in gesprek 7 GEDENKEN EN VIEREN werk- en informatieblad van de protestantse vrouwen organisatie HET LEVEN VIEREN! ALS FEEST EN VERDRIET ELKAAR RAKEN

in gesprek 7

68e jaargang, september 2010

werk- en informatieblad van de protestantse vrouwen organisatie

GEDENKEN EN VIEREN HET LEVEN VIEREN! ALS FEEST EN VERDRIET ELKAAR RAKEN

Colofon

In dit nummer

In Gesprek

’t Is weer voorbij, die mooie zomer… maar wat hebben we kunnen genieten van het prachtige, warme weer! Lange zonovergoten zomerse dagen, zelfs weken, met af en toe een (fl inke) bui liggen achter ons. De sportievelingen onder ons hebben volop kunnen genieten van het wereldkampioenschap voetballen in Zuid Afrika, de Tour de France, de Europese kampioenschappen atletiek in Barcelona en andere sportfestijnen. Nu is het echter tijd om weer te beginnen met het verenigingsseizoen, de eerste bijeenkomsten staan alweer op de agenda. Voor In Gesprek betekent dat een nieuw jaarthema met een nieuw logo: Gedenken en vieren, over geboorte en verjaardag, daar beginnen we mee en gaan we mee aan de slag.

werk- en informatieblad van de Protestantse Vrouwen Organisatie Bezoekadres/ Bureau PVO: p/a ABOZA Kon. Wilhelminalaan 21, Amersfoort Postadres PVO: Postbus 1496, 3800 BL Amersfoort Telefoon 033 - 465 22 64 (ma., di. en do. 09.00-14.30 uur) e-mail: [email protected], Internet: www.pvo-nederland.nl Gironummer PVO: 515473 Gironummer Kruis en Munt: 3336259, t.n.v. PVO Amersfoort. Dagelijks Bestuur PVO: Voorzitter: Hetty van Weeghel-de Boer Sommelaan 6, 5627 WK Eindhoven. Tel. 040-2623979 Secretaris: Gonny Elema-de Lange Boerdijk 13, 7918 TA Nieuwlande. Tel. 0528-351257 Penningmeester: Tjitske Rinsma-Kuperus Marktweg 81/13, 8444 AC Heer enveen. Tel. 0513-632284 Algemeen adjunct: Henny de Graaf-Hopman Kerkemaat 9c, 3751 AH Spakenburg. Tel. 033-2987225 Lid: Gré Popping-Hoekzema Veerstraat 45, 8181 VV Heer de. Tel. 0578-697069 Redactie In Gesprek: Tiny van de Biezen-Kamphorst, eindr edactie Atie Jongejan, Jopie van de Kleut-W aanders Heleen Koekoek-Dethmers, Titia Lindeboom-Bruning Brieven voor de Jubileumrubriek: Nelie Rijkers, J.C. Pieckstr.14, 4251 ZR Werkendam e-mailadres: [email protected] Kringberichten: Jopie van de Kleut, Rondweg 25, 3785 LB Zwartebr oek e-mailadres: [email protected] Overlijdensberichten: Bureau PVO, zie boven Overige kopij: 6 weken voor verschijnen van het blad bij de eindredactie: Tiny van de Biezen, A. v. Meerveldstr. 5, 3785 LP Zwartebroek. Tel. 0342 - 462095. e-mail: [email protected] Lidmaatschap van de PVO: € 16 per jaar. Daarbij is het abonnement op dit blad inbegr epen. Opzeggen alleen schriftelijk voor eind december bij het Bur eau. Gesproken cd: In Gesprek verschijnt ook op cd als een uitgave van de CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden te Ermelo, tel. 0341-565 499 Druk: Mailfors Amersfoort

- De bijbelstudie, voor ons geschreven door mevr. ds. Sophie Bloemert uit Heerlen, neemt ons mee door Psalm 8 en laat ons, kort maar krachtig gezegd: het leven vieren. - Op onze ‘tussenpagina’s’ 6 en 7 vindt u de eers te in een nieuwe reeks columns Zo zijn onze manieren. Hierin kijken we aan de hand van de subt hema’s hoe mensen ‘dichtbij en ver weg’ gedenken en vieren. In Op een kier… vertelt Titia hoe dat er bij haar thuis aan toegaat. - Pastor Marinus van den Berg nam het tweede hoofdartikel voor zijn rekening. Hij gaat in op de vraag: Wat als er geen verjaardag meer te vieren valt? - Pagina 10 is gevuld met de uitleg over het nieuwe jaarthema en logo. Daarnaast Nieuws van het Hoofdbestuur en Nieuws uit de Regio’s. - Op pagina 11 de laatste Knipoog van onze columnist Aalt van de Glind. Na ruim twee jaar voor ons geschreven te hebben, neemt hij nu afscheid van ons. Aalt, bedankt voor jouw bijdragen de afgelopen seizoenen, we wensen je alle Goeds! - Op pagina 13 in de rubriek In Gesprek met… wordt alvast het een en ander verteld over de reis naar V ierhouten. In het oktobernummer plaatsen we het officiële verslag met foto’s erbij. Ook vertrouwde zaken keren dit seizoen terug. Zo zijn de Meditatie en de Kapstok als vanouds afgestemd op het jaarthema, lezen en recenseren wij nog steeds heel veel boeken voor u, kunt u weer genieten van Heleen’s Achterklap en vertelt dominee Van Beesten ook dit seizoen over het wel en wee in Moldavië via de rubriek Kruis en Munt. Kortom, een vol en gevarieerd nummer. Wij wensen u allen veel leesplezier en goede bijeenkomsten op uw groep!

ISSN: 0921-447

Tiny van de Biezen

Doelstelling De Protestantse Vrouwen Organisatie heeft als doel: - lokale gespreksgroepen en de leden daarvan te stimuleren, te adviseren en toe te rusten. - Krachten te bundelen en stem te geven. - Dit alles om landelijk en plaatselijk te komen tot ontmoeting en gesprek, bezinning op Bijbel en persoonlijk geloof, en een bewuste inzet voor een rechtvaardige en veelkleurige samenleving. 2

Hoofdartikelen: september 2010

Het leven vieren! Bijbelstudie bij Psalm 8 door mevr. ds. Sophie Bloemer t te Heerlen ............................................ 4 Als feest en verdriet elkaar raken door pastor Marinus van den Berg te Rotterdam ............................... 8

Meditatie

Gedenken en vieren Uren, dagen, maanden, jaren, vliegen als een schaduw heen… Wie kent niet deze eerste dichtregels van het Nieuwjaarslied? En wat geven zij de werkelijkheid secuur weer! Zelfs een jaar is in onze tijd zo voorbij. Voor je het weet zit je met je visit e alweer je volgende verjaardag te vieren. Zelf word ik over enkele maanden 52 jaar. Twee-en-vijftig-jaar! Niet te geloven. Ik weet nog dat ik als kind op de lag ere school het jaar 2000 zo magisch vond en het me tegelijkertijd niet kon voorstellen dat ik dan nog steeds jarig zou worden… het leek zo ver weg en ik zou dan zo oud zi jn. En moet je nu zien, w e zijn zelfs al tien jaar verder! Met verwondering lees ik in het begin van de Bi jbel Genesis 5. Daar staat in hoe oud, met name, mannen t oen werden. In een paar zinnen wordt hun leven samengevat. Dat begint met: ‘Toen Adam 130 jaar oud was, verwekte hij een zoon die op hem leek, die zijn evenbeeld was. Hij noemde hem Set. Na de geboorte van Set duurde Adams leven nog 800 jaar. Hij verwekte zonen en dochters. In totaal leefde hij 930 jaar. Daarna stierf hij.’ En zo verder tot aan Noach toe. Lang zullen ze leven! En Methusalem (Metuselach in de NBV) werd het oudst van allemaal, hij leefde 969 jaar! Denk eens aan de enor me omvang van zijn verjaardagstaart om al die k aarsjes op kwijt te kunnen… In Genesis 6 kunnen we lezen dat God die jaren dr astisch verlaagt: de mensen mogen niet ouder meer worden dan 120 jaar. Evengoed een respectabele leeftijd, vandaag de dag halen we dat niet meer. Maar wat kun je nu eig enlijk met zo’n droge opsomming? Tellen de levens die erachter schuil gaan niet veel meer? Adam die overduidelijk door God gewenst was, zoals we in Genesis 1 (vanaf v ers 26) kunnen lezen: ‘God zei: ‘Laten wij mensen maken die ons evenbeeld zijn, die op ons lijken…’ en iets verder: ‘…mannelijk en vrouwelijk schiep hij de mensen. Hij zegende hen…’ en tot slot: ‘God keek naar alles wat hij had gemaakt en zag dat het zeer goed was.’ Door de hele Bijbel heen zien we die lijn van voortgaande geslachten. Ik stel me zo voor dat God telkens als er een kindje g eboren wordt bij zo’n pril begin aanwezig is, zelfs daarvoor al. Dat God er blij mee is, ongeacht hoe dat kindje is. Hij houdt hen in zijn vaderarmen en zegent hun prille begin. Helaas zien we in de wereld om ons heen hoe het par adijselijk begin van Adam afzakt tot het niveau van de zondvloed bij Noach. Gelukkig is dat niet het einde. N ee, God laat ons telkens opnieuw beginnen, telkens mogen we bij hem terugkomen en telkens weer toont hij ons zijn liefde. Een liefde zo g root dat hij zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat iedereen die in hem g elooft niet in de zondvloed v erloren gaat maar eeuwig leven heeft. Laten wij dan ook blij zijn telkens als er een kindje g eboren wordt. En vieren wij onze eigen verjaardagen als een herinnering aan onze g eboorte, in de wetenschap dat God ons gewenst heeft, ons bijstaat en bij ons blijft. En laten we wel wezen, niet alleen die ene dag in het jaar maar iedere dag opnieuw , want: Dit is de dag die de Heer ons g eeft, weest daarom blij en zingt verheugd!

Tiny van de Biezen 3

Mevr. ds. Sophie Bloemert

Het leven vieren! Bijbelstudie bij Psalm 8 September is mijn geboortemaand. Inmiddels meer dan een hal ve eeuw. En dat vieren we! Op allerlei manieren. Het g ezelschap hoeft niet groot te zijn, het feestje niet duur, het gezin niet compleet, maar we maken er wel wat van! Uit eten, een dagje uit, hoe dan ook: met aandac ht het leven vieren. En dat onder het mott o: ‘vier uw vierdagen’, zoals te lezen staat in Nahum 1: 15. We zijn ons immers bewust dat de dagen, waarop niets te vieren valt, zonder mankeren ook komen.

Nieuw leven

‘Zolang God kinderen in ons midden zendt, heeft Hij zich van ons nog niet afgewend,’ dichtte Muus Jacobse. En de denker Tagore schrijft: ‘Ieder kind komt met de boodschap op de wereld, dat God nog niet ontmoedigd is o ver de mens.’ Deze bemoedigende gedachten sluiten helemaal aan bij, beter nog, komen voort uit de bijbelse traditie. Overigens: dé verhalen van nieuw leven bij uitstek, geboorteverhalen, zijn in de Bijbel vrijwel zonder uitzondering bijzonder. Zo lezen we over oude vrouwen die in verwachting raken. Ze gaan weer meetellen want ook hun generatie blijkt niet afgeschreven. En nieuw leven, dus toekomst wordt hen gegeven. Hun geschiedenis is niet ten einde, maar gaat door, op weg naar het nieuwe leven met God in het nieuwe Jeruzalem. En niet voor niets zijn diverse geslachtsregisters opgenomen; de namen die daarin worden genoemd, spreken boekdelen. De grote lijn, die hiermee wordt uitgezet is: God geeft toekomst aan mensen, met al hun fouten, met al hun k ansen. En ook vreemdelingen tellen mee, denkt u maar aan Rut h. Ook zo wordt het leven gevierd, telkens weer.

Psalm 8

Voor deze bijbelstudie heb ik toch niet gekozen voor een geboorteverhaal. In een ander deel van de Bijbel, het liedboek van Israel, vond ik een bijzondere, poëtisch vormgegeven manier om het menselijk leven, zoals dat door God bedoeld is, te vieren. Er zijn meerdere psalmen, die onze aandacht trekken. Psalm 105 bijvoorbeeld waarvan we de berijming allemaal wel kennen: ’’t Verbond met Abraham zijn vrind,

Mevr. ds. Sophie H.H. Bloemert is predikant in de Protestantse Gemeente te Heerlen

4

bevestigt hij van kind tot kind.’ En op een speciale manier wordt het mensenleven belicht in de oudejaarspsalm, Psalm 90. En niet te vergeten Psalm 139, vooral de verzen 13-18: hoe nabij is God de mens. Niet om haar of hem tekort te doen, alleen maar om goed te doen, nabij te zijn in vertrouwen en bemoediging.

gaat het over ‘die warme, schitterende bron en zuster maan’ en de sterren als ‘edelstenen in de nacht’. In Nederland is het vaak ’s avonds en ’s nachts nog zo licht, dat we de sterren nauwelijks kunnen zien. Tijdens onze vakanties op het Franse platteland kijken we herhaaldelijk ’s avonds met aandacht omhoog: zoveel sterren! Met hier en daar een ster, die fl ikkert en geen ster blijkt te zijn, maar een vliegtuig, dat wel. Op zulke momenten voelen we ons – met al onze mogelijkheden en kennis – toch klein en kwetsbaar. En dus herken ik wat in vers 5 van de psalm s taat: wat is dan de sterveling, dat U aan haar denkt? ‘Niets toch,’ ben je geneigd te antwoorden.

Het menselijk leven loven

Wat langer wil ik stilstaan bij Psalm 8: de mens te midden van Gods sc hepping. Een heel centrale positie hebben daarin vrouwen en mannen, jong en oud. Ze zijn sterfelijk, maar toch worden ze gekroond met glans en glorie (NBV). Ze zijn feilbaar, maar niettemin wordt het werk van Gods handen aan hen toevertrouwd. Daarin hebben vrouwen en mannen ieder hun eig en rol, in gelijkwaardigheid, Bijbels gezegd: ‘als hulpe tegenover elkaar’. In de NBG vertaling van 1951 staat ‘heersen’. Zo’n woord kan misverstand oproepen; we kunnen denken aan ‘macht uitoefenen’. Ja, maar dan wel op een speciale manier. Het gaat er immers om de schepping te behouden én te behoeden. Voor de mensen betekent dat genieten en verantwoordelijkheid dragen tegelijk. De psalm bepaalt ons aan de ene k ant bij het grootse van de schepping. Het begin van het scheppingsverhaal uit Genesis klinkt voluit mee. Kijk om je heen: het is allemaal niet zo g ewoon als het lijkt. Ik moet denken aan het zonnelied van Franciscus van Assisi (Gezang 400 in het Liedboek). Daarin

Maar tegelijk komt daar de andere bedoeling aan het licht. Door de tegenstelling komt de aandacht voor de mens extra naar voren. En we worden uitgenodigd om de wereld met nieuwe ogen te bekijken. Want juist in die grootheid van de schepping mogen de mensenkinderen zich een kroon op het scheppingswerk weten. Bijna god, zelfs. Dat is wat! De mens mag beelddrager van God zijn en krijgt daarmee alle ruimte om zich te ontplooien. Een leven lang. En kinderen en zuig elingen gaan daarbij voorop. Overigens kan vers 3 ons wel hoofdbrekens bezorgen. Het begint zo mooi, maar in één adem met de kleintjes worden de vijanden genoemd en gaat het over wraak en verzet. Ik houd het erop, dat de psalmdichter ondanks alle lovende woorden ook een realist is: de disharmonie is niet te ontlopen, nergens op de wereld. Die levenservaringen kennen we allen: lijkt alles mooi en voorspoedig te gaan, wordt er toch weer een domper op gezet, vallen dingen tegen, steekt ziekte de kop op. Of moeten we zeggen: juist dankzij het donker, het negatieve, de disharmonie, leren we het licht, het positieve en de harmonie extra waarderen en beseffen we hoeveel we wel te vieren hebben? En welke boosaardige gedachte kan op tegen de weerloze kreet van een pasgeboren kind? ‘De zachte krachten zullen winnen,’ dichtte Henriëtte Roland Holst.

Op een dichterlijke manier wordt de ereplaats, die de mens van God kri jgt onder woorden gebracht. Zo heeft God de mens gewild, toen en nu. En wie zijn wij, dat wij dit mogen zijn? Wat doet het met ons, wanneer wij in deze tekst onze eigen naam invullen en het daarmee heel persoonlijk maken? En wanneer we een baby in de wieg zien liggen, zien we het weer: een nieuwe schepping, een nieuw begin. Ook dit kindje is bijna goddelijk, heel nauw met God verbonden. In het leven zal wel blijken hoe deze bijzondere band tot uitdrukking komt. Maar het kan toch niet anders dan dat die v erbondenheid blijft, jaar na jaar. Best mogelijk, dat wij op onze plek daarvan niet veel merken. Maar daar gaat het uiteindelijk niet om. We mogen bij deze psalmtekst zeker denken aan een speciale mens, aan dé mens naar Gods hart, die we vanuit het Nieuwe Testament zo goed leren kennen: Jezus van Nazareth. Toch doet dat niets af aan het besef, dat wij allen net zo gewild en gewenst zijn door God. Iedere dag opnieuw. En er zijn momenten, dat we dit extra kunnen uitleven, ook samen met anderen. Daarvoor is een verjaardag wel heel geschikt: van harte gelukgewenst met het leven! Lang zal ik leven – in de gloria!

Kapstok Zingen: Gezang 487: 1 Wat een liefde dat de Heer s teeds naar ons om blijft zien vanaf onze geboorte tot nu. We kunnen dit ook lezen in Psalm 8: 5: ‘wat is dan de s terveling dat u aan hem denkt, het mensenkind dat u naar hem omziet?’ Zingen:

Psalm 139: 1, 7 en 8

Lezen: Psalm 139: 13-16 U was het die mijn nieren vormde, die mij weefde in de buik van mijn moeder. Ik loof u voor het ontzaglijke wonder van mijn bestaan, wonderbaarlijk is wat u gemaakt hebt. Ik weet het, tot in het diepst van mijn ziel. Toen ik in het verborgene gemaakt werd, kunstig geweven in de schoot van de aarde, was mijn wezen voor u geen geheim. Uw ogen zagen mijn vormeloos begin, alles werd in uw boekrol opgetekend, aan de dagen van mijn bestaan ontbrak er niet één. Zingen:

Psalm 139: 9

Gebed: Dank U wel grote God dat U naar ons ’mensenkinderen’ om wilt zien vanaf de geboorte. U gaat met ons mee op onze le vensweg. Soms is die weg moeilijk, maar U waakt over ons en blijft ons trouw door alles heen. Zegen ons, om Jezus wil. Amen. Zingen:

Gezang 293: 1, 2 en 4 JK

Verwerking 1 Al jaren lang hoort onderstaand gedicht tot mijn bagage bij geboorte- en doopgesprekken. Het past helemaal bij de ‘kinderen en zuigelingen’ uit Psalm 8 die opg roeien en ieder hun eigen wonder worden, ‘bijna goddelijk’. Vraag: Welke woorden of regels springen er voor u uit? Wat wilt u daarover aan elkaar vertellen?

Gedicht voor ons kind Je bent gedragen om verlost te worden, gekomen om te gaan. De streng die je bond aan het lichaam van je moeder moest worden verbroken om je te laten leven. Dit mogen wij nooit vergeten: je bent geen bezit. Wij hebben jou niet, jij hebt ons om je t e leiden, te beschermen, te bewaren voor angst, om je te zeggen dat we niet bang zijn als het onweert en met je te zingen in de nacht. We zijn toeschouwers, aan de rand van je leven. We mogen gadeslaan terwijl je speelt en naar je lachen terwijl je verloren bent in wat je ziet en doet. We zien je langzaam worden wat je bent We houden de weg open naar je geluk en trachten te verhinderen, dat je wordt wat je niet kunt zijn. Je hebt veel te vragen. Als je naar God vraagt, vertellen we van het leven. Vraag je waar je vandaan komt, dan zullen we zeggen: uit de wereld van de liefde. Je mag ons eenmaal verlaten, je bent er om dat te doen, je mag je heeng aan voleindigen. Al wat wij voor je deden is voorlopig, je moet ons niet worden, je moet jezelf worden, je moet worden waarheen je wijst, je eigen wonder.

Wij hopen voor je, altijd, je verschijnt in onze gedachten. We hopen dat je blij zult worden, Levend in de schepping. Man en vrouw. Wandelend in het licht van vergeving, wachtend op het Rijk. Je mag gaan, je zult het. Het is een g ebod, een belofte. Ga in vrede. (Geert Boogaard) 2. Psalm 8 geeft aanleiding voor deze stelling: Wij zijn Gods vertegenwoordigers op aarde: maak er wat van! Hoe reageert u daarop? 3. Ik stel voor om rond de tekst van Psalm 8 en uw gesprek daarover, een creatieve verwerkingsvorm te kiezen. Bijvoorbeeld met wascokrijt op een A4-tje een tekening maken, kan binnen een redelijk kort tijdsbestek gerealiseerd worden. Met de keuze van kleuren en vormen kan ieder een persoonlijke impressie geven. Hang de kunstwerkjes naast elkaar op, geef elkaar een toelichting en geniet er samen van! (N.B. Anneke Kaai maakte een schilderijenserie over de Psalmen. Ook Psalm 8 komt aan bod. Het boek heet Psalmen in beeld en is uitgegeven bij Uitgeverij Mozaïek, Zoetermeer, 5 3e druk 2003.

Zo zijn onze manieren Gedenken en vieren: dichtbij en ver weg Geboorte Vandaag de dag is er niets g eheimzinnigs meer aan zwangerschap en geboorte. Zelfs de kleinste kinderen kunnen je, op hun manier, vertellen over het hoe en wat. A anstaande ouders zijn ‘samen in verwachting’ en bevallen zonder de vader erbij is haast niet meer denkbaar. Vroeger lag het een stuk gevoeliger en bestond er een groot taboe op het ‘waar de kinder tjes vandaan komen’. Wanneer dit taboe zich heeft aangediend is niet bekend, maar het is waarschijnlijk dat het in de vroeg e Middeleeuwen gebeurd is tijdens de kerstening. Volgens de kerkvaders waren vrouwen immers ‘de incarnatie van het kwaad’ en dat was de reden waarom God hen met de pi jnlijke en bloederige bevalling had gestraft. Waarschijnlijk was dat de reden dat het mannen verboden werd om bij de bevalling aanwezig te zijn. Of ze zich er daadwerkelijk aan hielden is punt twee, gezien de meestal kleine behuizing en het kille klimaat. Toch moet al vroeg de of ficiële norm hebben gegolden dat wat er in de kraamkamer gebeurde een geheime vrouwenaangelegenheid was. Dat het ec ht een taboe was en g een kwestie van fatsoen blijkt wel uit het feit dat in 1552 een zekere dokter Wertt uit Hamburg op de br andstapel belandde. Hij had, nota bene als vrouw v erkleed, een bevalling meegemaakt! Het taboe op de geboorte verklaart ook allerlei fabeltjes die kinderen te horen kregen op de vraag waar zij vandaan kwamen. Zo beschreef de dichter P.C. Hooft (1581-1647) de bevalling heel zedig als: een roeit ocht naar Volewijk (ten noorden van Amsterdam), waar de kinderen uit de boom werden geplukt. En er waren meer van die bomen: in Utrecht stond de Munnekenboom, in Haarlem de holle iep bij Kraantje Lek en in Zwolle de dikke boom van Wijhe. Op andere plaatsen kwamen de kinderen uit de k ool, het riet, een gracht, een bron of zelf s een put. Ze lagen in de duinen, ze werden gebracht door de vloed, door een sc hip,

door watergeesten, vliegen of muggen en in katholieke kringen door engeltjes of missionarissen. In al deze gevallen werden de kindertjes ‘gehaald’ door de ouders en hoorde het kind zijn ouders daarvoor dankbaar en erkentelijk te zijn. Ook de kinderen die in Volewijk bij trosjes aan de bomen hingen waren zich bewust van de goedertierenheid van hun aanstaande ouders; zij riepen om het hardst: Pluk mijn, pluk mijn, ik zal alle dagen zoet zijn. De ooievaar, vanouds in de kuststreek bekend als symbool van vreugde en vruchtbaarheid, is pas vrij laat algemeen bekend geworden als kinderbrenger, maar hij werd wel een doorslaand succes. Met de ooievaar die het kind aan huis brengt, wordt de dankbaarheid als het ware v erlegd naar de ouders: zij zijn blij met om het even wat voor kind. Natuurlijk is dit speculatie, maar het pas t wel bij de intensieve zorg waarmee kinderen sinds de ac httiende eeuw in burgerlijke gezinnen werden omgeven. In het verhaal van de ooievaar krijgt zelfs de moeder nog een plaatsje: als de ooie vaar het nieuwe kindje bracht, had hij haar per ongeluk in haar buik of been gepikt met zijn snavel. Dat verklaarde naar de oudere kinderen toe waarom zij in bed lag na de be valling.

Verjaardag Je verjaardag vieren kan op heel v eel manieren. Zo ben je in N ederland op je 18e verjaardag meerderjarig. Ook als je 50 wordt, is dat bijzonder: je krijgt een Abraham of Sara bij de voordeur, en hebt hem of haar ‘g ezien’. Andere landen hebben weer andere gebruiken: - In Vietnam zijn alle mensen op nieuwjaarsdag jarig. Daar telt men ook de tijd van de zwangerschap mee, dus zodra je geboren wordt, ben je gelijk één jaar. Aardige bijkomstigheid is, dat als je op Oudejaarsdag geboren bent, je de volgende dag (Nieuwjaarsdag) al twee wordt. - In Mexico en andere MiddenAmerikaanse landen maakt men een piñata (een pop vol snoep), die wordt opgehangen en door de jarige stukgeslagen. - In Schotland wordt een verrassing meegebakken in de verjaardagstaart. - Om het lange leven van hun grootouders te vieren, eten kin6 deren in China lange noodles.

- In India vieren alleen mensen met g eld hun verjaardag. Cadeautjes die men krijgt, worden pas geopend als de gasten weer naar huis zijn. - Ook in Kroatië hoort men met het uitpakken van cadeautjes te wachten tot de visite weg is. - In Thailand worden individuele verjaardagen niet of nauwelijks gevierd. Cadeautjes, zoals bloemen en wierook zi jn er alleen voor de goden in de t empel. Ook bedelmonniken kunnen rekenen op extra eten als iemand jarig is. Dat verjaardag vieren lang niet altijd pijnloos was en is, bewijzen de volgende voorbeelden: - In België werden jarige kinderen door hun familieleden geprikt met spelden, met de bedoeling om de boze g eesten weg te jagen. - Als je als kind in Ierland jarig w erd, kreeg je net zoveel klappen als de leeftijd die je bereikte. Ook dit was bedoeld om de boze geesten weg te jagen. - Russische kinderen worden aan hun oren getrokken (evenveel keer als de leeftijd die ze bereiken). De bedoeling is dat ze daarvan groeien. Hoe dan ook: van har te gefeliciteerd!

VROUWEN - GELOVEN - WERELDWIJD Wereldwijd vindt er onrecht plaats. Overal zorgt de natuur voor verrassingen, soms prettige zoals dagenlang mooi weer, soms onprettige zoals overstromingen die lang duren en die soms ontzettend smerig water verspreiden over wegen maar ook over akkers, zodat de mensen wanhopig worden. Hoe krijgen ze de grond ooit weer schoon? De diepzeeboring in de Golf van Mexico verwoest de zee en de s tranden, maakt het vissen onmogelijk en legt daarmee de hele visserij plat. Waar moeten de mensen nu van leven? De Amerikanen staan op hun achterste benen, de president moet hen behoeden voor de gevolgen van dit onheil. En de heren in de grijze pakken schuiven elkaar de zwarte piet toe zoals ze dat altijd al gedaan hebben. Merkwaardig is dat. Ook toen hier bekend werd dat de banken ons bedrogen hadden met hun geldhandel, heb ik niet gehoord dat er heren uitvlogen vanwege ontslag. Wel gewone mensen werden ontslagen omdat hun baas geen krediet meer kon krijgen. En de DSB, die deugde niet. Maar de manier waar op, deugde die wel? Wie zijn er ontslagen? Heel veel gewone mensen. Maar je ziet nog wel de bekende hoofden op de tv, terwijl ze hebben staan liegen. Waarom?

Op een kier… Grote jongens Dit seizoen krijgt u geen dierenverhaaltjes van mij te lezen. Met de redactie heb ik afg esproken dat ik nu een andere beestenboel laat zien: die ac hter de voordeur van ons huis. ‘Eehm, ik doe niet mee, hoor. Níet over mij schrijven, mama!’ Dat is de stem van Job, onze oudste van bijna elf. Natuurlijk wil ik zijn wens respecteren, maar ik voer hem nog even op in dit eerste stukkie, want zonder hem is ons gezin niet compleet. Vieren en gedenken, daar gaat het komend jaar over in In Gesprek, en dat doen wij bij ons thuis ook volop. Laatst nog vierden we de verjaardag van Sam, onze jongste. Hij werd vier en als je vier wordt kun je nog zo ontzett end jarig zijn. De hele dag liep hij rond met de pilotenverjaardagsmuts die de juf van de peuterspeelzaal voor hem had gemaakt. En toen we ‘Lang zal ze leven’ voor hem zongen, was hij degene die het hardste meezong. ‘Ik ben nu een g rote jongen, hè?’ vroeg hij mij wel een keer of tien. Daar was natuurlijk maar één antwoord op mogelijk, ‘ja hoor, lieverd’, en dan glimlachte hij tevreden. De volgende dag leverden we hem met een g rote doos zelfgebakken cakejes af bij zijn nieuwe juf. Hij stapte er vol

In feite zijn wij, beschaafd land, geen haar beter dan andere landen. Laten we met elkaar tot inkeer komen. Geldzucht is de wortel van het kwaad staat in de Bijbel. Laten we er eens over nadenken of wij daar ook aan meedoen. Bij een ander zie je het altijd veel gemakkelijker dan bij jezelf, maar laten we eens in de spiegel kijken. In hoeverre zuchten wij onder de economie. En waarom? Laten we voor elkaar bidden Voor de mensen die getroffen zijn door natuurrampen, door geweld, door de hebzucht van anderen. Laten we bidden dat veel meer mensen de Weg van Jezus zullen volgen. Dat niet ons enige doel zal zijn zo rijk mogelijk te worden en liefst zo snel mogelijk. Maar dat wij dit leven met eerbied zullen volbrengen, eerbied voor al wat leef t en vooral voor God, die dit alles zo pr achtig gemaakt heeft. Dat elke dag een dag tot eer van de Sc hepper zal zijn, waarin de Liefde zegeviert. De kleine kinderen hebben tegenwoordig bijna allemaal hun prinsessenjurk of een ander v erkleedpak. Wij weten dat het verkleedkleren zijn, zijn er volwassenen die erin geloven dat ze chic worden door er zo uit t e zien? Laten we ze (uit de droom) helpen.

zelfvertrouwen binnen, niet meer zo v erlegen zoals kleine jongetjes dat doen. Daar, op de basisschool, zal hij voortaan zijn dagen doorbrengen. Raar idee hoor, dat ik zijn vrolijke gekwetter nu een stuk minder vaak zal horen. Ik ben dank baar dat hij gezond opgroeit, maar waarom moet dat nu zo verschrikkelijk snel gaan…?! ‘s Middags, uit school, nam ik een afgepeigerd jongetje mee naar huis. Samen met g rote zus Anna (6) zette ik hem voor de televisie, om even bij te komen. Er was een vrolijk kleuterprogramma op. Even later kwam Job binnen en vroeg t oestemming om tv te kijken op onze slaapkamer: ‘Want dit is zó kinderachtig.’ Ik vond het prima. Ik zette koffie, schonk limonade in en toen ik terugkwam in de kamer, zag ik daar tot mijn verbazing alleen nog maar Anna zitt en. Waar was Sam gebleven? Mijn antwoord kreeg ik toen ik de slaapkamerdeur opendeed. Sam was wild aan het spring en op ons bed. Job k eek stuurs naar de tv. ‘Mama, mama, kijk eens! Job en ik kijken hier grote jongensprogramma’s. Want wij zijn grote jongens!’ Job slaakte een overdreven diepe zucht en zei toen hoogst geïrriteerd tegen me: ‘Má-má!’ Ik beg reep wat hij bedoelde: Wil je die kleine jongen hier alsjeblíeft vandaan halen? Titia Lindeboom

7

Pastor Marinus van den Berg

Als feest en verdriet elkaar raken Een van mijn zussen zou jarig zijn. Ze is in december zes jaar g eleden overleden. Ieder jaar op haar verjaardag belt mijn zwager mijn moeder op. Ze wordt dan met de auto gehaald. Mijn moeder haalt een bloemetje en samen g aan ze naar het g raf. Daar legt ze bloemen en samen s taan ze even stil. Veel woorden worden er niet gezegd. Daarna gaan ze bij mijn zwager thuis koffie drinken. Het huis dat steeds minder ook het huis van mi jn zus is. Het huis dat zo leeg is sinds haar s terven. Mijn zwager zorgt voor iets bij de koffie. Het is immers haar v erjaardag. Het was niet haar v erjaardag, maar is het nog. Mijn moeder meer dan wie ook herinner t zich haar geboorte: haar vijfde, het tweede meisje na drie zoons en een dochter. In de avond van deze dag bel ik haar alti jd op. Ze vertelt hoe de dag verlopen is. Ze vertelt van haar gemis en hoe het nu met mijn zwager is. Ook de kleinzoons die al niet meer thuis woonden komen ter sprake. Dit jaar is er een bijzonder bericht: een van hen gaat vader worden. Mijn zwager gaat opa worden. Mijn moeder ervaart het als mooi nieuws, als licht, dat haar juist op deze dag verteld is. Nieuws dat het gemis niet wegneemt, maar wel weer even anders maakt. Het is lic ht voor de toekomst. En als dan deze kleine geboren zal worden dan zal er ook vreugde zi jn naast het gemis. Het gemis dat mijn zus haar eerste kleinkind niet zal zien. Het gemis voor mijn neef om zijn eerste niet aan zijn moeder te kunnen laten zien. Het gemis bij mijn zwager dat hij niet samen met mijn zus opa en oma zal w orden. Zo zijn ze alsmaar met elk aar verweven: vreugde en gemis, feest en verdriet.

Het is een veel voorkomend misverstand, vaak met goede bedoelingen, waardoor feest en verdriet tot een tegenstelling worden gemaakt. Nu weet u misschien ook wel uit eigen ervaringen – in de gespreksgroep kunt u elkaar vertellen wat uw ervaringen zijn met verjaardagen en andere feestdagen - dat u zelf zic h niet in staat voelde om een verjaardag te vieren. Misschien kon u wel een hele tijd niets vieren. Het kan zijn dat u allereerst behoefte had aan wel gedenken maar dan alleen of met enk ele mensen. Het verlies van een dierbare, kind, par tner, ouders, zus of broer, vriend of vriendin noodzaakt ook t ot het opnieuw omgaan met feest en vieren. Het k an lange tijd zoeken zijn om uit te vinden wat het meest bij jezelf past, waar je behoefte aan hebt. Het gevaar is dat anderen voor je gaan invullen. Het gevaar is dat anderen zeggen wat goed voor je is. Het gevaar is ook dat anderen je g edrag beoordelen of veroordelen. Er is niet één manier maar er zi jn meerdere manieren om hiermee om te gaan. Veel mensen merken dat het vaak helpt om niet af t e wachten, om je niet afhankelijk te maken van anderen. Er zijn ook veel mensen die in verlegenheid zijn en niet weten wat ze het beste kunnen doen: een kaartje sturen of opbellen? Bescheidenheid kan zeer fijngevoelig zijn. Vaak merk ik dat niets lat en horen veel pijn doet. Je kunt ook in de ti jd ervoor polsen wat die ander wil. Er zijn ook mensen die g raag een volle huiskamer hebben op die dag, zoals alle jaren. Mensen die g raag met vrienden iets ondernemen.

Vanuit mijn eigen ervaring vertel ik u hoe mijn moeder omgaat met de verjaardag van haar overleden dochter. Ze gaat er niet aan voorbij. Er is zelfs iets feestelijks voor bij de koffie. Vieren is gedenken. Vieren is ruimte geven: de naam noemen, ruimte voor verhalen, ruimte voor emoties. Ze hoeven ook die dag niet onder drukt te worden. Zo een dag voel je de pijn, maar die pijn voel je nog meer als niemand er aan denkt, als gedaan wordt alsof ze nooit bestaan heeft. Doodzwijgen maakt dubbel dood, sc hreef de bekende psycholoog en schrijver Manu Keirse*. Je hebt dan verdriet in je eentje. Verdriet kan dan een verborgen zeer worden dat steeds meer gaat zweren. Een verjaardag is een ritueel en dat ritueel kan juist helpen om verder te leven. Je kunt ook eigen rituelen zoeken voor die verjaardag, zoals een kaars ontsteken of zijn of haar lievelingsgerecht koken.

Marinus van den Berg is pas tor in regionaal palliatief centrum hospice Cadenza te Rotterdam. E-mail: [email protected]. Publicist over rouw o.m. Verdriet dat niet verdwijnt, Rouwen in de tijd. Eind oktober verschijnt: Als feest en verdriet elkaar raken, Uitgeverij Ten Have, Kampen. Foto: Linda Heller Fotografie.

8

Een moeder wier zoon werd vermist en tot deze dag niet is teruggevonden, vertelde dat ze de eerste drie jaren geen enkel feest had gevierd maar na drie jaar wilde ze het le ven weer vieren. Ze meende dat dat ook in de g eest was van haar volwassen zoon. Ze had veel mensen verloren in die drie jaren. Mensen die haar gemis en haar zoeken onderschat hadden: ‘Hij is toch volwassen en misschien gewoon ondergedoken om een ander leven te leiden en dan op een dag komt hij wel weer terug.’ Met de mensen met wie ze v erbonden was gebleven of was geraakt, organiseerde ze een feest. Ze heeft er ook intens van genoten. Met het feest gaf ze ook

aan dat ze de dood - als haar zoon dood is – niet het laats te woord wilde geven Ze koos naar een bijbels woord voor het leven. Dit kiezen is niet een v ergeten, niet een leven zonder verlies maar een leven verweven met dit gemis.

Jaarringen

Er zijn ervaringen en mensen in het le ven die altijd in je leven blijven. Soms gaat dat om traumatische ervaringen en soms gaat dat om zeer intense verbondenheidervaringen. Het verlies door de dood of door v ermissing of door moord of door zelfdoding is niet op zic hzelf een trauma, maar is het omdat het gaat om iemand die zo een k ostbare plaats had in het hart van je leven. Dat gaat nooit meer over. Er is verdriet dat niet verdwijnt, maar dat wil niet zegg en dat het altijd over je zal heersen. Veel mensen vragen al snel hoe lang is het geleden. Die vraag kan je erg op het v erkeerde been zetten. In mijn boek ‘Rouwen in de tijd’ heb ik onderscheid gemaakt tussen kalendertijd en belevingstijd. In de belevingstijd is het gemis niet in het verleden maar in het hier en nu en in de ti jd die komt. Telkens weer zijn er momenten waarop die ander er had kunnen zi jn en zijn of haar afwezigheid wordt gemist. Tot slot noem ik de v erjaardagen die bijna niemand gedenkt. De verjaardagen die geen verjaardagen werden omdat de baby, of meerderen, stierf voor of tijdens de geboorte. Er is steeds meer aandacht gegroeid voor het omgaan hiermee, maar vroeger is dit vaak verwaarloosd waardoor er extra verdriet is toegevoegd. Er zijn veel mensen die hier over willen praten en er zijn nog altijd veel mensen die er nooit over konden of mochten spreken. Ik noem ook de mensen die ong ewenst kinderloos zijn gebleven. In onze tijd zijn er nieuwe mogelijkheden om zwanger te worden maar dat kan leiden tot verlies van die zwangerschappen, zoals bij IVF, zonder dat er ooit een le vend kind wordt geboren. Het verlangen naar eigen kinderen is groot en voor een buitenstaander vraagt het om zorgvuldigheid en niet oordelen. Gesprek over deze ervaringen in veiligheid en vertrouwen is meer de weg. Ongewenste kinderloosheid is tot in de oude dag een pi jnlijk gemis dat vaak onderschat wordt. ‘Ik heb niets eigens meer om vreugde en verdriet te delen,’ zei een hoogbejaarde dame na het overlijden van haar man. Dit noemen en erk ennen kan iemand als steunend ervaren. Ik hoop u een aantal ervaring en en verhalen aangedragen te hebben die u in g esprek kunnen brengen. Misschien aan de hand van de vraag: welke zin, welk woord of welke regel heeft u geraakt en kunt u zeggen waarom? *Manu Keirse, Vingerafdruk van verdriet, Uitgeverij Lannoo, 2008.

De tijd draait door en jij wordt meegenomen. Je cirkelt met de aarde om de zon. Je volgt de loop van maanden en seizoenen en loopt als mens je eigen marathon. De jaren trekken groeven door je leven. Belevenissen komen, dromen gaan. Soms zit het mee en dan weer zit het tegen. Je groeit en hebt ervaring opgedaan. Je leert de wereld gaandeweg goed kennen. Je voelt als mens de warmte en de kou. De sporen vormen ringen diep vanbinnen - herinneringen, vastgezet in jou. En ieder jaar bereik je weer het startpunt. Dan sta je even stil waar je begon. Maar niet te lang – het leven gaat weer verder, en jij draait weer je rondje om de zon. Greet Brokerhof-van der Waa Uit: Jaarringen www.oasemedia.nl

9

Een nieuw jaarthema, een nieuw logo In het meinummer van in Gesprek g aven we al een voorproefje van het nieuwe jaarthema voor het seizoen 2010-2011, met name de globale verdeling die we gemaakt hebben, kon u daar vinden. Ook de naam Gedenken en vieren gaven we al prijs. Gedenken en vieren zijn woorden die in ieders leven heel belangrijk zijn. In alle fases van het leven kom je ermee in aanraking. Een paar combinaties van woorden uit de Bijbel en uit het leven van alledag, die ongetwijfeld in de loop van het seizoen weer zullen opduiken, zijn: - geboorte, verjaardag, feest - bruiloft, bruid en bruidegom, geschenk - rouwen, treuren, sterven - zalven, zegenen, offer - rituelen, manieren van gedenken, herinneren, 4 en 5 mei - met volle teugen genieten, lachen - zingen (vrome en vrolijke liederen), dansen, loven - relatie, liefhebben, haten - maaltijd en Maaltijd - sabbat, zondag

Een seizoen lang gaan we aan de slag en kijken we hoe we een mensenleven met al haar gedenken en vieren kunnen verwoorden. Daarbij denken we aan de levensloop van de wieg tot het graf, maar ook van advent en Kerst tot aan Pinksteren toe. Bij een nieuw thema hoort ook een nieuw logo. Onze illustrator Martin Kwak heeft gedenken en vieren er in laten terugkomen. Het laat in de kaars het Licht zien dat in de wereld kwam, in de beker het gedenken van Christus’ offer, in het kruis de dood die door Hem overwonnen werd en de takken met de jonge blaadjes is als een vreugdevol uitstrekken naar het leven. Gedenken en vieren zijn er zo op vele manieren in verweven. Voor ons een uitdaging om het jaarthema vanuit

Nieuws van het Hoofdbestuur Het is hartje zomer en toch kijken we alweer vooruit en schrijf ik dit voor het septembernummer. - Onze vakantieweek in Vierhouten was heel gezellig. We hebben genoten. Ook mochten we deze week nog twee vrouwen lid maken en verwelkomen bij de PVO. - Volgend jaar willen we, bij voldoende deelname, onze vakantieweek doorbrengen in hotel Villa Nova in Zorgvlied (Drenthe). Dat wordt dan van 17 - 24 juni 2011. Nadere gegevens ontvangt u in het januarinummer 20 11. - We kunnen u alvast vertellen dat we een opvolgster voor onze secretaris mevr. Gonny Elema hebben gevonden. Mevr. Gre Popping, voorzitter van Regio Oost is bereid gevonden deze taak op zic h te nemen. - We hebben al een datum voor de volgende Ledenontmoetingsdag in 2011 vastgesteld. De dag zal op donder dag 14 april gehouden worden in Ermelo. Een datum om alvast in uw agenda zetten. - Overal in het land zijn de regiobesturen al volop bezig om Regiomorgens te organiseren. Deze komen in de plaats van de voorheen door de Werkgroep Toerusting georganiseerde Themamorgens. Tijdens de vergadering van het Hoofdbestuur is besloten dat deze bijeenkomsten vanaf nu gratis te bezoeken zullen zijn. Ook voor koffie en of thee hoeft niet meer betaald te worden. Op deze manier willen wij de deelname aan deze bijeenkomsten stimuleren, dus weet u welkom! Aan het eind van de zomervak antie ben ik altijd nog heel graag twee weken in Zeeuws-Vlaanderen aan het s trand. Ik geniet dan van de zee, van de wind en het zand, heerli jk met je voeten in het water. Maar ook van de r uimte en het aanrollen van de golven op het strand. Dit alles geeft zoveel rust en werkt zo ontspannend. Het straalt ook zoveel kracht uit. En met die kracht en vol nieuwe energie willen wij, als bestuur, er weer voor u zijn. Een lieve groet, 10 Hetty van Weeghel

alle mogelijke invalshoeken tot leven te brengen zodat u er enerzijds mee aan de slag kunt op uw g roep en er anderzijds ook plezier in heef t ons werk- en informatieblad In Gesprek van voor naar achter te lezen! Wensen we elkaar een fijn en gezegend seizoen toe.

Nieuws uit de Regio’s Regio Noord

Het bestuur van Regio Noord heeft een tweetal Regiomorgens (voorheen Themamorgens) georganiseerd. Op donderdag 14 oktober is deze in de T refpuntkerk, Nieuwe Schoolweg 5 in Glimmen en op dinsdag 26 oktober in de Oosterkerk, Leeuwerikstraat 35 in Hoogeveen. Het thema dat behandeld wordt op de morgens is Gedenken en vieren en mevr. ds. G.M. Arends-Alkema uit De Krim zal dit thema beide keren inleiden. Beide morgens beginnen om 10.00 uur, vanaf 9.30 uur staat er koffie en thee voor u klaar. De toegang is, evenals de koffie en de thee, gratis en u bent van har te welkom! Graag opgeven voor deelname aan deze Regiomorgens, per groep of individueel, bij de secretaris van Regio Noord: Afie Mulder, per telefoon: 0592 412070, of via e-mail: [email protected]. Om alvast te noteren: Regio Noord heeft ook een Ontmoetingsmorgen op de agenda staan en wel op donderdag 3 maart 2011 in de Trefpuntkerk, Nieuwe Schoolweg 5 in Glimmen met als spreekster mevr. ds. Marja de Jager.

Regio Zuid

Ook in Regio Zuid staat een Regiomorgen (voorheen Themamorgen) op de agenda. Deze vindt plaats op dinsdag 9 november in een zaal van de Mar anathakerk, Gedempte Haven 1 in Werkendam. N.a.v. het thema Gedenken en vieren zal mevr. ds. E.F. Quaak-Kloet uit Prinsenbeek de morgen leiden. De morgen begint om 10.00 uur, vanaf 9.45 uur staat er koffie en thee voor u klaar. De toegang is, evenals de koffie en de thee, gratis. Iedereen die belangstelling heeft, is van harte welkom. Aanmelden bij: Nelie Rijkers, per telefoon: 0183 502192 of per e-mail: [email protected].

Jubileumrubriek De R is in de maand. Heef t u een fijne zomerperiode ervaren? Dan is de tijd vast snel gegaan. Mocht het anders gegaan zijn dan hoop ik toch dat u zin heef t in het vergaderseizoen. Er zijn gelukkig ook jubilea te melden. Ik geef ze graag aan u door. Zondag 18 april heeft de vrouwenvereniging ‘Liefde Sticht’ in Stiens haar 75-jarig jubileum gevierd in een kerkdienst. Muziek, zang en orgelspel en meditatie maakten de dienst tot een feest. Daarna ging de ontmoeting verder onder het genot van koffie met wat lekkers. Het is fi jn terug te kunnen kijken op een geslaagde viering. De veertien leden hopen in gezondheid onder Gods zegen nog lang door te gaan, gebruik makend van het mooie blad In Gesprek. De vrouwengespreksgroep ‘Bidt en Werkt’ in Blije heeft ook al langere tijd geleden haar 75ste verjaardag gevierd. In besloten kring, zo laten ze weten, maar… ‘met onze mannen’. Al vijf jaar telt de gespreksgroep elf betrokken leden, waarvan de oudste 84 jaar is. Het bestuur is kleiner geworden, maar functioneert goed! Hoe kan het ook anders met een hechte groep die de taken verdeelt en elkaar aanvult. Het doel van de gespreksmiddag is in de eerste plaats: bijbelstudie, waarbij vaak gekozen wordt voor het blad van onze org anisatie. De tweede helft wordt ingevuld met ontspanning. Ieder krijgt beurtelings de gelegenheid daar een invulling aan te geven. Ook is er altijd veel gedaan voor Kerk en Zending. Daar wordt dankbaar op teruggekeken. Unaniem hopen de leden dat ze van God kr acht, gezondheid en volharding zullen ontvangen om de gespreksgroep biddend en werkend in stand te houden. Op 15 oktober bestaat de vrouwengroep van Ermelo 75 jaar! De groep is later vanwege het grote aantal leden gesplitst. Zo kunnen de twee groepen ‘Belijden en Beleven’ op 18 oktober vieren dat zij 45 jaar samen In Gesprek zijn! Dat hopen de vrouwen op 27 oktober te ‘gedenken en vieren’. In Blijham bestaat de vrouwenvereniging ‘Belijden en Beleven’ op 17 oktober a.s. 55 jaar! De leden hebben de viering van dit heug elijke feit al langere tijd voorbereid. Er komt ook heel wat kijken als je het goed wil org aniseren. ‘Gedenken en vieren’ is het jaarthema en dat komt ook bij dit jubileum goed van pas. Van harte gefeliciteerd, namens de Protestantse Vrouwen Organisatie,

Kringen Kring Drachten en omstreken op woensdagavond 15 september 2010 om 19.45 uur in het gebouw van de Gereformeerde Kerk te Drachten-Zuid. Spreker: ds. J.G. Arensman uit Drachten. Onderwerp: De kracht van het gebed. Kring Winschoten op dinsdagavond 21 september 2010 om 19.30 uur in Brandpunt bij de Ontmoetingskerk, Noorderstraat 27 te Sappermeer. Spreker: dhr. W.P. Kulk uit Veendam. Onderwerp: Vertelt met woord en beeld over Taizé. Kring Stadskanaal en omstreken op woensdagmiddag 29 september 2010 om 14.30 uur in zaal Eendracht achter de Gereformeerde Kerk, Poststraat 31 te Stadskanaal. Spreker: Pastor Vroom uit Ommelanderwijk. Onderwerp: Dit is nog niet bekend.

Nelie Rijkers-van der Sar

Knipoog naar Ayla Al twee seizoenen mochten we in gesprek zijn. Het eerste jaar schreef ik vrolijke pelgrimsbelevenissen. Verleden jaar kwam ik door een beroer te op een moeilijk traject van mijn levensweg. Maar ook in de woestijn van het leven zijn er gelukkig mensen die veel meer doen dan een handje helpen. Het zi jn engelen op je pad. Hun hulp moc ht ik met een ‘knipoog’ laten zien. Een van die engelen is de fysiotherapeut, een jonge vent van tegen de dertig. Hij is goed voor mijn stramme gewrichten en pijnlijke spieren. En met weinig woorden geeft hij wijs en mild advies. Hij raadt me aan om voorlopig zo min mogelijk verplichtingen te hebben. Helaas merk ik dat het sc hrijven van de ‘knipoog’ toch een verplichting is, die mij meer moeite kost dan me lief is. Dus dit is de laatste.

Met veel plezier heb ik twee jaar ‘knipogen’ mogen geven. Hartelijk dank daarvoor! Gelukkig is er meer. In februari werd Ayla geboren. Ons eerste kleinkind. Ik ben opa, jawel! Zij geeft mij zo veel en ik hoef er zo weinig voor te doen. Alleen maar kijken en soms zie ik Gods glimlach. Alleen maar luisteren en soms hoor ik een engeltje. Bij dit nieuwe begin schreef ik ten slotte een versje: Groot wonder, zo bijzonder, mooi mensenkind. Zo puur, echt natuur, lief wonderkind. Aalt van de Glind, www.aaltvandeglind07.nl

11

In-druk Yvonne Hiemstra en Abe de Vries

Waar het hart in licht en klei klopt Drie spirituele reizen in Noordoost Friesland

Het is een prachtig vormgegeven boekje met daarin een autoroute, een fietsroute (37 km) en een wandelroute in Dokkum. Het boekje geeft allerlei informatie die het weten waard is. Zo is er in Bartlehiem een klooster Bethlehem geweest dat na de Reformatie met de grond gelijk gemaakt werd. Later trof men de ondergrondse gangen aan die bij het klooster hadden behoord. Het is fascinerend om daar een tijdje bij stil te staan. Wat ze toch maar presteerden met de middelen van toen. De foto’s in het boek zijn prachtig. De omgeving is dat ook, al zou ik wel een beetje rekening houden met het weer voordat ik per fiets of te voet op pad ging. Niet dat regen erg is, maar zonder is prettig er. Friese Pers Boekerij / Uitgeverij Noordboek, Leeuwarden, 2009. 95 pagina’s ISBN 978 90 330 0905 1. Prijs € 12,50 Nelleke Beimers en Liesbeth van Es

De weg van het Licht Ikonen en het Bijbelverhaal

De beide schrijfsters hebben studie gemaakt van een aantal ikonen. Ikonen zijn een heel speciaal soort schilderwerken. Je kunt niet zomaar een ikoon maken. Je moet er een cursus voor volgen waar ook een geestelijke kant aan zit, niet alleen maar techniek. Een ikoon bestaat uit heel veel laagjes. Je moet een beetje uitleg erbij krijgen om alles te zien wat er in zit. Ze g even bijbelse taferelen weer. Omdat ikonen een eigen taal spreken, noemt men het ikonen schrijven in plaats van schilderen. De schrijfsters hebben 29 meditaties geschreven bij de foto’s. De ikonen komen uit het Ikonen museum in Kampen en uit Galerie Heutink Ikonen Zwolle. Dus wanneer u ze ook in het ec ht wilt bekijken, van harte aanbevolen. Uitgeverij Kok, Kampen, 2010. 64 pagina’s op fotopapier gedrukt ISBN 978 90 435 1733 1. Prijs € 13,50 HK Frits Jongboom

Apostel Broodnodig

Het verhaal trekt de wereld in Dominee Frits maakt een droomreis van 12 2000 jaar. Hij wordt wakker in de tijd

van de eerste christelijke gemeenten en de apostelen. Hij ontmoet Saulus en Josua en ze zien hoe Stefanus gestenigd wordt. Dominee Frits bidt in stilte voor hem maar wendt zijn blik af en huilt. Christen zijn, toen of nu, blijft moeilijk. Hij trekt alleen verder en gedurende deze verrassende, ontroerende en humoristische tijdreis ontdekt hij wat het daadwerkelijk betekent om net als de leerlingen in de voetsporen van Jezus te treden. Een heel bijzonder boekje. Dit is het derde deel van de Broodnodig-serie. Uitgeverij Merweboek, Sliedrecht, 2010. 48 pagina’s ISNB: 978 90 5787 140 5. Prijs € 4,95 JK Jaap Zijlstra

Verzamelde gedichten Van Jaap Zijlstra zijn er inmiddels meer dan twintig gedichtenbundels uitgegeven. Deze ‘Verzamelde Gedichten’ biedt een keuze uit zijn totale werk, vanaf zijn eerste bundel ‘Voor de gelukkige vinder’ (1965) tot de laatste ‘Nakomelingen’. Grappig is vooral de mengeling, van heel serieuze geloofsgedichten tot aan liefdes- en natuurgedichten toe. Zelf zegt de schrijver over de grote hoeveelheid, ruim driehonderd: Lees langzaam, durf traag te zijn, u drinkt geen limonade, u drinkt wijn. Er zit ook een cd bij dit boek waarop hij gedichten uit deze bundel voorleest, die door hemzelf zijn uitgekozen. Een prachtige bundel voor uzelf of om een ander cadeau te doen! Uitgeverij Kok ten Have, Kampen, 2010. 425 pagina’s ISBN 978 90 435 1759 1. Prijs € 29,90 Onder redactie van John Exalto en Fred van Liebur g

Spoken op het kerkhof

Verkenningen van de protestantse vertelcultuur Wie meent dat zij een bundel verhalen in de hand heeft, komt net als ik bedrogen uit. Maar voor iemand die alles wil weten over het wie, wat en waar, varierend van ‘wonderlijk bewaarde bijbelvertalers en spoken op het kerkhof tot kettingbrieven tegen Jezusfilms en onuitwis-

bare bloedvlekken op preekstoelen’ in de protestantse vertelcultuur, is dit een uitstekend studieboek. Uitgeverij Meinema, Zoetermeer, 2010. 160 pagina’s ISBN 978 91 211 4251 7. Prijs € 18,-Angela Hunt

De reizigers Na ´De dromers´ over de geschiedenis van Jozef in Egypte en ´Het zwarte land´ over Simeon die in Egypte achterblijven moest, is ´De reizigers´ het derde deel in deze, per boek zelfstandig te lezen, trilogie. Dit boek gaat over de zonen van Jozef, Manasse en Efraìm. Nadat zij door vader Jacob gezegend zijn, leren we hen beter kennen. Zo denkt Efraìm dat de familie in Egypte moet blijven wonen om als Gods volk groot en machtig te worden. Manasse daarentegen is er heilig van overtuigd dat zij terug moeten keren naar het beloofde land. Het is een mooie roman, die dieper ingaat op de karakters en wat hen drijft. Ze worden levensecht neergezet naast hun geschiedenis in de Bijbel. Ik vind het wel iets hebben om op deze manier over mensen die, in eerste instantie alleen en heel in het kort, in de Bijbel genoemd worden, met de schrijver mee te fantaseren. Hun levens hadden werkelijk zo kunnen zijn. Ik heb alle drie de boeken met veel plezier gelezen. Uitgeverij Mozaïek, Zoetermeer, 2010. 452 pagina´s ISBN 978 90 239 9322 3. Pri js € 19,90 H.C. van Woerden samenstelling en vertaling

Gebeden Luther

In dit boekje een g rote verzameling van gebeden uit diverse geschriften van Maarten Luther. Luther werd vooral geïnspireerd door het Onze Vader en de Psalmen en vertaalde dat door in eenvoudige woorden uiting te geven aan zijn relatie met God. We leren hem op een bijzondere manier kennen door deze persoonlijke gebeden. We kunnen ze ook nu nog met hem meebidden, want zijn gebeden raken aan onderwerpen waar we ook vandaag de dag mee zitten. Een aanrader. Uitgeverij De Groot Goudriaan, Kampen, 2010. 80 pagina’s ISBN 978 90 886 5127 4. Prijs € 12,55 TB

In gesprek met... (door u en voor u)

De Christelijke Vrouwencontactgroep ‘Haar roeping getrouw’ uit Workum bestond 100 jaar. Langs deze weg laten zij ons weten hoe zij dat gevierd hebben. Hun secretaris, mevr. Elgersma-Strikwerda schrijft daarover het volgende: ‘Wij hebben dit jubileum gevierd op 28 april jl. door samen met enkele oud-leden en genodigden te luisteren naar verslagen, gedichten en verhalen, maar bovenal door op een scherm te kijken naar oude foto’s van eerdere jubilea, feestjes, bazaars en reisjes. Dit bracht veel herinneringen naar boven: een bijzondere ervaring. Het was een geslaagde middag die we afsloten met een gezamenlijke broodmaaltijd.’ Fijn, dat u er met elk aar zo van heef t genoten. We wensen u ook voor de toekomende tijd goede bijeenkomsten toe. Een foto van gespreksgroep Maria Martha uit Glanerbrug. Twaalf dames hebben als afsluiting van het seizoen gefietst van Glanerbrug naar Gronau (Duitsland). Tijdens de fietstocht hebben zij onderweg gezellig koffie gedronken met een lekker gebakje erbij. Ter afsluiting van de dag was er een diner . Wat een sportieve vrouwen en wat een leuke manier om een gespreksseizoen af te sluiten!

Een van de vakantiegangers in Vierhouten dit jaar was mevr. Grietje Reitsma-Boesenkool. Zij vertelt ons: ‘Tijdens onze vakantieweek in Vledder in 2009 was mi jn zus Jacoba Boesenkool ook mee. Zij werkt al meer dan 40 jaar in Zimbabw e in de zending. Nu werkt zij, ondanks haar hoge leeftijd van 83 jaar, nog steeds als vrijwilligster in een kinderhuis voor

aidswezen. Toen zij in Nederland was zijn er een aantal acties ondernomen, om geld in te zamelen voor de hongerende mensen daar. De mensen hebben vrijwel niets, sinds de graanboeren door het regime van dictator Mogabe het land zijn uitgezet. Cobi vatte het plan op om geld te werven om zo voedsel te kunnen kopen voor de mensen daar. Dat voedsel, meel en olie, koopt zij in Zuid Afrika en via de stichting ‘Christian Care’ wordt dat voedsel verdeeld. De vrouwen in Vledder hebben spontaan pepermunt gekocht en ook via giften ging Cobi naar huis met € 555,--. Het totaal van alle acties bedroeg € 10.000,--. Ze nam dat geld zelf mee, zodat er niets aan de strijkstok bleef hangen.’ Ze vertelt dat de giften goed besteed worden, al is het een druppel op een gloeiende plaat in zo’n g root land (elf maal zo groot als Nederland). Er konden 74 gezinnen (279 mensen) mee geholpen worden. Ook in Vierhouten mocht Grietje kaarten verkopen om zo haar zus Cobi t e steunen. Dat bracht, samen met giften € 222,-- op. Als alles goed mag g aan met Cobi komt zij bij leven en welzijn volgend jaar weer mee op onze vakantiereis naar Zorgvlied. Af en toe krijg ik post van mijn ‘kleindochter’ Heintje Koopman. Dit schreef zij mij laatst: ‘Lieve ‘oma’, Zomaar een brief van je ‘kleindoc hter’. Ik ben op vakantie geweest in het prachtige Vierhouten. Naast de leiding (die bestond uit onze ‘bondsmoeder’, haar man en drie ‘bondszusjes’) waren we met ongeveer veertig meisjes. Zo je weet, ben ik niet meer ‘piep’, maar onze A agje was nog vijftien jaar ouder dan ik. We zaten in een voortreffelijk hotel. De baas en zijn medewerkers waren aardig en behulpzaam. Het eten was elke dag weer een verrassing en ook nog heel lekker. De koffie, de thee en de drankjes ’s avonds werden door onze ‘ma’ en de ‘zusjes’ verzorgd. De enige man in ons midden (hij vertoont al wel tekenen van een sierlijke kroon) was heel lief en behulpzaam voor ons. Ook bij het uitstappen uit de bus was zijn sterke arm een steun voor wie dat nodig had. De uits tapjes waren prachtig en leerzaam. We gingen naar een orchideeënhoeve. Zo je weet, is mijn onderstel niet erg mobiel meer, maar onze ‘ma’ ging op een rols toel uit. Mijn bezwaar was wel dat een ander mij moest duwen. Dat werd door één van de ‘zusjes’ weggewuifd alsof dat niks was. Wat heb ik genoten van de bloemen en de vlinders. Ev en waren we vergeten dat er ook nog een rem op die rols toel zat, maar gelukkig liep het goed af. Bij een boerderij waren we op de koffie en we kregen er een rondleiding. De luc ht van de mestkalveren was niet echt aangenaam voor de neus. In de breierij kregen we een leerzame rondleiding. T wee van onze ‘zusjes’ liepen zelfs mee in een modeshow. Goed hè? Ik kon daar een mooie spencer zonder kraag kopen. Ik heb heel fi jne gesprekken met de ‘meisjes’ gehad. We deelden geloof, lief en leed en hadden veel plezier met elkaar. ‘Oma’ het was een fantas tische vakantie. Onze ‘ma’ en de ‘zusjes’ hebben een pluim v erdiend voor alles wat ze gedaan hebben. Bovenal dank aan de Schepper. Met diepe verwondering mocht ik genieten van de bloemen, de vlinders en de prachtige natuur. Lieve ‘oma’ jij bent met je medewerkers altijd weer druk bezig om ons een mooi blad t e bezorgen. Daarvoor hartelijk dank. Ik hoop dat we daar nog lang van mog en genieten. Een lieve groet van je ‘kleindochter’.’

Heeft u ook iets leuk s, aardigs of anderszins te vertellen? Schroom niet, schrijf of mail het ons, want deze r ubriek is er door u en voor u! 13

Achterklap Elk voordeel… Wanneer je in de zomer niet op vakantie gaat, hoef je een heleboel dingen niet te doen. Niet nadenken over waarheen, wat moet mee, wie doet de poes en de plant en? Dat hoeft allemaal niet, dat kun je gewoon zelf doen. In je woonomgeving is het ook r ustiger. Zo nu en dan vertrekt iemand en je kijkt meewarig naar hun bezwete hoofden en benijdt ze niet. In tegendeel, je zal maar uren in de auto moeten zitten in die hitte. Maar dan, na een paar weken wanneer mensen weer thuiskomen en hun eigen levendigheid meebrengen, dan begint het toch wat te kriebelen: en wij dan? Zo word je merkwaardig heen en weer geslingerd tussen tegenstrijdige gedachten. Vervelend is dat. Maar ik heb besloten dat er niets heerlijkers is dan ’s zomers mooi t huis te blijven, eindje fietsen, blokje om, alle comfort, bezoekje hier of daar. Maar het gekke is, met die hitte doe je toch niets. In Frankrijk zou je lam in de schaduw van je tentje liggen, nu toch wat gemakkelijker in de schaduw van je huis. Met andere woorden elk voordeel heb z’n nadeel. Wat het verhuizende kind betreft: het is allemaal gelukt. De baby heeft geduld gehad en zolang mogelijk gewacht. En toen is hij blakend van welstand te voorschijn gekomen. In huis is gas, water en elektra, maar geen aanrecht, dus geen gootsteen. Het vieze water wordt in een teiltje opgevangen en naar het toilet gedragen, net kamperen eigenlijk. En de grote broer? Die heeft een ‘nieuwe-huis-pas’ bedacht: met beide voeten snel na elkaar op de grond stampen en dan een sprongetje steeds met de knietjes naar buiten. Hij weet ook al dat elk voordeel z’n nadeel heb: hij vroeg waar de lif t was, en toen moest zijn vader hem echt teleurstellen, die was niet mee verhuisd.

Het volgende nummer van

in gesprek

Wij herdenken Mevrouw J. van Aalst-de Wit Mevrouw A. Ausema-Jilderda Mevrouw Geertje Bolt-Corporaal Mevrouw T. Boonstra-Tiemersma Mevrouw J.J. Debets-van Kogelenberg Mevrouw R.E. Esselink-Mulder Mevrouw G.H. Hellinga-Oldenhuis Mevrouw M. Hoekstra-Boonstra Mevrouw Jeltje Kempenaar Mevrouw Joke Koen-Boot Mevrouw L. v.d. Meer-Ruisch Mevrouw Grietje Rouw-Groenwold Mevrouw J.G. Speksnijder-Hoogendoorn Mevrouw L. Talma-Meyer Mevrouw M. van der Wal-Kersbergen Mevrouw A.P. Woudeberg

- Voorburg - Ten Boer - Zoutkamp - Balk - Ommen - Middelharnis - Onderdendam - Burgum - Bilthoven - Driebergen - Drachtstercompagnie - Musselkanaal - Lekkerkerk - Broeksterwoude - De Bilt - Baarn

Zalig zij, die durft geloven, ook wanneer het oog niet ziet. Gezang 293, uit vers 2

Ons bereikte het droevige bericht dat op 9 april 2010 in de leef tijd van 74 jaar is overleden mevrouw Jeltje Kempenaar Zij was lid van het Hoofdbes tuur: van 1974 tot 1978 vervulde zij de functie van vicepresidente en van 1978 tot 1983 was zij secretaresse van het Hoofdbestuur. Daarna was zij tot en met 31 augustus 1987 de laatste eindredactrice van ‘De Gereformeerde Vrouw’. Vanaf 1 september 1987 werd dat ‘In Gesprek’. Wij wensen haar nabestaanden heel veel sterkte.

Ook bereikte ons het droevige bericht dat op 27 juni 2010 in de leef tijd van 85 jaar is overleden mevrouw Mies van der Wal-Kersbergen

verschijnt op 4 oktober

Het thema van dit nummer gaat over diploma, belijdenis 14

Zij was van 1980 tot 1986 presidente van de provincie Utrecht en tevens lid van het Hoofdbestuur. Wij wensen ook haar nabestaanden heel veel sterkte.

Kruis en Munt

Waarom? Tijdens mijn bezoeken aan het straatarme Moldavië valt het me op dat de mensen daar w orstelen met dezelfde vragen als hier in het welvarende Nederland. Eén van die vragen is de grote waaromvraag. Enkele jaren geleden heb ik daar een verhaal over geschreven; dat wil ik g raag met u delen. ‘Dominee, ik vind het zo v erschrikkelijk moeilijk. Ik begrijp het niet. Waarom moest mijn vrouw nu zo plotseling o verlijden? Ik heb haar zo nodig; ik k an niet zonder haar! Waarom, dominee… Waarom!?’ In de vijftien jaar dat Piet predik ant was had hij deze waaromvraag al talloze keren gehoord. Dit keer was het Geert, die hem deze vraag stelde. Geert was 68 en zwaar har tpatiënt. Een half jaar geleden was zijn vrouw plotseling overleden – hartstilstand. Geerts wereld was ingestort. Omdat hij zwak was en niet voor zichzelf kon zorgen moest hij een maand na het overlijden van zijn vrouw noodgedwongen verhuizen naar een verpleegtehuis. Hij vond het verschrikkelijk. Piet was stil. Hij voelde mee met Geert. Maar wat moest hij zeggen? Ineens, als door een ing eving van boven, schoot hem een verhaal te binnen. ‘Weet je, Geert,’ zei hij, ‘ik ken een verhaal dat me helpt om met die waaromvraag te leven. Ik stel me het leven voor als varen naar de o verkant van een meer; varen naar de veilige haven. Iedereen zit in z’n eig en bootje. Op een gegeven moment steekt er een hevige storm op. Jouw bootje wordt heen en weer geslingerd door de beukende golven. Plotseling slaat jouw bootje om. Daar lig je dan, midden in de kolkende zee. De golven slaan over je heen en je dreigt te verdrinken. Kijk, Geert, ieders leven kan zomaar ineens in een storm terechtkomen: als je ziek wordt, als je je baan kwijtraakt of – zoals in jouw situatie – als je je g eliefde kwijtraakt. Dan kun je het g evoel hebben dat je verdrinkt in de golven van verdriet en wanhoop. Je kunt – terwijl je dreigt te verdrinken – de vraag stellen: ‘Waarom moet mij dit nou overkomen?’ Stel nou, Geert, dat er iemand in de buur t is die jou het antwoord toeroept: ‘Om die en die reden o verkomt jou dit.’ Wat heb je aan dat antwoord? Niets toch?! Want met het antwoord verdrink je. Het antwoord op de waaromvraag geeft geen redding. Nee, de belangrijkste vraag waar je antwoord op moet zien te vinden is niet: waarom overkomt mij dit, maar: is er redding? Schepen die in nood zijn zenden daarom een S.O.S.-signaal uit. Dat betekent: Save Our Souls = redt onze zielen! En ik geloof dat dat signaal gehoord wordt. Vanuit de haven aan de overkant komt een reddingsboot gevaren. En wanneer die boot in de buurt is, springt een reddingswerker in het water. Om zijn middel heeft hij een touw dat met de reddingsboot is verbonden. De reddingswerker zwemt naar je toe en strekt zijn hand naar je uit. Hij grijpt jou vast en jij grijpt hem vast. Eén ding is nu zek er, wat er ook gebeurt, je zult niet meer verdrinken! Door die reddingswerker ben je op weg naar die veilige boot. En die reddingsboot zal je v eilig naar de overkant – naar de haven – brengen. Kijk, Geert, ik geloof dat God ook een reddingswerker de wereld heeft ingestuurd: Jezus Christus. Hij komt naar ons toe en strekt zijn reddende hand naar ons uit. W ij mogen die hand in geloof vastgrijpen. En soms dan mag je t e midden van de storm van verdriet en wanhoop die stevige hand voelen.

Wanneer je Jezus vastgrijpt, dan betekent dat niet dat de storm in je leven meteen gaat liggen. De storm kan nog wel een hele tijd aanhouden en misschien wel je hele leven lang. Maar één ding is zek er: Reddingswerker Jezus brengt je veilig naar de overkant; naar God! Kijk, Geert, dit verhaal helpt mij om de waaromvraag in een juist perspectief te zien. De waaromvraag is niet de belangrijkste. De belangrijkste vraag is: is er redding? En daar w eet ik gelukkig antwoord op!’ Na dit verhaal bleef het een tijdje stil in de kamer. Piet wachtte op Geerts reactie. Geert keek naar de grond en knikte. Uiteindelijk richtte hij zijn hoofd op en keek Piet veelbetekenend aan. Hij had tranen in z’n ogen. Hij greep Piets hand en zei: ‘Bedankt, dominee!’ U begrijpt nu waarom ik het zo belang rijk vind om de mensen in Moldavië niet alleen praktisch te helpen, maar ook te vertellen van de Redder Jezus Christus. Met een broederlijke groet, Ds. Egbert van Beesten, Stichting Mensenkinderen

De opbrengst voor Kruis en Munt bedroeg op 30 juni € 4347,33 15

Verjaardagslied Hoog boven ons verheven woont God, in louter licht. Geen sterveling kan leven, staand voor zijn aangezicht. En in zijn gouden woning brengt het heelal hem eer. Lofwaardig is die Koning! Geweldig is die Heer! Toch spreekt Hij niet van verre, toch is Hij steeds dichtbij. Als zon, als maan, als sterren licht Hij ons leven bij. Hij wil jou telkens dragen, jij bent zijn creatuur. Hij ziet je, alle dagen. Hij hoort je, ieder uur. Hij kent je, zelfs jouw haren zijn door de Heer geteld. Niets kan Hem evenaren, geen macht die Hem ooit velt. Geen zee houdt Hem gevangen, geen berg waar Hij op stuit. Toch gaat zijn hartsverlangen naar kleine mensen uit. De volkeren, zij vrezen; Gods almacht kent geen grens. Vol liefde is zijn wezen, Hij nadert jou als mens. Vanuit zijn glans en luister treedt Hij je tegemoet. Zijn licht verdrijft het duister, en angst verdwijnt voorgoed. Nu mag je in Hem leven, je bent niet meer alleen. Gods Geest wil jou omgeven, is altijd om je heen. De Heer op wie wij hopen, onttrokken aan ons oog, wil troostend naast je lopen en voert je hemelhoog. Naar: Jochen Klepper (Duits dichter, 1903-1942)