VERSLAG VAN DE EXPERTMEETING, GEHOUDEN OP MAANDAG 2 FEBRUARI 2009OM 16:00 UUR IN DE RAADZAAL VAN HET GEMEENTEHUIS IN ZEVENBERGEN.
Aanwezig: De heer G. Brogtrop (onafhankelijk voorzitter) Mevrouw C. Dierick (Surplus), De heer H. Brons (Stichting Groenhuysen), De heer J. van der Aa (ZLTO), De heer U. Uiterwijk (Havenschap), De heer J. Peters (BIM), De heer J. Vos (Waterschap Brabantse Delta), De heer A. van Disseldorp (Recron), De heer A. Steenks (Shell Moerdijk), De heer J. van Rijen (BMF), De heer M. Voeten (Kamer van Koophandel) De heer A. van Eck (BZW) De heer C. Rijnvos (Emeritus hoogleraar Erasmus Universiteit Rotterdam) De heer W. Denie (Burgemeester gemeente Moerdijk) Tevens aanwezig: R. Schumacher voor de algemene inleiding. Opening R. Schumacher geeft een korte inleiding over het waarom van deze bijeenkomst en de consultatiebijeenkomst die ’s avonds zal plaatsvinden. Expertmeeting Onder leiding van de heer G. Brogtrop. 1 Missen we nog onderdelen? Mevrouw C. Dierick (Surplus), verder CD Welzijn, dit is namelijk niet hetzelfde als zorg De heer J. Vos (Waterschap Brabantse Delta), verder JV Klimaatverandering, dit is belangrijk met de wateropgaven waar we voor staan. De heer A. van Disseldorp (Recron), verder AD Het image van Moerdijk De heer J. van Rijen (BMF), verder JvR Natuur vs ruimtelijke kwaliteit, dit is er wel in doorweven maar niet apart benoemd Volksgezondheid in relatie tot milieu, veiligheid, riciso s en leefomgeving. De heer U. Uiterwijk (Havenschap), verder UU Bredere gedachte, richting/denkwijze van Moerdijk De heer C. Rijnvos (Emeritus hoogleraar Erasmus Universiteit Rotterdam), verder CR Hoger onderwijs De heer M. Voeten (Kamer van Koophandel), verder MV Binnen voorzieningen: detailhandel De heer J. Peters (BIM), verder JP Definiëring van Stedelijke kwaliteit vs Industriële kwaliteit en landelijke kwaliteit De heer J. van der Aa (ZLTO), verder JvdA Aandacht voor de ontwikkelingskansen voor de groene partners De heer A. Steenks (Shell Moerdijk), verder AS
1
De heer H. Brons (Stichting Groenhuysen), verder HB De heer A. van Eck (BZW), verder AE De heer G. Brogtrop (onafhankelijk voorzitter), verder GB Cultuurhistorie, als woord en als onderdeel van water en recreatie 2 Hoe moet klimaat opgenomen worden? JV: Er ligt een rapport van de commissie Veerman waarin wordt uitgegaan van extremere droogte en extremere regenval. Hiervoor moet het regionale watersysteem op orde zijn. Daarnaast is het beschikbaar houden van voldoende zoetwater in brede zin (de waterkwantiteit) in de toekomst ook een thema. Dit biedt betekenis en kansen voor de ruimtelijke ordening voor landelijke én stedelijke invulling van West Brabant, maar zeker ook voor Moerdijk. Tenslotte spelen de waterkwaliteitsproblemen op het Volkerak Zoommeer en de mogelijke verzilting van dit systeem met alle gevolgen en kansen voor de dynamiek, recreatie en toerisme. JvdA: Dit t heeft ook gevolgen voor de agrarische sector en zeker ook voor de recreatiesector. De indeling en exploitatie van de percelen gaat een belangrijke rol spelen. Welke gevolgen geeft de verzilting en het minder beschikbaar zijn van zoet water op het huidige gebruik? GB: Moeten we nog denken aan ander teelten? JvdA: in het meest slechte scenario moeten we ook daar rekening mee houden. 3 Watertoerisme? AD: Voor watertoerisme zijn route gebonden structuren belangrijk. De Rode Vaart wordt toeristisch niet genoemd. Het is belangrijk om kansen voor watertoerisme in een breder verband te trekken met de regio West-Brabant, Zeeland en Zuid-Holland. 4 Een brug naar het grotere verband? UU: De Zeehaven ligt hier niet zomaar, die ligt hier door ruimte gebrek in Rotterdam. De toekomst wordt niet bepaald door Moerdijk. Dit is een belangrijke exogene factor die bepalend is voor Moerdijk en het haventerrein; het is een haven met een gemeente! De gemeentelijk herindeling is ook van buitenaf gekomen, worden we 1 gemeente of zijn we 11 dorpen? JvR: De erkenning van de as Rotterdam-Antwerpen en de ligging erop is belangrijk, maar wat wil je ermee? De gemeente mag hierin best sturend zijn. 5 Welzijn vs de huidige keuze zorg CD: We krijgen te maken met leefbaarheidsvraagstukken, bijvoorbeeld als gevolg van ontgroening en vergrijzing. Maar de basale basis voorzieningen gaan verder dan de keuzes. Denk aan peuterspeelzalen, naschoolse opvang, het kunnen doen van leuke dingen. Welzijn gaat veel verder dan zorg. In de strategische visie moet de ruimtelijke keuze gemaakt worden op basis van demografie, werkenden als onderdeel van welzijn, zorg en woningbouw. HB: Hoe ga je als gemeente om met zorg en de uitkleding van zorg door de schaalvergroting en opschaling naar landelijke instellingen en zorgverzekeraars met als vervolg verschaling van het aanbod en hogere eigen bijdrages. Op welk niveau ga je als gemeente om met deze contrasten? Ga je als gemeente hierin strategische keuzes maken of laat je de zorg bepalen door Europese aanbestedingen? 6 GB: Is dit een visie voor 2030 met een vrije gedachte waarbij je je niet belemmerd voelt? MV: Nee, het is meer korte een termijnvisie op basis van huidige keuzes CR: Ja en nee. Er is wel een proces in gang gezet, maar de lange termijn is betrekkelijk; er is meer sprake van veel korte termijnen achter elkaar. Men moet proberen een eindpunt in 2030 te formuleren. Verder zijn het schakels in het proces, van termijnen van 5 jaar, daarvan kun je steeds de balans op maken en een nieuwe formuleren.
2
AS: het zijn te veel keuzes en te weinig focus. Er moeten veel keuzes gemaakt worden maar we moeten een aantal thema’s als onderscheidend noemen. Er wordt geprobeerd alle hoeken van het veld te dekken. Er moeten prioriteiten worden gesteld Een voorzet: Duurzaamheid maar dan wel de Telosdriehoek als basis. GB: Het is geen visie met 3 focuspunten als je Telos gebruikt, de keuzes zijn nu tactisch op het ‘tweede niveau’. UU: Duurzaamheid is zo’n containerbegrip met alleen een andere gedachte. Kies bijvoorbeeld Industrie. Hier wordt een keuze gemaakt maar dat is wel de verkeerde. We accepteren/gedogen het maar alleen als het duurzamer gaat dan voorheen. Natuurlijk is iedereen voor deze keuze, maar daarmee ontkent u wel het belang van de 14.000 banen voor de gemeente. Er moet sterker op industrie worden ingezet. JvR: Het is een realistisch document als basis voor de strategische visie. Neem de Telosdriehoek als basis, als integratiekader. De strategische visie moet een eigen integratiekader geven dat duurzaam is. Schrijf eerst een eigen definitie voor duurzaamheid in onderlinge weging met de Telosdriehoek op en maak daarna verdiepingsslagen. Ga vanuit het nu naar de toekomst met voor elk van de 3 elementen van Telos een trend. Bijvoorbeeld: Economie: Hoe benutten we de ligging op de as Rotterdam-Antwerpen Mens: hoe gaan we om met demografische voorspellingen Planet: Klimaatveranderingen Het heeft heel veel elementen om te werken. Maar kies niet voor een van de 3 elementen, maar kies alle drie, evenwichtig met verdiepingsslagen, waaruit de keuzes rollen. JV: een gemeente is een organisch geheel: mal en contra-mal. Pak de kans vanuit industrie, maar zorg voor de contra-mal: rust-ruimte met daarin ruimte voor water. Houd voor de voorzieningen niet krampachtig vast aan overal voorzieningen. Laat dat los, het zijn moderne mensen tegenwoordig met eigen keuzes. JvR: Elke kern zijn eigen voorzieningen. Wat dat betreft viert de nostalgie hoogtij. De moderne mens gaat in Rotterdam winkelen en hoeft niet alle voorzieningen in elke kern. Iedereen heeft een auto en rijdt overal en nergens naar toe. Maak slimme combinaties voor jonge gezinnen en voor senioren zo goed mogelijk voorzien in de voorziening. CD: Zorg wel voor bepaalde soorten voorzieningen in de kernen, zoals goede welzijn: als peuterspeelzaalplaatsen. Juist omdat moderne mensen daar steeds meer gebruik van maken. JvA: De visie bestaat uit veel korte stapjes met veel ‘berusting’ alsof er niets aan gedaan kan worden. Maak van Moerdijk een interessante gemeente en neem je kans. De jeugd heeft de toekomst, voor de lange termijn dus maak daarvoor nu al eerste stapjes. MV: Wat wil de gemeente zijn? Wil de gemeente groeien met inwoners? Die groei uitspraak mis ik AvD: De visie neigt naar keuzes, maar het is nog niet genoeg. Ontvolking en de kool en de geit worden gespaard; de raad probeert iedereen tevreden te houden. Heb het lef om iets te kiezen: gemeente doe het goed en kies niet voor overal een beetje. AvE: Wat betreft de visie, het is een opeenstapeling van dingen die je kunt doen en dan kom je in de toekomst. Laten we Moerdijk nu: Industrieel, landelijk en stedelijk op de kaart zetten. Moerdijkmeermogelijk is daarbij de eerste keuze die gemaakt is, maar met alleen MMM zijn we er nog niet. 1 De stellingen , ik kan me er in vinden, wij zijn industrie. Maar goede opleidingen moeten zorgen dat Moerdijk op de kaart komt: Dat iedereen hier graag komt wonen, werken, recreëren en leven.
1
Industrie- en zeehaven: hoe groter hoe beter
3
7 GB: Is het niet zo dat we met onze opmerkingen voorbij gaan aan de samenstelling van de gemeente: veel (kleine) kernen die ver van elkaar af liggen? JV: Kernen zijn een wezenlijk kenmerk van Moerdijk. De keuze is stedelijk vs landelijke gemeente. Die kernen zijn een kans. JvR: Er is voor elk dorp een eigen plan, in die plannen per dropskern vergeten we 1 ding: de onderlinge samenhang: openbaar vervoer, voorzieningen, netwerk. Moerdijk moet de kracht als netwerkgemeente benutten. JvA: Als reactie op het pleidooi van de industrie. De Moerdijkse ruimte moet niet plat gewalst worden door/voor belangen van Rotterdam en Antwerpen. Moerdijk moet de uitdaging terecht aangaan. Daarbij moet de economische gejaagdheid meegenomen worden. CR: Er zit een verschil tussen de noodzaak om een keuze te maken en de richting. Er moet een keuze gemaakt worden en een duidelijke richting als gemeente waarin de kernen een eigen rol krijgen. Een te creëren eigenheid waarin de kernen verscheidenheid hebben. 8
Ge: Te veel keuzes! Kiezen is ok maar dan kies je ook ergens niet voor.
JV: De structuur van de gemeente is een onverbrekelijk iets, het uitgangspunt. Deze structuur moet je zien als randvoorwaarde. Wees zorgvuldig met de kernen, het buiten gebied en de parels zoals de industrie. UU: Maar de kernen, de structuur van de gemeente, mag niet steeds een excuus zijn om geen keuze te maken. Hoeveel ‘echte’ bewoners zijn er nog in die kernen en die keuze om te blijven maken ze zelf. MV: Mensen doen wat ze willen, mensen zijn mobiel genoeg. Mensen accepteren dat niet overal alle voorzieningen mogelijk zijn. Want mensen doen zelf wat ze willen mbt wonen en werken. Individuele mensen maken individuele keuzes! Ge: Wat doe je dan met zo lang mogelijk in de kern blijven wonen. JV: Dat is een keuze, maar een keuze is ook dat we moeten verhuizen en niet persé in de kernen moeten willen blijven wonen. Men moet daar wonen waar men het, het beste heeft. Even terug naar mijn tijd als burgemeester van Someren. Daar waren we vroeg met appartementen in de grootste kern en daar wilden mensen uit de kleinere kernen graag wonen. Op een gegeven moment gaat een goede woning boven de verbondenheid met een kleine kern. 9 MBO CR: De inwoners van Moerdijk hebben gemiddeld een laag opleidingsniveau. Dat stond ook al in de studie die eerder is gedaan. GB: U zou graag iets meer van uw studiedocument terug willen vinden? JvdA : Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Hoe zijn we interessant voor hen? AS: We benutten het beroepsgerichte onderwijs, onderwijs op maat, op dit moment onvoldoende. Ik zou graag een eigen MBO willen benutten. JvR: Wat ik hoor zijn de principes, gedachten en redeneringen van de afgelopen 20 jaar en die moeten niet leidend zijn. Pleit ervoor om naar de toekomst te kijken. Bedrijven zorgen voor een eigen opleiding. Kijk naar het ROC en het Maintenance Vally in Woensdrecht. Het aantal arbeiders neemt af. We moeten overigens niet perse bouwen voor de jeugd ,maar voorzieningen bieden aan de nieuwe werknemers en die komen uit Oost-Europa. Want voor wie bouwen we? Voor leegstand in 2030? Zorg dat je interessant blijft voor mensen om hier te komen wonen én werken. JvR: Nemen jullie, verwijzend naar BIM, BZW, het initiatief voor opleidingen of blijven jullie wijzen naar de overheid?
4
AS/JP: Het ROC wordt gebruikt, alleen is de ROC in Bergen op Zoom het dichtst bij. Breda kijkt of ze een school kunnen ontwikkelen voor logistieke en industrie omdat ze Moerdijk hebben als achtertuin. UU: In Breda zijn op dit moment initiatieven voor beroepsgerichte opleidingen, zoals een internationale school. Ze richten zich op werken voor onder andere Moerdijk. 10 Komt recreatie voldoende aan bod? AvD: Ja, het is echter redelijk aanbodsgericht. Wat je zou willen is dat in de visie vraaggericht de keuze gemaakt wordt voor waterrecreatie. Zorg dat je een imago krijgt. Investeer meer in iets wat een andere gemeente niet heeft voor recreatie, zoals waterrecreatie. Dat is de kans voor Moerdijk. JvA: Maar waterrecreatie moet je niet alleen vanuit het water bekijken. CR: In Moerdijk zal nooit iets als de Efteling kunnen komen. Kijk vooral ook naar cultuurhistorie en niet alleen voor de toeristen, maar ook voor de eigen bewoners. Ik zie Moerijk vooral als uitloopgebied, een gebied waar je doorheen rijdt. Recreatie moet zich richten op de bewoners of de passanten. CD: Een van de kansen is zeker zorgtoerisme. JvA: Ook voor de aanpalende sectoren. JvR: We hebben nu de klimaatcrisis en de kredietcrisis, maar wat we nog krijgen is de energiecrisis. We zullen ons moeten verdiepen in duurzame/nieuwe energievormen zoals wind, zon en die ene die sommige ook in dit rijtje noemen kernenergie, maar die laat ik liever buiten beschouwing. Moerdijk heeft het gebied voor een nieuwe vorm van gebruik van het buitengebied en daarbij horen nieuwe vormen van (wind)energie. 11 Afronding, aanbevelingen GB: Met dit document als basis kunnen we twee dingen destilleren: Worden er niet te veel keuzes gemaakt en mis daarbij niet de focus. Daarnaast: Laat zien dat jezelf realiseert dat Moerdijk apart is/ karakter heeft en vraag jezelf af of je 2030 wel als strikt gegeven wil handhaven. Plaats Moerdijk in het totaal van Nederland, zowel wat betreft de as Rotterdam - Antwerpen als stedelijk - landelijk. Wat nog meer MV: Doe een uitspraak over van de omvang van de bevolking, krimp – groei. Dat is de keuze. Wordt het hier net als in Zuid Limburg of gaat Moerdijk toch groeien. Dat moet kunnen gezien de grootte en de vele ontwikkelingen die gepland zijn. Deze keuze heeft invloed op keuzes voor voorzieningen. UU: Hoe groot je wil zijn is belangrijk voor je keuzes, maar hoe beïnvloed je dat. GB: Voor de raad is het belangrijk de politieke moed te hebben een visie goed te keuren en te steunen die verder kijkt, die vooruit kijkt. Ik wens hen daar succes mee.
5
