Rabobank Retail Update

Rabobank Retail Update Maart 2015 Deze update geeft een selectie van belangrijke ontwikkelingen in de sector1. De onderwerpen zijn voorzien van Rabobank commentaar en gegroepeerd naar vijf belangrijke thema’s in de Nederlandse retail: Fusion/grenzeloze retail, Verticale integratie, Omnichannel/ technologie, Samenwerking en Markt en concurrentie. Verder zijn enkele kerncijfers opgenomen ter illustratie van de marktontwikkelingen en vooruitzichten. In januari is het Engelstalige rapport Retailing Beyond Borders _ Fusion Retail gepubliceerd. In RetailTrends is in maart een op dit rapport gebaseerd artikel verschenen: De winkel voorbij. Door Alexander Heijkamp is een interview gegeven over het veranderend winkelgedrag: Stille revolutie rond de winkeldeur Minister Kamp heeft de Retail Agenda aan de Tweede Kamer aangeboden. Deze bevat een aantal afspraken om de situatie in de retailsector te verbeteren. Het Rabobank initiatief inzake samenwerking in winkelgebieden is onderdeel hiervan.

Fusion – grenzeloze retail Bruna komt met ‘Spotify’ voor e-boeken en tijdschriften Bruna gaat Bliyoo lanceren, een dienst waarmee gebruikers onbeperkt e-boeken en tijdschriften kunnen lezen. Algemeen directeur Fred Zeegers: “We willen als Bruna het totaalpakket aanbieden en meegaan met de ontwikkelingen in de markt. Een onbeperkte leesdienst hoort in het assortiment van Bruna”. IKEA begint met ambachtelijke bakkerij IKEA gaat in zijn woonwarenhuis in Delft een ambachtelijke bakkerij openen. De Zweedse woonketen wil met een breder foodaanbod beter aansluiten bij de behoeften van consumenten aan biologisch en gezonder eten. IKEA start met een pilot met een bakkerij waar klanten zuurdesembrood

vinden dat met de hand wordt gemaakt. Consumenten kunnen hun aankopen meenemen of ter plekke opeten. Praxis lanceert nieuwe Tuincentrum-formule Praxis heeft zijn nieuwe formule Praxis Tuincentrum gelanceerd op een vijftal locaties: Amsterdam, Beverwijk, Heerlen, Roermond en Venlo. De retailer heeft er het assortiment van zijn traditionele vestigingen en tuincentra samengevoegd om in te spelen op de groeiende vraag naar tuinproducten. Het tuinassortiment wordt aangevuld met decoratie, dierbenodigdheden en horeca.”

Etailer gaat ook in winkels De Nederlandse etailer FuturumShop (fietssport- en hardloopartikelen) wil dit jaar zijn eerste drie fysieke vestigingen openen, aldus oprichter Harmen van der Meulen De eerste twee winkels komen in Amsterdam, waaronder één tijdelijke vestiging. De derde winkel staat gepland in Apeldoorn. “De pop-upstore in Amsterdam is vooral een buitenkansje omdat we daar een ruimte vullen die anders tijdelijk leeg zou staan”, stelt de oprichter. Van der Meulen verwacht dat de online conversie rond een fysieke winkel zal toenemen. Commentaar Rabobank: ‘Fusion’ gaat over het verdwijnen van grenzen binnen en buiten de retailsector wat nieuwe groeikansen biedt. Bruna neemt diensten in het aanbod op. IKEA en Praxis verleggen de grenzen van hun formules, niet alleen qua producten, maar ook door het toevoegen van horeca-elementen. Het voorbeeld van FuturumShop laat zien dat de grenzen tussen online en offline verdwijnen. De online retailer opent fysieke winkels waaronder een tijdelijke winkel. Dit laatste speelt in op een trend van flexibiliteit: retail is niet meer gebonden aan vaste plaatsen.

1 Voor bronnen: zie pagina 4.

Pagina 1 van 5

Verticale integratie

Omnichannel en technologie

Zalando wordt meer persoonlijk Zalando is begonnen met een live test van zijn ‘persoonlijke winkelassistent’. Stylisten van vlees en bloed adviseren webshoppers, die via sociale media hun voorkeuren aangeven. Zalando noemt dit ‘curated shopping’. De klant wordt op maat bediend op basis van zijn modevoorkeuren. Hij kan die onder andere kenbaar maken door inzage te bieden in sociale mediaprofielen (Facebook, Instagram en Pinterest) en door aan te geven of hij een bepaalde look wel of niet ziet zitten. De webshopper krijgt vervolgens een eigen Zalando-stylist toegewezen, die keuzes maakt uit het Zalando assortiment van ruim 130.00 artikelen van meer dan 1.200 merken. De stylist, met wie de adviesvrager online en telefonisch in contact kan treden, stuurt een doos met geselecteerde kledingitems naar de klant. Die mag zelf bepalen welke items uit de doos hij houdt; de andere kan hij kosteloos retour sturen.

WE Fashion komt met App die klanten helpt WE Fashion heeft een mobiele applicatie gelanceerd voor haar klanten. De modeketen richt zich daarmee op de consument die ‘altijd, overal en op elk device’ wil kunnen shoppen. Klanten kunnen met de App niet alleen online aankopen doen, maar ook persoonlijke aanbiedingen krijgen. Hiervoor moet de gebruiker lid zijn van het loyaltyprogramma ‘WE is ME’. De persoonlijke aanbiedingen worden gedaan op basis van het shopgedrag van de klant. Het profiel wordt niet alleen via de App, maar ook in de winkel opgebouwd. Daar kan de klant zich namelijk met het digitale member ID bij de kassa identificeren. “Niet met een ouderwets pasje, maar een dynamische App die niet alleen handig is, maar ook cool”, stelt CEO Joris Aperghis.

Google: eerste fysieke winkel Google heeft met een shop-in-shop in Londen zijn eerste fysieke vestiging geopend. De winkel van het technologieconcern zit in een winkel van elektronicaretailer Currys PC World. Consumenten kunnen Android-producten kopen, maar ook via een groot scherm een virtuele wereldreis maken met behulp van een tablet en Google Maps. “Met de Google Shop willen we consumenten een plek bieden waar ze onze producten kunnen ervaren en ermee kunnen experimenteren”, aldus marketingdirector James Elias. Er komen workshops over het verantwoord omgaan met internet en over hoe de verschillende devices voor een zogenoemde connected lifstyle kunnen zorgen. Google opent later dit jaar nog twee vestigingen. Under Armour strikt topvoetballer als ambassadeur PSV voetballer Memphis Depay heeft een deal gesloten met modemerk Under Armour die hem ambassadeur van het merk maakt. De voetballer zal het merk gaan promoten door bij alle wedstrijden en trainingen de collecties van Under Armour te dragen. Ook zal hij te zien zijn in marketingcampagnes. "Memphis Depay is één van de beste jonge voetballers in de wereld en een fantastische aanvulling voor ons merk," zegt Peter Murray, vice-president global brand en sport marketing bij Under Armour. "We willen zijn verdere succes steunen met innovatieve schoenen, kleding en training-tools." Commentaar Rabobank: Verticale integratie – het voeren van regie over de keten en het dicht bij de klant komen– is een belangrijke trend in retail. Zalando versterkt de band met de klant door ‘curated shopping’. Under Armour gebruikt een bekende voetballer om unieke collecties te maken en klanten daarmee aan zich te binden. Het voorbeeld van Google laat zien dat ook spelers van buiten de sector de rol van ketenregisseur willen spelen, gebaseerd op hun consumentenrelevantie. Het openen van winkels versterkt die regierol.

Hunkemöller verbetert service met nieuwe technologie Hunkemöller zet dit jaar flinke stappen op het gebied van technologie. In de komende maanden worden alle winkels voorzien van iBeacons. Daarmee wil de retailer zijn klanten herkennen bij binnenkomst en producten via pushberichten op hun smartphone onder de aandacht brengen. Hunkemöller zet ook technologie in voor het volgen van pakketten met bestellingen. CEO Philip Mountford: "In Groot-Brittannië kunnen consumenten hun order al volgen en dat willen we verder uitrollen." Daarnaast worden alle vestigingen uitgerust met WiFi en moeten consumenten in de winkel een online bestelling kunnen plaatsen. Klanten moeten dit jaar verder gebruik kunnen maken van 24/7 webcare. Thuiswinkelen via de Apple Watch Homeshoppingnetwerk QVC heeft zijn iOS-app voorzien van smartwatchmogelijkheden. Consumenten die beschikken over een Apple Watch en een iPhone kunnen deze combinatie gebruiken om op televisie getoonde producten te kopen. QVC is het grootste homeshoppingnetwerk ter wereld en bestaat uit een televisiezender en een webwinkel. Het netwerk zendt uit in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Japan en Italië. De app van QVC geeft gebruikers de mogelijkheid om producten die voorbij komen op het Tv-kanaal direct te kopen. De nieuwe Apple Watch-toevoeging laat hen de productinformatie van getoonde artikelen rechtstreeks naar hun pols sturen. Wanneer zij meer informatie zoeken, of wanneer zij het product willen aanschaffen dienen zij het artikel te forwarden naar hun iPhone of iPad. Pagina 2 van 5

Commentaar Rabobank: De klant staat centraal bij het issue ‘omnichannel en technologie’ en niet de technologie of de kanalen. Door het combineren en integreren van kanalen moet de service aan de klant verbeterd worden, waarbij technologie ondersteunend is. De voorbeelden sluiten hier allemaal op aan. WE biedt online aankoopmogelijkheden, persoonlijke aanbiedingen en een loyaliteitsprogramma via een App. Hunkemöller verbetert de informatievoorziening en het serviceniveau voor de klanten door verschillende technologieën te gebruiken. Het voorbeeld van QVC laat zien dat ‘wearable’ technologie (in dit geval de Apple Watch) in de toekomst een belangrijke rol gaat spelen.

hun volledige productstromen, aldus Docdata. Ook kunnen ze anticiperen op pakketstromen op basis van dagelijkse forecasts. Het systeem staat in contact met het ordermanagementsysteem van de online shop, het warehousemanagement systeem van Docdata en de systemen van de transporteurs.

Samenwerking Nike ontwikkelt softwaretool voor premium retailers Nike heeft een online retailomgeving gebouwd waarin voetbalteams hun gepersonaliseerde tenue kunnen samenstellen. De retailer bestelt deze dan voor de klant online vanuit zijn fysieke winkel. De Nike Kitbuilder moet voetbalteamsen clubs eerder laten kiezen voor een outfit van Nike en is bestemd voor ‘premium partner retailers’. “In de fysieke winkel van een retailer kunnen de klanten de producten zien en voelen. Via de Nike Kitbuilder zijn ze gemakkelijk online te personaliseren, met bijvoorbeeld het eigen logo, en te bestellen. De retailer zorgt er dan voor dat de tenues bij de klant worden bezorgd”, aldus een woordvoerder van ‘the valley’, een bureau dat Nike heeft geholpen bij de ontwikkeling van de software. The Read Shop: verder met formulesamenwerking Het aantal combinatiewinkels van The Read Shop en D.I.O. drogisterijen is met twee uitgebreid. Verder zijn in twee Coopsupermarkten (Meijel en Musselkanaal) nu ook shops-in-shops van The Read Shop te vinden. “De uitstraling van de winkel is hetzelfde als die van een Read Shop”, vertelt Jos Boot, directeur van Retail Development Company, de onderneming waarvan The Read Shop onderdeel uitmaakt. “Alleen loopt het assortiment wat door elkaar”. De kracht van de shop-in-shop is volgens Boot dat er in bepaalde wijken of dorpen geen standalone boekhandels, drogisterijen of andere winkels meer te vinden zijn. “Op deze manier bieden wij toch een volledig aanbod, zonder dat klanten ervoor naar de stad hoeven.” Docdata helpt retailers met Click & Collect Docdata komt met een nieuwe dienst om het afhalen van online bestelde artikelen in winkels te stroomlijnen. De Bijenkorf rolt Docdata Click & Collect binnenkort als eerste uit. De consument krijgt een seintje als het pakket in de gekozen Bijenkorf-vestiging is gearriveerd. Vervolgens neemt hij zijn orderbevestiging met QR-code mee naar de winkel. Bij binnenkomst scant de winkelmedewerker de code, die aangeeft waar het pakket zich in het winkelmagazijn bevindt. De klant zet een handtekening voor ontvangst en kan het pakket dan meenemen. Ook kan hij daarna het artikel weer in de winkel retourneren via Docdata’s systeem. Met de nieuwe dienst krijgen retailers direct inzicht in

Commentaar Rabobank: Een groot voordeel van samenwerking is dat de zelfstandigheid in stand blijft. Bovendien worden de risico’s van andere groeistrategieën vermeden. Samenwerking is daarmee een aantrekkelijke strategische optie voor retailers. De voorbeelden laten verschillende vormen van samenwerking zien waarmee diverse strategische doelen bereikt kunnen worden. Nike versterkt de verticale samenwerking in de keten door met een softwaretool extra toegevoegde waarde aan de retailers te bieden. The Read Shop zoekt de formulesamenwerking met andere retailers om (combinatie)winkels te kunnen aanbieden die op standalone basis niet zouden kunnen overleven. Het voorbeeld van Docdata laat zien dat samenwerking met logistieke dienstverleners tot een betere klantpropositie kan leiden, in dit geval een click & collect model.

Markt en concurrentie Verschillende foodretailers ontwikkelen versformule DekaMarkt geeft zijn nieuwe versformule World of Food een vervolg in Apeldoorn. De winkel van ruim 4.000 m2 moet medio volgend jaar zijn deuren openen. DekaMarkt introduceerde het nieuwe concept in juni vorig jaar in Beverwijk. Deze winkel biedt onder meer plaats aan een wokrestaurant, bakkerij, chocolatier, sushibar, koffie- en notenbranderij en meerdere vernieuwde versafdelingen. DekaMarkt is tevreden over de ontwikkeling van de nieuwe formule in Beverwijk. “Als de mogelijkheid zich qua locaties voordoet, zullen wij zeker overwegen om ook in andere plaatsen een World of Food te vestigen”, aldus de woordvoerder. Eerder liet Jumbo al weten zijn versformule Foodmarkt naar meer locaties in Nederland te willen brengen. Albert Heijn opende onlangs in Eindhoven zijn eerste vestiging waarin de nadruk op vers en beleving ligt, terwijl Hoogvliet al bijna een jaar over een eigen Versmarkt beschikt.

Pagina 3 van 5

Fast fashion model in meubelbranche De Britse online meubelverkoper Made.com probeert zijn producten verkocht te hebben voor ze in Europa de grond hebben geraakt. “Door goed te forecasten kunnen we anticiperen op de vraag en korte levertijden hanteren.” Dat zegt Damien Poelhekke, verantwoordelijk voor de uitrol van Made.com in Nederland. Made.com is een ‘revolutionair designmerk’, waarbij tussenschakels als agenten, importeurs en winkels worden overgeslagen en de producten direct vanuit de fabriek worden geleverd aan de consument. “Dat gaat vaak goed, maar natuurlijk niet altijd”, zegt Poelhekke. “Wanneer producten dreigen over te blijven, pushen we die bijvoorbeeld via extra marketing of met kortingen.” De etailer heeft daarnaast de mogelijkheid om producten op te slaan in zijn fulfilmentcentra in Groot-Brittannië en Lille, waar ook de retouren worden verzameld. Heel groot hoeven die hubs echter niet te zijn, benadrukt hij. Zo liggen de retourpercentages in de meubelindustrie heel laag en zet Made.com in op een fast fashionmodel. Waar traditionele spelers eens in de drie à vier maanden een nieuwe lijn introduceren, komt Made.com iedere week met nieuwe producten en collecties. Grote voorraden zijn daarom uit den boze.

Macintosh: meer Outlet stores Macintosh Retail Group rolt zijn vorig jaar geïntroduceerde outletformule in rap tempo uit in Nederland. Er zijn inmiddels twaalf Shoe Outlet Stores en het concern heeft plannen om dit jaar nog meer van deze winkels te openen. De eerste drie filialen van Shoe Outlet zijn in het voorjaar van 2014 geopend. Inmiddels is de formule door het hele land gevestigd, met onder meer filialen in Amsterdam, Utrecht, Tilburg en Heerlen. Klanten vinden bij Shoe Outlet de zogenoemde ‘slow movers’ uit winkels van zusterformules Dolcis, Invito, PRO, Manfield en Scapino. Macintosh heeft Shoe Oulet gelanceerd om in de reguliere winkels ruimte te maken voor de eerstvolgende collectie.

Hornbach en Gamma: nieuw en kleiner format Hornbach heeft na een pilot besloten om de ‘Compact-winkel’ een vervolg te geven. In navolging van de vestiging in Bad Bergzabern opent de Duitse bouwmarktketen komende zomer een klein filiaal in Neunkirchen. De ‘Compact winkel’ beschikt over 800 m2 oppervlakte en klanten kunnen er hun inkopen doen via hun tablet of smartphone. Hornbach is momenteel met negen grote vestigingen in Nederland actief. Branchegenoot Gamma opende in november 2014 zijn eerste eigen Gamma Compact in het centrum van Amsterdam, als antwoord op kleinschalige DHZ-zaken en winkels als Action en Blokker die ook klusspullen aanbieden. De Nederlandse keten ziet bij een positieve evaluatie van zijn eerste stadswinkel mogelijkheden om er tientallen te openen.

Bronnen voor deze uitgave zijn: retailnews.nl, RetailTrends, boekblad.nl, Twinklemagazine.nl, fashionunited.nl, CBS Statline

Marktomstandigheden verbeteren lichtjes Het consumentenvertrouwen is voor het eerst sinds 2007 positief. Ook de koopbereidheid verbeterde in maart. De retailomzet groeide in januari, zowel in food als non-food. Prijsdruk is een issue voor de sector. Zie het onderdeel Kerncijfers voor meer details. Commentaar Rabobank: Het consumentenvertrouwen vertoont al enige tijd een opgaande lijn en is in maart zelfs positief geworden. De CBS omzetcijfers over januari waren positief over de gehele linie. De verbeterde marktomstandigheden zijn geen reden om achterover te leunen. Het bouwen van onderscheidende formules en het werken aan formule-innovatie blijft van groot belang. De voorbeelden laten dit zien. Diverse foodretailers zien kansen aan de bovenkant van de foodmarkt, met formules die ‘vers’ en ‘beleving’ bieden. Made.com zoekt onderscheidend vermogen in de vrij traditionele wonenmarkt door het ‘fast fashion model’ toe te passen. Hornbach werkt in Duitsland aan een kleinere formule en zou daarmee ook naar Nederland kunnen komen, waar ook Gamma met een compactere formule bezig is. Macintosh Retail Group rolt een outletformule verder uit. Naast een direct omzeteffect kunnen dergelijke winkels ook een positief effect hebben op de overige winkels. Die kunnen immers een ‘frissere’ collectie blijven bieden door hun ‘slow movers’ naar de outletwinkels te verplaatsen.

Contactgegevens Jos Voss Sectorspecialist Retail Rabobank [email protected]

Alexander Heijkamp Sectorspecialist Retail Rabobank [email protected]

Pagina 4 van 5

Kerncijfers Vertrouwensindicatoren Mar/14

May/14

Jul/14

Sep/14

Nov/14

Jan/15

Mar/15

4 2 0 -2 -4 -6 -8 -10 -12 -14 Consumer confidence NL

Readiness to buy NL

Het consumentenvertrouwen laat al langere tijd een positieve trend zien. Voor het eerst sinds 2007 is de indicator weer positief: +2 in maart, een forse verbetering ten opzichte van de -7 van februari. De voor de detailhandel belangrijke deelindicator ‘koopbereidheid’ verbeterde van -9 in februari naar -7 in maart. In tegenstelling tot het consumentenvertrouwen is deze indicator nog steeds negatief.

Detailhandelsomzet: groei in % (jaar-op-jaar) Jan/14

Mar/14

May/14

Jul/14

Sep/14

Nov/14

Jan/15

20% 15% 10% 5% 0% -5% -10% Sales growth non-food stores

Sales growth food stores

Sales growth online specialists

Over de gehele linie was in januari sprake van een volumegroei in combinatie met een prijsdaling. De totale detailhandelsomzet steeg in januari met 0,8% (volume +3,1%, prijs -2,2%). De omzet van food winkels groeide 2,7% (volume +3,0%, prijs -0,4%) Ook de omzet van de non-food winkels steeg: +1,2% (volume +3,3%, prijs -2,0%). Online specialisten wonnen met een omzetgroei van 9,2% verder marktaandeel.

Non-food winkels januari 2015 groei in % (jaar-op-jaar) Drugstores 6% 4% 2%

4.0%

Consumer electr. 3.5%

Living

Average

Clothing

DIY

Household

-3.7%

-3.9%

Textile superm.

3.0% 1.2%

0% -2%

-0.5%

-4% -6%

Het beeld voor de verschillende sectoren loopt nogal uiteen. Wonen en Consumentenelektronica lijken te profiteren van de aantrekkende huizenmarkt. Opvallend is dat dit niet geldt voor DHZ. Kleding, huishoud en vooral textielsupermarkten zitten in de min.

-8% -10%

-9.1%

Growth in % Jan 2015 (YoY)

Bron: CBS

Deze publicatie is een uitgave van Rabobank. De in deze publicatie gepresenteerde visie is gebaseerd op gegevens uit door ons betrouwbaar geachte bronnen die worden genoemd in de bronvermelding. Deze bronnen zijn op zorgvuldige wijze in onze analyse verwerkt. Rabobank aanvaardt echter geen enkele aansprakelijkheid voor het geval dat de in deze publicatie neergelegde gegevens of prognoses onjuistheden bevatten noch voor eventuele (zet-)fouten en onvolledigheden. Het betreft algemene informatie die aan veranderingen onderhevig is. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend.

Pagina 5 van 5