k i j k e n 23 oktober 2015 Achtergronden, opinies en verhalen over en uit het sociaal domein

k i j k e n

Achtergronden, opinies en verhalen over en uit het sociaal domein Fris denken & dwars kijken De eigen kracht van mensen en hun organisaties versterken, energie mobiliseren en een gezamenlijke focus ontwikkelen, dat is de missie en kwaliteit van Vondel & Nassau. Samen werkend met u pakken onze medewerkers organisatie- en samenlevingsvraagstukken resultaatgerichte op en aan. Hebt u collega's die Het Decor - Verruim(t) de horizon ook willen ontvangen? Mail dan even uw mailadres naar [email protected] Wilt u Het Decor niet meer ontvangen dan is een berichtje naar hetzelfde mailadres voldoende.

Jaargang 2 | Aflevering 41

DWARS

23 oktober 2015

Wijkgerichte GGZ-zorg en minder bedden: lessen uit Triëst, Italië

van het Nederlandse aantal opnameplaatsen en acht procent van het Nederlandse aantal gedwongen opnames. Opnames op gesloten afdelingen of separaties komen niet voor vanuit de Bron: Freedom First 151017 overtuiging dat afzondering haaks staat op herstel. Vandaar ook Freedom First. Dat is de titel van het onderzoek naar de ervarinde titel van het boek Freedom First. gen met wijkgerichte ggz-zorg in het Italiaanse Triëst en de betekenis hiervan voor Nederland. Triëst is interessant omdat daar Inspireren en uitdagen al veertig jaar geleden de keuze werd gemaakt het psychiatrisch Freedom First biedt zicht op de alledaagse praktijk van Triëst, ziekenhuis te sluiten en niet langer te werken met gesloten deumet oog voor zowel de goede kanten van het systeem als de ren. In het onderzoek wordt verkend hoe de ervaringen van Trionvolkomenheden. Een praktijk waarin ook mensen met ernstiëst in Nederland kunnen worden toegepast. ge psychiatrische aandoeningen zelfstandig wonen en waar veel minder opnamen mogelijk blijken. De auIn 2012 is in het Bestuurlijk Akkoord GGZ teurs van het Trimbos-instituut en Utrechttussen VWS, zorgaanbieders en verzekese zorgorganisatie Lister hopen met dit raars een drastische bedden afbouw afgeboek het ambulantiseringsproces in Nesproken. Dit proces is in volle gang. In Triderland te inspireren en uit te dagen tot ëst is in 1978 het laatste psychiatrisch ziemeer reflectie en bezinning op het eigen kenhuis gesloten en zijn ggz-wijkcentra handelen. opgezet. In deze centra wordt voortdurend gereflecteerd op waarden en idealen. Daarbij wordt gewerkt vanuit mensenrechFreedom First, een onderzoek naar de ertenbenadering. De nadruk in de hulpverlevaringen met wijkgerichte ggz-zorg in Trining ligt op de persoon in zijn geheel in ëst, Italië en de betekenis hiervan voor plaats van op de ziekte. De behoeften en Nederland (Muusse & Van Rooijen, 2015) het levensverhaal van een persoon én zijn is voor 7,50 euro (exclusief verzendkosten) netwerk zijn leidend in de hulpverlening. te bestellen via www.lister.nl. Vanuit dit gedachtengoed is de ambulantisering ver doorgevoerd. In Triëst (236.000 inwoners) wordt gewerkt met twintig procent Jaargang 2 | aflevering 41 | pagina 1

Het Decor - verruim(t) de horizon Wie is de mol – Het spijt van gisteren of de angst voor morgen?

Dat is echter geen garantie voor op de al lang bewandelde paden. Dit brengt voortdurende verandering. Het wijst – op wel- spanning met zich; en nieuwe dilemma’s. Door Peter Paul J. Doodkorte haast megalomane wijze – naar de toekomst. Terwijl wij van plan zijn In dit tijdperk van het ‘niet zeker weten’ komen nieuwe vragen In Cobouw, het onafhankelijke dagblad voor de vandaag iets te doen! op ons af. Dit vraagt oog en aandacht voor het perspectief van bouwsector (september 2014) stond het te lezen: waaruit wij de uitdaging bekijken. Want het gekozen perspectief “Toch komt langzaam een einde aan grootschali- Verandervermogen wordt bepaald door de vormgeving van de bepaalt de weg die vervolgens wordt gekozen en het type opge overheidsprojecten, nu gemeenten zich onder omgeving. De wijze waarop processen georganiseerd zijn, de brengst dat je zaait en later dus oogst. druk van de burger een bescheiden rol aanme- technische systemen zijn ingericht, de cultuur zich heeft geten.” vormd en de technische competenties van medewerkers zijn Natuurlijk. We zijn allemaal aan het nieuwe werken geslagen. ontwikkeld. Het organisatieparadigma van de geplande werke- Maar vanuit oude beginselen. We organiseren, managen en Op hetzelfde moment stond Nederland aan de vooravond van lijkheid (de plannen op papier) dicteert – en remt met haar ge- controleren veelal vanuit wantrouwen. De impliciete veronderde grootste ontwikkeling in het binnenlands bestuur van de richtheid op controle en voorspelbaarheid – het veranderver- stelling van invloedrijke dogma's als 'vertrouwen is goed, maar laatste decennia. Er worden niet alleen taken en middelen over- mogen. controle is beter' is immers dat vertrouwen per definitie risico's gedragen, er wordt ook van gemeenten verwacht dat ze inteherbergt en wantrouwen niet. graal gaan werken in het sociale domein met als doel burgers Het Taylorisme – gericht op het op gestructureerde wijze werbeter te kunnen ondersteunen, hen te laten participeren in de ken aan efficiëntie (met de machine als centrale metafoor) over- Organisaties waar wantrouwen heerst, verstikken uiteindelijk in maatschappij en werkprocessen rondom een hulpvraag van schaduwt nog altijd de eigen kracht van theorieën over chaos en regels, procedures en andere beheersmaatregelen. In zo'n situamensen efficiënter te organiseren. Het decentraliseren naar ge- onvoorspelbaarheid. Deze zijn gericht op betekenisgeving aan, tie gaat veel energie verloren, worden initiatief en motivatie meenten vindt plaats vanuit vertrouwen. Vertrouwen dat be- van en tussen mensen (met de natuur als centrale metafoor). Er gesmoord, zal teamwork nooit bloeien en kan risicomanagepaalde taken beter op lokaal niveau uitgevoerd kunnen worden, lijkt sprake te zijn van twee werelden. In de oude ment gemakkelijk een illusie worden. vertrouwen in de beleidskeuzes die een gemeente maakt en ‘organisatiewereld’ werd en wordt nauwelijks aandacht besteed vertrouwen in de controlerende taak van de lokale democratie. aan processen. In de nieuwe ‘proces’ wereld is dat net anders- Vertrouwen daarentegen genereert openheid, kameraadschap, Tot zover de mooie beleidsvoornemens. om. initiatief en bovenal motivatie. Dat ook zijn de ingrediënten voor het leveren van bestendige prestaties in termen van kwaliteit, Inmiddels waart boven de omvorming van het sociaal domein Nu is het niet zo dat het een wel en het ander niet moet. Beide klanttevredenheid en kosten efficiëntie. het spookbeeld rond van een overheid die het niet lukt het structuren zijn nodig en dienen – en dat is wel belangrijk – als doen af te stemmen op het denken. Een belangrijke oorzaak lijkt één geheel ontworpen te worden. Wat niet weg neemt dat voor De transformatie vraagt om op vertrouwen gebaseerd denken de onstuitbare, vaak politiek ingegeven, neiging naar het neer- de transformatie het procesdenken een groot aantal voordelen en doen. Om daarop afgestemd gedrag. Wie anderen daarin wil zetten van een iets groots dat nú moet slagen. Transformatie heeft boven het traditionele organisatiedenken. Het organisatie- begeleiden, wacht de uitdaging om de gevraagde gedragsverheet de uitdaging, maar beheerzucht en systeemdenken is de denken organiseert verticaal. Hierdoor ontstaan meestal starre andering eerst effectief op het eigen doen en laten toe te pashouding. Deze ‘tunnelvisie van beheer’ mist de afstemming met structuren. Procesdenken doorbreekt deze hokjesgeest. Door te sen. Dat geldt in het bijzonder voor de ‘trekkers’ van de bewede gebruikers uit de samenleving. Faalt ook in goede communi- denken in en te werken naar resultaten voor de klant wordt er ging. De dagelijkse praktijk laat zien dat wij vaak en graag bezig catie met de mensen die de theorie in de praktijk moeten bren- horizontaal georganiseerd. Het proces wordt ingericht en be- zijn met de verandering die anderen moeten doormaken. Terwijl gen. Juist dat gemis staat het verandervermogen van mensen stuurd aan de hand van dat uitgangspunt. Zo ontstaat een veel de werkelijkheid eerst – en vanzelf – verandert als wij zélf nieuen/in hun omgeving in de weg. Het blokkeert ook de benodigde dynamischer structuur. we stappen zetten. Want als je wilt veranderen moet je……iets en beoogde ruimte voor onconventionele ideeën. Daarom is het anders dóen. Nu. Want ook al zijn het hele kleine stapjes, alleen tijd voor bezinning. Op dat wat we nu eigenlijk aan het doen zijn We willen verbetering; zeggen de systeembeheerders. Daarvoor door anders te dóen, creëren we een nieuwe werkelijkheid en en hoe we dat doen. Aan goede voornemens is er geen gebrek. prediken zij verandering. Maar ze doen dat door verder te gaan dus verandering.

 Als je wilt veranderen moet je……iets anders dóen.

Jaargang 2 | aflevering 41 | pagina 2

Het Decor - verruim(t) de horizon Kindcentra liggen nu op bordje Kamer

Meer weten over kindcentra en de mogelijkheden daarvan? Klachten herkend Mail naar [email protected] Beide bedrijven waren zaterdag vooralsnog niet bereikbaar Bron: symposium 151016 voor commentaar. Centric liet de onderzoekers weten de Diverse partijen in de Tweede Kamer willen nog deze kabinetsklachten over hoge prijzen te herkennen, maar dat het marktperiode aan de slag met de ideeën van Kindcentra 2020. conforme tarieven hanteert. Van misbruiken van marktmacht is Woordvoerders van VVD, CDA, PvdA, SP, GroenLinks en D66 volgens het bedrijf 'geen sprake'. PinkRoccade wilde tegenover hebben dit onlangs op een symposium aangegeven. de onderzoekers niet inhoudelijk reageren. De regiegroep Kindcentra 2020, bestaande uit bestuurders uit de kinderopvang, het primair onderwijs en wethouders, vindt dat er een toegangsrecht voor kinderopvang moet komen voor elk kind en dat wettelijk geregeld wordt dat vanuit één organisatie kinderopvang én primair onderwijs aangeboden kunnen worden. Kindcentra 2020 presenteerde onlangs de uitwerking van alle plannen die in boekvorm werden aangeboden aan SERvoorzitter Mariëtte Hamer. De regiegroep vindt dat kinderopvang en primair onderwijs niet logisch zijn georganiseerd in Nederland. Kinderen zouden recht moeten krijgen op een aantal uur kinderopvang en bovendien moet het mogelijk worden gemaakt dat kinderopvang en onderwijs vanuit één organisatie worden aangeboden; het kindcentrum. ‘De tijd is rijp voor verandering’, aldus de regiegroep die Den Haag vraagt om kindcentra in Nederland mogelijk te maken. In het boek Kindcentra 2020, een realistisch perspectief roepen de wethouders Samir Bashara (Hoorn) en René Peeters (Almere) namens ongeveer vijftig collega’s andere wethouders op ‘zo nodig ondeugend’ te zijn: ‘Heb visie en draag die ook uit. Laat je daarbij niet afleiden door fictieve belemmeringen zoals het feit dat sommige voorzieningen publiek en andere privaat georganiseerd zijn. Het zijn beide organisaties die met kinderen werken en dát telt. Als je niet af en toe met je tenen over de lijn gaat, verandert er nooit iets.’

Trajectum opent nieuwe kliniek voor licht verstandelijk beperkten Bron: Trajectum 151019 Stichting Trajectum opent woensdag het nieuwe klinisch Orthopedagogisch Behandelcentrum (OBC) Berkelland in het Gelderse Rekken. Het centrum is bedoeld voor cliënten met ernstige gedragsproblemen en een lichte verstandelijke beperGemeenten ontevreden over ICT-leverancier king (SGLVB). Een groot deel van deze cliënten heeft bovendien een forensische achtergrond. De opening van de nieuwe Bron: Binnenlands Bestuur 151019 Veel gemeenten menen dat twee ICT-bedrijven die de markt kliniek volgt op de overname van het LSG-Rentray (nu Interbeheersen, Centric en PinkRoccade, hun macht gebruiken om metzo) gebouw in Rekken, enkele jaren geleden. hoge prijzen te vragen. Mensen met ernstige gedragsproblemen en een lichte verstanMaar weinig gemeenten zijn tevreden over de prestaties en delijke beperking zijn volgens Trajectum gebaat bij een orthoprijzen van hun leveranciers van software. Veel gemeenten pedagogische benadering. Om het zelfstandig functioneren en menen dat twee ICT-bedrijven die de markt beheersen, Centric kwaliteit van leven van cliënten met SGLVB te bevorderen, is en PinkRoccade, hun macht gebruiken om hoge prijzen te vra- aandacht voor stabilisatie, observatie, diagnostiek en ontwikgen. Dat blijkt uit onderzoek van NRC Handelsblad en Reporter keling noodzakelijk, stelt de stichting. Omdat de overgang naar Radio onder alle gemeenten, waarbij bijna 60 procent reageer- zelfstandig functioneren niet vanzelf gaat, behandelt het OBC multidisciplinair. Cliënten doorlopen een behandeling van vijf de. fasen die op elkaar aansluiten.

Geen verbetering verwacht Meer dan de helft is ontevreden over wat ze voor hun geld krijgen, slechts 16 procent is tevreden. Centric en PinkRoccade zijn bij 90 procent van de gemeenten hoofdleverancier van zogeheten ‘kernapplicaties’, waarmee alle andere programma’s moeten praten. Toch overwegen gemeenten meestal geen overstap omdat ze geen verbetering verwachten, maar wel Ze zijn geen voorstander van een blauwdruk, maar willen wel problemen en extra kosten. Gemeentelijke dienstverlening een kader waarbinnen dit type voorzieningen kán bestaan – digitaliseert steeds verder, zeker nu ze er meer taken hebben met een volwaardige wettelijke status. bijgekregen zoals op het gebied van zorg.

"Met behulp van onze behandelprogramma’s, is er oog voor de specifieke problematiek en het IQ van onze cliënten”, zegt Jolande Sak, sectormanager van OBC Berkelland. "Wij proberen op deze manier veelal om agressie bij cliënten te verminderen en toe te werken naar een toekomst zonder verslaving of het plegen van delicten."

Jaargang 2 | aflevering 41 | pagina 3

Het Decor - verruim(t) de horizon ‘Geef betere informatie over jeugdhulp’

door een en dezelfde persoon gedaan worden, volgens de UWV oordeelt anders Monitor Transitie Jeugd. "Wij hopen enorm op nieuwe arbeidsbeperkten die we kunnen Bron: TSJ 151019 plaatsen bij bedrijven. Ondernemers willen hen echt wel aanDe Monitor Transitie Jeugd adviseert om te zorgen voor volnemen, omdat ze hebben afgesproken met staatssecretaris doende deskundigheid in het wijkteam over jeugdhulp. Ouders Bejegening Ook kwamen er veel meldingen over Jetta Klijnsma dat ze honderdduizend arbeidsbeperkten aan en jongeren hebben vaak meer kenbejegening binnen. Een groot aantal van een baan helpen", meldt De Haan. "Maar het gebeurt niet. De nis in huis dan de persoon die hen de melders voelt zich niet serieus geno- aantallen vallen ons behoorlijk tegen." Wat Cedris het meest daarbij moet helpen, merkt de belanmen. Bijvoorbeeld omdat ze lang moe- zorgen baart, is dat het UWV veel mensen voor wie werkgevers gengroep op. ten wachten of omdat de afspraken niet loonkostensubsidie krijgen niet aanmerkt als arbeidsbeperkt. worden nagekomen. Geef ouders meer Dat valt op te maken uit de derde en duidelijke informatie over het proces rapportage van de Monitor Transitie van de zorgaanvraag aan en ook over Jeugd. Een groep belangenorganisahun rechten, adviseren de belangenties die de effecten van de transitie groepen. De processen zijn nu nog te Verruim het blikveld op de jeugd in de gaten houdt. Ieder onduidelijk. Schippers schuift met geld van tweede naar kwartaal brengen ze een rapportage uit. In het derde kwartaal zijn er 89 meldingen binnen gekomen over zaken die nog steeds misgaan in de jeugdhulp. De meeste 'Gemeenten niet in staat jonge gehandicapklachten zijn ingediend door ouders van kinderen tussen de 12 te te helpen' Bron: Cedris 151019 en 17 jaar. In totaal zijn er dit jaar 300 meldingen binnen gekoJongeren met een arbeidshandicap of een aandoening die nog men. wel kunnen werken 'zijn onzichtbaar geworden voor de overheid'. Indicatie Zo blijkt dat de informatievoorziening over de jeugdhulp nog De jongeren moeten werken sinds de invoering, dit jaar, van steeds niet goed gaat. De melders vonden vooral dat ze te laat de Participatiewet, maar vinden geen baan en krijgen veelal informatie kregen en te laat werden betrokken bij beslissingen ook geen uitkering. Dat zegt Jan-Jaap de Haan, directeur van over de hulpverlening. Ook blijven er meldingen binnenkomen Cedris, brancheorganisatie van sociale werkbedrijven, in Trouw van ouders die maandenlang moeten wachten op een indicatie, zo laat de Monitor Transitie Jeugd weten. Sinds dit jaar is de Wajong er alleen nog voor jongeren die meer dan 80 procent zijn afgekeurd. Andere jonggehandicapOndersteuning ten vallen onder de Participatiewet. Gemeenten moeten hen Een nieuw probleem is dat mensen niet weten dat ze recht naar een betaalde baan begeleiden. "Maar dat lukt echt onvolhebben op onafhankelijke cliëntondersteuning en dat hen dat doende", zegt De Haan. niet wordt verteld, volgens de rapportage. Als ouders al wel te maken krijgen met een cliëntondersteuner, dan is die niet altijd Hij stelt dat de gemeenten nog niet klaar zijn om de extra joneen onafhankelijke. Er zijn gevallen waarbij de cliëntondersteuge gehandicapten aan een baan te helpen. Bovendien komen ner eerst de zorgvraag in kaart brengt en vervolgens ook de de jongeren als ze thuis blijven wonen niet in aanmerking voor beslissing neemt over welke zorg het gezin krijgt. Dat mag niet een bijstandsuitkering.

eerste lijn Bron VWS 151020 In 2016 is er 24,9 miljoen euro minder beschikbaar voor medisch-specialistische zorg. Het bedrag dat hierdoor vrijkomt, verdeelt minister Schippers over de huisartsenzorg (10,9 miljoen) en de multidisciplinaire zorg (14 miljoen). Dat is een resultaat van de uitkomsten van de Substitutiemonitor die eind augustus uitkwam en waaruit bleek dat het met de substitutie van zorg van de tweede lijn naar de eerste lijn iets sneller ging dan verwacht. De bedoeling was dat er voor 45,3 miljoen euro zou worden geschoven naar de eerste lijn, maar dat werd 61,2 miljoen.

De Substitutiemonitor van KPMG Plexus is gebaseerd op prognoses die door een groot deel van de zorgverzekeraars worden aangeleverd. De prognoses worden gemaakt over gecontracteerde afspraken over het verplaatsen van zorg van de tweede naar de eerste lijn. Niet wordt bijgehouden of die afspraken ook daadwerkelijk worden nagekomen. In haar brief aan de Tweede Kamer schrijft Schippers dat ze wil dat dit voortaan wel in beeld wordt gebracht.

Jaargang 2 | aflevering 41 | pagina 4

Het Decor - verruim(t) de horizon Van Rijn deelt zorgen jeugd-GGZ behandelaars niet Bron: VWS 151020

Staatssecretaris van Volksgezondheid, Martin van Rijn, heeft gereageerd op Kamervragen over onveilige uitwisseling van gegevens tussen gemeenten en behandelaars in de jeugd-GGZ. De behandelaars zijn bang dat gemeenten niet zorgvuldig omgaan met de gevoelige informatie die zij aan hen moeten verstrekken. Van Rijn deelt deze zorgen niet. Een parabel of gelijkenis is een kort verhaal, gewoonlijk gesitueerd in het dagelijks leven, dat dient om een religieus, “De wettelijke kaders zijn duidelijk,” zo schrijft de staatssecretaris. Gemeenten zijn wetmoreel of filosofisch idee te illustreren. HET DECOR verzamelde een aantal van die mooie, korte inspirerende verhatelijk verplicht het programma CORV te gebruiken voor de uitwisseling van privacygelen. Om te motiveren en te stimuleren om positiever te denken, te leven en te werken.

Het vlammenspel Twee oudere vrienden, zaten met een glas wijn gezellig bij het openhaardvuur. “Alles wordt toch wel moeilijker als je ouder wordt”, zei de een met een bezorgd gezicht.

“Hoe bedoel je?” “Nou, het is niet alleen het lichaam dat gebrekkig wordt, maar ook je gevoel wordt minder. Vroeger, als jonge man kon ik gemakkelijk tegen lichamelijke inspanningen, maar dat gaat nu niet meer en ook mijn emotionele kracht lijkt te verdwijnen. Grote gevoelens zijn iets voor jonge mensen, niet meer voor ons, oudjes.” “Wat het lichaam betreft, ben ik het met je eens”, antwoordde zijn vriend. “Maar de kracht van je hart hoeft niet te verdwijnen. Je kunt als oudere mens nog net zo intensief liefhebben als toen je jong was.” “Och, je maakt jezelf maar iets wijs, durf gewoon toe te geven dat je kracht op alle gebieden minder wordt”, hield de ander hem voor. “Nou, soms moet je de waarheid een beetje te hulp komen. Ik maak mezelf niets wijs, maar ik heb een truc die heel goed helpt”, opperde zijn vriend. “Vertel, wat is je truc?” “Wel”, zei de ander, ”ik wordt elke dag weer opnieuw verliefd.” “Pff! Dat geloof je toch zelf niet?” “Op het leven”! verduidelijkte de vriend. “Elke morgen, als ik opsta, zeg ik tegen mezelf: deze dag is uniek! Een dag als vandaag heb ik nog nooit beleefd! Hij is nieuw en fris. Hij zou prachtig kunnen zijn! En hij zal nog prachtiger zijn als ik mij voor hem openstel en heel teder met hem omga.”

voelige gegevens. “Alle partijen maken gebruik van CORV, maar wij weten dat nog niet alle partijen dat in alle gevallen doen. Op dit moment vindt 65 procent van de gegevensuitwisseling plaats via CORV en er wordt hard aan gewerkt om dit percentage verder te verhogen. Wij zullen de Kamer in het voorjaar berichten over de voortgang.”

Aanbieders dienen daarnaast aagesloten te zijn bij het programma VECOZO. Via dit programma moeten de aanbieders communiceren met de gemeenten. Uit de brief blijkt dat nog niet alle aanbieders bij dit gegevensknooppunt aangesloten zijn. Vooral kleinere aanbieders, zoals de jeugd-GGZ, maken nog niet altijd gebruik van het programma. Desondanks schrijft Van Rijn dat de regels duidelijk zijn en dat de gemeenteraad, het College bescherming persoonsgegevens en de inspecties toezien op de naleving hiervan.

De tijdelijke regeling omtrent de verstrekking van persoonsgegevens uit de jeugd-GGZ bij declaraties is hierop geen uitzondering. Van Rijn schrijft: “In de tijdelijke regeling over de bij de declaratie te verstrekken persoonsgegevens is limitatief opgesomd waar Lange tijd was het stil, alleen het knisperen van het haardvuur was te horen. de gemeenten de ontvangen gegevens voor mogen gebruiken, te weten voor de forDe beide oude vrienden keken naar het spel van de vlammen, dat steeds nieuwe vormen aannam, dat mele controle, voor het opvragen van nadere informatie bij de declarant indien de inzich in geen enkele beweging herhaalde en met steeds nieuwe vuurtongen danste. gediende rekening te weinig informatie bevat om hem te kunnen betalen, voor het betalen van de rekening, voor fraudeonderzoek en voor de vaststelling van ouderbijMeer inspirerende sprookjes en parabels vind je hier: dragen.”

Jaargang 2 | aflevering 41 | pagina 5

Het Decor - verruim(t) de horizon Meeste bezwaarschriften ‘poetshulp’ niet gehonoreerd Bron: Gemeente Utrecht 151016 Het gros van de 871 bezwaarschriften die in Utrecht zijn ingediend tegen versobering van de huishoudelijke hulp zijn ongegrond (41 procent) of niet-ontvankelijk (18 procent) verklaard. In ieder geval twee rechtszaken liggen nu bij de Centrale Raad van Beroep. Ook zaken uit andere gemeenten liggen inmiddels bij deze hoogste beroepsinstantie. Het gros van de 871 bezwaarschriften die in Utrecht zijn ingediend tegen versobering van de huishoudelijke hulp zijn ongegrond (41 procent) of nietontvankelijk (18 procent) verklaard. 318 bezwaarschriften (37 procent) zijn gedeeltelijk gegrond verklaard. De meeste daarvan resulteerden in meer uren hulp. In ieder geval twee rechtszaken liggen nu bij de Centrale Raad van Beroep. Ook zaken uit andere gemeenten liggen inmiddels bij deze hoogste beroepsinstantie. Wachten op duidelijkheid ‘Definitieve duidelijkheid over de positie van de huishoudelijke hulp binnen de Wmo 2015 en de mogelijkheden van gemeenten om daar een eigen invulling aan te geven zal pas ontstaan na uitspraken van de Centrale Raad. Dergelijke uitspraken zijn belangrijke, landelijke ijkpunten’, stelt de Utrechtse wethouder Margriet Jongerius (GroenLinks) in een brief aan de raad. Eerder lieten ook Oosterhout en Oss weten met smart te wachten op een duidelijke uitspraak van de Centrale Raad. Koploper Met 871 bezwaarschriften is Utrecht ‘koploper’ onder die gemeenten die hun beleid ten aanzien van huishoudelijke hulp hebben versoberd, zo bleek eerder uit onderzoek door Binnenlands Bestuur. Op een herbeoordeling van 5.600 Utrechtse cliënten was dat aantal ‘hoger dan wij gewend zijn bij de Wmo’, schrijft Jongerius nu aan de raad. Het aantal (gedeeltelijk) gegrond verklaarde bezwaarzaken is volgens haar hoger uitgevallen ‘dan tot nu toe gebruikelijk’. Vier pro-

cent van de in Utrecht ingediende bezwaarschriften (37) is euro per uur. Gemiddeld nemen zij een uur per week extra af. ingetrokken en twee zijn er in overleg aangehouden. ‘Het aantal overige personen dat uren inkoopt via de HHT blijft achter bij onze ambitie’, schrijft Jongerius. Slechts 240 persoNiet zorgvuldig nen hebben uren ingekocht voor een gereduceerd uurtarief In een aantal rechtszaken dat tegen de gemeente was aange- dat tussen de 9 en 10,50 euro ligt. De mogelijkheid is breed spannen, heeft de meervoudige rechtbank van Utrecht geoor- onder de aandacht gebracht van belangenbehartigers, adviesdeeld dat het Utrechtse beleid weliswaar past binnen de Wmo raden, huisartsen. Ook zijn folders rondgestuurd en is er via 2015, maar ook gesteld dat het onderzoek naar de individuele huis-aan-huis bladen op de regeling gewezen. Utrecht heeft situatie niet altijd zorgvuldig genoeg heeft inmiddels voorlichtingsronde gestart. plaatsgevonden. In die gevallen heeft Utrecht opnieuw onderzoek gedaan naar de persoonlij- Zorgwebsites zijn het onveiligst ke omstandigheden. Het college erkent dat de Bron: nieuwsbericht 151022 communicatie met cliënten beter had gekund. Websites over gezondheid en zorg zijn het ‘ongezondst’. Van Ook zijn huishoudcoaches aan de slag gegaan het hele internet hebben zij het meeste gevaar voor phishing, en is aan aanbieders gevraagd om te melden als oplichting, infecties met een virus of andere malware. de teruggang in uren hulp tot problemen leidt. Sinds dit jaar heeft Utrecht een basisvoorziening Dat blijkt uit onderzoek van internetbeveiliger GDATA. Van alle voor het schoonhouden van het huis ingericht, die 78 uur gevaarlijke websites die werden geanalyseerd had meer dan schoonmaakhulp per jaar behelst. Als het nodig is, kunnen een kwart gezondheid of gezondheidszorg als onderwerp. Dat mensen in aanmerking komen voor extra uren, onder meer via is ruim het dubbele van categorie nummer twee: technologiede Huishoudelijke Hulp Toeslag (HHT). sites. Pas op de derde plek komen de pornosites. Huishoudcoaches De huishoudcoaches bezoeken mensen, die sinds dit jaar minder uren hulp krijgen, thuis en helpen waar nodig om tot andere, structurele oplossingen te komen. Als zij vinden dat er te weinig uren zijn toegekend, brengen zij dit onder de aandacht van het Wmo loket. Een krappe 1.000 mensen zijn voor een gesprek of ondersteuning aangemeld bij de huishoudcoaches. Bij 367 klanten loopt de begeleiding van de huishoudcoach nog. Ook aanbieders hebben van de gemeente de opdracht gekregen om schrijnende zaken te melden, als ook situaties waar ze zich zorgen over maken en/of waarbij het toegekende aantal uren te weinig is om de noodzakelijk geachte taken bij een cliënt uit te voeren. HHT blijft achter Een krappe 1.200 mensen maakt gebruik van de Huishoudelijke Hulp Toeslag; het gros (927 mensen) heeft al huishoudelijke hulp, maar koopt via de HHT-regeling extra uren in voor vijf

Money Rain De meest gevonden methode van phishing op gezondheidswebsite is de ‘Money Rain’-campagne. Daarbij worden bezoekers verleid met het verdienen van duizenden euro’s per dag met een paar uurtjes werk. Het enige dat zij even moeten doen is hun bankrekening doorgeven. De gegevens worden gebruikt om creditcards aan te vragen of leningen af te sluiten, of als afschermmiddel voor een crimineel netwerk. Onbedoeld kan de bezoeker dan katvanger worden. Foute code Een ander groot gevaar zijn de zogenaamde exploitkits die voorkomen op gezondheidswebsites. Dat zijn stukjes ‘foute code’ die beveiligingslekken opzoeken om een computer te besmetten. Ze komen het vaakst voor bij sites die Adobe Flash gebruiken. Jaargang 2 | aflevering 41 | pagina 6

Het Decor - verruim(t) de horizon Verschillen psychische klachten per gemeente in kaart gebracht

chische klachten en geluk. Daarbij zullen we gebruik maken van de kaartjes die hieronder staan weergegeven. Deze studies kunnen ons bijvoorbeeld leren of mensen die in de buurt van Bron: Hoegekis.nl 151017 een snelweg wonen meer stress ervaren; of dat de aanwezigWetenschappers hebben binnen Europa en binnen de Verenigheid van parken of bos mensen gelukkiger maakt, of minder de Staten grote verschillen gevonden tussen bewoners van angstig. Zodra deze resultaten bekend zijn zullen we u hierverschillende gebieden. Het zou over berichten in onze nieuwsbrief. daarom niet verrassen als er binnen Nederland ook kleine verBron: en Meer kaartjes en informatie schillen bestaan. op www.hoegekis.nl Met de gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft hoegekis.nl kaartjes van Nederland kunnen maken zoals je die in een Bosatlas zou zien. Op deze kaartjes staan de verschillen tussen gemeenten weergegeven, uiteraard met instandhouding van de anonimiteit van de deelnemers. Depressie Hieronder ziet u depressieve gevoelens weergegeven als gemiddelde per gemeente. Het is belangrijk om in uw achterhoofd te houden dat dit hele kleine verschillen betreft, en dat alleen in de rood gekleurde gemeenten sprake is van (milde) gevoelens van depressie Eerder onderzoek heeft laten zien dat het wonen in de stad invloed heeft op psychologische klachten. Wij willen onderzoeken of dit ook zo is binnen Nederland. In samenwerking met de Geodienst van de Universiteit van Groningen hebben we een maat kunnen berekenen voor stedelijkheid en de hoeveelheid groen per gemeente. Deze gegevens willen we komend jaar gebruiken om te bepalen of het leven in de stad of in groene gebieden invloed heeft op het voorkomen van psy-

'Betrek professional eerder bij jeugdhulp' Bron: Accare 151022

Jeugdpsychiater Peter Dijkshoorn is bestuurder van Accare, een organisatie voor kinder- en jeugdpsychiatrie in het noorden van het land. "De wijkteams lopen vol met gezinnen die meerdere problemen tegelijk hebben. Neem een trauma, dat moet je vroeg herkennen. Bij een trauma helpt slechts deskundige aandacht. Dan maak je betere analyses van de problemen in een gezin en kun je de juiste hulp verlenen", stelt hij.

"Bovendien doe je dan met minder mensen meer. Voor de betrokkenen is dat prettiger, want ze zijn sneller geholpen. Het wordt goedkoper en het werk in het wijkteam is leuker." Tien procent van de kinderen heeft angstklachten. "Daar is deskundige aandacht voor nodig", zegt Dijkshoorn in Skipr. Wordt zo’n klacht niet op tijd herkend, dan volgen er 'onhandige' maatregelen. Maatwerk

"De hoger opgeleide professional moet veel sneller worden betrokken bij de Jeugdhulp. Voeg daarom hooggeschoolde specialisten toe aan de wijkteams. Een specialist heeft de kennis, de wetenschappelijke achtergrond en de vaardigheden."

Dijkshoorn: "Die kinderen krijgen een beetje hulp, er komt misschien een leerplichtambtenaar aan te pas. Maar angst wordt alleen herkend als je tijdig, beter en hoogwaardiger onderzoek verricht. Maatwerk: dan kan een adequate, snelle en succesvolle behandeling beginnen." Hij wijst erop dat er professionele, onderbouwde modellen bestaan om angstklachten eerder, eenvoudig en snel te herkennen. Maar die modellen worden niet toegepast, omdat gemeenten aarzelen ze in te Dit bepleit Peter Dijkshoorn van Aczetten en psychologen en kinderpsychiaters vooralsnog buiten care in het novembernummer van de deur worden gehouden. Skipr magazine. "De wijkteams functioneren nog niet zoals het moet", zegt Dijkshoorn tegen interDijkshoorn is ook bestuurslid van GGZ-Nederland. Hij erkent viewer Willem Wansink. dat psychiaters te lang hebben gewacht om zich te verzetten tegen de idee dat elke fout in de zorg meteen fraude wordt "Waarom begint een gemeente niet een pilot in een wijkteam? genoemd. "We komen alleen in het nieuws als er ellende is, Een pilot hoeft niet lang te duren en is niet duur. Zoek het uit terwijl kennis uit de psychiatrie veel oplevert voor de maaten voer dat dan grootschalig door. Goedkoop is duurkoop. Als schappij. We mogen ons niet als makke schapen laten wegdrijde psycholoog of jeugdpsychiater eerder wordt ingeschakeld, ven. Maar tegenargumenten hebben, erop afgaan en de goede is het resultaat beter. Het uurtarief is hoger, maar het kind is dingen uitdragen." eerder geholpen. Dan is het een eenvoudige rekensom wat duurder of goedkoper is geweest voor de zorg van dat kind." Trauma Jaargang 2 | aflevering 41 | pagina 7

Het Decor - verruim(t) de horizon Motie over regeldruk aangenomen

de uitvoering in relatie tot de beoogde vernieuwing van zorg en ondersteuning verder kan worden vereenvoudigd. De werkBron: VGN 151020 Een motie die Otwin van Dijk (PvdA) en Vera Bergkamp (D66) agenda, waarover we eerder publiceerden (www.vgn.nl/ tijdens het Algemeen Overleg Decentralisatie Wmo/Wlz op 9 artikel/22827, met als bijlage de complete werkagenda), zal worden uitgevoerd door de VNG en iZA. september indienden over de aanpak van de toegenomen regeldruk, is vorige week aangenomen. De VGN ziet met tevredenheid dat de Tweede Kamer dit probleem opnieuw erkent, maar kijkt ook uit naar het gevolg: waar zal de reactie uit bestaan die de regering binnen drie maanden voorlegt aan de Kamer? De VGN bepleit dat wordt afgezien van een vrijblijvende aanpak en dat er juist afdwingbare afspraken worden gemaakt, onder andere over het gebruik van gestandaardiseerd berichtenverkeer in de Wmo en de Jeugdwet en gebruik van het door iZA, VNG en NBA overeengekomen controleprotocol. Gemeenschappelijke werkagenda Momenteel bereidt de VGN samen met andere branches en de VNG een programma voor om de gemeenschappelijke werkagenda ‘Administratie en Informatievoorziening WMo en Jeugdwet’ te realiseren. De werkagenda voor de korte termijn beoogt aanbieders en gemeenten in het veld handvatten te geven om maatregelen te nemen voor de uitvoeringsjaren 2015 en 2016, waarbij het accent ligt op het door gemeenten en zorgaanbieders optimaal inregelen van het digitale gegevensverkeer, het voorkomen van rechtmatigheidsrisico's en het beperken van administratieve lasten. Toekomst vol samenwerking De werkagenda voor 2017 en daarop volgende jaren richt zich op een meer fundamentele aanpak en samenwerking van de verschillende partijen in de uitvoering van zorg en ondersteuning aan de cliënt. Aanbieders van zorg zullen met gemeenten, zorgverzekeraars, VWS en andere partijen gaan verkennen hoe

Aangehouden moties Tijdens de stemming van de ingediende moties zijn nog twee moties aangehouden die voor de gehandicaptenzorg relevant zijn. De eerste omvat een voorstel waarin het CIZ een definitief indicatiebesluit kan nemen of de cliënt wel of geen meerzorg nodig heeft. In de tweede staat het voorstel om de huidige manier van indiceren binnen de Wlz en de zorgprofielen te veranderen en de nieuwe werkwijze beter te laten aansluiten bij de diverse vormen van zorg, zowel thuis als in (kleinschalige) woonvormen. De VGN zal de behandeling van deze moties aandachtig blijven volgen en u hierover informeren.

de zorg te verlengen en de beschikbare capaciteit in te zetten op transformatie. Verlenging 2016 Met de verlening in 2016 wordt echter wel een wijziging doorgevoerd. Er wordt geen subsidie meer verleend aan de Jeugden opvoedhulp van aanbieders maar facturatie op basis van productie. In principe worden alle overeenkomsten met de huidige aanbieders verlengd. In 2016 zal een zeer beperkt aantal nieuwe aanbieders worden gecontracteerd. Het gaat om aanbieders die volgens de gezamenlijke gemeenten een duidelijke aanvulling bieden op het huidige aanbod en een binding hebben met de regio. Meerjarig 2017 Vanaf 2017 zal de zorg meerjarig worden ingekocht waarbij wordt gekeken naar de mogelijkheden voor gemeenten om afhankelijk van ontwikkelingen tussentijdse wijzigingen door te kunnen voeren.

Gemeente verlengt contracten met zorgaanbieders Jeugd en WMO

Tegen mishandeling: ‘niet protocollen, maar kind centraal’ Bron: VNG 151022

Bron: Gemeente Stichtse Vecht 151020

Partnerschap en vertrouwen. Een sfeer waarin hulpverleners hun boek tebuiten kunnen gaan als het nodig is in het belang van het kind. Dat zijn de sleutelwoorden voor het Collectief tegen Kindermishandeling in Heerlen. We spraken met wethouder Jordy Clemens.

Om invulling te geven aan de zorgtaken trekken diverse gemeenten in Utrecht West gezamenlijk op in de inkoop van zorgtaken. De samenwerkende gemeenten in de regio Utrecht West zijn: Stichtse Vecht, De Ronde Venen, Montfoort, Oudewater, Woerden, Weesp en Wijdemeren. De huidige overeenkomsten worden voor 2016 verlengd.

‘Als ik als bestuurder praat in regels en protocollen krijg ik hulpverleners met een 9 tot 5-mentaliteit die ook zo redeneBetrouwbaar ren. Maar als ik spreek in termen van vertrouwen en kansen De gemeente in een raadsbrief aan haar gemeenteraadsleden: grijpen, krijg ik mensen die extra meters maken.' "Uit onderzoek blijkt dat er op dit moment nog onvoldoende Meer informatie betrouwbare cijfers en informatie beschikbaar zijn om de zorg op andere wijze in te kopen. Ook was er onvoldoende bekend Hieronder een verslag van ons gesprek met wethouder Clehoe de lokale toegang en het lokale voorzieningenaanbod mens. functioneert en welke prestaties de zorgaanbieders leveren." Vertrouwen op professional kernbegrip Heerlense aanpak (pdf) Op basis daarvan hebben de gemeenten gezamenlijk besloten Jaargang 2 | aflevering 41 | pagina 8

Het Decor - verruim(t) de horizon 'Verhuizen naar zorgwoning wordt moeilijker' Bron: Aedes-Actiz 151016 Door een nieuwe eis in de Woningwet kunnen corporaties aan mensen met een zorgvraag en laag inkomen geen zorgwoning meer toewijzen. Bovendien wordt het te duur voor corporaties om deze zorgwoningen, met hun relatief hoge investeringen, te bouwen. Minister Blok (Wonen) voelt niets voor een verzoek van het CDA om de Woningwet aan te passen. Dit meldt het Aedes-ActiZ Kenniscentrum Wonen-Zorg. Woningcorporaties moeten vanaf 1 januari 2016 woningen toewijzen volgens de nieuwe regels uit de Woningwet. Corporaties mogen straks aan huurders alleen nog maar een woning toewijzen waarvan de huur aansluit bij hun inkomen. Ook zorgaanbieders die huren van een corporatie krijgen hiermee te maken. De zogeheten passendheidsnorm heeft gevolgen voor het verhuren van appartementen en aangepaste woningen voor senioren en mensen met een beperking, aldus het Kenniscentrum. "Zorgwoningen zijn namelijk duurder om te bouwen en hebben dus een hogere huur. Nu wordt dat gecompenseerd via de huurtoeslag waarop deze bewoners aanspraak maken." Aftoppingsgrens Corporaties en zorginstellingen verwachten dat de passendheidstoets nadelig zal zijn voor de noodzakelijke vernieuwing in wonen en zorg voor ouderen, zo blijkt uit een onderzoek dat het Kenniscentrum heeft laten uitvoeren door ABF Research. "Zorgwoningen hebben vaak een huur boven de aftoppingsgrens, maar zijn nu nog wel bereikbaar voor huurders met recht op huurtoeslag", aldus de onderzoekers. "Door de nieuwe regelgeving van passend toewijzen kunnen deze duurdere zorgwoningen met bijbehorende prijs in de toekomst niet meer aan deze doelgroep worden verhuurd." Minister Blok denkt niet dat de nieuwe eis in de Woningwet het verhuren en bouwen van zorgwoningen frustreert. Het voorstel van het CDA om de wet aan te passen, neemt hij daar-

om niet over. In de huidige regels staat er nog wel een uitzondering voor chronisch zieken en gehandicapten met een zwaardere zorgindicatie. Volgens de minister is er geen goede argumentatie om zorgbehoevenden met lagere inkomens boven de aftoppingsgrens te huisvesten. De aftoppingsgrens is het deel van de huur waarboven geen of nog maar weinig huurtoeslag wordt verstrekt.

passend toewijzen een probleem blijft." ActiZ en Aedes leggen zich niet neer bij het standpunt van de minister. Zij willen het onderwerp opnieuw in de Tweede Kamer aan de orde laten komen. De afgelopen tijd hebben zij en het Kenniscentrum via Twitter en een weblog een oproep gedaan om (voorziene) problemen met passend toewijzen te melden. Dat heeft tot veel reacties geleid, die het Kenniscentrum heeft gebundeld. Daarin staan geanonimiseerde cases Voorzieningen van projecten waarvan de realisatie wordt bedreigd door de Mensen met een zorgvraag hebben behoefte aan een woning nieuwe Woningwet. met bepaalde voorzieningen. Gedacht kan worden aan mogelijkheden voor verzorging en verpleging en een recreatieruim- Rapportage uitvoering compensatieregeling te. Deze voorzieningen komen tot uiting in de huurprijs. Terwijl woonplaatsbeginsel Bron: Voordejeugd.nl 151013 in de totale huursector de gemiddelde basishuur 488 euro In de bestuurlijke afspraken over bovenregionale zorg voor bedraagt, is de huur voor een zorgwoning gemiddeld 551 eujeugd uit oktober 2014, is vastgelegd dat enkele gemeenten in ro, volgens de onderzoekers van ABF Research. In het algeaanmerking komen voor compensatie van de onvolkomen meen geldt dat hoe zorgintensiever de woning is, des hoger is toepassing van het woonplaatsbeginsel. Om tot een goede de huur. "Deze getallen zijn een gemiddelde, bij nieuwbouw is selectie van gemeenten en een verdeling van het bedrag te er sprake van duurdere woningen." komen heeft het Ondersteuningsteam Decentralisaties (OTD) een analyse uitgevoerd op grond van een door de VNG, in Daar tegenover staat dat het inkomen van de zorgvragers vaak overleg met VWS, gepubliceerde regeling. Een aantal gemeenrelatief laag is. In de meer zorgintensieve woonvormen wonen ten heeft in het voorjaar een verzoek ingediend voor compendan ook meer huishoudens uit de doelgroep die recht heeft op satie voor onvolkomenheden in toepassing van het woonhuurtoeslag. Ondanks de hogere huurprijs zijn deze woningen plaatsbeginsel. Omdat weinig gemeenten alle gegevens kondoor de huidige regelgeving nog wel bereikbaar voor huurders den overhandigen en de criteria voor meerdere uitleg vatbaar met recht op huurtoeslag. In het kader van de passendheidsbleken, was op grond van deze eerste regeling een zorgvulditoets is er bij zorgwoningen sprake van een erg lastige opgave. ge verdeling niet mogelijk. Deze eerste regeling van het minisIn het algemeen is in de huurvoorraad het aantal woninterie van VWS en VNG is daarop stopgezet. Het ministerie van gen onder de aftoppingsgrens hoger dan de doelgroep VWS en de VNG hebben een nieuwe regeling vastgesteld. Dehuurtoeslag. Bij de zorgwoningen is dit echter niet het geval. ze vindt u in bijgaand rapport. Het uitgangspunt bij de regeVan de zorgwoningen zijn er 37 duizend woningen onder de ling is geweest om de gemeenten zo min mogelijk extra te aftoppingsgrens, terwijl de omvang van de groep met recht op belasten. In de septembercirculaire zijn de resultaten van de huurtoeslag 47 duizend bedraagt. toepassing van deze regeling gepubliceerd. In bijgaand rapport staat een toelichting op de werkwijze van het OTD. Toekomst In de nabije toekomst lijkt deze situatie nauwelijks te Download: veranderen, voorspelt ABF Research. "Ook de toekomstige Rapportage Uitvoering compensatieregeling woonplaatsbeginhuishoudens die vragen naar een zorgwoning zullen naar se verwachting vergelijkbare lage inkomens hebben, waardoor Jaargang 2 | aflevering 41 | pagina 9

Het Decor - verruim(t) de horizon 'Leefbaarheid is de nectar voor veiligheid'

ke geweest. De gemeente heeft een eigen entiteit met taken en verantwoordelijkheden en zo heeft de politie die ook. "Er is Blog 151015 Teveel verschillende gremia werken aan nieuwe boa visies en een duidelijke scheidslijn. Boa's van gemeenten werken aan we blijven hangen in oude terminologie. Maar ook vanuit de leefbaarheid en de politie aan veiligheid en openbare orde. driehoek moeten er stappen gemaakt worden. Het gaat nog te Leefbaarheid is de nectar van voor veiligheid" vaak alleen over veiligheid. Het moet ook gaan over leefbaarToezicht & Handhaving is een middel geen doel heid, aldus Fabian Daniluk. De politie trekt zich terug uit de openbare ruimte als het gaat "Vanuit de praktijk kijk ik naar samenwerking tussen de ver- om handhaving van overlast feiten en houdt zich bezig met schillende partijen die met een nieuwe 'boavisie' bezig zijn; het handhaving van de midden- en zware criminaliteit. "Noem het ministerie van V&J, de VNG, BEBOA, ACP, maar ook de oplei- een transitie die nog niet overal even goed geland is. Toezicht ders bijvoorbeeld. Ik ben heel erg nieuwsgierig naar, ik spreek & Handhaving in de openbare ruimte is voor mij een vorm van veel mensen; af en toe maak ik mij wat zorgen over het ant- dienstverlening. Toezicht & Handhaving is geen doel op zich. woord op de vraag of dergelijke visies op dit moment op el- Het zijn middelen of instrumenten om een doel namelijk, leefkaar zijn of worden afgestemd. Taakverschuivingen in het pu- baarheid en veiligheid, te kunnen creëren en vast te houden." blieke domein. Maar ook het onbegrip, agressie en geweld tegen mensen in een publieke taak moet stoppen. Boa's moe- Samenwerking cruciaal "Uiteraard moet er worden saten op een veilige manier hun werk kunnen doen. men gewerkt. In de driehoek worden er afspraken gemaakt 'Laat die terminologie eens vallen' Dat er geen eenduidige visie is blijkt al uit de nóg steeds ge- over wie wat doet. De resultaten bruikte bewoordingen. "We moeten definitief afrekenen met en de effecten moeten worden oude termen als Stadswacht en Melkertbanen. We zijn op de regelmatig besproken." goede weg maar zullen ook hiervoor beter en effectiever samen moeten werken. Ik verwacht hierin veel van de VNG. Ik heb de VNG al eens aangeboden dat ik en anderen graag mee willen praten, denken. Dat we als gesprekspartner vanuit ervaringen en visie hen graag willenadviseren. Ik hoop dat ze er voor open staan. Boa is een belangrijk en mooi vak"

Politie niet als direct toezichthouder "Een raad en een college moeten weten wat de afspraken zijn en worden regelmatig geïnformeerd over de resultaten en effecten. Ik vind dat de politie niet langer de direct toezichthouder moet "Integrale Tafel" "Laten die gremia elkaar vinden en samen tot eenduidige visie zijn, zie ook het onderzoeksrapport Radboud Universiteit/ komen. Laat zich een integrale tafel ontwikkelen waar men politie en de aanbevelingen- waarin ik mij kan vinden. Boa's elkaar kan vinden. We moeten de handen ineenslaan en elkaar die voor gemeenten werken en zichzelf met de "politie" identificeren is absoluut niet goed en wenselijk. Gemeentelijke leihelpen." dinggevenden moeten hier oog voor hebben en hier onmiddellijk op sturen." Leefbaarheid is de nectar voor veiligheid "Van een nieuwe gemeentepolitie is wat mij betreft nooit spra-

"Een raad is wat mij betreft de direct toezichthouder ook als het om de boa's gaat en wat ze voor hun stad doen. Voorbeeld nieuwe taken; Neem handhaving op snelheid in de bebouwde kom. Is het veiligheid of leefbaarheid? Ik vond het veiligheid maar vind het inmiddels leefbaarheid. Dus gemeenten moeten hier zelf op handhaven." Dan krijg je al gauw de discussie hoe het zit met de kosten en opbrengsten. De PV-vergoeding was tijdelijk, maar daarmee is wat mij betreft de kous niet mee af. Hier zijn goede afspraken over te maken met de verbonden partijen. In elk geval mag de burger er geen last van hebben of dat zaken hierdoor blijven liggen. Dan zijn we terug bij af. Nederland is leefbaar en veilig maar dit gaat niet van zelf. Hier moeten we aan blijven werken. 7 dagen per week en 24 uur per dag." Betrek boa's bij een convenant "Als laatste wil ik gemeenten oproepen om zoveel mogelijk samen te werken vanuit de visie dat het kan en niet dat het moet. Middels een convenant. Betrek ook vooral de boa's hier zelf bij. Als projectleider heb ik hier goede en prettige ervaringen mee opgedaan. Ik heb er enorm veel van geleerd. Mijn kennis en ervaringen wil ik graag delen met andere gemeenten. Zo kun je elkaar enorm voort helpen."

Fabian Daniluk was Projectleider Toezicht & Handhaving Openbare Ruimte Regio Twente. 2012-2015. Fabian is afdelingshoofd Stadstoezicht gemeente Hengelo. Examenlid Exth commissie MTV/HTV en examenleider gespreks- en benaderingstechnieken.

Handhaving, veiligheid en leefbaarheid Jaargang 2 | aflevering 41 | pagina 10

Het Decor - verruim(t) de horizon Zo buiten als mogelijk in het verpleeghuis

het oude verpleeghuis gevestigd was, is als het ware omgeklapt: het nieuwe woon-zorgcentrum is gebouwd als een Blog 151022 Hoe wilt u wonen als u oud bent? Op deze veel gestelde vraag woonbuurtje, waar iedere woning een voordeur heeft aan de straat – een echte straat in de open lucht. bij de start van een bijeenkomst over Voor elk bezoekje aan de dokter, de winwoonvormen voor ouderen komen de kel en het restaurant doen de bewoners fraaie vergezichten: met een groep hun jas aan en voelen wat voor weer het vrienden in een boerderij, een apparis. tementje in de stad, verhuizen naar de zon. Een ander voorbeeld is Rietveld in Alphen aan de Rijn. Dit woon-zorgcomplex is net Ik gooi het vaak over een andere boeg. opgeleverd en stoelt op hetzelfde conTegen de tijd dat ik echt oud ben krijg cept. De wooneenheden zijn als huizen ik vast dementie en aangezien ik grote aan een straat gebouwd, en voor alle kans heb dat ik er dan alleen voor sta, algemene voorzieningen gaan bewoners hoop ik dat een verpleeghuis een fijne de straat op. Een grote binnentuin nodigt plek voor me heeft. de bewoners uit om ook als ze geen boodschap hoeven te doen, naar buiten In de plannen van staatssecretaris te gaan. Aardig is dat in Rietveld de buiMartin Van Rijn moet dat dan een plek tenpaden verwarmd worden in de winter, zijn die ’zo thuis als mogelijk’ is en zodat ook als het sneeuwt en ijzelt, de ouderen toch veilig er waar ik als cliënt centraal sta. Nu ben ik eigenlijk niet zo’n op uit kunnen. thuiszitter. En het idee dat mijn toekomstige woonplek huiselijk en warm in het verpleeghuis zou moeten zijn, beangstigt me. Als buitenmens kan ik er helemaal niet tegen om een hele dag binnen te zitten. Ik pleit dan ook voor een verpleeghuis dat ‘zo buiten als mogelijk’ is. Waarschijnlijk krijg ik ook nog een enorm loopdrang en dan wil ik graag naar buiten kunnen.

Het nieuwe roken Gelukkig heb ik het tij mee. De aandacht voor bewegen in de zorg neemt toe. Zitten is het nieuwe roken, volgens neuropsycholoog Erik Scherder. Het stimuleren van bewegen is niet alleen een zaak voor de activiteitenbegeleidsters en de fysiotherapeuten: ook het gebouw waar mensen wonen kan bewegen stimuleren. Steeds meer zorgorganisaties en woningcorporaties sturen daar op.

Overtuigd Nog even terug naar Hogeweyk. Dat heeft ook een mooi theater waar allerlei activiteiten plaatsvinden voor bewoners en belangstellenden uit de rest van Weesp, en het is af te huren voor bijeenkomsten. Een tijdje geleden organiseerde het Kenniscentrum Wonen-Zorg er een themamiddag voor woningcorporaties. Een van de bewoners schoof aan in de pauze. Hij voelde zich zichtbaar thuis tussen de aanwezigen. Toen was ik er helemaal van overtuigd dat ik daar wil wonen als ik oud ben. Lekker naar buiten, rondlopen in de tuin, terrasje pikken en zo nu en dan aanschuiven bij een interessante bijeenkomst op mijn vakgebied. Zo buiten als maar mogelijk is.

Danielle Harkes Hogeweyk in Weesp was de voorloper. De hoogbouw waarin Manager van het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg

Waarom een Jeugddialoog? Bron: VNG 151022

Wat heeft een kind nodig om veilig op te groeien? Wat is de basis voor een goede jeugdhulp? Een groep professionals en gemeenten vroeg zich dat af en stelde als uitgangspunt het gezamenlijk Manifest Jeugddialoog vast. Nieuwe antwoorden op vragen ontstaan in gesprekken tussen jongeren, ouders en hulpverleners. De Jeugddialoog wil deze gesprekken voeden door een zorginhoudelijk perspectief te geven voor de komende jaren. Niet door een alomvattende visie te presenteren, maar door een beweging te creëren waarin mensen, instituties en instellingen samen aan dat perspectief werken. Wie zijn de opstellers van het Manifest Jeugddialoog?

 Frank Candèl, voorzitter Raad van Bestuur, Intermetzo  Hans Moolenburg, huisarts Katwijk  Janine Bezem, manager jeugdgezondheidszorg, Veiligheidsen Gezondheidsregio Gelderland-Midden

 Jose Manshanden, themadirecteur Sociaal Domein, Gemeente Utrecht

 Marjan Boertjes , directeur expertisecentrum, William Schrikker Groep

 Toosje Valkenburg, huisarts GHC De Bilt en lid MediBilt, samenwerkende huisartsen de Bilt/ Bilthoven

 Astrid Jansen, projectleider jeugd Vereniging Nederlandse Gemeenten

 Bertine Lahuis, voorzitter Raad van Bestuur, Karakter expertisecentrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie

 Lillian Tham, directeur bestuurder, het Kabouterhuis  Peter Dijkshoorn, Raad van Bestuur, Accare kinder- en jeugdpsychiatrie

 Rutger Hageraats, transitiemanager gemeente Amsterdam Animatiefilmpje Manifest Jeugddialoog Manifest Jeugddialoog Jaargang 2 | aflevering 41 | pagina 11

Het Decor - verruim(t) de horizon beschikbaar zijn voor alle in Nederland verblijvende minderjarigen, ongeacht hun verblijfstatus. De verantwoordelijkheid van het college voor de inzet van jeugdhulp, kinderbescherming en jeugdreclassering geldt dus ook voor vreemdelingen zonder geldige verblijfstitel. Aan het treffen van deze voorzieningen voor vreemdelingen zonder geldige verblijfstitel zijn wel enkele restricties verbonden. Jeugdhulp mag alleen worden geboden aan minderjarigen

Hebben 'illegale' gezinnen recht op jeugdhulp? De Jeugdwet en vreemdelingen Door mr. Saskia Vogels, senior vakredacteur Jeugd binnen het product Grip op Jeugd.

Jeugdhulp mag ten eerste alleen aan vreemdelingen zonder geldige verblijfstitel worden geboden, zolang deze vreemdeling jonger dan 18 jaar is. Ouders zonder geldige verblijfstitel zijn dus uitgesloten van de aanspraak op jeugdhulp. Concreet betekent dit dat ouders geen recht hebben op bijvoorbeeld opvoedingsondersteuning. Dat kan tot onwerkbare en zeer onwenselijke situaties leiden. Het is immers vaak van cruciaal belang dat de ouders worden betrokken in het hulptraject dat is ingezet voor het kind. Daarbij is het uitsluiten van de ouders zonder geldige verblijftitel in strijd met het IVRK. Daarin is namelijk bepaald dat de overheid ouders indien nodig opvoedondersteuning moet bieden. Hoewel ouders zonder geldige verblijfstitel volgens de nationale wetgeving dus geen aanspraak kunnen maken op jeugdhulp, kan ik me voorstellen dat het college indien noodzakelijk (en met een beroep op het IVRK) toch een voorziening voor opvoedingsondersteuning toekent. Feit blijft wel dat de financiering daarvoor ontbreekt.

Alle kinderen in Nederland hebben recht op bescherming, hulp, begeleiding en zorg. Dat vloeit voort uit het Internationale Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK). Dit verdrag laat niet toe dat er onderscheid wordt gemaakt tussen kinderen die rechtmatig in Nederland verblijven en kinderen die niet rechtmatig (zonder geldige verblijfstitel) in Nederland verblijven. Ook 'illegale' kinderen hebben dus recht op jeugdhulp. Is dat in de Nederlandse wetgeving wel goed geregeld? En hebben ouders zonder geldige verblijfstitel ook Jeugdigen worden bij voorkeur niet in een pleeggezin geplaatst recht op jeugdhulp? Een tweede restrictie is dat jeugdigen zonder geldige verblijfstitel Onder illegale vreemdelingen worden verstaan: vreemdelingen alleen in een pleeggezin worden geplaatst als dat in het belang van zonder geldige verblijfstitel. Denk bijvoorbeeld aan uitgeprocedeer- de ontwikkeling van die jeugdige noodzakelijk is. Als het college het de asielzoekers die er voor 'kiezen' om niet terug te gaan naar hun verblijf bij een pleegouder nodig vindt, moet het college in het beland van herkomst of niet terug kunnen gaan naar hun land van sluit aangeven waarom het verblijf in een accommodatie van een jeugdhulpaanbieder niet voldoende is. Achterliggende gedachte is herkomst, omdat dit land hen weigert te ontvangen. dat verblijf in een gezin meer aanleiding geeft tot hechting in de Nederlandse samenleving, terwijl juist zoveel mogelijk voorkomen Nederlandse wetgeving In Nederland geldt sinds 1998 het zogenoemde koppelingsbeginsel, moet worden dat er verwachtingen worden gewekt omtrent het waarin het recht op sociale voorzieningen wordt gekoppeld aan het verblijf. Ook hier vraag ik me af of deze restrictie op basis van andehebben van een verblijfsstatus. Vreemdelingen zonder geldige ver- re nationale en internationale wetgeving wel gesteld mag worden. blijfstitel hebben op grond van dit beginsel slechts beperkte toegang Hoewel de wetgever aangeeft dat er geen sprake is van uitsluiting of tot sociale voorzieningen. Zij hebben alleen recht op onderwijs, discriminatie, gelden voor kinderen zonder geldige verblijfstitel andere regels dan voor kinderen die wel rechtmatig in Nederland rechtsbijstand en noodzakelijke medische zorg. verblijven. Ik vraag me af of er dan wel sprake is van een gelijke Rekening houdend met dit koppelingsbeginsel is in de nieuwe behandeling.

Jeugdhulp voor maximaal 6 maanden Ten slotte geldt de restrictie dat de duur van de voorziening in overeenstemming moet zijn met de verwachte duur van het verblijf van de jeugdige in Nederland. Na een half jaar moet in ieder geval opnieuw beoordeeld worden of de jeugdhulp nog nodig is. Dit vanuit de gedachte dat de situatie van een niet-rechtmatig verblijvende jeugdige snel kan wijzigen. Als blijkt dat jeugdhulp nog aangewezen is, zal deze wel weer opnieuw verleend kunnen worden. Conclusie Alle in Nederland verblijvende jeugdigen (ongeacht de verblijfstatus) hebben dus tot ze 18 jaar zijn recht op jeugdhulp. Als de jeugdige geen geldige verblijfstitel heeft, worden er wel enkele beperkingen gesteld aan de toe te kennen voorzieningen voor jeugdhulp. Beperkingen die naar mijn mening in strijd zijn met nationale en internationale wetgeving.

“De Nieuwe GGZ” gaat de uitdaging aan Bron: De Nieuwe GGZ 151022 De beweging “De Nieuwe GGZ” wil alle mensen die betrokken zijn bij de GGZ mobiliseren. Een initiatief van onder meer hoogleraren Universiteit Maastricht. De doelstelling is om met elkaar in discussie te gaan, ideeën te verzamelen, vernieuwende samenwerkingsverbanden en projecten te starten en visie te ontwikkelen om de GGZ toekomstbestendig te maken. De GGZ staat voor grote uitdagingen. De kloof tussen zorgbehoeften en werkbaar aanbod blijft groot en deze verkleinen vraagt om innovatie en durf. Het aanbod van eHealth en mHealth is een digitale vertaling van het huidige systeem. De paradigma verschuiving die mogelijk is met de beschikbare technologie wordt nog niet gerealiseerd. Deze moet gericht zijn op grotere autonomie van de cliënt en meer aanwezige hulpverlening op momenten dat de angst opkomt, men wantrouwig wordt of zich gekwetst voelt. Zo lezen we op de website van “De nieuwe GGZ“.

jeugdwetgeving bepaald dat de voorzieningen van de Jeugdwet Jaargang 2 | aflevering 41 | pagina 12

Het Decor - verruim(t) de horizon Overall rapportage informeert over algehele stand van zaken sociaal domein Bron: Gemeente van de Toekomst 151020 Naast de gemeentelijke monitor sociaal domein hebben het Rijk, de VNG en gemeenten een overall rapportage sociaal domein ontwikkeld. Hiermee informeert het Rijk de Tweede Kamer over de algehele stand van zaken van het sociaal domein. Bij de informatievergaring wordt gestreefd naar een minimale belasting van gemeenten. Om goed in kaart te brengen wat de gevolgen zijn van de decentralisaties in de praktijk is heldere en gestructureerde informatie nodig. Gemeenten, het Rijk en de VNG hebben samengewerkt om invulling te geven aan de inrichting van de informatievoorziening. Enerzijds zijn gemeenten geïnteresseerd naar de praktijkresultaten in hún gemeente, anderzijds is er behoefte aan rijksbrede informatievoorziening over het sociaal domein. Het Rijk informeert jaarlijks de Tweede Kamer met de ‘overall rapportage sociaal domein’ over de algehele stand van zaken in het sociaal domein. De eerste overall rapportage wordt in mei 2016 door de minister van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties mede namens de andere betrokken bewindspersonen aan de Tweede Kamer aangeboden. Macrobeeld functioneren systeem Vanuit de systeemverantwoordelijkheid van het Rijk worden de eerste inzichten in het gedecentraliseerde sociaal domein op deze manier in kaart gebracht. De overall rapportage heeft daarbij als doel een macrobeeld te geven over het functioneren van het systeem van het sociaal domein als geheel, zonder

daarbij in te zoomen op of een oordeel te geven over afzonderlijke gemeenten of instellingen. De overall rapportage gaat in op verschillende aspecten die relevant zijn voor de systeemverantwoordelijkheid van het Rijk.

werkt naar één monitor door de indicatorenset van de gemeenten en het Rijk samen te laten vallen tot één geheel. Ook is er afgesproken om gebruik te gaan maken van één gegevensverzamelpunt: het CBS. Informatie over de doorontwikkeling van deze uitgangspunten is in september naar de Tweede Als eerste wordt een samenvattend beeld gegeven van de uit- Kamer gestuurd. komsten van de monitoring gerelateerd aan de drie decentralisatiewetten: de Participatiewet, de Jeugdwet en de Wmo 2015. Gemeentelijke monitor sociaal domein Hierbij wordt ingegaan op de ontwikkelingen in het gebruik De VNG heeft met oog op de horizontale verantwoording samen met gemeenten de gemeentelijke monitor sociaal domein ontwikkeld. Met behulp van deze monitor kunnen gemeenten inzicht krijgen in de praktijkresultaten van hun gemeente. De inzichten van de gemeentelijke monitor worden per gemeente gepresenteerd op de website www.waarstaatjegemeente.nl. Op deze website zijn zowel absolute als relatieve gegevens te vinden over individuele gemeenten. Gegevens uit de gemeentelijke monitor zullen voor het macrobeeld bij de overall rapportage worden geaggregeerd naar het niveau van het lokaal bestuur als geheel, maar binnen de gemeentelijke monitor (en stapeling) van de voorzieningen in het gemeentelijk do- sociaal domein zijn deze inzichtelijk per gemeente. Voor raadmein. In het bestuurlijke deel staat de impact van de decentra- sleden, burgers en het gemeentebestuur relevant aangezien lisaties op gemeenten centraal. Tot slot wordt met behulp van gemeenten eerstverantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de sociaal domeinindex weergegeven wat de effecten van de de taken in het gedecentraliseerde sociaal domein. Meer infordecentralisaties zijn op kwetsbare groepen in de samenleving, matie over de gemeentelijke monitor sociaal domein is te vinaangevuld met een kwalitatief beeld van enkele gemeenten. den op de website van VISD. Minimale last gemeenten Bij de inrichting van de informatievoorziening staan een aantal uitgangspunten centraal. Zo wordt er gestreefd naar minimale belasting van gemeenten door gegevens waar het kan te hergebruiken. Hierbij is de inzet dat er in drie jaar wordt toegeJaargang 2 | aflevering 41 | pagina 13

Het Decor - verruim(t) de horizon Liesbeth Spies over het Aanjaagteam Verwarde Personen Bron: Gemeente van de Toekomst 151020 De opkomst van verwarde personen moet gestopt. Dat is de opdracht van de ministeries van VWS, Veiligheid & Justitie en de VNG. Oud-minister Liesbeth Spies, tegenwoordig burgemeester van Alphen aan den Rijn, is voorzitter van het Aanjaagteam Verwarde Personen. Laten we bij het begin beginnen: waarom een Aanjaagteam? ‘Sla de krant er maar op na, zou ik bijna zeggen. Het aantal berichten in de media over verwarde mensen neemt toe. En ook vanuit de politie komen signalen. Het aantal aanhoudingen waarbij eerder psychische dan justitiële hulp wordt gevraagd stijgt explosief. Maar die twee ketens - zorg en justitie - zijn nog niet goed met elkaar verbonden. Ze spreken elkaars taal nog onvoldoende. Dat maakt dit een urgent probleem.’

‘Nee, maar er zijn ook vraagstukken over de verzekerbaarheid van verwarde personen. Dat is een vraagstuk voor gemeenten, maar ook de zorgverzekeraars. Denk daarnaast ook aan de spoedeisende hulp: de meeste meldingen komen binnen in de avond en de nacht. Hebben wij op de spoedeisende hulp dan ook voldoende psychiatrische zorg beschikbaar? Dat lijkt nog niet in alle regio’s in voldoende mate het geval. Er komt veel bij kijken: we willen het vraagstuk zo scherp mogelijk in beeld brengen. Wat zijn de ervaringen en hoe kunnen we op basis van ideeën voor verbeteringen ook handvatten aanreiken waar gemeenten en hulpverleners hun voordeel mee kunnen doen?’

Jullie zijn net begonnen. Hoever zijn jullie? ‘We zitten in de verkennende fase, waarbij voorbeelden uit de praktijk over tafel gaan om het probleem zo helder mogelijk te krijgen. Eind oktober hopen we een plan van aanpak aan onze opdrachtgevers te kunnen presenteren. We merken al dat ons goede vragen worden gesteld, goede voorbeelden worden aangereikt. We gaan straks het land in om nog meer van dit soort voorbeelden op te halen. Maar we gaan daar geen nieuwe structuurtjes mee bouwen – we haken aan bij alles wat er is.’

Waar kunnen mensen terecht met hun vragen en oplossingen? ‘Ik merk zelf dat ik al veel benaderd word, alle leden van het team herkennen dat. Er komt een website met een mailadres. Kom maar door! Dat willen we graag bereiken: geen directief Dat lijkt me wel vrij lastig, om met een “zo moeten jullie het gaan doen”, maar zo goed mogelijk in landelijk team handvatten te maken die lokale problematiek kaart brengen wat er speelt zodat men van elkaar kan leren.’ moeten oplossen. Is dat wel haalbaar? ‘Dat denk ik wel. Alleen de vraag óf er een voorziening is, is al Als ik u over een jaar weer bel, is dat landelijk dekkende neteen relevante. Misschien wordt men in Limburg wel op een werk van ideeën er dan? idee gebracht door iets wat ze in Noord-Groningen hebben ‘Ik hoop niet dat dat een jaar hoeft te duren, bel vooral over bedacht. Op basis van die ervaringen – ook de dingen waar een half jaar nog eens. Want ik merk nu dat iedereen ermee nog geen oplossingen voor zijn – proberen we verder te ko- bezig is. We hopen er dus geen jaar over te doen tot we iets men. Het is een probleem waarin partijen elkaar lokaal moeten van ons kunnen laten horen.’ vinden, maar wij sluiten niet uit dat er misschien in wet- of regelgeving ook iets moet veranderen. De betrokken ministers hebben ons nadrukkelijk uitgenodigd die zaken meteen bij hen te adresseren.’

Wat voor rol gaat het Aanjaagteam daarin spelen? ‘We moeten slimme oplossingen gaan vinden om die twee scherper aan elkaar te gaan verbinden. Ik ben dan ook heel blij dat er niet alleen een burgemeester in dat aanjaagteam zit, maar juist ook een wethouder (gemeente Eindhoven) die verantwoordelijk is voor die zorg. En een zorgverzekeraar, de GGZ, de politie en het Openbaar Ministerie. Door die slimme, complete samenstelling proberen we vanuit alle invalshoeken Dus vanuit de landelijke politiek heeft u de volmacht om in die twee ketens aan elkaar te ritsen.’ detail te treden en dat ook terug te koppelen naar de ministers? Aan wat voor slimme oplossingen moet ik dan denken? ‘Jazeker. Minister Schippers heeft nadrukkelijk gezegd: als er ‘Waar we in ieder geval van willen profiteren is dat er op heel dingen zijn die we bij VWS moeten verbeteren, laat het weten. veel plekken in Nederland nagedacht wordt over deze probleDat driemanschap aan opdrachtgevers maakt dat we dat makmatiek. Die ervaringen willen we ophalen en toegankelijk makelijk terug kunnen leggen. Het is beslist niet een probleem ken voor iedereen. Zodat men van elkaar kan leren.’ dat over de schutting wordt gegooid en er bij het lokale domein bij komt.’ Daar heeft u niet per se een aanjaagteam voor nodig.

Jaargang 2 | aflevering 41 | pagina 14

Het Decor - verruim(t) de horizon

Een fris-dwarse blik

Weinig zicht op doelmatigheid decentralisaties Bron: Onderzoek 151021 Er valt weinig zinnigs te zeggen of decentralisaties doelmatig zijn. Uit evaluaties van eerdere taakoverhevelingen van het rijk naar gemeenten blijkt dat er geen tot weinig aandacht is voor doelmatigheid. Het meten ervan wordt bovendien bemoeilijkt door de vele beleidswijzigingen. Uit evaluaties van eerdere decentralisaties blijkt dat er geen tot weinig aandacht is voor doelmatigheid. Het meten ervan wordt bovendien bemoeilijkt door de vele beleidswijzigingen.

Dat blijkt uit onderzoek van het Zijlstra Center in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Het betreft een tussenrapportage van een groot onderzoek naar de zogeheten macrodoelmatigheid van decentralisaties. In de tussenrapportage wordt een stand van zaken gegeven van de inzichten uit de evaluaties van eerdere decentralisaties voor 2015. In de afgelopen decennia werden bijvoorbeeld de Wet voorziening gehandicapten, de onderwijshuisvesting, de bijstand en huishoudelijke hulp overgedragen van het rijk naar de gemeenten.

Gemeentefonds De onderzoekers stellen dat in de evaluaties van die eerdere decentralisaties weinig aandacht is voor doelmatigheid. In de regel vond de decentralisatie plaats door een toevoeging aan de algemene uitkering van het gemeentefonds, zodat gemeenten in principe bestedingsvrijheid kregen. In een aantal gevallen werd na verloop van tijd die vrijheid echter weer ingeperkt. Ook werd bij één decentralisatie – de onderwijshuisvesting – de uitkering naderhand gekort vanwege mogelijke onderbesteding. ‘Vanuit het oogpunt van doelmatigheid kunnen hierbij vraagtekens worden geplaatst. Immers gemeenten met onderbesteding hebben minder problemen om deze korting op te vangen dan gemeenten die dit geld hebben uitgegeven’, aldus de onderzoekers van het Zijlstra Center.

king van de decentralisaties. Daarbij wordt niet alleen gelet op het aspect of het er per saldo goedkoper op wordt, maar ook er sprake is van kwalitatief betere dienstverlening naar burgers. Het onderzoek moet volgend jaar zijn afgerond.

Kunnen we het niet over iets leukers hebben? Ongelooflijk grappig

Kunnen we het niet over iets leukers hebben? is het geweldige stripboek annex de roman waarmee de New Yorkse illustrator en cartoonist Roz Chast haar ouders gedenkt. Ze beschrijft en tekent de laatste jaren van haar ouders, vanaf het moment dat ze nog in hun appartement in Brooklyn wonen, tot hun overlijden in een instelling. Dat klinkt treurig, en dat is het ook. Alle bekende ingrediënten komen voorbij: hoe onmogelijk het is om de zorg voor eigenwijze – al dan niet dementerende – ouBeleidswijzigingen ders te combineren met de rest van het leven, financiële sores, Wat het verder lastig maakt de doelmatigheid van decentralideprimerende zorginstellingen, het opruimen van een huis vol saties te meten, is dat ze vaak ten prooi blijken te vallen aan herinneringen, en ga zo maar door. aanpalende regelgeving en een wijziging van het beleid. Het verband van doelmatigheid en decentralisatie is dan volgens Maar Chast is daarnaast in staat om het de onderzoekers – voor zover na te gaan voor de Nederlandse boek ongelooflijk grappig te maken. context – nooit systematisch onderzocht. Hoe ze de onhebbelijkheden van haar ouders beschrijft, haar eigen minder Monitoren sociaal domein altruïstische kanten, haar ongelukkige De onderzoekers, onder leiding van VU-hoogleraar bestuur en jeugd: herkenbaar en geestig. En onteconomie Raymond Gradus, verwachten overigens dat de deroerend. Ze beschrijft bijvoorbeeld een centralisaties van 2015 op het gebied van jeugd, werk en zorg laatste gesprek dat ze probeert te voemeer mogelijkheden tot analyse van de doelmatigheid bieden, ren met haar moeder, over hoe jammer omdat meer systematische gegevens beschikbaar komen. Er ze het vindt dat ze niet goed met elkaar worden diverse monitors ontwikkeld, zoals de stapelingsmonioverweg konden toen zij opgroeide. ‘Wat had ik gehoopt dat tor van KING waarin de gegevens van het gebruik van 48 regeze zou antwoorden: “Ik ook.” Maar ze zei: “Zit dat je dwars?” lingen uit het sociaal domein voor alle gemeenten per wijk “Nee. Zit dat JOU dwars?” “Nee.”’ zijn opgenomen. Ook de G32, het Sociaal en Cultureel Planbureau en binnen de GGD GHOR Nederland monitoren deelgeRoz Chast heeft het voor elkaar gekregen in potentie dieptreubieden van de decentralisaties in het sociaal domein. rige herinneringen om te zetten in een ontroerend, grappig boek. Zeer aan te raden voor iedereen met ouders. Of kinGoedkoper deren. De kern van het uiteindelijke onderzoek is het bieden van een integraal zicht op doelmatigheid en de economische doorwerJaargang 2 | aflevering 41 | pagina 15

Het Decor - verruim(t) de horiGGZ-hulp aan asielzoeker is vaak eerst stabiliseren Bron: nieuwsbericht 151019

een negatief effect op de behandeling. Ik stabiliseer mensen met behulp van gesprekken. Ik probeer ze in het hier en nu te houden en niet te laten afdrijven naar het verleden. Een betere De hulpverlening aan asielzoekers is op sommige vlakken anzelfverzorging is daarbij belangrijk: goede voeding ders dan in de ‘reguliere ggz’. ‘Natuurlijk, ik een goede nachtrust en een regelmatig dag- en hoor soms verschrikkelijke dingen, maar ik nachtritme. Maar ook sociale contacten, het struckan heel goed afstand bewaren’, zegt contureren van activiteiten en het motiveren om nieusulent GGZ Sandy Schollaardt. we activiteiten te ondernemen.' Bij heel complexe problematiek verwijst Schollaardt door naar de GGZ aan vluchtelingen tweede of derdelijns psychiatrie-instellingen.'Vooral Sandy Schollaardt (43) is consulent GGZ bij de langdurige asielprocedures zie je dat die voor het Gezondheidscentrum Asielzoekers spanningsklachten toenemen. Mensen leven lang in (GC A). Ze helpt op verschillende opvangloonzekerheid of ze wel mogen blijven.' caties in Nederland asielzoekers met hun psychische problemen. Sinds twee jaar Huisartsenzorg werkt ze vast op de locatie in Katwijk en in de wintermaanden Als consulent GGZ maakt Schollaardt deel uit van het huisartop de camping van Duinrell die dan als opvang wordt gesenzorgteam. Iedere opvanglocatie in Nederland heeft zo'n bruikt. team, met daarin een huisarts, een praktijkassistent, een praktijkverpleegkundige en een consulent GGZ om de eerste zorg Complex dichtbij en toegankelijk te maken. Alle asielzoekers die aanko'Sinds mijn 16e werk ik al in de verpleging, later in de psychiamen op een opvanglocatie worden uitgenodigd voor een intatrie, in de ambulante hulp. Ik werd in 2010 benaderd om bij kegesprek om zo medische problemen en gezondheidsrisico's het GCA mee te werken aan e pilot met GGZ-consulenten. in kaart te brengen. Tijdens hun verblijf kunnen ze met hun "Weer zo'n bijzondere buitensporige doelgroep", dacht ik. Dat zorgvragen op locatie via de praktijkassistent, bij een een praksprak mij wel aan. De hulpverlening aan asielzoekers vaak tijkverpleegkundige, consulent GGZ of huisarts terecht. Ook is complex. Het ene moment hou ik ventilerende gesprekken, het er een Praktijklijn, waar iedere asielzoeker gratis en 24/7 naarandere moment pas ik cognitieve gedragstherapie, stabilisatie toe kan bellen met zijn of haar zorgvraag. of pscyho-therapeutische interventie toe. Het werkt als een soort puzzel voor mij om deze mensen te helpen. Mijn taken Culturen zijn heel erg veelzijdig en dat vind ik interessant.' De hulpverlening aan asielzoekers is anders dan in de 'reguliere ggz', legt Schollaardt uit. 'In veel van de culturen die Behandeling ik tegenkom is de man veel dominanter dan de vrouw. VrouDe problemen die ze tegenkomt in de opvang voor asielzoewen zullen in het bijzijn van hun man niet altijd open zijn. Ook kers zijn vooral spanningsklachten, somberheid, post traumamerk je dat, afhankelijk van het opleidingsniveau van de asieltisch stress stoornis (PTSS) en acute stress. 'Wanneer een zoekers, men sommige lichamelijke sensaties niet kent. Dat je vluchteling met psychische problemen net binnenkomt bij de door angstgevoelens bijvoorbeeld hartkloppingen en zweetopvang dan willen we vooral eerst stabiliseren. Je kan wel een aanvallen kan krijgen. Dat kennen of begrijpen ze niet altijd. hele behandeling opzetten, maar wanneer een asielprocedure Daarom geef ik veel psycho-educatie tijdens mijn afspraken. net start, heeft al die spanning die daarmee gepaard gaat juist Dan hebben we het over wat er precies bij die persoon ge-

beurt en waar dat vandaan komt.' Voodoo Zo is er ook het verschijnsel voodoo (een volksgeloof met magische elementen red.). Iets wat Schollaardt soms bij asielzoekers uit Afrika tegenkomt. 'Wanneer ze daar heilig in geloven, dan is het heel moeilijk uit te leggen dat er iets anders aan de hand is. Dat komt bij de een beter aan dan de ander, dat ligt aan het niveau dat mensen hebben. Daarom probeer ik veel met beelden en tekeningen te werken in de praktijk, om zo mijn verhaal te verduidelijken.' Taal Omdat de vluchtelingen zeker bij aankomst de Nederlandse taal niet spreken of het Engels niet machtig zijn, maakt de consulent GGZ net als de andere zorgverleners in haar team regelmatig gebruik van de tolkentelefoon. Dat is een uitkomst, maar heeft ook zijn lastige kanten. 'Ik weet natuurlijk nooit wat de patiënt echt precies vertelt en een tolk kan niet echt de emotie overbrengen. Wanneer de asielzoekers wat langer in de opvang zitten, merk ik vaak dat ze al redelijk goed Nederlands kunnen spreken. Dat verbaast mij wel.' Oorlog De ene patiënt komt met heel heftige verhalen bij de consulent GGZ. Over de reis die hij heeft gemaakt, over familieleden die tijdens de reis of in de oorlog zijn omgekomen, het geweld dat hij heeft gezien. Terwijl de ander alleen met hoofdpijnklachten komt. Dat verschilt per persoon, legt Schollaardt uit. 'Natuurlijk, ik hoor soms verschrikkelijke dingen, maar ik kan heel goed afstand bewaren. Heftige situaties heb ik net zo goed in de 'reguliere ggz' gezien, dus ik kan daar goed mee omgaan. We hebben maandelijks intervisie waar je terecht kan met je vragen of eventuele problemen. Ik kan me voorstellen dat wanneer je als jonge hulpverlener hier instapt, dat het dan misschien moeilijker is. Maar ik doe dit al een tijdje.'

Jaargang 2 | aflevering 41 | pagina 16

Het Decor - verruim(t) de horizon Seksualiteit en intimiteit binnen pleegzorg 29 oktober 2015 Organisator: Landelijk Pleegzorg Panel Plaats: Amsterdam Kosten: 25 euro (inclusief BTW) Website: pleegzorgpanel.nl Het doel van de werkconferentie is om de taboes te doorbreken door met elkaar praten over seksualiteit en intimiteit. Praktische handvatten worden aan zowel pleegouders, ouders, jongeren als pleegzorg-professionals aangereikt. En het is de bedoeling samen te ontdekken wat werkt in de pleegzorgpraktijk met inspirerende presentaties, pitches en actietafels.

Kinderwerkersdag 2015: Kijk eens wat ik kan!

Plaats: Utrecht Kosten: 269 euro (exclusief BTW) Website: www.hetjongekind.nl

Pleeggrootouderdag

Veel problemen waarmee kinderen en jongvolwassenen kampen, hebben te maken met hun vermogen om emoties wel of niet onder controle te houden. Ze kunnen bijvoorbeeld op basis van een kleine aanleiding een gigantische woedeuitbarsting krijgen, enorm verdrietig worden of heel erg bang. Of ze laten helemaal geen emoties zien. Op deze studiedag leer je over emoties, hoe emoties ontsporen en hoe je ze kunt Een formeel en informeel platform voor pleeg- helpen reguleren. groutouders die hun kleinkinderen opvoeden en voor werkers in de pleegzorg. De dag wordt geo- Gemeente als partner in onderwijskansen! pend door Fokke Witteveen van Trias. Ed Anker, 5 november 2015 wethouder te Zwolle, en auteur en redacteur René Clarijs hou- Organisator: Nederlands Jeugdinstituu den een referaat. Ook zijn er verschillende workshops. Plaats: Tiel Kosten: 50 euro Website: www.nji.nl Autisme in het mbo 4 november 2015 Organisator: Stichting Belangenbehartiging Pleeggrootouders Nederland Plaats: Zwolle Kosten: Geen kosten Website: pleeggrootouders.nl

2 november 2015\ Organisator: BVjong Plaats: Amersfoort Kosten: 100 euro (inclusief BTW) Website: www.kinderwerkwinkel.nl

4 november 2015 Organisator: Medilex Onderwijs Plaats: Utrecht Kosten: 375 euro (exclusief BTW) Website: medilexonderwijs.nl

Kinderwerkers hebben een lange traditie in het werken met kinderen in de buurt. Wat zijn de kernwaarden in het jeugdwerk? Hoe zorgen kinder- en jongerenwerkers voor een doorlopende lijn van peuterwerk tot jongerenwerk? Waar ligt het grensvlak tussen de zorg en de preventieve rol die kinderwerkers vervullen? Op deze 11e Kinderwerkersdag wisselen beroepskrachten ervaringen uit over wat werkt in werkateliers en staan elkaar met raad en daad bij.

Binnen het mbo groeit de groep studenten met autisme. De begeleiding van studenten met autisme vraagt specifieke kennis en vaardigheden. Onderwerpen op dit congres zijn hoe de informatieverwerking van een student met autisme werkt, welke problemen studenten met autisme ondervinden door het competentiegerichte onderwijs en hoe beroepskrachten in het mbo hun eigen grenzen bewaken in de begeleiding van een student met autisme.

Leve het jonge kind!

Emotieregulatie bij kinderen en jong volwassenen

3 november 2015 Organisator: Logacom

Organisator: Euregionaal Congresburo Plaats: Eindhoven Kosten: 295 euro (exclusief BTW) Website: congresburo.com

De vraag naar optimale samenwerking tussen onderwijs en gemeenten is door veranderende wetgeving en nieuwe inzichten zeer actueel. Daarbij gaat het ook over de samenwerking bij de overgang van mbo naar werk van jongeren in een kwetsbare positie. Op deze conferentie aandacht voor wat werkt in die gezamenlijke aanpak, wat het oplevert voor jongeren zelf en voor de kwaliteit van onderwijs en ondersteuning, en hoe de samenwerking tussen het mbo en de gemeente versterkt kan worden.

4 november 2015 Jaargang 2 | aflevering 41 | pagina 17

Het Decor - verruim(t) de horizon COLOFON Het Decor—verruim(t) de horizon is een digitaal informatie– en inspiratieschrift voor alle mensen en organisaties die betrokken zijn bij het werken met en voor mensen. Het Decor— verruim(t) de horizon verschijnt eenmaal per week; op vrijdag. Daarnaast is er eenmaal per week - op dinsdag - een nieuwsflits Fris denken en dwars kijken .

Vondel & Nassau is een zelfstandig onderdeel van de Kooyenga Groep en heeft zich gespecialiseerd in Advies, Oplossingen en Interim Management. Onze dienstverlening onderscheidt zich op basis van een persoonlijke aanpak, en concrete en toepasbare adviezen van zeer hoge kwaliteit. ‘ Mocht u vragen hebben over wat Vondel & Nassau voor u kan betekenen, dan zijn dit onze contactgegevens. Vondel & Nassau Postadres Postbus 87 | 9100 AB Dokkum

onbezorgde jeugd kind zijn is spelend leren binnen en over grenzen spartelend en stribbelend in waarde wassen met kleine stapjes tegelijk groter groeien

Met voor en door u geknipte informatie en inspiratie willen wij onze lezers en lezeressen inspireren en informeren. Wij willen zo bijdragen aan de duurzame vernieuwing van de organisatie van en de ondersteuning voor en door mensen. Daarbij staat het stimuleren en ondersteunen van talentontplooiing op strategisch, tactisch en zwaaien en zwieren uitvoerend niveau centraal. zo hoog als je kunt

rennen en springen van hot naar haar van graven in het zand naar klimmen in een boom hameren en spijkeren en vliegen – vliegen Hebt u collega's die de nieuwsflits ook willen zo hoog als je kunt Wilt u een eigen bijdrage geplaatst zien? Of hebt u nieuws te melden? Stuur dan een mailbericht met uw bijdrage of persbericht naar [email protected]

ontvangen? Mail dan even het mailadres van uw collega naar [email protected]

het jonge leven ziet zich de speeltuin waarin het roetsjen mag van moment tot moment hinkelen en pinkelen van tuimelval tot buitelsprong en tijdens de salto denken alweer aan de volgende stunt

T 088 - 0305000 F 0519-220052 E [email protected] Website: www.vondel-nassau.nl

en dan na een lange dag als de zon zucht…. over zoveel wervelwind ziet het onbezorgde leven lichtpuntjes in de maan die naar de dag van morgen het verlangen wakkeren

Jaargang 2 | aflevering 41 | pagina 18