in gesprek 9 werk- en informatieblad van de protestantse vrouwen organisatie

in gesprek 9

69e jaargang, november/december 2011

werk- en informatieblad van de protestantse vrouwen organisatie

ROUTEPLANNER: DE ZONDAG – HET SNOEPJE VAN DE WEEK!? GEDENKT DE SABBATDAG, DAT GIJ DIE HEILIGT KERSTLITURGIE: KERST BEGINT IN BETLEHEM

Colofon

In dit nummer

In Gesprek

Het laatste nummer van In Gesprek van 2011 is bij u op de mat gevallen. Met heel veel plezier hebben wij, als redactie, dit jaar weer samengewerkt om elke keer een mooi blad af te leveren. Met dit twintig pagina’s tellende nummer van In Gesprek sluiten we het jaar af.

werk- en informatieblad van de Protestantse Vrouwen Organisatie Bezoekadres Bureau PVO: Kon. Wilhelminalaan 21, Amersfoort Postadres PVO: Postbus 1496, 3800 BL Amersfoort Telefoon 033 - 465 22 64 (ma., di. en do. 09.00-14.30 uur) e-mail: [email protected], Internet: www.pvo-nederland.nl Gironummer PVO: 515473 Gironummer Kruis en Munt: 3336259, t.n.v. PVO Amersfoort.

Dagelijks Bestuur PVO: Voorzitter: Hetty van Weeghel-de Boer Sommelaan 6, 5627 WK Eindhoven. Tel. 040-2623979 Secretaris: Gré Popping-Hoekzema Veerstraat 45, 8181 VV Heerde. Tel. 0578-697069 Penningmeester: Tjitske Rinsma-Kuperus Marktweg 81/13, 8444 AC Heerenveen. Tel. 0513-632284 Algemeen adjunct: Henny de Graaf-Hopman Kerkemaat 9c, 3751 AH Spakenburg. Tel. 033-2987225

Redactie In Gesprek: Tiny van de Biezen-Kamphorst, eindredactie Jopie van de Kleut-Waanders Heleen Koekoek-Dethmers Titia Lindeboom-Bruning Jubileumrubriek en Kringberichten: Jopie van de Kleut, Rondweg 25, 3785 LB Zwartebroek e-mailadres: [email protected] Overlijdensberichten: bureau PVO, zie boven

We volgen de Routeplanner en gaan verder met het vierde gebod. - In de bijbelstudie op pagina’s 4 en 5 schrijft ds. Hans Mak uit Harderwijk over dit gebod/woord. Hij noemt de zondag: ‘het snoepje van de week!?’ met een uitroepteken, maar ook een vraagteken erachter. Het is aan ons welk leesteken onze voorkeur heeft. - In het tweede hoofdartikel boog ook dominee Bernhard H. Steenwijk uit Nijkerk zich over dit gebod/woord, maar vanuit een andere insteek. Op pagina’s 8 en 9 zijn visie. Tip: U kunt beide artikelen naast elkaar leggen en bespreken voor het grotere geheel. - Vanaf pagina 10 vindt u de Kerstliturgie. Corrie de Jong, Aafke Koops en Djoke Travaille hebben er een prachtige viering van gemaakt onder de titel: Kerst begint in Betlehem. De prachtige illustraties zijn weer gemaakt door Martin Kwak. - Pagina 14 staat in het teken van de tijd. Ditmaal is gekozen voor het Liedboek om aan Dankdag voor gewas en arbeid, de Eeuwigheidszondag, Advent en Kerst gestalte te geven. - Op pagina 15 vindt u de Kerstpuzzel, waarmee wij u veel puzzelplezier wensen. Jopie van de Kleut wacht al vol spanning op uw inzendingen! - Op pagina 16 in de rubriek In-druk heeft Titia Lindeboom een greep gedaan uit een aantal dagboeken en kalenders voor 2012 en deze voor u op een rijtje gezet. Kortom, dit alles en nog veel meer vindt u in dit nummer. Veel plezier ermee! Namens het kader, zowel landelijk als regionaal, van de Protestantse Vrouwen Organisatie wens ik u een goede voorbereiding op het komende Kerstfeest, feestelijke en gezegende Kerstdagen en een goede en plezierige jaarwisseling!

Overige kopij: 6 weken voor verschijnen van het blad bij de eindredactie: Tiny van de Biezen, A. v. Meerveldstr. 5, 3785 LP Zwartebroek. Tel. 0342 - 462095. e-mail: [email protected]

Lidmaatschap van de PVO: € 16 per jaar. Daarbij is het abonnement op dit blad inbegrepen. Opzeggen alleen schriftelijk voor eind december bij het bondsbureau. Gesproken cd: In Gesprek verschijnt ook op cd als een uitgave van de CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden te Ermelo, tel. 0341-565 499

Tiny van de Biezen

Druk: Mailfors Amersfoort ISSN: 0921-447

Doelstelling De Protestantse Vrouwen Organisatie heeft als doel: - lokale gespreksgroepen en de leden daarvan te stimuleren, te adviseren en toe te rusten. - Krachten te bundelen en stem te geven. - Dit alles om landelijk en plaatselijk te komen tot ontmoeting en gesprek, bezinning op Bijbel en persoonlijk geloof, en een bewuste inzet voor een rechtvaardige en veelkleurige samenleving. 2

Hoofdartikelen: november - december 2011

De zondag – het snoepje van de week!? bijbelstudie over het vierde gebod door ds. Hans Mak te Harderwijkk ....................................................... 4 Gedenkt de sabbatdag, dat gij die heiligt door ds. Bernhard H. Steenwijk te Nijkerk .......................................... 8 Kerstliturgie: Kerst begint in Betlehem ................................... 10

Meditatie De Vierde Leefregel Houd de sabbat in ere, het is een heilige dag. Zes dagen lang kunt u werken en al uw arbeid verrichten, maar de zevende dag is een rustdag, die gewijd is aan de Heer, uw God… De sabbat, de dag die apart gezet is, omdat God op die dag rustte. Er zijn heel veel wetten en regels gemaakt om deze dag als rustdag te knechten, iets waar de Israëlieten juist van verlost waren. De sabbat, zaterdag als de zevende dag onder het Jodendom, werd zondag de dag waarop de eerste christenen bijeenkwamen om de dag van de opstanding van Jezus te gedenken. Voor ons dus de zondag. God heeft een nieuw begin gemaakt. Hij heeft ons bevrijd van de knechting, we gedenken dit wonder op de zondag door in onze diensten hiervoor de eer aan onze God te geven. In het verleden was Nederland een christelijke natie, waar op de zondag niet gewerkt werd. Alleen als het de dienstverlening betrof, de medische zorg, de veiligheid, die in handen van de staat was, konden bepalen of we wel of niet op de zondag konden rusten. Ook voor predikanten, organisten, kosters en vele anderen is dit een dag waarop zij hun diensten aanbieden zodat we samen kunnen komen in de vele kerken. Maar hoe staan we er anno 2011 voor? Is het nog een feestdag? Voelen we ons nog vrij om onze God lof te zingen en samen met de geloofsgenoten bijeen te zijn om zijn daden te noemen en hem te aanbidden en kracht te vinden? Om weer verder te gaan met wat God van ons wil, namelijk recht te doen aan hen die niet tot hun recht kunnen komen? Een dag om gevierd te worden? Of is het een rustdag, om op te laden voor de nieuwe week? We leiden een enerverend leven dat veel energie kost. Dan is rust nodig om weer creatief bezig te kunnen zijn in wat er van ons verlangd wordt, in de maatschappij en als christenen. Of is het een dag zoals alle andere dagen: werken, reizen, sporten, familie en vrienden bezoeken, bezoek aan kunst en natuur. Dan is er geen verschil meer tussen de dagen van de week, dan is het ‘s zondags net zo druk als door de week. Dan hebben we onszelf ook op zo´n vrije zondag zo vastgezet dat we in slavernij komen van wat moet, dan beleven we er geen plezier meer aan. Vaak hebben we van de zondag een dag gemaakt die nog drukker is dan een werkdag. Het zouden geen knellende banden moeten zijn, want daar zijn we van bevrijd. Maar hoe doen we dat dan? Hoe kunnen we een dag inrichten die rust geeft, die bevrijdend werkt en vreugde geeft? Hoe staan we in het leven, hoe willen we tot rust komen in deze drukke wereld? Kunnen we er aan toekomen, zodat we onszelf niet overvragen? Waar vinden we noodzakelijke rust? Hoe zit dat met de verhouding God en zijn schepping? Zondag een afgezonderde rustdag, een aan God gewijde dag of…?

Oefen, Heer Christus, deze dag over ons leven uw gezag. Laten englen sterk en rein met al uw goedheid om ons zijn, opdat ons hart gehoorzaam zij aan uw geprezen heerschappij en al wat onze hand verricht een spiegelglans zij van uw licht. Gezang 373: 1 en 2

Berry Wijnans, werkgroep Toerusting 3

Ds. Hans Mak

De zondag – het snoepje van de week!? Bijbelstudie bij Exodus 20: 8-11 Nogal wat mensen hebben een allergie ontwikkeld voor alles wat met zondagsrust en zondagsheiliging en zondagsviering te maken heeft. Ze denken nog altijd met wrevel terug aan de saaie zondagen van hun jeugd, waarin niets mocht en alles vervelend was. Ik denk dat we in alle eerlijkheid moeten constateren dat die tijd nu wel definitief voorbij is en volwassen mensen moeten niet altijd blijven doorzeuren over de frustraties van hun jeugdjaren. Integendeel, het lijkt me hoog tijd om opnieuw aandacht te vragen voor het grote goed dat ons juist in de zondag gegeven is. Niet om elkaar opnieuw met regeltjes en geboden en verboden op te zadelen, maar wel om elkaar er vriendelijk doch dringend op te wijzen dat we zonder die zondag naar de knoppen of – zo u wilt – naar de Filistijnen gaan. Tussen haakjes: op de verschuiving van sabbat/zaterdag naar zondag gaan we nu in dit verband niet in, dat is al eerder in deze kolommen aan de orde gekomen.

De sabbat is een teken

En om maar met de deur in huis te vallen en het meteen scherp te stellen: niet wij hoeven de zondag te reanimeren, maar de zondag is bedoeld om ons te reanimeren! Gods geboden zijn niet bedoeld om ons dwars te zitten of aan banden te leggen, nee, ze zetten ons juist in de ruimte en in de vrijheid, het zijn woorden van leven! In Exodus 31 (12-17) vinden we een leerzaam stukje over de sabbat. Leerzaam omdat het aanstipt dat de sabbat te maken heeft met het verbond van God met zijn volk, de sabbat wordt een teken van dat verbond genoemd. Zoals een trouwring een teken wil zijn van je huwelijk, een voortdurende herinnering aan het feit

Ds. Hans Mak is emeritus predikant van de PKN en woont in Harderwijk

4

dat je met iemand verbonden bent in goede en in kwade dagen, zo mag de zondag een herinnering betekenen aan die Partner, die in goede en kwade dagen, in gezondheid en ziekte, ja, in leven en in sterven met ons verbonden wil zijn. En daarom is de zondag een dag om óp te ademen, om je te laten reanimeren door de Geest van boven en dús een vreugdevolle zaak, geen dag van zuchten en steunen en klagen en je vervelen, alsjeblieft niet, maar juist een dag van vreugde en plezier en feestelijkheid. Niet dat benauwde, maar juist weer op adem mogen komen, een dag om uit de tredmolen te stappen in dat andere ritme van de Geest!

Gods creatie en onze creativiteit

Dat zijn mooie woorden, maar hoe stellen we ons dat nou heel concreet voor? Mag ik een poging doen, niet om u iets voor te schrijven, maar wel om uw eigen creativiteit te prikkelen. Want ook dat heeft nou juist alles te maken met die ene dag waarop God rustte van zijn creatie, zijn schepping, dat wij op die ene dag onze creativiteit en onze vindingrijkheid mogen aanboren om juist van die ene dag iets bijzonders te maken, jawel, het snoepje van de week! En over geboden gesproken, zover zijn we inmiddels wel dat ook dat hardop gezegd mag worden: op de zondag geldt er ten diepste maar één gebod van Gods kant en dat is het grote gebod: gij zult u niet vervelen, gij noch uw zoon noch uw dochter… enz.

Oké, wij zullen ons niet vervelen op zondag, maar wat doen we dan en hoe doen we dat dan? Ik wil u graag drie dingen ter overweging aanreiken en die laat ik dan graag verder sudderen in de magnetronoven van uw eigen creativiteit: iets over God, iets over onszelf en iets over onze naaste en deze drie zijn één!

Iets aan God doen

De zondag is bij uitstek de dag om meer dan dat doordeweeks het geval pleegt te zijn iets aan God te doen, iets aan ons geloof te sleutelen. Nog duidelijker: een zondag zonder kerkgang is eigenlijk onbestaanbaar. Als het ooit nodig is geweest dan is het toch wel vandaag de dag dat we even, één keer in de week, afstand nemen van de dingen, een ogenblik de tijd nemen om te overdenken dat er meer is dan ons natje en ons droogje en de tv en de vakantie, dat we meer zijn dan apen die ook nog in een auto kunnen rijden en dat dit leven en deze wereld meer is dan een lolly waar je zoveel mogelijk uit moet zien te zuigen voordat hij klef wordt. Het lijkt soms alsof er een samenzwering aan de gang is om ons te verzekeren dat er niks anders is dan het platte vlak van eten en drinken en slapen en vrijen en werken en doodgaan en verder niks… We hebben het nodiger dan brood – immers de mens leeft niet van brood alleen! – om steeds weer te horen en er mee geconfronteerd te worden dat er méér is, dat we méér zijn dan een paar gaatjes in een ponskaart of een paar data in het computerbestand van de gemeente. En daarom hebben we het nodig om die andere boodschap te horen, die woorden van de andere kant, steeds weer opnieuw, want anders gaan wij en gaat

onze wereld naar de knoppen resp. naar de Filistijnen. Je moet altijd uiterst voorzichtig zijn om met het vingertje te wijzen, maar zou er hier geen verband zijn met de verloedering van onze samenleving en het feit dat steeds meer mensen gewoon mensen-van-het-platte-vlak zijn geworden. Mensen zonder God, zonder zondag, zonder weet van of zelfs maar verlangen naar die andere wereld, de wereld van Gods Koninkrijk?

Iets aan onszelf werken

Ach, en als we dat gehad hebben, dan hebben we toch nog plenty tijd om aan onszelf en onze eigen bezigheden toe te komen op zo’n zondag? En laten we de televisie maar eens een keer uitschakelen. Misschien is er een naaste die we een plezier kunnen doen met een bezoekje of met een persoonlijke brief. Misschien is er een eigen huisgenoot die we eens een plezier kunnen doen met een gesprek van hart tot hart. Misschien kunnen we eens een stevige wandeling maken, ook nog bijzonder goed voor onze hart- en bloedvaten, en misschien kunnen we dan meteen in Gods vrije natuur eens nadenken over onszelf. Over wie wij zijn en over wie God is voor ons, want er zijn mensen die nooit meer nadenken over zichzelf. Ze investeren overal tijd en energie in, behalve in zichzelf en tja, dan ben je opeens 40 of 50 of 60 en dan ben je leeg…, leeg…, leeg en op…! De zondag is niet alleen een dag om naar God toe te gaan, maar ook een dag om aan jezelf toe te komen en aan jezelf te werken!

Iets voor onze naaste betekenen

Als God ons de zondag en dus de vrijheid en de ruimte gunt, dan moeten wij dat ook aan onze naaste gunnen. Dat betekent enerzijds geen betutteling of een inkapseling in het dwangbuis van de verveling, maar anderzijds mag er ook wel eens kritisch gekeken worden naar de toenemende openstelling van winkels op zondag en het daarmee gepaard gaande ongebreidelde consumentisme dat ook steeds meer christenmensen in zijn greep krijgt. Moeten we in dit soort zaken niet een soort tegencultuur vormen? Want juist de z.g. kleine middenstanders worden het slachtoffer van deze doorgaande commercialisering van de zondag. Juist wat klein is, moet op de zondag kunnen opademen. Daarom ook lijkt een ritje naar het verpleeghuis of naar een eenzame tante – als je dan toch op zondag er uit wilt zijn – mij meer op z’n plaats dan het in de file staan richting meubelboulevard. IKEA kan wel wachten, maar tante wacht misschien al zo lang…! Zo kun je juist op de zondag ook op een niet-commerciële manier iets voor je naaste betekenen!

Kapstok Nu het jaar ten einde loopt, mogen wij nog een keer bij elkaar komen, om samen te lezen, te praten en na te denken over God. Het is fijn dat we in zijn licht mogen werken en leven, maar ook tot rust komen. We wensen elkaar een goede samenkomst toe. Lezen: Een bekende tekst van kerkvader Augustinus, om even over na te denken: Gij hebt ons tot U geschapen, en onrustig is ons hart, totdat het rust vindt in U. Zingen:

Psalm 42: 1 en 7

Gebed: Here God, onze Vader, In alle stilte komen wij tot U. Dank U wel dat U ons de ruimte geeft om tot rust te komen. Wilt U zijn met christenen elders in de wereld, aan wie geen rust gegund is. Wij bidden U voor mensen die vervolgd en opgejaagd worden, dat zij toch een rustpunt in U mogen vinden. Zegent U deze bijeenkomst, Heer, in Jezus’ naam. Amen. Lezen:

Psalm 131

Een pelgrimslied van David. HEER, niet trots is mijn hart, niet hoogmoedig mijn blik, ik zoek niet wat te groot is voor mij en te hoog gegrepen. Nee, ik ben stil geworden, ik heb mijn ziel tot rust gebracht. Als een kind op de arm van zijn moeder, als een kind is mijn ziel in mij. Israël, hoop op de HEER, van nu tot in eeuwigheid. Zingen:

Gezang 463: 4 en 5 TL

Gespreksvragen: 1 Wat vindt u van de stelling: ‘Niet wij hoeven de zondag te reanimeren, maar de zondag is bedoeld om ons te reanimeren!’ Kunt u uitleggen waarom? 2 Lees Exodus 31: 12-17 en lees daarbij nogmaals het stukje ‘De sabbat is een teken.’ Spreekt dit u aan? Waarom wel? Waarom niet? 3 Reageer eens op de stelling: ‘Op de zondag geldt er ten diepste maar één gebod van Gods kant en dat is het grote gebod: gij zult u niet ver-

velen, gij noch uw zoon noch uw dochter…’ Hoe ziet u dat? 4 Is de zondag ‘het snoepje van de week’? Hoe dan? Bent u creatief in dat opzicht? 5 Wat maakt de zondag voor u speciaal? Meer specifiek: specialer dan de doordeweekse dagen? Waarom? 6 Iets aan God doen – iets aan onszelf werken – iets voor onze naaste betekenen. Hoe doet u dat? Hebt u tips voor elkaar? 5

Shalom !

‫שלום‬

Chanoeka, feest van het licht Als we dit Joodse feest nader bekijken, valt het op dat dit feest niet in het Oude Testament genoemd wordt, maar wel in het Nieuwe Testament. Ik mag aannemen dat de meeste lezers van In Gesprek weten dat de Joden alleen het Oude Testament erkennen als gezaghebbend voor hun geloof. Chanoeka is dus geen feest dat voorgeschreven is vanuit de Bijbel maar vanuit de geschiedenis. Nadat het rijk van Alexander de Grote in vier delen uiteen valt, komt Juda (Israël) onder Syrisch bewind. Antiochius IV wordt voor dit gebied aangesteld als heerser. Zijn bewind wil de Griekse taal en cultuur verder doorvoeren. Dit wordt voor de Joden ondragelijk als dit ook wordt doorgevoerd in de religie. Het Joodse geloof in één God moet plaats maken voor het veelgodendom en het aanbidden van de heerser (hij verklaart zich ook een god). Shabbat, besnijdenis en Tenach (Oude Testament) worden verboden. In 168 v. Chr. wordt het beeld van Zeus in de Tempel geplaatst en worden er varkensoffers gebracht. Als de Joden worden gedwongen om mee te werken aan deze nieuwe religie komt een kleine groep onder leiding van de priesterlijke familie Mattathias met zijn vijf zonen in opstand. Juda, de oudste zoon die de bijnaam Maccabee (hamer) krijgt, gaat de opstand leiden. Met Gods hulp verdrijft een kleine groep het machtige Syrische leger. Op de 25ste van de Joodse maand Kislev (december) in 165 v. Chr. wordt de Tempel opnieuw ingewijd (chanoeka betekent inwijding). Er was slechts één kruikje olie dat genoeg zou zijn voor

Wilma van de Biesebos woont en werkt al jaren in Jeruzalem en schrijft voor In Gesprek de column Shalom! 6

één dag. Het wonder is dat de lampen alle acht dagen van de inwijding op deze hoeveelheid olie bleven branden! Zo kreeg dit feest ook de naam ‘feest van het licht’.

Hoe wordt dit feest nu gevierd?

Bij dit feest zijn vooral de kinderen betrokken. Geen wonder dat het hen aanpreekt. Chanoeka is voor hen een spannend verhaal met een goede afloop, er is geen school, er zijn speciale spelletjes, cadeautjes en dan nog de lichtjes! Meestal heeft elk kind zijn eigen chanoekia. Dit is een negenarmige kandelaar met acht gelijke kaarsen en een negende die afwijkt en ‘dienaar’ genoemd wordt. Met dat kaarsje worden de andere acht aangestoken. De eerste dag één en zo elke dag een kaars meer tot alle kaarsjes aangestoken worden op de laatste dag. De chanoekia wordt voor het raam of bij de ingang van het huis gezet (in een speciaal kastje) zodat iedereen zich ‘het wonder’ herinnert. Na het aansteken worden passende (overwinnings-) liederen gezongen en men eet een soort oliebol (soefgania, dit is een bol waarin men jam spuit of een andere lekkernij en die tegenwoordig ook versierd wordt met crèmes en nootjes). De ouderen vieren het vooral als een feest van de vrijheid van godsdienst (wat dan ook voor deze dagen nog als een wonder wordt beleefd) en ook als overwinning als Joods volk. Een Jood mag Jood zijn en het vrij beleven. In mijn Messiaanse gemeente wordt ook stil gestaan bij de geboorte van Jezus (Jeshoea) die de plaats van het licht inneemt en ook de Verlosser en Bevrijder is. Wij vieren in onze gemeente geen kerstfeest. Voor ons als christenen is het belangrijk om te zien hoe God altijd weer dit Joodse volk beschermt. Als de Joden waren opgegaan in het Griekse veelgodendom, dan hadden wij nooit het monotheïsme, het geloof in één God, de God van Israël, leren kennen. Meer nog, we hadden niet het Heil leren kennen dat uit de Joden moest voortkomen: ‘Het heil is uit de Joden’ (Johannes 4: 22). Jeshoea is het Hebreeuwse woord voor heil en kan ook redding of verlossing betekenen. Ik vind het bijzonder om nu de woor-

den van Jezus rond dit feest in hun context te zien. Jezus kwam speciaal voor dit feest naar Jeruzalem! Er staat in Johannes 10: 22 en 23: ‘In Jeruzalem werd het feest van de Tempelinwijding gevierd, het was winter. Jezus liep in de Tempel, in de zuilengang van Salomo.’ Het is geen toeval dat het verhaal van de genezing van de blinde eraan vooraf gaat. De discussie die Jezus met de Joodse leiders voert in ditzelfde hoofdstuk gaat over de identiteit van Jezus. Bent U de Messias? Met andere woorden: bent U degene die ons van de Romeinen gaat verlossen? We kunnen in het Johannes Evangelie ook lezen hoe Jezus de Tempel ziet en hoe hij daar macht over heeft. Sterker nog hij is de Tempel waarin God zelf woont.

Chanoeka leert ons zo meer over Jezus en zo zien we dat God geschiedenis en openbaring laat samengaan, ze beiden gebruikt ook voor ons leven. Vier dus feest! Vier de komst van het Licht, van de Messias, ook onze Verlosser en Redder. Vier het in dankbaarheid en maak gebruik van de vrijheid! Vier een gezegend feest!

VROUWEN - GELOVEN - WERELDWIJD Het is bekend dat vrouwen heel vaak de dupe zijn wanneer het leven niet zo gaat als je hoopt. Ditmaal wil ik uw aandacht vragen voor een aantal vrouwen, dat dwars tegen alles in de moed erin houden. Sterke vrouwen die zich niet laten ontmoedigen door wat voor tegenslag dan ook. In de eerste plaats bent u dat zelf natuurlijk. U gaat door met uw gespreksgroep, hoewel hij vroeger groter was, hoewel er misschien al veel vriendinnen bij zijn weggevallen. U blijft bij elkaar komen. Wel of niet in de kerk, wel of niet met een bestuur, met of zonder notulen, met of zonder dagje uit of reisje, u doet gewoon wat mogelijk is en soms wat onmogelijk is. Respect van de redactie voor u. Daar doen we het voor! In grote steden zijn er vrouwen die praktisch zonder geld, kinderen opvangen na schooltijd, ze een boterham geven en spelletjes met ze doen of ze de gelegenheid daar voor geven. Vrouwen die initiatief nemen om met verstandelijk gehandicapten te gaan wandelen. In het begin werd er veel gesteund en gekreund: ‘Is het nog ver?’ maar na een paar keer zie je ze zichtbaar opknappen, ze worden trots op zichzelf dat ze zo’n eind gelopen hebben en genieten van de gesprekjes

onderweg. En de groep groeit. Gewoon begonnen door een of twee dames. Zo zijn er ook een paar dames die elkaar over de drempel helpen om met hun rollator een eindje te gaan wandelen. Vaak is er een portie angst bij: stel dat er iets gebeurt, wat dan? Met z’n tweeën of met meer kan je toch weinig gebeuren en het is nog gezelliger ook. De talloze mensen die regelmatig iemand bezoeken die aan huis gebonden is. Ze zullen u zelf kunnen vertellen hoe een dankbaar werk het is. Je hoeft alleen de stap te doen om te zeggen: zou het u passen als ik volgende week eens langs kwam? Dan merk je meteen of je welkom bent, en dan hoor je al snel of ze bol staan van het bezoek, of het toch wel bijzonder waarderen. Vaak is het zo dat de gesprekken over ‘vroeger’ oudere mensen enorm enthousiast kunnen maken, terwijl jongeren ze beleefdheidshalve aanhoren en zo snel mogelijk proberen weg te komen. Dus laten de ouderen elkaar opzoeken en eindeloos graven in de grote schat die het geheugen is. Dit zijn dingen die niet het etiketje ’christelijk’ dragen, maar het wel zijn. Laten we met plezier doen wat ons het beste ligt. Tot eer van God en tot vreugde van onze naaste.

Afslag: Tours (Frankrijk) Wij razen maar door op de snelweg van het leven. In deze column nemen we zomaar eens een afslag, naar een plek die een speciale betekenis heeft voor het christelijk geloof. Tours. In de druilerige zomer van 2011 namen wij deze afslag met onze eigen auto. Terugkerend uit de Dordogne zochten wij op de grote routekaart een stad of dorp om onze vouwwagen nog een paar dagen neer te zetten. ‘Kijk, Tours!’ riep ik enthousiast uit. ‘Laten we daar naartoe gaan. Daar komt Sint Maarten vandaan!’ Sint Maarten oftewel Martinus. Na Sinterklaas de favoriete heilige van alle kinderen in noordelijk Nederland. Eén vingerknip en ik ben terug in mijn jeugd, op 11 november negentienhonderdnogwat. Vrolijkgespannen gaan we de deuren langs met lampion (leuk attribuut) en grote plastic tas (nog leuker attribuut). Het liedje – Sint Maarten, Sint Maarten, de koeien hebben staarten – raffelen we snel af om maar zoveel mogelijk snoep in de tassen te vergaren. Martinus stelde ons zelden teleur. Een heilige naar mijn hart. Op een camping in het

nabijgelegen Chenonceau, in de Loirestreek, installeerden we ons. In de loop der eeuwen zijn daar veel kastelen gebouwd. Ongelooflijke rijkdommen worden daar tentoongespreid, schitterend en protserig tegelijk. Ook ‘ons’ plaatsje had een eigen kasteel, dat we bezochten. Tussen alle overvloed viel mijn oog op een schilderij in de kapel. Jezus staat er afgebeeld, prekend tegen een in brokaat en zijde gekleed, edel publiek. Zelf draagt hij een eenvoudige mantel, maar die is wél vermiljoen geverfd; een peperdure procedure in die tijd. Een dame glimlacht minzaam. Het bevalt haar wel wat Jezus zegt, hij geeft haar duidelijk geen uitbrander over haar puissante rijkdom. Ik werd er een beetje kriegelig van. Nee, dan Tours. Het is een eenvoudige stad, niets om je aan te vergapen. Wél staat er een enorme kathedraal met bijzondere gebrandschilderde ramen. Eén ervan is geheel gewijd aan het kleurrijke leven van Sint Martinus, die hier in de vierde eeuw na Christus bisschop was. Rondom Martinus wemelt het van de legenden en verhalen. Bekend is het verhaal waarin Maarten zijn mooie mantel in twee stukken scheurt, om de helft aan een blinde bedelaar te schenken. In een andere vertelling verstopt hij zich in een ganzenhok, uit schaamte dat men hem tot bisschop wilde benoemen, want voor dat ambt voelt hij zich niet waardig genoeg. In de kathedraal zelf las ik een amusante geschiedenis die ik nog niet van hem kende. Om zijn deftige toehoorders een lesje te leren, beklom hij de kansel eens in een bedelaarskleed. ‘Schande!’ zei het kerkvolk in koor. ‘Geweldige stunt, Martinus!’ dacht ik bij mijzelf. Je bent nog steeds een heilige naar mijn hart. Titia Lindeboom 7

Ds. Bernhard H. Steenwijk

Gedenkt de sabbatdag, dat gij die heiligt Vroeger logeerde ik bij een oom en tante. Zondags gingen we tweemaal naar de kerk. Dat was drie kwartier lopen van hun huis. Mijn oom en tante fietsten ons altijd halverwege voorbij. Op een zondagavond vroeg ik: ‘Waarom moeten wij altijd lopen en gaan jullie op de fiets?’ Er werd geantwoord met een oorvijg en een beroep op het vierde gebod van de tien geboden: ‘Gedenkt de Sabbatdag, dat gij die heiligt. Zes dagen mag er gewerkt worden maar de zevende dag is een rustdag.’ Ik heb hun reactie nooit begrepen en nog minder in deze situatie het beroep op het vierde gebod. Dat je ’s zondags geen werk verrichtte was mij al in mijn jeugd bijgebracht, maar dat je niet mocht fietsen op deze dag was mij onbekend en stond naar mijn beste weten ook nergens in de Bijbel. Reageerden ze misschien uit machteloosheid op deze wijze omdat zij het antwoord op de door mij gestelde ‘brutale’ vraag niet konden onderbouwen? Bovenstaand voorbeeld is met tientallen uit te breiden. Ieder zal zijn herinneringen hebben aan wat wel dan niet mocht. Borduren, een ijsje kopen, zwemmen of naar een restaurant gaan? Alles was duidelijk bepaald. Dat deed je niet en het kwam zelfs niet in je op.

Nu…

Nu zullen in deze tijd velen hun schouders hierbij ophalen en dit achterhaald vinden. Zoals in het verleden ‘niets’ mocht is de balans nu doorgeslagen naar het andere uiterste: alles mag en wij laten ons leven niet meer bepalen door voorschriften en regels. Dit gaat niet alleen op voor mensen die geen enkele binding met kerk en geloof hebben, ook onder hen die zondags trouw de kerkdiensten bijwonen zijn er steeds meer die zich niet laten leiden door geen verboden uit lang vervlogen tijden.

Interpretatie van de wetgeving

Laten we eens kijken welke plaats de wetgeving op de Sinaï inneemt in het geheel van het Joodse leven. De

Ds. Bernhard H. Steenwijk is emeritus predikant en woont in Nijkerk

8

geboden werden door Mozes aan het Joodse volk geleerd en iedere Jood leerde ze weer aan zijn kinderen en als deze kinderen groot geworden waren, dan leerden zij ze weer uit het hoofd aan hun kinderen. Zo werd het steeds mondeling doorgegeven totdat het noodzakelijk bleek om een boek uit te geven, waarin op korte, handige wijze iedereen zou kunnen zien hoe de wetten precies gevolgd moeten worden. Dit boek heet Sjoelchon Ngoroech, letterlijk: ‘de gedekte tafel’, wetten worden daarin a.h.w. opgediend als geheel toebereide spijzen, die ieder zonder moeite kan eten. De schrijver van dit boek was Jozef Karo, hij leefde omstreeks 1550. In de schriftelijke Thora staat bijvoorbeeld dat je op Sabbat niet mag werken, in de mondelinge overlevering staat welk werk je wel en welk werk je niet doen mag. Volgens de joodse opvatting hebben de niet-Joden ook wetten gekregen en wel veel vroeger dan de Joden. God heeft aan Noach en zijn kinderen zeven geboden gegeven en die gelden voor alle mensen. Hieruit blijkt dat de Joden veel meer wetten hebben dan de niet-Joden.

Duidelijkheid

Waren alle voorschriften maar duidelijk en niet voor tweeërlei uitleg

in het verleden op schrift gezet, dan had dit zowel in de historie als in het heden veel narigheid voorkomen. Door de geboden naar eigen goeddunken te interpreteren is er veel onheil geschied. We zouden vandaag een discussie over wel dan geen koopzondagen en/of zondagsarbeid misschien helemaal niet hoeven te voeren omdat dit alles duidelijk af te leiden zou zijn van de tien leefregels. Werken op zondag is zo langzamerhand door de steeds weer uitbreidende ‘tijdshonger’ van het arbeidsbestel inmiddels gemeengoed geworden. Toen de vrije zaterdag in de zestigerjaren werd ingevoerd dacht men dat op deze dag mensen dingen zouden gaan doen waar in de week geen tijd voor was. Het zou een dag worden met mogelijkheden voor ontspanning, spel en sport. Langzamerhand zijn deze aktiviteiten al geruisloos verschoven naar de zondag. Om als kerk niet het verwijt te krijgen dat ze niet met haar tijd meegaat, zie en hoor ik maar weinig protest binnen de kerken. Aan reformatorische kerken, die tot de rechtervleugel van het protestantisme behoren, gaat de discussie voorbij omdat binnen hun kringen dit geen hot item is. Zij leven volgens hun inzichten in overeenstemming met de tien geboden.

Taak van de kerk

Zou het de taak van de kerk niet zijn om te accentueren dat zondagsrust juist goed is? Daarbij dient niet het eigen kerkelijk belang voorop te staan, maar de mens als Schepsel van God. Mensen hebben rust nodig om mens te kunnen blijven; tijd om te kunnen ademen en op adem te komen. Om mens te blijven en menswaardig te kunnen leven is een rustdag meer dan nodig. Inspanning zonder ontspanning leidt vroeg of laat tot overspanning. Juist in een tijd waarin de arbeidsdruk hoog is, is er de voortdurende dreiging van een burn-out. In deze zin kunnen we eigenlijk niet dankbaar genoeg zijn dat we deze voorschriften hebben. Wie de inleidende woorden van de tien geboden: ‘Ik ben de Heer, uw God, die u uit de slavernij heeft bevrijd’ goed leest, zal het opvallen dat God allereerst de mens in de vrijheid plaatst.

Ge- en verboden

Het is dan ook uiterst merkwaardig dat de geestelijkheid in Jezus’ tijd de geboden zo interpreteerde dat de mens hierdoor juist in zijn vrijheid werd beperkt. Van de tien geboden hadden zij n.l. 613 ge- en verboden afgeleid. Hoe kwamen zij aan dit getal? Daar hadden ze een hele mooie filosofie voor uitgedacht: een jaar heeft 365 dagen en ons lichaam 248 organen, samen het getal 613 vormend, waarmee aangegeven werd dat ons leven elke dag in dienst dient te staan van God en de medemens. Ook in onze tijd kom je zowel binnen het traditionele als het moderne christendom nog veel van deze vormen tegen. Veel van de opgelegde verplichtingen zijn echter ondanks het etiket ‘goddelijk’ louter menselijk en daardoor dikwijls onmenselijk.

Juk

Als het over de tien geboden gaat en voornamelijk over het vierde gebod, spreken christenen in verband met de zondagsheiliging nogal eens over een juk. Doordat de Romeinen van het juk een symbool van vernedering gemaakt hebben en in de oudheid de slaven als jukvee gebruikt werden, kreeg dit woord allengs de associatie van onderdrukking. Zo wordt in bepaalde kringen zelfs Paulus verstaan als hij spreekt over het juk van de wet. Maar bij een juk moeten wij ons een concreet voor werp voorstellen, zoals Jezus het als timmerman goed gekend moet hebben. Een juk is oorspronkelijk een hefboom, die helpt een zware last te verdelen. Op een boerderij kunnen we nog wel eens een dergelijk ouderwetse juk tegenkomen, bedoeld om een last draagbaar te maken. Vandaar dat de Joden spreken over het juk van het

koninkrijk als iets feestelijks. Om iets van het feestelijke van de tien geboden te ervaren zouden we misschien eerst eens met elkaar duidelijk moeten afspreken wat we onder ‘de wet’ verstaan. Als we tot het inzicht komen dat het niet een document is van voorschriften en regels om je te beperken in je vrijheid, maar juist richtingaanwijzers voor geloof en leven waardoor menswaardig leven mogelijk wordt zoals God het bedoeld heeft, dan stemmen we ook in met de woorden van de Psalmdichter: ‘Hoe lief heb ik uw wet’. Verwerking: 1 Lees met elkaar Lucas 6: 1-11 en Lucas 13: 10-17. In samenhang met het vierde gebod/woord: wat is de houding van de betrokkenen? Jezus, de leerlingen, de Farizeeën en schriftgeleerden, de mensen die erbij zijn? Wat valt u op? 2 Wat vindt u van het vierde gebod/ woord? Wat is het voor u: gij zult niet… of: je mag…? Kunt u uitleggen waarom? 3 Wat vindt u van het gegeven voorbeeld over het lopen en fietsen? Hebt u daar zelf ook voorbeelden van? Gelden die nu nog, of is er verandering in gekomen? Hoe dan? 4 Ligt er een taak voor de kerk weggelegd om het vierde gebod meer duidelijk te maken? Wat is die taak dan en hoe moet dat aangepakt worden? Hoe zou u dat doen? 5 Lees en bespreek tot slot Matteüs 11: 28-30 met elkaar.

Vraag Waar draait het in de wereld om? Waar zijn we op gericht? Wat vinden we de moeite waard en wat is van gewicht? De aarde lijkt een mierenhoop. We rennen heen en weer. Maar waarvoor rennen we zo hard? En waarom telkens méér? Waar gaat het om? Waar gáán we voor? Voor aanzien of voor geld? Of hebben we onszelf die vraag allang niet meer gesteld? We willen graag gelukkig zijn. Maar wat is nou geluk? Hoe vind je dat? Hoe pak je dat? Het leven is zo druk! Waar draait het in het leven om? Waar leef en werk je voor? Wie even stil staat bij die vraag, die draait niet zomaar door. Greet Brokerhof–van der Waa Uit: Oase Magazine www.oasemedia.nl

9

Kerstliturgie

vrij te maken naar ‘Shalom’, naar de Stad van God (of Vrede).

Kerst begint in Bethlehem

Lezen: Matteüs 1: 1-6a Overzicht van de afstamming van Jezus Christus, zoon van David, zoon van Abraham. Abraham verwekte Isaak. Isaak verwekte Jakob. Jakob verwekte Juda en zijn broers, Juda verwekte Peres en Zerach bij Tamar, Peres verwekte Chesron, Chesron verwekte Aram, Aram verwekte Amminadab, Amminadab verwekte Nachson, Nachson verwekte Salmon, Salmon verwekte Boaz bij Rachab, Boaz verwekte Obed bij Ruth, Obed verwekte Isaï, Isaï verwekte David, de koning.

‘De donkere dagen voor Kerst’ is een uitdrukking die we vaak horen en gebruiken. Wat verwachten we, hoe leven we er naar toe; kijken we er naar uit of gebeurt het gewoon? Het nieuwe jaarthema ROUTEPLANNER geeft ons te denken: welke weg gaan wij? En welke weg reikt de Bijbel ons aan? Gods plan met het mensdom is één grote geschiedenis, waarover we in het Oude Testament kunnen lezen, die gestalte krijgt in de geboorte van Jezus. Hij wordt niet geboren in de plaats waar zijn moeder woont, maar ingebed in het grote wereldgebeuren, gaan Jozef en Maria op reis naar Bethlehem, de plaats waar hun voorgeslacht vandaan komt. Gods routeplan begint daar, in Bethlehem, de stad van David, is Jezus geboren. Wij willen met deze viering vanuit dit perspectief het aloude kerstverhaal volgen. Gebed: Heer, onze God, wij leven op de herinnering van de geboorte van een kind, meer dan 2000 jaar geleden. Dat wij opleven bij die herinnering. Alles op aarde speelt zich af tussen leven en dood, ook ons bestaan. Er is zoveel dood, Heer, er is zoveel stuk. Er is zoveel verlies, zoveel verloren gegaan in de wereld die eens uw goede wereld was. Wij leven op de herinnering van het nieuwe begin, door U bedacht om de wereld te redden van het kwaad, van teloorgang, van de dood. De geboorte van een kind: uw Zoon, klein en kwetsbaar als wij – een offer voor ons tekortschieten. Goedheid tegenover kwaad. Genade voor een ongenadige wereld. Opdat wij onze grootsheid en trots verliezen, klein worden onder uw ogen, zonder verontschuldiging en zonder verweer zwijgen zullen, knielen kunnen, onze lege handen naar U opheffen, het lied kunnen vinden van dank en een herinnering tot leven gedenken: de geboorte van een kind meer dan 2000 jaar geleden. Amen. Zingen:

Gezang 117: 1 en 3

Hoe zal ik U ontvangen, hoe wilt Gij zijn ontmoet, der werelds hoogst verlangen, des harten heiligst goed? Wil zelf uw fakkel dragen in onze duisternis, opdat wat U behage ons klaar en zeker is. 10

Ver van de troon der tronen en ’s hemels zonneschijn wilt Ge onder mensen wonen, der mensen broeder zijn. Met God wilt Ge ons verzoenen, tot God heft Ge ons omhoog, en onder millioenen hebt Gij ook mij in ’t oog.

Betlehem, stad van brood en leven

Deze liturgie laat zien welke plaats Betlehem inneemt in het geboorteverhaal van Jezus. Daarnaast wordt de betekenis van de naam Betlehem: broodhuis duidelijk. De Bijbel vertelt echter ook dat Betlehem geen broodhuis was. Dat lezen we in het bekende verhaal van Noömi en Ruth, de Moabitische. We volgen het geslacht van David, herderszoon uit het nageslacht van Ruth, ook uit Betlehem. Maria en Jozef, twee mensen uit het huis van David, mogen de ouders zijn van een zoon die in Betlehem wordt geboren. Hij is broodnodig, ‘Brood des levens’. Hij is gekomen om de weg te wijzen en

Gedicht: Stad van David O stad van David, Betlehem, hoe klein, verhef met kracht uw stem, want hier is Hij die koning is, wiens land vol melk en honing is! O stad van Ruth, o huis van brood, hier is het zaad dat in de dood ontkiemt en oprijst, hoog als graan – uw akker zal vol koren staan!

O stad van herders, zie het lam dat al uw zonden op zich nam; gij schapen, deze herdersvorst verjaagt uw honger en uw dorst. O stad van David, Bethlehem, voorbode van Jeruzalem, al is de wieg en woning klein, hier zal Gods liefde koning zijn! Zingen:

Gezang 121: 1 en 4

God lof! Nu is gekomen Gods aangename tijd: de Koning onzer dromen, de Heer der heerlijkheid treedt, zonder praal en pracht, in onze wereld binnen,

om hier te overwinnen de duivel en zijn macht. Gij armen en verdrukten, wáár gij op aarde zijt, gebeukten en gebukten in deze boze tijd, houdt moed, Hij nadert al! Gij moogt uw Held ontvangen, de Vorst van uw verlangen, met liedren zonder tal!

Betlehem, stad van honger

Betlehem wordt een huis waar de nood zo hoog is dat uitgeweken moet worden naar Moab. Na de materiële nood in Betlehem komt in Moab de lichamelijke en geestelijke nood: de man van Noömi sterft en ook haar twee zonen. Zij blijft achter met haar twee schoondochters.

Gedicht: Breng mij thuis Als God ons thuisbrengt uit onze ballingschap – dat zal een droom zijn. Wij zullen zingen, lachen, gelukkig zijn. Dan zegt de wereld: ‘Hun God doet wonderen.’ Ja, Gij doet wonderen, God in ons midden, Gij onze vreugde.

en je onderhouden als je oud bent, want je schoondochter, die je liefheeft en die meer waard is dan zeven zonen, heeft hem gebaard.’ Noömi nam de jongen op haar schoot en bleef hem vanaf dat moment verzorgen. De buurvrouwen gaven hem zijn naam. ‘Noömi heeft een zoon gekregen,’ zeiden ze, en ze noemden hem Obed. Hij is de vader van Isaï, die de vader is van David. Gedicht: Te rechter tijd

Breng ons dan thuis, keer ons tot leven zoals rivieren in de woestijn die, als de regen valt, opnieuw gaan stromen.

Te rechter tijd geeft God zijn spijs aan ieder die Hem wacht. Een vrouw geeft haar vertrouwen stem, zoekt levensbrood in Bethlehem en vindt dit woord van kracht.

Lezen: Ruth 1: 1-6 In de tijd dat de rechters het volk leidden, brak er een hongersnood uit in het land. En een man trok daarom met zijn vrouw en twee zonen weg uit Betlehem in Juda, om een tijdlang in de vlakte van Moab te gaan wonen. De naam van de man was Elimelech, die van zijn vrouw Noömi, en zijn twee zonen heetten Machlon en Kiljon: het waren Efratieten uit Betlehem in Juda. Toen ze in Moab waren aangekomen, bleven ze daar als vreemdeling wonen. Na enige tijd stierf Elimelech, de man van Noömi, en zij bleef achter met haar twee zonen. Zij trouwden allebei met een Moabitische vrouw. De naam van de ene was Orpa, die van de andere was Ruth. Nadat ze daar ongeveer tien jaar gewoond hadden, stierven ook Machlon en Kiljon, en de vrouw bleef alleen achter, zonder haar twee zonen en zonder haar man. Toen Noömi hoorde, daar in Moab, dat de Heer zich het lot van zijn volk had aangetrokken en dat het weer te eten had, maakte ze zich samen met haar twee schoondochters gereed om Moab te verlaten en terug te keren.

Wie zaait in droefheid zal oogsten in vreugde. Een mens gaat zijn weg en zaait onder tranen. Zingende keert hij terug met zijn schoven.

De velden van ’t beloofde land weren geen vreemdeling. Als Ruth in Israël aren leest plukt zij de vruchten van de Geest en oogst de zegening.

Zingen:

Betlehem, stad van troost

Psalm 65: 5 en 6

Gij komt het dorre land doorschrijden met water uit de beek en tot een rijke oogst bereiden, uw voetstap maakt het week. Gij druipt uw zegen in de voren, Gij roept het kiemend graan; zo wordt het brood voor ons geboren waar Gij zijt voorgegaan. Gij kroont het jaar van uw genade. Waar Gij getreden zijt tooit de woestijn zich met een wade, de heuvels zijn verblijd. De weidegrond is wit van schapen, het dal van koren blond. Dit is het land door U geschapen, uw lof schalt in het rond.

Noomi komt als een verbitterde vrouw terug in Betlehem. Zij spreekt uit dat God haar kwaad heeft aangedaan. Daarom verwacht ze niet veel meer van het leven: De Tora, het woord van God, biedt voor haar geen toekomst meer. Lezen: Ruth 4: 13-17 Daarna nam Boaz Ruth bij zich, zij werd zijn vrouw, en hij sliep met haar. De Heer liet haar zwanger worden en zij baarde een zoon. De vrouwen zeiden tegen Noömi: ‘Geprezen zij de Heer, die jou vandaag iemand gegeven heeft die voor je zorgen zal. Moge zijn naam in Israël blijven voortbestaan! Hij zal je je levensvreugde teruggeven

Bij Boaz komt Ruth tot haar recht; zij deelt zijn brood en bed, verheugt zich in zijn goede trouw. Haar schoot - gezegend honderdvoud – heeft goede vrucht gezet. Een zoon, in Bethlehem gezaaid, zal tot de mensen gaan. Waar volk bij volk het Woord verstaat dat recht en vrede bloeien laat, daar vangt het oogstfeest aan. Zingen:

De toekomst is op handen (op de melodie van Psalm 107)

De toekomst is op handen. Het licht licht naderbij. Nieuw heimwee vult de landen met ongekend getij. De dromen worden waar.

11

Meer dan wij konden wensen. De tijd loopt uit op daar, waar vrede woont bij mensen. ‘Messias’ wil Hij heten, die mens voor mensen is, door wie wij werk’lijk weten wat lichtend leven is. Zijn wet herschept de norm. Zijn waarde her-ijkt waarden, zodat, ondanks de storm, straks vrede komt op aarde. Wij, messiaanse mensen, wij zijn de nieuwe loot, voorbij de oude grenzen, voorbij het land van dood. Godsvolk, heradem weer! Vaar uit naar nieuwe stranden! ’t Getij van onze Heer, Zijn toekomst, is op handen.

Betlehem, stad van verwachting

De verwachting van koning David, die weet te delen, die van Betlehem een stad van brood en leven maakt, loopt op niets uit. Wat ons nu rest is de stem van een profeet. Zo komen we uit bij Micha. Hij komt op voor de geringen, die worden uitgebuit door de elite van Jeruzalem. Micha ziet in dat niet het grote en het sterke Gods voorkeur hebben, maar het kleine en het zwakke. Niet Jeruzalem, maar Betlehem. Lezen: Micha 5: 1-4a Uit jou, Betlehem in Efrata, te klein om tot Juda’s geslachten te behoren, uit jou komt iemand voort die voor mij over Israel zal heersen. Zijn oorsprong ligt in lang vervlogen tijden, in de dagen van weleer. Totdat de vrouw die zwanger is haar kind heeft gebaard, worden zijn broeders aan hun lot overgelaten. Daarna zullen wie er nog over zijn terugkeren naar de andere Israëlieten. Hij zal aantreden en hen als herder weiden, bekleed met de macht van de Heer, zijn God, met de majesteit van diens verheven naam. Zij zullen veilig wonen, want hij zal heersen tot de einden der aarde, en hij brengt vrede. Zingen:

Gezang 125: 1 en 5

O kom, o kom, Immanuël, verlos uw volk, uw Israël, herstel het van ellende weer, zodat het looft uw naam, o Heer! Weest blij, weest blij, o Israël! Hij is nabij, Immanuël! O kom, die onze Heerser zijt, in wolk en vuur en majesteit. O Adonai die spreekt met macht, verbreek het duister van de nacht. Weest blij, weest blij, o Israël! 12 Hij is nabij, Immanuël!

Betlehem, stad van vervulling

Betlehem, een stad, een pelgrimsplaats waarin het dagelijkse leven door mensen wordt geleefd en beleefd. Vroeger en nu nog steeds. Net zoals in alle andere steden en plaatsen op deze aarde. Betlehem, een stad van brood en leven, een stad van honger, een stad van verdriet en van troost, een stad van verwachting en vervulling. Betlehem, de stad waar vervuld wordt waarover door de profeet Micha al is gesproken: ‘…te klein om tot Juda’s geslachten te behoren, uit jou komt iemand voort die voor mij over Israël zal heersen.’ In het kerstevangelie mondt de verwachting uit in vervulling. Lezen: Lucas 2: 1-7 In die tijd kondigde keizer Augustus een decreet af dat alle inwoners van het rijk zich moesten laten inschrijven. Deze eerste volkstelling vond plaats tijdens het bewind van Quirinius over Syrië. Iedereen ging op weg om zich te laten inschrijven, ieder naar de plaats waar hij vandaan kwam. Jozef ging van de stad Nazaret in Galilea naar Judea, naar de stad van David die Betlehem heet, aangezien hij van David afstamde, om zich te laten inschrijven met Maria, zijn aanstaande vrouw, die zwanger was. Terwijl ze daar waren, brak de dag van haar bevalling aan, en ze bracht een zoon ter wereld, haar eerstgeborene. Zij wikkelde hem in een doek en legde hem in een voederbak, omdat er voor hen geen plaats was in het nachtverblijf van de stad.

Zingen:

Wij gaan met haast naar Betlehem (op de melodie van Gezang 141)

Wij gaan met haast naar Betlehem: een kind is ons geboren! Daar zien wij in een kribbe Hem die zoekt wat is verloren; een herder als een lam zo klein, een koning die een knecht wil zijn: Hij roept – maar wie zal horen? Wij staan verbaasd in Betlehem: is dit de goede herder, de koning die met luider stem zou spreken: Volk, trek verder, trek uit de angst van slavernij, de Eeuwig Trouwe maakt u vrij! – Is dít kind onze herder? O God, laat ons in Betlehem geen grote woorden spreken en zeggen: Wij behoren Hem tenzij eerst is gebleken dat wij bereid zijn om zo klein, zo lijdzaam als dit lam te zijn dat weigert zich te wreken? Wij staan beschaamd. In Betlehem blijkt meer dan ooit tevoren: de vrede is alleen aan Hem die weerloos werd geboren. Dit lam heeft ons geopenbaard Gods rijk: een koning zonder zwaard. Wie horen wil, die hore!

Gebed: Soms maakt het geen verschil of we onze ogen openen of gesloten houden zo donker is het in de wereld wij zouden wel licht willen zien daarom zijn we hier omdat we een gerucht hebben gehoord omdat we een ster hebben gezien en omdat we hopen dat het gerucht tot lied zal worden en dat de ster op uw komst wijzen zal.

Zingen:

Heer, wil ons laten zien hoe groot het verschil is tussen de nacht waarin wij wakker liggen van angst en verdriet en deze nacht waarin u verschijnt wij bidden u: word geboren onder ons en maak onszelf tot lichtbrengers in uw naam in de nachten die komen gaan in de dagen van duisternis waarin wij bestaan.

Ere zij God Ere zij God, Ere zij God In den hoge, in den hoge, in den hoge! Vrede op aarde, vrede op aarde, in de mensen een welbehagen. Ere zij God in den hoge, ere zij God in den hoge! Vrede op aarde, vrede op aarde, vrede op aarde, vrede op aarde, in de mensen, in de mensen, een welbehagen In de mensen, een welbehagen, een welbehagen. Ere zij God, ere zij God in den hoge in den hoge in den hoge! Vrede op aarde, vrede op aarde in de mensen een welbehagen. Amen, amen.

Kerstmis

Verantwoording: Liederen: Psalmen en Gezangen: uit het Liedboek voor de Kerken Alfred C. Bronswijk: De toekomst is op handen, uit Van Harte, Uitgeverij Narratio, Gorinchem A.F. Troost: Wij gaan met haast, uit Zingende Gezegend, Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer Gedichten: A.F. Troost: Stad van David, uit Zingende Gezegend, Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer H. Oosterhuis: Breng mij thuis, uit Hoe ver is de nacht, Uitgeverij Ambo, Baarn Sytze de Vries: Te rechter tijd, uit Tegen het donker, Uitgeverij Meinema, Zoetermeer Gebeden: Joke Verweerd: Opluisteren, Uitgeverij Mozaïek, Zoetermeer Maria de Groot: Gebed van de kerstnacht, uit Een kind is ons geboren, Uitgerverij Kok, Kampen Liturgie samengesteld door: Corry de Jongh, Aafke Koops en Djoke Travaille Illustraties: Martin Kwak

Kerstmis is in Gods vrede geloven. Kerstmis is ook het licht voor de wereld. In Johannes 8: 12 staat: ‘Ik ben het licht voor de wereld. Wie Mij volgt loopt nooit meer in de duisternis, maar heeft het licht dat leven geeft.’ Licht verdringt het donker, want vanuit een stal huilt een kind, dat ons het heil komt bezorgen. God met ons. Zo mogen wij elkaar een gezegend kerstfeest toewensen, omdat wij weten dat Zijn Licht altijd voor ons zal blijven schijnen en met ons meegaat de toekomst in. Namens het bestuur wens ik u gezegende feestdagen. Lieve groet, Hetty van Weeghel, voorzitter PVO 13

Dankdag voor gewas en arbeid: God, die leven hebt gegeven (Gezang 350 LvdK) God die leven hebt gegeven in der aarde schoot, alle vrucht der velden moeten w`U vergelden, dank voor `t daaglijks brood.

Niet voor schuren, die niet duren, gaaft Gij vruchtbaarheid, maar opdat op aarde, in uw goede gaarde, niemand honger lijdt.

Maar wij rijken, ach, wij blijken hard en onverstoord. Open onze oren, Heer, opdat wij horen `t roepen aan de poort.

Eeuwigheidszondag: Voor alle heilgen in der heerlijkheid

Wil dan geven, dat ons leven zelf ook vruchtbaar zij. Laat in goede daden `t woord van uw genade opgaan, sterk en vrij.

Advent: Op U, mijn Heiland, blijf ik hopen

(Gezang 299: 1, 2, 4 en 10)

(Gezang 118: 1 en 2)

Voor alle heilgen in de heerlijkheid, die U beleden in hun aardse strijd, zij Uw Naam lof, o Jezus, te allen tijd! Halleluja, halleluja!

Op U, mijn Heiland, blijf ik hopen. Verlos mij van mijn bange pijn! Zie, heel mijn hart staat voor U open en wil, o Heer, uw tempel zijn. O Gij, wien aard’ en hemel zingen,

Gij waart hun rots, hun burg en al hun macht; Gij, Heer, hun loods en licht in storm en nacht; Gij hebt Uw pelgrims veilig thuisgebracht. Halleluja,halleluja!

verkwik mij met uw heilge gloed. Kom met uw zachte glans doordringen, o zon van liefde, mijn gemoed!

Hun is de prijs, de lauwerkrans, de kroon. Toch zijn wij één: zij zingend voor de troon, wij in de wereld, wachtend op Gods Zoon. Halleluja, halleluja!

Vervul, o Heiland, het verlangen, waarmee mijn hart uw komst verbeidt! Ik wil in ootmoed U ontvangen, mijn ziel en zinnen zijn bereid. Blijf in uw liefde mij bewaren,

Van alle einders, van de verste kust, zullen zij vinden vrede, feest en rust, U lovend: Vader, Zoon en Heil’ge Geest! Halleluja, halleluja!

waar om mij heen de wereld woedt. O, mocht ik uwe troost ervaren: doe intocht, Heer, in mijn gemoed.

Kerst: Er is een roos ontloken (Gezang 132)

14

Er is een roos ontloken uit barre wintergrond, zoals er was gesproken door der profeten mond. En Davids oud geslacht is weer opnieuw gaan bloeien in ’t midden van de nacht.

Die roos van ons verlangen, dat uitverkoren zaad, is door een maagd ontvangen uit Gods verborgen raad. Maria was bereid, toen Gabriël haar groette in ’t midden van de tijd.

Die bloem van Gods behagen heeft, naar Jesaja sprak, de winterkou verdragen als allerdorste tak. O roos als bloed zo rood, God komt zijn volk bezoeken in ’t midden van de dood.

Jubileumrubriek Ditmaal beginnen we met een bericht van de gespreksgroep ‘Christofoor’ uit Groningen. Op 27 januari jl. was het 40 jaar geleden dat deze groep is opgericht. Zij hebben dit heuglijke feit in mei gevierd door met elkaar gezellig een dagje op te trekken en aan het eind daarvan samen te dineren. De leden komen een maal per twee weken bij elkaar en bespreken dan onderwerpen uit In Gesprek en daarnaast vrije bijdragen van de leden. Op 15 september jl. was het 80 jaar geleden, dat de vrouwenvereniging ‘Lydia’ uit Boerakker werd opgericht. Om dit te vieren hebben de dames op 21 september het ‘Joodse schooltje’ in Leek bezocht en gingen daarna samen uit eten. De groep bestaat nog uit negen trouwe leden. Ze vergaderen één keer per maand op dinsdagmorgen en gebruiken dan ons blad ‘In gesprek’. Ook wensen ze ons veel kracht en Gods zegen toe voor het nieuwe seizoen. Dank u wel voor deze wens! Kort, maar krachtig: De gespreksgroep ‘Monica’ uit Emmeloord berichtte ons dat zij op 28 september 1961 is opgericht en nu dus 50 jaar bestaat. Op 30 september bestond de vrouwenvereniging ‘De lampen brandende’ in Nieuwleusen 70 jaar. Om dit te vieren en om het nieuwe seizoen te openen is er op 3 oktober een feestelijke broodmaaltijd. Wat een gezellige start op deze manier! De groep heeft nog tien leden en ze komen om de twee weken bij elkaar. Er wordt altijd een onderwerp uit ‘In gesprek’ besproken en na de pauze is er een bijdrage, meestal een verhaaltje of een gedicht. Uit Grootegast bereikte ons het bericht dat de vrouwengespreksgroep ‘Grootegast’ op 1 november haar 40-jarig jubileum viert. De 32 leden gaan dan met elkaar uit eten. Ze hebben beloofd dat zij ons daar in een volgend nummer van In Gesprek meer over zullen vertellen. Een berichtje uit het uiterste noorden van ons land, uit Roodeschool (met dubbel ‘oo’ in Roode, ik heb het opgezocht in de atlas, zo leer je nog eens wat). Daar bestaat de vrouwengespreksgroep ‘Tryfosa’ 65 jaar. Dit jubileum wordt gevierd in de kerkdienst op DV zondagmorgen 13 november. In Midwolda bestaat de groep ‘Rondom het Woord’ op 16 november 65 jaar. Ook deze groep heeft nog tien leden Ze vieren dit jubileum door samen uit eten te gaan op een nader te bepalen datum. Ze blijven ondanks de 65 jaar nog doorgaan. Fijn om dat te horen. Namens de PVO feliciteren we de groepen van harte met de jubilea en wensen hen nog veel gezegende jaren. Met een hartelijke groet, Jopie van de Kleut

Let op: berichten voor deze rubriek stuurt u zes weken vóór het uitkomen van de betreffende In Gesprek naar: Jopie van de Kleut, Rondweg 25, 3785 LB Zwartebroek.

Kerstpuzzel Mevr. Rie Roubos heeft weer een heel leuke puzzel voor u gemaakt. Net als de Paaspuzzel in het maartnummer, neemt zij ons mee op een zoektocht door de gezangen uit het Liedboek. Krijgt u bij het oplossen van de puzzel gelijk weer een heleboel kerstliederen onder ogen, kunt u die gelijk nog even oefenen. Bij de juiste invulling vormen de eerste letters van de gezochte woorden onder het pijltje achter elkaar gezet, een toepasselijk woord. We wensen u er veel succes mee! Doet u ook mee? Stuur per post de oplossing, het woord dat onder het pijltje verschijnt, vóór 10 januari naar: Jopie van de Kleut, Rondweg 25, 3785 LB Zwartebroek. Onder de inzenders van de goede oplossing worden weer drie cadeaubonnen van € 10,-verloot. De oplossing en de prijswinnaars worden in het maartnummer vermeld. Een hartelijke groet namens de redactievrouwen, Jopie van de Kleut

Uit Gezang:

➜

Hier is hij dan: de Kerstpuzzel!

Omschrijving:

132: 2

1.

Gods boodschapper

153:1

2.

Van adel

131: 1

3.

Geboorteplaats

152: 4

4.

Nederigheid

147: 4

5.

Rijkdom

132: 1

6.

Mooie bloem

154: 5

7.

Dwingelandij

135: 3

8.

Altijd

133:1

9.

Geschiedenis

137: 1

10. Hemelgeesten

135: 3

11. Behoud

140: 1

12. Hoeders

138: 1

13. Vereren

140: 1

14. Wereld

142: 6

15. Genegenheid

15

In-druk Uren, dagen, maanden: 2012

De uitgeverijen Meinema en Averbode bundelden hun krachten voor de scheurkalender van Anselm Grün: Het nieuwe jaar staat alweer te trappelen! Nog maar een Momenten van geluk 2012, wijsheden voor elke dag (ISBN paar weken en 2012 biedt ons zijn uren, dagen en maanden 9789021143033, prijs € 14,90). Een aanrader, de versie van aan. De kalenders, dagboeken en agenda’s van de diverse 2011 heb ik naast mijn bureau hangen. Anselm Grün kan christelijke uitgeverijen zijn allang uitgekomen. Een greep heel rake dingen schrijven, maar mijn eigen ervaring is dat uit wat ons zoal onder ogen kwam. je er soms overheen leest als ze in een langere tekst staan. Op Allereerst: Dag in dag uit 2012. Deze uitgave van Inspirit deze manier neem je zijn uitspraken druppelsgewijs tot je en Media, het Leger des Heils en Ark Media werd door het kun je er in de loop van de dag over nadenken. Enkele voorNederlands Dagblad in 2011 tot ‘het beste dagboek’ uitbeelden. Vertrouwen in de levensweg betekent dat je ook je eigen rust geroepen. Al een kwart eeuw bestaat dit dagboek. Voor uit handen geeft, dat je bereid bent je door God in het nauw te laten iedere dag is een halve bladzijde brengen (15 maart). En: De natuur gereserveerd, met een korte hult in de herfst de levensavond in een bijbeltekst en een heldere overwonderlijk schoon en mild licht (22 denking, het is geschikt voor september). groepen en persoonlijk gebruik Uitgeverij Kok komt met een (ISBN 9789033877452, prijs € speciaal dagboek voor en door 5,50). Ark Media liet nog twee vrouwen, het draagt de pakkende andere dagboeken het licht zien: titel Sprankelend. Esther VisserInzicht, geschreven door Billy den Hartog en haar medeauteurs, Graham (ISBN 9789033819575, willen ‘elke dag iets moois, iets prijs € 17,95) en Leven uit bemoedigends aanreiken uit Gods Genade van Max Lucado (ISBN Woord’. (ISBN 9789029797047, 9789033877384, prijs € 14,95). prijs € 19,50). Rondom teksten van die laatEen juweeltje ten slotte is de ste auteur verscheen ook een Vrouwenkalender 2012 van Naragenda (ISBN 9789033877438, ratio, geschikt om op een tafeltje Afbeelding uit Vrouwenkalender 2012 prijs € 13,95). Hemelsblauw van te zetten of op te hangen. Iedere Anne-Marie Klaassen is een mooi week is getooid met zijn eigen vormgeven kalender, die met een stevig kartonnen poot op schilderij, gemaakt door een vrouwelijke artiest. Beelden een tafel kan staan, en die niet aan een bepaald jaar gebon- worden afgewisseld met meditatieve uitspraken, variërend den is. Klaassen geeft dagelijks een korte bijbeltekst, met van de heilige Catharina van Genua tot de Cubaanse popdaarbij een doordenkertje, zoals op 4 oktober: ‘Worden als zangeres Gloria Estafan. Een aantal kunstwerken kan er een kind... wie groter wil zijn dan een kind, die stoot zijn hoofd.’ (natuurlijk ná 2012!) worden uitgescheurd en als ansicht(Ark Media, 9789033877315, prijs € 6,95). kaart verstuurd. (ISBN5263930, prijs € 7,50). TL

Wij zijn op zoek naar vrouwen die ook een boek hebben gelezen dat hen raakte en die daarover willen schrijven in deze rubriek. Hebt u zo’n boek? Het mag over een oud of een nieuw boek gaan. Stuur uw recensie – ongeveer 350 tot 400 woorden – naar Titia Lindeboom, liefst per e-mail: [email protected], of per post naar de eindredactie. De redactie houdt zich het recht voor om te beslissen of een recensie geplaatst wordt.

Carianne Ros

Ik geef om jou

Waardevolle vriendschappen opbouwen en onderhouden

16

Dit boek, speciaal voor vrouwen geschreven, wil handen en voeten geven aan de manier waarop wij met ‘vriendinnen’ omgaan. Er worden allerlei onderwerpen besproken als: Welke rol speelt God in onze vriendschappen? Hoe verdiep je vriendschappen? Hoe vind je nieuwe vrienden? Hoe geef je grenzen aan? Elk hoofdstuk begint met enkele uitspraken en teksten om over

na te denken en eindigt met een gebed. Het is dan ook meer een doe- dan een leesboek, heel bijzonder. Een gedeelte van de opbrengst van dit boek gaat naar het Child Survival Program van Compassion Nederland, een organisatie die zich richt op vrouwen en hun baby’s in ontwikkelingslanden. Ark Media, Amsterdam, 2009. 174 pagina’s ISBN 978 90 33819 490. Prijs € 15,95 Heleen Pasma

Een klankkast vol verhalen Dit is een bundel met 32 korte verhalen en gedichten over mensen uit de Bijbel. Ze worden op een dusdanige manier gebracht, dat het net is of je

zelf met die mensen in gesprek gekomen bent. Zo treden voor het voetlicht, naast heel veel anderen: Abel, Esau, Rachel, Ruth, Jona en Levi. Bij de verhalen en gedichten wordt het bijbelgedeelte vermeld waaruit ze zijn ontstaan. Ik vond het een prachtig boekje om te lezen en het zette mij aan om over deze mensen na te denken. Ook heel mooi om cadeau te doen. Uitgeverij Narratio, Gorinchem, 2011. 120 pagina’s ISBN 978 90 5263 798 3. Prijs € 12,50 TB

Anne van der Meiden

Geloven op jaarbasis Een ongewoon dagboek

Over opschoning en herwaardering van ons geestelijke en religieuze erfgoed. In 366 korte stukjes wordt u binnengeleid in een bonte wereld van veranderende opvattingen en keuzes op een breed religieus gebied. Wat is het meest fundamentele wat je kunt zeggen over God, mens, kerk en wereld? Voor de schrijver is dat het begrip ‘overdracht’ door geïnspireerde mensen. Voor overdracht heb je woorden, gedachten en vertalers nodig. Als de geraakte mens over God gaat spreken, bereikt Hij mensen. Dan gaat de Geest waaien en de gelovende mens bevestigt het werk van de Geest door overdracht. Maar mensen onderweg moeten wel met hun religieuze bagage aan het werk. Wat moeten we herwaarderen of verrijken met nieuwe visies? Hoe helpen we elkaar af van waarheidsclaims en hoe steunen we elkaar bij de opsporing van nieuw elan? Welke vormen kunnen we daar concreet bij kiezen. Wandel kritisch mee en laat u verrassen. Soms wel wat moeilijk te begrijpen, maar het zet aan tot nadenken. Een bijzonder boeiend boek, zeker een aanrader! Uitgeverij Meinema, Zoetermeer, 2011. 393 pagina’s ISBN 978 90 211 4291 3 Prijs € 25,-JK Margreet de Heer

Religie in beeld

Na haar boek ‘Filosofie in beeld’ achtte Margreet de Heer de tijd rijp om de vijf grootste wereldreligies te verwerken in een stripboek. Resultaat is weer een heerlijk verfrissend en origineel stripboek, ditmaal dus over achtereenvolgens het jodendom, het christendom, de islam, het hindoeïsme en het boeddhisme. Ook andere moderne manieren van geloofsbeleving worden in beeld gebracht. Margreet de Heer portretteert zichzelf als een rondogig

stripfiguurtje, dat verbaasde vragen stelt en kritische kanttekeningen plaatst. Ze loopt daarbij letterlijk op eieren - grote gekleurde eieren - omdat religie vaak zo gevoelig ligt. De striptekenares, tevens theologe, probeert de kern te vatten van iedere religie en legt ze alle vijf langs de feministische meetlat. Een feestje om te recenseren. Enig nadeel was dat het voortdurend werd ingepikt door huisgenoten! Uitgeverij Meinema, Zoetermeer, 2011. 120 pagina’s ISBN 978 90 211 4289 0. Prijs € 16,50 Kevin en Alex Malarkey

De jongen die uit de hemel terugkwam Alex Malarkey is een vrolijke jongen van zes jaar. De dag nadat zijn zusje is geboren, de vierde in het gezin, neemt zijn vader zijn oudste mee naar de kerk. Eén moment van onoplettendheid leidt tot een afschuwelijk auto-ongeluk. Alex’ verwondingen zijn zo ernstig dat hij menselijk gesproken niet meer kan herstellen en hij geraakt in een coma. Toch ontwaakt hij twee maanden later en vertelt wonderlijke zaken over de hemel en engelen die hij heeft ontmoet. Samen met zijn vader heeft Alex een boek geschreven over zijn bijzondere indrukken, maar ook over de lijdensweg van het gezin Malarkey, de schuldgevoelens van zijn vader en de weg naar vergeving. Ik vond het een indrukwekkend boek. In de eerste plaats vanwege de wonderen en bovennatuurlijke indrukken die vader en zoon beschrijven. Maar wat mij ook aangreep was de rol van de christelijke gemeenschap die om de familie heen stond. Zoveel mensen boden praktische hulp - met een hamer of een pan vol eten - en bleven continu voor Alex bidden. Als de ouders geen kracht meer hadden om zelf te bidden, namen anderen dat over. Dat maakt het boek tevens tot een mooi getuigenis van hoe je samen lichaam van Christus kunt zijn. Uitgeverij Kok, Kampen, 2011. 256 pagina’s ISBN 987 90 435 1897 0. Prijs € 17,50 TL

Inhoudsopgave In Gesprek 2011 Thema: Gedenken en vieren januari: Meerderjarigheid - Ds. Harry Smit: Simson: alles heeft zijn tijd, bijbelstudie bij Rechters 13, 14, 15 en 16 - Pastor Bouke van Brug: Worden waarheen je verwijst februari: Echtscheiding en kerkverlating - Ds. Bernadette van Litsenburg: Gedenk en vier…, bijbelstudie bij Hosea 4: 1-1 - Ds. Margriet van der Kooi: Als kinderen andere wegen gaan maart: Sterven, Veertigdagentijd, Pasen - Ds. Jan Robbers: Lazarus uit de dood opgewekt,bijbelstudie bij Johannes 11: 1-46 - Ds. Ab Haaima: Kom tot bezinning en inkeer - Liturgie voor Passie en Pasen: Gedenken en vieren april: Koninginnendag, 4 en 5 mei, Heilig Avondmaal - Ds. Ria Scheltens-Ritzema: Alles wordt nieuw, bijbelstudie bij Openbaringen 21: 1-7 - Ds. Wim Scheltens: Heilig Avondmaal – doe dit tot Mijn gedachtenis - Jaaroverzicht PVO 2010 mei: Hemelvaart, Pinksteren, Moederdag, Vaderdag - Ds. Gerard Rinsma: Als wees achterblijven, bijbelstudie n.a.v. Johannes 14: 18a - Ds. Dick de Lange: Gaven en vrucht van de Heilige Geest, bijbelstudie bij 1 Korintiërs 12: 4-11 en Galaten 5: 22-26 juni, juli, augustus: Zondagsviering, het leven vieren - Ds. Bert Jan van Haarlem: De zondag vieren - Het leven vieren, compilatie - Ledenontmoetingsdag 2011 Thema: Routeplanner september: - Ds. Ab Haaima: De Heer is onze God, bijbelstudie over het eerste gebod - Dr. Kees Bregman: Duizend tegen drie of vier, bijbelstudie over het tweede gebod oktober: - Ds. Monica Schwarz: In Gods naam…, bijbelstudie over het derde gebod - Ds. Adri Versteeg: Koningen, bijbelstudie over koning Hizkia en koning Manasse november: - Ds. Hans Mak: De zondag – het snoepje van de week!?,bijbelstudie over het vierde gebod - Ds. Bernhard Steenwijk: Gedenkt de sabbatdag dat gij die heiligt - Kerstliturgie: Kerst begint in Betlehem

17

Achterklap

Wij herdenken

Klim op (en af) Van verschillende echtparen hoor ik, dat de mannen eerder gemakkelijker willen gaan wonen dan de vrouwen. Komt dat omdat vrouwen erg aan een huis of aan de omgeving gehecht zijn geraakt? Dat zou natuurlijk best logisch zijn. De vrouwen onderhouden het huis en de buurtcontacten terwijl de mannen elders de kost verdienen. Het is een optie. Er moet maar eens grondig onderzoek naar worden gedaan. Ik heb mijn man kunnen paaien te blijven met de belofte dat ik het huis zal verven. Hij heeft het al die andere jaren gedaan. Het is niet niks, want het is hoog. De buren vinden het leuk: ‘Alleen het hout hoor, het raam hoeft niet!’ roepen ze. Ik vind het wel te doen, zo ben je nog eens buiten. Ik kan, als het mooi weer is, met de zon meedraaien, want in de wind en in de schaduw is het koud. Het komt goed uit dat ik aan de lijn doe, ik kan vlotter de trap op en af. Ik mis de koffieboontjes ontzettend, vooral bij het schrijven. Kunt u het merken? Laatst hadden we een vergadering van de PVO. En een collega liep me zo voorbij. Even later kwam ze terug. ‘Ik herkende je eerst niet!’ Nou, daar doe je het toch voor. Dankjewel, Tjitske. Het enge van een hoge ladder is, dat hij weg kan glijden. Er horen rubbers onderaan, maar die zijn verstaft en afgebroken. Ik ging er mee naar de bouwmarkt om nieuwe te halen. Hadden ze niet. Kan besteld worden. Duurt lang want de trap is oud. En we hebben hem pas 25 jaar. Afijn, ik heb er over nagedacht wat ik moet doen als de ladder onverhoopt wegglijdt: op het laatste moment er naast springen. Ik ga het straks even oefenen op de vaste trap…

Het volgende nummer van

in gesprek verschijnt op 2 januari Het thema van dit nummer: Exodus 20: 12 18

Mevrouw P. Breederland-van der Wacht

-Zuidland

Mevrouw Mieke van Burgel-Roza

-Nieuwendijk

Mevrouw A. Vroegindeweij-Knöps

-Sommelsdijk

Hun is de prijs, de lauwerkrans, de kroon; toch zijn wij één: zij zingend voor de troon. Gezang 299 uit vers 4

Een gebed van Mozes, de man Gods Here, Gij zijt ons een toevlucht geweest van geslacht tot geslacht; eer de bergen geboren waren, en Gij aarde en wereld hadt voortgebracht, ja, van eeuwigheid tot eeuwigheid zijt Gij God. Gij doet de sterveling wederkeren tot stof, en zegt: Keert weder, gij mensenkinderen. Want duizend jaren zijn in uw ogen als de dag van gisteren, wanneer hij voorbijgegaan is, en als een nachtwake. Gij spoelt hen weg; zij zijn als een slaap in de morgen, als het gras dat opschiet; in de morgenstond bloeit het en het schiet op, des avonds verwelkt het en het verdort. Psalm 90: 1-6, NBG-vertaling 1951

En toch: Wie in de beschutting van de Allerhoogste woont en overnacht in de schaduw van de Ontzagwekkende, zegt tegen de HEER: ‘Mijn toevlucht, mijn vesting, mijn God, op u vertrouw ik.’ Psalmen 91: 1 en 2, NBV

Kruis en Munt

Koe zoekt gezin U spaart dit jaar voor een gehandicaptenproject van Mensenkinderen in Moldavië. In deze bijdrage wil ik u graag iets vertellen over hoe Mensenkinderen gehandicapten in Albanië hulp biedt. De situatie is daar heel anders dan in Moldavië en vereist daarom een geheel eigen aanpak.

Geïsoleerde bergdorpen

In de bergdorpen van Albanië is het leven zwaar. De dorpen zijn moeilijk te bereiken en in veel gevallen nagenoeg afgesloten van de buitenwereld. Sommige huizen, zeg maar hutjes, zijn alleen te voet bereikbaar. De gezinnen in deze plaatsjes moeten zien te overleven van € 30,-- per maand! Wanneer er in een gezin ook nog een gehandicapt kind is, is het nagenoeg onmogelijk om rond te komen. Mensenkinderen geeft deze gezinnen een drachtige koe. Een koe betekent geweldig veel voor een arm gezin in Albanië. Zij geeft dagelijks melk, waarvan o.a. kaas en boter gemaakt kunnen worden, zodat het gezin verzekerd is van gezonde voeding. Bovendien blijkt dat de koe een positieve invloed heeft op de gehandicapte kinderen. Ze worden betrokken bij het voeden en verzorgen van de koe en leven daardoor helemaal op. Met de gezinnen die een koe krijgen wordt afgesproken dat het eerste kalf aan een gezin gegeven wordt dat ook in moeilijke omstandigheden verkeert. Via lokaal opgerichte coöperaties en vrouwengroepen worden trainingen gegeven om kwalitatief goede boter en kaas te maken. Zo komt er op termijn meer perspectief voor de hele dorpsgemeenschap!

Boer Wim Petter

Wim Petter – bekend van het programma Boer zoekt vrouw – was onlangs met Mensenkinderen in Albanië. Met eigen ogen zag hij hoe het project ‘Koe zoekt gezin’ werd uitgevoerd. Met dit bijzondere project ontvangen arme gezinnen, die in de afgelegen bergdorpen van Noord-Albanië wonen en één of meer gehandicapte kinderen hebben, een drachtige koe. Vóórdat een drachtige koe bij een gezin kon worden bezorgd, moest de viervoeter bij een boer die hoog in de bergen woont worden opgehaald. De reis met de Landrover over een zandpad en langs steile afgronden bezorgde boer Wim angstige momenten. Maar uiteindelijk werd de afgelegen ‘boerderij’ bereikt. De koe stond al klaar. ‘Ze ziet er goed en gezond uit,’ was het oordeel van Wim. Voor het vervoer van de koe naar het ontvangende gezin was een vrachtwagen met een platte bak geregeld.

werd achterwaarts tegen een zandbult gereden. Via deze zandbult werd de koe in de laadbak geplaatst. Tijdens de hobbelige afdaling werd de koe geflankeerd door twee Albanezen; zij zorgden ervoor dat de koe niet kon omvallen. Enkele kilometers verderop stond het gezin Kola met spanning te wachten op de komst van hun koe. Deze koe, en vooral de melk die ze zal geven, is voor dit gezin met twee gehandicapte kinderen van bijzonder grote betekenis. Wim Petter was erg onder de indruk van de blijdschap en dankbaarheid van deze mensen. ‘Het is ontroerend te zien en te horen hoe blij en gelukkig dit gezin is met de koe,’ aldus Wim. ‘Het leven hier is zo anders als bij ons in Nederland. Geweldig dat Mensenkinderen arme mensen op deze manier helpt.’ Wim heeft onvergetelijke indrukken opgedaan in Albanië en kan dit project van harte aanbevelen. Voor meer informatie over dit project kijk op www.koezoektgezin.nl

Boer Wim vroeg zich af hoe de koe op de vrachtwagen gehesen zou worden, want een loopplank was er niet. Al snel bleek de inventiviteit van de Albanezen. De vrachtwagen

Met een HARTelijke groet, Ds. Egbert van Beesten, Stichting Mensenkinderen

De opbrengst voor Kruis en Munt bedroeg per 26 september e 2.810,81 19

Gebed om vrede en rust Gij die alles ons gegeven hebt, Here onze God, geef ons nu Uw vrede: de vrede van de rust, de vrede van de sabbat, de vrede zonder avond. Deze wonderschone orde van zeer goede dingen zal eens na een volbrachte taak voorbijgaan: de schepping heeft een morgen en een avond. De zevende dag echter kent geen avond en geen ondergang: Gij heb hem geheiligd om altijd te blijven. Ons meldt de stem van Uw boek dat Gij ons op de zevende dag na het voltooien van Uw zeer volmaakte werken – hoewel Gij ze in rust gemaakt hebt – zelf gerust hebt. Dat staat geschreven om ons tevoren te melden dat ook wij na het volbrengen van onze werken – die daarom zeer goed zijn omdat U ze ons gaf – op de sabbat van het eeuwige leven rust zullen vinden in U. Belijdenissen XIII, 35,50-36,51 Uit: Bij God lééft ons goed, Bidden met Augustinus Vertaald door dr. J. van Oort Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, Leiden, 1993 ISBN 978 90 503 0378 9