INGENIEURSMAGAZINE MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER

MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER

11-2008

INGENIEURSMAGAZINE

VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 46, nummer 11, november 2008 maandelijks tijdschrift, verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor ANTWERPEN X- P2A8632

Commentaar I-mag Ingenieursmagazine is een uitgave van de Vlaamse Ingenieurskamer vzw Lid van World Federation of Engineering Organisations (WFEO) van de UNESCO. Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.P.P.) VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ing. Bart Demol MSc, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem HOOFDREDACTEUR Ing. Noël Lagast MSc EINDREDACTIE Luc Vander Elst REDACTIERAAD Ing. I. Born MSc - Ing. B. Demol MSc Ing. H. Derycke MSc - Ing. K. De Wever MSc Ing. N. Lagast MSc - Ing. G. Roymans MSc Ing. W. Samyn MSc - Ing. L. Wezenbeek MSc REDACTIESECRETARIAAT Francine Demaret

Lichtjes meer generatiestudenten industrieel ingenieur De voorbije weken viel er door de crisis op de financiële markt weinig of geen goed nieuws te melden. Maar er zijn ook domeinen waarover beter nieuws te melden valt: het aantal nieuwe inschrijvingen van studenten industrieel en burgerlijk ingenieur bij de Vlaamse en Franse Gemeenschap bijvoorbeeld. Studenten die zich voor het eerst aan een hogeschool of universiteit inschrijven, noemt men ‘generatiestudenten’. Het zijn degenen die over enkele jaren aan de poort staan van een maatschappij die mee door hen zal worden gestuurd. Na vele jaren van een gestage daling van het aantal eerstejaarsstudenten industrieel en burgerlijk ingenieur stellen we voor twee opeenvolgende jaren een stijging van circa 5 procent vast. Dat is niet spectaculair veel en in absolute cijfers zelf weinig. Maar het is een hoopgevende kentering, die ook voor de Franse Gemeenschap geldt. Wat aan de basis van die lichte ombuiging ligt, is moeilijk te zeggen. In elk geval zal een volgehouden campagne over het maatschappelijke nut van de ingenieursopleiding mee bepalend zijn geweest. En ook het feit dat een opleiding tot ingenieur niet allen borg staat voor werkzekerheid, maar ook perspectieven biedt voor een boeiende en afwisselende loopbaan.

SECRETARIAAT VIK Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem Tel. +32 3 259 11 00 - Fax +32 3 259 11 01 Website: www.vik.be - e-mail: [email protected] Doorlopend open van 08.30 uur tot 17.00 uur LIDMAATSCHAPSBIJDRAGEN rek.nr.: 406-0098501-56 € 61,00 voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor geassocieerde leden € 33,00 voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid; voor gepensioneerden € 17,00 voor studenten-industrieel ingenieur € 77,00 voor leden woonachtig in het buitenland € 550,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met meer dan 250 werknemers € 275,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met minder dan 250 werknemers DRUKKERIJ & LAY-OUT Drukkerij SLEURS nv, Overpelt Tel. +32 11 80 90 90 - Fax +32 11 80 90 95

Critici wijzen er soms op dat ingenieursstudies onvoldoende sexy zijn. Het is maar de vraag wat men onder die populistische terminologie verstaat. Als het antwoord zou zijn dat de eindstreep gemakkelijker en voor iedereen moet worden gehaald, dan is dat een verkeerde benadering. Jongeren, zo blijkt uit gesprekken met hen, zijn helemaal niet gewonnen voor studies, die op termijn het ingenieursberoep naar beneden halen. Natuurlijk moeten de studies met de tijdsgeest mee evolueren en voldoen aan de vraag van de gebruikers zelf. Voor driekwart van de afgestudeerden is dat de industrie. Het industrieel weefsel is nog steeds geen kermistent, maar een geheel van activiteiten dat ons welzijn en onze welvaart bepaalt. Welvaart van een natie wordt geleidelijk opgebouwd. Elke generatie ingenieurs droeg daar in de loop van de geschiedenis haar steentje toe bij. Het is bemoedigend om vast te stellen dat de nieuwe lichting generatiestudenten daaraan wil meewerken. Maar één zwaluw maakt de lente niet. Er moeten nog heel wat intense campagnes worden gevoerd om de achterstand van het aantal generatiestudenten weg te werken. Dat toont een studie van de VIK aan (zie verder in dit magazine). In de voorbije twee decennia daalde het aantal generatiestudenten voor de Vlaamse industrieel en burgerlijk ingenieurs immers met 61 procent. In 2013 zullen er ongeveer 1.500 nieuwe Vlaamse industrieel en burgerlijk ingenieurs op de markt komen. Dat blijft veel te weinig! Ing. Joseph NEYENS MSc Algemeen voorzitter VIK

VIK website is vernieuwd. Bent u al geregistreerd?

Hernieuw tijdig uw lidmaatschap. Binnenkort krijgt u alle nodige gegevens!

Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. COVER

Mis I-mag en de dienstverlening van de VIK geen dag!

Solarboat © Karel de Grote-Hogeschool

3

I-mag november 2008

Inhoud

Commentaar Lichtjes meer generatiestudenten industrieel ingenieur .

Inhoudstafel .........................................

03 04

Aantal generatiestudenten stijgt licht Brandpunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Simon Stevin in spoor van Zeeleeuw Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Mobilab verenigt technologie en gezondheidszorg Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Solarboat rijke ervaring voor studenten Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Naar vernieuwing in OPC als standaard Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Directeur Asselman (De Naeyer) met pensioen Centrum onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Opleiding industrieel ingenieurs integreren in UA Centrum onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Inkantelen of integreren? Centrum onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

In de kijker: Ingenieurshappening Afdeling Zuid-West-Vlaanderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nieuws van de afdelingen ...............................................................

VIK wedde-enquête 2008 succesvol afgerond Netwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Communicatiedagen 2008 Netwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Puzzelaar 88 / oplossing puzzelaar 86 Denken & doen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Studiegroep in de kijker: Studiegroep haventechnologie Studiegroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Activiteiten van de studiegroepen ...............................................................

Fellow in gerechtelijke expertise / Licht op leren Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Slechtnieuwsgesprekken / Snellezen Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Validatie, kwaliteitscontrole en meetonzekerheid Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Symposium: Tot op het bot Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Impact van mechanical seals Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Clear English in technical reports Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Cursusagenda Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I-mag november 2008

4

05 06 08 12 14 16 20 24 27 28 35 36 37 40 42 46 47 48 48 49 49 50

brandpunt BRANDPUNT

Aantal generatiestudenten stijgt licht Aantal eerstejaars industrieel en burgerlijk ingenieur blijft toch verontrustend laag WOMMELGEM. Een generatiestudent schrijft zich voor het eerst voor hoger onderwijs in. Bij het begin van elk academiejaar wordt met belangstelling uitgekeken of het aantal generatiestudenten ten opzichte van vorig academiejaar al of niet is toegenomen. Als referentiedatum namen we 1 oktober van het academiejaar.
Van onze hoofdredacteur

Op 1 oktober 2008 waren er aan alle Vlaamse hogescholen 1.670 generatiestudenten industrieel ingenieur ingeschreven. Dat zijn er 67 of 4,2 % meer dan op 1 oktober vorig jaar. Aan alle Vlaamse universiteiten samen waren er 1.268 generatiestudenten burgerlijk ingenieur ingeschreven op 1 oktober 2008. Dat zijn er 67 of 5,5% meer tegenover 1 oktober 2007. Als we industrieel en burgerlijk ingenieurs samen beschouwen, dan moeten we vaststellen dat er 2.938 generatiestudenten waren ingeschreven op 1 oktober 2008 aan alle Vlaamse hogescholen en universiteiten samen. Dat zijn er 134 of 4,8 % meer dan een jaar eerder.

Beneden de verwachting De belangstelling voor studies voor industrieel en burgerlijk ingenieurs blijft beneden de verwachting liggen en dat ondanks de talrijke informatieacties. De toename van het aantal generatiestudenten ten opzichte van vorig jaar is voor de studies van industrieel en burgerlijk ingenieur ongeveer gelijkaardig: 4,2% voor de industrieel ingenieurs en 5,5% voor de burgerlijk ingenieurs. Op 1 oktober 2007 waren er samen (industrieel en burgerlijk ingenieur) 2.804 generatiestudenten. Een jaar later zijn er dat 2.938. De terugloop van het aantal generatiestudenten industrieel ingenieur - toen nog technisch ingenieur - begon in 1973. Op 1 oktober 1973 waren er aan alle Vlaamse hogescholen 2.112 generatiestudenten industrieel ingenieur (technisch ingenieur) ingeschreven. 25 jaar later is dat aantal teruggelopen tot 1.670 studenten. In een tijdsspanne van een kwarteeuw

schrijven er zich 442 studenten minder in: een achteruitgang van 20,9%. Het hoogste aantal inschrijvingen konden we noteren op 1 oktober 1987. Toen schreven zich in Vlaanderen 5.000 generatiestudenten in voor de studie van industrieel ingenieur. Op 1 oktober 2007 telde men 1.603 generatiestudenten of een afname van 3.397 generatiestudenten of 67,8% tegenover 20 jaar geleden. Op 1 oktober 1987 waren er 804 generatiestudenten burgerlijk ingenieur. Op 1 oktober 2007 waren er 1.201 generatiestudenten burgerlijk ingenieur. In vergelijking met 1987 zijn dat er 397 meer. Per 1 oktober 2008 waren er 2.938 generatiestudenten industrieel en burgerlijk ingenieur. In vergelijking met 20 jaar geleden nam het totaal met 50,9% af. Op basis van het totale aantal generatiestudenten dat zich op 1 oktober 2008 aan de hogescholen en universiteiten inschreef, zullen er in 2013 ongeveer 1.500 nieuwe Vlaamse industrieel en burgerlijk ingenieurs voor de arbeidsmarkt beschikbaar zijn. Dat is heel weinig! Sinds vorig jaar is de afname van het aantal generatiestudenten industrieel en burgerlijk ingenieur gestopt en is het lichtjes positief omgebogen. Waarom de ingenieursstudies niet massaal bij de jongeren aanslaan, blijft een open vraag waarover nochtans al heel veel is nagedacht. Bovendien worden er heel wat acties op het getouw gezet om jongeren te motiveren om voor die richtingen te kiezen.

Op basis van het totale aantal generatiestudenten dat zich op 1 oktober 2008 aan de hogescholen en universiteiten inschreef, zullen er in 2013 ongeveer 1.500 nieuwe Vlaamse industrieel en burgerlijk ingenieurs voor de arbeidsmarkt beschikbaar zijn. Dat is heel weinig!

Tekst: Ing. Noël LAGAST MSc

5

I-mag november 2008

technologie TECHNOLOGIE

Simon Stevin in het spoor van de Zeeleeuw

Vlaanderen bouwt nieuw hoogtechnologisch onderzoeksschip

OOSTENDE. Over enkele jaren zullen alle Vlaamse wetenschappers gratis gebruik kunnen maken van een van de meest hoogtechnologische onderzoeksschepen uit Europa: de Simon Stevin. Het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) coördineert de bouw, in nauwe samenwerking met DAB Vloot, de reder van de overheid. De Vlaamse overheid financiert en zijn voorhanger, de Zeeleeuw, wordt op non-actief gezet. “Het wordt een state of the art schip”, zegt André Cattrijsse van het VLIZ. “Want zonder wetenschappelijke informatie kan de overheid geen verantwoord beleid voeren.”

Met de keuze voor Simon Stevin als naam van het nieuwe onderzoeksschip eert het VLIZ een van de meest prominente wetenschappers uit de Belgische geschiedenis. De wiskundige uit de zestiende eeuw hielp via zijn publicaties over sluizen, dijkbouw, baggertechnieken en pompsystemen onze Noorderburen het wassende water in bedwang te houden. In de mariene wereld is Simon Stevin verantwoordelijk voor zijn vernieuwde navigatiehandleidingen en de recreatieve

I-mag november

2008

wereld is hem dankbaar voor zijn ontwerp van zeilwagens, waarmee vandaag de dag de vloedlijnen onveilig worden gemaakt.

State of the art Voor zijn baanbrekende ontdekkingen kreeg Simon Stevin de bijnaam ‘de Da Vinci van de lage landen’ mee. “Maar ook onze Simon Stevin zal een state of the art-schip zijn”, zegt André Cattrijsse, die als beheerder van de

6

onderzoeksfaciliteiten voor het VLIZ instaat voor de opvolging van het nieuwe onderzoeksschip. “Als het schip te water zal worden gelaten, zal het een van de modernst uitgeruste kustonderzoeksschepen zijn. En dat is ook nodig, want zonder wetenschappelijke informatie kan de overheid geen verantwoord beleid voeren. Vroeger mochten schepen bijvoorbeeld kleine hoeveelheden olie storten. Wetenschappers bestudeerden de milieueffecten van die legale lozingen, o.a. aan de hand van aangespoelde vogels en vogeltellingen. De resultaten van dat milieuonderzoek leidden uiteindelijk tot een totaal verbod op olielozing. Zo zijn er tientallen voorbeelden van menselijke activiteiten die een effect hebben op het milieu, het water en de bodem.” Simon Stevins voorganger, de Zeeleeuw, is een omgebouwde loodsboot uit 1977 die in 2000 voorzien werd van kleine laboratoria. Het moest operationeel zijn in de kustwateren en aan de kortetermijnnoden van de wetenschappers beantwoorden. Zo

TECHNOLOGIE

was het complementair met de Belgica, het Belgische onderzoeksschip dat ook verder uit de kust vaart. De Zeeleeuw verricht uitstekend werk, maar heeft zijn beperkingen waardoor een deel van de wetenschappelijke wereld nu niet kan worden bediend. Het aantal mariene wetenschappers dat via een bevraging meehielp aan de uitbouw van het nieuwe onderzoeksschip, is dan ook navenant. Meer dan 500 onderzoekers waren het anoniem met elkaar eens dat Vlaanderen een hoge nood heeft aan een modern uitgerust vaartuig, dat met een geringe diepgang de ondiepe kustwateren van de zuidelijke bocht van de Noordzee en de Westerschelde vlot kan bereiken. En ook hier schiet de oude Zeeleeuw te kort.

Wendbaar “De Zeeleeuw is niet wendbaar genoeg als modern onderzoeksschip”, verduidelijkt Cattrijsse. “Voor de monitoring van de fauna- en floraontwikkeling rond de windmolens van de Thorntonbank, valt die letterlijk uit de boot. De pylonen staan te dicht bij elkaar. Daarnaast willen we met de Simon Stevin ook meerdaagse reizen maken. Met de Zeeleeuw moeten we vier uur varen om halfweg de Westerschelde te geraken, er een uurtje onderzoek te verrichten om daarna vier uur terug te varen. Enorm duur en tijdrovend.” Maritiem onderzoek is ook heel erg onderhevig aan snelle, hoogtechnologische ontwikkelingen. Om steeds up-todate te zijn, moest er een schip komen dat alle nieuwe hoogtechnologische snufjes kan vervoeren en dus specifiek is gebouwd voor wetenschappelijk onderzoek. Het arsenaal aan technologisch vernuft dat de Simon Stevin aan boord zal hebben, is dan ook indrukwekkend. “In de romp worden er speciaal voor diverse onderzoeksdomeinen hoogwaardige sonarinstrumenten ingebouwd, zoals akoestische stroommeters en de multibeam voor de karakterisering van de bodem. Die sensoren zullen worden gemonteerd op een dropkeel, een systeem dat beneden aan de romp hangt en dat alle storende elementen, zoals luchtbellen, verwijdert. Daarnaast zullen we met het dynamisch positioneringssysteem al een enorme sprong vooruit maken. De Zeeleeuw heeft geen boegschroef en kan moeilijk nauwkeurig een positie aanhouden, zeker

als de wind en de stroming uit verschillende richtingen komen. Maar voor faunaonderzoek op de bodem is dat cruciaal. Idem voor ons zopas aangekocht ROV-robotje voor wrakonderzoek. Met de Simon Stevin zullen we zo veel langer onderzoek kunnen verrichten op één positie.”

Gebruiksvriendelijker Een ander belangrijk onderdeel van de Simon Stevin wordt de hydraulische dekkraan voor het in- en ontschepen van materiaal. De kraan van de Zeeleeuw heeft een beperkte tilhoogte waardoor bepaalde staalnametechnieken niet kunnen worden gebruikt. Met de Simon Stevin kunnen alle toestellen vanop de achtersteven worden bediend, wat een stuk gebruiksvriendelijker is en efficiënter werken toelaat. Visserijonderzoek kan bijvoorbeeld niet met de Zeeleeuw. Op de Simon Stevin zal het VLIZ alle gewenste apparatuur aan boord kunnen brengen en zo alle wetenschapsdomeinen optimaal kunnen bedienen. De Simon Stevin wordt ook een stil schip dankzij een dieselelektrische motoraandrijving. Dat creëert perfecte geluidsomstandigheden onder water voor bepaalde akoestische meettechnieken, voor visserijonderzoek of voor het werken met hydrofoons die toelaten het reilen en zeilen te achterhalen van witsnuitdolfijnen en bruinvissen, die steeds meer voorkomen in onze wateren. André Catrijsse: “Die technologische mogelijkheden zorgen er allemaal voor dat Vlaanderen kan intreden in internationale netwerken en dat is een van de agendapunten van het VLIZ. Wij geven onderzoekers logistieke ondersteuning, vergaren en vertalen hun data naar een breed publiek, stellen een zeebibliotheek open en bieden de onderzoekers dus ook een internationale verankering aan. Het Europees beleid is er steeds meer op gericht om onderzoeksinfrastructuren niet meer puur op nationaal niveau te coördineren, maar om de verschillende landen aan te zetten hun investeringen en operaties op elkaar af te stemmen. In de toekomst zullen gespecialiseerde apparatuur en scheepstijd sneller onder elkaar worden uitgewisseld. De Zeeleeuw is te beperkt om ons op Europees niveau te vertegenwoordigen,

7

André Cattrijsse

maar met de Simon Stevin kunnen we in zo’n netwerk een rol vervullen en vertrouwen winnen. Op die manier reiken we ook buitenlandse onderzoekers een platform aan in België en krijgen Belgische onderzoekers er op hun beurt één in het buitenland.” Naast het aanbieden van een wetenschappelijk platform zet het VLIZ zijn onderzoeksschip ook in voor studenten uit de marien-wetenschappelijke en maritieme opleidingen en nodigt ze ook op tijd en stond lagere- en middelbareschoolleerlingen uit om te komen proeven van wetenschappelijk onderzoek op zee. “Een laatste doelstelling wil het schip aanbieden als testplatform voor nieuwe mariene of maritieme technologieën, maar in België hebben we jammer genoeg geen wetenschapsgroepen die zich concentreren op de ontwikkeling van nieuwe instrumenten. Met de Simon Stevin bieden we alvast een stimulans, waardoor dat in de toekomst wel zal kunnen.” Voor de financiering van de Simon Stevin sloegen Vlaams minister van Wetenschapsbeleid, Patricia Ceysens (Open VLD), en Vlaamse minister-president Kris Peeters (CD&V) de handen in elkaar. In totaal is die samenwerking goed voor zowat 12 miljoen euro. Zij stellen het schip gratis ter beschikking van marien onderzoek, maar omdat er nog openbaar moet worden aanbesteed, is nog niet bekend wanneer de Simon Stevin gedoopt zal worden met de gebruikelijke champagnefles.” Tekst: Florian VANDE WALLE Foto’s: VLIZ

I-mag november 2008

technologie TECHNOLOGIE

Mobilab zorgt voor synergie tussen gezondheidszorg en technologie KHK Geel combineert toepassingsgericht onderzoek met mogelijkheden om te doctoreren GEEL. Officieel heet het 'Centraal onderzoekslaboratorium voor biomedische en revalidatietechnologie', maar de populaire en makkelijker uitspreekbare naam is Mobilab. Het laboratorium dat technologische toepassingen in de gezondheidszorg onderzoekt, is in 2007 ontstaan uit de departementen gezondheidszorg en chemie enerzijds en industriële biomedische wetenschappen anderzijds. Uit elke richting kwam een verantwoordelijke mee: Louis Peeraer en Bart Vanrumste coördineren Mobilab.

Vanuit die gezondheidssector krijgt Mobilab concrete vragen om oplossingen te onderzoeken, die moeten leiden tot een efficiëntere gezondheidszorg en die de levenskwaliteit van patiënten aanzienlijk moeten kunnen verbeteren. Biomedische technologie, revalidatietechnologie en orthopedische technologie zijn de drie grote onderzoekslijnen. Mobilab gaat vooral vraaggestuurd tewerk. Er bestaan samenwerkingsverbanden met kmo's, ziekenhuizen en revalidatie- en zorgcentra. Bart Vanrumste, verantwoordelijke voor de industriële biowetenschappen: “Onze projecten draaien rond pijnherkenning bij dementerende bejaarden, valdetectie bij bejaarden en detectie van epilepsieaanvallen. De projecten zijn onderzoeksprojecten die normaal over een periode van twee jaar lopen. Ze worden gefinancierd vanuit Tetra en het IWT. Elk project zit in een andere fase.”

Bart Vanrumste en Louis Peeraer

Epilepsie Kris Cuppens is industrieel ingenieur elektronica. Hij legt zich toe op het project rond de detectie van nachtelijke epilepsieaanvallen. “Wij werken met een camerasysteem en met accelerometers. De accelerometers zijn op dit moment nog bedraad, maar een eindwerkstudent werkt nu een systeem uit om ze draadloos te maken. Door die accelerometers aan polsen en enkels te bevestigen kunnen we epileptische aanvallen automatisch detecteren. Als patiënten een aanval krijgen, terwijl ze alleen zijn, dan worden die aanvallen niet geregistreerd. Met dit systeem worden die onopgemerkte aanvallen wel geregistreerd. Zo beschikt de behandelende arts over meer gegevens, kan men de evolutie van het aantal aanvallen bijhouden en de medicatie daar beter op afstemmen. Het camerasysteem gebruiken we om de bewegingen te registreren en om een onderscheid te kunnen maken tussen epileptische aanvallen en normale nachtelijke bewegingen. Zo kunnen we een gegevensbank aanleggen van de epileptische aanvallen: aantal, soort, enz. per nacht.” Voor dit project werkt Mobilab nauw samen met het revalidatiecentrum voor epilepsiepatiënten Polderbos en met de afdeling kinderneurologie van Gasthuisberg in Leuven. LVE

I-mag november

2008

8

De combinatie van twee verschillende specialisaties, technologie en gezondheidszorg, biedt een serieuze meerwaarde. Studenten en onderzoekers leren 'over het muurtje' te kijken en buiten hun eigen discipline samen te werken met anderen. De combinatie van twee verschillende specialisaties, technologie en gezondheidszorg, biedt een serieuze meerwaarde. Studenten en onderzoekers leren 'over het muurtje' te kijken en buiten hun eigen discipline samen te werken met anderen. Dat leidt tot prototypes voor nieuwe toestellen, waar de gezondheids- en welzijnssector op termijn veel voordelen zal kunnen uithalen. Vanrumste: “Als je het vanuit het standpunt van de bedrijven bekijkt, dan verkleinen wij eigenlijk het risico voor commercialisatie. We zoeken uit wat haalbaar is voor een bepaald project. Zo zijn we een soort wegvoorbereider voor bedrijven die daarin willen investeren.”

TECHNOLOGIE

Bij de Tetra-projecten hoort een gebruikerscommissie die de ontwikkeling van het project viermaandelijks bekijkt. In die gebruikerscommissie zitten bedrijven die ook echt belangstelling hebben in de latere commercialisatie van dergelijke projecten.

Initiatief Louis Peeraer: “We hadden binnen deze hogeschool een opleiding orthopedische technologie. We hadden het departement gezondheidszorg en chemie en we hadden onze ingenieursafdeling. Toen het departementshoofd mij in het kader van de academisering van de opleidingen vroeg om een plan uit te werken om meer onderzoek te gaan doen, ontstond het idee van een multidisciplinair laboratorium, waar ingenieurs samenwerken met mensen uit de gezondheidszorg. Zo is die structurele samenwerking ontstaan.” Vanrumste: “Aan het profiel van industrieel ingenieur moet nu ook een onderzoekscomponent verbonden worden. Een master impliceert dat er ook onderwijs wordt gegeven, gebaseerd op onderzoek. Met het profiel van industrieel ingenieur konden we dat heel goed realiseren. Een industrieel ingenieur gaat meer in de breedte: hij gaat de state of the art van verschillende dingen gebruiken om een prototype te bouwen.” Bij Mobilab werken afgestudeerde ingenieurs en eindwerkstudenten nauw samen met afgestudeerden uit de gezondheidszorg.

Voetafdrukken, bewegingsanalyse en gangpatroon Centraal in Mobilab ligt een 21,5 meter lange 'catwalk', maar op bepaalde plaatsen ligt er verfijnde meetapparatuur en staan er hoogtechnologische camera's opgesteld. Louis Peeraer: “Als een patiënt hier over stapt, meten we alle bewegingen op in 3D en kunnen we alle krachten in kaart brengen. Zo krijgen we een volledige gang- en bewegingsanalyse. De vorm van het been van de patiënt wordt ingescand. De designcriteria worden bepaald door wat de orthese moet kunnen voor die specifieke patiënt.” Het totaalbeeld leidt tot de vorming van een model. Dat wordt mechanisch getest op de testbank en het uiteindelijke resultaat moet het gangbeeld van de patiënt worden met de orthese.

De onderzoekers wisselen geregeld informatie uit.

Peeraer: “Er zijn mensen met een meer technische achtergrond en mensen met een meer paramedische achtergrond. Die leren van elkaar. Op dit ogenblik doen hier 18 mensen onderzoek. Binnenkort komen er daar nog twee bij. Maar het is niet eenvoudig “We beschouwen Mobilab om goede mensen te vinden voor ook als een piste om meer Mobilab. Onze stelling is dat je geen vrouwelijke studenten te dingen moet proberen te doen waar kunnen aantrekken voor je niet echt goed in bent. Als een industrieel ingenieur. ingenieur iets nodig heeft over beweEr is immers een heel ging of pathologie, dan kan hij zich sterke sociale component wenden tot mensen die daarin aanwezig.” gespecialiseerd zijn en omgekeerd.” Vanrumste: “De mensen werken hier allemaal voltijds als onderzoeker. We kunnen hen wel het vooruitzicht van een doctoraat aanbieden. De regelgeving voor doctoraten is vereenvoudigd voor industrieel ingenieurs. Dat maakt het mogelijk om die mensen op een onderzoeksproject te zetten en ze toch een doctoraatstraject aan te bieden. De eindwerkstudenten komen van verschillende hogescholen. Ze vullen een bepaald onderzoeksaspect in dat past binnen het doctoraatswerk van de vaste onderzoekers.”

Gezondheidssector De meeste vragen komen uit de gezondheidszorg, maar Mobilab kan niet op alle vragen ingaan. Vanrumste: “Een vraag naar onderzoek moet uiteraard passen binnen mijn expertisegebied. Is dat niet zo, dan kan ik het ook niet optimaal opvolgen. Het belangrijkste criterium is natuurlijk dat de toepassing van de technologie in de gezondheidszorg moet liggen. En we moeten er ook over waken dat we in de breedte naar een prototype kunnen gaan. We moeten de pro-

9

Stijn Van Melckebeke: “De bewegingsregistratie vindt plaats met actieve infraroodmarkers, die we bevestigen op de proefpersoon. Elke infraroodmarker is uniek gedefinieerd en het infrarode licht wordt opgevangen door het camerasysteem, dat de signalen omzet in 3D. De camera's hebben een zeer hoge resolutie: tot een halve millimeter. Het resultaat is digitaal afleesbaar en geeft de beweging volledig weer. Via een drukplaat op de grond meten we tegelijk ook de krachten en de drukverdeling onder de voet die bij het stappen worden gegenereerd. We combineren dus bewegingsregistratie en drukmeting onder de voet in één opmeting. We kunnen dat vergelijken met standaardpatronen en zo afwijkingen vaststellen. Ik doe de berekeningen en de software. Mijn collega doet de klinische interpretaties.” Koen Janssens: “Daarnaast kunnen we ook spiersignalen opmeten. We kunnen acht spiersignalen tegelijk opmeten. Die gegevens hebben we nodig om te kunnen vergelijken. Zo kunnen we bijvoorbeeld nagaan of alle spieren naar behoren werken en waar er ergens verhoogde of verminderde spierwerking is.” LVE

I-mag november 2008

TECHNOLOGIE

jecten kunnen afstemmen op industrieel ingenieurs. Die zijn beter in het integreren van die verschillende zaken tot een prototype. Je moet dat durven bekennen en je moet daar dan ook op inspelen, vind ik.” “Ook in de fase van onderzoek en ontwikkeling proberen we nog een zekere onderzoekscomponent te leggen. Als een prototype evolueert, wordt dat almaar complexer. Als je dat kunt valideren op grotere patiëntengroepen, is dat ook interessant. De bedrijven kunnen zich daarin vinden. De onderzoekers hebben ook allemaal een kleine lesopdracht. We proberen de lessen te laten aansluiten bij hun onderzoeksopdracht. Zo worden ook de studenten geconfronteerd met de nieuwste aspecten in dat onderzoeksdomein. En op die manier gaat onderzoek ook voor een stuk terug naar het onderwijs. Het omgekeerde gebeurt dus ook, want de onderzoekers moeten nog vakken volgen in hun eerste jaar om volwaardig toegelaten te worden tot het doctoraatsstatuut.” Peeraer: “We kunnen niet op elke vraag ingaan. We kiezen voor die projecten die volledig passen binnen onze strategische lijnen en waar een maatschappelijk relevante toepassing uit voortvloeit. We doen geen projecten in het wilde weg. We hebben heel duidelijke afspraken over welke technologie we voort willen ontwikkelen

en verfijnen. Die technologie moet toepasbaar zijn binnen de twee domeinen of in feite binnen het gezamenlijke domein 'biomedische technologie' met ruime revalidatietoepassingen. Dat we datacommunicatie of complexere analyse van signalen van het menselijk lichaam bekijken vanuit twee standpunten, zorgt er juist voor dat we daar sterk in zijn. We hebben mensen die weten waar een arts, een therapeut naar kijkt en we hebben mensen die dat technologisch kunnen invullen.” “Wij zijn hier voortdurend op zoek naar jonge ingenieurs. Voor jonge ingenieurs is het sowieso al een absolute meerwaarde om in contact te komen met andere sectoren en eens 'over het muurtje te kijken'. We mogen trouwens echt wel zeggen dat we hier de betere mensen hebben. Het zijn echt gemotiveerde mensen die naar hier komen.”

Vrouwen Vanrumste: “We beschouwen Mobilab ook als een piste om meer vrouwelijke studenten te kunnen aantrekken voor industrieel ingenieur. Er is immers een heel sterke sociale component aanwezig. Er is een tekort aan ingenieurs in het algemeen, maar het zou leuk zijn, als we meer vrouwelijke ingenieurs zouden kunnen rekruteren.”

Pijndetectie bij bejaarden Bert Bonroy studeerde in 2002 af als industrieel ingenieur elektronica en ICT. Hij werkt aan het project waarbij discomfort bij dementerende bejaarden wordt gemonitord op basis van automatische beeldherkenning. “Wij zijn met een painvisionproject bezig. Dat is een onderzoek in samenwerking met de K.U.Leuven en met woonzorgcentrum de Wingerd. Wij onderzoeken pijn bij dementerende bejaarden in het laatste stadium van hun leven. Die mensen zijn vaak volledig bedlegerig en hebben geen mogelijkheden meer om verbaal te communiceren. Zij kunnen vaak alleen nog via hun gelaatsexpressie laten zien dat ze pijn lijden. Bij zulke mensen is dat nog vrij goed te herkennen. Vaak worden die mensen enkel nog geobserveerd tijdens de verzorging. Tussen die verzorgingsmomenten krijgen ze bijna geen aandacht. Wij observeren hen met een camerasysteem, dat continu hun gelaatsexpressies meet en die omzet naar pijn of geen pijn. Dat levert een permanente observatie op en als het systeem een pijnlijke gelaatsuitdrukking herkent, dan stuurt het een alarmsignaal naar de verzorging, zodat die kan ingrijpen.” LVE

I-mag november 2008

10

Valdetectie bij ouderen Jared Willems is eindwerkstudent. Hij werkt mee aan het project rond valdetectie bij ouderen. “In de ruimte waar de ouderen zich bevinden, hangen wij een camera. Dat kan in een ziekenhuis zijn, maar ook thuis of in een serviceflat. We analyseren die beelden computergestuurd. Merkt de camera op dat er iemand valt, dan wordt er een alarm doorgestuurd, zodat er hulp kan worden geboden. Een optie is dat we gaan analyseren hoe en waarom iemand valt, maar dat is niet het hoofddoel van dit project. Belangrijk is vooral de alarmeringsfase.” LVE

De onderzoeksruimte van Mobilab werd multifunctioneel ingericht. Het meetinstrumentarium bevindt zich centraal in een loopvlak van 21,5 meter. Daarrond zitten de onderzoekers. Maar Mobilab functioneert amper een jaar en de ruimte dreigt al te klein te worden. Hoe snel kan Mobilab uitbreiden? Vanrumste: “Dat moet geleidelijk aan gaan, vind ik. Als begeleidend docent moet je er ook voor zorgen dat alles haalbaar blijft en dat er een evenwicht blijft, als je projecten uitschrijft. Als er nog meer medewerkers zouden komen, kunnen we dat met ons tweeën ook niet meer alleen begeleiden. Dan moeten er extra begeleiders bijkomen en moeten we taken kunnen delegeren. Peeraer: “Er komen heel veel vragen op ons af. Er zijn dus veel groeimogelijkheden, maar we moeten inderdaad groeien op een haalbare manier. We moeten dit kunnen blijven combineren met andere onderzoeksopdrachten en met onze lesopdrachten. Wij werken vraaggestuurd en in nauwe samenwerking met kmo's. De valorisatieaspecten moeten kwalitatief goed blijven. De complementariteit is hier zeer groot. Onze projecten zijn toepassingsgericht en dat trekt kmo's aan.” Tekst: Luc VANDER ELST Foto's: MOBILAB en Luc VANDER ELST

technologie

Solarboat vooral door teamwerk verrijkende ervaring

ANTWERPEN. De succesvolle Leuvense deelname met een zelfgebouwde zonnewagen aan de Solar Challenge, die breed in de media werd uitgesmeerd, heeft de aandacht blijkbaar meer dan ooit gevestigd op races met zonne-energie. Drie Vlaamse hogescholen namen in juni 2008 deel aan de tweede Frisian Solar Challenge: een remake van de minder zonnige Elfstedentocht. De Karel de GroteHogeschool nam voor het eerst deel met een team. Ze eindigden dan wel achter het KHK uit Geel en achter de Hoge Zeevaartschool, maar hun eerste deelname was beloftevol.

Karel de Grote-Hogeschool nam voor het eerst deel aan Frisian Solar Om deel te nemen aan de Frisian Solar Challenge moeten de teams een boot bouwen die uitsluitend wordt aangedreven op zonne-energie. Met die boot moeten ze in zes dagen tijd iets meer dan 200 kilometer afleggen. Bart Coen, toen projectmedewerker bij de Karel de Grote-Hogeschool, legde het idee van deelname aan de schooldirectie voor en kreeg toelating om 8 studenten in het project in te schakelen in het kader van hun eindwerk. Ing. Tim van Wynsberge MSc is industrieel ingenieur elektromechanica en was één van die acht.

Projectmatig werken “Aanvankelijk heb ik getwijfeld om in het project te stappen, maar later heb ik me dan toch bij het team aangesloten. Ik heb er geen moment spijt van gehad. Het was

I-mag november

2008

een unieke ervaring en vooral op het vlak van projectwerking en samenwerking hebben we heel veel nuttige ervaring kunnen opdoen. We hebben per slot van rekening een project van A tot Z tot een goed einde gebracht. Dat is toch iets dat op ons cv zichtbaar mag zijn. We zijn in juliaugustus 2007 begonnen met de uitwerking van verschillende bootmodellen, keuzes maken, verschillende componenten onderzoeken, een planning opstellen, enz. Voor de deelnemers is vooral de ervaring van het totaalproject belangrijk. We zijn begonnen vanaf nul. Ook de communicatie tussen de verschillende teams, de samenwerking en de projectteamwerking zijn belangrijke aspecten.” Het startbudget heeft de Karel de GroteHogeschool ter beschikking gesteld. De rest werd door sponsoring bijeengehaald.

12

“Om leefbaar te zijn hadden we zo'n 25.000 euro nodig. Iedereen heeft zich met die fondsenwerving beziggehouden. Voor het overige hadden we wel een afgelijnd takenpakket. We hadden een team voor het mechanisch design: het ontwerp van de boot met alle mechanische verbindingen. Een ander team spitste zich toe op alle elektrische componenten om zo optimaal mogelijk energie uit de zonnepanelen te halen. Het datacomteam stond in voor de website en voor het contact met de buitenwereld, maar ook voor de draadloze communicatie tussen de boot en de rest van het team. En tot slot was er nog een strategisch team. Ik legde me toe op het algehele projectoverzicht, het projectmanagement en het logistieke kader, aan de zijde van Bart Coen.”

TECHNOLOGIE

Hoeveel uren en dagen het team aan de Solarboat heeft besteed, kan Tim van Wynsberge bij benadering zelfs niet ramen. Maar alle inspanningen werden ruimschoots gecompenseerd door de race zelf.

Het was een unieke ervaring en vooral op het vlak van projectwerking en samenwerking hebben we heel veel nuttige ervaring kunnen opdoen. We hebben per slot van rekening een project van A tot Z tot een goed einde gebracht. Dat is toch iets dat op ons cv zichtbaar mag zijn. “De eerste vier dagen in Friesland waren voorbereiding: technische keuring, stabiliteitstesten, zwemtesten voor alle schippers, ... De race zelf duurde zes dagen. Die tien dagen zijn voorbijgevlogen. 't Is natuurlijk veel plezanter dan een gewoon eindwerk, maar het is ook veel meer belastend. Zeker vanaf Nieuwjaar, want toen begon de eigenlijke bouw van de boot. We hebben er zeer veel weekends en vakantiedagen aan gespendeerd. We hebben de boot zelf gebouwd. De romp werd uitbesteed, maar alle accessoires hebben we zelf ingebouwd. De boot moest in mei al vaarklaar zijn, want de race ging onmiddellijk na onze examens van start.”

Pijnlijk Voor het team van de Karel de GroteHogeschool was het de eerste deelname. Sommige deelnemers hadden voordien zelfs nog niet gehoord van de Frisian Solar Challenge. Het team eindigde twaalfde en moest de twee andere Vlaamse hogescholen laten voorgaan. Van Wynsberge: “We hadden wel als doel vooropgesteld dat we als eerste Belgische deelnemer wilden eindigen, maar dat is jammer genoeg niet gelukt. De eerste dagen moesten we wat technische problemen oplossen. De laatste drie

dagen hebben we perfect gevaren. Een van de eerste dagen heeft de schroef een obstakel op de bodem geraakt, waardoor een splitpen gebroken is. Daardoor waren we de boot uit het vizier verloren. Met onze datacommunicatie hebben we de boot dan vrij snel kunnen lokaliseren en dan is er iemand in het water gedoken om de schroef te vervangen. Dat heeft ons wel een halfuur tijdverlies gekost. En de avond van de eerste dag zagen we plots de spanning van onze batterijen sneller dalen dan verwacht. We hebben dan moeten vaart minderen en ook dat heeft ons veel tijd gekost, maar het tijdverlies had veel groter kunnen zijn, als we die datalink niet hadden gehad. We hadden op dat moment juist de KHK en de Hoge Zeevaartschool voorbijgestoken, maar we moesten hen opnieuw laten gaan. Dat was natuurlijk een pijnlijk moment.”

Klunen Net zoals bij de schaatswedstrijd moet er ook met de boot 'gekluund' worden: de boot moet nu en dan uit het water worden gehaald om over het land of over een obstakel opnieuw naar het water te worden gedragen.

Net zoals bij de echte Elfstedentocht moet er ook met de boot 'gekluund' worden. “Twee keer moest de boot uit het water worden gelicht om hem met vier mensen te klunen. Om dat zo vlot mogelijk te laten verlopen moesten we vooraf ook alle technische details met het hele team bespreken. Nochtans hebben we de boot veel zwaarder gemaakt dan aanvankelijk gepland. Dat heeft ons wat parten gespeeld. De boot lag daardoor ook dieper in het water dan gepland. Bij de technische keuring bleek onze boot met zonnepanelen 230 kilogram te wegen. We hadden gehoopt op 240 kilogram, schipper incluis. Omdat de schipper volgens de organisatie minstens 70 kilogram moet wegen, kwamen we dus op een totaalge-

wicht van 300 kilogram. En dat moest dan een paar keer uit het water worden gehaald bij het klunen.” Het team dat in juni de Friese wateren bevoer, bestond uit studenten elektromechanica en elektronica-ICT. Een stevige basis voor een goed resultaat, toch? “We hebben heel goed en heel vaak samengewerkt. Dat creëert inderdaad een speciale band. De sfeer in de groep was trouwens altijd opperbest. We hebben nooit ruzie gemaakt. Wel gediscussieerd natuurlijk, maar dat is nodig om het project te doen slagen. Ook na de race zijn we nog vaak samengekomen. Een rijke ervaring is het ook om eens te zien hoe andere departementen een probleem benaderen. Zo moesten studenten van elektromechanica en elektronica samenwerken. Normaal komen de departementen mechanica en elektronica nauwelijks met elkaar in contact. Nu lag dat heel anders.” “Maar het is meer dan alleen maar techniek. We legden zowat 220 km af in zes dagen. Sommige riviertjes zijn zo smal dat je er niet kunt voorbijsteken. Het kwam er dus ook op aan goed te plannen wanneer je in welke positie zou zitten, want als je op smalle trajecten achter een trage voorganger moet blijven hangen, dan verlies je natuurlijk ook veel tijd.” De delegatie van de Karel de GroteHogeschool had drie schippers die elkaar afwisselden. In de volgwagen zat de strateeg en minstens altijd iemand van elektronica en mechanica, zodat interventies bij problemen snel konden gaan. De overige teamleden concentreerden zich op het logistieke: kamp afbreken, verplaatsen, terug opbouwen, catering, enz. “We voeren tussen de vijf en acht uur per dag. Elke dag was een belevenis. Ik zou het zeker opnieuw doen, als ik de kans zou krijgen, maar hier en daar zou ik toch enkele dingen anders aanpakken. Het volgende team kan een beroep doen op onze ervaring en het beschikt natuurlijk ook over onze eindwerkteksten.” De ambitie was voor een eerste deelname bescheiden: de race uitvaren of als eerste Belgisch team eindigen. De eerste doelstelling is gehaald. De tweede kan een doelstelling worden bij een volgende deelname. Tekst: Luc VANDER ELST Foto's: KAREL DE GROTE-HOGESCHOOL

13

I-mag november 2008

technologie

Naar vernieuwing in OPC als standaard Onderzoeksgroep aan Artesis Hogeschool werkt mee aan OPC Unified Architecture ANTWERPEN. Op een frisse nazomerochtend bel ik aan bij een statig herenhuis in Antwerpen. Ing. Dirk van de Linden MSc en het onderzoeksteam elektromechanica van de Artesis Hogeschool Antwerpen verwelkomen mij er. De charmante locatie maakt deel uit van het gebouwencomplex van de hogeschool. Via enkele schijnbaar geheime gangen leidt de weg naar het hoofdgebouw. Dirk steekt meteen van wal om de activiteiten van de onderzoeksgroep rond OPC toe te lichten.

Halverwege de jaren 90 ontstond de nood aan industriële vendor-cross communicatie. Men wou apart functionerende machines met elkaar kunnen laten praten, anders gezegd: er was nood aan systeemintegratie. Tegelijkertijd steeg de vraag naar informatie: zo wou men bijvoorbeeld grondstoffen in voedingsproducten kunnen opsporen. Machines werden geclusterd in functionele groepen en aangestuurd door een PLC, in feite een elektronisch apparaat met een microprocessor (zoals een pc), dat bepaalde informatie inleest, die verwerkt volgens een voorgeschreven programma en die in de vorm van output weer uitstuurt om zo machines aan te sturen. Enkele grote bedrijven, zoals Siemens, Rockwell en Yokogawa, ontwikkelden los van elkaar hun eigen types PLC. Door de toenemende globalisering en uitbreiding van de vrije markt was het nodig om met verschillende merken van PLC's te kunnen werken. Door fusies en overnames van bedrijven of gewoon door verandering van het management verandert immers al snel ook de keuze van de PLC-leverancier. Het resultaat liet niet lang op zich wachten: het systeem liep compleet vast door de honderden verschillende merken die moesten samenwerken. Om de systemen te laten communiceren moest men de details van protocollen opvragen bij de concullega's. En omdat ook protocollen evolueren, werd dat dan ook stilaan onbegonnen werk…

I-mag november

2008

Ing. Dirk van de Linden MSc

Gemeenschappelijke taal Het was overduidelijk dat een standaard zich opdrong en enkele grote bedrijven begonnen in 1995 samen te werken om die standaard te ontwikkelen. De standaard werd OPC genoemd, als acroniem voor OLE for Process Control. OLE van Microsoft was dus de basis voor de gemeenschappelijke standaard die zorgt voor interoperabiliteit tussen systemen, toestellen en software van verschillende producenten. In de praktijk gebeurt dat door een client-serveropstelling. De flexibiliteit werd nu aanzienlijk verhoogd. De OPC Foundation werd opgericht als beheerder van de OPC-specificaties. Die organisatie is ondertussen uitgegroeid tot een wereldwijd netwerk, waarin de meeste producenten van procescontrolesystemen en instrumentatie vertegenwoordigd zijn. De OPC Foundation heeft in de afgelopen 10 jaar verschillende standaards uitgebracht en geüpdatet. Momenteel werken ze aan een volledig nieuwe technologie: de OPC Unified Architecture.

14

Unified Architecture De OPC Foundation streeft met haar Unified Architecture een wereldwijde interoperabiliteit na. Het nieuwe systeem zal na verloop van tijd alle bestaande OPC-standaarden vervangen, moderniseren en verbeteren. OPC Unified Architecture heeft twee belangrijke kenmerken. Met zijn platformonafhankelijkheid kan een OPC UA-interface, gebaseerd op webservices, ook nietWindowsplatformen zoals Linux en embedded systemen zonder meer toegankelijk maken. Een tweede kenmerk is dat OPC UA-informatiemodellen aanreikt naargelang het type toepassing en niet langer op basis van communicatietypespecificaties, zoals data-access, historical data, alarms & events, … Unified Architecture wil als nieuw framework één overkoepelende structuur maken waarin alle vorige standaarden vervat zitten. Zo kan men de voordelen van de bestaande standaarden beter benutten. Het accent ligt nu op de combinatie van standaarden en het verzorgen van de communicatie ertussen. Dat zorg-

TECHNOLOGIE

de ook voor een migratie van de naam. Eerst stond OPC voor OLE for Process Control waarbij OLE staat voor 'object linking and embedding'. Vanaf 2006 staat OPC eerder voor interOperability, productivity & collaboration. Unified Architecture is op zich complexer, maar door zijn toepassingsgerichtheid kunnen de producten eenvoudiger en flexibeler zijn: ze hebben alleen de profiles - sets van webservices voor een specifieke taak - die nodig zijn.

Andere toegetreden partners zijn • Beckhoff, leverancier van componenten voor automatisering en besturing, • PICS (Process instrumentation and control systems), dealer van diverse individuele procesinstrumentatie en leverancier van volledige controlesystemen en • WAGO, uitvinder van de originele kooiveeraansluittechniek Cage Clamp® en leverancier van diverse componenten voor automatisering.

Artesis De uitbreiding naar Europees niveau wordt verzekerd door contacten in Tsjechië, München, Wenen en IJsland.

De onderzoeksgroep EMCO - elektromechanica cel onderzoek van de Artesis Hogeschool is onlangs begonnen met een project 'webgebaseerde communicatie in een industriële omgeving'. Bedrijven vernemen immers al veel over OPC UA, maar het blijft een abstract gegeven. Het onderzoek wordt uitgevoerd binnen het kader van een TETRA - EraSME project (www.Era-SME.net). Het EraSME-initiatief wil kmo's stimuleren om samen te werken rond onderzoek en innovatie op Europees niveau. SME staat voor Small en Medium Enterprises. Elk partnerland heeft zijn eigen nationale organisatie die instaat voor de vastlegging van de vereisten en de aanvraagprocedure. In België is dat het IWT.

van der Linden De Universiteit Antwerpen werd gevraagd voor een wetenschappelijk peterschap. Er is een mooie aansluiting mogelijk met een doctoraatsvoorstel over een generiek informatiemodel en communicatieconcept. Dat onderwerp is sterk gerelateerd met OPC UA. EMCO hoopt de abstracte aspecten van OPC UA op een wetenschappelijke manier te kunnen benaderen om die modellen te kunnen concretiseren in samenwerking met de partners van het TETRA/EraSME-onderzoek. Meer informatie over het onderzoek of toetreding tot het consortium vindt u bij Ing. Dirk van der Linden MSc - dirk.vanderlinden@ artesis.be. Dirk is in 1991 afgestudeerd als industrieel ingenieur elektromechanica. Hij werkte enkele jaren in de industrie als software-ingenieur, programmeerde toepassingen voor CNC, PLC and SCADA-systems. Vanaf 1999 tot 2007 werkte hij als wetenschappelijk onderzoeker in een labo 'automatisering' van de Karel de Grote-Hogeschool in Antwerpen. Hij was medewerker in diverse onderzoeksprojecten op het terrein van soft-, slot- en klassieke PLC's, veldbussen (Profibus, Interbus, Modbus, Devicenet), online collecteren van productiedata, manufacturing executing systems en gestructureerd modelleren van productiesystemen volgens de ANSI/ISA S88-standaard. Sinds oktober 2007 werkt hij voor de Artesis Hogeschool Antwerpen in de opleiding elektromechanica, vakgroep robotica. Hij is sinds 2006 lid van het OPC compliance committee en bereidt de start voor van een internationaal OPC certification testlab. Sinds januari 2007 is hij ook lid van OMAC.

De partners in het onderzoek willen hun kennis rond de standaard OPC UA uitbreiden, zowel met het oog op ontwikkeling van OPC UA-interfaces als een locatie waar verschillende realisaties kunnen worden getest en ontdaan van bugs inzake interoperabiliteit. De focus moet liggen op industriële communicatie, ongeacht of het concrete doel over gebouwenautomatisering, productieautomatisering, MES of ERP-software gaat. De communicatieconcepten van elektronische componenten en software zijn in principe generiek, onafhankelijk van de eindtoepassing. In deze fase van het onderzoek wil EMCO nu een consortium samenbrengen. Enkele partners zijn al aangetrokken. CEDO (Central Europe Design Office), gevestigd in Brno (Tsjechië) is actief in het ontwerp van geïntegreerde schakelingen (chips), elektronische systemen (pcb's en toestellen) en software sinds 1994. Een belangrijk speerpunt is de ontwikkeling van draadloze netwerken, waarbij CEDO al enkele veelbelovende ontwerpen realiseerde. Er is nog ruimte voor verbetering op het vlak van toepasbaarheid. EMCO kan daar door haar kennis van de OPC UA en door het ter beschikking stellen van haar testlabo een passend antwoord voor bieden.

Tekst en foto's: Lic. Diane LUYTEN

Unified Architecture wil als nieuw framework één overkoepelende structuur maken waarin alle vorige standaarden vervat zitten. Zo kan men de voordelen van de bestaande standaarden beter benutten.

15

I-mag november 2008

centra

Directeur ir. Willy Asselman feestelijk uitgewuifd Willy Asselman wijdde hele beroepsloopbaan aan De Naeyer SINT- KATELIJNE-WAVER. Directeur ir.Willy Asselman van het De Nayer Instituut wijdde zijn hele beroepsloopbaan aan het hoger onderwijs. Bij het begin van het academiejaar 2008-2009 werd hij door vrienden en medewerkers feestelijk uitgewuifd. Het werd een grandioze feestavond, muzikaal opgeluisterd door het koperensemble van het Lemmensinstituut, met toespraken en een panelgesprek, die de goede en kwade goede dagen van de gevierde belichtten, allemaal keurig aan elkaar gebreid door Lieve Ketelsleger, de nieuwspresentatrice van Kanaal Z en Tv Limburg.
Van onze hoofdredacteur

Het feestprogramma vermeldde een toespraak van kardinaal Godfried Danneels. “Maar”, zei de aartsbisschop van Mechelen-Brussel, “Een toespraak moet men vandaag niet van mij verwachten. Ik ben verrast dat op het feestprogramma te lezen. Hoe moet ik daar trouwens aan beginnen?” Voor de vuist hield hij, op de hem eigen manier, het tot in de nok gevulde auditorium in de ban.

Danneels “Ten eerste is het cv van mijnheer Asselman van een dergelijke omvang dat ik er geen beginnen aan zie. En ten tweede: moest het een toespraak zijn, dan zou het misschien de indruk kunnen wekken dat mijnheer Asselman van de aardbol is verdwenen. Mijnheer Asselman zit hier voor me en voor zover ik hem ken, is hij niet de persoon om veel lof te assimileren. Ik hoor hem ook nog niet zeggen “mijn school was een mooi boek, ik heb het uit”. Ik zou ook weinig zinvolle dingen kunnen vertellen over zijn opleiding als ingenieur of over wat hij allemaal technisch heeft ‘uitgespookt’. Mijnheer Asselman studeerde immers exacte wetenschappen, terwijl ik het bij de onexacte wetenschap hield: die van de filosofie en theologie. Maar veel verschil is er nu ook niet tussen wat we beiden hebben gestudeerd. Men kan nooit een onexacte wetenschapper zijn zonder wat kennis te hebben van de exacte wetenschappen. Als christen

I-mag november 2008

mens denkt men meer globaal en soms leidt dat tot paradoxale situaties. Ik vernam dat mijnheer Asselman ook globaal denkt en dus zijn we gelijkdenkenden. Er zijn raakvlakken tussen onze opleidingen, maar er bestaat geen hiërarchie.”

Directeur ir. Willy Asselman

Ingenieurs “Ingenieurs hebben daar wel eens een andere mening over. Ik merk dat soms in gesprekken met hen. Ze zeggen dat ik op de televisie mag komen en zij niet. Dat is niet helemaal juist. Ik verschijn per uitzondering op de beeldbuis, als ik gevraagd wordt. Maar ingenieurs zitten altijd achter de beeldbuis. Zonder hen en zonder technici zou er geen beeld zijn en geen klank. Wat heeft men daaraan? Niet alles hoeft zichtbaar te zijn. Soms is het interessanter om onzichtbaar aanwezig te zijn. Wie verborgen leeft, leeft vaak ook geborgen.” “Het De Nayer Instituut ligt me na aan het hart. Nu doe ik een chauvinistische uitspraak, maar van tijd tot tijd mag men chauvinistisch zijn en als dat in eigen streek gebeurt, is er minder kans dat men mij dat kwalijk neemt. Natuurlijk heb ik een band met het De Nayer Instituut en nog niet van de minste. Met Gods zegen heb in 1983 de nieuwe campus ingewijd. Ik kom hier niet vaak, maar ik zie dat het goed gaat met het De Nayer Instituut en zo is het voor ons allen goed. Ik ben trots, evenzeer als de vele aanwezigen, die van

16

heinde en ver zijn gekomen om hulde te brengen aan mijnheer Asselman. Ik ben hem en zijn medewerkers erg dankbaar. Dankbaarheid kan men op vele wijzen tonen, bijvoorbeeld door bloemen te overhandigen. Maar pas daarmee op. Wanneer een man onverwacht thuis komt met vijftig rozen voor zijn vrouw, dan worden er al eens vragen gesteld over het waarom van die ‘geste’. Ik heb geen bloemen bij. Ik heb ze vervangen door mijn diepe waardering voor het werk van mijnheer Asselman. Omdat hij het De Nayer Instituut vele jaren veilig heeft geloodst op de woelige zee der tijden. En met een schitterend doel voor ogen: dat van de vorming van de studenten en de afgestudeerden, van degenen die de maatschappij en de mensheid vooruithelpen. Wie aan een dergelijk project mag meewerken en er de leider van mocht zijn, moet een gelukkig mens zijn. Het is niet iedereen gegeven. Dat mag gevierd worden. We zijn allen blij aan de viering te mogen deelnemen. De vele verdiensten van mijnheer Asselman zullen de sprekers, die na mij aan de beurt komen, belichten. Dat heb ik met hen nochtans niet afgesproken. Het zou dus

ONDERWIJS

onbeleefd zijn het gras voor hun voeten weg te maaien. Ik wens mijnheer Asselman een welverdiende rust toe. Dat is een cliché, maar andere woorden heb ik er niet voor. Behalve dat ik hem aanraad om niet met de armen gekruist te blijven zitten of zich te wentelen in een volstrekte rust, een extreme vorm van onthaasten. Ik geloof niet in het extreme. Mijn voorkeur gaat naar een gematigde vorm van onthaasten en van gematigd bezig blijven, soms buiten het voorbije beroepsveld. Nieuwe velden ontdekt men gemakkelijk. Ze kunnen veel moois bieden. Mijnheer Asselman kan nu zelf uit de korf van al dat moois kiezen en dat zal hij wel doen, ook zonder mijn raad. Ik ben trouwens geen gezondheidstherapeut. Ik wens hem nog vele genoegzame jaren en een bruisende gezondheid.”

Heden en verleden Priester Jan De Nayer kwam in 1920 bij de toenmalige Sint-Lambertusnijverheidsschool in Mechelen, die toen Technische Scholen Mechelen (TSM) heette. Twee jaar later begon hij met een voorbereidend jaar met het oog op de afdeling elektromechanica van de nieuwe Bijzondere school voor technisch ingenieurs (BSTI), dat aan de TSM was gehecht. In navolging van gelijkaardige scholen in Wallonië, waarvan de eerste in 1898 in Verviers het levenslicht zag, was de BSTI van Mechelen, de eerste in Vlaanderen voor technisch ingenieurs. In die tijd lagen priesters in Vlaanderen aan de basis van de oprichting van scholen voor technisch ingenieurs. In 1928 werd de op één na oudste BSTI in Vlaanderen opgericht: het Hoger technisch instituut in Oostende door priester Urbain Ruysen. Mijnheer De Nayer noemde zich directeur. Priester Ruysen en zijn opvolger, priester Ireen Maes, noemden zich rector van de BSTI. De eerste promotie in 1926, aan de ‘Milaan’ in Mechelen, telde 8 technisch ingenieurs. Voor de eerste promotie in 1932, aan het HTI in Oostende, waren er 2 technisch ingenieurs.

Bouwkunde In 1936 voegde directeur De Nayer de afdeling bouwkunde aan de ‘Milaan’ toe. Na zijn dood in 1942 volgde kanunnik ir. Gustaaf Vermandere hem op. Door toedoen van Vermandere kwamen er drie nieuwe afdelingen bij: lastechniek, elektrotechniek en scheikunde. Vermandere was ruim 32 jaar directeur, tot in augustus 1974.

“Willy heeft talloze eigenschappen die aan leiders worden toegeschreven, zoals zijn openheid voor nieuwe en kritische ideeën en zijn durf om standpunten te herzien en het roer om te gooien.” Vanaf 1974 werd ir. Charles Verwilt (19292004) de algemeen directeur en tevens de gedelegeerd bestuurder. Hij was in het academiejaar 1954-1955 als voltijdse docent in dienst van het De Nayer Instituut. Charles Verwilt, was een werktuigkundige ingenieur van de K.U.Leuven en had, net zoals zijn voorgangers, het bouwvirus te pakken. Dat was ook begrijpelijk, want door de wet van 18 februari 1977 op de organisatie (en de hervorming) van de studies van technisch naar industrieel ingenieur was het aantal studenten gevoelig toe genomen. In de periode 1974-1993 werd aan alle hogescholen gebouwd en verbouwd en hele nieuwe campussen voor de opleiding van industrieel ingenieur werden gebouwd. Het VIK-archief heeft daarover merkwaardige foto’s. De directeurs waren trots om hun ‘bouwwerk’ te tonen. Al even trots stelde I-mag via fotoreportages de (ruw)bouwwerken aan haar lezers voor. In 1977 werd Verwilt adjunct-directeur van de KIH Mechelen-Geel. Op 1 oktober 1991 ging hij voortijdig met pensioen.

studies werkte hij bij Gevaert in Mortsel, om vervolgens, na het overlijden van zijn vrij jonge broer, het bestuur van de ouderlijke maalderij in Sint-Niklaas over te nemen. Hij was in 1928 oprichter en eerste voorzitter van de K.VIV. Hij onderhield goede contacten met het bedrijfsleven en had prima internationale relaties. Onder zijn impuls werden de eerste stages voor studenten technisch ingenieur in het buitenland georganiseerd,

Vanaf 1977 kreeg het Hoger Instituut De Nayer de nieuwe Tijdens de viering ter ere van ir. Willy Asselman naam Katholieke Industriële sprak kardinaal Danneels een opgemerkte rede uit. Hogeschool Mechelen-Geel (KIHMG). In oktober 1982 verhuisde De Nayervooral in Duitsland. Ir. Mariman leverde Mechelen, zij het toen nog niet volledig, een grote bijdrage voor de uitstraling van van het stadscentrum in Mechelen naar het De Nayer Instituut en zijn naambeeen nieuwe campus in Sint-Katelijnekendheid in binnen- en buitenland. Waver. In juni 1982 wordt de KIHMG gesplitst in een autonome hogeschool Asselman ook pionier voor industrieel ingenieurs in Mechelen en in Geel. Begin 1983 was de campus in Ir. Willy Asselman studeerde in 1968 als Sint-Katelijne -Waver klaar. Kardinaal werktuigkundig burgerlijk ingenieur af aan Danneels wijdde hem op 24 februari 1983 de universiteit van Gent. Op 1 oktober in. 1991 volgde hij ir. Charles Verwilt op. Na zijn studies werkte hij enkele maanden op een studiebureau in Elsene. In november Ir. Odilon Mariman 1969 kwam hij naar het De Nayer Instituut als docent voor de vakken mechanica, uitIr. Odilon Mariman werd in 1892 geboren. voeringstechnieken, meettechniek en In 1950 werd hij technisch directeur aan werktuigbouwkundige ontwerpen. Hij het De Nayer Instituut, een functie die hij werd voorzitter van de kring van docenten uitoefende tot in oktober 1966. Hij was een en hoofd van de onderwijseenheid mechamijningenieur van de TU van Delft. Na zijn

17

I-mag november 2008

ONDERWIJS

nica. In 1995 werd hij departementshoofd ‘industriële wetenschappen’ en directeur van de campus De Nayer. In datzelfde jaar ontpopte hij zich tot coördinator van de Vlaamse Katholieke Industriële Hogescholen (VKIH), een pas opgericht netwerk binnen zes katholieke hogescholen in Vlaanderen. Het netwerk omvatte de departementen IW&T van de Karel de Grote Hogeschool (Hoboken), de KH Kempen (Geel), de Hogeschool voor Wetenschap en Kunst (De Nayer Instituut), de KH Limburg (Diepenbeek), de KaHo Sint Lieven (Gent) en de KHBO (Oostende). Toen de Europese eenmaking een vastere vorm kreeg, promootte en stimuleerde hij, samen met zijn collega’s-departementshoofden, de Europese gedachte bij de studenten en de uitwisselingsprogramma’s.

Een geschenk voor ir. Willy Asselman.

Op het afscheidsfeest zei iemand dat hij zich Willy Asselman moeilijk kan voorstellen als iemand die zijn jarenlange tomeloze inzet na zijn afscheidsfeest zal opbergen. gingen samen met de organisatie van een Euroquiz onder de studenten van de zes industriële hogescholen van de VKIH. Het evenement vond elk jaar in een andere hogeschool plaats met de steun van de Europese Unie. De VKIH stelde een overzichtelijke brochure samen met informatie over buitenlandse instituten, waarmee de industriële hogescholen samenwerkten en met allerlei praktische gegevens voor wie aan een Europees uitwisselingsprogramma wou deelnemen. Op de bijeenkomsten van de departementshoofden werden, wellicht voor het eerst in Vlaanderen, nieuwe begrippen onder de loep genomen, zoals het European Credit Transfer System (ECTS). De zes gingen na hoe dat toepasbaar was op de studies van industrieel ingenieur en legden voor hun departementen vast met hoeveel ‘studielast’ één studiepunt overeenkwam. Naderhand bleek dat in overeenstemming te zijn met de internationaal aanvaarde norm. Bij elke vergadering gooide ir. Willy Asselman nieuwe Europese onderwijsitems op tafel. Zonder zich op het voorplan te willen plaatsen was hij een voortrekker en fervente stimulator om aan de opleiding van industrieel ingenieur een internationale dimensie toe te voegen. Jammer dat de sprekers dat pionierswerk op de feestviering en in het panelgesprek niet ter sprake brachten.

Europa

De Smet

Internationalisering was de rode draad tijdens de vele bijeenkomsten van de VKIH. In 1995 lag hij mee aan de basis van de oprichting van de werkgroep EUROKIH van de zes Vlaamse katholieke industriële hogescholen (industrieel ingenieur) en voor de jaarlijkse organisatie van de 'Europadag', met het doel ingenieursstudenten in Europa uit te wisselen. In zijn school kreeg hij daarvoor een ongelooflijke steun en inzet van zijn adjunct-directeur dr. Gilbert Folens en van een deel van het professorenkorps. De Europadagen

Mevrouw Maria De Smet, algemeen directeur van de Hogeschool voor wetenschap en kunst, belichtte het leiderschap van ir. Willy Asselman. “Willy heeft talloze eigenschappen die aan leiders worden toegeschreven, zoals zijn openheid voor nieuwe en kritische ideeën en zijn durf om standpunten te herzien en het roer om te gooien.” Een voorvechter en belangenbehartiger voor de industrieel ingenieurs is hij altijd geweest en hij zal dat in de toekomst wellicht blijven. Hij was immers met het wel

I-mag november 2008

18

en wee van wetten en decreten vertrouwd. Hij was een expert in de complexe regelgeving die met de opleiding van industrieel ingenieurs gepaard gaat. Vaak drukte hij zijn bezorgdheid uit over de financiering van de hogescholen en stak hij zijn mening over de noodzaak voor een vijfjarige opleiding van de industrieel ingenieur niet onder stoelen of banken. Dat typeert zijn openheid, zijn kritische geest en zijn inzicht over de internationale evolutie van de ingenieursopleiding. Maria De Smet loofde zijn inzet als eerste decaan van de geassocieerde faculteit industriële wetenschappen en biowetenschappen aan de K.U.Leuven en ze gaf aandacht aan de grondslagen die hij mee heeft gelegd voor het academiseren van de ingenieursopleidingen met het oog op hun volwaardige integratie in de universiteit vanaf 2013-2014: “Hij was (en is) een leider met hart en ziel, genereus en dienstbaar.” Zo kennen we hem al vanaf onze eerste ontmoeting in 1985. Zijn kritische tussenkomsten, op de vele vergaderingen die door de VIK met de departementshoofden, over de netten heen, werden georganiseerd hadden een opbouwend en vruchtbaar doel voor ogen.

Rust roest Op het afscheidsfeest zei iemand dat hij zich Willy Asselman moeilijk kan voorstellen als iemand die zijn jarenlange tomeloze inzet na zijn afscheidsfeest zal opbergen. Daar hoeven we wellicht niet voor te vrezen, want als werktuigkundig ingenieur weet hij beter dan wie ook dat rust tot roest leidt, maar hij weet ook dat al wat veel beweegt, vlug slijtageverschijnselen veroorzaakt. Er bestaat, gelukkig maar, een middenweg: de weg die wordt bepaald door activiteiten die voor hem niet per se meer hoeven, maar eerder mógen worden ingevuld. Tussen ‘mogen’ en ‘moeten’ ligt een wereld van verschil. Maar dat zal ir. Willy Asselman, die opgevolgd door ir. dr. Sven Liers, spoedig ondervinden. De VIK dankt hem langs deze weg voor de vele jaren van samenwerking en voor het kundig advies, waarmee hij ons steeds spontaan heeft geholpen en hopelijk in de toekomst zal blijven adviseren. Tekst: Ing. Noël LAGAST MSc Foto's: DE NAEYER

centra

“Opleiding industrieel ingenieurs integreren in UA” Prof. dr. Alain Verschoren is de nieuwe rector van de Universiteit Antwerpen ANTWERPEN. De Raad van Bestuur van de Universiteit Antwerpen (UA) stelde in april jongstleden prof. dr. Alain Verschoren met ingang van 1 oktober aan tot rector van de UA. Na een derde stemronde won hij op 20 maart de rectorverkiezing met een ‘banddikte verschil’ van zijn tegenkandidaat. Vier jaar eerder had hij ze nipt verloren van de uittredende rector prof. dr. Francis Van Loon. Kort voor zijn aanstelling spraken we met hem over een waaier onderwerpen, maar vooral over de toekomst voor de opleiding van industrieel ingenieurs. We vroegen zijn mening over de integratie van die opleiding in een eigen faculteit van de UA, over de studieduur (4 of 5 jaar) en over doctoreren. En we polsten naar de mens achter de nieuwe rector.
Van onze hoofdredacteur

De UA-rector bij de uitreiking van het eredoctoraat van de UA aan de Israëlische schrijver Amos Oz (midden).

Rector Verschoren werd op 9 augustus 1954 in Merksem geboren en volgde middelbaar onderwijs aan het Koninklijk Atheneum in Antwerpen. Twee leraars lieten duidelijke sporen na: Raymond Broeckx, zijn leraar wiskunde, en Frans Verbist, zijn leraar Nederlands. “Ze experimenteerden en analyseerden graag. Iets dat ik ook graag doe”, zegt de rector. “Mijnheer Broeckx schreef handboeken over wiskunde, maar gebruikte ze zelf nauwelijks. Leerstof reproduceren vond hij maar niets. Experimenteren was zijn dada. Zoals met moderne wiskunde, in een tijd lang voor dat in het middelbaar

I-mag november 2008

onderwijs werd ingevoerd. Wiskunde is logisch en creatief denken. Mijn taalleraar Nederlands was uit hetzelfde hout gesneden. Klassiekers waren ondergeschikt aan moderne literatuur. Hij wakkerde op zijn typische manier de belangstelling voor die moderne literatuur aan. Ik probeerde hem wel eens te overvleugelen met het lezen van wat ‘moeilijkere’ romans, maar dat nam hij me niet kwalijk. Integendeel. Als het enigszins mogelijk is, lees ik wekelijks één roman. Veelal in de late avond, in de vakantie en tijdens kortstondige vrije momenten. Goede literatuur is opium voor de geest. Van romans

20

bestaan er voortreffelijke vertalingen, maar niets kan aan de originele taal tippen. Dat vond ook mijn taalleraar. Deels lag hij zo aan de basis van mijn groeiende belangstelling voor West- Europese talen. Ik ben een talenfanaat. Leraars uit het middelbaar onderwijs hebben een voortrekkersrol. Ze zetten bakens uit. Dat was toch tijdens mijn middelbare studies het geval. Mijn leraars hebben me aangezet om naar de universiteit te gaan. De lerarenopleiding ligt me overigens nog steeds na aan het hart.”

Wiskunde “Ik twijfelde tussen de studierichting Germaanse en wiskunde. Pas op het laatste moment hakte ik de knoop door. Ik koos de richting wiskunde. Ik heb er nooit spijt van gehad. Talen zitten heel mooi in elkaar. Ze zijn een beetje met wiskunde verweven, vind ik. Op mijn stervensbed zal ik er wellicht spijt over hebben dat ik nog heel wat ongelezen romans moet achterlaten en dat ik me een aantal talen niet

ONDERWIJS

heb kunnen eigen maken. Maar goed, wie weet of ik dan nog in staat zal zijn om te denken.” (lacht)

Talenkennis en gastvrijheid

UA is gezond, al is de basisfinanciering onvoldoende. Maar dat geldt voor alle universiteiten en hogescholen. En geen paniek: er zal geen personeel moeten afvloeien.”

Onderwijsstructuur De rector woonde 6 jaar in Wallonië, vlak bij de Oostkantons. Frans werd hem ingelepeld. Duits volgde zonder moeite en Engels had hij op school geleerd en via zijn activiteiten ontwikkeld. Het lijstje vulde hij aan met Spaans, Italiaans en Portugees. Momenteel leert hij Arabisch, een taal die volgens hem veel gelijkenissen vertoont met wiskunde. Zijn brede talenkennis komt hem goed van pas, niet alleen voor zijn dagelijks werk en voor zijn professionele ontmoetingen, maar ook voor het buurtwerk dat hij in zijn schaarse vrije tijd verricht. Door de taal van de migranten te spreken hoopt hij beter in hun leefwereld te geraken en toont hij als gezagsdrager van de UA aan dat de universiteit een gastvrije instelling is. Gastvrijheid draagt de rector hoog in het vaandel. Dat konden we zelf ondervinden. “Ik spreek te vlug”, merkt hij een paar keer op. “Ik moet meer op de rem leren staan.”

“Ik hou van de universiteit” De rector is een harde werker, een bezige bij, zo blijkt uit zijn imposant cv. Hij is enthousiast, sympathiek, charismatisch en stelt de mens centraal. Hij gelooft in de vrijheid van de mens, in verdraagzaamheid en in de humanistische elementen van een universiteit, waar alle levensbeschouwingen aan bod kunnen komen. Daar wil hij als nieuwe rector, zoals zijn voorganger, een erezaak van maken. “Ik hou van de universiteit, van deze plek waar men wetenschap kan bedrijven en tot interactie kan komen met andersdenkenden. Ik wil voortbouwen op het werk van mijn voorgangers, maar koken kost geld. We hebben weliswaar geen grote financiële overschotten, maar ook geen tekort aan werkingsmiddelen. We zullen moeten optimaliseren. Dat wil zeggen dat we begrotingsmatig enkele ingrepen zullen moeten doen. De faculteiten zullen daarom niet noodzakelijk minder middelen krijgen. De financiële situatie van de

Het hoger onderwijs is in een voortdurende evolutie, niet alleen qua inhoud, maar ook qua structuren. De structuurwijziging van het hoger onderwijs in Antwerpen, was in de voorbije halve eeuw wellicht het meest uitgesproken van alle provincies. Tot 2003 had het universitair onderwijs in Antwerpen een hybride structuur en dat lokte veel kritiek uit. De huidige Universiteit Antwerpen (UA) werd op 1 oktober 2003 opgericht als een samenvoeging van 3 universitaire instellingen: Ufsia (Universitaire Faculteiten Sint-Ignatius Antwerpen), Ruca (Rijksuniversitair Centrum Antwerpen) en UIA (Universitaire Instelling Antwerpen). Het Ruca werd in het kader van de universitaire expansiewet van 1965 opgericht. De lessen vonden plaats in de gebouwen van de voormalige Koloniale Hogeschool nabij het Middelheimpark. Het Ruca begon met een volwaardige faculteit Toegepaste Economische Wetenschappen. Het Hoger Instituut voor Vertalers en Tolken (HIVT) werd er aan toegevoegd, maar het diploma had geen universitair statuut. De situatie van het diploma van het HIVT was dezelfde als die voor het diploma van industrieel ingenieurs, waarvan de opleiding in 1970 werd gerangschikt onder het universitair niveau, maar ook zonder universitair statuut. Het Ruca kreeg er nieuwe faculteiten bij: wetenschappen en geneeskunde, maar mocht aanvankelijk voor die nieuwe faculteiten alleen de kandidaturen organiseren. De studies werden aan een andere universiteit afgerond. Hervormingen zijn er in het hoger onderwijs altijd geweest, al meer dan een eeuw. Toen de jezuïeten de Ufsia oprichtten in 1852, werd daar eerst middelbaar onderwijs verstrekt. Daarna werd de onderwijsinstelling een handelshogeschool en in 1965 kreeg ze het statuut van universiteit. In Antwerpen heeft men op dat vlak een lange traditie. Dat is niet onbelangrijk voor

Door de taal van de migranten te spreken hoopt hij beter in hun leefwereld te geraken en toont hij als gezagsdrager van de UA aan dat de universiteit een gastvrije instelling is.

21

wat er nu op til staat: de integratie van de opleidingen van twee cycli in de UA. In 1971, na de kaderwet van 7 juli 1970 over het geheel van het hoger onderwijs, inbegrepen de opleiding voor industrieel ingenieur, ontstond de Universitaire Instelling Antwerpen (UIA). De UIA werd opgericht om te voorzien in doctoraats- en licentiaatsonderwijs voor de studierichtingen (lees kandidaturen) die aangeboden werden in de Ufsia en het Ruca. Ook het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA) werd toen opgericht. Met de start van de UA kwam er op 1 oktober 2003 een einde aan de hybride structuur. De UA is vandaag opgebouwd rond 7 faculteiten: rechten, geneeskunde, letteren en wijsbegeerte, politieke en sociale wetenschappen, toegepaste economische wetenschappen, wetenschappen en de faculteit farmaceutische, biomedische en diergeneeskundige wetenschappen. Met inbegrip van doctoraatsstudenten en buitenlandse studenten telt ze een kleine 11.000 studenten.

Ervaren beleidsmaker De rector maakte de geschiedenis van de UA van dichtbij mee. Hij kent het klappen van de zweep om structuren te vereenvoudigen en efficiënter te maken. De associatie van hogescholen en universiteit zijn als het ware een verlengstuk van de geschiedenis van de UA. “Veel uitzonderlijk nieuws is er niet onder de zon”, zegt de rector. “De invoering van de bama en het hele academiseringsproces zijn een nieuwe vertrekbasis om tot een transparant binair systeem te komen.” In 1976 studeerde hij als licentiaat wiskunde af aan de Universitaire Instelling Antwerpen (UIA), waar hij ook in 1976 tot doctor in de wiskunde promoveerde. In het bestuur van de UIA vertegenwoordigde hij de studenten en later de assistenten en navorsers. Na zijn doctoraat werkte hij een tiental jaren als navorser bij het vroegere Nationaal fonds voor wetenschappelijk onderzoek (NFWO). In 1986 werd hij lid van het zelfstandig academisch personeel (ZAP) van de UIA. Hij vertegenwoordigde er de docenten, hoofddocenten en hoogleraren die door de overheid worden bezoldigd. In 1989 werd hij lid van de Raad van Bestuur van het Ruca. In de periode 19962001 was hij er decaan van de faculteit wetenschappen. In 2001 werd hij de eerste rector van het Ruca. Hij bleef dat tot bij de samenvoeging van de instellingen tot de Universiteit Antwerpen in 2003.

I-mag november 2008

“De vraag om de opleiding van industrieel ingenieur samen te voegen, werd al voor de invoering van de bama gesteld. Het kaderde in het rationalisatieplan van de minister van onderwijs.”

Peeters, op 25 september 2008 mee dat de Vlaamse regering 15 miljoen euro voor het infrastructuurgedeelte voor het project industiële wetenschappen uittrekt.

Academiseren Bij de verkiezing voor de eerste rector van de UA moest hij nipt de duimen leggen voor Francis Van Loon. Hij werd voorzitter van de Raad van Bestuur van de UA en sinds kort is hij de tweede rector van de UA. Alain Verschoren: “Ik ben me bewust van de zware opdracht die me te wachten staat. Toen ik mijn kandidatuur stelde, heb ik dat goed afgewogen en besproken met mijn toffe echtgenote en mijn toffe zoon en dochter die nu beide twintigers zijn. Ik zei hen dat ik ‘s avonds weinig thuis zou zijn, dat mijn job niet aan uren is gebonden. De weekends wil ik in gezinsverband doorbrengen, want ik wil mijn reputatie van gezinsvriendelijke man niet kapot te maken.”

Industriële wetenschappen Het zou Alain Verschoren geen moeite kosten om een lijst van titels en activiteiten uit het verleden voor te leggen, maar dat doet hij nu net niet. Hij focusseert het gesprek op de toekomst. Als oud-rector en voorzitter van de Raad van Bestuur van de UA was hij een eerstelijnsbeleidsmaker om de Karel de Grote-Hogeschool, de Hogeschool Antwerpen (Artesis), de Plantijn-Hogeschool en de Antwerpse Hogere Zeevaartschool te laten opgaan in de Associatie van de UA en de hogescholen Antwerpen, de AUHA. We vragen hem wat er zal gebeuren met de departementen Industriële Wetenschappen (opleiding voor industrieel ingenieur) van de Karel de Grote hogeschool in Hoboken en van de Artesis Hogeschool Antwerpen (Paardenmarkt). Alain Verschoren: “De vraag om de opleiding van industrieel ingenieur samen te voegen, werd al voor de invoering van de bama gesteld. Het kaderde in het rationalisatieplan van de minister van onderwijs. Als we dat rationeel bekijken, dan moeten we toegeven dat de vraag gegrond is. Dat geldt niet alleen voor Antwerpen, maar voor alle hogescholen. Er zijn eigenlijk weinig argumenten om het huidige aantal universiteiten of hogescholen te verminderen. Anderzijds moeten overlappingen

I-mag november 2008

binnen eenzelfde agglomeratie, die op een boogscheut van elkaar liggen, toch vermeden worden, waar dat zinvol is.”

Kansen “Ik beperk me tot de situatie in Antwerpen en specifiek tot die voor de industrieel ingenieurs. We hebben het dus over de ‘IW’s, de masters (industriële wetenschappen voor industrieel ingenieur), niet over de ‘T’s’ (technologie of professionele bachelor). In totaal gaat het in Antwerpen over circa 1.100 studenten industrieel ingenieur aan de twee instellingen. De kwaliteit van de opleiding is aan die instellingen uitstekend en aanvullend. Daar twijfelt niemand aan. Maar het in stand houden van de opleiding op twee verschillende plaatsen, op enkele kilometer van elkaar, is een verkwisting van middelen en inspanningen. Het opleidingsaanbod overlapt bovendien en dat geldt niet alleen voor Antwerpen. Het zou ten aanzien van de belastingbetalers oneerlijk zijn de ogen voor die situatie te sluiten. Welnu, Antwerpen wil en durft daarvoor haar nek uitsteken. Ik kan alleen maar hopen dat anderen dat ook doen. Financiering is natuurlijk belangrijk. Als de overheid, naast onze eigen financiële inbreng, niet met geld over de brug komt, is er wel een probleem. Maar dat is tijdelijk. Daarom hoeft men het project nog niet af te voeren. Als we niets doen, missen we kansen, én voor de associatie, én voor de gemeenschap, én voor de industrieel ingenieurs.” “Er is al heel wat verwezenlijkt: de academische master voor industrieel ingenieurs is er en onze associatie heeft vanuit financieel oogpunt haar inschikkelijkheid getoond ten aanzien van de overheid. We rekenen dan ook op een financiële tegemoetkoming vanwege die overheid. Ik ben honderd procent voorstander van de fusie van beide IW’s in een eigen faculteit op een geschikte plaats.”

15 miljoen euro Bij de aanvang van het academiejaar van de Assocatie Universiteit en Hogescholen Antwerpen deelde gastspreker ,Vlaamse minister-president, Kris

22

Academiseren betekent dat onderzoek en onderwijs samengaan. Voor de industrieel ingenieurs hoeft academiseren niet de betekenis te hebben die men er soms aan geeft. “Voor de opleiding tot industrieel ingenieur gaat het over toegepast onderzoek, met eerder patenten als finaliteit, dan publicaties over zuiver wetenschappelijk onderzoek. Het onderzoek dat aan de opleiding van industrieel ingenieurs wordt gekoppeld, moet tot een specifiek doctoraat leiden. De toegang tot het doctoraat moet op basis van onderzoekservaring kunnen. Maar men mag de kwaliteit van de opleiding niet alleen meten op basis van de aflevering van doctoraten.”

Associatie en universiteit Alain Verschoren: “De universiteit heeft de rol van ‘academisator’. Ik bedoel dat het de universiteit toekomt om het academiseringsproces te sturen. Dat houdt geen superieure positie van de universiteit in en het betekent ook niet dat de universiteit zich boven de associatie wil stellen. Het is allemaal een kwestie van afspraken, van gezond verstand en efficiënte werking. De associatie is een middel om de doelstellingen te bereiken, een werkinstrument. De huidige associaties zijn een bemiddelende structuur, maar geen doel op zich. Het is evenwel onduidelijk wat er met de associaties moet gebeuren, zodra de tweecycliopleidingen geacademiseerd zijn of in de universiteit zijn geïntegreerd. Dan hebben de associaties in hun huidige vorm geen zin meer. Vanuit het internationaal perspectief heeft de huidige vorm van associatie trouwens geen betekenis. Wellicht zullen er associaties van de hogescholen onderling ontstaan of evolueren de associaties naar ‘zachtere’ overlegorganen tussen de diverse partners.”

Doctoreren In het kader van een aangepaste wetgeving is doctoreren aan de UA mogelijk voor bepaalde hogescholen van de Associatie Universiteit Hogescholen Antwerpen. Dat geldt voor de afgestudeerden in de studiegebieden architectuur, audiovisuele en beeldende kunst,

ONDERWIJS

muziek en podiumkunsten, nautische wetenschappen en productontwikkeling. Begin september 2008 werd het eerste doctoraat in de kunst van de UA uitgereikt in het Museum voor Schone Kunsten van Antwerpen. In dezelfde periode werd een tweede doctoraat in de kunst van de UA uitgereikt in Londen. Waarom is dat niet mogelijk aan de UA voor industrieel ingenieurs, die net als de collega’s in andere studierichtingen, aan een hogeschool studeerden? Alain Verschoren: “Dat is een pertinente vraag. Het decreet laat dat op dit moment niet toe. Ik moet u het antwoord daarom voorlopig schuldig blijven. Maar een doctoraat in de industriële wetenschappen moet voor industrieel ingenieurs mogelijk worden. Daar ben ik zeker een grote voorstander van. Misschien ligt het vandaag voor de industrieel ingenieurs aan het gemis van een vijfjarige opleiding, zoals de studierichtingen waarnaar u verwijst.”

Vijf jaar? Alain Verschoren: “Persoonlijk meen ik dat de opleiding van industrieel ingenieurs op 5 jaar (3+2) moet worden gebracht. We moeten de internationale trend volgen en ons niet vastpinnen op regionale denkpatronen. In de opleiding moet er meer ruimte komen voor werkstages, projectwerk, masterproef, enz. Het tweede masterjaar zou daarbij perfect een stagejaar kunnen worden. De Franse Gemeenschap koos al voor een vijfjarige opleiding. Ik treed dat bij. We moeten de opleiding van industrieel ingenieur internationaal profileren. We maken ons belachelijk en ongeloofwaardig, als we in het buitenland uitleggen dat we in België twee soorten industrieel ingenieurs hebben: met een opleiding van 4 en van 5 jaar. Natuurlijk moet de complementariteit met de opleiding van burgerlijk ingenieur behouden blijven. De twee opleidingen hebben een duidelijk verschillend profiel en dat is ook in het voordeel van de opleidingen. Het onderlinge onderscheid zal ik stevig blijven verdedigen.”

‘Industriële wetenschappen’ We leggen de rector een enquête van de VIK voor, waaruit blijkt dat jongeren niet weten dat de studierichting ‘industriële wetenschappen’ voor de opleiding van industrieel ingenieur staat. Alain Verschoren: “Ik kan me best voorstellen dat de jongeren niet weten waar-

voor ‘industriële wetenschappen’ staat. Wat niet duidelijk is, slaat ook niet aan. Iedereen weet waarvoor ‘industrieel ingenieur’ staat. Hoe de benaming ‘industriële wetenschappen’ voor de studierichting van industrieel ingenieur is ontstaan, is me niet bekend. Maar goed: als blijkt dat dat moet worden aangepast, dan moet het maar. Mijn departement heet ‘wiskunde en informatica’ en dat is duidelijk voor wie voor wiskunde en informatica kiest. Dat Toegepaste Biologische Wetenschappen en bio-ingenieurs bij elkaar horen is dan weer minder duidelijk. Ik zei al dat de taal een middel is om dingen beter te begrijpen. Verkeerd taalgebruik berokkent vaak schade.”

MSc Wat denkt de rector over de toevoeging ‘of science’ bij de mastertitel voor industrieel ingenieurs? “Bij mijn weten bestaat daarover internationaal nogal wat verwarring. De meest voorkomende toevoegingen voor ‘bachelor’ en ‘master’ zijn ‘arts’ en ‘science’. Je kan natuurlijk zeggen: we volgen geen studierichting ‘kunst’, maar industriële wetenschappen en wetenschap is toch ‘science’ in het Engels? Anderzijds wordt die ‘science’ meestal eerder gekoppeld aan fundamenteel onderzoek. In verschillende landen bestaat dan weer een afzonderlijk M. Eng, een ‘master of engineering’. Misschien moet men internationaal eens de moed hebben om de hele nomenclatuur te actualiseren en te uniformiseren. Ook de ‘Ph.’ in ‘Ph.D.’ heeft steeds minder betekenis.”

Op het einde van het interview, als de teller van de bandopnemer het anderhalf uur heeft overschreden, polsen we naar enkele markante feiten uit zijn leven. Zijn wetenschappelijke activiteiten zijn er enkele van. Hij deed onder meer onderzoek op het gebied van de niet-communicatieve algebra en algebraïsche meetkunde. Zijn cv is indrukwekkend: als onderzoeker, publicist van wetenschappelijke artikels in verband met wiskunde, samensteller en medesamensteller van boeken, gastdocent aan binnen- en buitenlandse universiteiten, spreker op internationale congressen of als medeorganisator. Het Atomium in Brussel, dat voor de Wereldtentoonstelling van 1958 werd gebouwd is voor hem een ‘wonder’. Toen het werd gebouwd, was hij 4 jaar oud. De gigantische constructie liet bij hem een grote indruk na, en ook de vele andere technische realisaties die de Wereldtentoonstelling rijk was. “Ja , ik heb heel veel bewondering voor de techniek en voor de ingenieurs die dat allemaal weten te realiseren.” Of hij hobby’s heeft? “Weinig”, zegt hij. ”Mijn werk is een hobby, want dat doe ik graag. En wat men graag doet, impliceert dat het een hobby is. Maar ik ben zeker geen werkverslaafde. Ik voel me opperbest bij mijn gezin en onder mensen. Ik wandel graag, soms 20 tot 30 kilometer. Ik ben nogal een talenfanaat, lezen en muziek beluisteren horen er zeker ook bij of al eens een ‘game’ op mijn pc ‘uittesten’. Geen spectaculaire dingen dus. Ach, ik ben niet sportief aangelegd.”

Tekst: Ing. Noël LAGAST MSc Foto: Ing. Marc DEMOLDER MSc

Bekende afgestudeerden De UA is een van de vijf universiteiten in Vlaanderen, naast die van Gent, Leuven, Brussel en Hasselt. Het is een pluralistische onderwijsinstelling, gegrondvest op de verscheidenheid van overtuigingen. Onder haar alumni heeft ze heel wat bekende gezichten, zoals weervrouw Sabine Hagedoren die er scheikunde studeerde. Andere bekende alumni zijn Patrick Janssens (politieke en sociale wetenschappen en toegepaste economie), burgemeester van Antwerpen, Jan Leyers (wijsbegeerte), Bart Peeters (Germaanse filologie), Kris Peeters (rechten), Vlaams minister-president, Rudi Thomaes (rechten) VBO, Christine Van Broeckhoven (scheikunde), Johan Vande Lanotte (politieke en sociale wetenschappen), Johan Van Hecke (pol en soc), Mieke Vogels (pol en soc), Gerolf Annemans (rechten) en vele anderen. NL

23

I-mag november 2008

centra

Zeg nooit meer ‘inkantelen’ maar ‘integreren’ Studiedag over integratie van hogeschoolopleidingen in de universiteit
Van onze hoofdredacteur DIEPENBEEK. Het Vlaams hoger onderwijs zal er na het academiejaar 2012-2013 helemaal anders uitzien. Dat is toch de bedoeling van Vlaams minister van Werk, Onderwijs en Vorming, Frank Vandenbroucke. De minister wil daarover nog voor de verkiezingen van medio 2009 een voorstel indienen in het parlement. Het voorstel komt neer op het optimaliseren en rationaliseren van het hoger onderwijs in Vlaanderen.

Een goedgevulde en geïnteresseerde zaal voor de Limburgse studiedag

Professor Soete beweert dat het drieledig hogeronderwijssysteem omgevormd is tot een tweeledig stelsel door de invoering van de bachelor-masterstructuur. Zo’n ingreep moet natuurlijk goed voorbereid worden en daarom installeerde minister Vandenbroucke op 4 juni 2007 een commissie van rectoren van de Vlaamse universiteiten, voorzitters van de associaties, algemeen directeurs van de hogescholen en deskundigen. Amper 8 maanden na de installatie overhandigde de commissie haar rapport van 134 bladzijden aan de minister. En het moet gezegd: het is een degelijk en gedetailleerd werkdocument in vier delen. Het eerste behandelt de uitdaging waarvoor het hoger onderwijs staat, het tweede gaat over de ontwikkeling van de structuur, het derde deel geeft een numerieke analyse van de bezettingsgraad van de bestaande opleidingen (enkel de professionele bachelors) en het vierde deel gaat over algemene en concrete aanbevelingen. Algemeen wordt verwacht dat de minister de aanbevelingen zal overnemen en zijn beleid inzake rationalisatie op het rapport zal afstemmen. Een belangrijk punt is de ‘inkanteling’ (integratie) van de hogeschoolopleidingen (van twee cycli) in de universiteit. Andere items gaan over de toekomstige rol van de associaties, de positionering van de professionele bachelors en de komende rol van de hogeschool. Onlangs behandelde een studiedag, georganiseerd door het Interuniversitair centrum voor onderwijsrecht (ICOR) en de XIOS Hogeschool Limburg, in samenwer-

I-mag november 2008

king met de Associatie UniversiteitHogescholen Limburg (AUHL), die thema’s. De grote belangstelling voor die studiedag, met uiteenzettingen door de hoofdrolspelers van het hoger onderwijs, geeft aan dat de behandelde thema’s heel wat mensen aanspreken.

Rationalisatie Prof. dr. Luc Soete, voorzitter van de ministeriële commissie voor de optimalisatie en de rationalisatie van het hoger onderwijs, schetste de opdracht van de commissie en stelde dat de academische opleidingen op een evenwichtige wijze gespreid moeten worden over de Vlaamse Gemeenschap. Niet elke denkbare opleiding moet in Vlaanderen worden aangeboden. Voor professionele bacheloropleidingen is een groter aantal plaatsen, gespreid over de Vlaamse Gemeenschap, aanvaardbaar. De overheid moet zich beperken tot het uittekenen van een algemeen kader. De commissie Soete doet met haar verslag een voorstel aan de minister. Professor Soete: “Het Vlaams onderwijsveld heeft de collectieve verantwoordelijkheid om de rationalisatie effectief aan te pakken. Rationalisatie houdt in dat we met een bepaald budget meer kwaliteit van onderwijs en onderzoek realiseren. Maar overgangsmaatregelen die uit rationalisatie voortkomen, vereisen ook de nodige

24

budgettaire inspanningen. Er zijn allerlei vormen van rationalisatie mogelijk, zoals de sluiting van bepaalde vestigingsplaatsen, de organisatie van gemeenschappelijke opleidingen met een gezamenlijk diploma met instellingen buiten de Vlaamse Gemeenschap en vermindering van het aantal opties en keuzemogelijkheden.”

Naar tweeledig stelsel? Professor Soete beweert dat het drieledig hogeronderwijssysteem omgevormd is tot een tweeledig stelsel door de invoering van de bachelor-masterstructuur. Als hij daarmee het stelsel van professioneel gerichte en academisch gerichte opleidingen bedoelt, heeft hij gelijk. De huidige situatie is evenwel zo dat academisch gerichte opleidingen (masters) zowel aan hogescholen als aan universiteiten worden georganiseerd. Een hogeschool kan dus vandaag én de professionele bachelor én de academische master inrichten. Een universiteit richt eveneens een master in. Masters zijn volgens het decreet van 4 april 2003 ‘academische’ opleidingen. En daar wringt het schoentje voor wat betreft de internationale erkenning van academische opleidingen. Vanuit internationaal oogpunt horen academische opleidingen thuis aan een universiteit, niet aan een hogeschool. Tot nader order is het Vlaams hogeronderwijssysteem dus drieledig, maar naar oriëntatie tweeledig. En dus heeft prof. Soete op dat vlak gelijk. Er is - althans vanuit internationaal oogpunt - dus een onduidelijkheid bij gecreëerd.

ONDERWIJS

“De academische masters aan de hogescholen scoren internationaal niet al te best. De overheveling van de masters naar de universiteit zou een goede zaak zijn.” Maar professor Soete voegt eraan toe: “Academisch gerichte opleidingen zijn uitdrukkelijk gericht op onderzoek.”

Academiserende opleidingen Prof. Soete: “Vandaag zijn de academiserende opleidingen aan de hogescholen als academische opleidingen erkend. Overdracht (‘inkantelen’) van die opleidingen aan de universiteiten houdt een structurele inbedding in. Aan het eind van het academiejaar 2012-2013 zal de balans opgemaakt worden van de opleidingen die geaccrediteerd zijn en van degene die niet geaccrediteerd zijn. Zolang de hogescholen academiserende opleidingen aanbieden, moeten de associaties blijven bestaan, precies omdat ze alleen in associatieverband academische bachelors en masters kunnen aanbieden en de associaties bijgevolg zorgen voor onderzoeksgebonden academische opleidingen. Wanneer de academische opleidingen overgedragen worden aan de universiteit, verliezen de associaties een deel van de verplichtingen van hun oorspronkelijke opdracht, met name alle taken die te maken hebben met onderzoek. In dat geval moet het takenpakket van de associaties herzien worden. Pas vanaf het academiejaar 2013-2014 kunnen de geaccrediteerde academische hogeschoolopleidingen, zoals die voor industrieel ingenieur, overgedragen worden aan de universiteit. Opleidingen die de norm niet halen, moeten gerationaliseerd worden. Dat kan door de opleiding af te bouwen of stop te zetten of door weinig bevolkte opleidingen samen te voegen.” Pas in februari 2009 zullen de volledige inschrijvingscijfers van de masters met een studieduur van één en twee jaar bekend zijn. Het rapport-Soete heeft daarom ook geen numerieke analyse gemaakt van het aanbod van academische opleidingen (masters), maar enkel van de professionele bacheloropleidingen.

Tegenwind Ann Demeulemeester, voorzitter van de VLOR en algemeen secretaris van het ACW, heeft heel wat vragen bij het rapportSoete. Ze vraagt zich af welke gevolgen de operatie zal hebben voor het personeel en ze heeft haar twijfels over de ‘binaire ordening’ tussen professionele en academische opleidingen.

“De afbakening van het ‘academisch’ karakter is een permanente ‘gevoeligheid’ van de universiteiten”, zegt ze. Ze vraagt zich af of de ‘binaire weg’ wel de juiste is. “Inkanteling gaat uit van een hiërarchisch model. ‘Inkantelen’ is geen goed woord. Ook mijn computer geeft dat als fout aan. ‘Inkantelen’ is bovendien geen goede zaak en ik maak voorbehoud voor centralisatie en campusmodellen.” Ze pleit voor een nieuw soort hoger onderwijs, het hoger beroepsonderwijs (HBO) van 2 jaar, als aanvullend niveau voor de professionele bachelor. Dat HBO-onderwijs is niet hetzelfde als het HBO in Nederland. Het moet nog sterker beroepsgericht zijn.

Paneldiscussie In het daaropvolgend panelgesprek werd langdradig uitgeweid over het begrip ‘inkantelen’. Een welles-nietesgedoe. Een van de panelleden, prof. dr. Marc Vervenne, rector K.U.Leuven, merkte op dat hij de uitvinder is van de term ‘inkantelen’. “Ik geef toe dat het geen goed woord is. Dat mogen we niet meer gebruiken. De universiteit bevindt zich vandaag in een identiteitscrisis. De ‘harde kern’ wil dat de universiteit haar identiteit terugkrijgt: die van ‘traditie’ en ‘cultuur’. Laten we niet meer spreken over ‘inkantelen’, maar over ‘integreren’. Zo’n integratieproces is niet nieuw. Ik verwijs naar de initiatieven uit 1991, met onderwijsminister Daniël Coens en later Luc Vanden Bossche. Integratiebewegingen zijn al heel oud. Er is al altijd een proces van academiseren geweest, van studieduurverlenging, van ontwikkeling van onderzoekslijnen en van wisselwerking tussen onderzoek en onderwijs. 2013 mag dan wel een soort van magisch getal zijn voor de hervorming en aanpassing van het hoger onderwijs, het is geen absolute deadline. Ik ben niet er zeker van dat we het idee van het binair stelsel moeten verlaten, zoals mevrouw Demeulemeester suggereert. We moeten in Vlaanderen afstappen van ideologische discussies. Ik heb soms de indruk dat sommige mensen in Vlaanderen nog leven zoals in de 19de eeuw. Ik ben voorstander van een echt pluralisme. De integratiebeweging komt op gang en we moeten haar een kans geven. Nu is de tijd daarvoor rijp.”

25

Prof. dr. Benjamin Van Camp, rector VUB, wiens laatste werkdag het was als rector, stelde dat hij een probleem heeft met het begrip ‘binair onderwijssysteem’. “In de VS bestaat het binair onderwijs uit de bacheloropleidingen en de zogenaamde ‘schools’. In de Europese landen werd de bama op een verschillende manier ingevoerd. Ik geloof niet in opleidingen die opgesplitst zijn in academisch en professioneel. Ik ben arts, een ‘professionele arts’. Mijn patiënten verlangen van mij professionalisme, beroepsbekwaamheid, minder academische competenties. De inhoud van een diploma is belangrijker dan de benaming ervan. Associaties mogen niet door machtsstructuren worden bepaald. Dat verhindert dat men over de grenzen kijkt. Ik ben lid van de werkgroep van professor Soete, maar ik heb mijn bedenking over die groep van experts van collega Soete. Eigenaardig, maar ik ben als lid van de werkgroep al twee keer niet meer uitgenodigd.” Prof. dr. Bert Hoogewijs, algemeen directeur van de Hogeschool Gent, hield een pleidooi om de bachelor- en masteropleidingen in een internationale context te plaatsen. “De academische masters aan de hogescholen scoren internationaal niet al te best. De overheveling van de masters naar de universiteit zou een goede zaak zijn. Het vereenvoudigt de internationale transparantie. Maar ik wil toch even waarschuwen dat van de circa 4.000 universiteiten die de VS kent, er slechts een 200-tal een doctoraatsdiploma mogen afleveren. We moeten dus niet noodzakelijk Amerika als voorbeeld nemen, maar zelf behoedzaam onze weg gaan. Als we te snel ‘inkantelen’, riskeren we ‘om te kantelen’. Ik denk dat het al met al hoog tijd is om een oplossing te geven aan een nu al lang aanslepend probleem, zij het inzonderheid van de tweecycliopleidingen of masters aan de hogescholen.” Prof. Luc Soete: “Ik heb aandachtig geluisterd naar de pro’s en contra’s over de rationalisatie en ik heb me wat geamuseerd met de discussie of het nu al of niet ‘inkantelen’ moet zijn. Het rationalisatieplan zit perfect op schema. De discussie over ‘inkantelen’ of ‘integreren’ zal de minister worst wezen. Ons rationalisatieplan hebben we in februari (2008) bij de minister neergelegd. Het zou wel eens sneller tot een parlementair initiatief kunnen komen dan de meesten verwachten. Hou er rekening mee.” Tekst: Ing. Noël LAGAST MSc Foto: XIOS Hogeschool

I-mag november 2008

afdelingen ACTIVITEIT IN DE KIJKER

>

ZUID-WEST-VLAANDEREN

INGENIEURSHAPPENING zondag 14 december Dit jaar staat de cabaretier-goochelaar-entertainer 'Gili' op het programma. Hij is al menige jaren actief op het podium en zijn onemanshows oogsten keer op keer groot succes. Zijn optredens boeien, verrassen en ontspannen terzelfder tijd altijd de toehoorders, zowel jong als oud. (www.gili.be).

Op zondagavond 14 december 2008 organiseren de VIKafdeling Zuid-West-Vlaanderen en K VIV West-Vlaanderen samen de achtste Ingenieurshappening onder het motto 'Ingenieurs voor een betere wereld'. Na een brok cultuur trakteren beide verenigingen de sponsors en alle aanwezigen op een champagnereceptie met hapjes.

De opbrengst van de avond gaat integraal naar de provinciale afdeling van Downsyndroom Vlaanderen. De vereniging wil informatie rond het Downsyndroom bundelen en verspreiden en de kinderen met die beperking, evenals hun ouders en familieleden, een passende ondersteuning bieden en er hulpmiddelen voor aanreiken. (www.downsyndroom.eu). Bedrijven die als sponsor willen meewerken of wie nu al wil intekenen, kan dat via de gewone kanalen voor deelname aan de activiteiten van beide verenigingen. Meer informatie volgt later.

• PRAKTISCH Plaats: Cultureel Centrum 'De Guldenberg', Wevelgem. Datum: zondag 14 december 2008 om 20 uur. Kostprijs: 12 euro per persoon voor VIK en K VIV-leden en hun partner, niet-leden betalen 15 euro. Uw inschrijving is slechts geldig na overschrijven op rek. nr. 4653188441-83 van de VIK-afdeling Zuid-West-Vlaanderen met de vermelding: happening voor (aantal) personen. Kaarten af te halen aan de ingang van de zaal vanaf 19 uur. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: CAZWV11208.

27

I-mag november 2008

afdelingen

trum. Het instituut behoort tot het Gemeenschappelijk Centrum voor Onderzoek (Joint Research Centre - JRC), dat deel uitmaakt van de Europese Commissie. Het IRMM heeft ongeveer 340 mensen in dienst uit alle lidstaten van de EU.

KEMPEN 20-11-2008 04-12-2008 20-12-2008

Bezoek ASML, Veldhoven, NL, 13 uur Bezoek IRMM, Geel, 13.45 uur Theater 'Rijen en vrijen', Antwerpen, 20 uur

Mede dankzij de 150 MeV lineaire elektronenversneller en 7 MV Van de Graaff-versneller, is het IRMM uitgegroeid tot een expert in de nucleaire sector. Beide elektronenversnellers zijn uniek in de wereld en spelen een belangrijke rol voor het uitvoeren van fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. Buiten de nucleaire expertise heeft het IRMM zich ook actief gericht op de niet-nucleaire sector. Die niet-nucleaire toepassingen zijn de laatste jaren sterk toegenomen en zijn vandaag goed voor meer dan 2/3 van IRMM's activiteiten. Eén van de belangrijkste taken van het IRMM bestaat uit de bevordering van een gemeenschappelijk en betrouwbaar Europees meetsysteem ter ondersteuning van het EU-beleid. Het IRMM is een wereldleider op het vlak van de wetenschappelijke metrologie en een van 's werelds belangrijke producenten van gecertificeerde referentiematerialen. Het IRMM is internationaal erkend als een expert op het vlak van voedings- en veevoederveiligheid.

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

ASML Eindhoven donderdag 20 november 2008 Vandaag is halfgeleidertechnologie een essentieel deel van ons leven. Je iPhone, je digitale camera, je mp3-speler, je auto, je paspoort: overal zitten er chips in. En dan hebben we het alleen nog maar over vandaag. Hoe hightech ons leven er morgen uitziet, weet ASML, wereldwijd marktleider in chipproductiesystemen. Van alle chips wereldwijd wordt nu al tweederde gemaakt op ASML-machines. Ze gaan de uitdaging aan om machines te ontwikkelen die nóg snellere, nóg nauwkeurigere, nóg kleinere chips kunnen produceren. Kortom: technologie die de kwaliteit van ons high-techleven nóg verder kan verbeteren. ASML is een relatief jong bedrijf, dat zich ongekend snel heeft ontwikkeld tot wereldmarktleider. In twintig jaar groeiden ze van niets uit tot een multinational met meer dan 50 vestigingen in veertien landen en een jaaromzet van 3,809 miljoen euro in 2007.

We bezoeken de verschillende installaties en laboratoria van het IRMM. De rondleiding vindt plaats in het Engels. Het aantal beschikbare plaatsen is beperkt.

• PRAKTISCH Plaats: Ingang IRMM, Retieseweg 111, Geel. Routebeschrijving: zie aankondiging op www.vik.be. Datum: donderdag 4 december 2008 om 13.45 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden; niet-leden betalen 5 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: BBKPN11208.

Op donderdag 20 november organiseert de afdeling Kempen een bedrijfsbezoek bij dat toonaangevende bedrijf. We worden om 13 uur ontvangen met koffie/thee en een stukje cake. Na een algemene presentatie over ASML volgt wat meer diepgang over de manier van werken bij ASML. Na de uitleg volgt er een rondleiding langs de cleanroom waar de machines zelf te bewonderen zijn. Tijdens die rondleiding wordt er wat meer ingegaan op de technische aspecten van de machines. Om af te sluiten wordt er nog een drankje met versnaperingen aangeboden voor wie dat wil. Einde is gepland rond 17 uur.

Rijen en vrijen zaterdag 20 december 2008 De VIK-afdeling Kempen gaat op 20 december weer op theaterbezoek. Traditiegetrouw is dat bij 'Theater Zeemanshuis'. Zij brengen 'Rijen en vrijen', oorspronkelijk van Ray Cooney, maar vertaald en bewerkt door Alex Van Haecke.

• PRAKTISCH Plaats: ASML Nederland bv (gebouw 7), De Run 6501, 5504 DR Veldhoven, NL Datum: donderdag 20 november 2008 om 13 uur. Spreker: ASML-medewerkers Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 5 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: BBKPN11108.

Willy Peeters is taxichauffeur en woont samen met Vera in Merksem. Maar hij woont ook samen met Rita in Deurne. Dat maakt een en ander héél bijzonder en vooral verschrikkelijk ingewikkeld. Dankzij een slim uitgekiende en strak aangehouden organisatie lukt het Willy wonderwel die 'train de vie' toch al enige tijd vol te houden. Tot hij zich op een nacht aan het Sportpaleis bemoeit met twee hooligans die de handtas van een oud vrouwtje proberen af te pakken. Door de schermutselingen die daarop volgen, komt hij in het Jan Palfijnziekenhuis in Merksem terecht en van dan af begint zijn perfecte organisatie vierkant te draaien. In het ziekenhuis geeft hij namelijk als adres zijn appartement met Vera in Merksem op, wordt daar door de politie ook naartoe gebracht, hoewel hij eigenlijk volgens zijn

Instituut voor referentiematerialen en -metingen donderdag 4 december 2008 Het Instituut voor referentiematerialen en -metingen (IRMM) is opgericht in 1960 als Europees nucleair onderzoekscen-

I-mag november 2008

28

ACTIVITEITEN

'werkschema' die ochtend bij Rita in Deurne moest zijn. Van dan af wordt het hilarisch. Het zou ons te ver leiden om in te gaan op alle complicaties die de organisatiefout teweegbrengt … Je kunt het je niet voorstellen!

• PRAKTISCH Plaats: Hotel Bütgenbacher Hof, Marktplatz 8, Bütgenbach. Datum: vrijdag 14 november (vanaf 19 uur) tot zondag 16 november (einde voorzien rond 13.30 uur). Kostprijs: 250 euro per persoon (inbegrepen: 2 overnachtingen met ontbijtbuffet; 2x gastronomisch menu inclusief dranken; 2x lichte lunch 's middags met dranken). Bedrag over te schrijven op rek. nr. 431-0647591-86 van de VIK-afdeling Leuven-Hageland met vermelding ' gastronomisch weekend'. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: RELVN11108.

Wil je erbij zijn, reageer dan snel, want er zijn slechts 20 plaatsen.

• PRAKTISCH Plaats:Theater Zeemanshuis, Falconrui 21, Antwerpen. Datum: zaterdag 20 december 2008 om 20 uur. Kostprijs: 15 euro per persoon. Eerst inschrijven op het VIK-secretariaat, daarna betalen op rek. nr. 403-9504811-48 van Guy Roymans in 2300 Turnhout, met de vermelding 'theater rijen en vrijen'. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: CAKPN11208.

EPB voor bouwers en verbouwers dinsdag 18 november 2008 Al wie bouwt of verbouwt komt in aanraking met EPB. Of u heeft het drieletterwoord al verschillende keren gezien of gehoord in de media. Maar wat houdt EPB precies in?

LEUVEN-HAGELAND 14-11-2008 18-11-2008 05-12-2008 13-02-2009 14-03-2009 24-04-2009

Wat moet u doen om van uw droomhuis een goed geïsoleerde, geventileerde en energiezuinige woning te maken? Wat met het certificaat? De energieprestatieregelgeving is bij wet opgelegd, maar als eigenaar kunt u er zeker ook voordelen uit halen. Een goed geïsoleerde en geventileerde, energiezuinige woning zal u juist geld besparen in de toekomst, want het energieverbruik ligt lager. Uw energiefactuur vaart er wel bij. En een goede ventilatie zorgt voor een gezonde woning en een aangenaam wooncomfort. En last but not least: ook het leefmilieu wordt er beter van.

Gastronomisch weekend in Bütgenbach (14 tot 16/11/2008) Lezing: EPB-richtlijnen voor bouwers en verbouwers, Diest, 20 uur Bowling, ACRO,Tienen, 21 uur Bezoek Stradus Bezoek JAVA Bezoek Audi Vorst

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten Er zijn nog vele vraagtekens rond de energieprestatieregelgeving. Daarom heeft de VIK-afdeling Leuven-Hageland een spreekster gevonden die met beide voeten in de praktijk staat. Els De Ketelaere is EPB-verslaggeefster bij het architectuur- & algemeen studiebureau Bewust Bouwen en zal vanuit de praktijk de energieprestatieregelgeving verduidelijken met tal van praktische tips omtrent klimaatregeling, isolatie, ramen en deuren, glas, zonwering, ventilatie, verwarming en sanitair warm water.

Ingenieuze gastronomie in de Oostkantons van 14 tot 16 november 2008 In elk even jaar organiseert de VIK-afdeling LeuvenHageland naar traditie een gastronomisch weekend. Dus ook in 2008 en dit jaar hebben we gekozen voor het mooie Bütgenbach in de gezellige Oostkantons, vlak bij het meer. Het hotel 'Bütgenbacher Hof' is de ideale uitvalsbasis voor actieve ontspanning. Wandelingen rond het meer van Bütgenbach, met zicht op de stuwdam, en in de bossen staan alvast op het wandelmenu. Op zaterdagnamiddag bezoeken we het gezellige Monschau, een historisch stadje met prachtige straatjes en gevels en een mooi aanbod van kunst, cultuur, romantiek en gezelligheid.

De lezing is dan ook een must voor al wie gaat bouwen of verbouwen. Een lezing die u veel geld kan opbrengen!

• PRAKTISCH Plaats: Cultureel Centrum Begijnhof Diest (Aula Geertrui Cordeys), Infirmeriestraat 2/N, Diest. Datum: dinsdag 18 november 2008. Ontvangst vanaf 19.30 uur, lezing begint om 20 uur; aansluitend wordt u een receptie aangeboden. Spreker: Els De Ketelaere, studiebureau Bewust Bouwen. Kostprijs: 5 euro voor VIK-leden en hun partner, bedrijfsleden betalen 7,5 euro per persoon, niet-leden betalen 10 euro. Bedrag te betalen rekening 431-0647591-86 van de VIK-afdeling Leuven-Hageland met vermelding 'EPB'. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat met het engagement zeker aanwezig te zijn en bij afwezigheid 24 uur vooraf te verwittigen. Referte: VOLVN11108.

Uiteraard mag 's avonds de goede Ardeense gastronomie niet ontbreken. In het hotel kunt u vrij gebruikmaken van fitness, zwembad of sauna. Volledige tekst en programma in I-mag mei en op www.vik.be.

29

I-mag november 2008

Inschrijving vereist: VIK-secretariaat vóór 30 november 2008 en bevestigen door overschrijving vóór 10 december 2008 van het juiste bedrag op rekening 451-8527851-34 van de VIK-afdeling Limburg met de vermelding “toneel 13/12/2008”. Referte: CALBG11208.

Jaarlijkse bowling vrijdag 5 december 2008 De VIK-afdeling Leuven-Hageland nodigt u uit op haar jaarlijks avondje bowling met snelheid, precisie, de nodige souplesse, … Gaat u voor de overwinning of bent u op zoek naar een avondje relaxen, netwerken of gewoon gezellig een pintje bij een kegeltje werpen? Misschien bent u wel die geluksspeler die zelf niet weet hoe hij iedere keer aan een strike komt?

Vijfdaagse reis naar Dresden van 14 tot 18 april 2009

• PRAKTISCH

We vertrekken op dinsdag 14 april 2009 (tweede week paasvakantie) voor een bezoek aan de schitterende kunststeden Weimar (14 april) en Dresden (15, 16, 17 april) en een boottocht op de Elbe met bezoek aan Pillnidz Schloss en Meissen, de porseleinstad.

Plaats: Bowling ACRO, Leuvenselaan 472, Tienen. Datum: vrijdag 5 december 2008 om 21 uur. Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden en partners, 12,50 euro voor VIK-bedrijfsleden en 15 euro voor niet-leden. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: SALVN11008.

Op 18 april zijn wij in het historische Leipzig, stad van Wagner en Goethe. Daarna keren wij terug naar huis. Wij verblijven zoals gewoonlijk in schitterende hotels en dineren in uitgelezen restaurants. Vervoer met luxe autocar (drie sterren).

LIMBURG 24-11-2008 25-11-2008 13-12-2008 17-01-2009 02-02-2009 03-02-2009 10-02-2009 19-02-2009 24-02-2009 30-03-2009 14-04-2009 18-04-2008 27-04-2009 13-06-2009 03-04-2010

Onze medereizigers weten dat wij de lat hoog leggen. Prijzen: 635 euro per persoon, toeslag single: 99 euro, annulatie- en bijstandsverzekering: 15 euro. Prijzen alles inbegrepen, behalve dranken en persoonlijke uitgaven. Maximum aantal deelnemers: 35. Voor het volledige programma verwijzen wij naar de website: www.vik.be/activiteiten. Inschrijven voor deze reis kan bij: [email protected].

Lezing: Elektriciteit in eigen huis Bezoek brouwerij Alken-Maes Toneel: Hakkelgaren, Hasselt, 20 uur Hotel Van Eyck gecombineerd met VIKKaffee Lezing: Netwerken Voordracht over China Fakbar Nacht van de Ingenieur, Diepenbeek Wijnproefavond bij Tony, Zonhoven Lezing: Duurzaam bouwen 5-daagse reis naar Dresden (tot 18/04/2009) Bezoek NAVO-basis Geilenkirche: AWACS en flight simulator Lezing: Solliciteren Golfinitiatie Reis naar Peru (tot 18 april 2010)

Noteer nu al: van 3 tot 18 april 2010 organiseert de VIK-afdeling Limburg een 16-daagse reis naar Peru - de Inca's, volk van Zo. Het programma vindt u op de website: www.vik.be/activiteiten. Meer info en inschrijvingsmodaliteiten volgen later nog.

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

MECHELEN

Toneel: Hakkelgaren zaterdag 13 december 2008 15-11-2008 11-12-2008

Een intrigerende thriller gekruid met zwarte humor

Quiz, Mechelen, 15 uur Bestuursvergadering, Mechelen, 20 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten Een jonge moeder en haar dochtertje zijn al enkele maanden spoorloos. De politie arresteert een intieme vriend, tevens buurman van het tweetal. Men heeft een sterk vermoeden dat hij de moordenaar is. De verdachte blijkt een intelligent man te zijn met een spraakprobleem. Zijn ongebreidelde fantasie maakt het de speurders zeker niet gemakkelijk. Een stevig onderbouwd verhaal dat blijft boeien. Een verhaal dat aan de ribben blijft kleven.

VIK-quiz zaterdag 15 november 2008 De afdeling Mechelen organiseert een voornamelijk technisch georienteerde quiz in de lokalen van het Centrum voor Volwassenenopleiding (CVO) in Mechelen. Voorbeeld van een mogelijke vraag: Iedereen kent de lithium-ionbatterij van zijn gsm, maar hoeveel bedraagt de nominale spanning in volt (+/- 0,1 V) van één cel?

• PRAKTISCH Plaats: zaal Centrum, Hollandsveldlaan 32, Hasselt. Datum: zaterdag 13 december 2008 om 20 uur. Kostprijs: 9 euro per persoon.

I-mag november 2008

30

ACTIVITEITEN

Antwoord: 3,6 V.

OOST-VLAANDEREN

Zin om uw kennis te testen? Schrijf dan vlug in, want het aantal deelnemers is beperkt tot 30 groepen met 5 deelnemers per groep.

18-01-2009

Nieuwjaarsconcert en -aperitief, Gent

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

• PRAKTISCH Plaats: CVO Mechelen, Vaartdijk 86, Mechelen. Datum: zaterdag 15 november 2008 om 15 uur, deuren: 14.30 uur. Kostprijs: 30 euro per ploeg van 5 deelnemers, incl. 5 bonnen voor een consumptie ter plaatse. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat vóór 7 november 2008. Referte: CAMLN11108.

WAASLAND 27-11-2008 05-02-2009 05-03-2009 02-04-2009

Lezing: Nieuwe predictieve onderhoudstechnieken, ook betaalbaar?, Lokeren, 20 uur Bestuursvergadering + presentatie Basic Visual Basic, Sint-Niklaas, 20 uur Bestuursvergadering + presentatie 3D modelling van gebouwen, Sint-Niklaas, 20 uur Bestuursvergadering + presentatie Normering van speeltoestellen, Sint-Niklaas, 20 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Presentaties tijdens bestuursvergaderingen

NOORD-WEST-VLAANDEREN 06-11-2008 Bezoek V.A.C.-machines, Brugge, 18.15 uur.

Sinds kort wordt de maandelijkse bestuursvergadering van de VIK-afdeling Waasland voorafgegaan door een korte presentatie.Voor de komende maand is de volgende presentatie gepland.

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

V.A.C.-machines donderdag 6 november 2008

6 november 2008: Resonantie Aan de hand van een didactisch model zal worden aangetoond wat resonantie van een structuur betekent. Via dat model zal je kunnen zien, horen en voelen wat resonantie is en hoe je iets kunt doen aan dat fenomeen.

V.A.C. Machines is al meer dan 20 jaar de referentie voor plaatbewerkingsmachines en lasertechnologie. Als verdeler van TRUMPF-machines in België tonen zij de mogelijkheden van lasersnijden, ponsen, plooien tot laserlassen en lasermarkeren in hun nieuw training- en technologiecenter.

De presentatie en bestuursvergadering vindt plaats in Den Antus, Grote Markt, Sint-Niklaas om 20 uur. Iedereen is welkom!

Nieuwe predictieve onderhoudstechnieken

• PROGRAMMA 18.15 uur: ontvangst en verwelkoming. 18.30 uur: voorstelling van het bedrijf 18.45 uur: presentatie over de mogelijkheden in plaatbewerking van vandaag 19.15 uur: demonstratie in het nieuwe 'Training & technology center' 20.00 uur: napraten met broodjes en een drankje

donderdag 27 november 2008 Onze spreker, Franky Oste, heeft meer dan 20 jaar ervaring op het vlak van predictief en proactief onderhoud. Gedurende 18 jaar heeft hij de dienst uitgebouwd binnen een chemisch bedrijf. Hij heeft er een groep van gemaakt met de verschillende technieken. De doelstelling daarbij was altijd de maximale levensduur uit het machinepark te halen en ervoor te zorgen dat de veiligheid gegarandeerd bleef. In die periode heeft hij ook verschillende audits uitgevoerd in de papierindustrie.

• PRAKTISCH Plaats: V.A.C. Machines, Kleine Pathoekeweg 13-15, Brugge Datum: donderdag 6 november 2008 om 18.15 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 5 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: BBNWV11108. Maximum 30 deelnemers.

Vervolgens heeft hij bijna 3 jaar voor een servicebedrijf gewerkt waar zijn ervaringen nog verder uitgebouwd zijn in verschillende industrieën: zware staalindustrie, papierindustrie, water- en wegenwerken, afvalverwerking, cementindustrie, marine, havenbedrijven, farmaceutica, enz.

31

I-mag november 2008

ACTIVITEITEN

Zijn nieuwste uitdaging, sinds meer dan een jaar in een petrochemisch bedrijf, is de betrouwbaarheid garanderen door, waar mogelijk, nieuwe technieken te ontwikkelen en te gebruiken om zo de levensduur van het machinepark op te drijven. Zeer belangrijk in dat vak is het schadeonderzoek en het volgen van nieuwe ontwikkelingen binnen procestechnologie, maar ook vernieuwingen op heel wat andere domeinen: lagers, aandrijfsystemen, smeertechnieken, smeermiddelen, computer- en monitoringsystemen, enz.

ZUID-WEST-VLAANDEREN 01-12-2008 14-12-2008

Bezoek Reo Veiling, Roeselare, 18.30 uur Ingenieurshappening met optreden van Gili, Wevelgem, 20 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Reo Veiling maandag 1 december 2008

Tijdens de lezing wordt een kort overzicht gegeven van de verschillende technieken, die op zich misschien niet echt nieuw zijn, maar door computer, miniaturisatie en draadloze communicatie een grote verandering op gang brengen om zo een maximale levenscyclus te halen en het proces optimaal te runnen.

Onder het motto “Enterprise… where VIKj has not yet gone before…” brengen we een bezoek aan de Reo Veiling.

Er zal worden aangetoond met welke technieken welke schadeoorzaken gevonden kunnen worden. Aan de hand van enkele voorbeelden uit de praktijk zal worden getoond wat de bijdrage kan zijn om predictieve technieken te integreren in een proces als procesparameter.

Met de REO Veiling in Roeselare bezoeken we het belangrijkste agrarische handelscentrum van België. De REO Veiling (REO staat voor Roeselare en omstreken) is een coöperatieve groente- en fruitveiling waarin meer dan 3.000 producenten samenwerken om gemiddeld 60 verschillende soorten groenten in optimale omstandigheden te commercialiseren. De producten worden zesmaal per week dagvers geveild. De meeste groenten zijn bijna het hele jaar door beschikbaar.

Eveneens zal er een kleine tentoonstelling zijn waar men de evolutie van enkele technieken kan volgen.

De REO Veiling won in 2006 de award voor energievriendelijkste onderneming. Dat moeten we dus van dichterbij bekijken!

• PRAKTISCH

Volledige tekst in I-mag september en op www.vik.be

Plaats: VTI, Prosper Thuysbaertlaan 1, Lokeren. Datum: donderdag 27 november 2008 om 20 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 5 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat tot uiterlijk 24 november 2008. Referte: VOWLD11108.

• PRAKTISCH Plaats: REO Veiling, Oostnieuwkerkesesteenweg 101, Roeselare. Datum: maandag 1 december om 18.30 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 5 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat uiterlijk tot en met zondag 23 november 2008 met het engagement zeker aanwezig te zijn en bij afwezigheid zeker tijdig te verwittigen via telefoon 0475 26 31 91 (Wendy Samyn). Referte: BBZWV11208.

Dertig jaar VIK Proficiat, Francine! Collega's van nu hebben er geen idee van hoe het allemaal begon voor Francine Demaret, zowat 30 jaar geleden. Van oud-medewerkers van het toenmalige VVTI hoorden ze allerlei anekdotes over de prille start van onze vereniging. In die pionierstijd waren er nog geen computers en vierden de fichebakken hoogtij. Voor de logistieke operaties werd de witte R4 van Francine regelmatig tot het dak gevuld… Ze stond letterlijk aan de wieg en heeft onze organisatie vele watertjes zien doorzwemmen. Veel verhalen, herinneringen en… een reden tot feest! Haar huidige collega's stelden een fotoboek samen van de 30-jarige loopbaan van Francine bij de VIK. Bij enkele felgesmaakte glazen champagne werd er duchtig in het boek gebladerd en werden er herinneringen opgehaald. Ook een bloemetje ontbrak niet.

I-mag november 2008

32

Proficiat Francine! We hebben bewondering voor jouw kennis van zaken en je ijzersterk geheugen. Jouw niet aflatend enthousiasme en echte 'VIKspirit' bezorgen je een enorme drive om het werk tot in de puntjes te regelen. Bedankt voor de mooie samenwerking in de afgelopen jaren en op naar een volgende mijlpaal bij de VIK. De collega's van het VIK-secretariaat.

netwerk

VIK wedde-enquête 2008 succesvol afgerond!

WOMMELGEM. Onze leden reageren opnieuw zeer goed op onze weddeenquête. Zoals vorig jaar ontvingen we van 30% van onze doelgroep bruikbare antwoordformulieren.

De hoge respons van alle leden, tewerkgesteld in de industrie of de dienstensector zorgt ervoor dat onze enquête een representatief beeld geeft van de lonen van de industrieel ingenieurs in Vlaanderen en Brussel. Ook dit jaar gebruikten we weer de meer gedetailleerde vragenlijst, zoals bij de enquête 2006.

De enquête werd ook dit jaar door onze leden zeer nauwgezet ingevuld. Ze komt dus duidelijk tegemoet aan een reële behoefte bij onze leden. De bevraging bij onze bedrijfsleden heeft dezelfde hoge respons als in 2006. Dat wijst duidelijk op een blijvende verhoogde

belangstelling bij de werkgevers. De krapte op de arbeidsmarkt voor ingenieurs is daar zeker niet vreemd aan. Ook dit jaar stemmen de bedragen die onze startende ingenieurs melden overeen met die van de bedrijven. Wat bewijst dat onze informatie over de lonen van de industrieel ingenieurs in Vlaanderen correct en praktisch bruikbaar is. Vandaag publiceren we als voorsmaakje het scatter-diagram met al de onbewerkte gegevens. Het volledige rapport verschijnt in ons volgende nummer. Ing. Paul BERTELS MSc Directeur VIK

14.000 €

12.000 €

bruto maandwedde

10.000 €

8.000 €

6.000 €

4.000 €

2.000 €

0€ 20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

leeftijd in jaren

35

I-mag november 2008

netwerk

Communicatiedagen 2008

Je kan er niet omheen dat er steeds meer aandacht wordt besteed aan soft skills. Tijdens de ingenieursopleiding komen die evenwel weinig of niet aan bod. Daarom

organiseren

de

K

VIV-Jongeren

de

Communicatiedagen of kortweg de C-dagen. Tijdens verschillende workshops, gegeven door professionele trainers, worden enkele aspecten van communicatie uit de doeken gedaan. De C-dagen worden specifiek voor jonge ingenieurs en student-ingenieurs georgani-

Workshops:

seerd. Maar iedereen, ongeacht leeftijd of ervaring, is welkom om aan zijn/haar communicatieve vaardighe-

• • • • • • • • • •

den te sleutelen. De C-dagen vinden plaats op zaterdag 15 november in Leuven en op zaterdag 22 november in Gent. Het aanbod bestaat uit 10 workshops waarvan je er per C-dag 2 kunt volgen: één in de voormiddag en één in de

C-dagen

namiddag.

I-mag november 2008

C-dagen

Een organisatie van de K VIV-jongeren

Conflicthantering Efficiënt netwerken Inspirerend motiveren Meer genieten door minder stress Meer uit je presentatie halen Priority management Samenwerken met superieuren en collega's Slecht nieuws brengen Snel een goed artikel schrijven Succesvol onderhandelen vanuit je eigen persoonlijkheid

• PRAKTISCH Plaats: KU Leuven, Campus Heverlee, Celestijnenlaan 200 B; Universiteit Gent, Campus Zwijnaarde, Technologiepark. Data: zaterdag 15 november 2008 in Leuven en zaterdag 22 november 2008 in Gent telkens 08.30 uur tot 17.00 uur. Kostprijs: 15 euro voor studenten; 25 euro voor K VIV en VIK-leden; 55 euro voor niet-leden. Inbegrepen: 2 workshops, een syllabus, een broodjeslunch, koffiepauzes en receptie. Inschrijvingen en bijkomende informatie via http://www.kvivjongeren.be/cdagen of [email protected]. De inschrijving is pas geldig na betaling van het inschrijvingsgeld op het rekeningnummer van de K VIV-jongeren (3900568888-38). De deelnemers krijgen een bevestiging van hun inschrijving na storting.

36

denken & doen PUZZELAAR

Puzzelaar 88

De kortste weg B

A

Hoofdvraag : Alicet en Bruno bevinden zich dicht bij een bochtige rivier. Wat is de kortste weg die Alice moet nemen om bij Bruno te geraken, als je weet dat ze eerst nog een emmertje water moet scheppen aan deze rivier?

Oplossing:VIK puzzelaar 86:

Bijvraag : Hoeveel juiste antwoorden zullen we krijgen? Stuur of mail je antwoorden naar: Ing. Roland Mebis MSc, Tabaartstraat 23, 3740 Bilzen [email protected] vóór 15 december 2008.

de soldaten van Napoleon

Vermits de oplossing van collega Theo Renckens zeer degelijk uitgebouwd was, heb ik ze gemakshalve gekopieerd.

Volgens gegeven is (Som cijfer a) = 17 = (Som cijfers b) en zodat die termen wegvallen. c = 9(a1- b1) + 99(a2 - b2) + 999(a3 - b3) … + (10(n-1) -1)(a(n-1)- b(n-1)) (1)

Zij a het aantal soldaten vóór de veldslag. De som van de cijfers van a is 17. Zij b het aantal doden en gewonden na de veldslag. De som van de cijfers van b is 17. Zij c het aantal soldaten dat na de veldslag afmarcheert in rijen van 9.

Daar elke term van c deelbaar is door 9 is c een veelvoud van 9 Conclusie: Als de som van de cijfers van a gelijk is aan de som van de cijfers van b dan is het verschil c = a - b altijd een veelvoud van negen. De waarde van de som van de cijfers speelt geen rol.

Stellen we a voor als a(n-1) …. a3a2a1a0 Met a(n-1) de 10(n-1) tallen … de duizendtallen a3 de honderdtallen a2 de tientallen a1 de eenheden a0

Voor deze toch niet zo moeilijke puzzel heb ik maar veertien juiste antwoorden gekregen, namelijk van: Theofiel Demets, Evergem (12); Patrick Goes, Roeselare(15); Bart Laeremans, Rumst (15); Theo Renckens, Hamont (15); Lieven Hautekeete, Ooigem (15); Erik Van Cleemut, Wetteren (18); Raphael Baptist, HouthalenHelchteren (18); Jan Doornaert, Wondelgem (19), Raf Aerts (21); Jozef Ooms, Stekene (32); Peter Lindebrings, Sint-Truiden (33); Klaas Verhoeve, Zwijnaarde(38). Deze keer zijn de winnaars Erik Jansen,Kardinaal Cardijnplein 4, 2950 Kapellen en Koen Matthijsen, Bosstraat 25, 9190 Stekene. Ze schoten in de roos op de bijvraag (beiden 14).

We schrijven a als de som a0+ 10a1 + 100a2 + 1000a3 + …+ 10(n-1) a(n-1) Na splitsing van de termen in a1, a2, a3, …. , a(n-1) komt er a = a0 + (a1 + 9a1) + (a2 + 99a2) + (a3 + 999a3) + … + (a(n-1) + (10(n-1) -1)a(n-1)) en na groeperen volgt a = a0 + a1 + a2 + a3 + … + a(n-1) + 9a1 + 99a2 + 999a3 + … + (10(n-1) -1)a(n-1) De term (10(n-1) -1)a(n-1) is een veelvoud is van 9. Bijvoorbeeld voor n=6 wordt de term 99999a5 Nu is a0 + a1 + a2 + a3+ … + a(n-1) = Som cijfers a Zodat a = (Som cijfers a) + 9a1 + 99a2 + 999a3 + … + (10(n-1) -1)a(n-1)

Voor allen een proficiat. Ing. Roland MEBIS MSc

PUZZELAAR 87 in de formule van de opgave ‘Het theorema van Jean de Ceva’ is een foutje geslopen. In plaats van de mintekens moesten er vermenigvuldigingstekens staan. We hebben derhalve BX CY AZ X X = 1 CX AY BZ

Stellen we b voor als b(n-1) …. b3b2b1b0 We volgen dezelfde redenering als gedaan voor getal a en vinden: b = (Som cijfers b) + 9b1 + 99b2 + 999b3 + … + (10(n-1) -1)b(n-1) Bepalen we het verschil c = a - b c = (Som cijfers a) + 9a1 + 99a2 + 999a3 + … + (10(n-1) -1)a(n-1) – (Som cijfers b) - 9b1 - 99b2 - 999b3 - … - (10(n-1) -1)b(n-1)

Antwoorden op de correcte opgave kunt u nog insturen tot 1 december 2008.

37

I-mag november 2008

Expectra wordt Randstad Professionals:

“Nieuwe pet, zelfde passie”

Na de fusie tussen Randstad en Vedior, officieel afgerond in juni 2008, bereiden ook de rekrutering- en detacheringdivisies Randstad Professionals en Expectra Group alles voor om vanaf 1 januari 2009 naar buiten te komen als

specifieke rekruteringsprocessen, een uitgebreid netwerk én een grote naambekendheid. Daarom hebben we ervoor gekozen het merk “INSEL” te behouden.”

één bedrijf: de nieuwe marktleider "Randstad Professionals". De synergie die wordt gecreëerd in het instroomproces van kandidaten, maakt het fusiebe-

Peterschap voor detachering

drijf slagkrachtiger en efficiënter dan ooit. Randstad Professionals wordt meer dan ooit dé copiloot voor professionals in al hun carrièretrajecten.” We legden ons oor te luisteren bij Isabelle Callebaut, national manager van Randstad Professionals, voor meer uitleg over het verloop van de integratie. We gingen ook de temperatuur opnemen bij drie Expectra-medewerkers die hun Expectra-pet en -toegangsbadge binnenkort inruilen voor een nieuw exemplaar van Randstad.

Volgens Isabelle Callebaut wordt de integratie met Expectra Group erg krachtig: “We integreren de Expectra Group-afdelingen Expectra, Sapphire Technologies, Expectra Group Life Sciences en SmartForce allemaal binnen Randstad Professionals. Daardoor verruimen we ons aanbod voor hoger opgeleide profielen met vier gespecialiseerde secIsabelle Callebaut: toren: Technology, IT, Het wordt één zeer sterke vloot onder de Randstad-vlag. Finance én Life Sciences. Daarbij gaat het enerzijds om projectwerk bij diverse bedrijven en anderzijds om werk bij éénzelfde bedrijf via rekrutering en selectie.” “Ook INSEL zal de groep komen vervoegen, maar dan wel als aparte merknaam. Dit gereputeerde werving- en selectiebureau is toegespitst op ingenieurs en technische bachelors. INSEL heeft daartoe

Bedrijven en professionals zullen op veel manieren genieten van de integratie. Zo gaat Randstad Professionals zijn rol als werkgever voor de gedetacheerde projectmedewerkers nog verder uitbreiden. Isabelle Callebaut: “Met name Expectra Group Academy is een grote troef. Dankzij deze gespecialiseerde opleidingsafdeling verbreden wij ons aanbod op het vlak van kennisdeling en vorming. In die context denken we ook aan een systeem van peterschap: meters en peters die instaan voor de opvang en de integratie van nieuwe projectmedewerkers. Kortom, we hebben veel troeven in handen om onze Professionals-divisie nog sterker te positioneren.”

Drie Expectra-specialisten over de fusie Er zijn van die driehoeksrelaties die het leven van vakspecialisten gesmeerd doen lopen. Het trio dat wij ontmoeten bij Expectra in Antwerpen is daar een levend bewijs van. Herwig Cools is instrumentatiespecialist, Paul Dierick business development manager en Lisette Van Hoecke HR-coördinator. Binnenkort ruilen zij de Expectra-pet voor die van Randstad. “Professionals”, voegen ze er in koor aan toe.

De instrumentatiespecialist Wanneer we praten met Herwig Cools, gedetacheerde instrumentatiespecialist

PUBLIREPORTAGE

aan grote bouw- en infrastructuurprojecten, zoals het waterzuiveringsstation aan de Schijnpoort met de ronde slibgistingstanks, de 'tiekeneikes' in de volksmond. De overstap naar de coaching-kant bleek niet zo groot. Petten wisselen deed hij wel vaker in de engineeringwereld. Hij kent er dan ook (haast) iedereen. Wat is de sleutel tot succes?

Drie Expectra-specialisten over de switch naar Randstad Professionals: vlnr. Herwig Cools, Lisette Van Hoecke, Paul Dierick

Paul Dierick: “Goeie klanten én goeie medewerkers hebben: dat is het voornaamste.” In dertig jaar tijd is het er wel niet makkelijker op geworden. “De profielen die we zoeken zijn soms echt wel witte raven. Daarom ook is ons opleidingscentrum, Expectra Group Academy, zo belangrijk. We waren pioniers in Autocad en ook rond piping bijvoorbeeld zit hier veel kennis samen.” Kiezen voor projectwerk is volgens hem de beste manier om je cv te verrijken en om mensen te leren kennen.

17 jaar personeelszaken bij Expectra, is er net een opleiding van de 'Academy' aan de gang. “Een breed opleidingsaanbod is een van de voordelen van onze job.” Op dit moment is hij aan het werk bij BASF als werfverantwoordelijke voor een 7-koppig SEI-team (Services, Electrical & Instrumentation). Deze week op het programma: de uitbreiding van een productie/buffertank voor natriumhydroxide. Al bijna twintig jaar gooit deze meeten regeltechnicus zich in opeenvolgende projecten. Herwig Cools: “Mijn eerste opdracht in '89 kwam er dankzij Paul Dierick. Het ging toen om een project voor een engineeringbureau. Via een ander bureau werkte ik daarna vijf jaar lang aan de verbetering van de ontspanningsstations van Distrigas. In '98 kwam ik Paul weer tegen en kon ik voor Expectra aan de slag. Projectwerk kan een loopbaan worden. Voor schoolverlaters is het dé manier om erin te komen. Maar ook later heeft het voordelen. Je geniet een zekere vrijheid. Zelfs al heb je, net zoals iedereen, rechten en plichten. Ik heb me altijd goed gevoeld bij projectwerk en ik hoop gewoon dat ik op dezelfde manier aan de slag kan blijven.”

Zeventien jaar Expectra heeft zij er al opzitten, Lisette Van Hoecke. Personeelszaken waren altijd de rode draad. Daarvoor was zij vijftien jaar aan de slag bij kleinere selectie- en engineeringbureaus. Paul kent zij al uit een vorig leven, toen ze met zijn zessen een 1000-tal professionals bijstonden, zonder computer. Vandaag noemen ze haar “de moeder van de gedetacheerden”, en dat zegt iets over de warmte waarmee ze haar ervaring ten dienste stelt van hoogopgeleide professionals. Net zoals Paul staat zij voor een belangrijk traject in haar carrière: de landingsbaan, het stuk waar kennisoverdracht de grootste uitdaging is. Lisette Van Hoecke: “Ik kijk er vooral naar uit om samen met Hans Willemyns van Randstad Professionals het competentiemanagement op poten te zetten. Dat geeft een duidelijke meerwaarde. Professionals worden gevolgd in hun evolutie, een loopbaan lang. Ik heb nog de tijd meegemaakt dat de “gedetacheerden” stiefmoederlijk werden behandeld. Als ik zie wat er nu mogelijk is, dan kan ik alleen maar zeggen: we gaan erop vooruit.”

De coach Business development manager Paul Dierick heeft zowel techniek als de Antwerpse haven door zijn aders stromen. In een vorig leven werkte hij als technisch conducteur zelf mee

[email protected] www.randstadprofessionals.be

[email protected] www.expectra.be

studiegroepen

Nieuwe generatie wil traditie voortzetten Studiegroep Haventechnologie mikt zowel op specifiek als op ruimer publiek WOMMELGEM. Met Manuel Francot ontmoeten we wellicht de jongste voorzitter van de studiegroepen. Of toch: de voorzitter die het minst lang die functie waarneemt. Manuel Francot maakte nog maar pas deel uit van de studiegroep Haventechnologie of hij volgde Ing. Leo Maes MSc al op in de functie van voorzitter. Meteen kwam er ook een nieuwe secretaris. Ing. Danny Broeckx nam de fakkel over van Ing. Eric Schoonbaert MSc. Het gebeurde allemaal in het voorjaar van 2008. Een nieuw bestuur en dus ook een nieuwe wind, een nieuw programma, nieuwe ambities? Manuel Francot

“Er zijn nog wel andere fora, maar Manuel Francot: “Wat goed is, “Onze groep wat uitbreiden met de nieuwe de VIK was neutraal. In de haven is generaties in het havenvak is op dit moment hoeft niet noodzakelijk te worden er heel veel concurrentie tussen dus ons belangrijkste doel.” veranderd. Ik kende mijn voorgande bedrijven. Het gevolg daarvan ger, Leo Maes, al jaren. Hij wou in is dat er op bedrijfsniveau zeer weinig gesproken wordt. Op het eerste instantie vers bloed en nieuwe krachten voor de studieniveau van werknemers en ingenieurs gebeurt dat wel. Zo is dat groep. Hoewel ik mij gewoon was komen aanmelden als lid van de gegroeid. Ik denk trouwens dat de studiegroep Haventechnologie studiegroep was ik vanaf de tweede vergadering al voorzitter. Als een van de oudste studiegroepen binnen de VIK is.” we een ambitie hebben, dan is het dat we die verjonging nog willen versterken. Bijna alle kernleden zijn 'oude rotten' in het vak. Manuel sloot bij de studiegroep aan, omdat hij er heel wat menDat betekent dat onze studiegroep een enorme denktank is met sen al heel lang kent. Zoals zovelen, wou hij met die collega's heel veel ervaring. Die kennis willen we vooral gaan delen met meer en beter kunnen netwerken. jongere mensen. Onze groep wat uitbreiden met de nieuwe generaties in het havenvak is op dit moment dus ons belangrijkste “Ik zit bijna 20 jaar in de haven en dat is zo'n aparte wereld, waar doel. Voor het overige is er een vrij grote algemene tevredenheid je maar moeilijk afstand kunt van nemen. Dat is vergelijkbaar met over de manier van werken. En er is altijd een grote opkomst en de scheepvaart of de luchtvaart. Je hebt daar niet alleen een een heel positieve respons. Er is op dit moment dus weinig reden aparte sfeer, maar ook zeer specifieke toestellen, die je nergens om iets te veranderen.” anders vindt. Het is een wereld op zich. Als we het echt heel specifiek over haventechniek hebben, dan wordt het een groepje diehards rond een vakgebonden materie die weinig andere mensen Diehards aanspreekt dan degenen die in dat wereldje zitten. Dat mag ook niet altijd de bedoeling zijn. Maar als we onze onderwerpen wat De studiegroep is indertijd ontstaan als een denktank, waar menruimer bekijken, komen we snel in het vaarwater van andere stusen van de technische diensten van de haven samenkwamen om diegroepen terecht.” er hun specifieke problemen met elkaar te bespreken. De VIK was daarvoor een ideaal forum.

Eindgebruikers De studiegroep Haventechnologie had tot nu toe de traditie om vier keer per jaar een studieavond te organiseren. Ze gingen daarbij vaak zo breed mogelijk, zodat ook andere ingenieursrichtingen en andere studiegroepen zich aangesproken voelden. Manuel Francot: “In de haven zijn wij eindgebruikers. Je kunt moeilijk een thema opnoemen dat niet op de een of andere manier aansluit bij een andere studiegroep: haventechDe studiegroep behandelt de meest uiteenlopende onderwerpen.

I-mag november 2008

40

STUDIEGROEP IN DE KIJKER

>

HAVENTECHNOLOGIE

Dat de studiegroep in Antwerpen is opgericht, is uiteraard geen toeval. Maar de studiegroep heeft ook vertegenwoordigers van andere havens. Kennisuitwisseling was de eerste bedoeling bij de oprichting.

niek heeft te maken met micro-elektronica, hoogspanning, automatisatie, Haventechniek heeft te maken met micro-elektronica, hoogspanning, onderhoud, vetten, kabels, enz. Onze automatisatie, onderhoud, vetten, kabels, enz. laatste studieavond ging bijvoorbeeld over het Amoras-project, een project in rele sfeer, waar we dan onze partners bij vragen: een fietstocht of Antwerpen om het slib te verwerken. Dat ging dus niet uitsluieen wandeling. Soms komt daar ook wel een technisch aspect bij tend over technologie, maar ook over milieu, veiligheid, waterbekijken, maar dat is dan eerder beperkt. Zo bezochten we al het heer, enz. Heel interessant en daar zijn bijgevolg ook mensen van radarcentrum in Vlissingen en het Zuiderpershuis.” andere havens en andere beleidsdomeinen op afgekomen. Enerzijds willen we specifiek genoeg blijven, maar anderzijds wilOp de studieavonden komen ook vaak nieuwe mensen af uit intelen we er ook zoveel mogelijk mensen bij betrekken.” resse voor het onderwerp. De studiegroep heeft niet direct de ambitie om die mensen aan de kerngroep te binden. Dat de studiegroep in Antwerpen is opgericht, is uiteraard geen toeval. Maar de studiegroep heeft ook vertegenwoordigers van Manuel Francot: “Op studieavonden komen doorgaans zo'n 30 andere havens. Kennisuitwisseling was de eerste bedoeling bij de belangstellenden af. Ik weet niet of er in het verleden veel moeite oprichting. werd gedaan om die mensen bij de studiegroep te betrekken. De mensen die wat blijven napraten, spreken “Dat is nog altijd het hoofddoel. En die kennisuitwisseling mag we wel aan. Zo hebben we al een paar zeker niet louter commercieel zijn. Leveranciers, verkopers en interessante contacten gelegd, maar dat vertegenwoordigers kunnen perfecte sprekers zijn, maar het mag zijn daarom nog niet de mensen die evenniet hun hoofdbedoeling zijn om hun producten aan de man te tueel interesse hebben voor onze studiebrengen. Met alle respect, maar dat is niet de bedoeling van onze groep. Met een nieuwe secretaris en een studiegroep. Meestal zijn het mensen van de kerngroep die nieuwe voorzitter is het verjongingsproiemand aanspreken uit hun netwerk. Het zijn meestal ook de kernces ingezet. We willen de studiegroep leden die dat voort uitwerken. Om er zeker van te zijn dat de uitvooral uitbreiden via de kennissenkringen eenzetting interessant genoeg zal zijn vragen we de sprekers om van de kernleden.” vooraf tijdens een vergadering van het kernteam gedurende een kwartiertje te komen uitleggen waarover zij het allemaal zouden Tekst: Luc VANDER ELST kunnen hebben. Dan wordt het vrij snel duidelijk of het onderwerp Foto's: Luc VANDER ELST en STUinteressant is en of het niet zuiver commercieel wordt gebracht. DIEGROEP HAVENTECHNOLOGIE Als het te commercieel van inslag is, dan maken we wel duidelijk dat zulks niet de hoofdbedoeling van de avond kan zijn.”

Cultureel

Stuurgroep studiegroep Haventechnologie

De studiegroep Haventechnologie telt momenteel een vijftiental kernleden. Die zijn er bijna nooit allemaal tegelijk. De studiegroep vergadert maandelijks en doorgaans dagen er tussen de zes en de tien leden op.

Voorzitter:

“We proberen de traditie aan te houden om per jaar toch minstens vier studieavonden en een bedrijfsbezoek op het programma te krijgen. Daarnaast doen we ook nog iets in de meer cultu-

Secretaris:

41

Manuel Francot, [email protected] - 0473 43 50 01 Ing. Danny Broeckx MSc, [email protected] - 0473 57 00 49

I-mag november 2008

studiegroepen

- gebruik van elektronische regelingen voor pomp- en ventilatoraandrijvingen - nieuwe generatie elektromotoren met extreem hoog rendement - berekening van de terugverdientijd

BEDRIJFSBELEID Efficiënt projectmanagement bij invoering van ERP-project dinsdag 16 december 2008

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: donderdag 20 november 2008 om 19.30 uur, ontvangst vanaf 19 uur. Spreker: Wim Janssens (Leroy Somer nv). Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. Annuleren van een inschrijving kan tot 48 uur voor de aanvang van de activiteit gebeuren zonder kosten. Daarna is de volledige deelnameprijs verschuldigd. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOELE11108.

Een succesvolle ingebruikname is de kiem om achteraf krachtige software te oogsten. Een bedrijf zonder software is tegenwoordig ondenkbaar. Software stroomlijnt bedrijfsprocessen, sluit vergissingen uit, verlicht het werk... Tenminste, als de ingebruikname ervan een succes is. Software valt of staat immers met de ingebruikname: ziet u op dat moment iets over het hoofd, dan kan dat zwaar doorwegen bij uw dagelijkse bedrijfsactiviteiten. Het is dan ook belangrijk om even stil te staan bij het projectmanagement van een softwareproject. Astena's projectmanager doet een volledig softwareproject uit de doeken, van de eerste analysefase, over de ingebruikname tot de updates. Ontdek wat er u te wachten staat als lid van een IT-werkgroep binnen uw bedrijf. U leert hoe u van een intern softwareproject een succes maakt, hoe u valkuilen vermijdt en hoe u kansen benut. Astena is softwarespecialist voor service- en projectbedrijven. Voor meer info: www.astena.be.

HAVENTECHNOLOGIE Bevloering van bedrijven

• PRAKTISCH

donderdag 20 november 2008

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: dinsdag 16 december 2008 om 20 uur. Sprekers: Patrick Galleyn en Wim Vandesompele (Managing partner Astena). Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. Annuleren van een inschrijving kan tot 48 uur voor de aanvang van de activiteit gebeuren zonder kosten. Daarna is de volledige deelnameprijs verschuldigd. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOBED11208.

Bedrijfsvloeren verschillen van wegverhardingen door de grotere bandbreedte in specifieke gebruikseisen en de aard en de grootte van de belastingen. Onder bedrijfsvloeren vallen talloze verhardingen, zoals vloeren in magazijnen, garagebedrijven, bedrijfswegen, op- en overslagbedrijven, containerterminals, enz. Vanwege het uiteenlopende toepassingsgebied, de aard en de grootte van de belasting, maar ook vanwege specifieke zaken zoals vlakheid en chemische bestendigheid variëren de eisen per bedrijf. De gewenste verharding kan dan ook alleen worden bereikt na het opstellen van een gedegen programma van eisen waarin naast de belastings- en gebruiksaspecten ook aandacht wordt geschonken aan inrichting, lay-out, vergunningen en milieuzaken.

ELEKTRICITEIT

Onze gastsprekers zijn de heren Frits Stas en Jan Van Drent van KOAC-NPC. Zij hebben hun sporen verdiend bij o.a. de Rijkswaterstaat en de luchthaven van Schiphol en zijn momenteel actief als adviserend studiebureau bij een grootschalige renovatie van een containerterminal in de Antwerpse haven. KOAC-NPC is een onafhankelijke specialist voor onderzoek, keuring en advies op het gebied van bouwmaterialen en hun hergebruik, verhardingen en wegoppervlakeigenschappen. We zijn er dan ook van overtuigd dat deze avond zeer interessant zal zijn voor al wie betrokken is bij aanbestedingen, ontwerp en aanleg, maar ook bij het onderhoud van een bedrijfsterrein.

Energie-efficiëntie bij productie elektrische motoren donderdag 20 november 2008 Met deze presentatie willen we de toehoorders wegwijs maken in de energiebesparingsmogelijkheden bij elektrische motoren. Dat is een heel belangrijk item, als u er rekening mee houdt dat elektrische motoren 75% van de wereldwijde elektriciteitsproductie voor industriële toepassingen verbruiken. Rode draad van onze presentatie: • Summiere omschrijving van een elektromotor • Energiebesparingsmogelijkheden bij elektromotoren: - correcte dimensionering - motoren met verhoogd rendement

I-mag november 2008

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: donderdag 20 november 2008 om 20 uur. Sprekers: Frits Stas en Jan Van Drent, KOAC-NPC.

42

ACTIVITEITEN

Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOHAV11108.

re stoffen in poedervorm nog al te vaak als onschuldig beschouwd. Ondanks regelmatige incidenten worden zij zelden in verband gebracht met mogelijk explosiegevaar. Daardoor is niet iedereen zich bewust is van de reële gevaren. Tijdens de uiteenzetting wordt de huidige wetgeving in kaart gebracht en zullen de recente wetswijzigingen toegelicht worden, zodat men een duidelijk overzicht krijgt op de actuele stand van zaken. Vertrekkende van een Ex-zoneringsdossier (AREI) en/of explosieveiligheidsdocument (ATEX), uitgewerkt op basis van gegevens van de exploitant inzake producten en installaties, maakt men een correcte keuze van materialen en neemt men bepaalde maatregelen bij de realisatie van technische installaties. Verschillende genormaliseerde beschermingswijzen zijn daarbij aanleiding voor specifieke maatregelen voor zowel installatie als gebruik.

PIPING EN PIJPLEIDINGEN ASME BioProcessing Equipment dinsdag 18 november 2008 ASME BPE is een internationale norm voor het ontwerp en de constructie van systemen en componenten die gebruikt worden in hooghygiënische toepassingen. ASME BPE reikt ontwerpers en procesingenieurs betrouwbare en meetbare criteria aan bij de selectie van componenten voor toepassingen, zoals 'Water for injection' (WFI), 'pure steam' (PS), bioreactoren, CIP-installaties, enz.

Ten slotte wordt de aandacht getrokken op te nemen maatregelen die vaak uit het oog verloren worden bij de exploitatie van elektrische installaties in ruimten met explosiegevaar.

De toepassing van ASME BPE leidt tot een beter beheersbare ontwerp- en constructiefase, draagt bij tot minimalisatie van de validatie- en onderhoudskosten en bijgevolg ook tot minimalisatie van de totale projectkosten.

Tijdens de voorstelling zal voor de behandelde onderwerpen telkens verwezen worden naar handige hulpmiddelen en informatie uit internationale normalisatie. Spreker: Koen Van Hemelen

• PRAKTISCH

Statische ladingen in de industrie De firma Athex is een belangrijke speler op de markt van statische aardingen en controlesystemen (Cenelectrex Newson Gale). Ook op het vlak van ionisatie zijn zij enorm actief (Fraser). Zo kunnen zij oplossingen aanbieden voor het bestrijden van statische ladingen in bijna alle sectoren van de industrie.

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: dinsdag 18 november om 20 uur, ontvangst vanaf 19.30 uur Spreker: Peter Van der Sanden, projectengineer, actief in farmacie, biotechnologie, cosmetica en fijnchemie. Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Annuleren van een inschrijving kan tot 48 uur voor de aanvang van de activiteit gebeuren zonder enige kosten. Daarna is de volledige deelnameprijs verschuldigd. Referte: VOPPL11108.

De grote spelers op de markt rusten hun bedrijven standaard uit met controlesystemen. Maar kleinere bedrijven weten soms niet eens dat ze gevaar lopen. Dagelijks is in Europa statische elektriciteit de oorzaak van een ongeluk. In België is dat bijna wekelijks het geval. In vele gevallen heeft dat dodelijke gevolgen. Door enkele eenvoudige regels in acht te nemen kunnen al veel problemen verholpen worden. Met deze lezing trachten we door een praktische benadering heel eenvoudig de oorzaken te schetsen waardoor statische elektriciteit een gevaar kan vormen in de werkomgeving. Ook worden oplossingen beschreven om het probleem aan te pakken. Spreker: Ben Van Tichelen

MEET- EN REGELTECHNIEK Elektrische installaties in ruimtes met stofexplosiegevaar

• PRAKTISCH

dinsdag 18 november 2008

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: dinsdag 18 november 2008 om 20.00 uur. Sprekers: Koen Van Hemelen (J. Van Hemelen, keuringsorganisme) en Ben Van Tichelen (Athex) Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. Annuleren van een inschrijving kan tot 48 uur voor de aanvang van de activiteit gebeuren zonder kosten. Daarna is de volledige deelnameprijs verschuldigd. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOREG11108.

Elektrische installaties in ruimtes met stofexplosiegevaar 'J. Van Hemelen keuringsorganisme vzw' is een door de Belgische overheid erkend keuringsorganisme en EDTC (externe dienst voor technische controles) die vooral in de industrie wettelijke veiligheidsonderzoeken uitvoert. Van bij de oprichting is zij zeer actief in Ex-zoneringen en in de inspecties in ruimten waar gas en/of stofexplosiegevaar kunnen heersen. In sectoren met gasexplosiegevaar is men met de materie meestal al langer vertrouwd. Maar elders worden ontvlamba-

43

I-mag november 2008

TECHNISCH-COMMERCIEEL

VOEDING

Meer resultaat met meer gemak

Industrial applications of high power ultrasonic

dinsdag 25 november 2008

maandag 10 november 2008

Hoe uw zelfsturend vermogen als verkoper vergroten vanuit uw werkorganisatie? Welke problemen kent de hedendaagse verkoper? Stijgende targets, complexere techniciteit, grotere concurrentie, mobielere klanten. Hoe vertaalt zich dat in de werkorganisatie? Hoge werkdruk, overvolle agenda's, chronisch tijdsgebrek, overuren en weekendwerk, overvolle inboxen, veel ad hoc, groeiende papierstapels, in het privéleven gebrek aan energie, geen tijd voor ontwikkeling en lange termijn.

Annemarieke van den Boogaard

Since the change of the millennium, high power ultrasound has become an alternative food processing technology, applicable to large-scale commercial applications, such as emulsification, homogenization, extraction, crystallization, dewatering, low temperature pasteurization, degassing, defoaming, activation and inactivation of enzymes, particle size reduction, extrusion and viscosity alteration. This can be attributed to significant improvements in equipment design and efficiency during the late nineties. Like most innovative food processing technologies, high power ultrasonics is not an off-the-shelf technology and requires careful development and scale-up for each and every application. The objective of this presentation is to share examples of ultrasonic applications that have made it to the commercialization stage, its advantages and limitations, as well as some key learning's, involving scale up of an innovative food technology in general.

Wat leren de toehoorders door deze presentatie bij te wonen? Bewustwording en leren zien wat de eigen mogelijkheden zijn om met meer gemak resultaten te halen, herkennen van (in)effectieve werkgewoonten, aanleren van effectieve werkgewoonten, onderscheiden 'automatisch' van 'bewust werken', onderscheid proactief en reactief werken.

Dr. Alex Patist received his BS, MS (Eindhoven, Netherlands) and Ph.D (Florida, USA) in chemical engineering. In 1999, Dr. Patist joined Cargill Research in Minneapolis, where he is currently a principal research engineer, leading multiple research- and engineering teams across the US, Europe, Asia, and Australia. His main responsibility is creating distinctive value by taking innovative processing technologies from concept to commercialization. Patist is a member of the American Institute of Chemical Engineers (AIChE), American Oil Chemists' Society (AOCS), Institute of Food Technologists (IFT), Royal Dutch Chemical Society (KNCV) and serves on the Board of Directors of the Dr. Alex Patist Minnesota High Tech Association

Sprekers: Annemarieke van den Boogaard heeft in haar loopbaan in binnen- en buitenland brede ervaring opgedaan op het Jetty Michielsen vlak van verkoop, consultancy, personeelsbeleid en management. Zij is sinds 6 jaar gecertificeerd trainer/coach bij Impulsus. Jetty Michielsen heeft brede commerciële ervaring opgedaan in kleine en grote bedrijven. Ze is sinds 5 jaar gecertificeerd trainer/coach bij Impulsus. Op de website www.impulsus.com vindt u quotes van deelnemers bij referenties, België, handel en industrie.

• PRAKTISCH

Dr. Bates holds both a Ph.D in high power ultrasonics, applied to industrial chemical processing and a bachelor's degree in chemistry from the University of Coventry (UK). Over 20 years, his professional career has focused on building a globally recognised technical/engineering consulting and equipment supply business in the application of high-power ultrasonics across multiDr. Darren Bates ple industries, with a significant focus on food and beverages. Dr. Bates' clients have included various well known firms and enterprises. He is a member of the Royal Society of Chemists in the UK and a member of the European Society of Sonochemistry.

Plaats: Hotel Ramada Plaza Antwerp, Desguinlei 94, Antwerpen (Berchem). Datum: dinsdag 25 november 2008 om 20 uur; verwelkoming vanaf 19.30 uur. Na de lezing receptie en netwerking tot 23 uur. Sprekers Annemarieke van den Boogaard en Jetty Michielsen. Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 eu-ro voor niet-leden. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. Annuleren van een inschrijving kan tot 48 uur voor de aanvang van de activiteit zonder enige kosten. Daarna is de volledige deelnameprijs verschuldigd. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOTCM11108.

I-mag november 2008

44

ACTIVITEITEN

Studiegroep Elektriciteit 20-11-2008 Lezing: Energie-efficiëntie bij productie elektrische motoren, VIK-huis, 19.30 uur 11-12-2008 Windturbines, VIK-huis, 19.30 uur 15-01-2009 Lezing: rendementsmetingen op motoren, VIK-huis, 19.30 uur 19-02-2009 De nieuwe machine RL + EN 60204-1, VIK-huis, 19.30 uur 19-03-2009 Lezing: lichtberekeningen, VIK-huis, 19.30 uur 16-04-2009 Goed vakmanschap elektrische aansluitingen: Van Hemelen, VIK-huis, 19.30 uur 21-05-2009 Lezing: Fouttracing in kabels, de technologie, VIK-huis, 19.30 uur 18-06-2009 Lezing: SIL in de elektrotechniek, VIK-huis, 19.30 uur

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: maandag 10 november 2008 om 19 uur, ontvangst vanaf 18.30 uur. Sprekers: Alex Patist Cargill, Inc. Minneapolis, USA; Darren Bates, Cavitus PTY LTD, Adelaide, Australia. Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. Annuleren van een inschrijving kan tot 48 uur voor de aanvang van de activiteit gebeuren zonder kosten. Daarna is de volledige deelnameprijs verschuldigd. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOVOE11108.

Studiegroep Haventechnologie 20-11-2008 Lezing: bevloering van bedrijven, VIK-huis, 20 uur

VEILIGHEID - MILIEU

Studiegroep Piping, Pijpleidingen en Lastechnieken 18-11-2008 Lezing: ASME BioProcessing Equipment (ASME BPE), VIK-huis, 20 uur

Zone 0: een explosief onderwerp! donderdag 13 november 2008 Met deze avond willen we de toehoorders enkele mogelijkheden voorstellen hoe explosieve zone 0-dampmengsels kunnen worden behandeld. We denken daarbij aan het transport en de behandeling van dampemissies die vrijkomen bij het verladen van vluchtige producten naar scheepstanks/tankwagens en dampemissies van opslagtanks op een economische, milieuvriendelijke en gecontroleerde wijze.

Studiegroep Regeltechniek 18-11-2008 Lezing: Statische elektriciteit:hoe kunnen we die elimineren in stofomgevingen? VIK-huis, 20 uur 02-12-2008 Stuurgroepvergadering, VIK-huis, 20 uur 25-03-2009 Bedrijfsbezoek Rodax Studiegroep Technisch-commercieel 25-11-2008 Lezing: Meer resultaat met meer gemak, Antwerpen, 20 uur

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: donderdag 13 november 2008 om 20 uur. Spreker:Theo Martens, verkoop- en marketingleider Europem nv. Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Annulatie van een inschrijving kan tot 48 uur voor de aanvang van de activiteit zonder kosten. Daarna is de volledige deelnameprijs verschuldigd. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOVEI11108.

Studiegroep Veiligheid en milieu 13-11-2008 Lezing: Zone 0 een explosief onderwerp!, VIK-huis, 20 uur Studiegroep Voeding 10-11-2008 Lezing: Industrial applications of high power ultrasonic, VIK-huis, 19 uur 02-12-2008 Stuurgroepvergadering, VIK-huis, 18.30 uur

HOWEST haalt Europese designprijs binnen

AGENDA BIJEENKOMSTEN Studiegroep Bedrijfsbeleid 16-12-2008 Efficiënt projectmanagement bij de invoering van een ERP-project, VIK-huis, 20 uur 17-02-2009 Stuurgroepvergadering, VIK-huis, 20 uur 17-03-2009 Lezing: Multidimensioneel ondernemen, de nieuwe zingeving van het ondernemersschap, VIK-huis, 20 uur

KORTRIJK. De masteropleiding 'Industrieel ontwerpen' van de Hogeschool West-Vlaanderen (HOWEST) heeft de eerste plaats behaald in de Europese finale van de Design Management Europe Award. De hogeschool haalde het in de categorie 'non-profit'.

Studiegroep Bouwkunde 26-11-2008 Stuurgroepvergadering, VIK-huis, 20 uur

45

I-mag november 2008

VIK V orming VIK V orming

Fellow in gerechtelijke expertise en VIK-ingenieur-expert® Op 24 januari begint vijfde promotiejaar! WOMMELGEM. Enkele jaren geleden kwam op de

Het was dus logisch dat er in het kader van VIK Vorming in 2005 een langlopende masterclass VIK-certified® 'Fellow in gerechtelijke expertise' werd uitgebouwd.

bestuursvergadering van het VIK-departement Beroepsbelangen het probleem ter sprake van het gebrek aan erkenning van de collega's industrieel ingenieur als

Eind januari 2009 begint de cursus aan zijn vijfde editie. Daarbij worden aan de hand van de reacties van onze cursisten jaarlijks de nodige correcties en aanvullingen aangebracht om de cursus up-to-date te houden en in overeenstemming met de huidige stand van zaken inzake wetgeving. Meer info over de cursus vindt u op www.vik.be/fge.

expert in conflictsituaties bij rechtbanken en verzekeringszaken. Bij nader onderzoek van dat dossier bleek er een nijpend tekort te zijn aan experts die zowel technisch als juridisch onderlegd zijn. Kwam daarbij dat de expert meestal onbekend is en over

Parallel aan de organisatie van die cursus door VIK Vorming besliste het VIK-departement Beroepsbelangen een Centrum Experts op te richten dat aan alle collega's industrieel ingenieurs die als expert of deskundige opdrachten uitvoeren (of willen uitvoeren) een ontmoetingsplatform en wederzijdse ondersteuning kan aanbieden. We maken er daarbij geen onderscheid in of iemand dat doet als zelfstandige, in bijberoep of occasioneel. Zie hiervoor: www.vik.be.

geen officiële erkenning beschikt. Technische expertise kan nochtans een hulp bieden in onder meer de afhandeling op het vlak van justitie, aan arbitrage bij betwistingen in industriële of contractuele omstandigheden en ook aan de afhandeling van schadeclaims bij verzekeringen of bij discussies tussen partijen.

Ook werd besloten de titel van VIK-ingenieurexpert® in het leven te roepen. Collega's met de nodige ervaring kunnen die erkenning aanvragen. Het register 2008-2009 waarin die geregistreerde en door de VIK erkende collega's werden opgenomen, werd ondertussen ook in gerechtelijke kringen verspreid. Hebt u nog geen exemplaar van dat register ontvangen, dan kunt u dat aanvragen op het VIK-secretariaat: [email protected].

Het bestuur van het VIK-departement Beroepsbelangen nam het initiatief om een ad-hocwerkgroep op te richten. Al snel kwam die werkgroep tot het besluit dat de toen al bestaande opleidingen bij de universiteiten, noch de cursussen en voordrachten bij de expertsverenigingen een oplossing boden voor het gebrek aan juridische kennis bij onze collegaingenieurs die de taak van gerechtelijk expert als opdracht aanvaarden.

Ing. Etienne BEERNAERTS MSc

'Licht op leren' met VIK Vorming vrijdag 21 november 2008 Vrijdag 21 november, Nationale Bank van België, Warmoesberg 61, 1000 Brussel. Inschrijven als deelnemer kan via www.vov.be/lichtopleren.

Op vrijdag 21 november vindt de eerste editie van 'Licht op leren' plaats, het VOV-forum rond actuele beleidsopties en praktijkervaringen inzake leren. Een boeiende conferentiedag met plenaire keynotes, parallelsessies, een plenair debat, met lunch en netwerkborrel. Kortom, een niet te missen evenement! VIK Vorming is dan ook sponsor van dit event!

I-mag november 2008

46

VIK V orming VIK V orming

Slechtnieuwsgesprekken donderdagen 17 november en 11 december 2008 • PROGRAMMA

Uw slechtnieuwsgesprekken verlopen niet altijd vlekkeloos? Ontstaan er soms problemen die u kon vermijden? Weet u niet hoe om te gaan met de emotionele reacties?

• DOELGROEP

Van de deelnemers wordt een zeer actieve deelname verwacht. Naast theorie is er veel aandacht voor de realiteit: • oefenen van gesprekstechnieken in de vorm van laagdrempelige rollenoefeningen • observatie van je eigen gesprekken via vrijwillige video-opnamen • voorbereiden van een gesprek met iemand buiten de cursus Dag 1 • Doel bepalen • Efficiënt voorbereiden • Soorten slechtnieuwsgesprek • De fasen van een slechtnieuwsgesprek • Slecht nieuws waarnemen & de emotionele reactie • Omgaan met de emotionele reactie Dag 2 • Opvolging ervaringen sinds dag 1 • Feiten en filters in een slechtnieuwsgesprek • Filters (obstakels) omdraaien • Actie: motiveren, oplossing, exit, daadkracht,... • Typische valkuilen vermijden • Omgaan met je eigen emotionele reactie • Een actieplan opstellen

U voert slechtnieuwsgesprekken met klanten, fabrikanten, opdrachtgevers, collega's, medewerkers, chefs,...?

• PRAKTISCH

Hoewel elk slechtnieuwsgesprek uniek is, kunnen gespreksstrategieën de effectiviteit van elk gesprek aanzienlijk verhogen. Het is niet voldoende om te weten wat die strategieën zijn. U kan ze alleen succesvol toepassen na oefening in een veilige trainingsomgeving. Na dit programma zult u: > strategieën beheersen die een slechtnieuwsgesprek voorspoedig doen verlopen > beter omgaan met de emoties van anderen en met uw eigen emoties > waardevolle adviezen meenemen voor verdere ontwikkeling in de praktijk

27.11 - 11.12 telkens van 9 tot 17 uur (lunch inbegrepen), VIK-huis

Snellezen vrijdagen 21 november en 5 december 2008 Wordt u ook elke dag overstelpt met stapels informatie en heeft u soms het gevoel dat uw leesstapel voortdurend toeneemt in plaats van af te nemen? Heeft u ook massa's memo's, brieven, vakliteratuur, rapporten, kranten... te verwerken en neemt u dat dan mee naar huis om het daar 'rustig' te kunnen lezen? Slaagt u erin om dat dan ook te doen?

• PROGRAMMA De opleiding is gebaseerd op de basisprincipes van Tony Buzan, waarbij ernaar gestreefd wordt om uw rechter- en linkerhersenhelft meer samen te benutten. De principes van breinvriendelijk leren worden u aangeleerd en dat resulteert in een aanzienlijke toename van uw leessnelheid (een verdubbeling tot verdrievoudiging). U onthoudt bovendien beter wat u gelezen hebt. Door uw ogen en uw brein optimaal te laten samenwerken leest u sneller en efficiënter.

• DOELGROEP Al wie zijn leesindex (snelheid en begrip) wil optimaliseren, zodat ook zij of hij de leesstapel ziet verminderen. Ook personen met leesmoeilijkheden kunnen hun leesresultaat aanzienlijk verbeteren.

• PRAKTISCH 21.11 - 05.12 telkens van 14 tot 17 uur, VIK-huis.

47

I-mag november 2008

VIK V orming VIK V orming

Validatie, kwaliteitscontrole en meetonzekerheid in laboratoria volgens ISO/IEC 17025 Vanaf maandag 19 januari 2009 systeem uit te bouwen en te beheren en om een meetonzekerheidsbudget op te stellen en te interpreteren voor uw methode.

Tijdens de eerste dag van deze cursus krijgt u de nodige theoretische achtergrond over de basisstatistiek in laboratoria en de validatieparameters. Daarna volgt dan het opstellen van controlekaarten en het interpreteren van intervergelijkingen aan bod, alsook de 'bottom-up'-berekening van de meetonzekerheid op basis van de GUM-guide (Guide to the expression of uncertainty in measurement). De derde dag wordt de 'top-down'-methode toegelicht, waarbij sterk de nadruk wordt gelegd op het gebruik van validatiegegevens, zoals reproduceerbaarheid en precisie om meetonzekerheid te berekenen. Die benadering is zeer sterk aangewezen in laboratoria waar de rigoureuze aanpak van de GUM niet kan worden gevolgd, zoals bij meerdere chemische of fysische laboratoria.

• • • • • • • • •

• DOELGROEP De opleiding is voornamelijk bedoeld voor technisch verantwoordelijken en kwaliteitsmedewerkers die instaan voor de validatie, de opvolging van kwaliteitscontroles en de berekening van de meetonzekerheid in een ruim gebied van kwantitatieve analytische methodes, zoals milieu, voedselveiligheid, bouwkunde, ... Bij voorkeur heb je al een basiskennis statistiek. Na de cursus bent u in staat om zelf de gepaste validatiecriteria te bepalen en te berekenen voor uw methode, om een goed kwaliteitscontrole-

• •

PROGRAMMA Introductie tot statistiek in het laboratorium Introductie rond validatie De validatieprocedure Validatieparameters berekenen Een kwaliteitscontrolesysteem opzetten aan de hand van controlekaarten Intervergelijkingen en ringtesten interpreteren De basisprincipes van de onzekerheidsberekening volgens de GUM Het gebruik van gegevens over juistheid op basis van referentiematerialen, interlaboratoriumproeven en terugvindingsexperimenten Het gebruik van precisiegegevens op basis van QC-kaarten of duploanalyses Telkens worden enkele oefeningen uitgewerkt

• PRAKTISCH 19.01-22.01-27.01 telkens van 9 tot 17 uur (lunch inbegrepen), VIK-huis.

Tot op het bot

Symposium

dinsdag 10 februari 2009 Praktisch toegepaste regelgeving voor bouw en uitrusting in de vleeswarenindustrie 18 november 2008 - Gent Campus Kaho Sint-Lieven

• HET SYMPOSIUM ... • geeft een duidelijk beeld van hoe men in de praktijk moet omgaan met de normering en de wetgeving in de vleesverwerkende industrie. De wetgeving wordt verduidelijkt door het Federaal Voedselagentschap en wordt telkens verduidelijkt aan de hand van reële cases, fotomateriaal en praktijkvoorbeelden.

I-mag november 2008

• wil een antwoord geven op vragen uit de volledige sector van de vleesverwerking. Zowel betreffende de inrichting van de werkplaatsen, de bouw en de bouwhygiëne (speciale technieken, koeling en energiebesparing) als de inrichting en de binnenaankleding en de volledige wijze waarop de controles en inspecties verlopen.

• PROGRAMMA Vraag nu de folder aan! 03 259 11 06 of [email protected]. Of neem een kijkje op onze website www.vik.be/symposia.

48

VIK V orming VIK V orming

Studiedag

Impact van mechanical seals op LCC en up-time bedrijfsinstallaties donderdag 13 november 2008 VIK-huis Wommelgem • • • • • •

PROGRAMMA

5 elementen mechanical seals Aspecten en falingsoorzaken gerelateerd aan LCC Inbouwparameters mechanical seals Overzicht van alle mechanical sealstypes Root cause analysis en belang van correct gedefinieerde bedrijfsparameters • Veranderende omgeving en impact op mechanical seals • 12 cases uit de praktijk en stand met foutvoorbeelden

• DOELGROEP Deze studiedag is niet te missen voor elke bedrijfsverantwoordelijke die betrokken is bij beslissingen die het correcte gebruik van mechanical seals kan beïnvloeden, zoals: • aankoopverantwoordelijken van mechanical seals, • procesoperatoren en -verantwoordelijken voor processen waarin mechanical seals voorkomen, • technisch verantwoordelijken betrokken bij ontwerp/ engineering, montage/demontage, indienststelling/opstarten, opvolging van goede werking van mechanical seals.

• Nog niet ingeschreven? Stuur dan snel een mailtje naar [email protected] of vul het inschrijvingsformulier in via de website www.vik.be/symposia.

Clear English in technical reports donderdagen 4 en 18 december 2008 • • • • •

You know what you are writing about. Do your readers know what you have written? After this training course you will: • adopt writing strategies for reports and similar texts • write in a contemporary style • formulate the message clearly • orientate towards the reader • avoid common pitfalls for foreign users of English Will you bring your own reports along? You will receive personalized advice. Sanitize your texts first, i.e. make non-relevant information, such as names and numbers, illegible.

PROGRAMMA

To prepare efficiently To determine the aim To adapt contents and aim to the reader To adopt strong strategies for analysis and synthesis (structure clearly, distinguish essence and details, select and delete information, establish relationships: internal and external, represent information: mindmap, chunks, ...) • To adopt strategies for structure (chronological order, topical order, inverted pyramid, semi-chronological order, reporting structure) • To master an appropriate writing style (sentence level, word level, jargon) • To rely on a checklist

• DOELGROEP You often write technical reports, memoranda or summaries in English. Even if you write English reports only occasionally and you want to tackle it professionally.

• PRAKTISCH 04.12 - 18.12 telkens van 9 tot 17 uur (lunch inbegrepen), VIK-huis.

49

I-mag november 2008

VIK V orming VIK V orming

Cursusagenda november - december 2008 CURSUS

STARTDATUM

EINDDATUM

AANTAL SESSIES LEDENTARIEF

TECHNOLOGIE CE-markering: de nieuwe machinerichtlijn

15/11/2008

06/12/2008

4

550

Plannen van bouwprojecten met MS Project 2003

17/11/2008

08/12/2008

4

500

Energieprestatierichtlijn in Vlaanderen

17/11/2008

24/11/2008

2

330

Stoom aan de ontwerptafel

17/11/2008

11/12/2008

8

860

Geluid in en onderhoud van ventilatiesystemen

18/11/2008

02/12/2008

3

380

Verwarmingstechnische calculaties: basis

19/11/2008

17/12/2008

5

560

Verwarmingstechnische calculaties

19/11/2008

18/02/2009

10

1010

Bekistingen en zichtbeton

20/11/2008

04/12/2008

5

560

Risicomanagement in de bouw

20/11/2008

27/11/2008

2

330

Pompen, het kwetsbare hart van de installatie

20/11/2008

27/11/2008

4

620

S88 - gestructureerd modelleren van productieprocessen

21/11/2008

28/11/2008

4

720

Verwarmingstechnische calculaties: gevorderden

21/01/2009

18/02/2009

5

560

Moderne smeertechnieken

18/11/2008

16/12/2008

5

560

Projectplanning en -management gevorderden

18/11/2008

25/11/2008

4

620

BEDRIJFSKUNDE

Validatie, kwaliteitscontrole en meetonzekerheid

19/01/2009

27/01/2009

6

920

Total productive maintenance

19/11/2008

03/12/2008

6

840

Omsteltijdreductie: SMED-methode

21/11/2008

28/11/2008

4

620

Intern auditor in een geïntegreerd zorgsysteem

21/11/2008

21/11/2008

2

360

Basisopleiding EEx

04/12/2008

04/12/2008

1

210

Besparingen in operationele kosten van een bedrijf

05/12/2008

05/12/2008

2

360

Lean voor admininistratieve en ondersteunende processen

05/12/2008

12/12/2008

4

620

MS Project server en epm

11/12/2008

11/12/2008

1

440

Gevorderden cursus Atex-richtlijn

11/12/2008

11/12/2008

1

210

Basisveiligheid voor operationele medewerkers (b-vca)

19/12/2008

19/12/2008

2

135

3

240

Veiligheid voor operationeel leidinggevenden (vol-vca)

VAARDIGHEDEN Hoe prospecten succesvol benaderen

18/11/2008

16/12/2008

3

380

Omgaan met klachten

19/11/2008

26/11/2008

4

540

Snellezen

21/11/2008

05/12/2008

2

370

Slechtnieuwsgesprek

27/11/2008

11/12/2008

4

620

Clear English in technical reports

04/12/2008

18/12/2008

4

540

Mentale weerbaarheid en assertiviteit

05/12/2008

10/12/2008

6

880

Inkoop negotiatietechnieken

05/12/2008

12/12/2008

4

540

U heeft graag een duidelijk overzicht van de programmatie najaar 2008 en voorjaar 2009? Vraag dan onze vormingsgids najaar 2008 aan! Stuur een mailtje naar [email protected] of geef even een belletje: 03 259 11 05. U kan het up-to-date aanbod ook steeds bekijken via onze website www.vikvorming.be. I-mag november 2008

50

VIK V orming VIK V orming

Fellow in

gerechtelijke expertise Start op 24 januari 2009

Academici die expertiseopdrachten willen uitvoeren Programma: > > >

> >

inleiding: de expert, expertise juridisch: het gerecht, wetgeving, aanstelling, verslagen, ... de praktijk - expertise afhandeling: administratief verloop, de rechter, keuringsorganismen, analyse, praktijkgevallen, specifieke deskundigen, schadeberekening ondersteunende opleiding: psychologie, fiscaliteit en verzekeringen rollenspel/eindwerk

Praktisch: Start: 24 januari 2009 Aantal sessies: 15 Wanneer: zaterdag van 9 tot 13 uur Waar: VIK-huis in Wommelgem Info: www.vik.be/fge

Meer informatie?

Kijk op de website www.vikvorming.be of neem contact op met VIK Vorming: 03 259 11 06 of [email protected] VIK Vorming - Herentalsebaan 643 - 2160 Wommelgem