gemeente. Daar oefent een mens het zingen en bidden om niet sprakeloos te staan, wanneer ‘de nood aan de man komt’. Daarom hebben diverse teksten ook een vorm meegekregen die hen geschikt maakt voor andere plaatsen en andere tijden, tot in de eenzaamheid van de binnenkamer.’ Het boek biedt de lezer teksten van de meeste van de 150 Psalmen. Het gaat om teksten die een aan de grondtekst getrouwe vertaling willen presenteren, om parafrases, liederen, gebeden en gedich12 ten. Tussendoor beschouwende, verkla-

Aandacht geven aan de Stille Week Al bijbellezend door de Goede Week reizen met als eindstation Paasmorgen. Dat is wat je met het project Intercity bestemming Pasen doet. Het project wordt georganiseerd door de Raad van Kerken in samenwerking met het Nederlands Bijbelgenootschap en de Katholieke Bijbelstichting. Aan de hand van een boek en een dvd aan de slag met de Goede Week en Pasen. Stilstaan bij wat de Bijbel vermeld over de lijdensweg die Jezus ging. Toeleven naar Paasmorgen. Het project probeert de gebeurtenissen van lang geleden naar deze tijd toe te halen, in een moderne setting; een treinreis langs een aantal intercitystations. Kerken, gemeentes, maar ook individuele mensen kunnen nog steeds ‘instappen’ en meedoen. Kosten: 10 exemplaren voor € 25,-inclusief verzendkosten. Te bestellen: NBG, tel 023 5 146 146 of het klantencontactcentrum: info@ bijbelgenootschap.nl of kijk op www.intercitypasen.nl

Lothar Bublitz, Andreas Schröder, Johannes Müller

Liefde in Actie Echte relaties beleven Ons leven duurt gemiddeld 27.760 dagen. Zou het niet een goed idee zijn om veertig daarvan te besteden aan nadenken over het allerbelangrijkste wat er in de wereld bestaat? De diepste grond van je bestaan, de basis van elke relatie? Liefde, heel concreet, in actie? Dit boek is een veertig dagen durende reis. Onderweg wordt merkbaar wat echte relaties zijn, en wat in het leven écht belangrijk is: liefde. Waarom zou je Gods liefde niet ontdekken? Waarom zou je niet willen zien hoe liefde werkt? Waarom zouden we echte relaties niet kunnen beleven? Veertig overdenkingen bij een bepaald bijbelgedeelte en veel ruimte om persoonlijk aantekeningen bij de reis te maken. Bijzonder geschikt om in (kleine) groepen te behandelen. Dit boek is vertaald door de Duitse afdeling van wereldwijde Purposedriven netwerk, met een voorwoord van Rick Warren.

Uitgeverij Medema, Vaassen, 2007. 224 pagina’s ISBN 978 90 6353 515 5. Prijs: € 12,95 Rick Warren

Doelgericht leven Waarvoor leef ik eigenlijk hier op aarde? Een uitdagend boek, vol hoop. Het heeft al miljoenen aan het denken gezet. Er zijn antwoorden op fundamentele levensvragen. Doelloze levens kunnen veranderen in doelgerichte levens. Hier gaat het om, onder andere: -Een visie vinden die richting geeft aan uw leven. -Echte vrienden kennen met wie u alles kunt delen. -Levensverandering ervaren, om te worden zoals de enige Mens die perfect was. -Werken en leven voor God en voor mensen, met alle kwaliteiten die u hebt. -Ontdekken wat Gods Grote Opdracht is. Een persoonlijke en geestelijke ontdekkingsreis van 40 dagen, waardoor u een antwoord vindt op de belangrijkste vraag van het leven: Waarvoor leef ik eigenlijk op aarde? Veertig korte hoofdstukken, die worden afgesloten met: een onderwerp om te overdenken, een vers om te onthouden en een vraag om over na te denken. Ook bijzonder geschikt om in (kleine) groepjes te behandelen. Uitgeverij Medema, Vaassen, 17de druk 2007. 352 pagina’s ISBN 90 6353 413 2. Prijs: € 9,95 TB

OPEN DEUR PASEN: WAT GELOOF IK? Iemand vraagt: Waar geloof je écht heilig in? Als je de kern van je geloof op een klein briefje zou moeten schrijven, wat schrijf je dan op? Geloof verandert. En geloven wordt steeds persoonlijker verwoord, beleefd en beleden. Het paasnummer van Open Deur cirkelt rond de onmisbare kern van christelijk geloof: het Paasfeest, feest van de opstanding en opstaan. Met o.a.: Van ‘het geloof’ naar ‘ik geloof’, over deel uitmaken van een geloofstraditie en je eigen, persoonlijke geloof ontwikkelen; Opstaan, geloofsbelijdenissen uit verschillende tijden; ‘Ik heb hem gezien’, onderzoek naar verschijningen van Christus; Hoe mijn geloof is veranderd, een persoonlijk verhaal en ‘Ons hart brandde’, over de Emmaüsgangers. U kunt dit nummer gebruiken tijdens de veertigdagentijd, de voorbereiding van de paasviering, om uit te delen tijdens een paasdienst of om over door te praten op de groep. Bij dit nummer ontvangt u een gratis een paasliturgie als u ten minste 10 exemplaren afneemt. Voor een proefabonnement kunt u schrijven naar Open Deur, Postbus 29, 2700 AA Zoetermeer, bellen naar tel 079 3 628 628 of mailen naar [email protected].

Het weten waard LUCAS 15 JAAR ‘WELKOM THUIS’. Wat is de kernroeping van de kerk? Op die vraag zijn meerdere antwoorden mogelijk. Toch kunnen we vanuit het evangelie wel een lijn ontdekken. Bijvoorbeeld in Lucas 15, het hoofdstuk waarin Jezus reageert op de onvrede van farizeeërs en schriftgeleerden over het feit, dat Hij eet met zondaars. Jezus vertelt drie verhalen: over een verloren schaap, een verloren penning en een verloren zoon. Drie maal gaat men naarstig op zoek en viert feest als dat wat verloren dreigde te gaan weer gevonden is, wordt thuis gebracht. Als dat voor Jezus zo belangrijk was, moet het dan ook voor de kerk niet van groot belang zijn om zich te richten op kostbare mensen, die verloren dreigen te gaan? Is het dan niet een kernroeping voor de kerk om het verlorene te zoeken en thuis te brengen? De Vader staat op de uitkijk. De zoon is ‘Welkom Thuis’. De kerk mag uitnodigen: Kom tot de Vader, want je bent ‘Welkom Thuis’. Daarom heeft het Evangelisch Werkverband binnen de Protestantse kerk het jaar 2008 uitgeroepen tot het Lucas 15 jaar, met als thema ‘Welkom Thuis’. Ze werkt daarbij samen met verschillende kerkelijke organisaties. Elke (wijk-)gemeente kan meedoen Het bijzondere van de ‘Welkom Thuis’ actie is, dat elke (wijk-)gemeente in kan haken op het thema. Zo wordt de kerk aangemoedigd om na te denken over haar missionaire mogelijkheden. En mogelijkheden zijn er genoeg. Om een paar voorbeelden te noemen: ‘Welkom Thuis diensten’. Als uitnodiging daarvoor kan de ‘Welkom Thuis

krant’ worden verspreid, de ‘Welkom Thuis vlag’ kan worden uitgestoken, voor de kinderen kan een actie worden opgezet met ‘Welkom Thuis ballonnen’. In de prediking kan e.e.a. worden voorbereid door een serie preken over Lucas 15. Een talent om mee te woekeren Voor elke kerkelijke gemeente die met een missionair plan komt of voor elk getuigenis van iemand, die door het missionaire werk van zijn/haar gemeente tot de Vader is gekomen, kan een ‘missionair talent’ beschikbaar gesteld worden: een geldbedrag van € 100,-- met daarbij tien tips hoe dit bedrag vermenigvuldigd kan worden en tien tips voor missionaire activiteiten. Een christen zakenman betaalt deze talenten. Wie stuurt zijn/haar getuigenis of wie stuurt een goed plan voor onze gemeente naar [email protected]? Landelijke activiteiten Ook landelijk zal het Lucas 15 jaar breed in de publiciteit komen. Zo worden er 170.000 autostickers verspreid met daarop ‘Welkom Thuis Nu’. Dat verwijst tevens naar de website www.welkomthuis.nu waar belangstellenden meer kunnen lezen, de weg naar een plaatselijke kerk kunnen vinden of kunnen inhaken op een cursus zoals ‘Waarom Jezus’. Van februari tot april is er de grote ‘Welkom Thuis Tour’ van zanger Kees Kraayenoord & Band en ds. Hans Eschbach. In 20 grote kerken worden de Welkom Thuis concerten verzorgd. Kaarten hiervoor kunnen besteld worden via www.lucas15.nl. Op deze site staat meer informatie voor kerken en hier kunnen ook de eigen plaatselijke activiteiten vermeld worden. Dr. Bas Plaisier schrijft over het Lucas 15 jaar: ‘Het EW stimuleert de Protestantse kerk om werk te maken van haar missionaire roeping. Is dat in de praktijk van elke gemeente ook werkelijk het centrum van beleid? Ik steun daarom de inzet van het EW. Het zou prachtig zijn als honderden gemeenten in Nederland activiteiten ontplooien in het kader van het ‘Lucas 15 jaar’!’ Vernieuwingsfestival Eén van de landelijke hoogtepunten zal het Vernieuwingsfestival zijn, dat van 18 – 20 april 2008 wordt gehouden op de Betteld in Zelhem. Het wordt een feestelijk weekend voor jong en oud. Vooral de zaterdag (die ook als

dagactiviteit bezocht kan worden) zal een feest zijn, compleet met een afsluitende maaltijd om de thuiskomst van verloren zonen en dochters te vieren! Tegelijkertijd is er het Jongerenvernieuwingsfestival, op dezelfde locatie. Medewerking zal er onder meer zijn van Tiemen Westerduin (HGJB) en de praiseband Sela, Friends op Joy, Herman Boon, ds. Robbert Jan Perk en Jan van den Bosch. Voor meer info en opgave: www.ewv.nl of via: Evangelisch Werkverband, Eendrachtstraat 33, 3784 KA Terschuur, tel. 0342 460010. PALEIS HET LOO heeft voor de liefhebber een nieuw Koninklijk Familiealbum samengesteld uit diverse archieven. Deze keer heeft het betrekking op gebeurtenissen uit jaren die op een 8 eindigen. Meer informatie kunt u krijgen via tel. 055 577 24 59

DOMINICAANS ACTIVITEITEN CENTRUM Open cursusaanbod maart t/m augustus 2008 Het nieuwe cursusprogramma is uit: Zomerweken, de hele zomer door, van ‘de clown en de dans’ tot ‘schilderen in het klooster’, van de yogazomerweek tot de zingweek, verhalen vertellen of schrijven, mandala’s tekenen of iconen schilderen, fiets- en wandelpelgrimage. U kunt ook naar het buitenland: een meditatieweek bij de zusters dominicanessen in Beaufort/Frankrijk of een Iconenschildercursus in het orthodoxe klooster Valamo in Finland. Daarnaast stilteweekends, retraitebijeenkomsten en meditatiecursussen in het voorjaar. Voor een uitgebreide folder, aanvragen aanmeldingskaart of (gratis) cursusboekje: Dominicaans Activiteiten Centrum, tel 026 326 44 22; [email protected] of www.dominicaanscentrum.nl 13

Wij herdenken

Achterklap Des Heren Zegen Onze jongste dochter is afgestudeerd. Na meer dan 4 jaar keihard werken is het dan toch zover. De droom van de moeder is door de dochter gefikst. En de moeder hoeft er alleen maar trots op te zijn. Nu was de datum van afstuderen een beetje vreemd, wie is klaar in januari? Je mag wel in januari een diploma krijgen, maar dan zonder drukte. Alleen de geslaagde en twee mensen van de opleiding en niemand anders. Dat was te gek. Dus ik zei: ‘Ik ga met je mee, en als ze me eruit zetten wacht ik wel op de gang met de deur op een kier.’ Samen vertrokken we naar het zuiden des lands. Om 9 uur ’s morgens zou alles plaatsvinden. Aangezien wij bijna vier uur noordelijker wonen zat er een overnachting aan vast. Laten wij ons nu verslapen! In grote haast schoten we in de kleren en op naar de hogeschool. Zo verschenen wij 2 minuten over 9 bij het kantoor. Daar troffen wij de gedelegeerden. Gedurende enige tijd spraken de directrice, mijn dochter en ik door elkaar heen. Ik gaf de directrice groot gelijk en verzocht toch om een uitzondering te maken, desnoods met open deur. Mijn dochter zei: ‘Kom hier mam, je blijft hier het is belachelijk om op de gang te gaan.’ En de directrice legde vormelijk uit dat dit nu juist niet de bedoeling was. Het hield zo op, al die mensen erbij. Het ging veel sneller om het formeel te houden. Enzovoort. Totdat het woord Friesland viel. Toen kwam er rust in de tent. ‘Gaat u zitten, wilt u ook koffie? Dan gaan we nu beginnen.’ En onze jongste dochter stond fier rechtop, stak op het juiste moment haar vingers op en sprak met zekere stem: ‘Zo waarlijk helpe mij God almachtig’. En daar draait alles om.

Het volgende nummer van

in gesprek verschijnt op 2 april.

Thema: Schouders en rug Bijbelstudie: Ds. D. Boekema Jaarverslag 2007 14

Mevrouw J. Beekhuis-Koelewijn

- Bunschoten

Mevrouw S. Busz-Bouwman

- Spijk

Mevrouw M.C. Cornet-van der Wolf

- Sleeuwijk

Mevrouw I. van de Eijkel

- Nieuwkoop

Mevrouw H.M. Passchier

- Sommelsdijk

Mevrouw A. Westra-Sijtsema

- Triemen

Jezus zei: ‘Ik ben de opstanding en het leven. Wie in mij gelooft zal leven, ook wanneer hij sterft, en ieder die leeft en in mij gelooft zal nooit sterven.’ (Johannes 11: 25-26a)

Ook voorjaar ...

VROUWEN - GELOVEN - WERELDWIJD Laten we bidden voor de vrouwen in Israël, van welk volk ze ook zijn. Laten we bidden dat ze het voortouw zullen nemen om elkaar te ontmoeten. Zijn vrouwen niet speciaal geschapen om vrede te stichten? Laten we bidden dat God hen de moed en de kracht geeft om hun verantwoordelijkheid te nemen, en de spitsvondigheid om in het klein oplossingen te bedenken. Laten ze zichzelf niet uitvlakken, zij zijn Zijn hulpe. Natuurrampen doen zich veelvuldig voor, het is haast niet mogelijk actueel te blijven. Laten we bidden voor de mensen die overal op de wereld hulpeloos staan tegen opzichte van wat

hen overkomt. Laten wij Nederlandse vrouwen de discussie over wat dat met ons te maken heeft niet uit de weg gaan. We moeten ons blijven verdiepen in het hoe en waarom van energieverbruik, ook voor ons eten. Wat zetten we op tafel en welke offers heeft dat gevraagd. Laten we er met elkaar en ook met onze kinderen over praten, hoe kijken zij er naar? En wat heeft dat met ons geloof te maken? Veertigdagentijd, tijd van inkeer, nadenken, gesprek, gebed, bijbellezen, ontroerd worden, je open stellen, wachten op het wonder, verlangen en vragen: ‘Abba, bent u daar nog?’

Kruis en Munt

Lofverheffing aan God

Voor het eerst zonnekoken Blok voor blok worden de hutten in het kamp van zonneovens voorzien. De vluchtelingen moeten zelf een symbolisch bedrag betalen van ongeveer € 1,75 per gezin. Een groep zonnekokers komt hun nieuwe zonneoven ophalen bij het distributiecentrum. Nadat Foto Chris de Boode ze geregistreerd zijn en hun bijdrage hebben betaald, mogen ze hun oven meenemen. Het is nog een heel karwei om het gevaarte naar de hutten te vervoeren. Er zijn wel twee of drie familieleden nodig om de oven te tillen. Ze doen erg voorzichtig. Ze willen hun oven natuurlijk niet beschadigen nog voordat hij gebruikt is. Ook de hooikisten moeten mee. Sommige vluchtelingen hebben een fiets of hebben er een kunnen lenen en binden hun hooikist achterop. Soms nemen ze ook een hooikist mee voor familie, buren of vrienden. Aan hun lachende gezichten kun je zien dat de vluchtelingen erg blij zijn met hun nieuwe aanwinsten. De grote zilverkleurige zonneovens zien er mooi uit voor de bamboe hutten. En ze werken goed. Overal waar je loopt zie je vluchtelingen rijst, dhal (een soort groente) of kip koken. En het is nog lekker ook!

Zingen:

Gezang 255:

1 Ere zij aan God, de Vader 4 Halleluja, lof, aanbidding

Lezen:

Openbaring 5: 11-13

Daarna hoorde ik het geluid van een groot aantal engelen rondom de troon, de wezens en de oudsten; het waren er oneindig veel, tienduizend maal tienduizenden, duizend maal duizenden. Met luide stem riepen ze: ‘Het lam dat geslacht is, komt alle macht, rijkdom en wijsheid toe, en alle kracht, eer, lof en dank.’ Elk schepsel in de hemel, op aarde, onder de aarde en in de zee, alles en iedereen hoorde ik zeggen: ‘Aan hem die op de troon zit en aan het lam komen de dank, de eer, de lof en de macht toe, tot in eeuwigheid.’ Zingen:

Het Lam voor ons op aard’ geslacht (naar en op de wijze van Gezang 110)

Het Lam voor ons op aard’ geslacht, is eeuwig waard t’ ontvangen de wijsheid, rijkdom, eer en macht en dankbre lofgezangen. Triomf, als priesters naad’ren wij, gereinigd van de zonden, als koningen gekroond en vrij, van alle dwang ontbonden. Triomf, uw prikkel is, o dood, door Jezus dood verslonden. Hij, die voor ons het graf ontsloot, vernietigde de zonden.

U spaart sinds kort voor het zonneoven project in Nepal. Daarmee zijn duizenden vluchtelingen geholpen. Meer hulp is nog steeds heel hard nodig. Alvast hartelijk dank! Tirsa Hofstee, Stichting Vluchteling

Lezen:

Openbaring 7: 9-12

Hierna zag ik dit: een onafzienbare menigte, die niet te tellen was, uit alle landen en volken, van elke stam en taal. In het wit gekleed en met palmtakken in hun hand stonden ze voor de troon en voor het lam. Luid riepen ze: ‘De redding komt van onze God die op de troon zit en van het lam!’ Alle engelen stonden om de troon en de oudsten en de vier wezens heen. Ze bogen zich diep neer voor de troon en aanbaden God met de woorden: ‘Amen! Lof, majesteit en wijsheid, dank en eer en macht en kracht komen onze God toe, tot in eeuwigheid. Amen.’ Zingen:

Foto Chris de Boode

Gezang 259: 1 Halleluja! Lof zij het Lam Gezang 258: 2 Halleluja, lof zij de Zoon Gezang 259: 2 Aanbidt de Vader in het woord! 15

‘Toen maakte God, de Heer, de mens. Hij vormde hem uit stof, uit aarde, en blies hem de levensadem in de neus. Zo werd de mens een levend wezen.’ Genesis 2: 7

wees blij met het licht van je ogen en de adem van je stem wees blij met de zon de wind en de regen kijk maar omhoog naar de donkere wolk die zo vaak een zilveren rand draagt lach door je tranen heen en loof de Heer want levend van Zijn adem mag je gelukkig zijn Mien Hoeksma