Theoriemap leermethode vmbo consumptief
Productinformatie: Boter en boterproducten Waar gaat deze kaart over?
– Dan verwarmt men de boter tot 70qC, zodat de ziekteverwerkers doodgaan. Dit heet ook wel pas-
Deze kaart gaat over de eigenschappen van boter en boterproducten. We vertellen je ook waar je
teuriseren. – Als de room is afgekoeld komt er “zuursel” van
boter en boterproducten voor kunt gebruiken in de
melkzuurbacteriën bij. De melkzuurbacteriën
keuken en welke soorten boter er zijn.
zorgen ervoor dat de room zuur wordt. – Het zuren van de room vindt plaats in een roomtank bij 13º à 18º C. Dit duurt zo’n 16 tot 20 uur,
Wat wordt er van jou verwacht?
afhankelijk van de temperatuur. – Tenslotte dikt men, met een machine, de
Na het bestuderen van deze kaart kun je:
gezuurde room in. De room is dan boter gewor-
– vertellen waarvoor je boter gebruikt
den.
– vertelen hoe men boter maakt
– Hierna verpakt men de boter.
– vertellen wat de eisen zijn van kwaliteitsboter – vertellen hoe je boter het beste kan bewaren – uitleggen wat ranzige boter is
Kwaliteitskenmerken van boter
– verschillende soorten boter noemen – eigenschappen noemen van verschillende soorten boter.
Boter moet voldoen aan de volgende eisen: – het vetgehalte is ten minste: • 80% voor boter met een keukenzoutgehalte van 0,1% of meer
Wat is boter?
• 82% voor boter met een keukenzoutgehalte van minder dan 0,1%
Boter maakt men van koeienmelk. Boter bestaat
– het gehalte aan vetvrije melkdroge stof (stoffen
voor een groot gedeelte uit vet. Er zijn verschil-
zoals eiwitten, koolhydraten, melksuiker en
lende soorten boter en je kunt boter voor verschil-
zout) is maximaal 2%.
lende doelen gebruiken, bijvoorbeeld:
– het vochtgehalte is maximaal 16%
– om op brood te smeren
– het keukenzoutgehalte is maximaal 2%
– om vlees in te bakken.
– Er mag geen vuil of andere verontreinigingen
– bij de bereiding van producten, zoals koekjes of
inzitten.
taarten
Bereiding van boter Boter wordt op een speciale manier gemaakt. In deze paragraaf kom je erachter hoe dat gebeurt. Sommige boeren maken nog zelf boter. De meeste boter wordt tegenwoordig in de fabriek gemaakt. Dit gebeurt op de volgende manier: – De grondstof van boter is volle melk.
Hierboven zie je een plaatje waarin we de verhou-
– De boter gaat eerst in een centrifuge. Hierdoor
ding tussen verschillende ingrediënten laten zien.
scheidt de room zich van de magere melk.
1
Theoriemap leermethode vmbo consumptief
Productinformatie: Boter en boterproducten Je kunt wel zien dat boter voor het grootste deel uit
Boter mag je beslist niet te warm bewaren. Doe je
vet bestaat.
dat wel dan:
In de melkdroge stof zitten eiwitten en koolhydra-
– treden er chemische veranderingen op
ten. Je ziet dat maximaal 2% van boter uit melk-
– wordt de boter slap
droge stof bestaat, van die twee procent is de helft
– wordt de boter ranzig
eiwitten en koolhydraten. Naast water zitten er nog vitamine A en mineralen in boter. Maar dit zijn
Als boter ranzig is krijgt het een nare, zure smaak.
zulke kleine hoeveelheden dat ze niet in de grafiek
In de zomer wordt boter sneller ranzig, omdat het
te zien zijn.
dan warmer is buiten. Je wordt niet ziek als je ranzige boter eet. Ranzige boter kun je nog wel goed
Rijksbotermerk
gebruiken voor het bakken of braden. Bij verhitting
Nederlandse fabrieksboter wordt altijd gekeurd
verdwijnt de ranzige smaak namelijk.
voordat het de winkel ingaat. Ieder pakje boter
Boter kan ook gaan schimmelen. Er zitten dan
krijgt een rijksbotermerk. Er zijn twee kwaliteits-
zwarte stippen op de boter. Beschimmelde boter
klassen.
kun je niet meer te eten.
– De meeste boter heeft kwaliteitsklasse “Extra”. Op de verpakking staat dan “Extra kwaliteit”. Het
Verpakking
rijksbotermerk is dan blauw van kleur.
Boter kun je kopen in verschillende verpakkingen:
– Boter met een groen botermerk is van mindere kwaliteit en wordt bijna niet meer verkocht.
– in aluminium wikkels in hoeveelheden van 125, 250 en 500 gram – in speciale kleine verpakking voor de horeca van
Als er extra zout in boter zit, moet dit duidelijk op de verpakking te staan.
5,10, 15, 20 en 25 gram – in dozen bekleed met perkamentpapier met een inhoud van 5 tot 25 kilogram.
Soorten boterproducten Er zijn verschillende soorten boter verkrijgbaar. De volgende botersoorten bespreken we in deze kaart: – margarine – halvarine – roomboter Verpakking voor boter met rijksboterwerk.
Opslag van boter Boter bewaar je in een koele en donkere ruimte in een gesloten verpakking. Let er ook op dat er geen sterk ruikende producten in de buurt liggen. Boter neemt anders de geur en smaak van dit product over.
2
– mengsel van Roomboter en margarine. – braadboter
Theoriemap leermethode vmbo consumptief
Productinformatie: Boter en boterproducten Dit komt omdat men extra vocht uit de boter haalt. De boter is dan niet meer geschikt als smeerboter, maar wel om te bakken en te braden. Braadboter heeft: – een hoger vetgehalte – een donkere kleur – een stevige structuur Deze boter is meestal goedkoper dan “normale” boter. Braadboter is verpakt in stukken van 200 gram. De boter ligt met de naam “bak of braadboMargarine
ter” in de winkel.
Margarine is gewone boter. Margarine kun je gebruiken om op brood te smeren. Je kunt margarine ook gebruiken bij de bereiding van producten, bijvoorbeeld kruidenboter. Halvarine Halvarine is boter met een vetgehalte van 40%. In halvarine zit dus minder vet, maar meer water. Halvarine is zeer geschikt als smeerboter. Omdat er meer water in halvarine zit, kun je het niet gebruiken bij het bakken van producten. Roomboter Roomboter staat bekend om zijn romige en volle smaak. In roomboter zit meer vet dan in gewone boter. Je roomboter gebruiken om bijvoorbeeld op stokbrood of krentenbrood te smeren. Leg de roomboter dan wel van tevoren uit de koelkast. De roomboter is dan beter smeerbaar. Roomboter kun je ook goed gebruiken bij bereiding van zowel zoete als hartige gerechten. Gemengde boter Tegenwoordig verkoopt men ook een mengsel van roomboter en margarine in de winkel. De gemengde boter smaakt zoals roomboter en is net zo gemakkelijk te smeren als margarine. Braadboter Soms verwerkt men boter tot braadboter. Deze boter heeft een hoger vetgehalte dan margarine.
3
Theoriemap leermethode vmbo consumptief
Productinformatie: Boter en boterproducten Vragen 1. *Schrijf op wat de verschillende ingrediënten zijn van boter. 2. *Hoeveel vet bevat “normale” boter? 3. Hoeveel procent eiwitten en koolhydraten zitten er in boter? 4. *Omschrijf in je eigen woorden hoe je boter kunt maken. 5. Welke kleur heeft het Rijksbotermerk van de beste kwaliteit boter? 6. *Leg uit waarom je braadboter alleen kunt gebruiken om vlees te braden en niet om je brood mee te smeren? 7. Omschrijf in je eigen woorden hoe je boter het beste kunt bewaren. 8. a. Wat is “ranzige” boter? b. Waar kun je ranzige boter nog voor gebruiken? 9. a. Schrijf in de eerste kolom van de tabel vier verschillende soorten boter. b. Schrijf in de tweede kolom waarvoor je iedere botersoort kunt gebruiken.
Soort boter 1. 2. 3. 4.
4
Waarvoor gebruik je deze boter?
Theoriemap leermethode vmbo consumptief
Productinformatie: Boter en boterproducten Opdracht Ga naar een supermarkt. 1. a. Zoek het goedkoopste merk van de volgende soorten boter op: – bak en braadboter – margarine – halvarine b. Zoek het duurste merk van dezelfde soorten boter op. c. Schrijf het goedkoopste en het duurste merk op in de tabel. d. Schrijf de vetpercentages van de verschillende soorten boter op. e. Leg uit waarom men in horecabedrijven vaker braadboter dan margarine gebruikt. Soorten boter
Goedkoopste merk
Prijs
Duurste merk
Prijs
Percentage vet
Bak en braadboter Margarine Halvarine
5
