Aanbestedingsrecht Cursussen & Opleidingen UU
“Opdrachtgeverschap en transformatie in het sociaal domein”
Hoe contracteren gemeenten succesvol zorgverleners in het sociaal domein? Welke mogelijkheden hebben gemeenten om beleidsdoelstellingen via inkoop te realiseren?
Hoe gebruiken gemeenten inkoop effectief als hefboom voor vernieuwing en innovatie in het sociaal domein? Kortom: hoe bereik je als gemeente de beoogde transformatie in het sociaal domein?
Data: maandag 22 en vrijdag 26 juni van 09.30 tot 17.00 uur, in de Raadzaal van de Universiteit Utrecht
Inhoud Nederlandse gemeenten zijn verantwoordelijk voor een groot aantal taken in het sociaal domein zoals hulp bij het huishouden, schuldhulpverlening en het verstrekken van Wmohulpmiddelen. In 2015 werden de taken van de gemeenten in het sociaal domein fors uitgebreid in het kader van de decentralisaties, met name op het gebied van de begeleiding en zorg voor kwetsbare jeugdigen en volwassenen. Het doel van deze decentralisaties is om de zorg dicht bij de burger te organiseren, zodat lokaal maatwerk geleverd kan worden. Het uitgangspunt ten aanzien van de zorg verandert van het ‘recht op ondersteuning’ naar het uitgaan van de eigen kracht, en een plicht voor gemeenten om beperkingen te compenseren. Tevens zijn de decentralisaties gepaard gegaan met bezuinigingen die in de komende jaren verder oplopen. Deze wettelijke, conceptuele en organisatorische veranderende omstandigheden waaruit de transitie van de zorg naar de gemeenten bestaat, vergen een inhoudelijke omslag van de zorgverlening: de transformatie. Veel gemeenten hebben in 2014 de inkoop van de gedecentraliseerde sociale taken onder grote tijdsdruk moeten uitvoeren. Zij zijn hierbij onvoldoende in staat geweest de beoogde transformatie via de inkoop van de sociale taken te realiseren. AWBZ-producten worden nog gehanteerd of zijn ‘bij elkaar geveegd’, maar de P x Q bekostiging van maatwerkvoorzieningen met perverse prikkels tot (over)productie is nog in stand gehouden. Er wordt nog weinig over de (nieuwe) financiële schotten heen gekeken: een werkelijk integrale aanpak van het sociaal domein is nog nergens gerealiseerd en aanbieders worden slechts beperkt in staat gesteld samen te werken aan een integraal en ontschot dienstenaanbod. De korte leergang ‘Opdrachtgeverschap en transformatie in het sociaal domein’ gaat in op alle fundamentele aspecten die voor gemeenten noodzakelijk zijn om de nieuwe rol van opdrachtgever in het sociaal domein op de beste wijze te (leren) vervullen, om vanuit deze rol daadwerkelijk vernieuwing en transformatie in het sociaal domein te bereiken en te borgen. De korte leergang benadert dit onderwerp vanuit diverse relevante disciplines: zowel de economische als juridische aspecten van de organisatie en inkoop en aanbesteding van sociale dienstverlening worden belicht; met topdocenten uit universiteit, praktijk én overheid (gemeente en zorgverlening).
Programma In de opleiding komen de volgende thema’s uitgebreid en op interactieve wijze aan bod:
Module 1 - Het ‘sociaal domein’ in transitie In deze module wordt het onderwerp van het sociaal domein in transitie breed geïntroduceerd. Gemeenten hebben al veel langer een belangrijke rol in het sociaal domein, maar de verantwoordelijkheden zijn per 2015 enorm toegenomen. Dit biedt kansen om ook vanuit de gemeente een werkelijk integrale aanpak te kiezen, maar het risico bestaat dat de kansen niet volledig benut worden. In deze module wordt uitgebreid ingegaan op de kansen en uitdagingen voor gemeenten, en worden mogelijke benaderingen geschetst voor een integrale gemeentelijke aanpak van het sociaal domein. Ervaringen van de gemeente Enschede worden gedeeld: Enschede is een van de Nederlandse koplopers voor wat betreft het werken met sociale wijkteams en het ontwikkelen van een integrale aanpak in het sociaal domein. Module 1 wordt behandeld door: • Hans Weggemans - directeur Sociaal Domein gemeente Enschede
Module 2 – Aanbestedingsrechtelijke en juridische aspecten van de inkoop van sociale diensten Voor sociale diensten geldt in de huidige aanbestedingswet een uitzondering op veel bepalingen, maar toch gelden de algemene beginselen van aanbestedingsrecht. Veel gemeenten vermijden bovendien openbare aanbesteding door het verlenen van subsidies, maar is dit wel geoorloofd? Welke aspecten van aanbestedingsrecht zijn onverminderd van kracht? Waar moeten gemeenten rekening mee houden bij het opstellen van contracten bij resultaatgericht inkopen? En welke aspecten moeten worden afgedicht bij gemeentelijke samenwerking op het gebied van inkoop in het sociaal domein? In module 2 worden de belangrijkste juridische aspecten van gemeentelijke inkoop in het sociaal domein belicht. Module 2 wordt behandeld door: • prof. mr. Elisabetta Manunza - hoogleraar aanbestedingsrecht aan de Universiteit Utrecht • mr. Florian Theissen – partner bij KokxDeVoogd
Europees
en
Internationaal
Module 3 – Inkoopprocedures De aanbestedingswet 2012 en Europese richtlijnen voor overheidsopdrachten laten voor de inkoop van sociale diensten grote procedurele ruimte aan de aanbestedende dienst. Dit resulteert in een grote verscheidenheid aan inkoopprocedures die gemeenten kunnen toepassen voor de inkoop van sociale diensten: van bestuurlijk aanbesteden tot traditionele openbare aanbesteding en van prestatie-inkoop tot meervoudig onderhandse aanbesteding. In deze module wordt ingegaan op de eigenschappen van de verschillende procedures, en staan we stil bij de voor- en nadelen van de verschillende procedures.
Vaak worden modellen voor opdrachtgeverschap (module 4) en inkoopprocedures door elkaar gehaald, maar het zijn echt verschillende aspecten van het organiseren van sociale taken door gemeenten. Diverse inkoopprocedures kunnen worden toegepast in hetzelfde model. In module 3 wordt stilgestaan bij dit onderscheid, en worden inzichten verschaft om de juiste afweging te maken voor keuze van de inkoopprocedure. Het is immers de kunst om de juiste inkoopprocedure te kiezen die aansluit bij het model van opdrachtgeverschap om zo het optimale inkoopresultaat te bereiken. Module 3 wordt behandeld door: • Prof. dr. Jan Telgen – hoogleraar inkoopmanagement voor de publieke sector aan de Universiteit Twente • Ir. Niels Uenk – promovendus en adviseur inkoop in het sociaal domein
Module 4 – Modellen voor opdrachtgeverschap Gemeenten hebben veel vrijheid bij het vormgeven van hun rol als opdrachtgever in het sociaal domein. Hoeveel doet een gemeente zelf, op welk moment worden professionele zorgverleners betrokken, en hoe wordt de zorg precies gecontracteerd? Deze vrijheid brengt ook een grote verantwoordelijkheid met zich mee: de keuze voor het model van opdrachtgeverschap heeft gevolgen voor de ordening van de markt van zorgleveranciers – en ook cliënten zullen de effecten van de gemeentelijke benadering merken. Gemeenten moeten een model kiezen dat het beste aansluit bij de beleidsuitgangspunten, en de details van het model lokaal invullen. Module 4 behandelt uitgebreid en interactief de verschillende modellen en per model de voor- en nadelen voor alle stakeholders in het sociaal domein. Module 4 wordt behandeld door: • Prof. dr. Jan Telgen (voornoemd) • Ir. Niels Uenk – (voornoemd)
Module 5 – transformatie-opgaven in jeugdzorg vanuit het perspectief van de zorgverlener De ‘heilige graal’ voor contractering van aanbieders van gezondheidszorg is populatiebekostiging met afspraken over de te behalen resultaten, bijvoorbeeld outcomeindicatoren. Maar het definiëren van deze resultaten en het ontwikkelen van een meeten monitorsystematiek moet zorgvuldig gebeuren. Daarbij komt dat in de jeugdzorg meer randvoorwaarden vastliggen dan op andere delen van het sociaal domein. In deze module gaat Joke van Harten – tot 1 juni 2015 lid van de raad van bestuur van Bureau Jeugdzorg Limburg – in op de kansen, maar ook dillema’s voor gemeenten bij het bereiken van transformatie in de jeugdzorg vanuit het perspectief van de zorgverlener. Tevens is er aandacht voor de eerste trends en tendensen naar aanleiding van de decentralisatie van de jeugdzorg. Module 5 wordt behandeld door: • Joke van Harten – lid Raad van Bestuur Bureau Jeugdzorg Limburg
Module 6 – Vernieuwingsgericht inkopen: prikkels voor innovatie Hoewel de ene inkoopmethode vaker tot innovatieve inkoop leidt dan de andere, draait het stimuleren en mogelijk maken van vernieuwing uiteindelijk om inhoudelijke keuzes in het inkoopproces. Echte vernieuwing en innovatie ontstaat wanneer de juiste prikkels in de voorwaarden voor dienstverlening worden ingebouwd. Zorgaanbieders moeten de ruimte krijgen om zorg slimmer, efficiënter en integraal te organiseren. Daarbij moeten de eisen die de opdrachtgever stelt niet in de weg staan, en moet slim werken beloond worden. Administratieve processen moeten worden geminimaliseerd en outcome moet centraal staan. Om dit te bereiken moeten gemeenten afstappen van het traditionele P x Q model en resultaatgericht inkopen. In de inkoopwetenschap heet dit functioneel specificeren – maar hoe werkt dit in het sociaal domein? Bij resultaatgerichte inkoop is het van belang dat alle genoemde elementen goed op elkaar aansluiten. De verschillende elementen kunnen niet onafhankelijk van elkaar worden beschouwd. Hier is nadrukkelijke aandacht voor in deze module. Module 6 wordt behandeld door: • Prof. dr. Jan Telgen (voornoemd) • Ir. Niels Uenk – (voornoemd)
Alle aspecten van succesvol inkopen in het sociaal domein komen aan de orde in deze cursus. Professionele opdrachtgevers die hun verantwoordelijkheid nemen in het sociaal domein maken voor de verschillende aspecten samenhangende keuzes. Deze samenhang tussen de verschillende aspecten vormt de rode draad van de opleiding Opdrachtgeverschap en transformatie in het sociaal domein. De gehele cursus wordt op interactieve wijze verzorgd, waarbij ook veel aandacht uitgaat naar voorbeelden uit de praktijk.
Programma dag 1: maandag 22 juni 2015 09:30 – 10:00
Ontvangst met koffie en thee
10:00 – 11:30
Module 1: Het sociaal domein in transitie Hans Weggemans • Korte schets van de situatie voor 2015 • Overzicht van de uitdagingen en kansen die door decentralisaties ontstaan voor gemeenten en aanbieders • Mogelijke benaderingen vanuit bestuurskundige invalshoek
11:30 – 11:45 11:45 – 12:30
de
Pauze Module 2: Aanbestedingsrechtelijke en juridische aspecten van de inkoop van sociale diensten Prof. mr. Elisabetta Manunza en mr. Florian Theissen • Subsidiëren versus inkopen: wat mag, en wat is verstandig? • Procedurele vrijheid vanuit de aanbestedingswet 2012 en de EU richtlijnen voor inkoop van sociale diensten • Contractuele aspecten van sturen en bekostigen op resultaten • Impact nieuwe Europese richtlijnen op inkoop sociale diensten: welke wijzigingen hebben gevolgen voor de inkoop van sociale diensten, en welke gevolgen zijn dit precies? • Juridische aspecten van intergemeentelijke samenwerking
12:30 – 13:00
Lunch
13:00 – 13:45
Module 2: vervolg
13:45 – 14:45
Module 3: Inkoopprocedures voor sociale diensten Prof. dr. Jan Telgen en ir. Niels Uenk • Op welke verschillende wijzen geven gemeenten invulling aan de inkoopprocedure voor sociale diensten? • Welke procedures zijn het meest geschikt om via de inkoop vernieuwing en innovatie te stimuleren?
14:45 – 15:00
Pauze
15:00 – 17:00
Module 4: Modellen voor opdrachtgeverschap Prof. dr. Jan Telgen en ir. Niels Uenk • Welke verschillende modellen voor opdrachtgeverschap bestaan er? • Wat zijn de voordelen en nadelen per model? • Wat wordt exact gecontracteerd per model: wat is de scope per contract? • Welke kansen bieden de verschillende modellen tot vernieuwing? • Welke aandachtspunten zijn binnen de modellen van belang om de vernieuwing te realiseren? • Welke inkoopprocedures sluiten aan bij welke modellen voor opdrachtgeverschap?
Programma dag 2: vrijdag 26 juni 2015 09:30 – 10:00
Ontvangst met koffie en thee
10:00 – 11:30
Module 4: Vervolg
11:30 – 11:45
Pauze
11:45 – 12:30
Module 5: Transformatie-opgaven in de jeugdzorg vanuit het perspectief van de zorgverlener Joke van Harten • Met welke aspecten moeten gemeenten rekening houden bij het ontwikkelen van resultaatsturing in de jeugdzorg? • Welke dilemma’s komen gemeenten en aanbieders tegen bij de transformatie in het sociaal domein, en specifiek de jeugdzorg? • Wat zijn de eerste ervaringen naar aanleiding van de decentralisatie van de jeugdzorg?
12:30 – 13:00
Lunch
13:00 – 13:45
Module 5: vervolg
13:45 – 14:45
Module 6: Vernieuwingsgericht inkopen: prikkels voor innovatie Prof. dr. Jan Telgen en ir. Niels Uenk • Welke vormen van bekostiging zijn er naast P x Q? • Hoe stimuleert resultaatgericht inkopen innovatie, vernieuwing, samenwerking en ontschotting? • Welke vormen van resultaatgerichte inkoop zijn mogelijk binnen het sociaal domein? • Hoe bepaal je de gewenste resultaten per vorm van resultaatgerichte inkoop? • Hoe ga je binnen resultaatgerichte inkoop om met monitoring en verantwoording? • Welke methoden voor het bepalen van tarieven kunnen worden gehanteerd bij resultaatgerichte inkoop?
14:45 – 15:00
Pauze
15:00 – 17:00
Module 6: vervolg
Praktische en organisatorische informatie Data: maandag 22 juni 2015 en vrijdag 26 juni van 9.30 (ontvangst) tot 17.00 uur Locatie: Raadzaal (te zien op de foto op pag. 2 van deze brochure), Achter Sint Pieter 200 te Utrecht Organisatie: Juridisch PAO, Universiteit Utrecht in samenwerking met het Public Procurement Research Centre (PPRC) Kosten: de kosten voor deelname bedragen € 1180,- (inclusief cursusmateriaal, lunch en consumpties). Vorm: interactieve collegevorm met ruimte voor vragen en discussie Niveau: verdiepingsniveau Materiaal: presentaties en artikelen met achtergronden Meer informatie en inschrijven Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Mr. Lesley Fisscher via e-mail
[email protected] of telefoonnummer 06 – 5437 4433. Nb. Er is een maximum van 25 deelnemers.
Inschrijven is mogelijk via www.jpao.nl
