in gesprek 1 WORTELEN werk- en informatieblad van de protestantse vrouwen organisatie GEWORTELD ZIJN MET DE PVO NAAR VLEDDER

in gesprek 1

67e jaargang, januari 2009

werk- en informatieblad van de protestantse vrouwen organisatie

WORTELEN GEWORTELD ZIJN MET DE PVO NAAR VLEDDER

Colofon

In dit nummer

In Gesprek

Sinterklaas is afgereisd naar Spanje, de kerstballen gaan weer naar de zolder en de oliebollen zijn, bijna, op. Tijd voor een nieuw begin. Dus: Van harte een heel gezond en gezegend nieuw jaar gewenst aan alle leden van de PVO en de lezers van In Gesprek! Laten we er met elkaar weer een goed jaar van maken met fijne bijeenkomsten en gesprekken en er zijn met en voor elkaar.

werk- en informatieblad van de Protestantse Vrouwen Organisatie Bezoekadres/ Bureau PVO: p/a ABOZA Kon. Wilhelminalaan 21, Amersfoort Postadres PVO: Postbus 1496, 3800 BL Amersfoort Telefoon 033 - 465 22 64 (ma., di. en do. 09.00-14.30 uur) e-mail: [email protected], Internet: www.pvo-nederland.nl Gironummer Protestantse Vrouwen Organisatie: 515473 Gironummer Kruis en Munt: 3336259, t.n.v. PVO Vlissingen. Dagelijks Bestuur PVO: Voorzitter: Hetty van Weeghel-de Boer Sommelaan 6, 5627 WK Eindhoven. Tel. 040-2623979 Secretaris: Gonny Elema-de Lange Boerdijk 13, 7918 TA Nieuwlande. Tel. 0528-351257 Penningmeester: Katie Schiewold-Wilbrink Paul Krugerstr. 70-634, 4381 WG Vlissingen. Tel. 0118-417934 Algemeen adjunct: Henny de Graaf-Hopman, Dorpsstraat 114-120, 3751 ET Bunschoten. Tel. 033-2987225 Redactie In Gesprek: Tiny van de Biezen-Kamphorst, eindredactie Atie Jongejan, Jopie van de Kleut-Waanders Heleen Koekoek-Dethmers, Titia Lindeboom-Bruning Brieven voor de Jubileumrubriek: Nelie Rijkers, J.C. Pieckstr.14, 4251 ZR Werkendam e-mailadres: [email protected] Kringberichten: Jopie van de Kleut, Rondweg 25, 3785 LB Zwartebroek e-mailadres: [email protected] Overlijdensberichten: Bureau PVO, zie boven Overige kopij: 6 weken voor verschijnen van het blad bij de eindredactie: Tiny van de Biezen, A. v. Meerveldstr. 5, 3785 LP Zwartebroek. Tel. 0342 - 462095. e-mail: [email protected] Lidmaatschap van de PVO: € 16 per jaar. Daarbij is het abonnement op dit blad inbegrepen. Opzeggen alleen schriftelijk voor eind december bij het Bureau. Gesproken cd: In Gesprek verschijnt ook op cd als een uitgave van de CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden te Ermelo, tel. 0341-565 499 Druk: Mailfors Amersfoort

In dit nummer gaan we verder met ons jaarthema Vruchtbare aarde, en we zijn in het proces toe aan Wortelen. We hebben geploegd, gezaaid en geplant, er ontkiemde al voorzichtig iets, en nu gaan we kijken hoe een en ander wortelt, zich vastzet in de aarde. - Mevr. ds. Ida Verburg schreef voor ons de bijbelstudie. Zij stelt ons de vraag hoe wij geworteld zijn, maar ook ontworteld kunnen zijn en hoe we daar dan mee omgaan. Waar ligt in dat laatste geval onze houvast, waarin zijn wij gegrondvest, om maar eens zo’n mooi ouderwets woord te gebruiken? - In het tweede hoofdartikel een heel persoonlijk verhaal van mevr. Atie Jongejan. Zij vertelt ons over haar leven, haar ‘wortelen’. We mogen met haar meekijken, in lief en leed, en zien hoe het haar verging. - Het is hartje winter en toch al een vrolijk bericht over de vakantie! Heeft u er ook al zin in? Wij wel! Van 27 juni tot 4 juli gaan we met de PVO naar Vledder in Zuidwest-Drenthe en u mag mee! Bent u nog niet eerder met de PVO op reis geweest, leest u dan maar het verslag van de vorige vakantie die in Ootmarsum gevierd werd. De deelnemers waren er heel enthousiast over. Verder in dit nummer natuurlijk de gebruikelijke columns, Achterklap, Met een knipoog, Vruchtbare aarde en Vrucht van de Geest. Daarnaast de Jubileumrubriek, In gesprek met, Het weten waard, Vrouwen geloven wereldwijd en nog veel meer. Kortom: een goed begin van het nieuwe jaar met een goed gevulde In Gesprek! Veel leesplezier gewenst. Tiny van de Biezen

ISSN: 0921-447

Doelstelling De Protestantse Vrouwen Organisatie heeft als doel: - lokale gespreksgroepen en de leden daarvan te stimuleren, te adviseren en toe te rusten. - Krachten te bundelen en stem te geven. - Dit alles om landelijk en plaatselijk te komen tot ontmoeting en gesprek, bezinning op Bijbel en persoonlijk geloof, en een bewuste inzet voor een rechtvaardige en veelkleurige samenleving. 2

Hoofdartikelen: januari 2009

Geworteld zijn Bijbelstudie vanuit Marcus 8: 22-25 door mevr. ds. Ida Verburg te Nieuwlande ........................................ 4 Wortelen, zoals je bent… Artikel door Atie Jongejan te Zuidland . ............................................ 6 Met de PVO naar Vledder ............................................................ 8

Meditatie Zéér goed...

Als ik aan ‘wortelen’ denk en deze woorden neerschrijf, is het eerste dat in me opkomt de gelijkenis over de zaaier. En dan het laatste gedeelte. Een deel van het zaad viel in goede aarde… En als iets in goede aarde valt, kan het wortelen. Ieder zaadje naar haar aard. Soms recht naar beneden, soms in vele vertakkingen, diep of oppervlakkig. Beide gewortelde zaadjes groeien uit op hun eigen manier. Breeduit geworteld of met één lange wortel ver de grond in. Het ene gewas zal nooit tegen het andere zeggen dat het anders had moeten wortelen. Ze zijn beiden goed zoals ze geworteld zijn. Om het naar de woorden van het scheppingsverhaal te zeggen: elk naar zijn aard. Laten we vooral niet vergeten dat er van hem geschreven staat: en God zag dat het goed was. En éénmaal zelfs: God keek naar alles wat hij gemaakt had en zag dat het zéér goed was. Dan spreekt God over de mens, de kroon op de schepping. Zeer goed, maar op heel verschillende manieren geworteld. Elk naar haar aard. En dat mogen we ons altijd te binnen brengen. Het is goed zoals we zijn. Ik hoef niet op haar of hem te lijken. Ik ben de enige, unieke, mens, die God zo heeft geschapen. En ook aan mijn wiegje heeft Hij dezelfde gedachte als bij alle wiegjes in de hele wereld, het is zeer goed. Rustig laten opgroeien, niet teveel aan wroeten. De kans geven om goed te wortelen. Naar haar eigen aard. Zodat ze op kan groeien zoals ze is bedoeld. En vrucht kan dragen…

Atie Jongejan, Redactie

Van de voorzitter Op de radio hoorde ik dit prachtige lied: ‘Wat de toekomst brengen moge, mij geleid des Heren hand…’ U kent het wel. En met dit vertrouwen mogen wij dit nieuwe jaar 2009 ingaan. Misschien ziet u er tegenop en vraagt u zich af: Wat zal dit jaar mij brengen? Er kunnen omstandigheden zijn dat je met onzekerheid en zelfs angst naar de nieuwe kalender kijkt! Want je hebt geen enkele invloed op de gebeurtenissen die komen... De discipelen (in Marcus 4: 40) schreeuwden het uit toen het op het meer van Galilea stormde: ‘Heer, wij vergaan met man en muis en U slaapt!’

Ook in ons leven kan het stormen. Vooral in je hart kan het enorm tekeer gaan. Je deint op de golven van de twijfel en je verkeert in de storm van het ongeloof. Maar Jezus laat ons weten: Ik ben er en Ik heb de wereld met al zijn dreiging, leed, onzekerheid, angst en pijn overwonnen. Jezus gaat met ons mee dit nieuwe jaar. Het nieuwe jaar zet ons aan het denken. Het is een uitdaging voor ons allemaal om er een goede invulling aan te geven. Om met elkaar in gesprek te blijven over wat belangrijk is in het leven, voor elkaar op te komen en zorg te hebben voor elkaar.

Namens het bestuur, wens ik u allen een fijn en gezegend nieuwjaar toe met heel veel fijne gesprekken. Lieve groet, Hetty van Weeghel

3

Mevr. ds. Ida Verburg

Geworteld zijn Bijbelstudie vanuit Marcus 8: 22-25 ‘22 Ze kwamen in Betsaïda. Er werd een blinde bij hem gebracht, en men smeekte hem om de man aan te raken. 23 Hij pakte de blinde bij de hand en bracht hem buiten het dorp. Hij deed wat speeksel op zijn ogen, legde er zijn handen op en vroeg: ‘Ziet u iets?’ 24 Hij begon weer te zien en zei: ‘Ik zie mensen, het zijn net bomen, maar ze lopen rond.’ 25 Daarna legde hij weer zijn handen op de ogen van de blinde. Deze sperde zijn ogen open en genas; hij zag alles nu heel helder.’ Betsaïda nu

Gezaaid worden en ontkiemen, dat waren de vorige onderwerpen. Deze keer is het thema ‘wortelen’ aan de orde: dat onmisbare proces in elk planten- en bomenleven. Via de wortels komen voedingsstoffen binnen die voor groei en bloei noodzakelijk zijn. Die wortels zijn van levensbelang en niet alleen om te groeien, maar ook om staande te blijven. Een reuzeneik bestaat bij de gratie van een al even gigantisch wortelstelsel. Hij heeft zich daarmee in de aarde vastgehecht. ‘De bomen hebben wortels, de bomen mogen stevig staan’ (Gezang 489).

‘Waar liggen je roots?’

Ook mensen hebben hun wortels. In overdrachtelijke zin weliswaar, maar die ‘roots’ zijn, net als bij de bomen, heel bepalend voor hoe iemand in het leven staat. Waar kom je vandaan: uit wat voor nest en uit welke streek van het land? Wat is, maatschappelijk en kerkelijk gezien, je achtergrond, je basis? Vraag 1: Kunt u nagaan in hoeverre u in de lijn van uw eigen (familie)traditie bent gebleven, zowel in maatschappelijk als in kerkelijk opzicht? En waar hebt u keuzes gemaakt die daarvan afwijken?

Mevr. ds. Ida Verburg, predikant te Nieuwlande-Geesbrug

4

Vraag 2: In hoeverre zijn dat bewuste keuzes geweest? Door een verhuizing naar elders en zeker door emigratie kan een mens zich ontworteld voelen. Toch overleeft hij het wel. Mensen zijn geen bomen. Ze kunnen op een andere plaats opnieuw ‘wortel schieten’, ze raken ingeburgerd en hechten zich aan hun nieuwe omgeving. Een beetje aanpassingsvermogen hebben de meeste mensen wel. Gelukkig maar, want ook al verhuis je niet: in ieders leefomstandigheden vindt er wel eens een onverwachte, ingrijpende verandering plaats. Ziekte, een ernstig ongeluk, een huwelijk dat geen stand blijkt te houden of ontslag. En dan volgen er lastige of ronduit moeilijke momenten: ‘Hoe nu verder?’ Het kan zelfs zijn, dat verdergaan gewoonweg onmogelijk lijkt: het leven moet maar ophouden. Je voelt geen wortels meer, geen houvast, en je tast volkomen in het duister. Vraag 3: Weet u mee te praten over zo’n gevoel van ontworteling? Zo ja, wilt u er op dit moment iets over vertellen?

‘Hij begon weer te zien…’

Zelfs in volslagen duisternis kan het toch weer beginnen te dagen. Marcus

schrijft over een blinde die ‘men’ bij Jezus brengt om door Hem aangeraakt te worden (wat een geloof heeft ‘men’!). En warempel, na diverse aanrakingen door Jezus ‘begint hij weer te zien’. Nog niet helder en scherp, maar toch. De man weet zelfs te beschrijven wat hij ziet: verticale figuren, bomen lijken het wel. Maar nee, dat kan niet, want ze verplaatsen zich. Het moeten mensen zijn! Door hun bewegingen vallen die het eerste op. Bewegingen van mensen, daar begint het dus mee. En als Jezus de ogen van de man opnieuw aanraakt, gaat ook de wereld voor hem open. Vanaf die tweede aanraking kan hij álles zien. Helder, ook in de verte. Een openbaring.

Van blindheid genezen

Het is de moeite waard om nu even naar het voorafgaande verhaal te kijken: met wat broden en een paar vissen heeft Jezus enkele duizenden mensen gevoed. Toch duurt het maar even of zijn leerlingen maken zich opnieuw zorgen over het eten. Ze zitten in de boot: met te weinig brood. ‘Waar héb je het over!’ zegt Jezus. ‘Hoeveel hadden we ook alweer óver, laatst met die duizenden mensen? Daar waren jullie zelf bij! We hadden meer dan genoeg. Dat zagen jullie toch, je hebt toch ogen? Begrijpen jullie het nou nog niet?’ Nee, ze begrijpen het nog steeds niet. Het ontbreekt hun aan inzicht. Nog altijd zien ze niet Wie er met hen in het schuitje zit. Zal het ze wel ooit gaan dagen? Vraag 4: Zou u het wél gezien hebben? Vraag 5: Vindt u het moeilijk, dat onze God een verborgen God is? Of valt het wel mee met die verborgenheid?

‘Ziet u iets?’

Kort en bondig wordt ons nu die genezing van een blinde uit de doeken gedaan. Elk woord is van betekenis en ook de plaats van de woorden. Precies midden in het verhaal staat de vraag van dokter Jezus: ‘Ziet u iets?’ Tijdens de behandeling van de patiënt zijn dit de enige woorden die klinken. En, jawel, de blinde ‘begint weer te zien’. Dat is het omslagpunt in dit verhaal. De man kijkt op en ziet de mensen. Hij ziet ze doordat ze bewegen. Misschien wel meer dan die mensen zelf verrassen hem hun bewegingen. Het signaleren van die bewegingen betekent voor

hem een nieuw leven. Het begint hem te dagen. Misschien wel dubbelop, want krijgt hij misschien al enig vermoeden wie die wonderdokter is? Was de identiteit van Jezus tot nu toe raadselachtig, nu de blindheid wijkt komt er meer duidelijkheid. Lees de verzen 27 tot 29, waar tenslotte, uitgesproken door Petrus, het hoge woord er uit komt: ‘U bent de Messias.’ De ogen gaan open. Dit is het omslagpunt in het héle evangelie van Marcus. Bartimeüs, de blinde van twee hoofdstukken verderop, is er dan inmiddels wel achter bij wie hij zijn heil moet zoeken: als Jezus langskomt, roept hij hem aan als ‘Zoon van David’, gangbare aanduiding voor de Messias. Bartimeüs weet, dat hij Jezus nodig heeft voor een leven in het licht. Hij gelooft in deze Messias. Als hij blinde-af is volgt hij hem dan ook op zijn weg (Marcus 10: 46-52).

Kapstok We beginnen deze avond met de verborgen God en gaan Hem zoeken! We komen samen in beweging en gaan op weg. We hoeven niet boos of verdrietig of angstig te zijn. God laat zich vinden en kan ons ziende maken.

Is dan nu alle blindheid geweken?

Er is verschil tussen zien en denken te zien, tussen weten en denken te weten. Zelfmisleiding ligt op de loer. Lees tenslotte Marcus 7: 5-9 over de geboden van God en de tradities van mensen. Jezus vaart uit tegen Farizeeën en schriftgeleerden: ‘Mooi is dat, hoe u Gods geboden ongeldig maakt om uw eigen tradities overeind te houden!’ Jezus levert hier de scherpst denkbare kritiek. Denk nu even terug aan de woorden van Gezang 489: ‘De bomen hebben wortels, de bomen mogen stevig staan, maar mensen moeten verder gaan.’ Bewegen dus! De traditie niet fixeren, maar juist levend houden. Het gaat om de voeding die je indertijd via je wortels hebt binnengekregen en waarvan je ook vandaag nog leeft. Die traditie is te ijken aan de Bijbel, het boek dat we gemeen hebben met talloze generaties vóór ons. En zo is het de Bijbel die ons bij de les houdt. We moeten hem alleen wel steeds opnieuw en vooral met nieuwe ogen lezen.

Zingen: Psalm 25: 7 Lezen: Efeze 3: 14-19 14 Daarom buig ik mijn knieën voor de Vader, 15 die de vader is van elke gemeenschap in de hemelsferen en op aarde. 16 Moge hij vanuit zijn rijke luister uw innerlijke wezen kracht en sterkte schenken door zijn Geest, 17 zodat door uw geloof Christus kan gaan wonen in uw hart, en u geworteld en gegrondvest blijft in de liefde. 18 Dan zult u met alle heiligen de lengte en de breedte, de hoogte en de diepte kunnen begrijpen, 19 ja de liefde van Christus kennen die alle kennis te boven gaat, opdat u zult volstromen met Gods volkomenheid. Wat een boodschap en een heil, er gaat een wereld voor je open, we worden ziende. God schenkt ons daartoe zijn Geest en door geloof wil Christus gaan wonen in ons hart en zo blijven wij dan geworteld en gegrondvest in de liefde. Dan leren we de liefde van Christus kennen die alle verstand te boven gaat. Zingen: Gezang 118: 1 en 2

Willem Barnard (*1920) schrijft in zijn net verschenen boek ‘Orthodox of niks’, pag 90 ‘(…) ik weet niets anders dan dat er een boek is dat geen boek is maar een bibliotheek, en dat ik dat lezen moet, er de weg in vinden, van tekst naar tekst verwezen.’ Barnard bedoelt de Bijbel en geen ander boek dan de Bijbel. ‘Omdat ik eerst mijn ouderlijk huis wil doorvorsen alvorens buitenshuis te gaan. Omdat ik herlezen wil wat ik al herlezen heb. Omdat ik het nog steeds niet ken.’ Willem Barnard nog wel, bewerker, dichter en vertaler van tientallen geliefde Psalmen en Gezangen uit ons Liedboek voor de kerken. Ook hij is er nog lang niet uit. Hoewel op hoge leeftijd gekomen, verkeert hij nog altijd met vreugde in zijn ‘ouderlijk huis’! Vraag 6: Wat is de rol van de Bijbel geweest in uw bespreking tot nu toe? Vraag 7: Wat is de rol van de Bijbel geweest in uw leven tot nu toe?

Gebed Trouwe Vader in de hemel, Dank U dat U ons trouw wilt blijven. We kunnen dat niet begrijpen, maar U laat niet varen het werk van uw handen. Maak ons ook trouw, Heer, trek ons steeds weer opnieuw naar U toe. Open ons hart, zodat wij mogen leven vanuit uw liefde. En als uw liefde ons vult kunnen wij ook delen en proberen met nieuwe en liefdevolle ogen naar onze naaste te kijken. Zegen ons, trouwe God, om Jezus wil. Amen. Zingen: Gezang 399: 1 en 6 JK 5

Atie Jongejan

Wortelen, zoals je bent… ‘Elk kind dat wordt geboren krijgt van de goede fee het helder brandend lampje van het geweten mee’ Wat was ik blij met dit mooie versje in mijn poesiealbum. En er volgde nog een heel stuk. Zo trots als een pauw was ik. Deze lieve oude dame, voornaam in mijn ogen, nam de moeite om zo’n lang vers voor mij te schrijven.

Toch groeide ik op in een vrolijk gezin. Er werd veel gelachen bij ons thuis. Somber was niet op moeder van toepassing. Maar ik was geen gelukkig kind. Mijn zusje wel, zorgeloos als zij was. De verantwoordelijkheid voor moeder en zus woog te zwaar op mijn jonge, vaderloze schouders. Ik trouwde en was gelukkig met de man van mijn keuze. Er werden twee zoons geboren en we kochten een huis. Na de verhuizing begon de narigheid. De ene depressie volgde de andere op. En waarom? Er was absoluut geen reden voor (dachten we).

Op school maten we de lengte van onze versjes af aan de belangstelling van de meester. De lievelingetjes kregen vier regels, de rest twee. Zelf meende ik tot de eerste categorie te behoren. Maar helaas, twee regels in het album. Om op de inhoud van bovenstaand versje terug te komen. We krijgen nog wel een en ander meer mee als we geboren worden. Een heel pakket overgeërfde kwaliteiten en eigenschappen. Alles wat ons tot de unieke mens maakt die we zijn. En we ontwikkelen ons dienovereenkomstig. Tenminste, als het goed is. Hoe gemakkelijk komt er een kink in de kabel. Realiseren wij ons als ouders wel waar we mee bezig zijn? En zonder de ‘schuld’ bij de ouders te leggen. Hoe vaak gaat er iets fout in de ontwikkeling van een mensenkind waar niemand iets aan kan doen? Zelf was ik één jaar toen mijn vader stierf. Vanaf dat moment ben ik in het gat gestapt dat hij achterliet. Zonder het te weten en zonder dat moeder of iemand anders dat in de gaten had. Ontworteld geraakt. Het waren de jaren vijftig. Hard werken en niet zeuren was het motto. En dat gold zeker voor een weduwe, die met twee baby’s achterbleef. Want ik was de babyschoentjes nog nauwelijks ontgroeid. Toen we bijna drie en twee waren wist moeder zichzelf en ons ternauwernood te redden: de watersnood spoelde over ons dorp. Het kwam allemaal wel weer goed met haar, maar wat zal het haar gekost hebben aan slapeloze nachten en zorgen?

Er werd een derde zoon geboren. De psychiater en kunstzinnige therapie wisselden elkaar af en de jaren verstreken. Mijn man kon niet met de depressies omgaan en werd verliefd op de buurvrouw. Hij ging weg en er deed zich ook een sterfgeval in de familie voor. Het leed was niet te overzien. Opnieuw werd er een grote aanslag gepleegd op mijn gevoel van veiligheid, van geworteld zijn. Niet meer geworteld in de liefde van ons huwelijk. Toen ik 55 was stierf moeder. En daarmee kwam een eind aan een levenslange verantwoordelijkheid. Ik was vrij. En mocht van mezelf eindelijk mezelf worden. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Want hoe doe je dat na je hele leven je oren naar anderen te hebben laten hangen? Smekend om de bevestiging die ik zo nodig had? Een schouderklopje, dat er niet was geweest? In die tijd werd ik lid van de redactie van In Gesprek. Toen ik vertelde van de vroege dood van mijn vader zei iemand: ’Dan heb ik een boek voor jou: ‘Verlaat verdriet’.’ Dat heb ik geweten. Een vreemde gewaarwording: rouwen om mijn vader, die al zo lang geleden gestorven is. Met hulp van twee dominees ging ik terug in de tijd. Genezing door herinnering. Een proces dat je alleen in boeken leest. Dat overkomt mij toch niet?! Het was griezelig en mooi tegelijk. Wie ben ik en wie mag ik zijn van mezelf? Waar ben ik in geworteld en hoe ben ik opgegroeid?

6

Vragen, die voor elk van ons het beantwoorden waard zijn. Ik ben goed zoals ik ben en dat was ik ook al toen ik vond dat er nog van alles aan

versleuteld moest worden. Iemand zei, dat God wel perfectionistische mensen geschapen zou hebben als Hij die had gewild. Het hoeft niet. We mogen onszelf zijn met al onze vermeende fouten en tekortkomingen. Vaak heb ik me afgevraagd hoe het komt dat ik mezelf niet mocht zijn. Natuurlijk zit dat wat in me, maar ik denk dat er meer is. Zeker in de jaren van opbouw werd de lat hoog gelegd. En niet te vergeten: onze gereformeerde opvoeding. Ik ben daar wel positief over, maar je talenten gebruiken zoveel als mogelijk is, was het motto. En wie zal bepalen wat mogelijk is? Doorgaan tot je erbij neerviel hoorde zeker niet tot de onmogelijkheden. Soms, heel vaak eigenlijk, wordt een mens door schade en schande wijs. En dat de wijsheid met de jaren komt, zal ook wel zo zijn. Uiteindelijk heb ik de grond gevonden waarin ik kan wortelen. Thuis bij mezelf en goed genoeg om mezelf en anderen frank en vrij in de ogen te kunnen zien. Iemand, die over dit thuiskomen een heel boek heeft geschreven is Henri Nouwen. In ‘Eindelijk thuis’ schrijft hij: ‘Thuis, dat is het centrum van mijn wezen, waar ik de stem kan horen die zegt: ‘Jij bent mijn geliefde zoon, in wie ik mijn welbehagen heb.’ Dat is dezelfde stem die de eerste

Adam tot leven riep; dezelfde stem die tot Jezus, de tweede Adam, sprak; dezelfde stem die spreekt tot alle kinderen van God, die hen de vrijheid schenkt om te leven in een duistere wereld en toch in het licht te blijven. Ik ken die stem. Hij heeft in het verleden tot mij gesproken en spreekt ook nu tot mij. Het is de nooit onderbroken stem van de liefde die spreekt over de eeuwigheid, die leven schenkt. Wanneer ik die stem hoor, weet ik dat ik thuis ben bij God en niets te vrezen heb.’ Tot zover Henri Nouwen. Terugkijkend rest mij verwondering. Hoe moeizaam kan een mens haar weg gaan. En hoe goed is het deze te overzien. Te constateren, dat het mijn weg is en dat het zo goed is. Te merken, dat ik deze weg nooit voor mezelf had uitgekozen. Dat er Iemand is die het beter weet dan ik en die zegt: ‘Kom maar, ga maar op weg. Ik zal er zijn… voor jou.’ Gespreksvragen: 1, Weet u van uzelf waarin u geworteld bent? 2. Wat geeft zekerheid, stevigheid in uw leven? 3. Kunt/wilt u dingen benoemen, die u uw zekerheid hebben ontnomen? 4. Kent u mensen, die met zichzelf in de knoop zitten? 5. Denkt u dat u iets voor hen zou kunnen doen?

Vrucht van de Geest: Geduld Geduld staat in onze cultuur, die getypeerd wordt door haast, onder hoge druk. Wat krommen onze tenen zich als ons gevraagd wordt ‘een ogenblik geduld’ te hebben. We hebben weinig of geen geduld meer, want geduld vergt tijd en tijd kost geld. Daarom haasten wij ons door het leven en wordt geduld niet of nauwelijks meer beoefend. Wanneer het toch noodzakelijk en onvermijdelijk is om geduld te hebben, bijvoorbeeld bij ziekte, in spanningen of in conflicten, weten we er vaak geen raad mee. Ook hier geldt: we willen niet wachten tot er een oplossing komt. Een ander woord voor geduld is lankmoedigheid en de betekenis daarvan is: veel kunnen verdragen vóór boos (= je geduld verliezen) te worden. In de Bijbel leren we God kennen als lankmoedig, geduldig. Deze houding is Hem zo eigen, dat het tot de kern van zijn openbaring behoort. Het geduld van God is niets minder dan het wonder van zijn Liefde en geldt ons, mensen die van onze kant het verbond verbroken hebben. In zijn geduld gunt Hij ons telkens weer een nieuw begin om met Hem verder te gaan. In o.a. Spreuken en Prediker worden geduld en lankmoedigheid aangeprezen als de juiste levenshouding van de wijze, de mens die in het ontzag voor de Heer de bron van het leven vindt. Geduld, lankmoedigheid wordt in de Bijbel in een adem genoemd met o.a.: liefde voor de ander, goedheid, nederigheid en zachtmoedigheid. Geduld, lankmoedigheid behoort tot de vrucht van de

Geest en betekent ook dat je in relatie tot de ander hem of haar je vertrouwen geeft en ondanks alles wat iemand je aandoet, het lang met hem of haar uithoudt. Geduld biedt ruimte tot verdragen en vergeven (Kolossenzen 3: 13): ‘Verdraag elkaar en vergeef elkaar als iemand een ander iets te verwijten heeft; zoals de Heer u vergeven heeft, moet u elkaar vergeven.’ De gelovige toont zich in deze houding van lankmoedigheid, die weet te dragen, te dulden en te vergeven, een navolger van God. Op de weg van het geloof wordt ons de tijd gegund als genadige gave van God. We stellen ons in op een lange duur omdat het werk van God niet met haast te verenigen is. Geduld is geen neutrale houding, het wordt in gang gezet en gaande gehouden door God, die handelend optreedt. Met het oog op Hem, met de gegronde verwachting dat Hij actie zal ondernemen, ons ten goede, is de periode van wachten positief gevuld. Het heilzaam handelen van God gaat door de diepte(n) van het kruis, de lijdensweg van Jezus Christus heen. Wie deze God verwacht, wetend wat Hij gedaan heeft en zeker nog zal doen, loopt niet weg van de plaats die ons is toebedeeld, ook niet als het moeilijk is. Heilige Geest, verlicht ons leven, werk in ons hart, leer ons geduld.

7

De PVO in Ootmarsum - Verslag van de vakantiew Op eigen gelegenheid reisden zo’n vijftig vrouwen uit alle windstreken van Nederland naar Ootmarsum. We werden zo rond15.00 uur verwacht en welkom geheten door de organisators van dit uitstapje: Hetty van Weeghel en Katie Schiewold. Ook hun echtgenoten Bernard en Paul waren aanwezig, daarnaast was Tjitske Rinsma uit Heerenveen erbij. We namen bezit van de toegewezen kamers en dronken iets op het terras. Het hotel ligt middenin het oude stadje met winkels en een kerk dichtbij, goed dus voor de ouderen waarvan een aantal met rollator.

Om 18.00 uur verzamelden we in de ruime eetzaal en heette Hetty ons hartelijk welkom. De huisregels van het hotel en de zaken voor de komende week werden besproken. Daarna opende zij de maaltijd met gebed. God die ons goede gaven geeft, voedsel en leven, mensen en hun vriendschap, telkens weer opnieuw, zegen deze maaltijd. Geef ons een open oog en een warm hart, om deze wereld in te richten tot een huis voor alle mensen, een tafel waar niemand wordt geweerd. Amen Het weer was tot in de late avond zacht en we zochten allemaal een plekje op het terras. Er werd besloten om de volgende morgen, zondag, met ons allen naar de vlakbij gelegen kerk te gaan. Het bleek dat daar (lopend) avondmaal gehouden werd. De dienst nam nogal wat tijd maar het was een fijn gebeuren zo samen met de gemeente. Die

middag hadden we vrij en een aantal van ons ging naar de kaarten- en boekenmarkt in het centrum van de stad. Daar werden leuke ontdekkingen gedaan. ’s Avonds was er voor wie dat wilde een rondleiding langs de mooiste plekjes in de stad. Op maandagmorgen om 9.30 uur stond de bus klaar om ons naar een prachtige plek net over de Duitse grens te rijden. We kregen een uur de tijd om koffie te drinken en een wandeling te maken. Het was lekker zonnig en dan is het goed toeven op zo’n bosrijke plek. Daarna reden we verder Duitsland in en kwamen bij een groot gebouw waar allerhande bedrijvigheden zijn ondergebracht met de naam ‘Lebens Baum’. In het restaurant gebruikten we de lunch en daarna was er gelegenheid om al die activiteiten te bekijken en dingen te kopen. We konden er wel uren ronddwalen maar onze chauffeur wilde om 15.00 uur weer gaan rijden en beloofde ons een mooie terugrit. Dat maakte hij waar en hij wist ons veel te vertellen. ’s Avonds hadden we

Met de PVO naar Vledder In Ootmarsum hebben wij aangegeven dat wij dit jaar naar de Ooipolder in Nijmegen wilden gaan. Bij nader inzien en na serieus overleg vonden wij de accommodatie van het hotel niet echt geschikt voor onze doelgroep. Vandaar dat de keus gevallen is op Vledder in Zuidwest-Drenthe en het gezellige 3-sterrenfamiliehotel ‘Brinkzicht’, waar familie De Jong ons welkom zal heten. Voor de trouwe reizigers onder u: wij zijn

✁

hier in 1997 ook geweest. Binnen een straal van vijftien kilometer zijn er drie nationale parken te vinden met veel uitgestrekte bossen, vennen en heidevelden. In het dorp Vledder zijn vele attracties. Zo staat er een authentieke stellingmolen, is er een hertenkamp met uitheemse dieren als kangoeroes en lama’s, een eeuwenoude es met dito boerderijen, een weekmarkt en vele interessante kleinere musea. Kortom, er

Aanmeldingsbon:

(Opsturen naar: Bureau PVO, Postbus 1496, 3800 BL Amersfoort) Hierbij geef ik mij op voor een verblijf in Vledder van 27 juni tot 4 juli 2009 Naam: .............................................................................................................................................................................................. Adres: ............................................................................................................................................................................................... Postcode en woonplaats: ................................................................................................................................................ Telefoonnummer: ..................................................................................

Geboortejaar: ................................ Wij kijken uit naar uw komst, wij hebben er weer zin in! U ook?

(doorstrepen wat niet gewenst wordt)

0 Ik ben lid van de PVO te: Naam van de groep: 0 Ik ben particulier abonnee van In Gesprek 8 0 Ik ben geen lid (aankruisen wat van toepassing is)

✁

Eenpersoonskamer(s): ja / nee

is van alles te zien en te beleven. Het hotel beschikt over 21 tweepersoonskamers en 18 eenpersoonskamers, alle sfeervol ingericht en voorzien van bad of douche, toilet, telefoon, wekkerradio en kleuren-tv, de etages zijn bereikbaar met een lift. Dit jaar hebben we de week van zaterdag 27 juni tot zaterdag 4 juli gepland. Bij voldoende deelname bedraagt de reissom voor vol pension € 465 p.p met een toeslag van € 80 voor de eenpersoonskamer, excl. reis- en annuleringsverzekering. Alle bijkomende kosten zijn in de prijs meegerekend, het komen en gaan naar Vledder is voor eigen rekening. Vledder is ook met openbaar vervoer goed bereikbaar, nadere gegevens en het volledige programma krijgt u thuisgestuurd na aanmelding. Wilt u (weer) met ons mee naar Vledder, geeft u zich dan zo snel mogelijk op via onderstaande bon, graag vóór 31 januari.

Namens de PVO, Hetty van Weeghel, tel 040-2623979

week, 7-14 juni 2008 een mooie dagsluiting met gekleurde kaarsen en bijbehorende teksten verzorgd door Hetty, Katie en Tjitske. Dinsdag was een vrije dag en mochten we onze gang gaan. Katie vond dat er toch nog een rondje kennismaken moest zijn. Zij had daar een heel originele manier voor bedacht. Aan de hand van een ansichtkaart die we zelf uit mochten zoeken, moest ieder vertellen wie zij was en waarom juist die kaart was gekozen. Een heel fijne en aparte manier om elkaar een beetje te leren kennen. De kaarten gingen terug naar de zaak. Woensdagmorgen hadden we weer vrij en dus dronken we weer koffie op het terras want het weer bleef maar mooi. ’s Middags maakten we een tocht naar het tuincentrum in Oosterik, alweer zo’n uitgestrekt geheel, ook hier werden volop inkopen gedaan. Langs mooie bospaadjes reden we terug terwijl onze chauffeur onderhoudend vertelde over wat we zagen. ’s Avonds speelden we bingo en er waren mooie prijzen.

Donderdagmiddag reden we met onze bus naar het klompenmuseum in Goor. Wat een variatie van dat voetschoeisel bestaat er: al die soorten en maten die in de loop der jaren gemaakt zijn. We kregen daar koffie of thee met krentenwegge, een traktatie uit die streek. Weer een prachtige rit terug. ’s Avonds waren we allemaal uitgenodigd in een nabijgelegen hotel restaurant voor het bijwonen van een optreden van de ‘Ootmarsumse Boerendansers’. Dat was genieten en lachen, want aan enkelen van ons werd na de pauze gevraagd mee te doen. Vrijdagmiddag gingen we naar Beuningen waar in een boerenschuur allerlei ambachten worden beoefend. Hier worden veel drugs en alcoholverslaafden die willen afkicken, voortgeholpen. Een sociaal gebeuren dat respect afdwingt. Ook daar was weer koffie of thee met een traktatie. We kregen allemaal twee kaarsen die we mochten kleuren in de tint die onze voorkeur had. Nadat de chauffeur ons weer veilig bij ons hotel had gebracht, namen we afscheid van

hem. We overhandigden hem een bedrag voor de bewezen diensten. ’s Avonds was het de beurt aan de deelnemers van de reis om de leiding te vermaken.’Ons aller’ Tineke, al vele jaren deelneemster aan deze reizen, had de leiding en deed dat met verve. Een gezellige bonte avond met ernst en luim. Tineke werd bedankt en twee dames uit ons midden bedankten onze leiding met een leuk toespraakje en boden een enveloppe met inhoud aan. Ook de baas van het hotel, zijn hulpen en de kok, die zo heerlijk voor ons gekookt had, werden bedankt voor de fijne week. Zaterdagmorgen gingen we allemaal wat vroeger of later terug naar huis, met de wens elkaar volgend jaar weer te ontmoeten. Grietje Reitsma en Tet Jongbloed uit het Friese Wirdum

Vruchtbare aarde: Lusten regenwormen wortels? ‘Mama, ik ga jou een héél zielig verhaal vertellen,’ zegt onze vierjarige dochter serieus, terwijl we van school naar huis lopen. ‘Er was eens een meneer in de hemel en die ging onder een boompje zitten. Hij wilde namelijk lekker uitrusten. En toen kwam er een regenworm en die lustte graag wortels. Hij at alle wortels van die boom op. En de boom ging toen hélemaal dood. Erg hè!’ ‘Dat is naar, Anna. Heeft de juf jullie verteld over Jona uit de Bijbel?’ Met een blik van wat-weet-jij-daar-nou-van antwoordt ze: ‘Welnee, hij heette heel anders!’ En ze huppelt vrolijk voor me uit. Dat is nou typisch Anna, ons natuurmeisje. De juf vertelt een opwindend verhaal. Jona wordt in zee gegooid, wordt opgeslokt door een vis, een stad dreigt vernietigd te worden, maar wat maakt de meeste indruk? Een boompje dat het belangrijkste verliest dat hij heeft: zijn wortels. Er bestaat een Duits verhaal over een jong koningspaar dat gezegend werd met drie zonen. Voor alle drie plantten zij een notenboom. De eerstgeborene wensten ze de kracht en macht van de notenboom toe. Voor de middelste zoon wensten ze levensmoed en vreugde, zoals de groene bladeren die verkondigen. Bij de geboorte van de

jongste baden ze dat hij zou rijpen en vrucht dragen. De oudste zoon groeide op tot koning en wilde zijn rijkdommen vergroten. Hij voerde oorlog met iedereen en werd eenzaam. Zijn notenboom verdorde. De middelste verloor zichzelf in wilde feesten en joeg zijn erfenis erdoor. Het lover van zijn boom verwelkte. De jongste ging onder zijn notenboom zitten en dacht na. Hij besefte: de wortelen dringen diep in de aarde, zij zorgen ervoor dat de boom bij de zwaarste storm overeind blijft staan. Ook nemen zij water en voedsel op, dat de stam, de bladeren en de vruchten nodig hebben om te groeien. De groene bladeren ademen licht en lucht in. Toen wist de jongste zoon dat de boom alleen kon vrucht dragen, als aarde en hemel zich verenigen. Daarop ging hij de aarde over, op zoek naar mensen in nood. Hij troostte de zieken, voedde de hongerigen, bezocht de eenzamen. ‘s Avonds rustte hij uit onder zijn notenboom. Door de takken heen zag hij de hemel en bad om zegen voor zijn werk. En de boom van de jonge prins bleef barstensvol noten en frisgroene bladeren, het hele jaar door. Titia Lindeboom 9

Jubileumrubriek Van harte wens ik alle gespreksgroepen een Goed 2009! Felicitaties aan jubilaressen geef ik, ook dit nieuwe jaar, weer graag door. ‘Onze tijd en onze roeping’ is de naam van de gespreksgroep in Oosternijkerk. Op 11 november was het 70 jaar geleden dat de gespreksgroep is opgericht. Een jubileum te vieren dus. Dat gebeurde ook wel maar wat de toekomst betreft: na overleg hebben de leden besloten een punt te zetten achter de gespreksgroep. Het uitblijven van bestuurswisseling en het ledenaantal hebben bij de besluitvorming een rol gespeeld. Tijdens een gezellig etentje is in dankbaarheid teruggedacht aan de besprekingen van de bijbelstudies uit

‘In Gesprek’. ‘Er is veel veranderd in 70 jaren,’ meldden de vrouwen, ‘maar God en Zijn Woord dat ten leven leidt, houdt stand tot de grote Opstanding.’ De vrouwencontactgroep ‘Rondom het Woord’ te Amersfoort is haar 50-jarig jubileum aan het voorbereiden. In de jaren 1960 - 1970 (vorige eeuw) beleefden zij hun glorietijd, zoals de meeste groepen. Gelukkig ging een deel van de groep door, ook toen het aantal leden kleiner werd. Op zondag 18 januari wordt in de plaatselijke ‘Opstandingskerk’ in de morgendienst dit heugelijk feit gevierd door de negen leden met de gemeente en belangstellenden. De contactgroep beleeft elke maand een fijne avond bij het oudste lid, die in een ruime kamer in een verzorgingshuis woont. Wat fijn om te lezen dat u van de mogelijkheden gebruik maakt om met elkaar in gesprek te kunnen blijven. ‘Onze tijd en onze roeping’ fijn dat u in dankbaarheid terug kunt zien op mooie jaren. Allen van harte Gods zegen toegewenst en de felicitaties namens de Protestantse Vrouwen Organisatie. Nelie Rijkers-van der Sar

de geschiedenis, maar ook van samen op zoek gaan naar een vreedzame toekomst.

In Gesprek met... (door en voor de lezers) Van de PVO-vrouwen uit Amersfoort kregen we een foto met een prachtig geborduurd logo van PVO. Onze nieuwsgierigheid was meteen gewekt. Het gaat om een actie om aandacht te vragen voor Sabeel (Arabisch voor ‘bron’ en ‘weg’). Sabeel wil christenen in de hele wereld aanmoedigen om mee te werken aan gerechtigheid in de Bezette Gebieden (de Gaza-strook en de Westelijke Jordaanoever). Gerechtigheid voor het Palestijnse volk waar ook veel christenen onder zijn. Nu zoekt men meer bekendheid, onder andere door diaconieën aan te schrijven om vriend en dus donateur te worden. Het doel van Sabeel wordt in Jeruzalem uitgebeeld door een loper die vanuit de kerk de stad in zal gaan. Hij wordt 90 cm breed en zo lang mogelijk. Over de hele wereld worden lapjes gemaakt als steunbetuiging. En wij zitten daar dan straks ook bij, dankzij Rondom 10 het Woord en Teikje Veerman, maak-

ster van het logo (zie foto). Het zal waarschijnlijk voor ons geen nieuwe leden opleveren, maar we zijn dan toch maar op de kaart gezet! Inmiddels hebben wij bericht gehad over het eindresultaat. Vanuit Nederland zijn er 2056 vredesminiaturen geteld. Er is bij Saleel Jeruzalem door Norma Carmi (bestuurslid), samen met een kunstenaar en twee ervaren handwerksters een plan gemaakt om naast de vredesloper wandkleden te maken, waarop twaalf miniaturen en de naam van een van de dorpen, verwoest en/of verdwenen tijdens de Nakba 60 jaar geleden, worden genaaid. Een mooi symbool van in herinnering brengen van

Uit Glanerbrug ontvingen wij het volgende berichtje van de groep Maria Martha: ‘Onze groep bestaat op het moment uit zestien dames. Wij hebben iedere veertien dagen een bijeenkomst. De leden wisselen van leiding en vrije bijdrage. De avond begint met gebed en het zingen van een lied. Daarna wordt er een onderwerp besproken uit het blad ‘In gesprek’. Na de pauze krijgt een ieder gelegenheid om aan het ‘lief en leed’ rondje deel te nemen. De vrije bijdrage is bij ons steeds wisselend. Een van de laatste keren zijn we creatief aan de slag geweest met bloemen.’ Een heel leuk idee om een avond te vullen. De dames hadden er in ieder geval veel plezier in. De Redactie

VROUWEN - GELOVEN - WERELDWIJD Laten we bidden voor Barack Obama. Ik kan u niet uitleggen wat het met me deed toen hij gekozen werd als eerste ‘zwarte’ president van Amerika. Ik was blij voor hem en voor mezelf ook een beetje. Maar toen ik de emotie op de gezichten van de gekleurde Amerikanen zag, toen vielen mij de schellen van de ogen. Ik dacht dat we allang gekleurde mensen voor vol aanzagen, maar toen begreep ik dat dat helemaal niet zo was. Laten we bidden dat God ons onze hoogmoed vergeeft en ons er van verlost, dat de gedachte van slavernij eindelijk en voorgoed uitgebannen zal worden. Laten we bidden dat de Heer Obama zal beschermen tegen moordaanslagen en dat hij de positie van de talrijke armen zal kunnen ver-

beteren. Laten we bidden om wijsheid voor hem, goede adviseurs en medewerkers, en sterkte en eenheid voor zijn gezin. In deze crisis, waarvan we niet weten wat voor vorm het aan zal nemen, mogen we God bidden om tot zijn glorie te komen in onze maatschappij, nu de economie als afgod voor velen ontmaskerd is. Laten we bidden dat we de hand niet op de knip zullen houden voor mensen die het zo veel slechter hebben dan wij. Laten we met elkaar bidden dat we de Vader herkennen in degene die misschien anders gelooft dan wij, maar wel van dezelfde Vader is. Laten we één worden met elkaar, zoals het eigenlijk bedoeld was. HK

Gelukwens

Namens de Protestantse Vrouwen Organisatie willen wij onze vorstin graag van harte gelukwensen met haar verjaardag op 31 januari. Wij wensen haar, samen met haar gezin en familie, naast liefde, geluk en gezondheid, een gezegend nieuw levensjaar toe.

Met een knipoog… Shit voor de toekomst Heel lang geleden werden Sodom en Gomorra door natuurgeweld verwoest. Lot moest vluchten met zijn vrouw en hun twee dochters. ‘Kijk niet om en sta nergens stil,’ zo luidde de strikte opdracht. Even later kon Lot’s vrouw het toch niet laten, zij keek achterom en veranderde in een zoutpilaar. De verwoestende natuur was onontkoombaar. Alleen wie vooruit bleef kijken kon zich redden. Lot redde het zelf, maar verloor zijn vrouw en zijn dochters hun moeder. Lang geleden heetten de eerste christenen ‘mensen van de weg’. Paulus heeft toentertijd veel zendingsreizen gemaakt en heel wat brieven geschreven. Aan de Filippenzen adviseerde hij om te wortelen in de toekomst: ‘Broeders en zusters, ik beeld me niet in dat ik het al bereikt heb, maar één ding is zeker: ik vergeet wat achter me ligt en richt mij op wat voor me ligt. Ik ga recht op mijn doel af: de hemelse prijs waartoe God mij door Christus Jezus roept.’ Anderhalf jaar geleden fietste ik naar Iona, een Schots eilandje, waar jaarlijks duizenden mensen komen en weer

gaan. De toeristen voor de natuur en de oude Abbey, en pelgrims zoeken naar stilte en inspiratie. In New Castle stapte ik op de fiets. Eerst langs de muur die Hadrianus bouwde om de Picten uit het noorden tegen te houden. Bijna aan het einde van de muur boog ik af naar het noorden, Schotland in. Wat een natuur! Berg op ging meestal zwaar, berg af ging soms te snel. Die dag had ik meer dan negentig kilometer gefietst. Mooi weer, wel tegenwind. Prachtige natuur. Kleine weggetjes. Om een uur of half vijf moest ik stoppen bij een boerderij: passerende koeien op weg naar de stal om gemolken te worden. Het waren er heel veel. Om de bocht kwamen er steeds meer. Uiteindelijk sloot de boer de rij. Met zijn stok gaf hij hier en daar een tik. Hij lachte en merkte op: ‘Ik heb je een mooie pauze aangeboden!’ Dat was zo en ik vroeg toen hoeveel koeien hij had. Het waren er honderdenzestig. Vervolgens wees hij op de flatsen die overal lagen; ik moest er maar omheen fietsen. En hij zei nog zoiets als: ‘Neem de shit van het verleden, meng het met de

grond van het heden en laat de vruchten van de toekomst dan maar groeien.’ En hij kuierde vrolijk verder.

Aalt van de Glind Verhalenverteller en pelgrim naar Santiago, Iona en Taizé. Hij schreef ondermeer: ‘Om geluk te vinden moet je op weg gaan’ en ‘Het verhaal van Wielewaal’. Zie ook: www.aaltvandeglind07.nl

11

Joke Verweerd

Pareloester

In-druk Lody van de Kamp

Oorlogstranen Lucia, dochter van een Belgische mijnwerker, is ingetreden in het klooster. Als haar moeder overlijdt, komt ze in het bezit van een groen emaillen trommeltje. Ondanks haar armoedegelofte houdt ze het. Door haar kloosterorde wordt ze naar Amsterdam overgeplaatst. Daar komt ze in aanraking met mensen die, jaren en jaren later, nog verscheurd worden door de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog. Ze gaat op zoek naar wie ze eigenlijk is. Ze besluit de weg van het trommeltje te volgen en ze doet bijzondere ontdekkingen over haar eigen afkomst! Een aangrijpende en hartverscheurende roman die keihard weergeeft wat de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog waren en zijn. Uitgeverij Mozaïek, Zoetermeer, 2008. 216 pagina’s ISBN 978 90 239 9266 0. Prijs: € 14,90 Joke Mourits-van Assendelft

Vraag het de oudsten

Gedachten bij het ouder worden In dit boekje geeft de schrijfster in twaalf hoofdstukken antwoord op vragen die bij het ouder worden naar boven komen. Elk hoofdstuk begint met een tekst, een psalm of een verhaal uit de bijbelse traditie. In deze tijd wordt ouderdom maar al te vaak gezien als een probleem. Natuurlijk kent de ouderdom haar donkere kanten, maar dat is slechts de helft van het verhaal. Er blijven ook dingen om van te genieten. Soms kan verlies verrijking betekenen. Ouderdom kan ons iets leren. Hoe? Vraag het de oudsten, want zij hebben het meegemaakt. Zij kunnen vertellen over ziekte en verdriet, maar ook over goede en mooie ervaringen. Een boek voor iedereen die bemoedigd en geïnspireerd wil worden en niet bang is om over de (eigen) levensweg na te denken. Uitgeverij Meinema, Zoetermeer, 2008. 104 pagina’s 12 ISBN 978 90 211 4187 9. Prijs: € 14,90

In deze ontroerende psychologische roman komen zaken aan de orde als verantwoordelijkheid, trouw en levensvragen. Een zoektocht naar een zinvolle plaats onder de zon. Het is het verhaal over Wessel en Anne, getrouwd, beiden arts, ouders van de zwaar lichamelijk en verstandelijk gehandicapte Fleur. De teleurstelling om het feit dat zij, ondanks al hun liefde en inzet geen echte band met Fleur kunnen krijgen, heeft hen uit elkaar gedreven. Wessel maakt een reis naar Kiev en komt daar in aanraking met zijn verleden, terwijl Anne geconfronteerd wordt met ziekte. Kunnen zij beiden een brug slaan naar elkaar en elkaar weer vertrouwen? Een levensecht verhaal, waarin iedereen mag zijn die hij of zij is. Een boek om in een adem uit te lezen! Uitgeverij Mozaïek, Zoetermeer, 2008. 360 pagina’s ISBN 978 90 239 9206 6. Prijs: € 19,50 Anselm Grün

Het kleine boek van het goede leven

Leef je alleen voor jezelf, dan vind je het ware geluk niet. Een waardevol en goed leven hangt samen met de vraag voor welke waarden je kiest. Anselm Grün zet in dit boek de belangrijkste waarden bij elkaar. Hij put uit heden en verleden. En spirituele en filosofische denkers uit het christendom maar ook uit andere culturen en religies inspireren hem. Enkele van de 48 waarden die hij onder de aandacht brengt: fatsoen, oprechtheid, bescheidenheid, dankbaarheid, respect, leven met aandacht. Daarnaast besteedt hij in dit boek aandacht aan ouderdom, alleen zijn, tijd en gezondheid. Een boekje om naast je bed te leggen en er elke avond één pareltje uit te halen. Uitgeverij Ten Have, Kampen, 2008. 220 pagina’s ISBN 978 90 599 5101 3. Prijs: € 9,95 Hennie Mateboer

Bijna is de cirkel rond De gedichten van Hennie Mateboer kenmerken zich door eenvoudige woorden, krachtige beelden en een vrije omgang met rijm en metrum. Veel van haar gedichten hebben betrekking op een cyclus: van geboorte en sterven; van de seizoenen; van het kerkelijk jaar. Ook streken en plaatsen

inspireren haar tot poëzie. Bijna is de cirkel rond is haar debuut als dichteres. Uitgeverij De Groot Goudriaan, Kampen, 2008. 72 pagina’s ISBN 978 90 239 2269 8. Prijs: € 9,90 TB Henk Binnendijk

Dichtbij God

  Het persoonlijke contact met God is de essentie van het geloof. De schrijver laat in dit boekje in zijn hart kijken, maar ook: hij laat ons in het hart van God kijken. God wil dichtbij mensen zijn en Hij wil graag dat mensen dichtbij Hem zijn. Door de oprechtheid over zijn eigen omgang met God spreekt het boekje aan. Er ontstaat dan bij jezelf ook het verlangen om heel dicht bij God te zijn. Dan ga je zoeken en je ontdekt dat het niet gaat om de kennis, maar om de ontmoeting met Hem, waardoor je wordt veranderd. Dan ontstaat er geestelijke volwassenheid door de dagelijkse vertrouwelijke omgang met God. Een boekje om te bezitten. Uitgeverij Kok, Kampen, 2008. 140 pagina’s ISBN 978 90 297 1868 4. Prijs: € 12,50 JK Herman J. Selderhuis

Calvijn Een mens

Dr. Herman Selderhuis is hoogleraar kerkgeschiedenis en kerkrecht aan de Theologische Universiteit te Apeldoorn en directeur van het instituut voor Reformatie onderzoek. Dat hij zich heeft beziggehouden met Calvijn is logisch. Maar hij heeft daarbij ontdekt dat Calvijn door de tijd heen ontdaan is van zijn menselijke kanten. Die zijn er wel geweest. Het boek leest prettig. Selderhuis biedt ons een schat van informatie. Over de persoon van Calvijn en over de tijd waarin hij leefde. Natuurlijk ook over verschillende problemen die zich voor deden. Het leven van Calvijn verdeelt hij in brokjes van een paar jaar en hij geeft er aansprekende titels aan. Prettig leesbaar, zeer informatief, met humor geschreven en mooi op tijd voor het 300ste geboortejaar van Johannes Calvijn. Uitgeverij Kok, Kampen. 331 pagina’s ISBN 978 90 435 1527 6. Prijs € 24,90 Maria de Jonge

Lopen over het water

Bespiegelingen over het leven met Jezus Het boek bevat 32 overdenkingen passend bij bijbelteksten. Verhalen die recht uit het leven genomen zijn en herkenbaar voor iedereen. Aansprekend en er

is geen woord ‘Frans’ bij. Leuk om te krijgen of te geven. Uitgeverij Merwedeboek, Sliedrecht. 128 pagina’s ISBN 978 90 5787 122 1. Prijs € 9,50

Ook ontvangen:

Greet Brokerhof-van der Waa

Dr. P.F.Bouter

ISBN 978 90 079 1550 57

Anneke de Hoop, Wout Oosterhof

Sarina Brons-van der Wekken

Als een kind gestorven is

Rondom afscheid van en door kinderen Afscheid nemen van een kind is enorm moeilijk. Het overrompeld de mensen die erdoor getroffen worden. Als geestelijk begeleider sta je met lege handen. Dit boekje is een handreiking om van te voren je gedachten er over te laten gaan. Mooi van deze tijd is, dat de overledene zo tot zijn of haar recht mag komen, zo menselijk en nabij, bijna huiselijk. In het licht van Gods liefde. De schrijvers geven veel tips en teksten om te gebruiken. Er wordt goed aan gedacht om kinderen te betrekken bij alles wat er gebeurd en daar speelse vormen bij te gebruiken. Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer 32 pagina’s ISBN 978 90 239 2234 6. Prijs € 4,50 HK C.G. Geluk

Echt & onecht, de geesten onderscheiden Over geesten wordt de laatste tijd veel geschreven. Over het onderscheiden van geesten al heel wat minder. Dr. Geluk heeft over dit onderwerp een vlot en toegankelijk boek geschreven. Met name aan de hand van de eerste Korintiërsbrief zoekt hij naar een bijbelse weg om met genezingen, geesten herkennen en ertegen strijden, gebruik en misbruik van de naam van Jezus, profeteren, spreken in tongen, ziekenzalving en occultisme om te gaan. Het uiteindelijke doel is om te groeien in geloof. Het boek is goed te gebruiken om zelf te lezen, maar ook geschikt voor gespreksgroepen. Na iedere paragraaf noemt de schrijver twee aandachtspunten: de eerste ‘om vast te houden’ (in de vorm van een stelling vanuit de voorgaande tekst) en de tweede ‘om over na te denken’ (vragen naar aanleiding van de tekst). Dit laatste biedt veel mogelijkheden om tot een gesprek te komen, waarin het onderwerp ook naar het hier en nu kan worden getrokken. Uitgeverij Kok, Kampen, 2008. ca. 128 pagina’s ISBN 978 90 297 1895 0. Prijs € 13,50 TL

Zinboekje: Liefde

Psalmen, acht bijbelstudies

Uitgeverij Boekencentrum Zoetermeer, 2008. 82 pagina’s ISBN 978 90 239 2267 4. Prijs: € 8,50

Ruimte door regels

grenzen stellen in de opvoeding Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer, 2008. 184 pagina’s ISBN 978 90 239 2269 8. Prijs: € 15,90

Zinboekje: Licht

ISBN 978 90 079 1550 64

Zinboekje: Toekomst ISBN 978 90 079 1550 26

Te bestellen bij: Uitgeverij Oase Media, Postbus 204, 3860 AE Nijkerk, of via: www.zinboekjes.nl. Per boekje: 28 pagina’s, hardcover. Prijs: € 7,95, inclusief BTW, exclusief verzend- en administratiekosten.

Het weten waard Soedanese en Nederlandse journalisten hebben gezamenlijk Radio Darfur gestart. Nu kunnen de mensen onderling contact hebben en elkaar op de hoogte houden. Een geweldig initiatief. Het wordt ondersteund door verschillende organisaties en particulieren. Meer info: www.radiodarfur.nl In paleis Het Loo is van 17 januari 2009 tot en met 3 januari 2010 het laatste deel te zien van Een Koninklijk fotoalbum, een fotoreportage over het koningshuis in de Nederlandse samenleving in de twintigste eeuw. In een tijdspanne van tien jaar tijd is de hele vorige eeuw belicht. In 2009 staan tenslotte de jaren eindigend met een negen centraal. Daarmee wordt dit enorme project afgesloten. Het oudste jaar is 1909 wat een alleraardigste foto oplevert van Koningin Juliana als baby van 6 maanden met haar moeder. Die voegen we toe. Ter afsluiting van deze cyclus zal een groot fotoboek verschijnen met circa 1200 foto’s uit de diverse tentoonstellingen. Meer info: tel.nr. 055 577 24 59 of via: www.paleishetloo.nl

Week van Gebed 18 – 24 januari 2009

Eén in Gods hand Aan het begin van het jaar alles wat ons bezighoudt in Gods handen leggen. Onder het motto ‘Een in Gods hand’ zullen christenen over de hele wereld samen bidden; in kerken, scholen of ‘gewoon’ thuis. In de gebedsfolders voor kinderen, tieners en volwassenen staan we stil bij wat we in de Bijbel leren over eenheid in Gods hand. Eenheid is een belofte en opdracht van God: ‘(…) In Mijn hand zullen ze één worden’(Ezechiël 37: 19). Jezus bidt voor de eenheid van zijn volgelingen: ‘Laat hen allen één zijn, Vader, zoals u in mij bent en ik in u’ (Johannes 17: 21). Christelijke eenheid is een vrucht van onze verbondenheid met Hem. Echte eenheid met Jezus komt tot uitdrukking in eenheid met elkaar. De Week van Gebed is een initiatief van de Evangelische Alliantie en de Raad van Kerken in Nederland en wordt gehouden van 18 – 24 januari. Wanneer u meer informatie zoekt over de rol van gebed in de gemeente, kunt u terecht op www.werkindekerk.nl onder gebed. Open Deur januari: Ontmoeting met Boeddhisten Boeddhisme is populair in Nederland. Wat zoeken en vinden Nederlanders daar? Wat gebeurt er als boeddhisten en christenen elkaar ontmoeten? In dit nummer onder andere: Wanneer ben je een boeddhist?, Een middag bij de volgelingen van Thich Nhat Hanh, ‘Ik ben christen en boeddhist’, Tibetaans boeddhisme, Een boeddha-legende, Dialoog tussen boeddhisten en christenen, Zen in het klooster. Open Deur is een oecumenisch maandblad over vragen van geloven en leven, geschreven voor een breed publiek van mensen binnen en buiten de kerken. Een jaarabonnement kost € 28. Wilt u Open Deur eerst proberen? Een proefabonnement (4 nummers) kost € 5. U kunt schrijven naar Administratie Open Deur, Postbus 29, 2700 AA Zoetermeer of mailen naar [email protected]. Zie ook www.open-deur.nl 13

Achterklap

Wij herdenken

Jaloers De laatste tijd zijn er heel wat prachtige fotoboeken door mijn handen gegaan. Ik mocht er recensies over schrijven. Ik heb echt zitten watertanden van jaloezie (wat een onsmakelijk woord eigenlijk), zo mooi waren ze. Ik maak heel veel foto’s en waarom is er nooit een zo mooi als al die zwart/wit foto’s van net na de oorlog? Weet u het? Ik moet toegeven dat ik vaak te haastig ben om een mooi moment te treffen en dat ze daardoor misschien wel eens niet scherp zijn. En tegenlicht gebruiken bij opnames, daar heb ik ook nog nooit van gehoord. En foto’s van een propvol aanrecht of een tafel vol lege glazen en snackschaaltjes, vind ik geweldig. Ik heb eens een foto van een collecte gemaakt. De PIT-collecte. Het was een beschamend klein hoopje geld maar toch leuk voor een foto. Maar ik had toen net een toestel dat kon inzoomen, dus dat wilde ik proberen… Waarschijnlijk had het apparaat zich daar niet goed op ingesteld. In ieder geval herkende ik niet wat de foto moest voorstellen. Ik naar de winkel waar de foto’s afgedrukt waren: ‘Kunt u mij zeggen wat hier opstaat?’ Het meisje keek even en zei: ’Dat is geld.’ Mijn mond viel open van verbazing, dat zij dat zo snel zag en ik helemaal niet. Als ik hem ooit inplak, zal ik eronder moeten zetten wat het is, anders herken ik het misschien wel weer niet. Vanmorgen zaten er tussen de hagel en sneeuwbuien door twee duiven dicht naast elkaar op een tak. Die moest ik hebben. Dus ik loop naar buiten, zwaaiend met mijn armen. ‘Blijf rustig zitten ik doe jullie niks, ik wil alleen even een foto maken.’ Ze strijken hun veren glad en kijken elkaar met scheve kopjes aan en wachten af of de prent goed gelukt is. Grapje… Maar ik heb ze wel.

Het volgende nummer van

in gesprek verschijnt op 2 februari

Thema: Vermeerderen Bijbelstudie: ds. Gert van Herk Tweede artikel: dhr. Hugo van der Wal 14

Mevrouw G. Bakker-de Vries

- Balk

Mevrouw H. Baljet-Bijl

- Son

Mevrouw Anna Besemer-Marskamp

- Aalsmeer

Mevrouw F. Boersma-Swart

- Ferwert

Mevrouw T. Ettema-de Haan

- Groningen

Mevrouw Greet Heinen-Veldhuizen

- Bunschoten

Mevrouw J. de Jong-van Dijk

- Marrum

Mevrouw Gerrie van der Maten-Vos

- Heerde

Mevrouw A. van Ooyen-Stolk

- Zwijndrecht

Mevrouw C.H. Poort-Arwert

- Winschoten

Mevrouw A. Roelfsema-Bonthond

- Groningen

Mevrouw J. Schaap-Bijsterveld

- Bedum

Mevrouw T.G. Tiemens-Slager

- Kantens

Mevrouw K. de Wit-Hoek

- Bedum

Mijn licht, mijn heil is Hij, mijn God en Here! Waar is het duister dat mij onheil baart? Mijn hoge burcht is Hij, niets kan mij deren, in zijn bescherming ben ik wel bewaard! (LvdK: Psalm 27 uit vers 1)

Om alvast in uw agenda te noteren: Ledenontmoetingsdag in Ermelo, donderdag 23 april Spreker is dhr Andries Knevel over: ‘Geloven in de 21e eeuw’

Voor eeuwig shalom Hoe zal het zijn, als het voor altijd Shabbat is, het licht niet wordt gedoofd maar dag en nacht zal schijnen. Hoe zal het zijn om te ontdekken dat er geen pijn meer is en elke onvolkomenheid onzichtbaar zal verdwijnen

Hoe zal het zijn, als er voor eeuwig shalom is, en wij in het huis van Gods vrede gaan wonen. Hoe zal het zijn om te beleven dat niets meer onverklaarbaar is, als van je ogen elke traan door Hem wordt weggenomen.

Hannah Maltha, Uit: Voor eeuwig shalom, Ark Media, Amsterdam, 1999.

De Themamorgens worden dit jaar gehouden in oktober en niet, zoals in voorgaande jaren, in februari

Kruis en Munt

Het dagelijkse leven in een vluchtelingenkamp

Gemiddeld verblijven vluchtelingen zeven jaar in een vluchtelingenkamp. Gedurende die lange jaren krijgen mensen

hulp om een klein bedrijfje op te starten, zodat ze niet volkomen afhankelijk zijn van hulporganisaties.

Na de regentijd , waa moeten veel dakrin in korte tijd extreem veel re en van vluchte lingenhutjes worgen valt, den gerepareerd.

Samen een, zelfgemaakt, spelletje spelen, laat kinderen weer even kind zijn.

e voor ieder mens, zeker ook Water is een eerste levensbehoeft ijt is. Er zijn grote hoeveelhevoor een vluchteling die alles kw vluchteling per dag - nodig om den water - 15 tot 20 liter per .

m te waarborgen

het levensnoodzakelijke minimu

Met uw steun kunnen we zorgen dat vluchtelingen in Oeganda kunnen beschikken over de eerste levensbehoeften. Hartelijk dank! 15

Nieuwjaar Ik, de Heer, zal je de weg wijzen die je moet gaan, je raad geven en je niet uit het oog verliezen. Psalm 32: 8 Je levensschip, dat in de haven een enkel uur voor anker lag, heeft onverwijld weer zee gekozen bij ’t gloren van de dag. Twaalf maanden zal de tocht gaan duren waaraan je na vannacht begon, en elke dag wacht aan de einder een onbekende horizon. Straks zal je logboek uit gaan wijzen hoe ’t jou al varend is vergaan, want al blijft God je koers bepalen, het komt wel op jouw inzet aan! Jij moet bedacht zijn op gevaren, zodat je schip niet nood’loos strandt, en storm en tegenweer trotseren, het roer ligt immers in jouw hand! Maar… één ding moet je nooit vergeten: dat God voortdurend naast je staat om je te blijven instrueren. Dus, als je je op Hem verlaat, en dankbaar rekent op zijn leiding die je constant vervult met moed, dan kun je straks in ’t logboek melden: Goddank! Ook dit jaar kwam het goed! Truus van der Roest Uit: Veilig in Gods hand, Ark Media, Amsterdam, 1999.