Rabobank Retail Update Januari 2016 Deze update geeft een selectie van belangrijke ontwikkelingen in de sector1. De onderwerpen zijn voorzien van Rabobank commentaar en gegroepeerd naar vijf belangrijke thema’s in de Nederlandse retail: Fusion/grenzeloze retail, Verticale integratie, Omnichannel/ technologie, Samenwerking en Markt en concurrentie. Verder zijn enkele kerncijfers opgenomen ter illustratie van de marktontwikkelingen en vooruitzichten. In december is - in het kader van het VEDIS congres 'New Retail Champions' - een Rabobank rapport gepresenteerd over innovatie in de retail: Innoveren om te overleven. Voor retailers is nog plaats op de zevende editie van het congres 'Retailing Beyond Borders' van vrijdag 15 januari 2016 a.s. Interesse? Stuur een mail naar Jos Voss
Fusion – grenzeloze retail Primera: van producten naar diensten Primera introduceert een dienst waarbij klanten hun telefoons kunnen laten repareren. De convenienceketen werkt hierbij samen met Telerepair Group, een specialist die die al bijna tien jaar reparaties uitvoert voor fabrikanten als Apple en Samsung, en met PostNL voor de logistiek. Primera wil met deze stap de consumentenrelevantie vergroten en meer traffic genereren voor de winkels. De dienst wordt eerst getest met een pilot. Na gebleken succes zullen uiteindelijk alle 478 Primera winkels als inname- en uitgavepunt dienen.
E-commerce speler gaat fysiek Birchbox is een Amerikaanse cosmetica retailer met een op abonnementen gebaseerd businessmodel. Klanten betalen maandelijks USD 10 voor een doosje met cosmeticasamples. Deze e-commerce speler wil in 2016 zijn fysieke aanwezigheid uitbreiden. Het bedrijf opende afgelopen zomer een eerste permanente winkel in New York. Nu wil Birchbox dit uitbreiden tot een keten van stenen vestigingen In de fysieke Birchboxwinkel kunnen klanten op een speciale ‘Build Your Own Birchbox’ (BYOB)-afdeling naar eigen inzicht een doosje met samples vullen voor USD 15. Ook zullen er live demonstraties over bijvoorbeeld haarstyling en opmaaktips worden gegeven. Made.com opent fysieke locatie De Britse online meubelverkoper Made.com opent in januari zijn eerste fysieke showroom van ons land, in een voormalig fabriekspand in Amsterdam. Bezoekers kunnen in de fysieke locatie een deel van de collectie zien. Het assortiment is via tablets te bekijken. Met behulp van onder meer NFCtechnologie kunnen bezoekers via de tablet productinformatie opzoeken. Bestellen kan ter plekke. Commentaar Rabobank: ‘Fusion’ gaat over het verdwijnen van grenzen binnen en buiten de retailsector wat nieuwe groeikansen biedt. De voorbeelden laten verschillende van dit soort kansen zien. Retailers kunnen in aanvulling op producten, (bijpassende) diensten verkopen, zoals Primera doet. Dit is aantrekkelijk vanuit meerdere gezichtspunten: service voor de klant, onderscheidend vermogen, genereren van traffic, minder prijstransparantie in vergelijking met producten, realiseren van aantrekkelijke marges. Het abonnementensysteem van Birchbox is een voorbeeld van een nieuw en innovatief businessmodel in de retail. De uitbreiding van Birchbox naar fysieke vestigingen laat zien dat de grenzen tussen online en offline steeds verder vervagen. Ook het voorbeeld van Made.com past in deze trend.
1 Voor bronnen: zie pagina 4.
Pagina 1 van 5
Verticale integratie
Omnichannel en technologie
Campingketen maakt stap naar retail De Franse campingketen Huttopia heeft in Utrecht zijn eerste fysieke reisbureau van Europa geopend. Nederland is de tweede markt na thuisland Frankrijk. Salesmanager Noord-Europa Samuel Lafforest verklaart de keuze voor Utrecht: “Amsterdam is een stad met toeristen, Utrecht een stad met Nederlanders”. Het openen van een reisbureau is een stap in de ontwikkeling van campings in Nederland. Op korte termijn moet de eerste camping in ons land openen.
Lidl: nieuwe stap in online boodschappenmarkt Lidl heeft Kochzauber overgenomen, een online aanbieder van maaltijdboxen. Daarmee zet de discountketen een nieuwe stap in de online boodschappenmarkt. Consumenten kunnen bij Kochzauber vanaf EUR 39 een box met recepten en bijbehorende ingrediënten aanschaffen. Lidl verkent al enige tijd de mogelijkheden van de online boodschappenmarkt. De discounter gaat begin 2016 een deel van zijn assortiment in ons land thuisbezorgen. De Duitse supermarktketen opende eerder al een webwinkel in Nederland waar klanten exclusieve wijn kunnen aanschaffen, terwijl reizen en een fotoservice al langer online worden aangeboden.
Scotch & Soda maakt unieke sneakercollectie De Nederlandse modespeler Scotch & Soda en de Italiaanse schoenenproducent Superga lanceren een speciale sneakercollectie: Scotch & Soda X Superga. De nieuwe collectie combineert `the best of both worlds`. De sneakers hebben het bekende `klassieke altijd-goed-model` en vallen op door de kleuren Indigo en fris wit, Bretonse strepen, worn-out wassingen, met hier en daar wat tekstjes en kleine prints. Verder is bij elk paar een rubberen stempel op de hiel aangebracht. De sneakercollectie bestaat uit tien modellen die terug te vinden zijn in de verschillende lijnen van Scotch & Soda: Amsterdams Blauw, Scotch & Soda (mannen), Maison Scotch (vrouwen), Scotch R`Belle (meisjes) en Scotch Shrunk (jongens). Adidas gaat dichter bij de klant produceren Adidas blijft zoeken naar vernieuwing. Het populaire Duitse sportmerk heeft een `speedfactory` ontwikkeld, een fabriek die schoenen sneller dan ooit produceert. Streven is dat de nieuwe fabriek in de eerste helft van 2016 de eerste 500 hardloopschoenen kan leveren. Naar verwachting zal niet lang daarna de commerciële productie volgen. Volgens Adidas wordt de speedfactory dé productiemanier van de toekomst. Binnenkort gaat de sportgigant ook gympen laten maken door intelligente robots. Dit zorgt voor een nog snellere productie, met als gevolg nog meer tevreden afnemers. Door de flexibele technologie wordt het volgens Adidas makkelijker om producten dichter bij de klant te fabriceren. Tevens is de nieuwe manier van produceren milieuvriendelijker dan de meeste andere fabricageprocessen. Commentaar Rabobank: Verticale integratie – het voeren van regie over de keten en het dicht bij de klant komen– is een belangrijke trend in retail. De Franse 'leisure producent' Huttopia integreert voorwaarts naar retail en versterkt daarmee zijn ketenpositie. Scotch & Soda zoekt de samenwerking met een schoenenproducent om een unieke collectie te maken die nergens anders te koop is. Adidas komt met nieuwe productiemanieren letterlijk dichter bij de klant. Het merk krijgt een directe klantinteractie (zonder tussenkomst van retail) en kan met de productie direct inspelen op klantwensen en eventueel ook produceren volgens individuele klantspecificatie. Dit verhoogt de consumentenrelevantie van het merk. Ook heeft de nieuwe productiewijze MVO voordelen.
Domino's Pizza maakt kopen gemakkelijker Domino’s Pizza komt met een 'Easy Order-knop' waarmee klanten gemakkelijk hun favoriete pizza kunnen bestellen. Deze knop zit verpakt in een kleine pizzadoos, die via bluetooth verbonden is met de smartphone van de gebruiker. Een speciale app stelt gebruikers in staat met een druk op de knop hun favoriete pizza te bestellen. De bestelling wordt geplaatst bij het dichtstbijzijnde restaurant van de keten. Zodra de knop gebruikt is licht deze rood op, zodat de klant weet dat zijn bestelling succesvol is geplaatst en zijn pizza onderweg is. De fysieke knop verschijnt in gelimiteerde oplage en fans van Domino’s krijgen de kans om de knop te winnen. De knop is ook digitaal beschikbaar via de Easy Order-app, die door iedereen is te downloaden.
Jeans Centre: meer service via app Door modeketen Jeans Centre is een app gelanceerd waarmee klanten persoonlijk advies kunnen krijgen over een passende spijkerbroek. Gebruikers kunnen in de app enkele vragen beantwoorden over hun figuur. Op basis daarvan kiest de ‘jeans advisor’-functie van de app de best passende broek. Die broek kan ook direct via de app worden besteld. In september lanceerde Jeans Centre in de nieuwe winkel in Groningen een nieuw winkelconcept, waarbij veel nadruk ligt op extra service. Bezoekers van deze nieuwe winkel kunnen via een groot scherm producten bestellen die niet voorradig zijn in de winkel. Ook de app is gericht op het vergroten van de service aan de klant. “Een kassabon is niet meer nodig”, zegt CEO Peter Berg. “De aankopen zijn direct op de app te zien.” Verder kunnen klanten via de app sparen voor korting.
Pagina 2 van 5
Boni: assortiment aanpassen aan weersomstandigheden Supermarktketen Boni heeft zijn webwinkel uitgerust met zelflerende software die het aanbod afstemt op de weersomstandigheden. Zo laat Boni in de Kerstperiode op zijn homepage producten als kerststol en rollade zien. Wanneer de temperatuur verandert, verschijnen andere producten. Als het bijvoorbeeld kouder wordt, ontstaat er meer vraag naar producten als ragouts. Om het juiste assortiment te serveren neemt de software verschillende factoren mee, zoals eerdere aankopen van klanten, (actuele en historische) seizoensinvloeden, promotieacties en de weersomstandigheden. Voor de realtime weersinvloeden is er een permanente koppeling gemaakt met de weerdata van MeteoVista, het moederbedrijf van Weeronline. Commentaar Rabobank: De klant staat centraal bij het issue ‘omnichannel en technologie’ en niet de technologie of de kanalen. Door het combineren en integreren van kanalen moet de service aan de klant verbeterd worden, waarbij technologie ondersteunend is. De voorbeelden sluiten hier allemaal op aan. Lidl vergroot de service aan haar klanten, onder meer door het (online) aanbieden van maaltijdboxen. Domino's Pizza maakt bestellen nog gemakkelijker voor klanten en geeft een exclusief tintje aan de fysieke Easy Order knop (gelimiteerde oplage). Jeans Centre zet een app in om de service aan klanten te verbeteren en koppelt de technologie ook aan de fysieke winkel. Boni gebruikt technologie en data om het productaanbod nog beter af te stemmen op wisselende klantwensen.
Samenwerking Inkoopsamenwerking voor kleinere winkeliers De Belgische groothandel CST heeft met 'Deel een container' een nieuw concept ontwikkeld dat het voor winkeliers mogelijk maakt om goedkoper producten te kopen bij fabrikanten. Door hun aankoop te delen met andere winkeliers kunnen ze tot 50% besparen. CST ontwikkelde voor 'Deel een container' een online platform waar basisproducten worden aangeboden. Het concept is te zien als een volautomatische groothandelaar, waarbij een groot deel van de marge wordt doorgespeeld aan de winkelier. Omdat 'Deel een container' op die manier meteen een grote bestelling kan doen bij de fabrikanten - groter dan de aparte winkeliers - kan het betere prijzen onderhandelen en daarmee betere marges voor de winkeliers. 'Deel een container' handelt ook al het papierwerk af en verstuurt de bestellingen naar de winkelier. Internationale inkoopsamenwerking in food retail Het Franse Casino en het Spaanse Dia hebben een alliantie gesloten rond het gezamenlijk inkopen van producten, zowel bij internationale leveranciers als voor een groot deel van hun huismerken. De nieuwe alliantie krijgt de naam ICDC Services. Beide food retailers - samen goed voor een inkoopwaarde van EUR 59 miljard - willen hun krachten internationaal bundelen om
hun positie tegenover grote voedingsproducenten en merkeigenaren te verbeteren. Ook gaan beide samenwerken voor de inkoop van producten onder huismerk, zij het maximaal voor 50 procent van de huidige volumes. De bedoeling is een groot Europees platform van huismerken te creëren. De alliantie speelt in op de aanhoudende prijzenoorlog en de almaar krappere marges in de Europese (food)retailsector.
Amazon platform als extra groeimotor voor Mango Om zijn online omzet verder aan te jagen, heeft Mango een samenwerking gesloten met Amazon voor de verkoop in Europa. Eerder sloot Mango al een deal met Zalando. Mango boekt inmiddels ongeveer een tiende van zijn omzet online. In een jaar tijd nam de webomzet met bijna de helft toe, tot een niveau van EUR 183m. Mango is online actief in 76 landen en nog steeds worden nieuwe online markten toegevoegd. Commentaar Rabobank: Een groot voordeel van samenwerking is dat de zelfstandigheid in stand blijft. Bovendien worden de risico’s van andere groeistrategieën vermeden. Samenwerking is daarmee een aantrekkelijke strategische optie voor retailers. De voorbeelden laten verschillende vormen van samenwerking zien waarmee diverse strategische doelen bereikt kunnen worden. 'Deel een container' is een combinatie van inkoop- en logistieke samenwerking die kleinere retailers de mogelijkheid biedt om schaalvoordelen te realiseren. De groothandel CST kan via het samenwerkingsplatform toegevoegde waarde bieden aan haar (retail)klanten. Casino en Dia realiseren met hun inkoopsamenwerking kostenvoordelen die zij eventueel aan hun klanten kunnen doorgeven. Mango ziet 'online' als een extra touchpoint met haar klanten. De samenwerkingen met Amazon en Zalando dragen bij aan de sterke groei van de online omzet van de Spaanse kledingspeler.
Markt en concurrentie Suitsupply haalt geld op voor verdere groei Suitsupply verwacht op korte termijn EUR 130m aan groeigeld op te halen. Suitsupply wil het geld gebruiken om verder uit te breiden in de Verenigde Staten, Azië en Europa. Zo opent de modeketen op korte termijn vestigingen in Peking en Seoul, terwijl al winkels in Singapore en Shanghai zijn geopend. Verder komen er op korte termijn tien winkels bij in Canada en de Verenigde Staten. Daarnaast investeert Suitsupply een deel van het bedrag in de versterking van zijn online activiteiten, die volgens CEO Fokke de Jong al winstgevend zijn. Dertig procent van de jaaromzet van ~EUR 170m komt binnen via het online kanaal. Voor 2016 rekent de CEO op een totale omzet van meer dan EUR 200m. Pagina 3 van 5
Nieuwe online concurrent uit China De Chinese online marktplaats Taobao.com beschikt sinds kort over een Nederlandstalige website. Consumenten kunnen bij Taobao.nl terecht voor het gehele productaanbod van de Alibaba-dochter. Taobao.com is geen initiatief vanuit Alibaba, maar van de Nederlandse domeininvesteerder Herakles. Dit bedrijf beheert het platform en werkt samen met een Chinese agent, die de orders aanneemt en de afhandeling en logistiek verzorgt. Herakles ziet veel kansen in het lokaliseren van Chinese webshops door Nederlandse ondernemers, vanwege het grote aanbod en prijsverschil. Daarbij kunnen zij het aanbod beter doen aansluiten op de wensen van de Nederlandse klanten. Nieuwe speler in online verkoop consumentenelektronica Coolblue, Media Markt en andere verkopers van consumentenelektronica krijgen er dit voorjaar een concurrent bij. Ao.com heeft zijn Nederlandse entree aangekondigd. Het Britse bedrijf heeft een Net Promotor Score (NPS) van > 80 punten. Ao.com (‘Appliances Online’) koppelt naar eigen zeggen onverslaanbare prijzen aan enorme beschikbare assortimenten en uitstekende service. Het houdt van bestelling tot aflevering de regie over de customer experience. Er zal in Utrecht een klein callcenter komen en een 'outbase': een lokale hub van waaruit veel verkochte producten snel kunnen worden geleverd. Net over de grens bij Keulen verrijst ook een groot nieuw magazijn. "We willen de beste elektronicaretailer in Europa worden", stelt CEO John Roberts. Hij wil dat Ao.com in alle landen waarin het actief is marktleider wordt, omdat de marktleider volgens hem de komende tien jaar minstens een derde van de handel in handen krijgt. Retailers in de problemen Een drietal grotere Nederlandse retailers is in zwaar weer terecht gekomen (uitstel van betaling, faillissement, doorstart). Het gaat om Macintosh Retail Group (diverse schoenenformules waaronder Manfield, Dolcis en Scapino), warenhuis V&D (inclusief La Place) en drogisterijketen DA. Decathlon: megawinkel in Rotterdam Decathlon opent aan de Coolsingel in Rotterdam (in het tweede kwartaal van 2016) de grootste binnenstedelijke sportwinkel van ons land (5.000 m2). De komst van de Franse sportwinkelketen past bij de ambitie van de havenstad om dit winkelgebied te versterken "Decathlon is een grote publiekstrekker voor de Coolsingel en daarmee een belangrijke aanjager voor het gebied", zegt projectdirecteur Mischa Molsbergen. De keten heeft in ons land al winkels in Amsterdam, Kerkrade, Best, Apeldoorn en Leeuwarden, terwijl recent nog een conceptstore in Breda is geopend. Voor juni 2016 staat een winkelopening in Arnhem gepland.
Marktomstandigheden verbeteren Het consumentenvertrouwen is in december gedaald en de koopbereidheid bleef gelijk. Beide indicatoren zijn positief. In oktober steeg de retailomzet, mede geholpen door een gunstige samenstelling van de koopdagen. Zie het onderdeel Kerncijfers voor meer details. Commentaar Rabobank: De positieve trend in de vertrouwensindicatoren is in december onderbroken: het consumentenvertrouwen daalde. De CBS omzetcijfers over oktober waren positief, waarbij de samenstelling van het aantal koopdagen gunstig was. Marktgroei is voor retailers geen dominante groeifactor meer. Het winnen van marktaandeel, op basis van een onderscheidende propositie, is veel belangrijker. De problemen van Macintosh, V&D en DA onderstrepen dit fundamentele issue. Suitsupply laat zien dat een onderscheidende formule groeikansen biedt, online en offline en ook buiten Nederland. Het 'groeigeld' ondersteunt de strategie. Twee nieuwe online spelers dienen zich aan: Taobao.com en Ao.com. Het Chinese Taobao.com wordt door een Nederlandse speler aangepast aan de Nederlandse markt waardoor een, voor de concurrentie gevaarlijke, combinatie ontstaat van een ruim aanbod, prijsvoordeel en 'couleur locale'. Ao.com kan de prijs- en concurrentiegevoelige markt van consumentenelektronica verder gaan opschudden. Decathlon zet zijn groeipad voort en zal een groter deel van de markt in handen gaan krijgen, ten koste van andere spelers. Bronnen voor deze uitgave zijn: retailnews.nl, FD, twinklemagazine.nl, RetailDetail newsletter, Textillia, CBS Statline
Contactgegevens Sectorspecialisten Retail Rabobank Jos Voss
John David Roeg
[email protected]
[email protected]
Véronique Bulthuis
Sebastiaan Schreijen
[email protected]
[email protected]
Pagina 4 van 5
Kerncijfers Vertrouwensindicatoren Dec-14
Feb-15
Apr-15
Jun-15
Aug-15
Oct-15
Dec-15
10
5
0
-5
De positieve ontwikkeling van de vertrouwensindicatoren is in december onderbroken. Het consumentenvertrouwen daalde van +9 in november naar +6 in december. De koopbereidheid bleef in december onveranderd op +1.
-10
-15 Consumer confidence NL
Readiness to buy NL
Detailhandelsomzet: groei in % (jaar-op-jaar) Oct-14
Dec-14
Feb-15
Apr-15
Jun-15
Aug-15
Oct-15
40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%
-5% -10%
Sales growth non-food stores
Sales growth food stores
Sales growth online specialists
Online sales growth multi channel stores
De omzet van food winkels steeg 3,6% in oktober, voornamelijk door hogere volumes (+3,0%). Bij non-food winkels was sprake van een 1,6% omzetstijging in september: volume +1,2% en prijs +0,4%. Een gunstige samenstelling van de koopdagen heeft de omzetstijging positief beïnvloed, vooral in food retail. Door het CBS zijn geen cijfers inzake online omzet gepubliceerd over oktober.
Non-food winkels januari-okt 2015 groei in % (jaar-op-jaar) 8%
Living 6,7%
6%
Drugstores
Average
Clothing
DIY
Consumer electr.
Textile superm.
Household
4,1%
4%
2,4%
1,0% 1,5%
2%
2,4%
0,7%
0% -2%
-0,8%
-0,2%
-0,4%
-1,3%
-4%
-2,6%
-6%
-3,0%
-3,0%
-3,5%
-8% -8,1%
-10% Growth in % Jan-Oct 2015 (YoY)
Het beeld voor de verschillende sectoren loopt nogal uiteen. Wonen profiteert van de aantrekkende huizenmarkt. Opvallend is dat dit niet geldt voor DHZ. Drogisterijen zijn normaal gesproken vrij stabiel (veel ‘need to have’), maar laten nu forse groei zien. DHZ, consumentenelektronica, textielsupermarkten en vooral huishoud zitten in de min.
Growth in % Jan-Oct 2014 (YoY)
Bron: CBS
Deze publicatie is een uitgave van Rabobank. De in deze publicatie gepresenteerde visie is gebaseerd op gegevens uit door ons betrouwbaar geachte bronnen die worden genoemd in de bronvermelding. Deze bronnen zijn op zorgvuldige wijze in onze analyse verwerkt. Rabobank aanvaardt echter geen enkele aansprakelijkheid voor het geval dat de in deze publicatie neergelegde gegevens of prognoses onjuistheden bevatten noch voor eventuele (zet-)fouten en onvolledigheden. Het betreft algemene informatie die aan veranderingen onderhevig is. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend.
Pagina 5 van 5
