Monitor Transformatie Sociaal Domein

Monitor Transformatie Sociaal Domein

Thönissen Management en Advies | M: 06-52405910 | I: www.thonissen.nl | E: [email protected]

Inhoudsopgave 1 2

3

4

5

Inleiding ......................................................................................................................................................... 3 Monitoring van de transformatie ................................................................................................................... 5 2.1 Uitgangspunten monitor Sociaal Domein ..............................................................................................5 2.2 Gegevensanalyse en –presentatie monitor ...........................................................................................9 Monitor maatwerkarrangementen .............................................................................................................. 10 3.1 Inhoud monitor maatwerkarrangementen ..........................................................................................10 3.2 Voorbeelden kerngegevens monitor maatwerkarrangementen ........................................................11 3.3 Analysemogelijkheden/ wijkprofielen ..................................................................................................14 3.4 Tijdsgerelateerde informatie ................................................................................................................16 3.5 Gebiedsgerelateerde informatie ..........................................................................................................18 Monitor Toegang ......................................................................................................................................... 19 4.1 Inhoud Monitor toegang .......................................................................................................................19 4.2 Voorbeelden monitor toegang .............................................................................................................20 Informatie .................................................................................................................................................... 23

Thönissen Management en Advies | Monitor Transformatie Sociaal Domein

2

1

Inleiding

Transformatie in Sociaal Domein De gemeenten en de zorgsector staan als gevolg van maatschappelijke en demografische ontwikkelingen, bezuinigingen, de decentralisaties van rijkstaken naar de gemeenten (jeugdzorg, nieuwe Wmo en Participatiewet) en stelselwijzigingen in de zorgsector (de nieuwe Zorgverzekeringswet (Zvw) en Wet langdurige zorg (Wlz)), voor een grote transformatie-opgave in het Sociaal Domein. Een gehele nieuwe aanpak, werkwijze en cultuurverandering is nodig om deze transformatie voor elkaar te krijgen. Centraal in de nieuwe aanpak staat een integrale een ontkokerde werkwijze over beleids- en financieringspijlers heen én een aanpak die primair uitgaat van eigen kracht, zelfredzaamheid en participatie van mensen en hun sociaal netwerk. Daarnaast is samenwerking tussen de decentrale systeemverantwoordelijken, gemeenten en zorgverzekeraars, noodzakelijk om deze integrale aanpak in goede banen te leiden. Een integral toegang in zorg en sociaal domein en integrale arrangementen staan hierbij centraal. De toegang naar ondersteuning in het sociaal domein (Welzijn en maatschappelijke ondersteuning, Jeugdhulp, Werk en Inkomen en thuiszorg (verpleging en verzorging)) verloopt via één ingang, veelal via sociale wijkteams of gebiedsteams, maar soms ook via één centrale ingang b.v. bij de gemeente. Inzicht in de transformatie Bij deze transformatie is behoefte aan basisinformatie om beleid te kunnen maken en de uitvoering goed te faciliteren en (bij) te sturen. Kort gezegd willen gemeenten en zorgverzekeraar beter/meer zicht krijgen op de omvang, aard en kosten van de ondersteuningsbehoefte van de (kwetsbare) burgers én de eigen kracht en mogelijkheden van de burger en zijn sociale omgeving/ de buurt. Deze basiskennis op buurt/dorpsniveau is essentieel om effectief beleid te kunnen ontwikkelen en maatwerk in de uitvoering te realiseren, dicht bij de behoefte en mogelijkheden van burger en buurten. Huidige monitors niet toereikend De huidig gegevensmonitoring en -analyses sluiten niet aan bij de transformatie in het Sociaal Domein. De huidige monitoringsgegevens geven onvoldoende inzicht in de samenhang en mate van transformatie van het Sociaal Domein en beperken zich tot slechts een deel van de ondersteuning. Deze gegevens kenmerken zich door:  Versnippering. Het betreft gegevens die vanuit elk afzonderlijk beleidsterrein (al dan niet) beschikbaar zijn. De integraliteit en samenhang tussen de verschillende leefdomeinen komt daarmee niet tot uitdrukking. Bovendien zijn de gegevens uit de verschillende systemen vaak niet goed te combineren.  Eenzijdigheid. Er zijn vooral gegevens beschikbaar met betrekking tot de maatwerkvoorzieningen. Duidelijke gegevens over oplossingen in de ondersteuningscirkels algemene voorzieningen, sociaal netwerk en eigen kracht ontbreken of zijn slechts summier beschikbaar.  Te groot en verschillend aggregatieniveau. Gegevens worden vaak niet op wijkniveau gepresenteerd maar gemeenteniveau, waarmee deze gegevens weinig concrete houvast geven voor het werken op wijkniveau, dicht bij de burger. Binnen rapportages bestaan ook vaak verschillende aggregatieniveaus.  Aanbodgericht. De gegevens geven slechts een beeld van het (bestaande) aanbod aan voorzieningen. Gegevens met betrekking tot de vraag/behoefte van burgers en kenmerken van doelgroepen worden niet of nauwelijks betrokken in de bestaande monitoring, terwijl deze gegevens juist van belang zijn om inzicht te krijgen in de kanteling en transformatie.  Eendimensionale sturing. Sturing vindt vaak louter plaats op budget. De daadwerkelijk effecten van het beleid worden niet gemeten of inzichtelijk gemaakt, waarmee een schijnresultaat wordt behaald. Doel (binnen budget) is dan wellicht behaald, maar geen resultaat (transformatie) geboekt.


3

Monitor mét inzicht in de transformatie: Aan de hand van de Arrangementenwaaier heeft Thönissen Management en Advies een monitorconcept ontwikkeld dat wél inzicht geeft in de transformatie. Kenmerken van het monitorconcept zijn:  Samenhang. De monitor geeft inzicht in de integraliteit en samenhang door middel van de combinatie van gegevens uit de pijlers Wmo/Jeugd/Participatiewet, Zorgverzekeringswet, Wet Langdurige Zorg.  Wijk. De gegevens worden op wijk(team)niveau ontsloten, waarmee ook de ontwikkelingen per wijk gevolgd en geanalyseerd kunnen worden.  Vergelijking. De monitor maakt vergelijking binnen gemeenten (op wijk/kernniveau) en tussen gemeenten of met een andere referentiegroep mogelijk.  Transformatie. In de presentatie van de gegevens gebruikt gemaakt wordt van de beeldtaal van de Arrangementenwaaier, zodat de gegevens op een samenhangende wijze gepresenteerd worden, aansluitend op de transformatie van het Sociaal Domein (leefdomeinen, kanteling). Door in de monitor de gegevens consequent op wijkniveau te presenteren, de samenhang tussen de beleidspijlers inzichtelijk te maken, absolute en relatieve cijfers te hanteren, de gegevens te relateren aan demografische kenmerken en de ontwikkelingen in de tijd te volgen, krijgen de cijfers “diepte” en geven ze daadwerkelijk inzicht in de voortgang van de transformatie. Inmiddels is een tweetal monitoronderdelen (maatwerkarrangementen en toegang) ontwikkeld, die gebruikt worden door de gemeenten in Noord Limburg. Daarnaast wordt dit model, als pilot, gebruikt in de monitor die zorgverzekeraar VGZ en enkele convenantgemeenten op dit moment gezamenlijk ontwikkelen. In deze notitie wordt een toelichting gegeven op dit monitorconcept en de twee monitoronderdelen, die gebruikt worden voor het verkrijgen van inzicht in de transformatie van het Sociaal Domein.


4

2

Monitoring van de transformatie

Onderstaand wordt een toelichting gegeven op het monitorconcept voor de transformatie van het Sociaal Domein. 2.1

Uitgangspunten monitor Sociaal Domein

Als je hetzelfde blijft doen, houd je hetzelfde Duidelijk moge zijn dat de uitdaging waar de gemeenten en de gemeenschap voor staan, niet met de geijkte aanpak vormgegeven kan worden. Er zal anders gedacht en anders gewerkt moeten worden om de benodigde cultuurverandering en de systeemveranderingen voor elkaar te krijgen. Om de transformatie van het Sociaal Domein te laten slagen zullen we de zorg en ondersteuning anders moeten definiëren en ook anders organiseren. Van systeemwereld naar leefwereld: van beleidsindelingen naar leefdomeinen Met de bestaande indelingen in beleidsvelden, financieringsstromen, organisaties en systemen kan onvoldoende de samenhang, integraliteit en kanteling in het sociaal domein vormgeven worden.

Het concept van de arrangementenwaaier kan helpen bij het vormgeven van de transformatie. We werken en denken hierbij vanuit de leefwereld van mensen in plaats van de systeemwereld, waarbij een indeling in 10 leefdomeinen gehanteerd wordt in plaats van de beleids- en financieringsgerichte indelingen, omdat de traditionele beleidsindelingen (Wmo, Jeugd, Participatiewet, Zorgverzekering (Zvw) en Wet langdurige zorg (Wlz)) nog altijd tot een verkokerde aanpak leiden. Vele mensen hebben zelfredzaamheidsproblematiek op meerdere gebieden en ontvangen ook ondersteuning uit meerdere beleidskokers. Op dit moment is dat vaak versnipperd georganiseerd. Meerdere professionals, aangestuurd vanuit verschillende beleidssectoren en financieringspijlers “bemoeien” zich, vaak langs elkaar heen, met één persoon of gezin, ieder vanuit zijn/haar eigen werkveld.


5

Wmo/ Begeleiding Individueel

Wmo/welzijn/ AMW

Gemeente/ Schuldhulp

ZvW GGZ

Gemeente/ Bijstand

Beschermd wonen

Eén persoon met problematiek op gebied van Mentale gezondheid, Werk/opleiding, Financien en Regie ontvangt nu vaak hulp vanuit verschillende hulpverleners, instanties en financieringspijlers, die elkaar niet kennen, niet samenwerken en ieder op hun eigen manier proberen te werken aan versterking van de zelfredzaamheid van deze persoon.

Gemeente/ UWV/ Werk

Met de drie decentralisaties en de nieuwe Zorgverzekeringswet en de Wet Langdurige zorg, zijn weliswaar meer taken terecht gekomen bij gemeenten en zorgverzekeraar, maar het is geen vanzelfsprekendheid dat de schotten tussen de beleidsvelden verdwijnen, zowel niet binnen de gemeente (Wmo, Jeugdhulp en Participatiewet), als daarbuiten (Zvw en Wlz). Denken en handelen vanuit de leefwereld van mensen (leefdomeinen en trap van oplossingen) kan dit doorbreken. De wijknetwerken/sociale wijkteams zijn daarin de centrale spil. De Arrangementenwaaier kan daarbij gebruikt worden als verbeelding van de transformatie. De Arrangementenwaaier maakt in één model de samenhang tussen de twee dominante invalshoeken van de transformatie in het Sociaal Domein inzichtelijk:  De integrale aanpak over alle leefdomeinen (de kleuren).  De kanteling van de ondersteuning/ trap van oplossingen (de cirkels)

2

1

3

Leefdomeinen Financien Werk/Opleiding Wonen ADL/Huishouden Mobiliteit Sociale participatie Fysieke gezondheid Mentale gezondheid

=

+ Eigen kracht Sociaal netwerk

Regie

Algemene voorziening

Opvoeden

Maatwerk voorziening

Invalshoek 1: Integraal

Invalshoek 2: de Kanteling

3: Arrangementenwaaier

10 leefdomeinen. Over beleidssectoren heen.

Eigen kracht Sociaal netwerk Algemene voorzieningen Maatwerkvoorzieningen.

Integraal Samenhang Beeld van de transformatie

Deze beide invalshoeken (10 leefdomeinen en de kanteling) tezamen, levert de Arrangementenwaaier op. De Arrangementenwaaier geeft in één oogopslag de Transformatie van het Sociaal Domein weer.


6

Leefdomeinen: leefwereld in plaats van systeemwereld Redenerend vanuit de leefwereld is gekozen voor een indeling in 10 leefdomein. Deze 10 leefdomeinen zijn gebaseerd op indelingen die binnen de Zorg, Jeugdhulp, Welzijn, Wmo en Arbeidsparticipatie gemeengoed zijn. De 10 leefdomeinen bestrijken álle aspecten, die bepalen of een individu of gezin zelfredzaam is en volwaardig kan deelnemen aan de samenleving. Het is daarmee een indeling die beter aansluit bij de leefwereld van de burger, dan de beleids-/ financieringsgerichte indeling. Kantelingscirkels/trap van oplossingen De kanteling, of beter: trap van oplossingen, bestaat uit oplossingen voor zelfredzaamheidsproblematiek, die samen met de burger, gezocht worden in de volgende vier ondersteuningscirkels:  Eigen kracht  Sociaal netwerk  Algemene voorzieningen  Maatwerkvoorzieningen Kenmerken van de oplossingen in de ondersteuningscirkels zijn:  Eigen kracht: burger, gezin, mantelzorg. Hierbij wordt door de persoon of het gezin zelf gewerkt aan een oplossing van zijn/haar zelfredzaamheidsproblematiek. Kenmerk: zelfzorg, mantelzorg.  Sociaal netwerk: sociale verbanden buiten de directe leefeenheid die een bijdrage leveren aan de zelfredzaamheid van de betrokkene. Dit is breed op te vatten, dus vrienden, familie, buren, vrijwilligers, verenigingen, buurtorganisaties, sociale (wijk)coöperaties, informele zorg. Hierbij wordt de burger/sociale verbanden aangesproken om te helpen bij oplossen van zelfredzaamheidsproblematiek. Kenmerken: vrijwilligersinzet, door burgers/buurten/sociale verbanden ontwikkeld en uitgevoerd.  Algemene voorzieningen: algemeen en professioneel ondersteuningsaanbod, dat direct voor iedereen toegankelijk is of op verwijzing (maar zonder indicatie). Kenmerken: (veelal) collectief, algemeen van aard, zoveel mogelijk tijdelijk, gericht op empowerment, in eigen kracht zetten van individu en sociale netwerken. Innovatieve producten ter vervanging van individuele voorzieningen. Onderscheid met sociaal netwerk is vooral dat het initiatief bij professionele partijen ligt.  Maatwerkvoorzieningen: professionele ondersteuning gericht op versterking zelfredzaamheid van individu. Van algemeen/lichter (bv. individuele begeleiding) tot zeer specialistisch/zwaar (b.v. interventies/bemoeizorg). Deze voorzieningen zijn alleen op indicatie toegankelijk, waarvoor de burger dan ook een beschikking ontvangt en de (gecontracteerde) aanbieders een opdracht. Kenmerken: professioneel, specialistisch, vangnet, gekoppeld aan zelfredzaamheidsproblematiek van individu. Als je hetzelfde blijft kijken, blijf je hetzelfde zien Dezelfde veranderopgave geldt voor de monitoring van het sociaal domein. Als we op dezelfde wijze blijven kijken naar de gegevens als voorheen (d.w.z. per beleidssector en vooral gefocust op aanbod, systemen en financiën) krijgen we geen zicht op de samenhang in de transformatie en zullen we dus ook de transformatie niet kunnen volgen en ons beleid bijsturen. Ook in de monitoring zal de nieuwe denkwijze en aanpak, die aansluit bij de transformatie van het sociaal domein, doorgevoerd moeten worden. De Arrangementenwaaier: kapstok voor transformatie, kapstok voor de monitor Sociaal Domein Om de transformatie inzichtelijk te maken, wordt de arrangementenwaaier als kapstok voor de gegevenspresentatie gebruikt in de monitoring. De arrangementenwaaier kan bovendien ook gebruikt worden bij beleidsvorming en de uitvoering, onder andere door de wijkteams in het leefzorgplan. Door met dezelfde beeldtaal te werken in uitvoering, beleidsvorming en monitoring, wordt de monitoring herkenbaar en bruikbaar voor alle actoren in het Sociaal Domein.


7

Uitgangspunten transformatie zijn invalshoeken monitoring Willen we de transformatie goed kunnen volgen, dan zullen we dus ook de monitor in moeten richten volgens de uitgangspunten van de transformatie. In onderstaand schema is aangegeven wat de centrale uitgangspunten van de transformatie sociaal domein betekenen voor de uitgangspunten/invalshoeken van de monitor sociaal domein. Uitgangspunten transformatie Sociaal domein Integraal  Niet meer denken in beleidspijlers, maar in leefwereld en leefdomeinen.  Samenhang tussen problematieken betekent ook samenhang in oplossingen.  1 gezin, 1 plan.  Integrale arrangementen in plaats van sectorale producten Kanteling  Kijken naar mogelijkheden in plaats van beperkingen.  Trap van oplossingen: kijken wat mensen en hun sociaal netwerk zelf kunnen, welke oplossingen in algemene, lichtere voorzieningen gevonden kunnen worden en welke individuele, zwaardere ondersteuning of interventies nodig zijn. Dichtbij de burger  Wijkgerichte aanpak, sociale wijkteams  Arrangement samen met de burger.  Gebruik maken van de kracht van de samenleving  Maatwerk leveren

Samenwerken en kennisdelen.  Samenwerken tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers.  Samenwerking tussen gemeenten en zorgverzekeraars.  Samenwerken met burgers en gemeenschappen

Invalshoeken monitor Inzicht in samenhang  De monitor combineert gegevens uit de verschillende systemen en maakt de samenhang inzichtelijk.  De gegevens m.b.t. de 3D en andere onderdelen van het Sociaal Domein (Inkomen, Gezondheid, leefbaarheid etc.) worden gecombineerd met gegevens van andere actoren in het Sociaal Domein (Zorgverzekeraar, Zorgkantoor en UWV). Zicht op alle ondersteuningsniveau’s  De monitor moet zich niet alleen op de maatwerkvoorzieningen richten en het ondersteuningsaanbod, maar ook op de eigen kracht en zelfredzaamheid van burgers en buurten en de oplossingen in algemene voorzieningen. Wijk en doelgroepgerichte informatie  De monitor geeft inzicht geven op doelgroepen wijkniveau.  De gegevens Sociaal Domein worden gerelateerd aan (demografische) gegevens van burgers en buurten.  De monitor ondersteunt de wijkgerichte aanpak. Gegevensuitwisseling  De monitor is bruikbaar en beschikbaar voor alle actoren (wijknetwerken, uitvoerend professionals, wijkteams, beleidsmakers, management en bestuur).  De kennis wordt gedeeld met samenwerkingspartners.


8

2.2

Gegevensanalyse en –presentatie monitor

De gegevenspresentatie en -analyse geschiedt binnen de monitor op verschillende manieren.  Inhoudelijke indeling in leefdomeinen. In de gegevenspresentatie worden verschillende indelingen gehanteerd ▪ Leefdomeinen. Primair worden de gegevens gepresenteerd aan de hand van 10 leefdomeinen van de arrangementenwaaier, waarmee de samenhang in het sociaal domein inzichtelijk wordt en aangesloten wordt bij de leefwereld van de burgers. Hieronder worden de producten/maatwerkvoorzieningen uit de verschillende pijlers gerangschikt ▪ Daarnaast worden de gegevens ook volgens de traditionele indelingen weergegeven. - Producten/maatwerkvoorzieningen - 3D: Wmo, Jeugd, Participatiewet - Financieringspijlers: gemeente, zorgverzekeraar, Wlz  Gebiedsgericht. De gegevens worden op wijkniveau gepresenteerd. Veelal betreft het postcode 4 of eventueel door een gemeente nader te specificeren indeling van wijken of wijkteams. Hiermee wordt optimaal aangesloten bij de aanpak van wijknetwerken en kunnen de individuele wijken en wijkteams vergeleken worden met de gemeente als geheel, waarmee gerichte sturing op wijk(team)niveau kan plaatsvinden. In de monitor wordt de gebiedsgerichte informatie op twee niveaus gepresenteerd: ▪ Wijk(team)niveau, waarbij de gegevens van de betreffende wijk gepresenteerd worden en vergeleken met de gekozen referentiegroep. ▪ Gemeenteniveau, waarbij overzichtstabellen van de verschillende wijken in de gemeente worden gegenereerd en de gegevens van de verschillende wijken ook grafisch op kaart worden gepresenteerd.  Vergelijkende gegevens. In de monitor worden absolute cijfers en relatieve cijfers opgenomen. De monitor geeft dus een compleet beeld van aantallen en kosten maatwerkvoorzieningen (van gemeente én zorgverzekeraar). Daarnaast wordt aangegeven welke percentage van de burgers/ huishoudens gebruik maken van een bepaalde voorziening. Hiermee kan ook een vergelijk gemaakt worden in zorg-/ ondersteuningsconsumptie van de wijken in vergelijking met de gemeente. Hiermee wordt dus inzichtelijk in hoeverre een wijk positief of negatief afwijkt t.o.v. de referentiegroep.  Benchmark. Daarnaast biedt de monitor de mogelijkheid om een vergelijking met andere gemeenten of referentiegroepen te maken. Te denken valt aan een referentiegroepen van kleine kernen (minder dan 2500 inwoners) of een referentiegroep van demografische vergelijkbare stadswijken, waarmee de vergelijking van een specifieke wijk/kern ook meer inzicht geeft (ten aanzien van verklaarbaar of nietverklaarbare afwijkingen).  Tijdsgerelateerde informatie, waarbij de actuele situatie vergeleken wordt met een vastgesteld ijkdatum. Hiermee kan de ontwikkeling gevolgd worden van: ▪ Aantal (gebruikers van) maatwerkvoorzieningen ▪ Kosten maatwerkvoorzieningen ▪ Eventuele verschuivingen tussen producten, leefdomeinen of financieringspijlers (het waterbedeffect) Door de gegevens consequent op wijkniveau te presenteren, de samenhang tussen de beleidspijlers inzichtelijk te maken, absolute en relatieve cijfers te hanteren en de gegevens te relateren aan demografische kenmerken krijgen de cijfers “diepte” en geven ze daadwerkelijk inzicht in de ontwikkelingen van de arrangementen op wijkniveau. Dit geeft dan inzicht voor de evaluatie van de voortgang van de transformatie.


9

3

Monitor maatwerkarrangementen

Onderstaand wordt een beschrijving gegeven van de Monitor maatwerkarrangementen. Eerst wordt de inhoud van de monitor beschreven, vervolgens worden enkele voorbeeld van de monitor getoond en de analysemogelijkheden. De voorbeelden zijn afkomstig uit de Monitor maatwerkarrangementen, zoals die al operationeel is in Noord-Limburg. 3.1

Inhoud monitor maatwerkarrangementen

Doel De monitor is bedoeld voor ondersteuning bij analyse, beleidsvorming en evaluatie van interventies zowel voor gemeenten als voor de verzekeraar. De monitor geeft inzicht de aantallen en kosten van de maatwerkvoorzieningen op wijkniveau. De gegevens van gemeente en Zorgverzekeraar en Zorgkantoor/Wlz worden hier in samenhang gepresenteerd aan de hand van 10 leefdomeinen, zodat ook de samenhang en eventuele verschuivingen tussen de pijlers inzichtelijk wordt. Aan de hand hiervan kunnen analyses van zorgconsumptie per wijk opgesteld worden en kunnen op de langere termijn ook trends zichtbaar worden, op basis waarvan:  Het beleid geëvalueerd en bijgesteld kan worden.  Nieuwe ondersteuningsarrangementen ontwikkeld kunnen worden.  De inkoop en subsidiëring van ondersteuningsarrangementen bijgesteld kunnen worden  Wijkbudgetten berekend kunnen worden als basis voor een populatie gebonden bekostiging of outcomefinanciering.  Inzicht verkregen wordt in de samenhang en substitutie tussen de financieringspijlers waarmee de samenwerking tussen gemeenten en Zorgverzekeraars versterkt kan worden. Met deze monitor wordt op wijkniveau inzicht verkregen in de (ontwikkeling van) aantallen en kosten van de maatwerkvoorzieningen/ zorgconsumptie. Hiermee wordt dus stuurinformatie verkregen voor een belangrijk onderdeel van de wijkteams. Onderwerpen De volgende onderwerpen zijn in de monitor opgenomen:  Kerngegevens wijk  Relevante demografische kenmerken per wijk.  Absoluut aantal maatwerkvoorzieningen en aantal maatwerkvoorzieningen per inwoner.  Stapeling gemeentelijke maatwerkvoorzieningen  Totale kosten maatwerkvoorzieningen.  Kosten maatwerkvoorziening per gebruiker en per inwoner.  Gemiddelde kosten maatwerkvoorziening.  Benchmark gegevens van de wijken met nader te bepalen referentiegroepen. Het betreft: ▪ Vergelijking aantal maatwerkvoorzieningen per inwoner/doelgroep ▪ Vergelijking gemiddelde kosten maatwerkvoorzieningen per inwoners ▪ Vergelijking gemiddelde kosten maatwerkvoorziening per gebruiker/ consumerend verzekerde ▪ Vergelijking kosten/inwoner per product/ leefdomein/ financier


10

3.2

Voorbeelden kerngegevens monitor maatwerkarrangementen

De monitor maatwerkarrangementen richt zich op demografische kenmerken van de wijk, gerelateerd aan het gebruik van maatwerkvoorzieningen zorg en ondersteuning (van gemeente, zorgverzekering en Wlz). Deze gegevens worden op wijkniveau (postcode 4) aan de hand van de 10 leefdomeinen gepresenteerd. De monitor bevat:  Relevante demografische kenmerken per wijk.  Absoluut aantal maatwerkvoorzieningen en aantal maatwerkvoorzieningen per inwoner  Totale kosten maatwerkvoorzieningen.  Kosten maatwerkvoorziening per gebruiker en per inwoner.  Gemiddelde kosten maatwerkvoorziening.  Benchmark gegevens van de wijken met nader te bepalen referentiegroepen. Het betreft: ▪ Vergelijking aantal maatwerkvoorzieningen per inwoner/doelgroep ▪ Vergelijking gemiddelde kosten maatwerkvoorzieningen per inwoners ▪ Vergelijking gemiddelde kosten maatwerkvoorziening per gebruiker/ consumerend verzekerde ▪ Vergelijking kosten/inwoner per product/ leefdomein/ financier Onderstaand is een aantal “screenshots” weergegeven van de verschillende onderdelen van de monitor met gegevens van de gemeente Venlo. Kerngegevens van de wijk Dashboard Maatwerkvoorzieningen Sociaal domein Gemeente

Referentiecode

Gemeente Venlo Blerick-Zuid 5923 Gemeente Venlo 7

Kerngegevens

Blerick-Zuid

Wijk/Kern/Gebied Postcode Referentiegebied

Aantal Inwoners

3160 3% Aantal gemeentelijke maatwerkvoorzieningen 1095 % maatwerkvoorzieningen 6% Kosten maatwerkvoorzieningen € 4.616.816 % maatwerkvoorzieningen 5% % inwoners wijk/kern

Gemeente Venlo

Gemeente Venlo

% inwoners wijk/kern t.o.v. gemeente

vóór 2015

% gemeentelijke maatwerkvoorzieningen

% kosten maatwerkvoorzieningen

100159 97% 19705

3%

94%

6%

5%

€ 88.441.246 95%

Kerngegevens van de wijk absoluut en relatief m.b.t. inwoners, aantal maatwerkvoorzieningen, kosten maatwerkvoorzieningen en gebruik van maatwerkvoorzieningen. Te zien is dat de wijk Blerick-Zuid 3% van de inwoners van de gemeente telt, 6% van de maatwerkvoorzieningen gebruikt en 5% van de kosten van de maatwerkvoorzieningen. De afbeelding met de kleuren van de arrangementenwaaier laat zien dat Blerick op de leefdomeinen Sociale participatie, Fysieke Gezondheid, Mentale Gezondheid, ADL/Huishouden, Wonen, Mobiliteit, Werk/Inkomen, Financien en Regie), een (fors) hoger gebruik van voorzieningen kent (per inwoner) dan Venlo als geheel (de rode cirkel).


11

Vergelijking gebruik van maatwerkvoorzieningen

% van de doelgroep dat gebruik maakt van maatwerkvoorziening 10,0%

9,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0%

1,0% 0,0%

Tegelen-Centrum

Gemeente Venlo

Relatieve cijfers zeggen vaak meer dan absolute getallen en benchmark geeft inzicht in de verschillen per wijk(team). B.v.: 3300 huishoudens in Venlo hebben Hulp bij het Huishouden, dat is 8% van de huishoudens en in Tegelen centrum is dat 10%. Deze laatste relatieve cijfers geven meer inzicht in ondersteuning die geboden wordt, dan het absolute getal 3300.

Vergelijking kosten maatwerkvoorzieningen per gebruiker Vergelijking kosten maatwerkvoorziening per gebruiker met referentie (=100) 160 140 120

100 80 60 40 20

0

Blerick-Zuid

Gemeente Venlo

In bovenstaande figuur zijn de kosten per gebruiker per maatwerkvoorziening van de wijk Blerick-Zuid vergeleken met de gemeente Venlo als geheel en wordt duidelijk in hoeverre in deze wijk meer of minder intensief (qua kosten) gebruik gemaakt wordt van deze voorzieningen. Zo is duidelijk dat de kosten van de mensen met GGZ ondersteuning aanzienlijk hoger zijn dan gemiddeld. Thönissen Management en Advies | Monitor Transformatie Sociaal Domein

12

Totale kosten maatwerkarrangementen gemeente en Zorgverzekeraar per wijk Blerick-Zuid

€ 14.849.079

Begeleiding Groep Volw.

Begeleiding Groep Jeugd

Verpleging

Huisarts

Farmacie

Ziekenhuiszorg

Paramedische hulp

Hulpmiddelen Zvw

GGZ volwassenen

GGZ Jeugd

Wmo HbH

Pers. verzorging volw.

Pers. verzorging Jeugd

Wmo woonvoorziening

Kortdurend verblijf volw.

Kortdurend verblijf Jeugd

Beschermd wonen

Wmo rolstoel

Wmo scootmobiel

Regiotaxi

Wmo vervoer totaal

Vervoer BGG

Vervoer BGG Jeugd

Vervoer Zvw

Leerlingvervoer

Reintegratie

WSW

Bijstandsuitkering

Bijzondere Bijstand

Schuldhulpverlening

Begeleiding individ.

Begeleiding individ. Jeugd

In deze figuur wordt de verdeling zichtbaar van de kosten van de gemeentelijke maatwerkvoorzieningen en de kosten Zorgverzekeraar van de wijk Blerick-Zuid verdeeld over de verschillende maatwerkvoorzieningen.


13

3.3

Analysemogelijkheden/ wijkprofielen

Op basis van de gegevens uit de monitor kunnen wijkprofielen gemaakt worden. Onderstaand zijn hier enkele voorbeelden van gegeven.

Opvoeden

Sociale participatie Fysieke gezondheid

Regie

Mentale gezondheid

Financiën

Werk/ Opleiding

PV/ Huishouden Mobiliteit

Laag

Score gebruik maatwerkvoorzieningen in per leefdomein t.o.v. referentie (rode cirkel) • Binnenste cirkel gevuld: aanzienlijk lager (<50%) • Tweede cirkel: lager (<100%) • Derde cirkel gevuld: hoger (<150%) • Vierde cirkel gevuld: Aanzienlijk hoger (>150%)

Wonen

Profiel voorzieningengebruik Tegelen Centrum

Vitaliteit

Venlo Noord

Blerick Noord

Het Ven

Hoog

SES-score

Laag

In bovenstaande kwadrantenmodel zijn de wijken aan de hand van het gebruik van maatwerkvoorzieningen op de leefdomeinen verdeeld over de assen: hoog of lage vitaliteit en hoge of laag SES-score. Op basis daarvan ontstaan vier wijkprofielen naar voorzieningengebruik. Nauwelijks gebruik van ondersteuning/voorzieningen (b.v. het Ven), Veel gebruik van ondersteuning op leefdomein Sociale Participatie, Fysieke gezondheid, ADL/Huishouden, Wonen, Mobiliteit en Regie (bv.Tegelen Centrum), veel gebruik van ondersteuning op alle leefdomeinen (b.v. Venlo-Noord), veel gebruik ondersteuning op leefdomeinen Mentale gezondheid, Werk en inkomen, Financiën en Regie (b.v.Blerick-Noord).


14

Wijkprofielen met percentage gebruikers maatwerkvoorzieningen

% Gebruikers maatwerkvoorziening t.o.v. doelgroep Laag Venlo Noord

Tegelen Centrum % van de doelgroep dat gebruik maakt van maatwerkvoorziening

% van de doelgroep dat gebruik maakt van maatwerkvoorziening 10,0%

9,0%

9,0%

8,0%

8,0%

7,0%

7,0%

6,0%

6,0%

5,0%

5,0%

4,0%

4,0%

3,0%

3,0%

2,0%

2,0%

1,0%

1,0%

0,0%

0,0%

Vitaliteit

10,0%

Tegelen-Centrum

Gemeente Venlo

Venlo-Noord

Blerick Noord

Het Ven % van de doelgroep dat gebruik maakt van maatwerkvoorziening

Hoog

% van de doelgroep dat gebruik maakt van maatwerkvoorziening

10,0%

10,0%

9,0%

9,0%

8,0%

8,0%

7,0%

7,0%

6,0%

6,0%

5,0%

5,0%

4,0%

4,0%

3,0%

3,0%

2,0%

2,0%

1,0%

1,0%

0,0%

0,0%

Het Ven

Gemeente Venlo

Gemeente Venlo

Blerick-Noord

Gemeente Venlo

SES-score

Laag

De gegevens met betrekking tot het percentage gebruikers van een maatwerkvoorziening is in bovenstaande figuur in het kwadrantenmodel weergegeven. Duidelijk is dat sommige wijken nauwelijks gebruik van maatwerkvoorzieningen kennen (het Ven, linksonder). Ook zijn duidelijke verschillen te zien in het type maatwerkvoorziening dat in bepaalde wijken veel of weinig gebruikt wordt. Zo valt op dat in de wijk het Ven dat over het algemeen een lager voorzieningengebruik kent, het gebruik van GGZ wel vergelijkbaar is met het gemiddelde in Venlo.


15

Wijkprofielen met kosten maatwerkvoorzieningen gemeente en Zvw

Verdeling totale kosten maatwerkvoorzieningen gemeente & Zvw

Laag

Tegelen Centrum

Vitaliteit

€ 35.021.682


Verpleging

Huisarts

Farmacie

Ziekenhuiszorg

Paramedische hulp

Hulpmiddelen Zvw


Verpleging

Huisarts

Farmacie

Ziekenhuiszorg

Paramedische hulp

Hulpmiddelen Zvw

GGZ volwassenen

GGZ Jeugd

GGZ volwassenen

GGZ Jeugd

Wmo HbH


Wmo HbH



Wmo woonvoorziening


Wmo woonvoorziening





Beschermd wonen

Wmo rolstoel

Beschermd wonen

Wmo rolstoel

Wmo scootmobiel

Regiotaxi

Wmo scootmobiel

Regiotaxi

Wmo vervoer totaal

Vervoer BGG

Wmo vervoer totaal

Vervoer BGG

Vervoer BGG Jeugd

Vervoer Zvw

Vervoer BGG Jeugd

Vervoer Zvw

Leerlingvervoer

Reintegratie

Leerlingvervoer

Reintegratie

WSW

Bijstandsuitkering

WSW

Bijstandsuitkering

Bijzondere Bijstand

Schuldhulpverlening

Bijzondere Bijstand

Schuldhulpverlening





€ 30.539.571

€ 4.053,-- per inwoner (€ 2.736,-- Zvw / € 1.317,-- gemeente) Blerick Noord

Het Ven

Het Ven

Verdeling kosten maatwerkvoorzieningen gemeente en Zvw

Blerick-Noord





Verpleging

Huisarts

Verpleging

Huisarts

Farmacie

Ziekenhuiszorg

Farmacie

Ziekenhuiszorg

Paramedische hulp

Hulpmiddelen Zvw

Paramedische hulp

Hulpmiddelen Zvw

GGZ volwassenen

GGZ Jeugd

GGZ volwassenen

GGZ Jeugd

Wmo HbH


Wmo HbH



Wmo woonvoorziening


Wmo woonvoorziening





Beschermd wonen

Wmo rolstoel

Beschermd wonen

Wmo rolstoel

Wmo scootmobiel

Regiotaxi

Wmo scootmobiel

Regiotaxi

Wmo vervoer totaal

Vervoer BGG

Wmo vervoer totaal

Vervoer BGG

Vervoer BGG Jeugd

Vervoer Zvw

Vervoer BGG Jeugd

Vervoer Zvw

Leerlingvervoer

Reintegratie

Leerlingvervoer

Reintegratie

WSW

Bijstandsuitkering

WSW

Bijstandsuitkering

Bijzondere Bijstand

Schuldhulpverlening

Bijzondere Bijstand

Schuldhulpverlening





€ 2.446,-- per inwoner (€ 2169,-- Zvw / € 276,-- gemeente

Hoog

Venlo-Noord



€ 3.641,-- per inwoner (€2.827,-- Zvw / € 813,-- gemeente)

€ 6.970.633

Venlo Noord


Tegelen-Centrum


€ 19.966.766

€ 3.540,-- per inwoner (€ 2.280,-- Zvw / € 1.261,-- gemeente)

SES-score

Laag

In bovenstaand kwadrant zijn de totale kosten van gemeente en Zvw per leefdomein aangegeven. Ook zijn de kosten per inwoner weergegeven. Duidelijk is dat de gemiddelde kosten per inwoner van de gemeentelijke maatwerkvoorzieningen aanzienlijk kunnen verschillen per type wijk. Voor de Zvw is dat minder het geval.

3.4

Tijdsgerelateerde informatie

De monitor zal tweemaal per jaar geupdate worden met actuele gegevens. Op termijn kan op basis hiervan de ontwikkeling in aantal en kosten van maatwerkvoorzieningen gevolgd worden. Aangezien deze gegevens op wijkniveau gepresenteerd worden, kan ook gevolgd worden hoe een bepaalde wijk en wijkteam verschilt ten opzichte van het gemiddelde, waarmee gerichte bijsturing op wijkniveau kan plaatsvinden. De ontwikkeling van kosten en aantallen worden naar verschillende indelingen gepresenteerd:  Producten/maatwerkvoorzieningen  Leefdomeinen  3D: Wmo, Jeugd, Participatiewet  Indeling financiers (gemeente, Zvw, Wlz). Onderstaand enkele voorbeelden.


16

Ontwikkeling totaal aantal maatwerkvoorzieningen Ontwikkeling aantal maatwerkvoorzieningen Beperkte Stabiel afname

Ontwikkeling kosten maatwerkvoorzieningen

Beperkte afname

Beperkte toename Grote toename

Grote afname

Stabiel

Beperkte toename Grote toename

Grote afname

De twee bovenstaande meters laten samengevat de twee belangrijkste indicatoren zien, namelijk hoe de ontwikkeling van het aantal maatwerkvoorzieningen en de kosten van de maatwerkvoorzieningen in de betreffende wijk zijn.

Ontwikkeling kosten maatwerkvoorzieningen per leefdomein Ontwikkeling kosten Wmo, Jeugd, Participatiewet, Zvw en Wlz

Venlo-Noord

€ 1.800.000

€ 1.600.000 € 1.400.000 € 1.200.000 € 1.000.000 € 800.000 € 600.000 € 400.000 € 200.000 €0

2015-1

Wmo

2015-2

Jeugd

Particpatiewet

2016-1

Zvw

2016-2

Wlz

Bovenstaande figuur laat de ontwikkeling van de kosten maatwerkvoorzieningen zien in Venlo-Noord, ingedeeld naar de financieringspijlers. Soortgelijke gegevens zijn ook naar indeling leefdomeinen en maatwerkvoorziening beschikbaar. Bovenstaande gegevens zijn (nog) fictief.


17

3.5

Gebiedsgerelateerde informatie

In de monitor worden de gegevens op wijkniveau gepresenteerd, waarmee per wijk analyses gemaakt kunnen worden. Daarnaast zal met behulp van kaartmateriaal zal ook de belangrijkste gegevens voor alle wijken in de gemeente weergegeven worden, waarmee in één oog opslag de gegeven van alle wijken tezamen worden gepresenteerd. Zie onderstaand voorbeeld.

Omvang kosten per inwoner verdeeld over de leefdomeinen voor alle wijken van Venlo.


18

4 4.1

Monitor Toegang Inhoud Monitor toegang

Doel De Monitor Toegang is bedoeld om de ondersteuningsvraag en de werkwijze van de toegang/ sociale wijkteams in het sociaal domein te monitoren. De gegevens worden uit de keukentafelgesprekken van wijkteamleden met de burger opgehaald en vastgelegd in het Leefzorgplan/ondersteuningsplan. De gegevens kunnen per wijkteam worden gepresenteerd, waarmee vergelijking tussen de wijken mogelijk is. De rapportages worden gegenereerd uit de applicatie waarin de Leefzorgplannen worden vastgelegd en worden maandelijks gepresenteerd. Onderwerpen Deze monitor bevat de volgende gegevens:  Proces ▪ Aantal meldingen ▪ Aantal leefzorgplannen ▪ Doorlooptijden Leefzorgplan.  Clientkenmerken  Ondersteuningsbehoefte ▪ Zelfredzaamheidsscores op de 10 leefdomeinen. ▪ Cumulatie van zelfredzaamheidsproblematiek  Arrangement/ondersteuningsaanbod ▪ Doel arrangement/interventie ▪ Aantal ondersteuningsarrangementen per leefdomein ▪ Aantal ondersteuningsarrangement aan de hand van trap van oplossingen (eigen krachtoplossing, sociaal netwerkoplossing, algemene voorziening, maatwerkvoorziening). ▪ Aard en omvang ondersteuningsarrangement. ▪ Stapeling voorzieningen.


19

4.2

Voorbeelden monitor toegang

Zie enkele voorbeelden uit de monitor toegang hier benden. Afkomstig uit monitor Noord Limburg. Clientkenmerken Vergelijking leeftijd clienten kernteam met totale bevolking Venlo in 2015

Clienten naar leeftijdsgroep 2014 en 2015 45% 40%

70%

35%

60%

30%

50%

Astitel

25% 20% 15%

40% 30% 20%

10%

10%

5%

0%

0%

0-18

19-64 2014

65-74

0-18

>=75

19-64 Client Kernteam

2015

65-74

>=75

Bevolking Venlo

De gegevens m.b.t. clientkenmerken die in het Leefzorgplan worden vastgelegd kunnen gebruikt worden voor analyses van de cliëntgroepen. Zo is in de linker figuur te zien dat in 2015 het aandeel cliënten Jeugd is toegenomen en aandeel ouderen is afgenomen in vergelijking met 2014. Dit laat zien dat de clientgroep van de gemeente gemêleerder wordt als gevolg van de decentralisaties Jeugd en AWBZ. In de rechter figuur is te zien dat ook in 2015 de clientgroep 75+ oververtegenwoordigd in vergelijking met de totale bevolking van Venlo.

Ondersteuningsbehoefte/Zelfredzaamheid

Zelfredzaamheidsscores 0%

Gemeente Venlo 10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1. Financien / Inkomen 2. Werk / Opleiding 3. Wonen / Huisvesting 4. Persoonlijke verzorging / Huishouden 5. Mobiliteit 6.1 Huiselijke relaties 6.2 Sociaal netwerk 6.3 Maatschappelijke participatie 6.4 Justitie 7.Fysieke gezondheid 8.1 Geestelijke gezondheid 8.2 Verslaving 9. Regie 10.1 Lichamelijke verzorging / ontw 10.2 Sociale emotionele ondersteuning 10.3 Scholing Volledig

Voldoende

Beperkt

Niet

Acute problematiek

Met behulp van de Zelfredzaamheidsmatrix wordt de zelfredzaamheid van de cliënt op de verschillende (leef)domeinen in kaart gebracht. In bovenstaande figuur is te zien dat (meer dan) 50% van de cliënten (totaal van heel Venlo) zelfredzaamheidsproblematiek kent op de leefdomeinen: PV/Huishouden, Mobiliteit, Maatschappelijke participatie, Fysiek gezondheid, Geestelijke gezondheid en Regie. Zelfredzaamheidsproblematiek betreffen de scores: beperkt zelfredzaam, niet zelfredzaam of acute problematiek (oranje en rode scores).


20

Cumulatie beperkt zelfredzaam, niet zelfredzaam, acute problematiek 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 0

1

2

3

4

5

6

7

Blerick

8

9

10

11

12

13

14

15

Totaal Venlo

In bovenstaande figuur wordt de cumulatie van de zelfredzaamheidsproblematiek inzichtelijk gemaakt. Aangegeven is het aandeel cliënten dat op 1, 2, 3 of meer domeinen “slechte” zelfredzaamheidsscores (beperkt zelfredzaam, niet zelfredzaam of acute problematiek) heeft. Uit de figuur wordt duidelijk dat in Blerick de grootste groep cliënten op 6 of 7 domeinen zelfredzaamheidsproblematiek kent. De piek in Venlo als geheel ligt bij 4 domeinen.

Arrangement/Ondersteuningsaanbod Nieuwe arrangementen 0

10

20

30

40

50

60

70

Verdeling kanteling nieuwe arrangementsonderdelen

80

Inkomen/ Werk

Eigen kracht

Wonen

20%

ADL/ Huishouden

Sociaal netwerk

Mobiliteit Sociale participatie

49%

15%

Fysieke gezondheid Mentale gezondheid Regie

16%

Algemene voorziening Individuele voorziening

In het leefzorgplan worden de verschillende ondersteuningsoplossingen aan de hand van de leefdomeinen en de kantelingscirkels in kaart gebracht. Uit bovenstaande figuren blijkt dat ca. 49% van de ondersteuning een individuele voorziening betreft, 16% een algemene voorziening, 15% van de oplossingen worden in het sociaal netwerk gevonden en 20% betreft een eigen kracht oplossing.


21

Aantal maatwerkvoorzieningen per wijk en leefdomein 0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

Arcen/Velden/Lomm Belfeld Blerick Blerick-Centrum Blerick-Zuid Op de Heide/Steyl Tegelen Venlo-Centrum Venlo-Noord Venlo-Noord Oost Venlo-Oost

Venlo-Zuid Financiën

Werk / Opleiding

Wonen / Huisvesting

Persoonlijke verzorging / Huishouden

Mobiliteit

Sociale Participatie

Fysieke Gezondheid

Mentale Gezondheid

Regie

Opvoeden

In het Leefzorgplan wordt onder andere de maatwerkvoorzieningen vastgelegd, die worden ingezet (c.q. geherindiceerd). In bovenstaande figuur is het absolute aantal ingezette maatwerkvoorzieningen per wijk aan de hand van de leefdomeinen gepresenteerd. Hieruit komt naar voren dat de maatwerkvoorzieningen op Leefdomein PV/Huishouden (Hulp bij Huishouden), Mobiliteit (Vervoervoorziening) en Regie (Begeleiding Individueel) het meest ingezet zijn. De mate waarin verschilt per wijk, zo zijn in Venlo-Centrum relatief veel maatwerkvoorzieningen in het leefdomein Regie en relatief weinig op PV/Huishouden ingezet.

Doel interventies 0%

20%

40%

60%

80%

100%

BlerickCentrum Totaal Venlo Versterken zelfredzaamheid Begeleiden bij afname zelfredzaamheid

Stabiliseren zelfredzaamheid

Ook het doel van de interventie wordt vastgelegd in het Leefzorgplan, waarbij gekozen kan worden voor: versterken zelfredzaamheid, stabiliseren zelfredzaamheid of begeleiding bij afname zelfredzaamheid. Uit bovenstaande figuur wordt duidelijk dat in Venlo totaal iets meer dan de helft van de interventies gericht is op versterken van de zelfredzaamheid.


22

5

Informatie

Voor meer informatie over het Monitorconcept Thönissen Management en Advies Maarten Thönissen Tongerseweg 36 6214 BB MAASTRICHT T: 06-52405910 E: [email protected] I: www.thonissen.nl I: www.arrangementenwaaier.nl Maarten Thönissen werkt al vele jaren met passie en betrokkenheid in en voor de maatschappelijke sector. De laatste jaren werkt hij mee aan innovatieve projecten in het Sociaal Domein. Zo is hij betrokken geweest bij VenloDroom, een innovatiepilot in het Sociaal Domein; heeft hij het concept sport-zorgprogramma’s in het sociaal domein geïntroduceerd; heeft hij een model en financieringswijze ontworpen voor nieuwe vormen van collectieve arrangementen (dagvoorzieningen en vrijwilligersververvoer) én heeft hij het leefzorgplan geïmplementeerd in de gemeenten in Noord-Limburg en de medewerkers toegang/Sociale wijkteams daarin geschoold. Vanuit deze projecten in de praktijk ontwikkelt hij nieuwe concepten en instrumenten, zoals de Arrangementenwaaier, een inspiratiemodel het Sociaal Domein. Het concept van de Arrangementenwaaier kent verschillende toepassingsmogelijkheden en wordt inmiddels gebruikt door de gemeenten Maastricht, Venlo, Peel en Maas, Venray, Gennep, Beesel en Bergen. Zowel in de instrumenten voor de toegang/sociale wijkteams, als in de opzet van de monitoring van het Sociaal Domein. Daarnaast wordt dit model gebruikt in de monitor maatwerkarrangementen, die zorgverzekeraar VGZ samen met convenantgemeenten ontwikkeld voor de monitoring van de sociale wijkteams. De Arrangementenwaaier is intellectueel eigendom van Thönissen Management en Advies. De Arrangementenwaaier is beschermd onder het Auteursrecht en Merkenrecht. Gebruik van de Arrangementenwaaier is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van Thönissen Management en Advies.


23

Monitor Transformatie Sociaal Domein

Recommend Documents