Rabobank Retail Update

Rabobank Retail Update September 2015 Deze update geeft een selectie van belangrijke ontwikkelingen in de sector1. De onderwerpen zijn voorzien van Rabobank commentaar en gegroepeerd naar vijf belangrijke thema’s in de Nederlandse retail: Fusion/grenzeloze retail, Verticale integratie, Omnichannel/ technologie, Samenwerking en Markt en concurrentie. Verder zijn enkele kerncijfers opgenomen ter illustratie van de marktontwikkelingen en vooruitzichten.

samenwerking in op de trend dat mensen ook onderweg bewustere keuzes maken als het op eten aankomt.

Fusion – grenzeloze retail Zalando gaat fysiek Zalando heeft een tijdelijke vestiging geopend in een historisch warenhuis in het centrum van Berlijn. Bezoekers kunnen er terecht voor het nieuwe assortiment en onder meer films, lezingen en workshops in samenwerking met ontwerpplatform Not Just A Label. De modeverkoper wil niet langer alleen een online marktplaats zijn met een ruim aanbod, maar ook klanten trekken die weten dat Zalando de nieuwste trends kent en advies kan geven over bijpassende items. Zalando experimenteert al langer met stenen vestigingen. Zo werden permanente outletwinkels geopend in Frankfurt en Berlijn en was de retailer met een tijdelijke winkel aanwezig in de Amsterdamse Kalverstraat. Albert Heijn integreert met horeca De winkel van AH to go op het Damrak in Amsterdam is uitgerust met een bar van yoghurtijsverkoper Frozz. De proef wordt bij succes uitgerold in heel Nederland. Frozz beschikt in ons land over negen winkels, waar frozen yoghurt wordt verkocht. Voor de samenwerking met Albert Heijn heeft de retailer een bar geïntroduceerd, die qua uitstraling herkenbaar is voor het merk. Volgens Frozz-oprichter Mei Lin Ang speelt de

Coolblue bouwt keukenapparatuur in Coolblue verkoopt al enige tijd inbouwapparatuur voor in de keuken. Klanten kunnen het inbouwen van die apparatuur nu ook uitbesteden aan de webwinkel. Desgewenst kan de koper oude apparatuur zonder meerkosten laten meenemen. Coolblue werkt voor de nieuwe dienst samen met Exchange Logistics uit Nieuwegein. Commentaar Rabobank: ‘Fusion’ gaat over het verdwijnen van grenzen binnen en buiten de retailsector wat nieuwe groeikansen biedt. De voorbeelden laten verschillende van dit soort kansen zien. Zalando toont aan dat de grenzen tussen online en offline retail verdwijnen. Online specialisten zoals Zalando voegen (tijdelijk) fysieke winkels toe om het merk te ondersteunen, de klanten beter te kunnen bedienen en daarmee de consumentenrelevantie te vergroten. Albert Heijn profiteert van de vervagende grenzen tussen (food) retail en horeca en doet dit in samenwerking met een partner (Frozz). Coolblue koppelt diensten aan haar fysieke producten waardoor de klant meer service en gemak kan worden geboden (one-stop-shop). Hiervoor zoekt Coolblue de samenwerking met een specialist..

1 Voor bronnen: zie pagina 4.

Pagina 1 van 5

Verticale integratie

Omnichannel en technologie

Amazon ontwikkelt verkoop van handgemaakte producten Handmade at Amazon, de afdeling voor handgemaakte producten binnen de site van de pure player, wordt steeds verder ontwikkeld. Amazon heeft een verkoperspagina binnen zijn website geopend waarop verkopers van speciale, handgemaakte producten zich kunnen aanmelden. In ruil voor een fee (12%) faciliteert Amazon de betalingen, marketing en merkbescherming voor verkopers. Ook kunnen merchants hun producten opslaan in één van Amazon’s magazijnen, om gebruik te maken van de snelle verzending voor Prime-leden.

Rivièra Maison: virtueel woning inrichten Woonretailer Rivièra Maison laat klanten binnenkort hun eigen woning virtueel inrichten. Klanten kunnen in een app foto’s van hun eigen woning laden. De inrichting is vervolgens virtueel aan te passen. Zo kunnen ze hun eigen bank virtueel weghalen en vervangen door een bank uit het assortiment van Rivièra Maison. De app zorgt er daarbij voor dat de bank juist wordt geschaald en de omgeving mee verandert. De app kan ook gebruikt worden in een fysieke winkel. De meubels zijn namelijk voorzien van NFC-chips, waardoor ze virtueel mee naar huis genomen kunnen worden. Klanten kunnen zo kijken hoe de potentiële aankoop er in hun eigen omgeving uitziet en welke kleur hun voorkeur heeft.

Adidas gaat in de winkel produceren Adidas werkt aan een nieuw concept waarbij de productie van schoenen en kleding in de winkel plaatsvindt. In deze 'store factories' wordt een artikel naar de wensen van de klant gemaakt. Het nieuwe concept moet binnen twee jaar starten. De sportketen wil hiermee een nieuw tijdperk in de sportbranche inluiden. “De klant krijgt schoenen die precies zijn afgestemd op zijn behoefte en manier van bewegen”, aldus bestuurder Glenn Bennett van Adidas. Vorig jaar lanceerde Adidas een mobiele applicatie waarmee gebruikers hun sneakers zelf kunnen samenstellen op hun smartphone en tablet. Via de website kunnen shoppers al enkele jaren artikelen customizen. Modeketen maakt unieke producten met topmodel Het Deense topmodel Helena Christensen ontwerpt een nieuwe lijn 'InWear by Helena' voor de Deense modespeler InWear. De collectie is een combinatie van feestelijke items en comfortabele ‘homewear’ waarin de artistieke en vrouwelijke stijl van Helena wordt gecombineerd met het DNA van InWear. Helena Christensen: “Onze stijlen matchen en ik voeg daar iets persoonlijks aan toe. Het is boeiend om deel van het hele ontwerpproces te zijn.” Ontwerpen is niet nieuw voor Christensen. Eerder had zij haar eigen lingerielijn bij Triumph, ontwikkelde zij een collectie voor het modemerk Anthropologie en een sieradenlijn voor het Deense accessoire merk Skagen.

IKEA: App als 'persoonlijke shoppingpartner' IKEA heeft een vernieuwde app gelanceerd die is geoptimaliseerd voor een bezoek aan zijn winkel. Klanten kunnen onder meer zien of de winkel geopend is, ter plekke productinformatie opzoeken en bekijken of een product op voorraad is. IKEA beschikt inmiddels twee jaar over een mobiele website en applicatie. In vergelijking met de vorige app neemt de boodschappenlijst een prominente plek in. Klanten kunnen thuis hun bezoek aan de Zweedse woonwinkel voorbereiden door de meest efficiënte route door de lokale winkel te berekenen. In de winkel kunnen producten afgevinkt worden. De app is verder uitgerust met lokale aanbiedingen. Door gebruik te maken van de gratis wifi binnen IKEA, is de informatie altijd up-to-date.

Commentaar Rabobank: Verticale integratie – het voeren van regie over de keten en het dicht bij de klant komen– is een belangrijke trend in retail. Het maken van 'unieke' producten is daarbij een belangrijk onderdeel. De voorbeelden laten zien dat dit op verschillende manieren kan gebeuren. Amazon zoekt de samenwerking met derden om speciale handgemaakte producten te verkopen. Het mes snijdt aan twee kanten. Amazon kan iets speciaals bieden aan haar klanten en de verkopers krijgen een groot platform (inclusief dienstverlening) om hun producten te verkopen. Adidas zet nieuwe stappen in de personalisatie van producten door in de winkel te gaan produceren op specificatie van de klant. InWear maakt een unieke collectie door de naam van een topmodel te combineren met haar eigen label.

Nespresso maakt het klanten gemakkelijker Nespresso heeft in samenspraak met zijn clubleden een nieuwe site ontwikkeld. Het koffiemerk heeft het online bestelproces vereenvoudigd en geïnvesteerd in content op de site. Op de nieuwe site kunnen leden eenvoudiger (herhaal)bestellingen plaatsen aan de hand van hun orderhistorie. De site is verder verrijkt met extra informatie over de herkomst, het transport en de verwerking van de koffie.

Pagina 2 van 5

Jumbo helpt klanten via Whatsapp Supermarktketen Jumbo heeft via Whatsapp een barbecue (BBQ) service geïntroduceerd. Klanten kunnen via de berichtendienst op hun smartphone vragen over barbecueën sturen naar barbecue-expert Harm Jan Bloem en zijn team. Bloem verzendt zelf ook recepten en BBQ-tips. "Voor mij is barbecueën niet vanzelfsprekend het bakken van hamburgers en sateetjes. Ik houd het meest van ambachtelijk bereide stukken vlees en vis. Maar barbecueën hoeft helemaal niet zo ingewikkeld te zijn. Daarom deel ik als barbecuespecialist graag mijn praktische en verrassende barbecuetips met de klanten van Jumbo", aldus Bloem over het initiatief. Commentaar Rabobank: De klant staat centraal bij het issue ‘omnichannel en technologie’ en niet de technologie of de kanalen. Door het combineren en integreren van kanalen moet de service aan de klant verbeterd worden, waarbij technologie ondersteunend is. De voorbeelden sluiten hier allemaal op aan. Rivièra Maison biedt de klanten gemak door meubels virtueel te laten passen. IKEA gebruikt een app om haar klanten meer informatie en service te bieden. Nespresso maakt bestellen gemakkelijker door de orderhistorie te gebruiken. Klanten van Jumbo kunnen via Whatsapp vragen stellen aan een expert.

Samenwerking Leapp opent meer shops-in-shop bij Optie1 Optie1 opent zes nieuwe shop-in-shops van tweedehands Apple-verkoper Leapp. De telecomretailer beschikte al over vijf vestigingen van Leapp, waarmee het totale aantal nu op elf uitkomt. De samenwerking tussen de twee retailers dateert van eerder dit jaar, toen de telecomwinkels in Wolvega, Breukelen, Cuijk, Oosterbeek en Someren met een shop-in-shop werden uitgerust. De volgende vestigingen van Leapp komen in Soest, Enschede, Hoogeveen, Nijkerk, Heemstede en Wierden. In de loop van dit jaar zullen nog meer shop-in-shops worden geopend. Optie1 beschikt over circa zeventig vestigingen in Nederland, veelal in kleinere plaatsen. Leapp is juist in zeven grote steden actief. Via de samenwerking wil de Apple-verkoper ook de meer landelijke gebieden bereiken.

Facebook biedt online platform Facebook zet een grote nieuwe stap in e-commerce. Het sociale netwerk biedt een aantal Amerikaanse online retailers de mogelijkheid een 'winkel' te openen op hun Facebook bedrijfspagina. Bezoekers kunnen er producten bekijken en direct aanschaffen. Al enige tijd kunnen webwinkeliers Facebookers oproepen om bij hen te komen shoppen, ook in Nederland. De speciale call-to-action button op de bedrijfspagina verwijst naar de eigen online winkelomgeving. In de VS loopt nu een test met 'storefronts' op de bedrijfspagina zelf, mini e-commerce sites die retailers een extra verkoopmogelijkheid bieden. Bezoekers kunnen er aankopen doen zonder Facebook te hoeven verlaten. Ook andere grote sociale media als Twitter, Pinterest en Instagram investeren in e-commerce.

Alibaba biedt modemerken toegang tot China De Chinese e-commerce gigant Alibaba heeft exclusieve partnerovereenkomsten gesloten met meer dan twintig modemerken, waaronder Zara en Timberland. Alibaba laat weten dat haar online platform Tmall het enige verkooppunt 'van derden' zal zijn voor de modemerken in China. Inmiddels zijn er al meer dan 160 merken bij het platform aangesloten, waaronder Gap en Adidas. President van Alibaba’s retail marketplaces Jeff Zhang laat weten: “Kleding is een van de belangrijkste productcategorieën op Tmall. We hebben een uitgebreide collectie merken op het platform, en het is noodzakelijk voor ons om de samenwerking te verdiepen zodat we samen op meer strategische manieren kunnen werken aan het succes binnen ons ecosysteem.” Commentaar Rabobank: Een groot voordeel van samenwerking is dat de zelfstandigheid in stand blijft. Bovendien worden de risico’s van andere groeistrategieën vermeden. Samenwerking is daarmee een aantrekkelijke strategische optie voor retailers. De voorbeelden laten verschillende vormen van samenwerking zien waarmee diverse strategische doelen bereikt kunnen worden. Leapp en Optie1 doen aan formulesamenwerking. Optie1 kan hiermee haar formule verrijken en Leapp krijgt toegang tot kleinere plaatsen. Voor online samenwerking (online platforms) zijn er verschillende mogelijkheden. Sociale mediasites zoals Facebook begeven zich ook op deze markt en worden daarmee een samenwerkingspartner voor (online) retailers om extra touchpoints met klanten te creëren. Alibaba biedt modemerken de kans om hun producten in China te verkopen, een markt die op eigen kracht lastig toegankelijk is. Retailers of merken die verder internationaal willen expanderen, kunnen dus ook voor een dergelijke samenwerkingsoptie kiezen.

Pagina 3 van 5

Markt en concurrentie Duitse online brillenverkoper naar Nederland Het Berlijnse brillenbedrijf Mister Spex heeft een Nederlandse webwinkel geopend. Consumenten uit Nederland en Vlaanderen kunnen nu hun contactlenzen en (zonne)brillen online kopen op misterspex.nl, naar eigen zeggen de grootste online brillenwinkel van Europa. Deze winkel biedt Nederlandse én Vlaamse consumenten een groot assortiment contactlenzen, brillen en zonnebrillen die gratis vanuit Berlijn worden thuisgestuurd. Mister Spex heeft een omzet van ca. EUR 65m en is actief in Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk, Spanje, GrootBrittannië en Zweden.

Bauhaus krijgt de ruimte in Arnhem De Duitse DHZ keten Bauhaus heeft groen licht gekregen van de gemeente Arnhem voor een bouwmarkt op een bedrijventerrein. Tegen de komst van Bauhaus is veel verzet, onder meer van de provincie, concurrenten als Gamma, Karwei en Praxis en hun vastgoedeigenaren. Zij vrezen dat de bouwmarkt van 17.500 vierkante meter voor oververzadiging van de markt zorgt. De Duitse retailer heeft verder de gemeente Den Bosch benaderd om een vestiging te openen. Bauhaus kreeg eerder al groen licht voor een winkel in Den Hoorn en wil ook in onder meer Hengelo en Venlo panden openen. De eerste Nederlandse vestiging van de bouwmarktketen opent dit najaar zijn deuren in Groningen. Marktomstandigheden verbeteren Het consumentenvertrouwen is in augustus weer verbeterd, maar de koopbereidheid daalde iets. De retailomzet groeide flink in juni, zowel in food als non-food. Zowel de online specialisten als de multichannel spelers lieten een forse groei van hun online omzet zien. In non-food staan prijzen onder druk. Zie het onderdeel Kerncijfers voor meer details. Commentaar Rabobank:

Britse modewinkel breidt uit in Nederland, ook online De Britse modeketen River Island heeft een Nederlandstalige webwinkel gelanceerd. De retailer is al sinds 2006 in ons land actief, maar Nederlandse klanten konden alleen nog terecht op de internationale website. Ook heeft River Island een zesde vestiging in Nederland geopend, aan de Herestraat in Groningen. Deze nieuwe winkel is gevestigd in een van de oudste panden van Groningen, met elementen die dateren uit de dertiende eeuw. Het design in de winkel zal die aspecten combineren met moderne materialen. River Island beschikt al over winkels in Amsterdam, Alkmaar, Den Haag en twee in Rotterdam. Het merk had altijd al de ambitie om uit te breiden in ons land, vertelt marketingdirecteur Josie Roscop. “Groningen bleek de logische volgende stap.” Paradigit sluit winkels Computerwinkelketen Paradigit neemt afscheid van bijna de helft van zijn winkelbestand. Tien van zijn 22 winkels gaan sluiten, als gevolg van de verschuiving naar internetverkoop, aldus directeur Joop Rijsterborgh. Paradigit ziet steeds meer computers en onderdelen bij webwinkels gekocht worden. Daarnaast is er volgens Rijsterborgh een ‘gebrek aan innovaties’ op computergebied. De retailer ziet zijn online tak naar eigen zeggen nog wel groeien.

De positieve trend in het consumentenvertrouwen is in augustus weer verder doorgezet. De CBS omzetcijfers over juni waren positief over de hele linie, waarbij online duidelijk marktaandeel wint van de fysieke winkels. Kanttekening bij de positieve ontwikkeling is dat de prijzen in non-food dalen, ondanks de duurdere USD. Margedruk is daarmee een risico. De concurrentie in de markt zal verder toenemen. Buitenlandse spelers als Mister Spex, River Island en Bauhaus zien kansen in de Nederlandse markt om een positie op te bouwen of uit te bouwen. Bij een niet of nauwelijks groeiende markt zullen zij marktaandeel winnen van bestaande spelers en daarmee de concurrentiedruk verhogen. Mister Spex kiest voor 'online only' wat het voordeel heeft dat barrières als het vinden van winkelpanden niet genomen hoeven te worden. Het bericht over Paradigit laat zien dat de groei van online gevolgen heeft voor de fysieke winkels. Meer retailers zijn of worden met dit issue geconfronteerd. De groeiplannen van Bauhaus zetten extra druk op de fysieke winkels in de DHZ markt die toch al de nodige overcapaciteit kent. Bronnen voor deze uitgave zijn: retailnews.nl, twinklemagazine.nl, fashionunited.nl, FD, retaildetail.be, reuters.com, CBS Statline

Contactgegevens Jos Voss Sectorspecialist Retail Rabobank [email protected]

Véronique Bulthuis Sectorspecialist Retail Rabobank [email protected]

Pagina 4 van 5

Kerncijfers Vertrouwensindicatoren Au g/14

Oct /14

Dec/14

Feb/15

Apr/15

Jun/15

Au g/15

8 6 4 2 0 -2 -4 -6 -8 -10 -12 -14 Con sumer confidenc e NL

Het consumentenvertrouwen laat al langere tijd een positieve trend zien die in augustus verder is doorgezet. Het cijfer steeg van +4 in juli naar +6 in augustus. De voor de detailhandel belangrijke deelindicator ‘koopbereidheid’ daalde echter naar -3 (juli: -2). In tegenstelling tot het consumentenvertrouwen is de koopbereidheid nog steeds negatief.

Readiness to buy NL

Detailhandelsomzet: groei in % (jaar-op-jaar) Jun/14

Au g/14

Oct /14

Dec/14

Feb/15

Apr/15

Jun/15

40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% -5% -10%

Sales growth non-food stores

Sales growth food s tores

Sales growth online specialis ts

Online s ales growth multi ch annel st ores

De omzet van food winkels steeg 3,1% in juni, voornamelijk door volumestijging. Bij non-food winkels was sprake van een omzetstijging van 6% in juni, door een combinatie van volumestijging (+6,2%) en een lichte prijsdaling (-0,2%). Online specialisten (inclusief 'postorder') wonnen met een omzetgroei van 20,4% verder marktaandeel. De online omzetgroei van ‘multichannel spelers’ was ruim 34% in juni, dus sterk boven de groei van de online specialisten.

Non-food winkels januari-juni 2015 groei in % (jaar-op-jaar) Li vi ng 8%

Drugstores

Average

Clothing

-6%

2.2%

1.0% 1.2%

2%

-4%

Household

Text ile superm.

4.4%

4%

-2%

DIY

6.7%

6%

0%

Con sumer electr.

2.1%

0.1% -0.1%

-0.8% -1.3%

-0.6% -3.5%

-2.9% -3.7% -5.6%

-8% Growth in % Jan-June 2015 (YoY, unweighted)

-6.2%

Het beeld voor de verschillende sectoren loopt nogal uiteen. Wonen profiteert van de aantrekkende huizenmarkt. Opvallend is dat dit niet geldt voor DHZ. Drogisterijen zijn normaal gesproken vrij stabiel (veel ‘need to have’), maar laten nu forse groei zien. Kleding, Consumentenelektronica, Huishoud, DHZ en vooral textielsupermarkten zitten in de min.

Growth 2014FY (YoY)

Bron: CBS

Deze publicatie is een uitgave van Rabobank. De in deze publicatie gepresenteerde visie is gebaseerd op gegevens uit door ons betrouwbaar geachte bronnen die worden genoemd in de bronvermelding. Deze bronnen zijn op zorgvuldige wijze in onze analyse verwerkt. Rabobank aanvaardt echter geen enkele aansprakelijkheid voor het geval dat de in deze publicatie neergelegde gegevens of prognoses onjuistheden bevatten noch voor eventuele (zet-)fouten en onvolledigheden. Het betreft algemene informatie die aan veranderingen onderhevig is. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend.

Pagina 5 van 5