Rabobank Retail Update Juni 2014 Deze maandelijkse update geeft een selectie van belangrijke ontwikkelingen in de sector1. De onderwerpen zijn voorzien van Rabobank commentaar en gegroepeerd naar vijf belangrijke thema’s in de Nederlandse retail: M&A activiteiten, Verticale integratie, Omnichannel/technologie, Samenwerking en Markt en concurrentie. Verder zijn enkele kerncijfers opgenomen ter illustratie van de marktontwikkelingen en vooruitzichten. Er is een tweetal rapporten/artikelen van de Rabobank verschenen over de retailsector: (i) een Thema Update over franchise: Franchise 2.0: naar een optimale klantbediening met een krachtige franchiseformule (ii) een artikel in RetailTrends over verticale integratie: Verticale integratie 3.0 in vizier – retailer wordt dienstverlener.
M&A activiteiten Mandemakers groeit verder door acquisitie De Mandemakers Groep neemt een groot belang in branchegenoot Tulp Keukens. Dit heeft als doel om Tulp Keukens weer financieel gezond te maken. Tulp Keuken heeft twaalf vestigingen en had in 2012 een omzet EUR 11,5m, waarop bijna EUR 2m verlies werd geleden. Via de deelname door De Mandemakers Groep wil Tulp Keukens profiteren van een bundeling van kennis en ervaring op het gebied van retail, logistiek en productie, aldus directeur Arold Korst. “Ook de grote inkoopkracht van Mandemakers komt daarbij goed van pas.” Internationale expansie in online foto retail Albumprinter, de holding van de Nederlandse online aanbieder van fotoboeken Albelli, heeft het Noorse FotoKnudsen overgenomen. Hiermee wil het bedrijf zijn Europese activiteiten verder uitbreiden. FotoKnudsen is gespecialiseerd in de online
verkoop van fotoproducten. ‘Door deze overname wordt de kracht van het FotoKnudsen-merk, de klantfocus en lokale kennis van het Noorse consumentengedrag gecombineerd met de kennis van Albumprinter op het gebied van marketing, technologieën en productie van persoonlijke fotoproducten’, aldus Albumprinter.
Bestseller doet acquisitie in online retail Het Deense modeconcern Bestseller – ook in Nederland actief met formules als Vero Moda, Jack & Jones en Only - gaat de Britse online retailer M and M Direct Ltd overnemen van TA Associates (Private Equity). De overnamesom is GBP 140 m (~EUR 175 m). M and M Direct verkoopt merken als Adidas, Diesel en Jack & Jones, via lokale websites in meer dan twintig landen, waaronder Groot-Brittannië, Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk, Nederland en Polen. Commentaar Rabobank: M&A activiteiten gaan door in de retailsector. De voorbeelden laten verschillende strategische motieven zien waaronder schaalvergroting (Mandemakers), versterking van online aanwezigheid (Bestseller) en internationale expansie (Albumprinter). De overname door Mandemakers laat zien dat de lastige marktomstandigheden ook kansen bieden voor sterkere spelers om hun marktpositie uit te bouwen.
1 Voor bronnen: zie pagina 4.
Pagina 1 van 5
Verticale integratie
Commentaar Rabobank:
Amazon komt met eigen mobiele telefoon Naast de e-reader (Kindle), de tablet-pc (Kindle Fire) en de settopbox (Fire TV) heeft Amazon nu in de VS een eigen mobiele telefoon (Fire Phone) geïntroduceerd. De nadruk ligt vooral op het gebruik van de succesvolle Amazon-winkel. Apps kunnen alleen bij de Amazon App Store worden aangeschaft. De telefoon bevat speciale software voor de camera, waarmee 100 miljoen objecten herkend kunnen worden. Vervolgens wordt de gebruiker doorgestuurd naar de Amazon-winkel om het betreffende product te kunnen kopen. De Fire Phone concurreert met vele andere toestellen, maar Amazon is niet afhankelijk van de winst op de hardware. De Fire Phone is vooral een slim winkelkarretje voor producten en software.
Verticale integratie – het voeren van regie over de keten – is een belangrijke trend in retail. Coolcat en Jumbo zorgen via verticale integratie voor unieke producten. Beiden zoeken daarbij de samenwerking met anderen: Coolcat met bloggers en Jumbo met een ontwerper. Ook Amazon komt met een eigen product (Fire Phone) en een eigen muziekdienst om de binding met de klant te versterken. De Fire Phone ondersteunt ook de verkoop van andere producten en diensten via Amazon.
Coolcat: bloggers zorgen voor unieke producten Coolcat maakt gebruik van zes Nederlandse modebloggers om een nieuwe T-shirtcollectie te maken. De bloggers ontwerpen ieder een shirt die hun eigen stijl weergeeft en zijn betrokken bij het gehele ontwerpproces. Coolcat werkt samen met bloggers Kittehscupcakes, Larorosestyle, Redreidinghood, Diva-Iraida, Style Chameleon en Fromhatstoheels. “De T-shirts zijn eigen, en passen goed in de trends van deze zomer”, aldus Marijn Obertop, senior stylist van Coolcat. De bloggers kiezen zelf het model, de stof, prints, kleur en eventueel tekst. Klanten van Coolcat kunnen deze zomer zowel online als in de winkels de ‘limited edition collectie’ kopen. Via social media (hashtag #projectcool) houdt Coolcat zijn klanten op de hoogte. Jumbo: unieke producten met stylist Roy Donders De ‘Stylist van het Zuiden’ Roy Donders heeft voor Jumbo Supermarkten een 'juichpak' ontworpen. Klanten van de Veghelse supermarktketen kunnen sparen voor dit speciale huispak. Om de actie kracht bij te zetten, heeft Roy Donders samen met René Froger een speciaal WK-lied opgenomen: Juich voor Nederland! Verder is een TV commercial met Donders en Froger te zien op de Nederlandse televisie. De actie is erg succesvol geweest en Jumbo wil graag voortbouwen op dit succes. Daartoe zou Jumbo een optie hebben gelicht voor een langere samenwerking met Roy Donders. Amazon: er zit muziek in Amazon introduceert een eigen muziekdienst in de Verenigde Staten. Via deze dienst krijgen Amazon klanten met een ‘Primeabonnement’ toegang tot duizenden gratis liedjes, die niet worden onderbroken door commercials. Amazon heeft circa twintig miljoen klanten met een Prime-account die voor deze extra service USD 99 betalen. De service omvat het niet betalen van verzendkosten bij bestellingen en toegang tot digitale films, televisieseries en e-books. De muziekdienst is een toevoeging op deze service.
Omnichannel en technologie Bol.com verwacht sterke groei in mobiel In 2013 was vijftien procent van de traffic bij bol.com mobiel en in 2017 zal dit groeien naar veertig procent. Die verwachting werd uitgesproken door bol.com manager mobile Maurice Jongerius. “Bol.com wil daar zijn waar de vraag is, dus maken we werk van mobile commerce.” Het meeste geld wordt vooralsnog met de desktop verdiend, maar de ontwikkeling gaat volgens Jongerius ‘echt richting mobiel’. In december 2012 was de smartphone goed voor negen procent van de omzet. Een jaar later was dat volgens Jongerius al 16,6 procent. “Dat is een enorme groei en het is daarom ook nu de juiste tijd voor elke retailer om te handelen.” Daarbij moeten ze niet kijken naar de hoeveelheid euro’s die via de smartphone wordt afgerekend, maar naar de hoeveelheid oriëntaties die op de smartphone zijn begonnen. Dus aandacht voor de interactie in plaats van uitsluitend de transactie.”
Zappos: personeelswerving via sociale media Zappos heeft een nieuwe manier gevonden om de juiste personeelsleden te vinden. De schoenretailer vraagt geïnteresseerden contact te leggen met Zappos-medewerkers door zich aan te sluiten bij het sociale netwerk Zappos Insiders. Op dit sociale platform spreken sollicitanten met bestaande medewerkers van de schoenretailer, zodat zij ‘een band met elkaar op kunnen bouwen.’ Recruiters sorteren de gebruikers van het sociale medium in groepen om vervolgens aan de hand van onder andere gevoerde gesprekken op het platform de beste sollicitanten te selecteren. Deze personen krijgen een baan aangeboden.
Pagina 2 van 5
Perry Sport en Aktiesport: integratie kanalen Winkelpersoneel van Unlimited Sports Group (USG) – waarvan Perry Sport en Aktiesport deel uitmaken- heeft meer inzicht in klantinformatie doordat het Point Of Sale (POS) systeem aansluit op zijn nieuwe e-commerceplatform. USG werkte de afgelopen drie jaar aan het platform dat de online en offline kanalen van zijn formules met elkaar verbindt. Peter Jansen, directeur supply chain, e-commerce en ICT: “Bij klantinformatie kun je denken aan de aankoophistorie. Ons personeel kan straks direct zien of een klant een actieve voetballer of tennisser is en hem wijzen op een aanbieding.” Daarnaast gebruikt de retailer de informatie om de winkelvoorraden beter af te stemmen op de behoefte van klanten. “Als bijvoorbeeld via de touchscreens in Oud-Beijerland veel voetbalgerelateerde artikelen worden besteld, is dat een signaal dat de focus in die winkel misschien wat meer naar voetbal moet verschuiven.” Ook stuurt het systeem orders die via internet of in de winkel worden geplaatst, automatisch naar het magazijn of filiaal dat het artikel op voorraad heeft. “We kunnen onze complete voorraad nu altijd en overal aanbieden”, zegt Jansen.
Virtueel bezoek aan winkelcentrum Het Haagse New Babylon Shopping Center heeft een zogenaamde ‘interactieve bedrijfstour’ in Google Maps. Dit is een primeur onder winkelcentra. Wanneer de consument op Google Maps naar New Babylon zoekt, is het mogelijk om het winkelcentrum digitaal te bezoeken en het winkelaanbod over alle verdiepingen te bestuderen. Commentaar Rabobank: Bij omnichannel retailing staan niet de kanalen centraal, maar de klant. De klant moet goed bediend worden door de verschillende kanalen te combineren en te integreren. Het gaat daarbij om meer dan winkels en webshops. Bol.com laat zien dat ‘mobiel’ steeds belangrijker wordt. Zappos gebruikt sociale media op diverse manieren, waaronder voor werving van personeel. Het New Babylon Shopping Center zet technologie in om het winkelcentrum aantrekkelijker te maken en bezoek te bevorderen. De integratie van verschillende kanalen wordt door het USG voorbeeld geïllustreerd. Daarbij is ook de gehele voorraad in alle kanalen beschikbaar
Samenwerking Meer logistieke samenwerking nodig Retailers moeten op logistiek gebied de handen ineen slaan voor een efficiënte supply chain. Daarvoor pleit senior vice president Gert Schut van Capgemini Consulting in RetailTrends. Er zijn retailers die naast hun distributiecentra voor fysieke winkels een apart DC voor hun online orders hebben. Andere spelers benaderen hen regelmatig met de vraag of zij daarbij kunnen aanhaken. “Waarom zou je dat niet doen?” aldus Schut. Daarbij noemt hij het voorbeeld van banken die voor pinautomaten gezamenlijk een infrastructuur hebben opgebouwd. Retailers zijn volgens Schut echter soms net telecom- en kabelmaatschappijen. “Iedere partij graaft opnieuw een geul langs de weg om zijn eigen kabeltje naar de consument te leggen. Dat kan anders en beter.” HEMA is bijvoorbeeld al vaak gevraagd door andere retailers om op logistiek gebied samen te werken, aldus Joke Vink, DC-manager e-commerce bij HEMA. “Ik denk dat wij goedkoper kunnen opereren dan veel dienstverleners.” Retailers introduceren gezamenlijke klantenkaart Circa honderd zelfstandige ondernemers uit Drenthe hebben een gezamenlijke klantenkaart geïntroduceerd. Klanten krijgen met de pas van Geldt.nl vijf tot tien procent korting op hun aankoop, aldus oprichter Jan Huzen. De klantenkaart wordt door zelfstandige retailers uit verschillende branches gebruikt. De pas is voornamelijk te gebruiken in Drenthe, maar ook al in steden als Amsterdam, Eindhoven en Groningen. Huzen wil de kaart ‘tot in het hele land’ uitrollen. Met de klantenkaart willen de samenwerkende retailers de concurrentie met webwinkels en grootwinkelbedrijven aangaan. "Honderden euro's die winkeliers normaal uitgeven aan advertenties in kranten en andere media geven ze nu in de vorm van kortingen rechtstreeks aan hun klanten”, stelt Huzen. Amazon: stretchen van het online platform Online retailer Amazon wil later dit jaar een marktplaats voor lokale diensten openen. Daarmee betreedt Amazon een nieuwe markt waarbij het als tussenpartij fungeert voor bijvoorbeeld babysitters, klusjesmannen en installatiebedrijven. Amazon wil het platform eerst lokaal testen in de Verenigde Staten voordat het in het gehele land zal worden uitgerold. Amazon heeft een aantal dienstverleningsbedrijven en startups in Seattle en San Francisco benaderd voor zijn pilot. Ook heeft Amerika’s grootste e-commerce platform geëxperimenteerd met het koppelen van diensten aan producten die al op de website worden verkocht. Zo bood het kopers van een Nest-thermostaat een installatieservice aan. De stap richting diensten is niet onlogisch, aangezien er in de VS veel geld wordt verdiend aan de verkoop van diensten via internet.
Pagina 3 van 5
EBay: verdere ontwikkeling online platform EBay heeft zijn online platform uitgebouwd met de nieuwe shopafdeling Designer Collective. De online gigant start daarmee met de verkoop van een actuele collectie van zestien Amerikaanse merken, waaronder Calvin Klein, Rebecaa Minkoff en Badgley Mischka. Directeur Devin Wenig van eBay Marketplaces: “Designer Collective past binnen onze filosofie om een partner van merken te zijn, en niet een concurrent.” De kledingmerken kunnen het platform zien als een verlengstuk van hun eigen e-commerceplatform en profiteren van de 145 miljoen klanten en de online infrastructuur van eBay. Commentaar Rabobank: Samenwerking biedt kansen om in de huidige, uitdagende marktomstandigheden groei te realiseren. Ten opzichte van andere groei-opties heeft samenwerking belangrijke voordelen: risico’s van M&A (integratie) en autonome groei (‘bloedbad’ in verdringingsmarkt) worden vermeden en de zelfstandigheid van de partners blijft in stand. De voorbeelden hebben betrekking op verschillende gebieden: online (Amazon/eBay), commercie (klantenkaart) en logistiek (Capgemini). Op al deze terreinen zijn voordelen te behalen: lagere kosten, betere klantbediening, meer omzet. Amazon en eBay laten zien dat bestaande (online) samenwerkingsverbanden in diverse richtingen kunnen worden uitgebouwd. Amazon breidt uit richting diensten en eBay zoekt merkleveranciers als partner voor het platform.
Markt en concurrentie Vaste boekenprijs ter discussie Volgens onderzoekers van toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM) is de vaste boekenprijs ineffectief en moet deze verdwijnen. “Een vaste boekenprijs dient beschikbaarheid en diversiteit niet, maar leidt juist tot hogere prijzen en minder verkochte boeken”. René Hollaers van boekhandel Van Kemenade & Hollaers in Breda draagt argumenten aan voor de vaste boekenprijs. "Als de vaste prijs in Nederland verdwijnt, zullen spelers als Albert Heijn en Primera gaan stunten met de prijzen. Zij bieden alleen bestsellers aan om de klant binnen te halen. Een boekhandel die een breed assortiment wil aanbieden heeft de bestsellers nodig. Door deze titels voor de reguliere prijs te verkopen, kunnen de boekhandels ook andere boeken aanbieden”. De Raad voor Cultuur brengt binnenkort een advies over de vaste boekenprijs uit aan de minister van OCW die daarna zal beslissen. Nieuwe Britse winkelketen naar Nederland De Britse tweedehandswinkel CeX heeft in Arnhem zijn eerste Nederlandse winkel geopend. De retailer, die tweedehands elektronica en games verkoopt, wil dit jaar twintig winkels openen in de grootste steden van Nederland. CeX (Complete Entertainment Exchange) is in 1992 opgericht en heeft nu meer dan 350 vestigingen in zeven landen: Groot-Brittannië, Spanje, Portugal, Ierland, India, de Verenigde Staten en Australië.
Duitse textiel discounter groeit hard in Nederland De Duitse retailer KiK Textilien heeft in Amsterdam zijn zesde Nederlandse winkel geopend in een jaar tijd. De eerste vijf winkels bevinden zich in Bladel, Winterswijk, Groningen, Klazienaveen en Assen. In augustus komt daar nog een winkel in Eindhoven bij, aldus een woordvoerder. De Duitse textieldiscounter heeft meer dan 3.200 vestigingen in Europa, waarvan het merendeel in Duitsland. “Het doel is om ook in Nederland een groot aantal vestigingen te openen”, stelt de zegsman. “KiK heeft de Nederlandse markt onderzocht en geconstateerd dat hier nog veel ruimte ligt. De lage prijzen van KiK worden mogelijk gemaakt door efficiënte arbeidsprocessen, een intelligente logistiek en directe import”.
Marktomstandigheden blijven lastig Het consumentenvertrouwen stabiliseerde in juni, terwijl de koopbereidheid licht daalde. Beide indicatoren zijn nog steeds negatief. De retailomzet steeg in april, mede door een ‘Paasdageneffect’ bij food retail. Non-food retail liet ook een stijging zien. Zie het onderdeel Kerncijfers voor meer details. Commentaar Rabobank: Er zijn wat lichtpuntjes (consumentenvertrouwen, huizenmarkt, koopkracht) maar de CBS omzetcijfers wijzen nog steeds op lastige marktomstandigheden voor non-food retail. In deze marktomstandigheden wordt onderscheidend vermogen steeds belangrijker. Buitenlandse formules als CeX en KiK spelen daarop in en zien ruimte om in de Nederlandse markt een positie te krijgen. Internationale expansie is vaak lastig, maar verhoogt in ieder geval op korte termijn de concurrentie. Het (mogelijk) verdwijnen van de vaste boekenprijs is een groot risico voor de boekhandelssector. Bronnen voor deze uitgave zijn: RetailTrends, retailnews.nl, Vastgoedmarkt, Twinkle, Retail Actueel Nieuwsbrief, De Telegraaf, Distrifood. Omroep Brabant, fashionunited.nl, boekblad.nl, CBS Statline
Contactgegevens Jos Voss Sectorspecialist Retail, Rabobank International
[email protected]
Alexander Heijkamp Sectormanager Detailhandel, Rabobank Nederland
[email protected]
Pagina 4 van 5
Kerncijfers Vertrouwensindicatoren Jun/13
Aug/13
Oct/13
Dec/13
Feb/14
Apr/14
Jun/14
0 -5 -10 -15 -20 -25 -30 -35 -40 Consumer confidence NL
Readiness to buy NL
Het consumentenvertrouwen stabiliseerde in juni op -2, na een lange periode van verbetering. De voor de detailhandel belangrijke deelindicator ‘koopbereidheid’ verslechterde iets: van -10 in mei naar -11 in juni. Beide vertrouwensindicatoren zijn nog negatief. Verschillende onzekerheden (werkgelegenheid, bezuinigingen, politiek, koopkracht, pensioenen) spelen hierbij een rol.
Detailhandelsomzet: groei in % (jaar-op-jaar) Apr/13
Jun/13
Aug/13
Oct/13
Dec/13
Feb/14
Apr/14
25% 20% 15% 10% 5% 0% -5% -10% -15% Sales growth non-food stores
Sales growth food stores
Sales growth online specialists
De totale detailhandelsomzet steeg in april met 3,4%. De samenstelling van de koopdagen was gunstig en Pasen viel dit jaar volledig in april, waardoor de onderliggende ontwikkeling minder positief is. Food winkels groeiden 6,6%, mede door het effect van de Paasdagen. De non-food winkels lieten een groei van 2,0% zien (volume +2,9%, prijs -0,9%). Online specialisten zetten hun groeipad door (+13,4%) en wonnen verder marktaandeel.
Non-food winkels januari-april 2014 groei in % (jaar-op-jaar) DIY 6% 5% 4%
4.9%
Textile superm.
Consumer electr.
Average
Clothing
0.8%
0.7%
Drugstores
Living
Household
4.6% 3.6%
3% 2% 1% 0% -1%
-0.9%
-2%
-1.9%
-3%
Growth in % Jan-April 2014 (YoY)
-2.3%
Het beeld voor de verschillende sectoren loopt nogal uiteen. DIY, textielsupermarkten en (in mindere mate) kleding profiteren van de veel betere weersomstandigheden. Daarnaast is de prijsperceptie van textielsupermarkten positief. De groei bij consumentenelektronica is deels gedreven door vervanging van Windows XP Pc’s. Opmerkelijk is dat de omzet van de doorgaans stabiele drogisterijen nu daalt.
Bron: CBS
Deze publicatie is een uitgave van Rabobank International. De in deze publicatie gepresenteerde visie is gebaseerd op gegevens uit door ons betrouwbaar geachte bronnen die worden genoemd in de bronvermelding. Deze bronnen zijn op zorgvuldige wijze in onze analyse verwerkt. Rabobank International aanvaardt echter geen enkele aansprakelijkheid voor het geval dat de in deze publicatie neergelegde gegevens of prognoses onjuistheden bevatten noch voor eventuele (zet-)fouten en onvolledigheden. Het betreft algemene informatie die aan veranderingen onderhevig is. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend.
Pagina 5 van 5
