Rabobank Retail Update

Rabobank Retail Update Oktober 2014 Deze update geeft een selectie van belangrijke ontwikkelingen in de sector1. De onderwerpen zijn voorzien van Rabobank commentaar en gegroepeerd naar vijf belangrijke thema’s in de Nederlandse retail: M&A activiteiten, Verticale integratie, Omnichannel/technologie, Samenwerking en Markt en concurrentie. Verder zijn enkele kerncijfers opgenomen ter illustratie van de marktontwikkelingen en vooruitzichten.

Elshof Fashion de reden om de merken te verkopen. Verweij Fashion is eigenaar van de merken Baileys, Giordano en Thomas Maine.

Op vrijdag 16 januari 2015 zal voor grotere Nederlandse retailers het jaarlijkse Rabobank retailcongres gehouden worden, samen met de Stichting Anton Dreesmann. Het thema is: ‘Fusion Retail’. Heeft u nog geenuitnodiging ontvangen? Stuur een mail naar: [email protected] of [email protected]. In oktober is een Rabobank artikel in het vakblad RetailTrends gepubliceerd: Smart data: het nieuwe goud? Op de Rabobanksite is in oktober een tweetal retail-blogs gepubliceerd: Online ondernemers bieden een oplossing tegen leegstand en 'Een kaartje is leuker' … Geniaal!

M&A activiteiten Overname modemerken De modemerken British Indigo, Mr Indigo en R.B. Boston worden door Verweij Fashion overgenomen van modebedrijf Elshof Fashion. “Wij zijn erg blij dat we met deze merken aan de slag kunnen”, aldus Robert Verweij, mede eigenaar van Verweij Fashion. Om het DNA van de merken te behouden is Jacco de Koeijer aangetrokken, die samen met het design team verantwoordelijk zal zijn voor de merken. De Koeijer: “Dit is het moment waarop we de collecties ontwikkelen. De eerste nieuwe collecties worden begin 2015 verwacht.” De recessie was voor

Euretco: via overname met twee formules in DHZ markt Retailservice organisatie Euretco neemt de DHZ speler DGN Retail over. De formule Fixet wordt geschrapt en Euretco gaat verder met Hubo en Multimate. Eerder was aangekondigd dat voor één formulenaam zou worden gekozen. Nu wordt ook Multimate gehandhaafd. CEO Harry Bruijniks: “We zijn bouwers van een retailserviceplatform voor zelfstandige ondernemers en hebben verstand van retailprocessen en franchiseontwikkeling. Onze kennis is dan ook voor vele branches geschikt.” De hoofdkantooractiviteiten van DGN worden binnen Euretco in Hoevelaken ingepast. Commentaar Rabobank: M&A activiteiten gaan door in de retailsector. In de voorbeelden liggen de strategische argumenten vooral op het gebied van schaalvergroting en het benutten van synergievoordelen door de overgenomen partijen aan te sluiten op een groter geheel: andere modemerken (Verweij/Elshof) of een retailserviceplatform (DGN/Euretco). De (voorgenomen) overname van DGN door Eurecto was al eerder aangekondigd (zie Rabobank Retail Update december 2013). Nieuw is dat nu met twee formules wordt doorgegaan.

1 Voor bronnen: zie pagina 4.

Pagina 1 van 5

Verticale integratie Microsoft opent flagship store in New York Microsoft opent zijn eerste flagship store aan Fifth Avenue in New York in de buurt van een Apple Store. Hiermee wil de technologiegigant zijn footprint binnen retail vergroten en meer controle krijgen over de shopping expierience van zijn klanten. De flagship store moet ‘veel meer worden dan een gewone Microsoft Store’, aldus corporate vicepresident David Porter van Microsoft retail stores. De winkel moet een ‘ervaringsgerichte ruimte’ zijn. De reguliere vestigingen van Microsoft beschikken over onder meer laptops en smartphones en een helpdesk waar klanten met technische vragen terecht kunnen. Sinds 2009 heeft Microsoft 104 fysieke winkels geopend in de Verenigde Staten, Canada en Puerto Rico. Daarnaast komen er miniwinkels van Microsoft in zeshonderd winkels van elektronicaketen Best Buy.

Amazon wil eerste fysieke winkel openen Amazon heeft concrete plannen om een fysieke winkel te openen in het centrum van New York, aldus The Wall Street Journal. Het zou de eerste permanente winkel worden in het twintigjarige bestaan van de Amerikaanse etailgigant. De Amazon winkel moet nog voor de feestdagen geopend worden in een drukke winkelstraat in Manhattan, in de buurt van het Empire State Building en een flagship store van warenhuisketen Macy’s. Het pand dient als een klein magazijn, zodat samedaydelivery mogelijk is in New York. Daarnaast kunnen er online bestellingen geretourneerd, geruild en afgehaald worden. De winkel geldt als een test voor Amazon, dat nog geen ervaring heeft met fysieke winkels. Bij succes wil Amazon het concept juist uitrollen naar meer steden in de Verenigde Staten. Accell wil ‘belevingscentrum’ openen in Ede Fietsendealers uit onder meer Amerongen, Ede en Wageningen zijn sceptisch over de komst van belevingscentrum De Fietser. Fabrikant Accell Group van onder meer Batavus en Sparta wil het Fiets Experience Centre in de zomer van 2015 openen in het centrum van Ede, in een voormalige fabriekshal. In de winkel zullen geen fietsen worden verkocht. Fietsenwinkels uit de omgeving zijn echter bang dat ze minder geld krijgen voor fietsen die consumenten bij De Fietser bestellen en via dealers worden geleverd. Accell Group wil met De Fietser inspelen op de veranderende marktomstandigheden, stelt algemeen directeur Wouter Jager. Het centrum wordt volgens hem niet de directe concurrent van lokale fietsenwinkels, maar moet juist leiden tot een omzetverhoging voor alle stakeholders.

Willem&Drees gaat direct naar klanten Foodleverancier Willem&Drees gaat zijn versproducten van Nederlandse bodem bij de klant thuisbezorgen. Hiertoe is een nieuwe website gelanceerd, waarop groente en fruit van het seizoen, maar ook vlees, zuivel en brood kunnen worden besteld. “We willen meer mensen laten genieten van vers uit de buurt”, aldus oprichters Willem Treep en Drees Peter van den Bosch. Vijf jaar geleden startten de ondernemers met het verkopen van lokale versproducten, vanuit een ongenoegen over het kleine aanbod van eten van eigen bodem. Inmiddels zijn de groenten, fruit en aardappelen van Willem&Drees in verschillende supermarkten verkrijgbaar. Het online assortiment is groter dan het aanbod in de supermarkt. Commentaar Rabobank: Verticale integratie – het voeren van regie over de keten en het dicht bij de klant komen– is een belangrijke trend in retail. De voorbeelden laten zien dat ook producenten en merkeigenaren hiermee bezig zijn. Willem&Drees gaat direct, Microsoft gaat retailen (en daarmee aan het merk bouwen) en Accell opent een ‘winkel’ die zowel de retailers als de eigen merken moet helpen. Amazon versterkt zijn merkkracht en zijn grip op de consument door ook een fysieke winkel te openen. De voorbeelden van Microsoft en Amazon hebben betrekking op de US/New York, een markt die in een aantal opzichten op Nederland voorloopt. Vergelijkbare ontwikkelingen zijn op termijn ook in Nederland te verwachten.

Omnichannel en technologie John Lewis maakt click-and-collect makkelijker De Britse warenhuisketen John Lewis test een nieuwe beacontechnologie waarbij winkelmedewerkers een melding ontvangen als een klant binnenstapt om zijn webbestelling op te halen. Hiervoor wordt honderdduizend pond (~EUR 128k) geïnvesteerd in de start-up Localz. Zodra een consument straks een vestiging van John Lewis binnenstapt, maakt zijn smartphone verbinding met een microlocatie beacon. Daardoor kan via de app van de retailer de klant de weg worden gewezen naar het click-and-collectpunt. Tegelijkertijd ontvangen winkelmedewerkers een melding dat de klant is gearriveerd, zodat het product klaarstaat als de consument bij de balie is.

Pagina 2 van 5

Media Markt: meer online, minder focus op winkels Media Markt schroeft het tempo van winkelopeningen in Europa terug om zich meer op onlineverkoop te richten. CEO Pieter Haas: “Wij willen minder filialen openen, terwijl internet een leidende rol moet gaan spelen.” De winkelketen is inmiddels overal goed vertegenwoordigd, waardoor het expansietempo volgens Haas omlaag kan. Hij ziet alleen nog groeimogelijkheden in Rusland, Turkije en op enkele locaties in Duitsland. De groei zit vooral in de online activiteiten, zegt Haas. Waar online in Duitsland goed is voor zo’n twintig procent van de consumentenelektronicabranche, ligt dat percentage bij Media Markt op zeven procent. De komende drie jaar wil Media Markt doorgroeien naar tien procent. Bever gaat naar omnichannel Outdoorspecialist Bever heeft een nieuwe stap gemaakt in het doorvoeren van haar omnichannel strategie. Bever heeft in Den Bosch een nieuwe omnichannelwinkel van meer dan 750 m2 geopend, waar online en offline ervaringen worden gecombineerd, inclusief click & collect. Niet alleen kunnen klanten er online bestellingen ophalen, ze kunnen er ook online bestellingen plaatsen. Die worden daarna gratis thuisbezorgd. De keten had al een dertigtal winkels waar bestellingen konden worden opgehaald en een ‘always available’ aanbod beschikbaar was. Het webadres van Bever staat op de kleding van het winkelpersoneel. Klanten kunnen kiezen voor een smsen e-mailnotificatie wanneer een online bestelling in de winkel klaar ligt. Personeel heeft tablets voor klantondersteuning. De Bevercard (klantenkaart) en de Bever Cadeaukaart zijn zowel online als offline te gebruiken. Commentaar Rabobank: Het kernpunt van het issue ‘omnichannel en technologie’ is de klant. De klant moet goed bediend worden door de verschillende kanalen te combineren en te integreren, waarbij technologie ondersteunend is. De voorbeelden laten goed zien hoe de klant beter bediend wordt. John Lewis gebruikt beacontechnologie voor een betere klantservice. Door internet in de winkel te integreren, biedt Bever de klanten meer keuze en service. De focus op online heeft gevolgen voor het fysieke winkelbestand, zoals blijkt bij Media Markt. Dit zal voor meer retailers gaan gelden.

Samenwerking Tuincentra: gezamenlijke webshop Tien grote zelfstandige tuincentra willen eind 2015 met Warentuin over de grootste webshop van de tuinbranche beschikken. De tuincentra duiken daarmee in het gat dat traditionele retailers als Intratuin open laten, aldus initiatiefnemer Jeroen Linde. Klanten kunnen bij Warentuin terecht voor circa twintigduizend artikelen, waarbij de winkels van de aangesloten ondernemers als magazijn dienen. Volgens Linde vinden veel retailers het ‘eng’ om met onlineverkoop te beginnen, ook omdat GroenRijk en Intratuin hun webwinkel al snel sloten. Die houding heeft er voor gezorgd dat tuincentra online de boot hebben gemist. De aangesloten tuincentra beschikken allemaal over een servicepunt van Warentuin in hun vestiging, waar consumenten hun aankopen kunnen retourneren. Het servicepunt is volgens Linde te vergelijken met dat van bol.com bij Albert Heijn. “Het is vooral een manier om de webwinkel offline zichtbaar te maken.” Samenwerking foodspeciaalzaken in Rotterdam Een bundeling van foodspeciaalzaken zoals in de Rotterdamse Markthal leent zich ook voor andere steden. In Nijmegen is vorig jaar een voorstel ‘met grote meerderheid’ aangenomen om een markthal te bouwen, zegt GroenLinks-raadslid Jos Reinhoudt. Een dergelijk project kan met lokale producten en ambachten volgens hem de aantrekkelijkheid van de binnenstad flink vergroten. De foodcourt in de havenstad is volgens hoogleraar retailmarketing Laurens Sloot goed opgezet. “Consumenten kunnen bij de foodspeciaalzaken en versunits terecht voor ambachtelijke producten, maar kunnen er door de vestiging van Albert Heijn ook gewoon toiletpapier kopen. Je kunt alles in één keer halen.” De Rotterdamse Markthal past daarnaast in de trend van streekproducten en biologisch voedsel. Grote internationale inkoopsamenwerking Metro Group (Duitsland) en Auchan (Frankrijk) hebben de vorming van een nieuwe internationale inkoopalliantie aangekondigd. Deze zal wereldwijd op twee vlakken gaan opereren: de inkoop van internationale FMCG-merken en merkloze non-fooditems voor eigen merken. Commentaar Rabobank: Retailers kunnen met samenwerking verschillende strategische doelen bereiken. Omdat risico’s van andere strategieën worden vermeden en de zelfstandigheid in stand blijft, is samenwerking aantrekkelijk. . De voorbeelden laten verschillende strategische motieven zien. De tuincentra willen online aanwezigheid in een markt die op gebied van online onderontwikkeld is. Het bieden van een onderscheidende propositie aan de klant is de doelstelling van de Rotterdamse markthal. Metro en Auchan willen kostenvoordelen behalen met hun internationale inkoopsamenwerking. Deze kostenvoordelen kunnen deels worden teruggegeven aan de klant waardoor de prijspropositie kan worden verbeterd.

Pagina 3 van 5

Markt en concurrentie IPO’s internetbedrijven ondersteunen verdere groei De afgelopen tijd hebben we drie grote IPO’s van internetbedrijven gezien. Met een opbrengst van USD 25 miljard was de IPO van het Chinese Alibaba zelfs de grootste ooit. De IPO’s van Zalando en van Rocket Internet, een investeerder in internetbedrijven en één van de oprichters van Zalando, waren veel kleiner. Voor alle drie de bedrijven geldt dat zij nu een betere toegang hebben tot de (internationale) kapitaalmarkten, waarmee hun groeistrategie wordt ondersteund. Zo heeft Alibaba een 15% belang genomen in Shiji Technology, een Chinees bedrijf dat software levert aan hotels. Alibaba heeft een wereldwijde focus terwijl Zalando zich meer richt op Europa.

Britse meubelketen komt naar Nederland De Britse meubelketen DFS (omzet ruim EUR 1 miljard) gaat zijn eerste buitenlandse winkel openen in Nederland. Het bedrijf wil groeien naar 10 tot 15 vestigingen in Nederland. De eerste Nederlandse winkel komt in Cruquius, nabij Hoofddorp. De keuze voor Nederland als land voor de internationale expansie is vooral van praktische aard, aldus Ian Filby, CEO van DFS. “Door de ligging vlakbij Engeland is het eenvoudig om de winkels in Nederland te bevoorraden, zelfs makkelijker dan in sommige delen van Schotland en Ierland.” Ook is er volgens Filby in Nederland niet één grote speler die de markt beheerst. H&M: twee flagship stores in Nederland Kledingretailer H&M opent in 2015 flagship stores ‘van internationale allure’ in de voormalige winkels van Maison de Bonneterie in Amsterdam en Den Haag. De winkels aan het Rokin in Amsterdam (5.000 m2, zeven verdiepingen) en de Buitenhof in Den Haag (4.500 m2, zes verdiepingen) gaan in het najaar van 2015 open als H&M. De winkelruimtes krijgen een luxueuze inrichting, laat countrymanager Susan Krau weten. Marktomstandigheden blijven lastig Het consumentenvertrouwen steeg in oktober, evenals (in mindere mate) de koopbereidheid. De totale retailomzet daalde in augustus door de samenstelling van de koopdagen. Ondanks het koopdagen-effect, groeide de non-food retailomzet. Zie het onderdeel Kerncijfers voor meer details.

Snelle groei voor & Other Stories Na de opening in Amsterdam beschikt & Other Stories over vijftien winkels in tien landen sinds de start in het begin van 2013. De fashion- en beautyretailer groeit snel, vertelt global PRmanager Elke Kieft van & Other Stories, een zusteronderneming van H&M met beautyproducten, fashion en accessoires. Voor dit jaar staan nog openingen gepland in München, Rome en Madrid, waarmee de teller op achttien winkels in dertien landen komt. & Other Stories opent in een nieuwe markt zijn eerste vestiging niet per se in de hoofdstad. “In dit geval wel, omdat we hier een geschikt pand vonden en denken dat we hier passen. Amsterdam is vrijgevochten en een smeltkroes van verschillende culturen en stijlen, net als & Other Stories”, aldus Elke Kieft. Het pand waarin de keten zijn eerste winkel in Nederland heeft geopend, is een typisch verborgen schat die de fashion- en beautyretailer in zijn wereldwijde expansie zoekt. “Het vinden van een geschikt pand voelt als schat zoeken”, aldus Kieft. Over verdere uitbreiding in ons land kan ze niets zeggen, behalve dat de formule in grote steden past. “We pakken de groei stap voor stap aan. & Other Stories is nog een relatief klein merk, dus eigenlijk zijn we nog vooral aan het pionieren.”

Commentaar Rabobank: De ontwikkeling van het consumentenvertrouwen en de koopbereidheid was positief in oktober. De CBS omzetcijfers wijzen op nog steeds lastige marktomstandigheden. De Nederlandse markt is sterk gefragmenteerd en competitief. In deze marktomstandigheden zijn er nog steeds internationale retailformules die kansen zien om een positie in de Nederlandse markt op te bouwen of uit te bouwen, zoals de voorbeelden van & Other Stories, DFS en H&M laten zien. Hoewel bekend is dat internationale expansie lastig is, zal de concurrentie verder toenemen door deze expansieplannen. Drie grote internetbedrijven, Alibaba, Zalando en Rocket Internet, zijn na hun IPO’s nog beter in staat om hun groeistrategie financieel te ondersteunen. Bronnen voor deze uitgave zijn: retailnews.nl, Wall Street Journal, nu.nl, fashionunited.nl, retailactueel.com, retaildetail.be, interieurjournaal.com, boekblad.nl, De Gelderlander, persbericht Metro Group, persbericht Alibaba Group, emerce.nl, CBS Statline

Contactgegevens Jos Voss Sectorspecialist Retail Rabobank [email protected]

Alexander Heijkamp Sectormanager Detailhandel Rabobank [email protected]

Pagina 4 van 5

Kerncijfers Vertrouwensindicatoren Oct-13

Dec-13

Feb-14

Apr-14

Jun-14

Aug-14

Oct-14

0 -5 -10 -15 -20

Het consumentenvertrouwen is gestegen van -7 in september naar -3 in oktober. De voor de detailhandel belangrijke deelindicator ‘koopbereidheid’ verbeterde minder sterk dan het consumentenvertrouwen: van -11 in september naar -10 in oktober.

-25 -30 Consumer confidence NL

Readiness to buy NL

Detailhandelsomzet: groei in % (jaar-op-jaar) Aug-13

Oct-13

Dec-13

Feb-14

Apr-14

Jun-14

Aug-14

25% 20% 15% 10% 5% 0% -5% -10% -15% Sales growth non-food stores

Sales growth food stores

Sales growth online specialists

De totale detailhandelsomzet daalde in augustus met 0,7%. De samenstelling van de koopdagen was ongunstig, waardoor de onderliggende ontwikkeling beter is. Food winkels daalden 2,4% in omzet en volume (prijseffect nihil) waarbij het lager aantal koopdagen een rol speelde. De nonfood winkels groeiden 1,4% in omzet (volume +2,6%, prijs -1,2%). Online specialisten wonnen met een groei van 7,2% verder marktaandeel.

Non-food winkels januari-aug 2014 groei in % (jaar-op-jaar) DIY 3% 2% 1%

Consumer electr.

Textile superm.

1,4%

1,4%

Drugstores

Clothing

0,5%

0,4%

Average

Living

Household

2,1%

0% -0,1%

-1%

-1,3%

-2% -3%

-2,9%

-4%

Het beeld voor de verschillende sectoren loopt nogal uiteen. DIY profiteert van de aantrekkende huizenmarkt en de veel betere weersomstandigheden. Textielsupermarkten hebben het voordeel van een goede prijsperceptie. Voor consumentenelektronica waren het WK Voetbal en de vervanging van Windows XP Pc’s positief. Wonen en Huishoud staan nog in de min.

Growth in % Jan-August 2014 (YoY)

Bron: CBS

Deze publicatie is een uitgave van Rabobank International. De in deze publicatie gepresenteerde visie is gebaseerd op gegevens uit door ons betrouwbaar geachte bronnen die worden genoemd in de bronvermelding. Deze bronnen zijn op zorgvuldige wijze in onze analyse verwerkt. Rabobank International aanvaardt echter geen enkele aansprakelijkheid voor het geval dat de in deze publicatie neergelegde gegevens of prognoses onjuistheden bevatten noch voor eventuele (zet-)fouten en onvolledigheden. Het betreft algemene informatie die aan veranderingen onderhevig is. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend.

Pagina 5 van 5