Rabobank Retail Update

Rabobank Retail Update Juni 2015 Deze update geeft een selectie van belangrijke ontwikkelingen in de sector1. De onderwerpen zijn voorzien van Rabobank commentaar en gegroepeerd naar vijf belangrijke thema’s in de Nederlandse retail: Fusion/grenzeloze retail, Verticale integratie, Omnichannel/ technologie, Samenwerking en Markt en concurrentie. Verder zijn enkele kerncijfers opgenomen ter illustratie van de marktontwikkelingen en vooruitzichten. Fusion – grenzeloze retail Media Markt en Saturn worden advertentie uitgevers Adverteerders van buitenaf kunnen voortaan adverteren in de Duitse webwinkels van Media Markt en Saturn. Dit project is ontstaan uit een samenwerking met Triad Retail Media, dat de technologie levert waarmee webwinkels inkomsten kunnen genereren door reclame in hun winkel te tonen. Walmart, eBay en Toys'R'Us maken al gebruik van de diensten van Triad Retail Media. In Nederland sloot Otto onlangs nog een samenwerking met het bedrijf. Bestaande e-commercepartners zoals Samsung en Esprit en spelers waarvan de doelgroep aansluit bij de bezoekers op Otto.nl, kunnen gebruikmaken van de service. Voor Media Markt en Saturn is dit een extra bron van inkomsten, omdat de webwinkels maandelijks respectievelijk ruim twaalf en acht miljoen bezoekers trekken. Het voordeel van webwinkels is daarbij dat de bezoekers regelmatig gericht op zoek zijn naar een bepaald soort product. Hierdoor is de aankoopintentie groter en levert een advertentie meer inkomsten op.

Online speler gaat fysiek E-commerceplatform Etrias, exploitant van vijftig nichewebshops, ziet ruimte om meer fysieke winkels in Nederland en in het buitenland te openen. Etrias opende onlangs zijn eerste fysieke winkel in Vught. Indien dit succesvol is, kunnen meer winkels volgen. De online speler ziet ook kansen om een filiaal in Duitsland te openen, waar de onderneming al actief is met een aantal webwinkels. Beate Uhse: winkels als ondersteuning van e-commerce Beate Uhse houdt er rekening mee dat de winkels van onder meer Christine le Duc en Pabo hun rentabiliteit verliezen. Dat is voor het erotiekconcern echter geen reden om afscheid te nemen van de retail, aldus CEO Serge van der Hooft. Beate Uhse focust zich nu op het flagshipconcept. “Minder winkels, maar wel groter", aldus Van der Hooft. Hij vreest te maken te krijgen met de teruglopende winkelomzetten, die andere retailers nu al treffen. De topman kan het echter accepteren wanneer de winkels niet langer rendabel zijn. “De winkels vormen met de juiste beleving een marketingtool, met tablets als een verlengstuk van de webwinkel." Ook de catalogi van Beate Uhse zijn tegenwoordig meer een marketingmiddel dan een verdienmodel. De focus van de Duitse speler ligt op de online markt, geeft Van der Hooft aan. E-commerce was vorig jaar goed voor 55 procent van de totale omzet van EUR 143 mln euro. Vier tot vijf jaar terug was dat nog maar vijf procent. Commentaar Rabobank: ‘Fusion’ gaat over het verdwijnen van grenzen binnen en buiten de retailsector wat nieuwe groeikansen biedt. De voorbeelden laten verschillende van dit soort kansen zien. Retailers zoals Mediamarkt/Saturn kunnen hun consumentenrelevantie benutten door mediaruimte top hun websites te verkopen. Online spelers breiden uit naar fysieke winkels om hun totale propositie naar de klant te versterken. Een van oorsprong ‘fysieke’ speler als Beate Uhse zet nu in op een grenzeloze combinatie van internet, catalogus en winkels, waarbij de winkels vooral een ondersteunende functie hebben en zelfs verliesgevend mogen zijn.

1 Voor bronnen: zie pagina 4.

Pagina 1 van 5

Verticale integratie

Commentaar Rabobank:

Meer integratie tussen modemerken en -retailers Nederlandse multibrand fashionspelers zijn een online platform ‘Stockbase’ gestart voor leveranciers en retailers die voorraad willen delen. Hiermee willen zij opboksen tegen de verticale kracht van de grote monobrandketens. Initiatiefnemers van Stockbase zijn de ketens Van Tilburg, Shuz, Berden en Front Runner en de modezaken Roetgerink en Wim Jaquet Sports. Ketens als Only for Men, Smit Mode en Van Uffelen zijn inmiddels ook al aangesloten. Modeleveranciers kunnen via het platform hun voorraad beschikbaar stellen aan de webshops en apps van de retailers. Daar kunnen de retailers ook in de winkel weer gebruik van maken. Via het platform wordt het online assortiment groter, kunnen nee-verkopen worden beperkt en kan daarmee de (online) conversie worden verhoogd. Retailers kunnen de bestellingen zelf naar de klant sturen, of dat aan de leverancier overlaten.

Verticale integratie – het voeren van regie over de keten en het dicht bij de klant komen– is een belangrijke trend in retail. Multibrand fashionspelers verhogen hun verticale integratie door samen met hun merkleveranciers een online platform op te zetten waarmee zij hun online assortiment vergroten. Het voorbeeld van Dyanne Beekman laat zien dat ook niet-retailers regisseur van de keten kunnen worden. De samenwerking met een andere niet-retailer, vastgoedbelegger Syntrus Achmea, geeft een extra dimensie aan het voorbeeld. Sapph maakt samen met een beroemdheid unieke collecties die een geheel eigen signatuur hebben.

Modeontwerpster gaat winkelketen beginnen Stylist en modeondernemer Dyanne Beekman gaat, samen met vastgoedbelegger Syntrus Achmea, een nieuwe modeketen uitrollen. De eerste winkel, genaamd Dyanne Store, opent in september in Hilversum. Volgens Beekman gaat het om een belevingsformule, met behalve mode ook aandacht voor eten, cosmetica, haarstyling en woonartikelen. Opvallend aan het concept is dat modeseizoenen nauwelijks nog een rol spelen. Frans ten Berge, algemeen directeur van de Beekman Group: ”Wij geloven in een nieuwe manier van retailen, die duurzaam en minder verspillend is. De collecties zijn pragmatisch en spelen direct in op de actuele behoefte van het publiek.” Binnen drie jaar wil Beekman twintig tot vijfentwintig vestigingen van haar modeketen in Nederland. Voor deze snelle groei gaan Beekman en Syntrus Achmea een nauwe samenwerking aan. Zo zullen ze informatie uitwisselen over bezoekersaantallen, doelgroepen en koopgedrag. ”Door vastgoed- en retailkennis te combineren, kun je tot innovatieve retailconcepten komen," aldus René Vierkant, directeur van Syntrus Achmea. Sapph laat collectie maken door Victoria Koblenko Lingeriemerk Sapph lanceert een exclusieve swimwear- en lingeriecollectie ‘Sapph by Victoria’, ontwikkeld door gastdesigner Victoria Koblenko, een Nederlandse actrice van Oekraïense afkomst. Roland Kahn, eigenaar van Sapph: ”We zochten een bekende Nederlandse vrouw die glamour aan het merk geeft en ons kan helpen om haar filosofie aan het merk te binden. Victoria weet als geen ander hoe sensualiteit, vrouwelijkheid en fashion samenvloeit. We hopen de samenwerking met Victoria in de toekomst verder te kunnen doorzetten.” De Sapph by Victoria collectie is vanaf juni verkrijgbaar via Vente-Exclusive.com, Sapph.com en in alle filialen en speciaalzaken van het merk. De prijsrange is EUR 29,99-69,99.

Omnichannel en technologie Omoda gaat via Whatsapp met klanten communiceren Schoenenretailer Omoda zoekt nieuwe manieren om te praten met consumenten. Het bedrijf gaat daarom een test uitvoeren rond het Whatsappen met klanten. Volgens Omoda is klantenservice via de mobiele applicatie logisch. Whatsapp sluit aan op waar Omoda voor staat: persoonlijk contact, snelle afhandeling en op de plaats waar de klant is. Bijkomend voordeel van Whatsapp is de mogelijkheid om producten te vergelijken via foto’s. Uit het klantenpanel van Omoda is gebleken dat de smartphone massaal wordt gebruikt. “Het wordt bewust als pilot ingezet. We gaan er mee aan de slag en wachten de reacties van onze klanten graag af. De medewerkers zijn in ieder geval ontzettend enthousiast,” aldus manager klanttevredenheid Jan Pieter Honkoop.

Google maakt kopen nog gemakkelijker Google gaat koopknoppen plaatsen bij de zoekresultaten voor producten. De buttons verschijnen alleen op mobiele devices. Consumenten die online zoeken naar artikelen kunnen via deze knoppen de gewenste producten direct via Google aanschaffen. De koopknop verschijnt alleen bij zoekresultaten die zijn ingekocht door adverteerders. Zodra een online shopper op de button klikt, wordt hij naar een pagina van de retailer geleid om de koop af te handelen.

Pagina 2 van 5

MS Mode zet in op omnichannel Klanten van MS Mode die zowel online als offline shoppen, besteden gemiddeld drie keer zoveel als klanten die alleen online kopen. Ze geven ook anderhalf keer zoveel uit als pure fysieke winkelklanten. “De omnichannel klant koopt vooral vaker. Dat maakt de investeringen in omnichannel de moeite waard”, aldus directeur Marketing & e-commerce Noor de Bruijn. Een van de elementen van de omnichannelstrategie is de introductie van internet op de winkelvloer. “Eerst hebben we een pilot met losse tablets gedraaid. De winkelomzet steeg in sommige gevallen met 7-8%, maar we zagen ook de nadelen van losse tablets, waaronder het risico van diefstal en de beperkte batterijcapaciteit”. In een tweede pilot werd daarom gebruik gemaakt van zuilen op winkelvloer met grotere vaste schermen. “De bestedingen op de winkelvloer gingen nog verder omhoog dan in de pilot met losse tablets. We hebben daarom voor zuilen gekozen, die nu al in 75 van de ruim 400 winkels staan. Dankzij de koppeling van systemen kunnen klanten direct hun aankopen op de zuilen afrekenen met hun pinpas.”

Commentaar Rabobank: De klant staat centraal bij het issue ‘omnichannel en technologie’ en niet de technologie of de kanalen. Door het combineren en integreren van kanalen moet de service aan de klant verbeterd worden, waarbij technologie ondersteunend is. De voorbeelden sluiten hier allemaal op aan. Omoda vergroot de service aan haar klanten door meer mogelijkheden te bieden om te communiceren. Google maakt het via een koopknop nog makkelijker voor klanten van retailers om online aankopen te doen en geeft op deze manier ook extra service aan zijn B2B klanten (adverteerders). MS Mode integreert internet in de winkel en biedt daarmee haar klanten meer keuze en mogelijkheden om te kopen. De hogere omzet van ‘omnichannel klanten’ illustreert het succes van de strategie.

Samenwerking Euretco sluit aan bij Duitse retailserviceorganisatie De Duitse EK/servicegroup heeft een belang van 75% in Retailserviceorganisatie Euretco genomen. Euretco is actief in de branches mode, wonen, sport, media en doe-het-zelf. EK/servicegroup biedt toegang to andere branches waaronder speelgoed, luxe huishoudelijke artikelen, witgoed en woonaccessoires. Beide bedrijven zijn actief in de modebranche en zullen daarin intensief gaan samenwerken. De nieuwe organisatie heeft een inkoopomzet van circa EUR 2,2 miljard en een indicatieve consumentenomzet van ca. EUR 6,3 miljard. Door het samengaan, ontstaat belangrijke synergievoordelen waaronder kennisuitwisseling (bijv. online, IT, kengetallen management) en schaalvoordelen voor de eigen merken van Euretco (bijv. Babyface, Blue Rebel, Topform). “Er ontstaat nu een retailserviceplatform voor zelfstandig ondernemers dat in meerdere Europese landen actief is. Daardoor kunnen we beter aansluiten bij huidige en toekomstige internationale retailontwikkelingen”, aldus Franz-Josef Hasebrink, voorzitter van de Raad van Bestuur van EK. Logistieke samenwerking leidt tot nieuwe modellen DHL Parcel werkt met Amazon en Audi samen voor het bezorgen van online bestelde artikelen in auto’s. Een geselecteerde groep consumenten kan zijn orders op Amazon.de in de eigen Audi laten bezorgen. De betrokken partijen hebben een mobiele applicatie ontwikkeld waarmee shoppers de opdracht kunnen geven om Amazon-orders in de auto te laten bezorgen. DHL ziet dankzij de app de precieze locatie van de Audi en kan tevens de achterklep van de auto openen bij aankomst. “Of de auto nu in een parkeergarage staat of op een P+R-locatie, de pakketbezorger vindt de auto altijd”, aldus DHL. Na aflevering van de bestelling kan de DHLmedewerker de Audi weer op slot doen. De klant krijgt vervolgens een e-mail met de mededeling dat zijn order in de auto is afgeleverd. De pilot vindt de komende tijd in München plaats waarna uitrol in heel Duitsland gepland is. Commentaar Rabobank: Een groot voordeel van samenwerking is dat de zelfstandigheid in stand blijft. Bovendien worden de risico’s van andere groeistrategieën vermeden. Samenwerking is daarmee een aantrekkelijke strategische optie voor retailers. De voorbeelden laten verschillende vormen van samenwerking zien waarmee diverse strategische doelen bereikt kunnen worden. De combinatie van Euretco en EK biedt een groot en internationaal samenwerkingsplatform voor zelfstandige retailers. Het platform kan alle vormen van samenwerking ondersteunen: horizontaal (formulesamenwerking), verticaal (bijv. private labels) en platform (bijv. online). De samenwerking tussen DHL, Amazon en Audi leidt tot een nieuw logistiek model voor de bezorging van online artikelen en daarmee tot meer service en gemak (meer bezorgopties) voor de (online) klant. De samenwerking zou ook naar andere landen kunnen worden uitgerold, waaronder Nederland. Pagina 3 van 5

Markt en concurrentie Phone House en Optie1 gaan samen Dixons Carphone heeft een meerderheidsbelang (83%) in de Nederlandse tak van Phone House verkocht aan telecomretailer Optie1. Dixons Carphone blijft na de overname, die waarschijnlijk eind juni wordt afgerond, betrokken als minderheidsaandeelhouder. De nieuwe eigenaar wil Phone House en Optie1 als merken en submerken in de markt handhaven. Henk Kamsteeg, voorzitter van de RvC van Optie1: “De Optie1-telecomwinkels zijn daarin hoofdzakelijk in de kleinere plaatsen te vinden en de Phone House-winkels zullen zichtbaar zijn in de grotere steden." Phone House beschikt over zo'n 250 vestigingen in ons land, maar maakte vorig jaar bekend ca. vijftig eigen winkels te schrappen bij een reorganisatie om zich meer te focussen op samenwerking met andere spelers als Media Markt, de Bijenkorf en Samsung. Optie1 heeft ruim zeventig vestigingen en nam vorig jaar al elf winkels van franchiseketen One Mobility/GSMShop over.

Nieuw luxe warenhuis naar Amsterdam Op het Rokin in het centrum van Amsterdam, naast de toekomstige Marks & Spencer flagshipstore, komt in de tweede helft van 2016 een nieuw luxe warenhuis onder de naam Haussmann. Dit warenhuis wil zich meten met internationale luxeketens zoals Harrods uit Londen en Kaufhaus des Westens in Berlijn. Haussmann gaat verder dan de huidige Nederlandse warenhuizen op dit moment bieden, aldus oprichter en CEO Frans van der Kraan. Naast luxe fashion en leisure afdelingen biedt Haussmann een foodhall, een restaurant op de bovenste etage, een spa, valetparking, een limoservice vanaf Schiphol om de wachtende uren door te brengen en personal shoppers. Dit alles onderstreept de internationale allure van het toekomstige boetiekwarenhuis dat 7.000m2 winkelruimte omvat, verdeeld over zeven verdiepingen. Buitenlandse juweliersketen komt naar Nederland De Franse juweliersketen Histoire d'Or heeft in Amstelveen zijn eerste winkel in ons land geopend. Histoire d'Or is de grootste juwelier van Frankrijk en heeft daar 350 vestigingen. Directeur Benelux Laurent Schmidt: “Het publiek in het winkelcentrum Stadshart Amstelveen past bij Histoire d'Or. Het zijn mensen die gaan voor kwaliteit en stijl." Daarnaast spelen de locatie en bereikbaarheid een rol in de keuze voor het winkelgebied. Histoire d'Or is al enkele jaren bezig met internationale expansie. Zo opende de retailer onlangs winkels in Italië, Portugal en België.

Nieuw retailconcept in Rotterdam Kledingretailer Go-Britain voorziet zijn winkelpand in Rotterdam van zijn nieuwe retailconcept The Butcher Boy. Die winkel ziet eruit als een supermarkt met koelvitrines, waar consumenten spullen uit kunnen pakken. Go-Britain is momenteel met twaalf vestigingen actief in Nederland. De winkel in Rotterdam gaat nu door het leven als The Butcher Boy. “Na 25 jaar actief te zijn in het retaillandschap, zijn we terug naar de tekentafel gegaan om iets spraakmakends neer te zetten”, aldus Go-Britain. Voor de nieuwe formule heeft Go-Britain een groep van twintig jongeren uit Rotterdam geselecteerd, die mede bepalen welke producten er verkocht gaan worden. Deze 'streetwear- en kledingfreaks' krijgen een gezicht op de website en gaan door middel van video's de nieuwe producten introduceren. Daarnaast worden ze persoonlijk gekoppeld aan de producten die ze mede hebben ingekocht door onder meer hun namen op kledingkaartjes zichtbaar te maken. Marktomstandigheden blijven uitdagend Het consumentenvertrouwen is in mei weer verbeterd, evenals de koopbereidheid. De retailomzet daalde in maart, zowel in food als non-food. De online omzet groeide fors, zowel van online specialisten als van multichannel spelers. In non-food staan prijzen onder druk. Zie het onderdeel Kerncijfers voor meer details. Commentaar Rabobank: De positieve trend in de vertrouwensindicatoren is in mei weer opgepakt. De CBS omzetcijfers over maart waren echter negatief over vrijwel de gehele linie, met een uitzondering voor online. Kanttekening daarbij is dat de prijzen in non-food dalen, ondanks de duurdere USD. Margedruk is daarmee een risico. De marktomstandigheden blijven daarmee uitdagend. Retailers moeten daarom blijven werken aan hun formule om daarmee marktaandeel te winnen. Optie 1 doet dit via een overname en gaat een multi formule strategie voeren, gebaseerd op verschillende locale marktomstandigheden. De concurrentie zal verder toenemen, onder meer door nieuwe spelers (zie de voorbeelden van Haussmann en Histoire d’Or) en door bestaande retailers die hun propositie aanscherpen, zoals Go-Britain. Opvallend is dat Go-Britain bij de ontwikkeling en invulling van het nieuwe concept The Butcher Boy de samenwerking heeft gezocht met klanten (co-creation). Bronnen voor deze uitgave zijn: retailnews.nl, persbericht Euretco, twinklemagazine.nl, fashionunited.nl, nrc.nl, retailwatching.nl, retaildetail.be, CBS Statline

Contactgegevens Jos Voss Sectorspecialist Retail Rabobank [email protected]

Alexander Heijkamp Sectorspecialist Retail Rabobank [email protected]

Pagina 4 van 5

Kerncijfers Vertrouwensindicatoren May/14

Jul/14

Sep/14

Nov/14

Jan/15

Mar/15

May/15

4 2 0 -2 -4 -6 -8 -10 -12 -14 Consumer confidence NL

Readiness to buy NL

Het consumentenvertrouwen laat al langere tijd een positieve trend zien. Na een dip in april, zette deze positieve trend weer door in mei. Het consumentenvertrouwen steeg naar +2 (april: 0). De voor de detailhandel belangrijke deelindicator ‘koopbereidheid’ verbeterde van -8 in april naar -5 in mei. In tegenstelling tot het consumentenvertrouwen is deze indicator nog steeds negatief.

Detailhandelsomzet: groei in % (jaar-op-jaar) Mar-14

May-14

Jul-14

Sep-14

Nov-14

Jan-15

Mar-15

30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% -5% -10%

Sales growth non-food stores

Sales growth food stores

Sales growth online specialists

Online sales growth multi channel stores

De omzet van food winkels daalde 1% in maart, voornamelijk door volumedaling. Bij non-food winkels was sprake van een omzetdaling van 1,9% in maart, vooral door lagere prijzen. Online specialisten wonnen met een omzetgroei van 18,4% verder marktaandeel. De online omzetgroei van ‘multichannel spelers’ (gerapporteerd vanaf 2015) is meer dan 20% en ligt sterk boven de groei van online specialisten.

Non-food winkels januari-maart 2015 groei in % (jaar-op-jaar) 6%

Living 5,0%

Drugstores

Average

Clothing

0% -2% -4%

Household

DIY

Textile superm.

4,5%

4%

2,2%

1,0%

2%

Consumer electr.

2,1%

0,1% 0,1% -0,1% -0,6%

-1,3% -2,2% -2,2%

-6%

-2,9% -4,4%

-8%

-5,9%

-10%

-8,8% Growth in % Jan-March 2015 (YoY)

Het beeld voor de verschillende sectoren loopt nogal uiteen. Wonen profiteert van de aantrekkende huizenmarkt. Opvallend is dat dit niet geldt voor DHZ. Drogisterijen zijn normaal gesproken vrij stabiel (veel ‘need to have’), maar laten nu forse groei zien. Kleding, Consumentenelektronica, Huishoud, DHZ en vooral textielsupermarkten zitten in de min.

Growth 2014FY (YoY)

Bron: CBS

Deze publicatie is een uitgave van Rabobank. De in deze publicatie gepresenteerde visie is gebaseerd op gegevens uit door ons betrouwbaar geachte bronnen die worden genoemd in de bronvermelding. Deze bronnen zijn op zorgvuldige wijze in onze analyse verwerkt. Rabobank aanvaardt echter geen enkele aansprakelijkheid voor het geval dat de in deze publicatie neergelegde gegevens of prognoses onjuistheden bevatten noch voor eventuele (zet-)fouten en onvolledigheden. Het betreft algemene informatie die aan veranderingen onderhevig is. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend.

Pagina 5 van 5