I-mag INGENIEURSMAGAZINE MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER

INGENIEURSMAGAZINE

Exc lus ie ve

I-mag

quêt e nen loo

Ing .C ar eS in ol t jens & Ira k oon

De

An tw

e ps er

n Leie

MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER

adreswijzigingen: VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 42 • nummer 10 • oktober 2004 maandelijks tijdschrift, verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor 3500 Hasselt 1- P2A8632

Ing. Leo Wezenbeek Vlieghavenlaan 4, 3140 Keerbergen

De Vlaamse ingenieur een apart Europees ras

HOOFDREDACTEUR Ing. Noël Lagast EINDREDACTEUR Henk Van Nieuwenhove REDACTIERAAD Ing. E. Beernaerts - Ing. I. Born Ing. B. Demol - Ing. H. Derycke Ing. K. De Wever - Ing. N. Lagast Ing. G. Roymans - Ing. L. Van Bouwel Ing. L. Wezenbeek REDACTIESECRETARIAAT Francine Demaret SECRETARIAAT VIK Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem Tel. +32 3 259 11 00 - Fax +32 3 259 11 01 URL: http://www.vik.be - E-mail: [email protected] Doorlopend open van 08u30 tot 17u00 U kan lid worden door betaling op rekening 406-0098501-56 van de VIK te Wommelgem € 55,00 voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor geassocieerde leden € 30,00 voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid (1e lidmaatschap tegen € 50,00) of voor gepensioneerden € 15,00 voor studenten-industrieel ingenieur € 70,00 voor leden woonachtig in het buitenland € 500,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met meer dan 250 werknemers € 250,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met minder dan 250 werknemers DRUKKERIJ & LAY-OUT Drukkerij SLEURS nv, Overpelt Tel. +32 11 80 90 90 - Fax +32 11 80 90 95 Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.U.P.P.)

Het gespreksthema tijdens de openingsrecepties van het nieuw academiejaar aan hogescholen en universiteiten was de invoering van de BaMa structuur. Dit jaar wordt immers aangevangen met het eerste bachelor-jaar voor industrieel ingenieur en studeren ook de eerste masters industrieel ingenieur af. Het toelatingsexamen voor burgerlijk ingenieur werd afgeschaft en de opleiding in de bachelorfase krijgt een meer praktische inhoud. Bedoeling is de studies burgerlijk ingenieur meer aantrekkelijk te maken. Het gevolg is: meer eerstejaars voor burgerlijk ingenieur, iets minder voor de bio-ir's en ook voor de industrieel ingenieurs. Uit de eerste telling van medio september stellen we vast dat het globaal aantal eerstejaars burgerlijk, bio- en industrieel ingenieur in vergelijking met dezelfde periode van vorig jaar een nuloperatie wordt. Vlaanderen zal dus niet aan aantal ingenieurs hebben bijgewonnen. De profielen van de twee soorten ingenieurs benaderen elkaar. Internationaal gezien is het een trend die jaren geleden werd ingezet. In andere landen kent men immers één soort ingenieur, deze met een 5 jarige opleiding. Ingenieursopleidingen uitdrukken in aantal jaren is nochtans geen internationale vergelijkbare norm meer. De vierjarige opleiding van de industrieel ingenieur in Vlaanderen komt qua aantal lestijden overeen met die van de buitenlandse collega's die er 5 jaar overdoen. Bovendien zal de opleiding van industrieel ingenieur in Wallonië vanaf dit academiejaar het internationaal stramien van 5 jaar volgen. De beide Vlaamse ingenieurstypen blijven redetwisten over de master titulatuur. Dit is op lange termijn nefast voor het imago van onze ingenieurs in het buitenland. Tijdens het recent vierdaags wereldcongres in Valencia waaraan ingenieurs uit 34 landen deelnamen, is nog maar eens duidelijk geworden dat de opleiding van ingenieurs wereldwijd overeenstemt met een Master of Science. Dit werd me persoonlijk bevestigd door professoren en rectoren van rang en stand uit diverse landen. Zoals bijv. Prof. Christopher Padfield van de Universiteit van Cambridge en Prof. Levy van de Londense universiteit. “Het niet onderkennen van de

MSc voor industrieel ingenieurs is een louter Vlaamse tweestrijd tussen de burgerlijk en industrieel ingenieurs: a flemish problem”, aldus Prof. Levy. “Vlaanderen moet van zijn achterhaald kortzichtig statusprobleem af”, aldus Prof. Padfield. Het aantal ingenieurs in ons land is te gering in vergelijking met dat uit andere landen. Alleen al aan de Polytechnische Universiteit van Valencia, waar het wereldcongres plaatsvond, studeren 40.000 industrial engineers (MSc), een vijfjarige opleiding waarvan het studieprogramma overeenstemt met dat van onze industrieel ingenieurs. Dit is ongeveer evenveel als alle ingenieurs samen in België. Voor alle andere disciplines telt de universiteit van Valencia 80.000 studenten, dit is meer dan aan alle universiteiten in Vlaanderen. We vormen met onze universiteiten en hogescholen wel een heel klein leger om Europa met de vinger te wijzen hoe het allemaal moet met de uitvoering van de Bolognaverklaring.

MAGAZINECONCEPT

Ing. Noël LAGAST Hoofdredacteur I-mag

Avant la Lettre, Mechelen Tel. + 32 496 52 81 35 [email protected]

In dit nummer:

COVERFOTO: © Koninklijke Bibliotheek van België Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk.

Maandblad van de VIK, Vlaamse Ingenieurskamer Jaargang 42 Nummer 10 oktober 2004

Simon Stevin Expo

Exclusieve Loonenquête

Ing. Caroline 4 Soontjens

België 12 verdeeld

Brussels 6 Engineering

Antwerpse 26 Leien

8

Ingenieur en Kunst

Toujours 38 Sorbonne

10

44

E D I T O R I A A L

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

INGENIEUR EN MAATSCHAPPIJ

Simon Stevin (1548-1620)

© klij nin Ko

De eerste ingenieur van de Lage Landen

he e iblio t ke B

theek van België organiseert in het kader van het Nederlandse EU-voorzitterschap

een

grensverleggende

wetenschappelijke

tentoonstelling

over leven en werk van Simon Stevin. In Brugge geboren en vervolgens uitgeweken naar Den Haag, heeft deze ingenieur en wetenschapper in vele disciplines baanbrekend onderzoek verricht. Mechanica, architectuur, trigonometrie, geografie, vestingbouw, navigatie, muziek en taalkunde: je noemt het maar en in al deze vakgebieden heeft Simon Stevin uitgevonden,

vervolmaakt,

geanalyseerd,

gepubliceerd en gecreëerd. Tevens was hij boekhouder, ingenieur, leraar

van de wetenschappen in de renaissance, toen de basis werd gelegd voor wat men de nieuwe wetenschap zou kunnen noemen. Voor Nederland en Vlaanderen is Simon Stevin bovendien belangrijk voor zijn pionierswerk op het vlak van de ontwikkeling van een wetenschapstaal in het Nederlands. Niet alleen schreef hij het grootste deel van zijn werk in de volkstaal; hij verdedigde systematisch het gebruik ervan voor wetenschappelijke publicaties, creëerde neologismen, waarvan talrijke ook vandaag nog worden gebruikt, en stelde vergelijkende woordenlijsten op uit verschillende talen.

en inspirator van prins Maurits, stadhouder van Holland en Zeeland, zoon van Willem de Zwijger. Simon Stevin mag met recht en reden de eerste ingenieur van de Lage Landen worden genoemd. Een portret.

Van onze redacteur De ingenieur en wetenschapper Simon Stevin behoort tot die grote groep ZuidNederlanders die in het laatste kwart van de 16de eeuw, vaak om politieke of religieuze redenen, in het Noorden hun geluk hebben gezocht. De intellectuele vlucht (brain drain) van Zuid naar Noord ligt mede aan de basis van de Gouden Eeuw. Simon Stevin heeft bijgedragen tot de economische, politieke en militaire ontwikkeling van de Noordelijke Nederlanden tot een Europese mogendheid. De vertaling van zijn oeuvre en de verspreiding ervan over heel Europa maakt van Stevin een spilfiguur in de ontwikkeling

4

I-mag - OKTOBER 2004

k van Be lgië

BRUSSEL. De Koninklijke Biblio-

Praktijkgericht onderzoek De tentoonstelling probeert de essentie van Simon Stevins verwezenlijkingen weer te geven per thema waarin hij actief is geweest. De rode draad die echter door alles heen loopt, is die van het praktijkgericht onderzoek. Simon Stevin was een man van de praktijk en zijn oeuvre is als een geschreven relaas van zijn activiteiten als boekhouder, ingenieur van de waterwerken en leraar wiskunde in dienst van Maurits, prins van Oranje. Tevens geldt hij als de oprichter van de eerste ingenieursschool in Leiden, rond het jaar 1600. Stevin schreef echte leerboeken, goed gestructureerd en in een duidelijke, heldere taal. Indien hij in belangrijke mate heeft bijgedragen tot de geboorte van een praktijkgerichte wetenschap, dan moet zijn invloed vooral op het vlak van de kennisoverdracht gesitueerd worden.

Or igina l i t e i t staat daarbij niet altijd centraal. Zo introduceerde Simon Stevin het gebruik van het decimale stelsel (reeds gebruikt door Arabieren en Chinezen) in Europa. Zijn werk over algebra is een samenvatting van het algebraboek van Bombelli en op het gebied van de hydrostatica bouwde hij voort op het werk van Archimedes. Werk dat 1700 jaar onaangeroerd was gebleven door andere wetenschappers. Hij was ook een fervent voorstander van de heliocentrische leer van Copernicus. In de muziek ten slotte, bestudeerde hij in navolging van de theoreticus en componist Gioseffo Zarlino de problematiek van de intervallen. Zijn origineelste bijdrage is ongetwijfeld zijn theorema over de krachtendriehoek (de zogeheten 'Clootcrans'). Met dit experiment waarmee hij een perpetuum mobile creëerde, stond hij aan de basis van de statica.

Koninklijke Bibliotheek Waarom organiseert uitgerekend de Koninklijke Bibliotheek een tentoonstelling over Stevin? Essentieel voor een beter begrip van de persoon Simon Stevin is zijn oeuvre, dat zoals gezegd een grote verspreiding heeft gekend en in meerdere talen is vertaald: 16 werken met belangrijke, zij het niet altijd originele, bijdragen over driehoeksmeetkunde,

De beroemde zeilwagen voor prins Maurits

mechanica, architectuur, geografie, vestingbouwkunde, navigatie en musicologie. De Koninklijke Bibliotheek bezit hiervan een zeer groot aantal, zoals op de tentoonstelling ook zal blijken. Slechts voor enkele uitgaven moest een beroep

worden gedaan op het Museum PlantinMoretus te Antwerpen en de Universiteitsbibliotheek te Gent. In de schoot van de Koninklijke Bibliotheek werd een Nationaal Centrum voor

de Geschiedenis van de Wetenschappen opgericht, dat zich bezighoudt met het onderzoek naar de geschiedenis van de wetenschappen in België. Zo verschenen publicaties rond Vesalius, Clusius, Quetelet en Houzeau. De tentoonstelling over Simon Stevin is een logische voortzetting van de activiteiten van het centrum.

Concept van de tentoonstelling De tentoonstelling is hoofdzakelijk thematisch opgebouwd per wetenschapstak waarin Simon Stevin actief was: wiskunde, natuurkunde, astronomie, musicologie, enz. Per thema wordt de bijdrage van Simon Stevin belicht, niet alleen aan de hand van zijn eigen werk, maar ook aan dat van zowel zijn voorgangers als zijn tijdgenoten. Om de vaak theoretische, ingewikkelde uiteenzettingen visueel te ondersteunen, worden ook een aantal voorwerpen, wetenschappelijke en andere instrumenten getoond. Medewerkers van de ULB zullen een aantal waarnemingen of proeven uitvoeren. Behalve een tentoonstellingscatalogus wordt een heus wetenschappelijk verzamelwerk rond Simon Stevin samengesteld. Met dit wetenschappelijk werk wordt de klemtoon gelegd op nieuwe inzichten en recente vondsten, van de wiskunde tot de muziek. Specialisten uit Nederland, België en Frankrijk werkten eraan mee.

Henk VAN NIEUWENHOVE

Koninklijke Bibliotheek van België Nassaukapel Tot en met 30 oktober 2004 maandag tot zaterdag van 12u tot 16u50

OKTOBER 2004 - I-mag 5

INGENIEURS IN DE WERELD

Ing. Caroline Soontjens Zaken doen voor Iraaks bedrijf GEEL. Ten Aard is één van de twaalf parochies van de gemeente Geel. Het einde van de wereld, zeg maar. Eindeloze akkers, authentieke hoeves, paarden die dartelen in de weide. Niemand kan bevroeden dat van hieruit druk zaken worden gedaan voor een Iraaks bedrijf. Ing. Caroline Soontjens (36) werkt van thuis uit intensief samen met haar collega's van het engineeringsbedrijf WTE in de geschonden Iraakse hoofdstad. Het bedrijf heeft vestigingen in Bagdad, Basrah, Kirkuk, de Verenigde Staten, Duitsland, Jordanië, Turkije én … Geel. Collega Soontjens heeft als taak een industrieel netwerk uit te bouwen voor het Iraakse bedrijf in West-Europa. Dat daarbij ook de nodige aandacht geschonken wordt aan “Rebuild Iraq” is vanzelfsprekend. Een portret van een bijzondere vrouw met een bijzondere opdracht.

Na haar humaniorastudies Latijn Grieks in het Kardinaal Van Roey Instituut in Vorselaar en Latijn Wiskunde in het Heilig Hart Instituut in Mol, ging Caroline aan het toenmalige Hoger Instituut der Kempen (HIK) industrieel ingenieur elektromechanica studeren. Hier koppelde ze zin voor wetenschappen aan haar interesse voor praktische technologie in een richting die slechts 10 procent meisjesstudenten telde: 8 op 80. Maar Caroline voelde zich goed thuis in deze omgeving en ging na haar diploma te hebben behaald, als ingenieur aan de slag bij Atlas Copco. “Tien jaar heb ik er gewerkt. Verschillende afdelingen heb ik doorlopen. Ik had zowel voor de productie engineering als voor de engineering afdeling gesolliciteerd en ben gestart als stagiair productie ingenieur. Maar ik had het geluk aan mijn zijde

6


© Gazet van Antwerpen

Van onze redacteur

“Ik ken de Irakezen als een vredelievend en zeer behulpzaam volk, die het geweld verafschuwen zoals u en ik.”

lijks pendelen van Geel naar Antwerpen toch wel zwaar door te wegen, zeker met een dochtertje van vijf. Nadat ik besloten had Atlas Copco te verlaten, kreeg ik het voorstel van WTE om deze firma via teleworking te vertegenwoordigen in een deel van West-Europa. Voor mij was dit een schitterende oplossing. Ik bleef in dezelfde boeiende branche actief. Maar het merendeel van het werk gebeurt van thuis uit, via internet, e-mail en computer. Ik ben onmiddellijk op het voorstel ingegaan. En nu zit ik mede in de raad van bestuur van WTE.” Het kan toch niet evident zijn om te werken met een land in oorlog? Caroline Soontjens met haar Arabische medewerkers

want door omstandigheden kon ik al na 5 weken mijn overstap maken naar de engineering afdeling. We schrijven 92-93, economische crisis en wervingsstop. Ik was één van de laatste nieuwkomers die een vast contract kreeg.”

Internationaal projectingenieur “Op de engineering afdeling leerde ik alle facetten van de ontwikkeling en productie kennen. Maar mijn passie was een technisch-commerciële job. Vandaar ben ik in avondonderwijs een 3-jarige opleiding bedrijfsorganisatie gaan volgen aan het HIK. Bij Atlas Copco kon ik doorgroeien naar een functie in de aankoop van oliegeïnjecteerde en olievrije compressoren. Tevens kon ik ervaring opbouwen met starterskasten, drukschakelaars, temperatuursensoren, elektronische modules en allerlei klein elektronisch materiaal. Toen er een vacature kwam bij Atlas Copco International heb ik onmiddellijk toegehapt. Het feit dat ik twee maanden zwanger was en als vrouw naar landen in het Midden-Oosten zou moeten reizen, heeft niet in mijn nadeel gespeeld. AC heeft nogal wat verkoopsmaatschappijen in verschillende landen. In landen waar de markt te klein is of de stabiliteit niet gewaarborgd is, werkt men met een lokale agent of distributeur. Zo werd ik bij AC International verantwoordelijk voor 3 regio's: Noord-Afrika, Oost-Europa én het

Midden-Oosten. Als projectingenieur hield ik me vooral bezig met de verkoop, met de ondersteuning van de distributeurs, de opleiding van de lokale agenten en het samenstellen van commerciële dossiers. Vier jaar heb in die functie rondgereisd, voornamelijk naar het MiddenOosten. Zo heb ik voor Atlas Copco verscheidene seminaries gegeven in deze regio. En heb ik reizen ondernomen naar Egypte, Syrië, Jordanië, de Verenigde Arabische Emiraten, Qatar, Bahrein, Oman én Irak, meer bepaald naar Basrah en Bagdad. Het is trouwens op die manier dat ik in contact kwam met WTE , de lokale partner van Atlas Copco in Irak.” “Ik kan u verzekeren dat ik in al die landen warm onthaald werd als vrouw, als blonde vrouw nog wel, en me nooit onveilig gevoeld. Wel paste ik mijn kleding aan de tradities van het land aan. Ik was trouwens niet de enige vrouw in die sector. In Irak bijvoorbeeld en ook bij WTE werken verscheidene vrouwelijke ingenieurs in de verkoop.”

Teleworking voor Irak Na een loopbaan van 10 jaar waarin ze zich goed voelde, heeft Caroline Soontjens toch Atlas Copco verlaten. Om eigenlijk hetzelfde werk verder te zetten. Maar dan buiten het bedrijf. “Verdere doorgroeimogelijkheden waren voor mij moeilijk te combineren met mijn gezinsleven. Bovendien begon het dage-

“Toen de bommen op Bagdad vielen, heb ik wel even geaarzeld. Officieel is de oorlog gedaan. Na het beëindigen van de oorlog werd het embargo met Irak opgeheven en is de export naar Irak vrij, met uitzondering van wapens. In theorie zou een groot deel van die handel via Iraakse bedrijven moeten lopen, maar in praktijk is dit nog niet het geval. Onder Saddam Hoessein waren het merendeel van de bedrijven staatsbedrijven. Er is dus niet zo'n traditie van privéhandel. Men kan natuurlijk niet zeggen dat alles rustig en vredig is in Irak. Het merendeel van de bevolking tracht in moeilijke omstandigheden een quasi normaal leven te leiden. Er zijn voldoende voedselvoorraden. Kinderen gaan dagelijks naar school, mensen zijn dagelijks op kantoor. Er is satelliettelefoon en een mobiel netwerk. Er wordt gewerkt aan de heropbouw van het land en daarin kan WTE een belangrijke rol spelen. Wij hebben een 80tal werknemers in dienst zowel in sales als in service. Het bedrijf heeft ervaring in engineering, ontwikkeling en dienstverlening, bestaat al 15 jaar als privé-bedrijf en is georganiseerd zoals een westers bedrijf. Natuurlijk vertragen de aanslagen en de gevechten het heropbouwproces. Maar het beeld dat over Irak en de Irakezen verspreid wordt, is verkeerd. Ik ken de Irakezen als een vredelievend en zeer behulpzaam volk, die het geweld verafschuwen zoals u en ik. Ik sta trouwens te popelen om opnieuw naar Bagdad te kunnen reizen. Helaas, is dit vandaag de dag niet mogelijk.” Henk VAN NIEUWENHOVE



Brussel Hoofdstad van de Europese kennismaatschappij?

russel behoort tot de toptien

B

van de Europese regio's met groot wetenschappelijk po-

tentieel maar zijn economische groei is slechts de helft van die in de rand. Deze groei komt echter voor 50% van innovatie en technologieoverdracht. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest stimuleert daarom de oprichting van een kenniscentrum dat is gespecialiseerd in software-engineering, een technologie die Jan Modaal iedere dag gebruikt.

"Wist u dat u gebruik maakt van software telkens u uw gsm aanzet?" Het is maar één van de vele voorbeelden. Alle elektronische, informatica- en domotica-uitrusting maakt gebruik van deze techniek op het vlak van softwareontwikkeling. Zo is Siemens met grote voorsprong op Microsoft de grootste producent van software die wordt gebruikt in zowel wekkerradio's die u 's morgens wekken als de trein die u naar het werk brengt en in het digitale fototoestel waarmee u uw vakantiekiekjes maakt.

Het centrum van de digitale Zennevallei kiest resoluut voor software-engineering

8


Hoge ICT concentratie Deze alomtegenwoordigheid van software-engineering zal voortaan de specificiteit vormen van het nieuwe kenniscentrum van het WTCM, de R&D-pool van

Agoria, in Brussel. Dit centrum heeft zopas aanzienlijke middelen van de Brusselse regering gekregen en zal kunnen profiteren van de zeer hoge concentratie van ICT-ondernemingen in Brussel. Die zijn goed voor ongeveer één derde van de ICT-activiteiten in ons land en tellen 35.000 werknemers. Samen met de sector Multimedia vertegenwoordigt dit meer dan 13% van de privé-werkgelegenheid, tegenover een Belgisch gemiddelde van 4,5% in 2003". Concreet zullen eerst twee, en op termijn vier ingenieurs-informatici het team vormen dat zich op software-engineering zal concentreren. Ze zullen zich toeleggen op het omzetten van onderzoeksresultaten van universiteiten, die in Brussel nadrukkelijk aanwezig zijn, in industriële projecten. Zo zullen ze bijv. een toepassing kunnen ontwikkelen voor een nieuw protocol ter bescherming van software dat enkele onderzoekers van de VUB of de ULB hebben uitgevonden. Daarnaast kunnen ze ook de uitvoering begeleiden van projecten op domeinen als nieuwe webdiensten en ".NET"-ontwikkelingsplatformen.

Het systeem biedt in totaal toegang tot 25 gespecialiseerde vakgebieden via 110 ingenieurs.

Rapid Prototyping Een tweede deel van dit project heeft als doel technologieoverdracht tussen de kenniscentra van de verschillende gewesten te intensiveren door toedoen van eerst twee, en op termijn vier andere specialisten. Vlaanderen en Wallonië beschikken al over deze infrastructuur en het was tijd om ten behoeve van de Brusselse bedrijven in deze leemte te voorzien. Voortaan zullen ook de Brusselse ondernemingen een rechtstreeks aanspreekpunt hebben om elders de competenties te vinden die ze zelf niet in huis hebben. Stel dat een Brusselse industrieel op heel korte termijn een prototype moet ontwikkelen. Hij zal dan rechtstreeks contact kunnen opnemen met de specialist van zijn gewest die een beroep zal doen op de competenties van het WTCM in Luik op het vlak van Rapid Prototyping. Omgekeerd zullen ook de Vlaamse en Waalse ondernemingen een beroep kunnen doen op de Brusselse expertise op het vlak van software-engineering. Dat systeem biedt in totaal toegang tot 25 gespecialiseerde vakgebieden via 110 ingenieurs.

groei nauwelijks te merken. De afgelopen tien jaar heeft de Brusselse rand het twee keer zo goed gedaan. Tussen onderzoek en toepassing ontbreekt de schakel van de technologieoverdracht. De universiteiten hebben de logica van spin-offs en incubatoren nu goed onder de knie, maar dat geldt nog te weinig voor de partnerschappen met de bestaande ondernemingen.

Tussen onderzoek en toepassing ontbreekt de schakel van de technologieoverdracht.

Ondanks een aanzienlijke budgettaire inspanning is men nog ver verwijderd van de 3% R&D-uitgaven die de Europese Raad van Lissabon heeft vooropgesteld. De Raad wil komen tot één euro overheidsuitgaven voor twee euro privé-uitgaven inzake onderzoek en innovatie. In Brussel is de verhouding eerder één op vijf. Er is dus nog werk aan de winkel om Brussel verder uit te bouwen tot de hoofdstad van de Europese kennismaatschappij.

Technologieoverdracht Hoewel het gewest met zijn enorme wetenschappelijk potentieel in de Europese toptien staat, is dat aan de

Info: Agoria: http://www.agoria.be



Ingenieur en kunst Ingenieur en kunst. Op het eerste gezicht lijken het twee totaal verschillende leefwerelden. Maar als men

tuur zoals “Schuld en boete” van Dostojevski en “De oude man en de zee” van Hemingway.

beide onder de loupe legt, ziet men opvallende

overeenkomsten.

Eén

daarvan is de broodnodige creativiteit. Ingenieurs die zich tot kunst aangetrokken voelen: er zijn er meer dan u zou denken. Vooral op rijpere leeftijd, wanneer de druk van presteren wegvalt, nemen vele ingenieurs hun toevlucht tot het penseel en dompelen zich onder in studieboeken over kunst. Het VIK-Centrum Senior Ingenieurs wil al deze artistieke duizendpoten samenbrengen om te praten over kunst én kunst tentoon te stellen.

Het begon al vrij vroeg …. Toen ik amper 6 was, kwam onze scoutsgroep wekelijks samen in het schildersatelier van de Leuvense kunstschilders Theo Humblet en Jos De Maegd. Beiden kregen later de Prijs van Rome. Het was oorlog en de jonge schilders zochten om den brode verwoed naar klanten. Aldus besloten zij ons allen te portretteren in de hoop dat onze ouders deze schilderijtjes zouden kopen. Model staan vroeg veel van ons geduld maar liet ons toch toe om de geheimen van het schilderen en de indringende geur van de olieverf van zeer nabij te leren kennen. Later in het college moesten we een degelijke esthetische opvoeding krijgen. Naast Latijn en Grieks en de onvermijdelijke geschiedenis die daaraan verbonden was, lazen en bespraken we de monumenten van de wereldlitera-

10


Van Eyck tot Picasso We werden ook ingewijd in de wondere wereld van de middeleeuwse schilderkunst. Een leraar had zich namelijk bekwaamd in de macrofotografie en projecteerde zijn wondermooie dia's met details uit de schilderijen van Jan Van Eyck. Het devies “Plus es en vou” dat op deze schilderijen voorkwam, is mij altijd bij gebleven. We bezochten in groep het atelier van Felix De Boeck, die in een wondere kleurenwaaier zijn eigen perceptie van het hiernamaals trachtte te vatten. We hadden met de schilder een boeiend gesprek over de diepere betekenis van zijn symbolistisch werk in het licht van de kosmologische filosofie van Teilhard de Chardin, waarvan wij de werken hadden gelezen in klasverband. Dit was mijn eerste confrontatie met de denkwereld verscholen achter de schilderkunst. We werden ook rondgeleid in een prachtige tentoonstelling te Gent met als thema “De Madonna in de Kunst” waar het ons duidelijk werd dat kunst ook een thematische benadering kon hebben, los van alle tijden en verbanden. Onze klasleraar van de Poësis was een bekende orgelvirtuoos en heeft ons terdege ingewijd in de muziek van Bach en Buxtehude. In één woord onze opleiding heeft ons ingeprent dat kunst altijd een respons moest zijn op ons eigen esthetisch gevoelen. Zo werd in een traphal van het collegegebouw plots een wandtapijt opgehangen naar het sjabloon van Picasso's “Les Demoiselles d' Avignon”, zonder dat ons hierover enige verklaring werd gegeven. We werden wel verzocht een ver-

handeling te schrijven over zijn werk “Guernica” in het licht van de Koreaanse oorlog. Toen we 18 waren, kwamen we in contact met het expressionisme van Albert Servaes en de hevige polemiek rond de getekende “Kruisweg” te Luithagen waarover het Vaticaan een scherpe veroordeling had gepubliceerd. Er werd ons toen gevraagd om stelling in te nemen tegen het werk. We hadden ook een bespreking met de schilder zelf over het kubistische en nonfiguratieve werk van Victor Servranckx, waarvan we echter geen snars begrepen. Samengevat: in onze humaniora moest kunst, van welke aard ook, steeds esthetisch verantwoord blijven en had boven alles een decoratieve functie. Deze mij opgelegde visie bleef lang voortbestaan, tot ik in 1958 op de Wereldtentoonstelling te Brussel geconfronteerd werd met het vernieuwende surrealisme van Salvador Dali en met de spiritistische en esthetische inhoud van de Afrikaanse Kunst.

Studies kunstgeschiedenis Later op studie- en zakenreis in New York en Boston maakte ik kennis met de gedurfde vrijheid en ongedwongen experimenten van de toenmalige moderne kunst van de Golden Sixties in de USA. Hierbij was de decoratieve functie binnen moderne architectuur primordiaal geworden. Het was ook de tijd van de opkomst van de eerste POP-Art tentoonstellingen. In een galerij op de Brusselse Zavel ontdekte ik de intellectuele inhoud van René Magrittes kleinburgerlijke wereld en werd getroffen door het verregaande maar schitterende koloriet van één van Karel Appels verf-orgiën. Ook de indruk van de eerste algemene retrospectieve tentoonstelling in Brussel van het oeuvre van Vincent van Gogh zal mij altijd bijblijven. En zo ging het steeds verder met mijn kunstervaringen…….. Tijdens mijn ingenieurstudies kwam er echter van een bijkomende esthetische vorming niet veel meer in huis. Tot er, na 43 jaar ononderbroken werken in binnenen buitenland, plots een abrupt einde aan mijn beroepsloopbaan kwam. Ik had het gevoel dat mijn kunstappreciatie nog erg

mank liep en dat ik bijgevolg de exacte wetenschappen een tijdje kon vaarwel zeggen om mijn kunstkennis te verruimen. Daarom heb ik mij ingeschreven in het Kunstonderwijs van de Gentse Universiteit. Na de verwarring en de brutale selectie van de eerste kandidatuur was het mij mogelijk om in vier jaar een brede kennis te vergaren in de filosofie van de kunst, de plastische kunsten, de musicologie en de geschiedenis van de bouwkunst. Toch blijft er bij mij nog steeds een zeker onbehagen voortbestaan. Vooral de ontwikkeling van de postmoderne kunsten, waarbij het esthetische vervangen wordt door het utilitaire en waar de performance meer aandacht en dus belang krijgt dan het resultaat is op zijn minst verwarrend. Toch zijn er ook pluspunten. Er is meer dan het bevredigen van het eigen esthetisch gevoel te vinden in de plastische kunsten en in de bouwkunst. Kunst is ook meer dan louter decoratief. Na kennisma-

king met de bizarre wereld van de elektronische muziek en het begrip performance in deze context was het wel een verademing om ook de invloed van het nationalisme en van de grote wereldconflicten in de westerse muziek nader te kunnen bestuderen. Een encyclopedisch gehoor zal er wellicht niet uit resulteren maar een duidelijk inzicht in de evolutie van stijl en inhoud behoort zeker tot de mogelijkheden.

Collectieve belangstelling Ieder intellectueel mens heeft behoefte aan een klankbord en een mogelijkheid om met anderen van gedachte te wisselen. Daarom pogen vele senioren, op latere leeftijd, om verder te studeren en ook om zelf, weliswaar op dilettantische wijze, aan kunst te gaan doen. Anderen worden verwoede verzamelaars van kunstvoorwerpen of allerlei snuisterijen. Weer anderen verdiepen zich in de literatuur en lezen nu de boeken waarvoor zij

vroeger nooit de tijd konden vinden. Maar allen voelen ze zich soms eenzaam en hebben dan nood aan sociaal contact……

Daarom is hun deelname aan een gemeenschap, aan een forum met collectieve belangstelling een “conditio sine qua non” voor hun verder voortbestaan. Het VIK-Centrum Senior Ingenieurs zal hiervoor een initiatief nemen in het najaar 2004. Tijdens een namiddagcolloquium zullen enkele Senior Ingenieurs hun kunstactiviteit nader komen toelichten en zal een panelgesprek volgen over het onderwerp: "INGENIEUR EN KUNST". Het geheel zal ook omlijst worden door een kleine tentoonstelling, in het VIK-huis te Wommelgem, van enkele recente kunstwerken van onze eigen VIK-leden.

Ing. Jos KESTENS

Jaarlijkse Statutaire Ledenvergadering zaterdag 9 oktober 2004 De voorzitter en de leden van de Raad van Bestuur van de Vlaamse Ingenieurskamer v.z.w. nodigen alle leden uit tot het bijwonen van de Jaarlijkse Algemene Ledenvergadering. U wordt verwacht op zaterdag 9 oktober 2004 om 09u30 in het VIK-huis, Herentalsebaan 643, WOMMELGEM. AGENDA VERGADERING 1. 2. 3. 4.

Welkom, door Ing. Joseph Neyens, waarnemend voorzitter Raad van Bestuur. Jaarverslag over de werking van de Vereniging, door Ing. Joseph Neyens, algemeen voorzitter. Financieel verslag over het boekjaar 2003-2004, door Ing. Jan Pals, algemeen penningmeester. Verslag van de kascommissarissen. Ontheffing van de drie kascommissarissen en aanstelling van drie nieuwe kascommissarissen. 5. Voorstel wijziging statuten. 6. Verkiezing van tien leden van de Raad van Bestuur met een mandaat dat verstrijkt in het jaar 2007. Uittredend en herkiesbaar zijn: Ing. Eddy Aelbrecht, Ing. Erwin Debutte, Ing. Wim De Wit, Ing. André D’Haene, Ing. Raymond Froidmont, Ing. Jan Pals, Ing. René Peeters, Ing. Chris Ribus, Ing. Geert Viaene, Ing. Erwin Welleman. Verkiezing van 1 lid van de Raad van Bestuur met een mandaat dat verstrijkt in het jaar 2005. 7. Varia en rondvraag. Ing. Hilaire DERYCKE Secretaris Raad van Bestuur.

Ing. Joseph NEYENS Waarnemend voorzitter Raad van Bestuur.


VIK WEDDENENQUETE 2004

Hoeveel verdient de industrieel ingenieur?

Ingenieurs bevolken al jaren het lijstje van knelpuntberoepen. En dat terwijl de instroom van studenten industrieel ingenieurs aan de 13 IW&T-departementen dit academiejaar quasi status quo… of misschien zelfs daalt.

Wij

danken al de leden die gevolg gaven aan onze oproep om deel te nemen aan onze tweejaarlijkse weddenenquête. Als voorsmaakje publiceerden we het scatterdiagram met al de onbewerkte gegevens in ons septembernummer. Vandaag presenteren wij u het volledige rapport.

Bij loonvorming en loononderhandelingen wordt met deze situatie terdege rekening gehouden. Ingenieurs krijgen tijdens het sollicitatiegesprek geheid de vraag hoeveel ze willen verdienen. 'Een eerlijk loon,' is het spontane antwoord dan. De wedervraag 'Wilt u een bedrag noemen?' volgt even spontaan. Correcte informatie over de verloningsmarkt is op zo'n ogenblik van 'onschatbaar' belang. De door de bedrijven sterk gepromote cafetariaplannen worden door iedereen verwelkomd, maar maken dat twee even hoge lonen niet noodzakelijk dezelfde lonen zijn. Daarom geven we doorheen cijfers en grafieken informatie zodat appelen niet smaken naar citroen als je erin bijt. De cijfers moeten gelezen worden in het besef dat ze gemiddelden weergeven en geen 'barema's'.

12


Lonen meten Een salaris mag dan het resultaat zijn van een overeenkomst tussen twee partijen, de marge van de onderhandelingsruimte wordt bepaald door een rist factoren waar de ingenieur en de HR-man aan de andere kant van de tafel geen vat op hebben. Macro-economische gegevens zoals handelsakkoorden, Europese beperkingen of subsidies, loonnormen en collectieve onderhandelingen via CAO's hebben op voorhand de financiële rek al voor het grootste deel vastgelegd. Conjunctuurschommelingen maken de rek dan weer onvoorspelbaar. Bedrijfsleiders zijn al decennia op zoek naar objectieve grondslagen voor verloning. In het industriële tijdperk, met grote fabrieken waar honderden 'kostwinners' hetzelfde werk verrichten, werden classificaties per sector gebruikt. Echter, veel functies dekten vijftig jaar geleden misschien de lading wel maar zijn in de 'nieuwe economie' van 2004 niet meer relevant of bestaan zelfs niet meer. De meeste ondernemingen spreiden verloning over functie, prestatie en competentie. Bij functieclassificatie hangt de wedde samen met meetbare data zoals diploma en jobinhoud. Functieanalyse bepaalt het relatieve belang van de job voor de organisatie. Daaraan wordt een (basis)loon gekoppeld. Door de snelheid van de recente technologie vergt functieanalyse regelmatig correcties. De neiging tot ontstaan van een nomenclatura, met titels, prerogatieven en voordelen is, zeker bij grote bedrijven, een risico. Anderzijds

blijkt uit alle enquêtes toch een sterk verband tussen wedde en leeftijd of anciënniteit, omdat het gebruikelijk is om 'ervaring' te verlonen in (heel meetbare) jaarlijkse of tweejaarlijkse weddenverhogingen. Toch blijft de roep naar prestatieverloning groot. Afschaffen dan maar, die anciënniteittoeslagen? Liever niet, want met het oude kader verdwijnt meestal ook de wijsheid uit het bedrijf. Prestatiebeloning (commissieloon, winstdeling, stukloon) is gebaseerd op de overtuiging dat variabel loon de motivatie gunstig zou beïnvloeden en dat werknemers moeten beoordeeld worden op hun toegevoegde waarde voor het bedrijf. Onderzoek heeft uitgewezen dat financiële prikkels met prestatiebeloning slechts op korte termijn een stimulans betekenen. Competentiemanagement waardeert niet enkel functie, maar brengt ook persoonlijke vaardigheden, eigenschappen en motivaties in rekening. Het gaat dan om kwalitatieve houdings- of gedragselementen als 'communicatievaardigheid' of 'werken in team', die de performantie en de prestaties van de hele organisatie ten goede komen. Zelfs de overheid evalueert de laatste tijd de competenties van zijn ambtenaren. Klachten wegens willekeur of subjectiviteit zijn niet uit de lucht, zeker niet als de competentie van degene die beoordeelt, zelf niet voldoet. De diversiteit en combinatie van verloningssystemen maakt niet alleen het bepalen van het salaris maar ook het opstellen van vergelijkbare weddenstatistieken tot een ingewikkelde oefening.

EXCLUSIEF DEELNAME PER SECTOR 2004 transport energie textiel 3% 2% financie 3% 1%

metaal 18%

milieu/veiligh. 2%

metaal metallurgie

diensten 17%

metallurgie 3%

chemie autoconstructie hout voeding informatica

chemie 17% bouw 11%

bouw diensten milieu / veiligheid financie

autoconstr 4%

hout voeding 2% 5%

informatica 12%

transport energie textiel

DEELNAME PER LEETFIJD 2004

48-52 6%

53-57 58-62 2% 4%

22-27 21%

43-47 9%

22-27 28-32 38-42 17%

28-32 19%

33-37 38-42 43-47 48-52 53-57

33-37 22%

Sinds 2000 gebruikt de VIK een enquêtemodel om de algemene verloningspolitiek voor te stellen. Dit model is gebaseerd op ervaring én praktijk en is herrekend naar de realiteit van de overgrote meerderheid van industrieel ingenieurs in de privé. Voor de enquête 2004 gebruikten we hetzelfde model zodat vergelijkingen in de tijd mogelijk worden.

Twee VIK-weddenenquêtes in 2004 1. een enquête bij ingenieurs Industrieel ingenieurs uit de privé-sector

onderscheid gemaakt, de ingenieurswereld blijft veelal een mannenwereld, maar we merken dat het aandeel van de vrouwelijke ingenieurs toeneemt. Bij de 40plussers zijn ze nog witte raven maar bij de jongeren is hun aandeel toch 20%. Onze aanname in 2002 dat er geen verschil is in verloning tussen mannen en vrouwen blijkt niet uit de enquête 2004. Voor de starters (tot 25 jaar) blijkt het gemiddeld salaris voor de vrouwelijke ingenieurs 10% lager te liggen dan dat van de mannelijke collega's. Het ontbreekt ons aan gedetailleerde jobbeschrijvingen om daar gefundeerde conclusies uit te trekken. Wij plannen hierrond een bijkomend onderzoek. Opmerkelijk detail: 55 van de 58 deeltijdwerkenden uit de enquête zijn mannen.

58-32

met een fulltime job die VIK-lid zijn, werden aangeschreven. Het basisdiploma dat bevraagd wordt, is dat van industrieel ingenieur. Bijkomende langdurige opleidingen werden niet in rekening gebracht. Zelfstandige ingenieurs en expatriates werden niet opgenomen omdat ze erg moeilijk zijn in te schalen vanwege de niet-meetbare voordelen in natura, onkostenvergoedingen, verblijfsvergoedingen en verschillende fiscale en sociale zekerheidsstelsels. Ingenieurs in de openbare sector en onderwijs werden evenmin bevraagd omdat die net in heel vaste barema's zitten (zie aparte grafieken). Er werd dit jaar wel een gender-

2. een enquête bij bedrijven Een parallelle enquête werd gevoerd bij de VIK-bedrijfsleden. De resultaten werden gebruikt om de gegevens van de ingenieursenquête te controleren. Respons Elke burger wordt tegenwoordig voor allerhande nobele en minder nobele doelen bevraagd. Sommige beroepsgroepen, waaronder ingenieurs, worden overvraagd. Niettemin ontvingen wij dit jaar opnieuw bijna 1200 bruikbare antwoorden van onze leden. Dat is meer dan gebruikelijk bij een vergelijkbare populatie. Daarnaast vulden 110 van onze bedrijven het speciaal voor bedrijfsleden bestemd vragenformulier in. Als controle op de betrouwbaarheid van onze ledenenquête zijn de gegevens van de bedrijven bijzonder waardevol. Ook dit jaar kwamen de cijfers van onze jongere leden 100% overeen met die van de bedrijven. Wij zijn dan ook overtuigd dat onze informatie over de verloning van de industrieel ingenieurs in Vlaanderen correct en praktisch bruikbaar is. Als gevolg van de grote respons konden we ook deze keer de 5% hoogste en de 5% laagste wedden weren zonder representativiteit en validiteit in gevaar te brengen. De leden onder 40 zijn ook deze keer sterk vertegenwoordigd. Begrijpelijk, want in deze leeftijdsfase steken ingenieurs flink wat energie in het uitzetten van een carrière en zijn ze al sneller geneigd tijd te steken in alles wat daarbij van belang kan zijn, dus ook in loonenquêtes. In de sectoren metaal, autoconstructie, informatica en bouw vinden we de meeste respondenten terug.


VIK WEDDENENQUETE 2004 Om grote misverstanden te vermijden nog even dit: welke ingenieurs? Enkel VIK-ingenieurs uit de privé-sector werden bevraagd. Zelfstandige ingenieurs, ingenieurs werkzaam in de openbare sector en onderwijs en ingenieurs die in het buitenland werken, werden niet bevraagd. Om in de berekeningen van de verschillende gemiddelden geen discontinuïteit te krijgen, hebben we extreem hoge en ook bijzonder lage maandwedden wel geregistreerd maar niet meegeteld in de berekende gemiddelden. Hetzelfde geldt voor de gegevens van leden die in Wallonië of in het buitenland werken. Hun aantal is per streek te klein om een apart gemiddelde te berekenen. Gespreid over 7 landen waren ze in totaal vertegenwoordigd met een 30-tal formulieren. Bij een flink aantal antwoorden was het duidelijk dat zij hun netto maandwedde hadden opgegeven. Dat komt voor bij alle leeftijden. Waar mogelijk hebben we deze opgaven zelf herrekend naar bruto. Hoe belangrijk de netto wedde voor het individu ook mag zijn, wij kunnen alleen met bruto rekenen en vergelijken. Het is bij elke enquête weer duidelijk dat de werknemers in het algemeen moeite hebben met het inschatten van het niveau van hun functie. Wij kunnen niet geloven dat een kaderlid van bv. 50 jaar zich inschat als diensthoofd op niveau 3 met een maandwedde die amper iets hoger ligt dan de normale aanvangswedde van een pas afgestudeerde. Ook in die gevallen hebben wij met een goede systematiek het niveau aangepast. Ondanks al die varianten lukt het ons toch altijd om bruikbare weddencurven op te stellen en ze in de dagelijkse praktijk te gebruiken.

De bruto maandwedde zoals in deze enquête gebruikt wordt, bestaat uit: het bruto maandloon van mei 2004 (dwz. netto+ bedrijfsvoorheffing en RSZ) exclusief 13e (of 14e of 15e…) maand exclusief vakantiegeld vermeerderd met forfaitaire kosten beperkt tot 50 EUR vermeerderd met 80% privé-gebruik auto beperkt tot 350 EUR vermeerderd met een gemiddeld maandelijks commissieloon. Deze herrekende bruto maandwedde omvat dus een vrij 'naakt' brutosalaris omdat verlof- of eindejaarspremies niet worden meegeteld. Anderzijds werd het loonpakket herrekend met loonelementen die als reëel kunnen worden beschouwd omdat het telkens gaat over een stuk inkomen dat vast en vrij besteedbaar is in het gezinsbudget (forfaitaire vergoedingen, hoger dan de gemaakte kosten, privégebruik wagen, commissieloon).

Extra’s, verrekend in de bruto maandwedde 1. Forfaitaire kosten Het vaste maandelijkse forfait is een klassieke manier om werknemers een extraatje te geven. Forfaitaire kosten zijn in principe geen deel van het salaris vermits ze de terugbetaling zijn van uitgaven, gedaan door de werknemer voor de uitoe-

fening van zijn beroep (fiscaal: 'kosten eigen aan de werkgever'). De werkgever betaalt op deze vergoedingen geen sociale bijdragen, kan ze als onkosten inbrengen en bespaart zichzelf een hoop administratie. De werknemer betaalt geen belastingen op door de fiscus aangenomen forfaits. Het systeem werd al minder interessant sinds het Hof van Cassatie een arrest velde dat inhoudt dat een arbeidsrechter màg afleiden dat het om echt loon gaat. Als de vergoeding overdreven is, wordt ze ook door de RSZ als verkapt loon beschouwd. Ook de fiscus verwerpt vaak een deel van de aftrek die de werknemer heeft opgegeven. Om al deze redenen werden de opgegeven forfaitaire kosten in de enquête maar voor een beperkt deel in aanmerking genomen (max. van 50 EUR). Toch blijkt dit voordeel sinds de enquête 2002 nog met 4% gestegen te zijn. Wellicht heeft deze stijging te maken met de trend om ingenieurs te voorzien van het nieuwste technologische arbeidsgereedschap. Ook de opgang van telewerk kan de stijging verklaren. 2. Commissielonen Anders dan forfaitaire kosten vormen commissielonen wel degelijk een deel van de wedde die zonder discussie als loon wordt beschouwd door fiscus en RSZ. De verhoudingen tussen vast loon en veranderlijke commissie kan erg variëren, zeker bij een heterogene beroepsgroep als die van ingenieurs. Ondanks de trend om functieloon te kruiden met prestatiegebonden elementen is het aantal inge-

EVOLUTIE % INGENIEURS MET EXTRA VOORDELEN VERREKEND IN BRUTO MAANDWEDDE 50% 45%

45% 2000 40%

Praktisch nut voor de leden Onze wedde-informatie heeft als enig doel te kunnen antwoorden op de vragen van onze leden, zowel bedrijven als ingenieurs. Zij komen naar ons met twee eenvoudige vragen: Mijn loon bedraagt nu xx EUR. Is dat normaal voor mijn persoonlijke situatie? Ik ga onderhandelen over mijn loon. Wat kan ik normaal verwachten? Als ledenservice maken wij op aanvraag een weddensimulatie toegespitst op uw persoonlijke situatie. Log in op onze vernieuwde website: www.vik.be, daar vind je het aanvraagformulier.

14


2002

38% 35%

37%

2004

34%

30% 28% 25% 20% 15% 10% 7%

6%

5%

3%

0% forfaitaire kosten

commissie

auto

45%

EXCLUSIEF TRENDLIJN 2004

9000

9000

8000

8000

maandwedde in EURO

maandwedde in EURO

TRENDLIJN 2002

7000 6000 5000 4000 3000 2000

7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000

1000 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60

23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60

leeftijd

leeftijd

3. Bedrijfswagen Een paar decennia geleden was een bedrijfswagen voorbehouden aan de bedrijfsleider. De auto had dan ook een hoog Mattheüseffect-gehalte (“Aan wie zal hij gegeven worden”). Vandaag hebben heel wat jonge ingenieurs of ingenieurs met uitvoerende functies een firmawagen, niet zozeer als statussymbool, maar om hun job te kunnen uitoefenen. Omdat het toekennen van een bedrijfswagen ondertussen een duidelijker fiscaal kader heeft gekregen (kosten eigen aan de werkgever, niet RSZ-onderhevig - in hoofde van de werkgever belastbaar als loonvoordeel minimum 5.000 kilometer per jaar), werd de bedrijfswagen de laatste jaren meer en meer gebruikt om de loonkost te optimaliseren. Vooral kleinere bedrijven zien de bedrijfswagen als rekruteringselement. Op dit ogenblik gebruikt 45% van de ondervraagde ingenieurs de bedrijfswagen ook voor privéverplaatsingen. In 2002 was dit ook 45%. In de enquête hebben we het financieel voordeel dat privé-gebruik van een bedrijfswagen oplevert, beperkt. Uit de enquêteformulieren konden we opmaken dat vooral jonge ingenieurs de waarde van zo'n auto overschatten. Daarom beperkten we in de enquête 2002 het voordeel reeds tot een reële waarde van 350 EUR). Voor de enquête 2004 begrensden we de opgegeven waarden ook tot 350 EUR.

Met deze herrekening bedroeg het gemiddelde voordeel in 2002 ongeveer 221 EUR per maand. In 2004 bedroeg het gemiddelde maandelijkse loonvoordeel dat ingenieurs met een bedrijfswagen genieten 234 EUR per maand.

cent collega's meer verdienen dan een bepaald bedrag en hoeveel minder verdienen. De grafieken in deze enquête geven geen medianen maar gewogen gemiddelden.

AANVANGSWEDDEN De trend De scatterdiagram geeft een trendlijn van het herrekend brutoloon (forfaits, commissieloon en bedrijfswagen herrekend zoals hierboven beschreven) van mei 2004 en de leeftijd, en dit over de alle functies, over alle sectoren, regio's en bedrijfsgroottes. Daarnaast de trendlijn zoals die eruitzag in juni 2002. Volgens de trend 2004 verdient een ingenieur van 30 jaar tussen 2690 en 4012 EUR bruto per maand. De spreiding is groot en laat niet toe enige zinnige uitspraak te doen over individuele lonen. Grafieken met mediaan- en percentielwaardes geven een ander soort duidelijkheid: ze vertellen hoeveel per-

Een kwart van de geënquêteerde ingenieurs had er minder dan tien dienstjaren opzitten. Anno 2004 verdienen beginnende ingenieurs 2.260 euro. Dat is 2,8 % meer dan de ingenieurs die in 2002 hun loopbaan aanvatten. Ingenieurs met tien dienstjaren verdienen bruto 3.460 euro, of 3,3 % meer dan zij die in 2002 tien jaar anciënniteit hadden. Bij deze trendlijn wordt geen onderscheid gemaakt tussen de functieniveaus - jonge ingenieurs beginnen immers allemaal in het eerste niveau. De jongerengrafiek vertoont kleine uiteenlopende waarden. De wisselende instroom van ingenieurs tijdens het laatste decennium is waarschijnlijk verantwoordelijk voor de knikken in de curven.

WEDDE-EVOLUTIE BEDRIJVEN 3500 2000

3000

2002 2004

maandwedde in EURO

nieurs dat sinds 2002 op commissie werkt verder gedaald (van 6 naar 3 %). Als we de berekening van de gemiddelde commissies maken, bedroegen die in 2004 gemiddeld 620 euro per maand. In 2002 was het gemiddelde commissieloon slechts 160 EUR per maand. Dit was erg laag. Het voordeel van een commissieloon is dat het erg lucratief kan zijn bij sterke prestaties maar het verkleint de inkomenszekerheid. De kleine variabele vergoedingen zijn blijkbaar afgebouwd tegenover 2002.

2500

2000

1500

1000

500

0 beginwedde

wedde na 10 jaar


VIK WEDDENENQUETE 2004 WEDDE JONGEREN 2004

Functieniveaus in de enquête

3600 3400

Vlaamse ondernemingen passen nog het meest een verloningssysteem 'op maat' toe en combineren functie-, competentieen prestatie-elementen in een eigen salarisstructuur. In kleinere bedrijven betaalt de zaakvoerder dikwijls volgens intuïtie. Grotere bedrijven voeren een doordacht loonbeleid en waarderen parameters als marktconformiteit van bedrijf, afdeling, sector, persoonlijke prestaties en kwaliteiten, teamresultaten… als strategie in functie van de bedrijfsdoelstellingen.

evolutie trendlijn

maandwedde in EURO

3200 3000 2800 2600 2400 2200 2000 1800

aantal dienstjaren

HARDE CIJFERS aanvangswedden 2002: 2199 EUR aanvangswedden 2004: 2260 EUR (+2,8%) wedde na 10 jaar 2002: 3350 EUR wedde na 10 jaar 2004: 3460 EUR (+3,3%)

gemiddelde wedde 22-45 jaar in 2002: 3360 EUR gemiddelde wedde 22-45 jaar in 2004: 3421 EUR (+1,8%) gewogen gemiddelde 2002: 3603 EUR gewogen gemiddelde 2004: 3737 EUR (+3,7%)

Vergeleken met 2002 zijn ingenieurswedden dus slechts gestegen met 1,8 à 3,7%. Daaruit blijkt dat de loonmatiging effect ressorteert. De euforie van “year 2K” en de dot.com-periode heeft door de “9/11”-

aanslag duidelijk een bijsturing gekregen. De matiging van de salarissen als gevolg van de zwakke conjunctuur is overduidelijk.

WEDDE-EVOLUTIE LEDEN 4000

3500

2000

maandwedde in EURO

2002 3000

2004

In de praktijk gebruiken veel bedrijven als basis voor de verloning van hun ingenieurs een functie-indeling met drie functiecategorieën: een entry-level (0 tot 6 jaar ervaring), een career-level (de over-grote meerderheid) en een expert-level (20% van de ingenieurs). In dit derde level van experts zitten zowel technologische experts als management experts. Met dergelijke opdeling in 'technologen' en 'managers' voor het derde niveau kunnen ingenieurs blijven specialiseren in de diepte, zonder dat ambitieuze technologen de zijsprong in de breedte, dwz. naar management, finance of sales, moeten maken om door te groeien.

De VIK-weddenenquête 2004 volgt min of meer de indeling in drie functieniveaus, zij het dat er in het derde niveau een iets hogere waardering toegekend wordt aan de expert-managers dan aan experts-technologen. niveau 1: voor beginnende ingenieurs of functies van zuiver technische aard niveau 2: voor teamchef, projectleider of ingenieur met gedeeltelijke managementopdrachten niveau 3: voor afdelingshoofd of functie net onder de directie.

Uit de antwoorden bleek dat het niet altijd eenvoudig is om de eigen functie realistisch in te schatten. Maar het verwerkingssysteem heeft ingebouwde controles via loonmassa en leeftijd, zodat een ingenieur van 22 met een salaris van 2.200 EUR niet in niveau 3 kan terechtkomen.

2500

2000

1500

1000

Sectoren

500

0 beginwedde

16


wedde na 10 jaar

Gem. 22-45 jaar

Gewogen Gemid.

Uit de enquête blijkt dat de historische sectorverschillen weer wat verder zijn

EXCLUSIEF FUNCTIENIVEAUS 2004

FUNCTIENIVEAUS 2002 8000

8000

maandwedde in EURO

7000 6000

niveau 1

niveau 1

7000

niveau 2

niveau 2

6000

niveau 3

niveau 3 5000

5000

4000

4000

3000

3000

2000

2000

1000

1000 0

0 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60

23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60

leeftijd

leeftijd

vervaagd. In vergelijking met de enquête van 2002 zijn er geen echt grote stijgers of dalers. Niettegenstaande het gebruik van spitstechnologie in de textiel- en voedingssector - sectoren die lang geassocieerd werden met onderbetaalde handenarbeid - blijven textiel en voeding nog altijd de laagste betalers voor industrieel ingenieurs. Ook de automobielsector blijft een zwak broertje. Zolang de Belgische automobielsector zich vooral toelegt op assemblage, terwijl research vooral in het buitenland plaatsvindt, zal dit niet gauw veranderen. Financies en diensten (als sector de beste betalers) verlonen hun industrieel ingenieurs minder omdat de specifieke competenties van de ingenieur in die sector laag gewaardeerd worden. De daling van de lonen in informatica en telecommunicatie was te voorspellen gezien de onzachte landing van de technologiebeurzen na het

uiteenspatten van de dotcom-zeepbel. De beste betaler is en blijft chemie, petroleum en petrochemie. De lonen in die sector stegen daar de laatste twee jaar zelfs nog een beetje. Hetzelfde bij de strategische sector energie-gas-elektriciteit. Milieu en veiligheid zijn vrij nieuw in de enquête maar horen bij de betere betalers. Het ziet er naar uit dat bedrijven in de veiligheidssector nog meer groeimogelijkheden hebben omdat de potentiële conflicten in de wereld het veiligheidsdiscours aanvuren.

De bedrijfsgrootte speelt net zoals in 2002 nog steeds een rol in de verloning. De loonverschillen tussen middelgrote (80800 werknemers) en grote bedrijven (+800 werknemers) in 2004 opnieuw aan de orde,

120%

120%

100%

108%

107% 101%

98% 100%

99% 99%

98% 98% 90%

90%

Bedrijfsgrootte

VERLONING VOLGENS SECTOR 2004

110%

de verschillen nemen terug toe. Grote bedrijven betalen nu 12 % meer dan 'kleine bedrijven' of KMO's en 6 % meer dan middelgrote bedrijven.

105%

103%

90%

80% 70%

Ingenieurslonen 2004 zijn als volgt: kleine bedrijven (- 80 werknemers) betalen bruto gemiddeld 3525 EUR of 6% minder dan het gemiddelde - gelijk gebleven tegenover 2002 middelgrote bedrijven (80 - 800 werknemers) betalen bruto gemiddeld 3742 EUR of gelijk aan het gemiddelde - een daling tegenover 2002 grote bedrijven (+800 werknemers) betalen bruto gemiddeld 3970 euro of 6 % meer dan het gemiddelde - een verdubbeling tegenover 2002.

Extralegale voordelen worden minder toegekend in KMO's. De bedrijfswagen daarentegen wordt vaker toegekend in kleinere dan in grote bedrijven. 49% van de KMO-werknemers krijgt maaltijdcheques. In grote bedrijven is dat 64%. Slechts 29% van de KMO's biedt een extralegaal pensioen aan, tegenover 54 % in grote bedrijven. Hooggeschoolden kiezen dikwijls bewust om in een KMO te gaan werken omwille van het kwalitatieve elementen zoals diversiteit van taken, de ruime verantwoordelijkheden en het ontbreken van een sterke hiërarchie.

60%

Regio’s

50%

textiel

energie

transport

financie

milieu / veiligheid

diensten

bouw

informatica

voeding

hout

0%

chemie

10%

metaal

20%

metallurgie

30%

autoconstructie

40%

Het begrip regio wordt steeds relatiever. De best betalende bedrijven blijven die van de Brusselse regio. Vlaanderen en Brussel sluiten zich op de kaart samen tot één industrieel netwerk waar nagenoeg dezelfde lonen worden betaald. Antwerpen, Oost- en West-Vlaanderen, waar


VIK WEDDENENQUETE 2004 Andere extra's (groepsverzekering, commissies…) kunnen beschouwd worden als uitgesteld loon en een vast bestanddeel van het brutoloon.

EVOLUTIE WEDDE I.F.V. BEDRIJFSGROOTTE

% van gewogen gemiddelde maandwedde

110% 107% 106%

2000 105%

2002

Samengebracht vormen die extra's een cafétariaplan waaruit het personeel kan kiezen. Extra's worden niet verrekend bij de bepaling van het (wettelijk) pensioen, vakantiegeld, eindejaarspremies en ontslagvergoedingen volgens het arbeidsrecht. De omschrijving van 'loon' in het arbeidsrecht is belangrijk omdat de hoogte van dat loon proeftijd, opzeggingstermijn, opzeggingsvergoeding en concurrentiebeding vastlegt. De fiscale en sociale zekerheidswetgeving gebruiken echter andere definities van 'loon'. Op de extra's die volgens fiscale- en sociale zekerheidsdefinitie onder 'loon' vallen, worden RSZ en bedrijfsvoorheffing betaald. Arbeidsrechter, fiscus en RSZ behandelen de extra's bij hun heffingen, vrijstellingen en grenzen dus elk op een andere manier. Lokale belastingcontroleurs en arbeidsrechters interpreteren cijfers op hun beurt dan nog eens naar eigen inzicht. Dit zorgt voor rechtsonzekerheid en willekeur.

104% 103%

2004 101%

100%

100%

95%

95% 94% 93%

90%

85% klein <80

middel 80-800

groot >800

AANDEEL REPONDENTEN PER REGIO 2004

106% 105%

102%

101%

100%

98% 96%

twee jaar geleden nog onder het gemiddelde werd betaald, benen bij. Het negentiende-eeuwse vooroordeel als zou Limburg een arme provincie zijn en de hele regio rond Kortrijk een soort Dallas behoort wel definitief tot de folklore: het industriële apparaat in beide provincie is even performant en ingenieurslonen liggen al sinds vorige eeuw (de twintigste eeuw) vrijwel even hoog.

CAFETARIAPLAN EN EXTRA’S De maatschappelijke individualisering heeft een trend naar differentiëring en


91%

Prov. West Vl.

Prov. Oost Vl.

Waasland / Aalst

Gent

90%

Prov. Limburg

Prov. Vlaams Brabant

85%

Brussel

90%

Arr Turnhout

93%

80%

18

97%

95%

Antwerpen / Mechelen

Percentage van de regio in de enquête

110%

flexibilisering in arbeid en arbeidsverhoudingen op gang gebracht. Die trend vertaalde zich aanvankelijk in jobhoppende young potentials in cafetaria's. Ondanks de stijging van het aantal extra's in de karretjes willen de ontnuchterde ingenieurs na de dotcom-crisis weer stabiel werk en een vast salaris in plaats van onzekere extra's. Angels in de extra's Bij slordige toepassing zitten er angels aan de cadeautjes. Sommige extra's zijn netto en vallen weg na de loopbaan (bedrijfswagen, laptop…). Ze zorgen voor reëel inkomensverlies vanaf het pensioen of van zodra men het bedrijf verlaat.

Zolang er geen heldere en eenduidige wettelijke behandeling is voor cafétariaplannen en ze niet gebed zijn in een economisch en bedrijfsbeleid, zullen er individuele en onbestemde cadeautjes worden uitgedeeld die in de kering vergiftigd blijken te zijn.

Maaltijdcheques 55% van de ingenieurs krijgen op dit ogenblik maaltijdcheques. Het voordeel blijft daarmee populair. Ze worden in deze enquête aanzien als 'sociaal voordeel' en niet als deel van de wedde. Fiscaal worden ze trouwens ook beschouwd als 'sociaal voordeel' en er wordt, mits de cheques voldoen aan een paar elementaire voorwaarden (vb. collectief onderhandeld en werknemersbijdrage van min. 1,09 EUR werkgeversbijdrage van max. 4,91 EUR of max. cheques van 6 EUR per gewerkte dag), geen belasting op betaald door de genieter. Maaltijdcheques blijken weinig afhankelijk te zijn van anciënniteit. Ze zijn te beschouwen als nettoloon, want als ze wegvallen moet de werknemer zijn eigen maaltijden weer helemaal zelf betalen.

EXCLUSIEF

Hospitalisatieverzekeringen Bijna 72% van de bevraagde ingenieurs heeft in 2004 een hospitalisatieverzekering. Een voor de werkgever goedkope risicovoorziening zoals de hospitalisatieverzekering is langer ingeburgerd dan vb. de bedrijfswagen. De toekenning van hospitalisatieverzekeringen hangt nauw samen met anciënniteit en functieniveau en wordt vooral toegekend aan het management. In 2004 heeft toch 65% van de jonge ingenieurs een hospitalisatieverzekering. Groepsverzekeringen en pensioenfondsen Als aanvulling op het wettelijk pensioen blijft het aandeel van groepsverzekeringen en pensioenplannen (de zgn. 'tweede pensioenpijler') stijgen in afwachting van de allang aangekondigde nieuwe Wet op de Aanvullende Pensioenen (WAP). De WAP-wet zal voor werknemers en werkgevers fiscaal en qua RSZ interessant worden, ook al omdat het voor de overheid een lucratieve zaak is om de druk op de eerste pensioenpijler (het wettelijk pensioen) te verlichten door groepsverzekeringen en pensioenfondsen te stimuleren. Groepsverzekeringen en pensioenfondsen kunnen verschillende dekkingen (overlijden, arbeidsongeschiktheid, uitkering bij pensioen) bevatten. Het totale aantal Belgische werknemers met een aanvullend pensioen bedraagt in 2004 1,2 miljoen. Anticiperend op de nieuwe WAPwet sloten veel sectoren en bedrijven onlangs al CAO's af die aan bedienden én arbeiders een aanvullend pensioen toekennen in sectoren met zowel grote als kleine bedrijven. Gsm, pc, telefoon worden, als ingenieursproduct op een evidente manier toegekend. De penetratie van de technologie maakt het gebruik onmisbaar. De kost ervan wordt in 2004 door 59% van de bedrijven op zich genomen. Het is maar de vraag of deze apparaten als 'voordeel in natura' kunnen aanzien worden en niet eerder als arbeidsge-

reedschap zonder dewelke een ingenieursjob niet kan geklaard worden.

factoren, zoals de angst of de overmoed van de beursspeculant.

Prestatiepremie 23% van de bevraagde ingenieurs ontvangt in 2004 een salaris dat opgebouwd is uit een deel functieloon en een deel dat resultaatsafhankelijk is. Die 23% ingenieurs situeren zich vooral in sales- en marketingfuncties (tweede functieniveau) maar ook bij de erg hoge verdieners van het derde functieniveau.

Goedkope leningen Stijgen of dalen niet met de 3,5% die aan ingenieurs worden toegekend. In de financiële sector zijn ze traditioneel courante praktijk voor alle personeelscategorieën. In de andere sectoren komen ze nauwelijks voor. Meer dan 13de maand In heel wat bedrijven wordt als extra stimulans meer dan de gebruikelijke 13e maand uitbetaald. Soms gaat het tot het dubbele (200%) en meer van een maandwedde. Het deel boven de 110% werd in deze enquête beschouwd als extra-loon.

Niettegenstaande het prestatieloon de laatste jaren voorwerp uitmaakt van heel wat (dikwijls sloganeske) discussies is de stijging nauwelijks merkbaar vergeleken met de enquête 2002.

9% ingenieurs ontvangen een (soms veel) hogere eindejaarspremie dan de traditionele 13e maand. Zij die een hogere eindejaarspremie opgeven, ontvingen bovenop die dertiende maand gemiddeld 80% meer in 2004. In 2002 was dit ook 80%.

Aandelenopties Aandelenopties waren voor “9/11” erg in trek. Niet moeilijk: de beurzen deden gouden zaken en de instandhouding van het wettelijk pensioenstelsel werd in twijfel getrokken. In 2004 heeft nog 9% van de ingenieurs aandelenopties. In 2002 was dat 12%. Volgens de Belgische fiscus zijn aandelenopties een deel van het loon en dus belastbaar bij de toekenning. Dus hebben veel ingenieurs met enig enthousiasme belastingen betaald voor aandelen die nu nog nauwelijks wat waard zijn. Voor sommige ingenieurs betekende de dramatische daling van de aandelenmarkten een regelrechte financiële ramp. De opbrengst van aandelen is immers ook afhankelijk van hoogst onbeheersbare

Interessante 'andere' Goedkope firmashops. Sommige ingenieurs geven telewerk of thuiswerk op als een extra voordeel en begroten internetaansluiting, energievergoeding en installatiekost. Negen ingenieurs (met erg hoge inkomens) bewonen een gratis woning als keihard voordeel in natura. Ing. Leo VAN BOUWEL Ing. Paul BERTELS

EVOLUTIE EXTRA’S 79%

80

72% 72% 70%

70

70%

67% % ingenieurs met dit voordeel

Andere cheques Zijn het moderne equivalent van de zak meel of de kilo vis van weleer. Ze worden occasioneel en uit vrijgevigheid gegeven en zijn authentieke en echte cadeautjes in natura zoals geschenk- of cultuurcheques. Meestal gaat het om bedragen van 25 of 100 EUR. De vrijgevigheid waarmee ze worden uitgedeeld, blijft met 7% van de bevraagde ingenieurs eerder beperkt.

60%

60 57%

57%

55%

2000

50

2002

45%

45%

2004 39%

40

30 23% 21%

20

10

8% 7% 7%

21%

23% 20% 12% 10% 9%

14% 8% 9% 5% 3%3% 4%

10% 6%

0 maalt andere hosp groeps- ex leg tel-gsm premie aanchq chq verzek verzek pens pc delen

lening meer dan andere 13e maand


Vorming Cursusoverzicht najaar 2004

vanaf oktober 2004 Piping & Engineering: appendages en beveiligingsapparatuur Piping & Engineering: stortvloed van reglementen en normen Het belang van stressberekening bij het ontwerpen van pijpleidingen Praktische mogelijkheden van eindige elementen simulaties Piping & Engineering: stromingsleer en drukvalberekening Piping & Engineering: sterkte- en flexibiliteitsberekening Piping & Engineering: montagerichtlijnen voor buisleiding – EN 13480

TECHNOLOGIE

Bouwkunde Intelligente constructiemodellen in 3D Bekistingen en zichtbeton Rioleringen Basiscursus Allplan Engineering voor betontekenen Allplan Engineering Betonbouw 2 :scheurgedrag - vervorming - bijzondere gevallen Kostprijsberekening in de bouw Gewapende betonconstructies Steigerwerken en stellingen

3A*A 4A*A 6A*A 2D*A 4D*A 6A*G 5A*A 2D*A 3A*A

Elektriciteit - Elektronica Danfoss Drives Motorbeveiliging SEW Drives Basiscursus EPLAN Dimensionering van elektromechanische aandrijfsystemen Frequentieregelaars Aandrijvingen

2D*A 1A*G 2D*A 7A*G 7A*G 3A*A 1D*A

1N*A 27.10 5A*A 15.11 10A*A 15.11 1N*B 17.11 5A*A 18.11 5D*A 19.11 1N*G 08.12 5A*A 10.01.05 5A*A 12.01.05

Kunststoffen Spuitgieten adm. en commerciële medewerkers Spuitgieten Rubbertechnologie Recycling van kunststoffen

1D*D 4D*D 3V*A 3A*A

22


26.10 09.11 20.11 08.12

Mechanica Basiscursus stans-, plooi- en dieptrekmatrijzen Belang en betekenis van vormen plaatstoleranties Bedrukkingstechnieken Piping & Engineering Piping & Engineering: aspecten van materiaalkeuze

25.10 25.10 27.10 08.11 10.11 15.11 07.12

Energie - Koeltechnieken Nieuwe regelgeving voor koelinstallaties Verwarmingstechnische calculaties: basis Verwarmingstechnische calculaties: basis + gevorderden Nieuwe regelgeving voor koelinstallaties HVAC Klimatisatie van gebouwen Nieuwe regelgeving voor koelinstallaties Verwarmingstechnische calculaties: gevorderden Koeltechniek: gevorderden

13.10 10.11 15.11 16.11 16.11 17.11 18.11 30.11 08.12

7A*G 3A*G 3D*G 8A*A 1A*A

06.10 12.10 12.10 14.10 14.10

1A*A 1A*A 3A*A 5A*G 2A*A 1A*A 1A*A

21.10 28.10 09.11 18.11 18.11 02.12 16.12

3N2D*G 5N3D*G 2D*A 3D*A 5D*A 2N1D*G 5D*A 5D*A 5D*A

24.11 24.11 13.12 15.12 17.01.05 02.02.05 14.02.05 07.03.05 11.04.05

5N*G 3A*A 2D*A 3V*A 1N*G

09.11 15.11 16.11 20.11 07.12

5N*G 2N*Ge 6A*Ge 2N*A

21.10 21.10 18.11 07.12

2D*A 2D*A 1D*A 2D*A 1A*A

18.10 20.10 17.11 23.11 13.12

3A*A 3A*A

11.10 15.11

Meet- en regeltechniek Meet- en regeltechniek in de praktijk: Regeltechniek Meet- en regeltechniek in de praktijk GEMMA Automatisering PLC Siemens Step 7 Basiscursus Meet- en regeltechniek in de praktijk: Meettechniek PLC Siemens Step 7 Gevorderden S7 Speciale Programmeer en Communicatietechnieken PLC Siemens Step 7 Service cursus

Scheikunde Kleuren begrijpen, definiëren en meten Inleiding tot de chemie van de kruiden Drukvaten, warmtewisselaars en opslagtanks Droogtechnologie: droogsnelheid en -tijd Kleur in textiel

Voeding - Biotechnologie Recente evoluties in de voedingsmiddelenanalyse Basisbegrippen Genetica Genetic Engineering HACCP-BRC

BEDRIJFSKUNDE

Arbeidsanalyse Productiviteitsverbetering in niet-productie en ondersteunende processen Introductie workshop Lean Manufacturing en Value Stream Mapping Effectieve Performance Measurement systemen Tijdstudie en normtijden 5S: werkplaatsorganisatie in 5 stappen

Beheer van gebouwen Legionella Pneumophila – opmaken van een beheersplan Duurzaam bouwen en Rationeel Energie Gebruik

Vorming

Kwaliteit Basisprincipes en opbouw van een verantwoord kwaliteitssysteem 1D*A Interne auditor 1D*A Het meten van klantentevredenheid 4N*A

14.10 22.10 09.11

Algemeen Hoe gebruiksvriendelijke interfaces bouwen? ICT Security

2D*A 3A*A

PC-trainingen

Productie en Logistiek Fysieke distributie ( Module MLM)

5A*A

23.11

1N*A 3D*A

15.11 18.11

4A*A 6A*A 1A*A 1A*A 1A*A 1A*A 1A*A 1A*A

08.11 17.11 17.11 24.11 01.12 08.12 15.12 22.12

4D1N*A 1D1V*A 1N*A 1D*A 1D1V*A

12.10 12.10 19.10 26.10 09.11

3D*A 2D*A 4D*A 4D*A 2D*A 3V*A 4D*A 2D*A

12.10 13.10 10.11 13.11 16.11 20.11 23.11 07.12

4NA*A 1D*A 5A*A

15.10 18.10 20.10

1N*A 1D*A 1D*A 1D*A 1D*A

14.10 27.10 25.11 07.12 09.12

Milieu Regenwatertechniek Milieu: meldingen, heffingen en subsidies

Onderhoud Total Productive Maintenance Predictief onderhoud Predictief onderhoud: inleiding Predictief onderhoud: trillingsmetingen Predictief onderhoud: olie-analyse Predictief onderhoud: thermografie Predictief onderhoud: ultrasone metingen Predictief onderhoud: schade-analyse

Productontwerp Technieken voor productontwerp Design for Assembly Value Analysis/Value Engineering Failure Mode Effecy Analysis Theorie van inventief probleem oplossen

Projectbeheer Basiscursus projectplanning en -management Kostenramingen van projecten (Project Estimates) Projectbeheersing en projectmatig werken Projectbeheersing en projectmatig werken Projectplanning en management voor gevorderden In bedrijfstelling van nieuwe installaties Projectbeheersing en projectmatig werken MS Project

Veiligheid Gevorderden cursus ATEX richtlijn Praktische veiligheidsbeleving voor middenkaders MSDS: Material Safety Data Sheet IEC 61508 t.b.v. instrumentele beveiligingen Opleiding hiërarchische lijn

Rapportering via Crystal Reports Rapportering met MS SQL server Reporting services MS SQL Server Gevorderde technieken in het programmeren van Access formulieren Van 2D naar 3D ontwerp Applicaties ontwerpen met VB.NET (Visual Basic 7.0) Access applicaties ontwikkelen voor SQL Server VBA Excel Workshop

3A*A 14.10 2N*A 17.11 3D*A 25.10 3D*A 19.11 2A*A 24.11 4D*A 02.12 2D*A 10.12 3D*A 14.01.05

MANAGEMENT

Financieel Kostprijsberekening als tool: Direct Cost Businessplanning voor toekomstige managers

2A*A 5A*A

18.10 15.11

Human Resources De kunst om te “motiveren” en te “leiden” Coachen van medewerkers Team management

3D*A 23.11 5A*A 23.11 4A*A 18.01.05

SOCIALE EN PERSOONLIJKE VAARDIGHEDEN

Technisch commercieel - Verkoop Efficiënt inkoopbeleid + voorraadbeheer De winnende offerte Onderhandelingstechnieken

21.10 18.11

INFORMATICA & COMMUNICATIE TECHNOLOGIE

Communicatie Technisch raad geven als ingenieur De winnende presentatie

3D*A 1D*A

Persoonlijke Effectiviteit Assertiviteitstraining Emotionele Intelligentie en positieve stresshantering = NIEUW XA*A = X= aantal sessies A* = Avond D* = Dag N* = Namiddag V* = Voormiddag

19.11 09.12

3D*A 4N*A

26.10 30.11

*A = Antwerpen *B = Brugge *D = Diepenbeek *G = Gent *Ge = Geel *H = Hasselt *K = Sint Katelijne Waver

Wijzigingen aan dit programma zijn nog mogelijk. Voor laatste info zie www.vik.be/vorming Contact: VIK-secretariaat, Noël Aelbrecht, tel. 03 259 11 05, fax: 03 0259 11 01, e-mail: [email protected]


Vorming Vlamingen ken(n/d)en hun talen VIK-Vorming op het interculturele pad it het bedrijfsleven anno 2004: een Franse auto-

U

constructeur eist in zijn contract met een Amerikaanse in Vlaanderen gevestigde toeleve-

De verruiming van de Europese Unie speelt in deze keuze uiteraard een rol, m.n. de toenemende belangstelling van WestEuropa voor deze regio’s met het oog op het verder aanboren van zakelijke opportuniteiten.

rancier, dat de Vlaamse contactpersonen de Franse taal kunnen hanteren in hun gesprekken met de opdrachtgever. Een Duits chemisch bedrijf richt Duitse taalbadprogramma’s in voor zijn Vlaamse kaderleden…

Niet het technisch vakjargon is het voornaamste probleem in anderstalige commercieel-technische onderhandelingen, wel het gebrek aan aandacht voor of kennis van de culturele geplogenheden bij de gesprekspartner.

Getuigenis van een cursiste Duits (voorjaar 2004):

Reeds zes jaar werkt de VIK mee aan Europese Leonardo projecten, geïnitieerd en gecoördineerd door het Centrum voor Taaldidactiek en Toegepaste Linguistiek (CTTL) van het Limburgs Universitair Centrum te Diepenbeek, onder leiding van Prof. Martine Verjans.

“Unterricht in einer sehr angenehmen und lockeren Atmosphäre. Obwohl mein Deutsch schon gut war, habe ich noch mehr über die Sprache und die Deutschen gelernt. Alles klar.” Mevr. K.V.V.

Op basis van een tweejarig wetenschappelijk onderzoek naar de communicatieproblemen en -behoeften van (technisch) kaderpersoneel in de universiteiten en een 50-tal representatieve bedrijven van zeven EU-landen, werden de eerste Plurilingua pakketten “Culturele Communicatie voor (technisch) Kaderpersoneel” samengesteld. Vanuit je eigen taal en cultuur ga je op zoek naar de taal en cultuur van je zakenpartner. Het gaat hier over multimediale, specifieke opleidingspakketten, op maat gesneden voor (begeleide) zelfstudie op interactieve CDRom’s.

Plurilingua pakketten De eerste pakketten betroffen het Nederlands, Frans en Duits. De cursist verbetert zijn taalcompetentie en leert tegelijkertijd cultuurverschillen interpreteren, begrijpen wat men tussen de regels bedoelt, onderhandelen over een offerte, een klacht behandelen, zijn bedrijf voorstellen, het spreekritme van zijn zakenpartner volgen, een ontspannen tafelgesprek voeren, de technische vereisten van een product omschrijven, ... De Plurilingua-pakketten bevatten 500 multimediale, gevarieerde oefeningen, meer dan 30 authentieke dialogen (met diverse regionale accenten en even diverse spreekritmes), functionele naslagwerken (i.v.m. cultuurgegevens, grammatica, thematische woordenschat....) en een gespecialiseerd elektronisch woordenboek.

Verruiming Europa Het communicatieprofiel voor hoger technisch kaderpersoneel dat de basis vormt van deze pakketten, werd in samenwerking met de VIK, de K-VIV en vergelijkbare instellingen in het buitenland, getoetst aan de taalproblemen die ingenieurs ervaren in de voormalige Oostbloklanden, voornamelijk in oostelijk Duitsland, Polen en Hongarije en aansluitend Tsjechië en Slovakije.

24


Culturele geplogenheden Zo gaat een Fransman of een Spanjaard bijvoorbeeld totaal anders met tijd om dan een Duitser. Zo vermijdt de cultuur van onze Oostburen alle onzekerheden (wat zich bijvoorbeeld uit in contracten met eenduidige clausules, strikte levertermijnen enz.). Belangrijk is dat men bepaalde nuances in de communicatie kan begrijpen en verwoorden zodat bepaalde suggesties voorzichtig kunnen worden van de hand gewezen dan wel aangeraden. In het hele technisch-commerciële opleidingsveld vormt het taalaanbod een minderheid, meestal beperkt tot de zuivere semantiek met een dominante aandacht voor het Engels (in de praktijk meestal het Amerikaans) als voertaal.

Technische vocabularia Technische vocabularia vormen geen probleem. Voor het echte communicatieve proces met anderstaligen, met aandacht voor alle culturele aspecten die daarbij spelen, was tot op heden geen gespecialiseerd programma voorhanden. De VIK heeft twee programma’s op de rol geplaatst: Duits en Frans. Geen Engels! Vermits de culturele achtergrond van een Engels-sprekende (bedoeld is niet een Engelstalige) gesprekspartner, veelal niet Brits of Amerikaans is. Voor 2005-6 staat ook Pools op de agenda. Bovengenoemde Plurilingua- pakketten staan op de nominatielijst voor de eerste Europese Leonardo da Vinci Award, het Europees Label voor Innovatief Talenonderwijs 2004. Daar zijn wij, de VIK, als partner fier op. We zijn dan ook gelukkig deze opleidingen te kunnen aanbieden aan onze leden, ander kaderpersoneel en onze partnerbedrijven. Ing. Jan WINTEN

Vorming Voeding veiliger vanaf 2005? VIK-studiedag donderdag 25 november 2004 Tracking & Tracing oewel er aan voeding geen tekort is in onze

H

Westerse maatschappij duiken er andere problemen op die ondermeer hun oorsprong vinden in

de productieprocessen. Ook België heeft er reeds zijn deel van gehad. Zal het er met de invoering van de General Food Law vanaf 1 januari 2005 allemaal beter op worden? Tijdens de VIKstudiedag van donderdag 25 november e.k. verneemt u er alles van. Een vooruitblik.

De General Food Law is een Europese verordening, bedoeld om de levensmiddelen-wetgeving binnen de Europese Unie te standaardiseren. De wet regelt zaken die betrekking hebben op de veiligheid en gezondheid van onze voeding. Dit betekent ondermeer dat eisen i.v.m. traceerbaarheid worden gesteld. Tracking & Tracing geeft inzicht waar de goederen zich op een bepaald moment bevinden. Een Tracking & Tracing systeem creëert een set van historische data die het mogelijk maken om de grondstoffen, halffabrikaten en eindproducten te volgen. Deze wettelijke eisen die aan traceerbaarheid in de voedingsmiddelenindustrie worden gesteld, zijn vastgelegd in Artikel 18 van de EC norm 178/2002, beter bekend als General Food Law (GFL). De wet is van toepassing op alle bedrijven in de voedselketen, inclusief diervoederfabrikanten maar exclusief plantenkwekers.

Rol van het FAVV Op 12 december 2003 verscheen in het Belgisch Staatsblad het langverwachte KB rond de autocontrole, de meldingsplicht en de traceerbaarheid. Dit KB is van toepassing doorheen de hele voedselketen en legt aan alle actoren die onder de bevoegdheid van het FAVV (Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen) vallen, dezelfde vereisten op.

Hierin wordt o.a. de productverantwoordelijkheid van elke speler in de keten vermeld, dat hij moet beschikken over een intern traceersysteem en dat hij meldingsplicht heeft als er redenen zijn om aan te nemen dat een ingevoerd, geproduceerd, gekweekt, geteeld, verwerkt, vervaardigd of gedistribueerd product schadelijk kan zijn voor de gezondheid van mens, dier of plant. Dit alles impliceert dat de exploitant moet beschikken over een systeem en procedures om een aantal gegevens te registreren in een inkomend en uitgaand register. Alle documenten moeten immers bewaard worden tot twee jaar na het verstrijken van de houdbaarheidsdatum en in de primaire sector tot vijf jaar. Deze documenten dienen bij controle uiteraard worden voorgelegd.

VIK-studiedag Ondertussen werd door een aantal bedrijven reeds heel wat inspanning geleverd en heeft men vanuit de verschillende beroepsfederaties specifieke gidsen en/of initiatieven opgezet om de invoering van deze wettelijke verplichtingen vlot te laten verlopen. Het laat echter weinig twijfel dat niet iedereen op 1 januari 2005 klaar zal staan. Daarom is het dringend tijd om uit te maken hoe uw bedrijf zich in regel kan stellen. Overigens zijn belangrijke spelers ook de grote afnemers van levensmiddelen. Zij verwachten immers van hun leveranciers dat ze voldoen aan de Europese standaardisatie. Dit alles komt aan bod tijdens de VIK-studiedag. Naast de voorstelling van het wettelijk kader van de GFL wordt onmiddellijk overgaan naar de praktische invulling ervan. Initiatieven, zoals het opzetten van centrale databanken, die inmiddels hun proefstadium voorbij zijn, zullen worden voorgesteld. Aanbieders van relevante oplossingen in het algemeen komen er aan bod. Last but not least zullen bedrijven, die reeds hun strategie hebben bepaald, hun manier van werken als case komen toelichten.

Ing. Karel DE WEVER

Studiedag “Tracking & tracing in de voedselketen” Datum: donderdag 25 november 2004 Voor nadere inlichtingen raadpleeg www.vik.be of vraag de folder aan bij [email protected]


Het ve

rd

INGENIEUR EN OPLEIDING

lgië (3) e B e d l e e

De industrieel ingenieur en de ingénieur industriel

CHARLEROI. Met ingang van dit academiejaar kan men in de Franstalige Gemeenschap alleen nog vijfjarige studies voor industrieel ingenieur volgen. Deze opleiding leidt alleszins tot de graad van Master of Science. Wallonië vaart dus een andere koers dan Vlaanderen. Voldoende stof dus voor een interessant gesprek met dr Guy Béart, de president van ADISIF, de vereniging

een eerste bijdrage (I-mag - maart ‘04) hadden we het over een voorstel van onze Waalse collega’s om de studies van industrieel ingenieur op 5 jaar te brengen. De tweede tekst (I-mag - april ‘04) was een neerslag van en commentaar op een bevraging bij de bedrijven van de Franstalige Gemeenschap, uitgevoerd door de Franstalige vleugel van Agoria. Niet minder dan 93 procent van de bedrijven opteerde voor een opleiding van 5 jaar en 76 procent was voorstander voor Europese duidelijkheid en koos voor de titel van MSc. Dat zijn duidelijke cijfers.

die alle hogescholen voor industrieel ingenieurs in Wallonië overkoepelt.

Van onze hoofdredacteur In vroegere uitgaven van dit magazine hebben we reeds de aandacht getrokken op de opleiding van industrieel ingenieurs binnen de Franstalige Gemeenschap. In

26


Walen houden het simpel De 11 Hautes Ecoles (HE’s) van de Franstalige Gemeenschap die de opleiding van industrieel ingenieur verzorgen, hebben zich verenigd in een Association de Directions des Instituts Supérieurs Industriel Francophones (ADISIF). De zetel is gevestigd in Namen (Jambes),

aan de Avenue Gouverneur Bovesse. De vier vaste medewerkers staan op de loonlijst van de Franstalige Gemeenschap. Van hieruit onderhoudt de Interface Adisif Entreprises de contacten met het Waalse bedrijfsleven. De 11 directeurs (in Vlaanderen te vergelijken met het departementshoofd IW&T) overleggen maandelijks, onderhouden via de Interface de contacten met de Europese onderwijswereld en de Waalse bedrijven, regelen de stages én spreken met één stem. De “Elf” hebben voor hun instituten ook een eenvormige website gemaakt. En die mag worden gezien. Toen de uitvoering van de Bolognaverklaring begin 2000 in Vlaanderen op volle kruissnelheid kwam, had het er de schijn naar dat er in Wallonië niets gebeurde. Maar niets is wat het lijkt. Al die tijd heeft men in Wallonië Vlaanderen geobserveerd en lessen getrokken uit ons naarstig gedrag inzake de vorming van associaties universiteiten-hogescholen, het accreditatieorgaan Nederland-

Vlaanderen, de discussies over de negen voorontwerpen van decreet, de besprekingen in de Kamercommissie onderwijs en tenslotte over de inhoud van het Vlaams decreet dat vaste vorm kreeg.

We zijn niet behoudsgezind, maar op los zand een nieuw huis bouwen, dat leek ons niet erg verstandig.

Dr. Guy Béart: “We hebben uit dit alles veel geleerd, ook hoe we het niet hoefden te doen. De vele constructies die in Vlaanderen werden opgezet, leken ons wel wat overdreven. In feite vonden we ze overbodig. Dit was toch onze mening. Maar goed, we respecteren ieders eigenheid. De HE’s waren van meet af aan van oordeel dat het opgeven van een zekere vorm van autonomie, bijvoorbeeld door het vormen van een associatie met een universiteit naar Vlaams model, geen goede zaak was. Hierdoor worden een reeks organen gecreëerd die een soepele werking en besluitvorming in de weg staan. Dat wilden we in ieder geval vermijden. We zijn niet behoudsgezind, maar op los zand een nieuw huis bouwen, dat leek ons niet erg verstandig. Het bewaren van onze zelfstandigheid was geen eenvoudige zaak. We hebben moeten optornen tegen minister Françoise Dupuis, geen gemakkelijke dame tijdens de vele onderhandelingen. Uiteindelijk heeft ze ingezien dat het Vlaamse hervormingsmodel, waardoor heel wat structuren in het leven werden geroepen die in feite niets met onderwijs te maken hebben, niet zo maar over te nemen viel. Onze ideeën werden ook gevoed door het bedrijfsleven, de Waalse Gemeenschap en de beroepsvereniging voor industrieel ingenieurs, de UFIIB (de tegenhanger van de VIK). Toegegeven: de verkiezingen stonden voor de deur… We hadden dus de wind in de zeilen!”

La différence maakt het verschil De Franstalige Gemeenschap kent geen associaties van hogescholen met universiteiten, naar Vlaams model. Het begrip “associatie” heeft in het zuiden van het land een andere invulling gekregen dan in Vlaanderen. Zo heeft men bijvoorbeeld L’Association de l’Enseignement Supérieur en Communauté Française – Hainaut, een profilering naar de buitenwereld van 12 hogere instellingen waaronder de Faculté Polytechnique de Mons en de Facultés Universitaires Catholiques de Mons. Onder de 12 instellingen vinden we ook 5 scholen voor sociale promotie, vaak Collège Technique genoemd. De universiteit van Mons maakt daarentegen geen deel uit van de groep, die in totaal (scholen voor sociale promotie inbegrepen, meestal avondonderwijs) 14.000 studenten omvat.

Men kan niet ontkennen dat onze afgestudeerden met hun diploma van 4 jaar geregeld bot vangen in het buitenland. In tegenstelling tot Vlaanderen bestaat voor de HE’s geen internationaal accrediteringsorgaan. De opleidingen worden door de Hautes Ecoles zelf geaccrediteerd. De universiteiten hebben zich gegroepeerd als een drietal universiteitskernen. De 11 HE’s deden hetzelfde met hun ADISIF. De scholen voor industrieel ingenieurs hebben wel losse samenwerkingsverbanden met de universiteitsfaculteiten, zoals deze van Luik en de Faculté Polytechnique de Mons .

Vijf jaar voor industrieel ingenieur Vanaf dit academiejaar wordt het vroege-


De industrieel ingenieur de ingénieur industriel re 4-jarig studiepakket gespreid over 5 jaar. De hoeveelheid theorie is echter niet toegenomen in het lessenpakket. Wel wordt het opleidingsprogramma aangevuld met meer (betaalde) stage tijdens het derde jaar (de bachelor fase: Bachelor of Science) en minimum dertien weken tijdens het vijfde jaar (voor het bekomen van een Master of Science). In het laatste studiejaar is er ook ruimte voor het eindwerk.

Ik denk dat Vlaanderen nog te veel met een achterhaalde perceptie over Wallonië redeneert.

De vijfjarige opleiding leidt tot de graad en het diploma van “Master en Sciences Industrielles – MSc”. Alleen wie voor deze graad slaagt, krijgt ook de graad en het diploma van ingénieur industriel.

Vier jaar zonder diploma van industrieel ingenieur Parallel met de 5-jarige opleiding organiseren de 11 HE’s (voorlopig) een opleiding van 4 jaar die leidt tot de graad van Master en Technologies Industrielles, een master tout court, zonder toevoeging van “of Science”. Na het beëindigen van de 4-jarige cyclus wordt echter geen diploma van industrieel ingenieur afgeleverd. Wel worden brugprogramma’s opgezet die de overgang regelen van bepaalde Bachelors naar de Master voor ingenieurs.

Voorrang voor Europese transparantie Waarom heeft Wallonië in tegenstelling tot Vlaanderen uiteindelijk gekozen voor een studieverlenging tot 5 jaar?

28


Dr. Béart: “De 4-jarige opleiding blijft in Europa en elders in de wereld een voortdurende discussie vormen. De alom gestelde vraag is of men al dan niet een ingenieur kan vormen in 4 jaar. Dit is nefast voor de afgestudeerden die over onze landsgrenzen gaan werken. Men kan niet ontkennen dat ze er met hun diploma van 4 jaar regelmatig bot vangen in het buitenland. Van mijn Vlaamse collega’s hoor ik dat dit geen alleenstaand Waals verschijnsel is. Welnu, dan moeten de beleidsverantwoordelijken - en daar reken ik mijn collega’s en mezelf bij - ook eerlijk zijn en er iets aan doen. Men kan in het buitenland honderd keer uitleggen dat de opleiding voor industrieel ingenieur in ons land kwalitatief hoogstaand is en dat we er in slagen om dit in 4 jaar klaar te spelen. In het buitenland heeft men daar geen oren naar en kijkt men naar het aantal jaren van een opleiding. De invoering van studiepunten en het diplomasupplement kan de twijfel over het diploma niet wegnemen. De uitvoering van de Bolognaverklaring heeft ons aangespoord om orde op zaken te stellen. Het verschil tussen de opleiding van burgerlijk en industrieel ingenieur wordt niet gevormd door het aantal studiejaren, wel door de inhoud en de aard van de studies. Voor buitenstaanders wordt het verschil in opleiding duidelijk gemaakt in de titulatuur. De éne is een ir, de andere een Ing. Maar beiden hebben ze gestudeerd in het domein van de wetenschappen, “en science” voor de Franstaligen, “of science” voor de Anglofielen. Met de faculteiten van de burgerlijk ingenieurs werden daarover duidelijke afspraken gemaakt.” Zal de studieduurverlenging geen weerslag hebben op het aantal nieuwe inschrijvingen? Dr. Béart: “Voor zover we nu al weten (het gesprek werd afgenomen eind augustus) is dit niet het geval. Integendeel, we hebben nu al meer inschrijvingen dan vorig jaar op hetzelfde tijdstip.” - We worden onderbroken door de telefoon. Aan de lijn een collega directeur van een andere school. Ook in zijn school zijn er reeds 10 procent meer inschrijvingen. -

en

“Wat telt voor de studenten is de zekerheid om met hun diploma in het buitenland aan de slag te kunnen. We leven vandaag tussen een nieuwe generatie jongeren. Degene die de wereld willen ontdekken én - waar dan ook - de zekerheid willen hebben dat ze met hun diploma hun brood kunnen verdienen. Als je ze duidelijk maakt dat de studieduurverlenging een groot voordeel biedt voor hun loopbaanvorming, dan hoef je zeker geen schrik te hebben dat minder studenten zich zullen inschrijven. De studenten vormen de bestaansreden van een school en niet de directeurs of het personeel.”

Decreet en Conventie Wie het allemaal nog eens haarfijn wil uitpluizen, raden we aan het Waalse decreet van 27 februari 2003, gewijzigd door dat van 31 maart 2004 te lezen, of liever te bestuderen. De wijzigingen verschenen in de Moniteur Belge van 21 juni 2004, editie 3, pagina 50.599 tot 50.641. De uitvoeringsdatum is 31 maart 2004 . Voor de 11 HE’s bestaat ook een samenwerkingsconventie die de vorige minister van onderwijs, Françoise Dupuis, op 4 juni 2004 mede heeft ondertekend. De tekst verscheen inmiddels in het BS.

Wat valt er te onthouden! 1. Ons land heeft twee soorten industrieel ingenieurs: de Vlaamse: 4 jaar opleiding onder een Europese vlag van master (3+1). de Waalse: 5 jaar opleiding onder de vlag van Master en Sciences Industrielles (3+2). 2. We leven in een bizar land, maar dat wist u al langer. Of om het met de woorden van de president van ADISIF, dr. Guy Béart, te verwoorden: « Nous vivons dans un pays de subtilités.»

Wordt ongetwijfeld vervolgd. Ing. Noël LAGAST

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN In de kijker VIK-HAPPENING Cabaret ManManMan zaterdag 6 november 2004 Op de vierde VIK-happening van de afdelingen Noord- en ZuidWest-Vlaanderen presenteren we u het Cabaret ManManMan. “Wij zijn niet mooi, maar we bestaan!” luidt de titel van hun show. Als u beide heren goed bekijkt, begrijpt u meteen de titel van hun programma. Hun show is een wervelende bespeling, niet alleen van hun instrumenten (contrabas, gitaar, melodica, draaiorgel, twee stemmen enz.), maar ook van het publiek. Met hun uit-het-leven gegrepen liedjes nemen ze je bij de hand, soms ook bij de keel. Zij doorbreken graag uw verwachtingspatroon en voelen zich niet te beroerd om het lot te tarten. Dit duo voert geen emmertjes naar zee, maar voert ze lustig op als instrument. Hun water is nu al gebroken. Nog geen maand na hun eerste try-out wonnen ze in december 2002 meteen de finale van hun eerste festival: het Deltion Cabaret Festival in Zwolle (Nl). Daarna volgden de halve finale van het Leids Cabaret Festival in Leiden (Nl) en de finale van het Cabereteske Festival te Eindhoven (Nl). In mei 2003 wonnen ze het Cabakar Festival in Den Bosch. De jury van het Leids Cabaret Festival omschreef hun act als 'cartoonesk muziektheater met invloeden van straat- en poppentheater'. Volgens de jury van het Deltion Cabaret Festival wist het duo "het publiek te pakken door hun innemendheid en hun puntige, muzikale performance en het creëren van de prima sfeer". Walter Janssens is onder meer muzikant bij De Schedelgeboorten, Bart Schollaert is o.a. acteur bij het Waalse Tof Théâtre en jeugdtheatergezelschap Compagnie Carlotta. Het Nieuwsblad (28/7/2003): "Wij zijn niet mooi maar we bestaan!" Als je de hele zaal kan overtuigen om dit slotnummer mee te zingen, heb je een sterke voorstelling achter de rug. Het cartoonesk cabaret van ManManMan is sprankelende "comme il faut". De sfeer zit er van bij het begin goed in, via absurde liedjes en vaak eenvoudige maar overtuigende sketches. Het tweetal schuwt de spitsvondigheden echter niet. Met pretoogjes voeren ze een emmer water als instrument op, tot grote verwondering van het publiek.

De opbrengst van deze VIKHAPPENING wordt integraal geschonken aan de vzw Stichting Autistem die de levenskwaliteit van normaal begaafde personen met autisme in West- en Oost-Vlaanderen dankzij hun projecten bevorderen.

PRAKTISCH

Plaats: CC Guldenberg, Wevelgem Datum: zaterdag 6 november 2004. Ontvangst om 18u30, het cabaret start om 19u00. Aansluitend is er een bruisende receptie met champagne en koude en warme hapjes. Kostprijs: 10 EUR per persoon voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet VIK-leden en aan de deur: 15 EUR. Kaartenverkoop: bij de bestuursleden van de VIK-Afdelingen Noord- en Zuid-West-Vlaanderen, of bij ons Happening secretariaat, Uytdreve 34, Varsenare, tel. 050 39 58 65, fax: 051 31 41 10 of e-mail: [email protected]. Betaling van de kosten op rek.nr. 473-9049851-03 van de VIK-Afdeling NWV.

Met de opbrenst van de VIK happening editie 2003 konden leesloepen worden geschonken.

KALENDER 2004

NOORD-WEST-VLAANDEREN 14.10.2004

Wijndegustatie van wereldwijnen, Wijnhuis Douchy, Oostende

06.11.2004

Vierde VIK-happening, CC Guldenberg, Wevelgem (i.s.m. de Afdeling Zuid-West-Vlaanderen) Inschrijven voor alle activiteiten:

[email protected] tel.03 259 11 00 - fax 03 259 11 01

OKTOBER 2004 - NIEUWS VAN DE AFDELINGEN 29

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN ZUID-WEST-VLAANDEREN DROPPING zaterdag 16 oktober 2004 Door de gure weersomstandigheden werd de dropping van 20 maart j.l. afgelast. Een nieuwe datum werd vastgelegd: zaterdag 16 oktober. Smout alvast de kuiten in want ook deze keer staat je een fikse wandeling te wachten. Via wegbeschrijvingen, tips en andere zal je in de duistere nacht de weg moeten zoeken naar de eindlocatie. Onderweg is er gelegenheid om eventjes te bekomen van de helse wandeling en dat bij een hapje en een warm/koud drankje. Zorg voor warme kledij, goede stapschoenen en een zaklamp. Sfeer en ambiance gegarandeerd!

PRAKTISCH

Plaats: Hogeschool West-Vlaanderen, Karel De Goedelaan 5, Kortrijk Datum: zaterdag 16 oktober 2004 om 20u00 (reservedatum bij slecht weer: zaterdag 30 oktober). Kostprijs: leden, partners: 2,5 EUR; niet-leden: 4 EUR. Inschrijving vereist: enkel bij Martha Tuts: [email protected] en dit ten laatste tegen vrijdag 8 oktober.

MOTIVEREN EN STIMULEREN dinsdag 30 november 2004 De vorige workshops van Norbert Peirs kenden telkens een groot succes. Vandaar het idee om dezelfde spreker uit te nodigen voor een lezing over “Motiveren en stimuleren”. Uitgebreid zal gepraat worden over wat gemotiveerd zijn eigenlijk inhoudt? Hoe beïnvloedt de leider de motivatie? Wat is de impact van taakkenmerken op motivatie? Wat houden precies de behoefteschaal van Maslow en het motivatiemodel van Herzberg in? Deze workshop is een interactieve bijeenkomst waarbij de deelnemers uitgebreid aan het woord komen. U zult op een zeer praktische manier iets bijleren wat u nog lang zal bijblijven en waar u bovendien voordeel uit kunt halen zowel op professioneel vlak als in uw persoonlijk leven. Iedere deelnemer ontvangt bovendien steekkaartjes met de hoofdlijnen van het onderwerp van die avond.

in trek zijn op de internationale markt. Om te weten te komen hoe textiel wordt vervaardigd, gaan we een kijkje nemen bij het toonaangevend bedrijf, UCO Sportswear, één van de leidende Europese producenten in de jeans- en sportieve kledingmarkt, vooraanstaand producent van indigo jeans én wereldmarktleider in het produceren van gekleurde jeans. Bij UCO Sportswear te Gent wordt het complete textielproductieproces doorlopen: van katoenvlok naar garen, het verven van garen, daarna het weven van de textielstof om vervolgens te worden geverfd en afgewerkt, en tenslotte het verpakken en het uiteindelijke verzenden van de kledij. Nieuwsgierig hoe je jeans nu effectief vervaardigd wordt? Kom mee en sta versteld van de textieltechnologie!

PRAKTISCH

Plaats: UCO Sportswear, Maisstraat 142, Gent. Verzameling aan de Hogeschool West-Vlaanderen, Karel De Goedelaan 5, Kortrijk om 17u00. Datum: maandag 7 februari 2005 om 18u30. Kostprijs: gratis. Inschrijving vereist: enkel bij Martha Tuts: [email protected] en dit ten laatste tegen zondag 30 januari 2005.

KALENDER 2004

ZUID-WEST-VLAANDEREN 16.10.2004 06.11.2004

30.11.2004

Dropping, Kortrijk, 20u00 Vierde VIK-happening, CC Guldenberg, Wevelgem (i.s.m. de Afdeling NoordWest-Vlaanderen) Lezing "Motiveren en stimuleren", Kortrijk, 20u00 Inschrijven voor alle activiteiten:


MECHELEN REYNAERS ALUMINIUM dinsdag 19 oktober 2004

PRAKTISCH

Plaats: Raadzaal van de Hogeschool West-Vlaanderen, Karel De Goedelaan 5, Kortrijk. Datum: dinsdag 30 november 2004 om 20u00. Kostprijs: gratis. Inschrijving vereist: enkel bij Martha Tuts: [email protected] en dit ten laatste tegen vrijdag 26 november 2004. Aantal deelnemers beperkt tot 20.

UCO SPORTSWEAR GENT

Reynaers Aluminium is gespecialiseerd in de ontwikkeling en de commercialisering van hoogwaardige aluminium systemen voor buitenschrijnwerk. De systemen worden gebruikt voor de privémarkt (nieuwbouw, renovatie en veranda’s) en de projectmarkt (appartementen, kantoorgebouwen, hotels, winkelcentra, openbare gebouwen, scholen, ziekenhuizen).

maandag 7 februari 2005 Textiel maakt een groot deel uit van onze Belgische industrie. Op hoogtechnologische wijze worden stoffen vervaardigd die zeer

30

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN - OKTOBER 2004

De Reynaers Groep heeft de voorbije vijftien jaar een sterke groei gekend. In 2003 heeft de

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN groep 17.850 ton aluminium producten verkocht, goed voor een omzet van 173 miljoen EUR, en dit met 820 medewerkers.

L I MBURG ACRO

Het bedrijf wordt bestuurd volgens de regels van corporate governance. Samen met de familiale bestuurders bepalen de onafhankelijke bestuurders de bedrijfsstrategie en staan zij het management bij, dat geleid wordt door CEO Martine Reynaers, verkozen tot Manager van het Jaar 2003.

PRAKTISCH

woensdag 27 oktober 2004 Het Automatiserings Centrum Research en Opleiding (ACRO) werd op het einde van de jaren ‘80 opgericht op de Universitaire Campus in Diepenbeek. ACRO kan beroep doen op een team van echte vakspecialisten en beschikt over enkele zeer goed uitgeruste laboratoria die beantwoorden aan de laatste eisen van de techniek zowel qua kennis als qua materiaal.

Plaats: Reynaers Aluminium, Oude Liersebaan 266, Duffel. Datum: dinsdag 19 oktober 2004 om 18u00. Kostprijs: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 10 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: BBMLNREYNA.

Het centrum is uitgerust voor het maken van proefopstellingen, het verzorgen van demo’s en een uitgebreid gamma aan opleidingen die betrekking hebben op de automatisering. Zo is er mogelijkheid voor het volgen van elektrisch tekenen, Siemens gecertificeerde PLC opleidingen, Profibus opleidingen… De VIK-Afdeling Limburg organiseert een lezing en bezoek aan ACRO. Niet te missen!

KALENDER 2004

MECHELEN 19.10.2004 16.12.2004

Bezoek Reynaerts Aluminium, Duffel, 18u00 Lezing "Kostencalculatie voor lange termijn contracten", De Nayer Instituut, St.Katelijne-Waver, 19u00 Inschrijven voor alle activiteiten:

PRAKTISCH

Plaats: KHLim (ACRO), Universitaire Campus, gebouw B, Diepenbeek Datum: woensdag 27 oktober 2004 om 19u30. Kostprijs: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 10 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: BBLBGACRO.


SKI & SNOWBOARD woensdag 10 november 2004

OOST-VLAANDEREN KALENDER 2004

OOST-VLAANDEREN 13.10.2004 18.10.2004 04.11.2004 20.12.2004

Bezoek Intersig, Dendermonde, 18u00 Lezing "Detachering"', Gent, 20u30 Karting, Aalst Lezing "Beleggen", Gent, 20u30 Inschrijven voor alle activiteiten:

[email protected] tel.03 259 11 00 - fax 03 259 11 01 Noteer nu reeds in uw agenda zondag 23 januari 2005 Nieuwjaarsconcert en aperitief, Gent

Voor de sportievelingen onder u organiseren wij een indoor ski- en snowboardavond. Na de snelle afdalingen op de skipiste rodelen we naar het VIKKaffee in Diepenbeek voor de après-ski. Ook de niet-sportievelingen zijn die avond van harte welkom in het VIKKaffee, dat voor die gelegenheid zal omgetoverd worden tot een ware Tiroler berghut. Een interessant weetje is dat de volgende dag, op 11 november, iedereen verlof heeft!!

PRAKTISCH

Plaats: "Engineers on the Snow & Après-Ski in het VIKKaffee". Skipiste Landgraaf - Nederland. Gevolgd door een drink in het VIKKaffee in de Rector in Diepenbeek. Datum: woensdag 10 november 2004. Samenkomst en vertrek in Diepenbeek aan de parking van de KHLim op de Universitaire Campus omstreeks 19u00. Kostprijs: 19 EUR (inclusief één uur skiën of snowboarden, huur materiaal, gratis consumptie) Om 22u00 wordt de groep terug verwacht in het VIKKaffee: daar is uiteraard geen inschrijving vereist.


NIEUWS VAN DE AFDELINGEN ARTE

DE LANGSTE NACHT

woensdag 17 november 2004

zaterdag 17 december 2004

Arte, dé specialist in muurbekleding en interieurstoffen, is niet meer weg te denken uit de Belgische en internationale interieurwereld. Sedert 1981 timmert Arte aan de weg om kwalitatief hoogstaande producten af te leveren. De combinatie van eigen unieke Arte-creaties en zorgvuldig uitgekozen import zorgt voor een sterk en uitgebalanceerd aanbod. Nieuwe tendensen en signalen van de markt worden door een team specialisten op de voet gevolgd. Om de continuïteit te verzekeren beschikt Arte over een eigen ontwerpstudio, ADD (ARTE Design and Development). Deze studio staat er borg voor dat Arte zijn positie aan de wereldtop kan handhaven. Het bedrijfsbezoek omvat: power point presentatie, voorstelling van de producten, rondleiding met bijzondere aandacht voor de fabricage van muurbekleding.

PRAKTISCH

Plaats: Arte NV, Industriezone De Waerde, Senator A. Jeurissenlaan 1210, Zonhoven. Datum: woensdag 17 november 2004 van 14u00 tot 17u00. Kostprijs: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,50 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat Referte: BBLBGARTE

LACHCURSUS

Inspraak is een mooi begrip, dat volop in de mode is. Geen zinnig mens kan er iets op tegen hebben. Integendeel. Maar wat als er eens iets mis gaat? Voelt men zich dan ook medeverantwoordelijk? Of wordt dan de spreekwoordelijke paraplu opengetrokken? Een basisschool gaat na aandringen van het oudercomité op supplementaire schoolreis met de opbrengsten van het laatste schoolfeestje. De bezwaren van de directie worden afgewimpeld en de ouders zullen ditmaal in grote getale mee op uitstap gaan. Op het ultieme moment, een paar minuten voor het vertrek van de bussen, meldt een collega zich ziek. Het toezicht over zijn klas wordt toevertrouwd aan één van de jongere onderwijzeressen. De deelname van de ouders blijkt geen onverdeeld succes. De normale routine wordt in de war gestuurd en dat leidt tot voorspelbare, maar blijkbaar onontkoombare moeilijkheden. We krijgen een inkijk in de lerarenkamer van het schooltje, waar ook het hulppersoneel zijn ludiek zegje blijkt te hebben. Een spannende plot, dramatisch geladen en zo uit de praktijk geplukt.

PRAKTISCH

Plaats: Het Hasselts Toneel, Hollandsveldlaan 32, Hasselt. Datum: zaterdag 17 december 2004 om 20u00. Kostprijs: 9 EUR per persoon, op voorhand te betalen op rek.nr. 451-8527851-34 van de VIK-Afdeling Limburg, 3500 Hasselt. Eerst telefonisch of via e-mail inschrijven, daarna overschrijving verrichten. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat Referte: CALBGNACHT.

LEREN BELEGGEN maandag 31 januari 2005 Met deze lezing over beleggen willen wij u een globaal beeld geven over de beleggingsmarkt en een reeks handige tips en weetjes meegeven over de ideale samenstelling van jouw portefeuille. Hoe je risico’s spreiden, welke rendementen kunnen verwacht worden en zo meer.

maandag 29 november 2004

Het leven is te kort om één dag voorbij te laten gaan zonder te lachen. Het is niet gemakkelijk om in elke situatie een glimlach op je gezicht te toveren. Nochtans kan een glimlach heel wat barrières tussen jou en je vrienden, collega’s, oversten wegwerken. In deze lezing leer je de kracht van een glimlach kennen.

PRAKTISCH

Waar: Lezing: "Lachcursus" - Ontmoetingscentrum SintKatarina, Nicolaas Cleynaertslaan, Hasselt. Wanneer: maandag 29 november 2004 om19u45. Kostprijs: Voor VIK-leden zijn deze lezingen gratis. Bovendien mag je partner gratis meekomen naar een lezing. Dus je lidgeld heb je al snel terugverdiend!! Kom naar één lezing en evalueer … Op de dag van de lezing kan je tevens lid worden. Als niet VIKlid betaal je 15 EUR per lezing.

32


PRAKTISCH

Waar: Ontmoetingscentrum Sint-Katarina, Nicolaas Cleynaertslaan, Hasselt. Wanneer: maandag 31 januari 2005 om 19u45. Kostprijs: voor VIK-leden zijn deze lezingen gratis. Bovendien mag je partner gratis meekomen naar een lezing. Dus je lidgeld heb je al snel terugverdiend!! Kom naar één lezing en evalueer … Op de dag van de lezing kan je ook lid worden. Als niet VIK-lid betaal je 15 EUR per lezing. Noteer nu reeds in uw agenda zondag 09 januari 2005 Nieuwjaarsconcert, uitreiking Paul Donners Prijs en nieuwjaarsreceptie, Sint-Truiden, 10u00

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN KALENDER 2004

LIMBURG 27.10.2004 10.11.2004

Bezoek ACRO, KHLim, Diepenbeek, 19u30 Engineers on the snow & après-ski in het VIKKAFFEE Bezoek ARTE, Zonhoven, 14u00 Lezing "Lachcursus", Hasselt, 19u45 Night of the Proms, Antwerpen Rijvaardigheidscursus, circuit van Zolder, 13u00 Toneelvoorstelling "De langste Nacht", Zaal Centrum, Hasselt, 20u00

17.11.2004 29.11.2004 november 05.12.2004 17.12.2004

Inschrijven voor alle activiteiten:


KEMPEN

In de cast van “Het bal van de burgemeester” vinden we een stel oude getrouwen terug, aangevuld met enkele gastacteurs. De meest opvallende figuur is niemand minder dan Bob Van der Veken, één van de "éminences grises" van de Vlaamse theaterwereld (o.m. bekend als Thienpondt uit "De Collega's”), in de prachtige rol van grootvader Pier. De VIK-afdeling Kempen geeft u de gelegenheid dit veelbelovende stuk bij te wonen en reserveerde reeds uw plaatsen!

PRAKTISCH

Plaats:Theater Zeemanshuis, Falconplein 21, Antwerpen. Datum: zaterdag 11 december 2004 om 20u00 STIPT! Kostprijs: 15,00 EUR per persoon. Inschrijving: door overschrijving van 15,00 EUR per persoon op rekening nummer 403-9504811-48 van Guy Roymans, Steenweg op Tielen 5, 2300 Turnhout, met de vermelding “bal van de burgemeester”.

KALENDER 2004

KEMPEN NIEUWE TRENDS IN BEVEILIGINGSTECHNIEKEN

24.11.2004

woensdag 24 november 2004 11.12.2004 Het internet heeft een revolutie teweeg gebracht in de manier waarop we vandaag communiceren en zakendoen, maar deze revolutie heeft eveneens nieuwe risico's geïntroduceerd. Deze risico's bevinden zich meer en meer op applicatief niveau en nieuwe bedreigingen worden dagelijks geïntroduceerd. Vele bedrijven hebben dan ook een basisinfrastructuur voor beveiliging van hun bedrijfsnetwerk opgezet. Deze voordracht door Ing. Fabrice Wynants van Ubizen, wil een overzicht brengen van de huidige IT security trends. Dit omvat de actuele security risico's (denk maar aan de recente worm outbreaks), beveiligingtrends en de belangrijkste beveiligingstechnieken van een beveiligingsinfrastructuur, zoals firewalls, intrusion detection/prevention systems, VPNs, digitale certificaten en meer.

PRAKTISCH

Lezing "Nieuwe trends in beveiligingstechnieken", KHK, Geel, 20u00 Toneelvoorstelling: het bal van de burgemeester, Antwerpen, 20u00 Inschrijven voor alle activiteiten:


LEUVEN KALENDER 2004

LEUVEN-HAGELAND 15-17.10.2004 Gastronomisch weekend, Umicont (Bouillon)


Plaats: Katholieke Hogeschool Kempen, Kleinhoefstraat 4, Geel. Datum: woensdag 24 november 2004 om 20u00. Kostprijs: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,50 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat met referte VOKPNBEVEI.


WAASLAND

HET BAL VAN DE BURGEMEESTER

GRADA INTERNATIONAL

zaterdag 11 december 2004

donderdag 18 november 2004

Op 24 september 2004 start Theater Zeemanshuis een reeks voorstellingen van het nieuwste stuk van Alex Van Haecke: “Het bal van de burgemeester”. Het gaat om een nostalgische en authentieke milieuschets van de fameuze jaren zestig, volgens de geijkte lach-en-een-traan methode.

Grada International, opgericht in 1963, produceert airco- en ventilatietoebehoren zoals roosters, geluidsdempers en kleppen. In totaal rollen meer dan 22.000 verschillende producten van de band. Met een 100-tal medewerkers wordt een omzet van ongeveer 10 Mio EUR gehaald. Zo’n 70% van de productie wordt via


NIEUWS VAN DE AFDELINGEN een uitgebreid dealernetwerk geëxporteerd. De productie gebeurt volledig in de fabrieksgebouwen in Lokeren, waar naast engineering ook de afdeling matrijzenbouw met de bijbehorende testlabo's belangrijke ontwikkelingstroeven zijn.

PRAKTISCH

Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. De (totale) kostprijs overschrijven op rek. nr. 414-3146851-13 van de VIK-afdeling Antwerpen, met vermelding: Bordeaux, uw naam, aantal personen en VIK-lidnummer. Het aantal deelnemers/proevers is beperkt! Referte: FEAWNWIJND

Plaats: Grada, Toekomstlaan 18, Lokeren (zijstraat van de N70). Datum: donderdag 18 november 2004 om 19u00 Kostprijs: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 5,00 EUR. Inschrijving vereist:VIK-secretariaat tot 12 november 2004. Het aantal deelnemers is beperkt tot 35 personen. Referte: BBWLDGRADA.

KALENDER 2004

WAASLAND 14.10.2004 18.11.2004 02.12.2004

Bezoek Henco Industries, Herentals, 18u00 Bezoek Grada, Lokeren, 19u00 Jongerenvergadering, Sint-Niklaas, 20u00 Inschrijven voor alle activiteiten:


ANTWERPEN BORDEAUX-WIJNEN vrijdag 22 oktober 2004 Met oprecht genoegen kondigen wij u onze derde wijn(fijn)proeverij aan. Causeur-oenoloog Roger zal ons dit keer laten kennismaken met wijnen uit Bordeaux. Een uitgebreid gamma wijnen (rood en wit) komt aan bod. Met hun appellations en afkomst: Bordeaux Supérieur, de Côtes, (Haut)-Médoc, Graves, Pomerol, Saint-Emilion, Entre-Deux-Mers, Sauternes.Tevens wordt u wegwijs gemaakt doorheen de classificatie en de wetgeving: AOC, Châteaux, Crus Bourgeois, (Premiers) Grands Crus (Classés), enz. De voorstelling wordt uitgebreid geïllustreerd d.m.v. een diaprojectie. De deelnemers ontvangen een syllabus. Bovendien is er gelegenheid om een achttal wijnen te proeven en te vergelijken.

DE POESJENELLENKELDER vrijdag 3 december 2004 In de Poesjenellenkelder wordt het oudste nog bestaande poppenspel in Antwerpen opgevoerd. De poppenspelen zijn vaak ridderverhalen of melodrama’s en ze worden opgevoerd in het Antwerpse dialect. Deze oeroude vorm van poppentheater betekent dus zowel authentieke volkscultuur als folklore. Er wordt nog uitsluitend voor groepen opgetreden. Daarom hebben wij voor u gereserveerd. De voorstelling die we dit jaar aanbieden bestaat uit drie poppenspelen, waaronder hét succesnummer, “De Maegd van de Burchtgracht”. De dochter van baron Stokvis moet vluchten voor de graaf Van Rattenberg. Zij komt in het schipperskwartier terecht. Met alle gevolgen van dien…!

PRAKTISCH

Plaats: Poesjenellenkelder aan de Repenstraat (kelder, stenen trappen, naast museum het Vleeshuis) te Antwerpen-Centrum. Samenkomst om 20u00 aan de ingang van de Poesje. Datum: vrijdag 3 december 2004 om 20u00. Kostprijs: 3,50 EUR per persoon voor VIK-leden en hun gezinsleden; 7,00 EUR voor niet-leden. Te betalen uiterlijk 18 november op rekening nr. 414-3146851-13 van de VIK-afdeling Antwerpen met vermelding van naam, VIK-lidnummer, aantal personen en ‘Poesje’. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Het aantal toeschouwers is beperkt (kleine kelder)! Referte: CAAWNPOESJ.

KALENDER 2004

ANTWERPEN 22.10.2004

Wijndegustatie Bordeaux, VIK-huis Wommelgem, 19u30 Voorstelling Poesjenellen, Antwerpen, 20u00

03.12.2004



PRAKTISCH

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: vrijdag 22 oktober 2004 om 19u30. Kostprijs: VIK-leden (en eventuele partner/gezinsleden) betalen 9,50 EUR per persoon alles inbegrepen, niet-leden betalen 14,00 EUR per persoon.

VOOR ALLE ACTIVITEITEN: ZIE OOK ONZE VERNIEUWDE WEBSITE:

34


Noteer nu reeds in uw agenda zondag 16 januari 2005 AKO-Nieuwjaarsconcert, De Singel, Antwerpen, 10u00

www.vik.be

Zelfkleverslag Maandelijks delen we met de stickeractie een aantal prijzen uit. Kleef uw VIK-sticker op een leuke plaats (auto, fiets, brievenbus, enz.). U kunt in de prijzen vallen als een attente collega uw sticker opmerkt en ons dat meldt. Uit de nummerplaten die onze fulltime speurploeg doorseinde, lootten we de volgende nummers:

BFL 570

HRM 068

HWW 233

HZM 138

NFF 834

Als een van deze nummerplaten de uwe is, stuur dan een kopie van het inschrijvingsbewijs en van uw VIK-lidkaart op naar het VIK-secretariaat, t.a.v. Francine Demaret, Herentalsebaan 643 Wommelgem, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected] Succes!

Premed is een regionale, onafhankelijke en politiek neutrale externe dienst voor preventie en bescherming op het werk. Klantgerichtheid, bereikbaarheid en beschikbaarheid, kwaliteit en innovatie staan centraal in onze dienstverlening. Voor de verdere uitbouw van onze afdeling risicobeheer zoeken wij momenteel een

AFDELINGSHOOFD RISICOBEHEERSING functie

Uitwerken, vastleggen en evalueren van het beleid van de afdeling risicobeheersing Coördineren van de activiteiten van de afdeling risicobeheersing Projectmanagement Organiseren en geven van opleidingen en infosessies aan klanten en medewerkers Onderhouden van externe contacten met klanten en overheid en andere relevante organisaties Je rapporteert aan de algemeen directeur

profiel

aanbod

Je bent ingenieur (industrieel of academisch) Je bent in het bezit van een getuig-schrift “preventieadviseur niveau I” Je hebt bij voorkeur 10 jaar ervaring in verband met welzijn op het werk Je bent een 'people-manager' Je hebt commerciële feeling Je bent een 'zelfstarter' Je woont bij voorkeur in Vlaams -Brabant

Een functie die toelaat om zelfstandig te werken en die ruimte biedt voor initiatief. Vlakke bedrijfsstructuur Open bedrijfscultuur Competitief salaris en extralegale voordelen

Interesse? Stuur dan vóór 29 oktober e.k. uw curriculum vitae naar: PREMED vzw t.a.v. Dr. Edgard Ceulemans, algemeen directeur Tiensevest 61 bus 2, 3010 LEUVEN

(m/v)

tel.: 016 30 81 11 fax: 016 30 81 10 e-mail: [email protected]

INGENIEUR EN BEROEP

Stress aan de Leien Een werf van 2,7 kilometer ANTWERPEN. Gelukkig vinden de loodzware wegenwerken in Antwerpen plaats. De Antwerpenaar kankert wel over het ontstane leed, maar met de nodige kwinkslagen zal hij er zijn leven niet door later verzuren. Hoe dan ook, de Antwerpenaars zitten voor jaren opgescheept met wat ze nu al noemen: de bouwwerf van de eeuw. Deze gigantische infrastructuurwerken zijn gesneden koek voor ingenieurs van allerlei slag die er hun brood mee verdienen en er ook een pak ervaring bij opdoen. In een vorige bijdrage onderzochten we hoe het eraan toe gaat aan de Antwerpse Ring. Dit keer gaan we een kijkje nemen op de Leien, de toekomstige ChampsElysées van de Koekenstad.

Van onze redacteur

Er is al veel inkt over gevloeid. De werken aan de Antwerpse vesten lopen vertraging op. Er moet een tandje bij gestoken worden om de vertraging weer in te lopen. Enzovoort. De werken aan de Leien blijven nog wel een tijdje hot news. Aan het Blauwetorenplein naast de Vesten werd een kantoorpark van containers opgetrokken, het zenuwcentrum van waaruit de werken bestuurd worden. Hier zetelt ondermeer de Tijdelijke Handelsvereniging De Leien (THV De Leien), die drie bouwfirma's groepeert die samen het contract in de wacht hebben gesleept. Deze drie bouwfirma's zijn: MBG (burgerlijke bouwkunde: grote beton- en wapeningswerken), Van Wellen (riolering en wegenis), Frateur De Pourcq (nieuwe tramsporen en bovenleidingen). In het containerpark, kortweg “keet” genoemd, huizen een 15tal medewerkers van de THV en een 15-tal personeelsleden van het bestuur der Vlaamse Gemeenschap, Wegen & Verkeer. Hier worden knopen ontward en doorgehakt.

Maatschappij voor Bouwen Grondwerken Ing. Johan Van Eynde (38) is één van de ruim 20 ingenieurs die betrokken zijn bij de werken aan de Antwerpse Leien. Hij is

38


afkomstig uit Wakkerzeel bij Haacht en studeerde industrieel ingenieur bouwkunde aan het Hoger Instituut De Naeyer in Mechelen. Als beginnend ingenieur liep hij een aantal bedrijven af: Cosimco, een bouwbedrijf voor individuele woningbouw in Kontich; Ballast Nedam Benelux, Belgisch filiaal van een Nederlandse bouwfirma in burgerlijke bouwkunde, met werven in Leuven en Tienen; DamanDogaer in Mechelen, waterbouwkundige werken, onderhoudswerken aan water-

lopen, damplanken, heiwerken, bouwen van staketsels. Eind 1995 ging hij voor MBG werken, wat staat voor Maatschappij voor Bouw- en Grondwerken. Ondertussen maakt MBG deel uit van de holding CFE, dat op zich een onderdeel is van de Franse groep Vinci. Het organigram van onze bedrijven wordt er niet eenvoudiger op en in alle sectoren dringt een toenemende internationalisering zich op. Ing. Van Eynde maakte zich bij MBG verdienstelijk bij de constructie van aanlegsteigers, containerterreinen, tunnels en dijkbeschermingselementen aan de haven van Zeebrugge. In Leuven werd hij als werflei-

“ Werken van dit kaliber zijn uitzonderlijk en bieden dan ook een buitengewone ervaring.”

der ingezet bij de fraaie heraanleg van het stationsplein. Een veelzijdige opdracht met ondermeer de aanleg van de ondergronds parking, de tunnel onder het Martelarenplein, de brug over de Dijle, twee grote keerwanden en de volledige heraanleg van het plein en de omgeving. “Het beroep van werfleider is echt wat me aantrekt”, vertelt Ing. Johan Van Eynde enthousiast. “Het omvat zoveel diverse aspecten: het dagelijks organiseren van

de werken, het waken over de kwaliteit van de uitvoering der werken, studie van de plannen, het afroepen van de materialen, hoeveelheden uitrekenen, rendementscontrole van de uitgevoerde werken, coördinatie met onderaannemers en controle van door hen uitgevoerde werken… Heerlijk.”

Feeling en intuïtie Ook binnen deTHV De Leien is Johan Van Eynde één van de werfleiders. Aan het hoofd van de THV staan een directeur en een project-coördinator. De drie bedrij-


Ing. Johan Van Eynde

“Als alles meezit, proberen we ook een beetje winst te maken.”

ven die zich verenigd hebben, hebben ook ieder een werfleider aangeduid voor de duur van de werken. Ing. Johan Van Eynde is werfleider voor MBG: “Onze inbreng situeert zich vooral op twee werven: de site Nationale Bank en de site Amamtunnel nabij het nieuwe Gerechtshof. Het bijzondere van deze opdracht is dat de werf zich uitstrekt over 2,7 kilometer. Op de piekmomenten worden er 160 à 170 medewerkers ingezet. Werken van dit kaliber zijn uitzonderlijk en bieden dan ook een buitengewone ervaring. Het begint al met de aanbesteding, de eerste grote onbekende. Als bedrijf wil je graag meedingen, maar niet ten koste van elke prijs. Liefst maak je ook nog een beetje

40


winst, want daar draait het in onze economie om. Zo'n aanbesteding dient echter te worden opgesteld met beperkte gegevens en zoveel onvoorziene omstandigheden, dat het heel veel feeling en intuïtie vanwege mijn collega's vraagt om de zaken juist in te calculeren. Bovendien, en dat kan niet anders met werken van deze omvang en zoveel onbekende factoren, is de creativiteit op de werf en de samenwerking met bestuur en andere ondernemingen van het allergrootste belang. Alleen door samen te werken, kan men zo'n opdracht tot een goed einde brengen. Want dit is een moeilijk dossier, zowel voor het bestuur als voor de aannemers.”

Het gevecht met de tijd Leidt de hoge moeilijkheidsgraad van het dossier niet tot oeverloos vergaderen? “Wekelijks zijn er vergaderingen met alle partners. Bijna dagelijks zitten we met een

aantal mensen rond de tafel om ons over een bepaald probleem te buigen. Vergaderen heeft pas zin als het efficiënt gebeurt en er ook oplossingen uit de bus komen. Daar hebben alle partijen belang bij, aangezien tijd geld kost.” Tijd: het woord is gevallen. De werken hebben nu al een aanzienlijke vertraging opgelopen. Is zo'n karwei een voortdurend gevecht met de tijd? “U moet weten dat het bij dergelijk dossier haast onmogelijk is de juiste termijn van de werken in te schatten. Zelfs bij benadering is het moeilijk. Er zijn zoveel onbekende factoren die kunnen opduiken. Neem nu de ontdekking van de oude stadswallen onder de Spaanse vesten. Het is toch normaal dat de archeologen de tijd krijgen om hier onderzoek te verrichten, zoniet dreigt een schat aan informatie verloren te gaan. Het einde van fase 1 (van de Bolivarplaats tot de

Schafttijd op de werf, het hoort er ook bij.

“Als ik een dag niet op de werf kom, voel ik me niet goed.”

Baeckelmanstraat) is voorzien eind 2006. Dat blijft haalbaar. Nadien komt er een nieuwe aanbesteding voor fase 2 (van de Maria Theresialei tot de Noorderlaan). Als we dan nog in de running zijn, want wellicht komen er nieuwe kapers op de kust, zitten we hier gebeiteld tot 2010.”

neert. Als onderneming zijn we bezig met de realisatie van een constructie. Het bestuur is meer bezig met administratie en de omkadering van reglementeringen.”

Voelt u zich beter thuis bij een aannemer dan bij het bestuur?

“Als ik een dag niet op de werf kom, voel ik me niet goed. Ik ben niet iemand om van 9 tot 5 achter een computer te zitten. Binnenwerk mag er bij zijn, maar het is pas buiten op de werf dat ik me helemaal in mijn sas voel. Dat heeft ook met interesses te maken. Als ik een brug zie, wil ik steeds meteen weten hoe die gemaakt is. De

“Bij het bestuur zou ik me veel minder goed thuis voelen. En dat heeft niet vooral te maken met een verschil in verloning. Ik ben nooit geïnteresseerd geweest in een overheidsjob. Het is de techniek die me fasci-

Welke voldoening vindt u in uw job als werfleider?

mooiste verwezenlijking waar ik mijn steentje heb toe bijgedragen, is de herinrichting van het Leuvense stationsplein en dan vooral vanwege de technische hoogstandjes die we verwezenlijkt hebben. Als het resultaat er staat, dan geeft dat een kick. Dat gevoel bekruipt me steeds bij een technische realisatie. Ik reken dan ook op een geweldige kick als de werken aan de Leien voltooid zijn. Wat wij nu met al deze tientallen medewerkers aan het realiseren zijn, zal het beeld van de stad voor de volgende vijftig jaar bepalen. Het moet dus wel goed zijn!” Henk VAN NIEUWENHOVE


VERENIGIGS NIEU WS

ERKENNING tot VIK-IngenieurExpert Begin dit jaar, tijdens een bijeenkomst van VIK – SENIOREN, werd door collega Jos Kestens het initiatief aangekondigd om een lijst op te stellen van VIK-leden die in aanmerking wensen te komen voor het uitvoeren van

Het deskundig verslag, weliswaar louter adviserend voor de rechter, heeft vaak een doorslaggevende waarde bij het beslechten van een geschil.

gerechtelijke opdrachten.

Bij vele VIK-leden bleek immers het idee te leven dat industrieel en technisch ingenieurs minder in aanmerking komen voor opdrachten toegekend door rechtbanken dan onze vrienden burgerlijk ingenieurs. Niets is minder

De expert kan ook aansturen op een minnelijke regeling, waar de geschilpartijen uiterst dankbaar voor zullen zijn, wat toch ook heel wat persoonlijke voldoening geeft.

waar.

Netwerking Het initiatief genoot mijn volle aandacht omdat ik beroepshalve steeds te maken heb gehad met controlewerkzaamheden en allerlei expertises, zowel gerechtelijk als in het kader van minnelijke schikkingen. Ik heb dan ook mijn steentje willen bijdragen om te komen tot het samenstellen van een geloofwaardige en door het gerecht aanvaardbare lijst. Een werkgroep van de VIK tracht één en ander te realiseren om de industrieel ingenieur ook als expert aan zijn trekken te laten komen. De doelstelling voor dit initiatief en de omkadering ervan werd reeds uitvoerig uiteengezet in het artikel van collega Kestens (verschenen in I-mag augustus/september 2004).

Technische expertise Waarom de omschrijving of titel “VIKIngenieur-Expert”? Ingenieur zijn al onze leden want ze hebben hun diploma behaald. En iedereen die werkzaam is in een bepaald vakgebied, mag zich na verloop van tijd (= ervaring) toch expert noemen in bepaalde materies. Met deze lijst van “VIK-Ingenieur-Expert” willen we echter naar buiten treden om de bedrijfswereld in het algemeen en de gerechtelijke autoriteiten in het bijzonder te helpen bij het zoeken naar technisch onderlegde personen in alle mogelijke vakgebieden voor het uitvoeren van expertises, gerechtelijke en scheidsrechtelijke opdrachten.

42

I-mag - AUGUSTUS-SEPTEMBER 2004

Gerechtelijke expertise Het is evident dat onze leden vast en zeker over de nodige technische expertise beschikken. Anderzijds is de wijze waarop een expertise bij een gerechtelijke procedure dient te worden gevoerd, slechts bij weinigen bekend.

Cursus De VIK wil aan deze lacune iets doen en organiseert voor haar leden een cursus om vertrouwd te geraken met alle facetten van een gerechtelijke of scheidsrechterlijke expertise. Inhoudelijk zal deze cursus bestaan uit volgende onderdelen: de juridische procedure, de expertise zelf, de administratieve behandeling, de menselijke aanpak, het fiscale aspect en een aantal praktijkgevallen. Er zal ook een eindwerk worden opgelegd, dat zal moeten aantonen dat de deelnemers met de ganse materie vertrouwd zijn, of toch minimaal de nodige bagage en interesse hebben.

Deskundig verslag Welk belang hebben VIK-leden erbij om zich kandidaat te stellen voor gerechtelijke of scheidsrechtelijke opdrachten? Naast de persoonlijke interesse, kan men hier een belangrijke bijdrage leveren inzake het streven naar waarheid en gerechtigheid in een maatschappij die steeds complexer maar ook agressiever wordt.

Bij een expertise staat men er meestal alleen voor, terwijl partijen zich laten bijstaan door specialisten in de materie. Wanneer nu met de tijd binnen de groep van “VIK-Ingenieur–Experts” een netwerk zou ontstaan, kunnen de leden, al dan niet confidentieel, onderling op elkaar beroep kunnen doen bij bepaalde expertises, vrijblijvend advies inwinnen, of de eigen vaststellingen en besluiten toetsen en mogelijkerwijze verbeteren. Dit zou een zeer sterk pluspunt zijn voor de vereniging en haar gekwalificeerde leden. De cursus zelf is slechts een eerste aanzet in het leerproces voor het uitvoeren van gerechtelijke en scheidsrechtelijke opdrachten. De rest leert u in de praktijk, die zoals bekend de beste leerschool is en waar men de mosterd haalt voor volgende opdrachten. Maar is dit niet zo voor het ganse leven? Veel succes gewenst aan de kandidaatexperts. Ing. Robert MOOREN

Ingenieurs bieden hun diensten aan Om tegemoet te komen aan de vraag van verschillende leden en bedrijfsleden, starten wij vanaf dit nummer van I-mag opnieuw met de rubriek “dienstaanbiedingen”. In deze rubriek kunnen ingenieurs die op zoek zijn naar een (nieuwe) job hun interesse kenbaar maken. Bedrijven die in contact wensen te komen met een of meerdere van deze ingenieurs, kunnen zich in verbinding stellen met het VIK-secretariaat. Meer info over deze jobdienst en de mogelijkheden tot inschrijving in deze dienst of contactname door bedrijven, kan men vinden op: www.vik.be A/040803/14 Ing. (Automatisering, 2004). Vrij: onmiddellijk. Talen: N,F,E, noties Duits. Ervaring: verschillende vakantiejobs. Belangstelling: projectingenieur. A/040816/15 Ing. (Elektronica/informatica, 1994). Vrij: onmiddellijk. Talen: N,E. Ervaring: ontwikkeling; procedurale abstracties; planning. Belangstelling: softwareontwikkeling; planning; logistiek. Verkiest: Limburg, Vlaams Brabant. A/040818/16 Ing. (Bouwkunde, 1988). Vrij: onmiddellijk. Talen: N,F,E. Ervaring: rekenen en tekenen studiedienst. Belangstelling: studiebureau bouw Deeltijds. Verkiest Brussel. A/040823/17 Ing. (Elektromechanica, 2002). Vrij: onmiddellijk. Talen: N,F,E, noties D. Ervaring: Field Engineer

Businessprint (1,5j) + verschillende vakantiejobs. Belangstelling: projectingenieur, designingenieur, onderwijs, ... A/040823/18 Ing. (Elektronica, 1993). Vrij: onmiddellijk. Talen: N,F,E,D. Ervaring: 6 jaar software development telecom; 4 jaar technisch audio visueel. Belangstelling: software, IT, audiovisueel, technisch algemeen, technisch leidinggevend, technisch commercieel. Verkiest: West - Vlaanderen. A/040825/19 Ing. (Chemie, optie kunststoffen, 1982). Vrij: onmiddellijk. Talen: N,F,E,D. Ervaring: Productie-operations-plant en kwaliteitsmanagement. Belangstelling: plant. Verkiest: Oost- of West-Vlaanderen.

6

Zes jaar na de onder

Frankrijk: pseudo-verjaar

Jacques Attali, Claude Allègre en Jacques Le Goff, drie erudiete

Fransen, lagen eind jaren negentig aan de basis van een nieuwe

poging om het Europees hoger onderwijs te harmoniseren. In de inner

circle staan ze bekend als het “AALG - trio”, een letterwoord gevormd met

de eerste letter(s) van hun familienamen. De Sorbonneverklaring van 25 mei 1998 (een tekst van amper 58 regels) is de neerslag van hun uitgesproken en geëngageerde visie over de toekomst van het Europees hoger onderwijs. De tekst werd ondertekend door de Franse, Duitse, Britse en Italiaanse ministers van onderwijs en onderzoek. Een kanttekening.

Van onze hoofdredacteur Tijdens het weekeinde van zondag 24 en maandag 25 mei 1998 namen de vier ministers deel aan een groots opgezet feest naar aanleiding van de viering van de (bijna) acht eeuwen oude universiteit van Parijs. In het meersterrenrestaurant, waar de hoge gasten en hun gevolg die zondagavond aan tafel zaten, ging het er gezellig en gemoedelijk aan toe. Als het eten lekker is, de bediening voortreffelijk en de wijn een appéllation d' origine contrôlée als keurmerk draagt, dan is de ambiance verzekerd. Zware onderwerpen als de harmonisering van het hoger onderwijs in Europa maken dan vlug plaats voor lichtere conversaties. Bij een dergelijke lichtheid van het menselijk bestaan zwiert een handtekening vlotter uit de pen. In de vroege uurtjes van zondag op maandag werd aldus door de vier de zogenaamde Sorbonneverklaring ondertekend. Het “contract” vormde meteen de aanzet naar een nooit eerder geziene revolutie in het Europees hoger onderwijs. In juni 1999 onderschreven in Bologna een dertigtal Europese landen de gedachtengang van het AALG-trio. Zes jaar na het ondertekenen van de Sorbonneverklaring moeten we helaas vaststellen dat drie van de vier initiatiefnemers (Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Italië) omzeggens niets hebben ondernomen.

44


Een oud idee Het eerste voorstel om het Europees onderwijs te harmoniseren, dateert van medio jaren zestig. De Europese Economische Gemeenschap (EEG), de latere Europese Unie (EU), telde toen zes landen: België, Nederland, Luxemburg, Duitsland, Frankrijk en Italië. Toen Georges Pompidou - de opvolger van het autoritair Franse staatshoofd Charles De Gaulle - bij zijn aantreden als president in 1969 het Franse veto tegen de toetreding van het Verenigd Koninkrijk ophief, waren de Zes bevreesd voor een mogelijke invasie van wat werd genoemd de “minderwaardige Britse diploma's”. Na het aftreden van De Gaulle (een referendum had over zijn lot beslist) en de studentendemonstraties van mei 1968 in Parijs, had de nieuwe Franse minister voor onderwijs een reeks beloften gedaan. Er zou een algemene regelgeving komen om de diploma's in de zes EG landen te beschermen en het hoger onderwijs transparanter te maken. Er was haast mee gemoeid. In 1973 zouden immers het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Denemarken tot de EEG toetreden. Allerlei commissies bogen zich over de zaak. Aan lijvige rapporten ontbrak het niet. Maar het liep al van bij het begin fout. De onderwijsdeskundigen van de

tekening van de Sorbonneverklaring

dag, paradox en mission impossible (deel 4) zes landen geraakten het onderling niet eens. Het credo Eigen Volk Eerst primeerde op het algemeen belang. Het beoogde doel, met name de wederzijdse erkenning en bescherming van diploma's en het bevorderen van de mobiliteit van de werknemers, ging de mist in. Daarop nam de Europese Commissie zelf het voortouw. Ze vaardigde een niet bindende Richtlijn voor de wederzijdse erkenning van beroepen uit. Ze legde de minimumcriteria vast waaraan een opleiding diende te voldoen om een bepaald beroep uit te oefenen. De Richtlijn miste evenwel haar uitwerking. In de zes lidstaten vertoonden de gelijksoortige opleidingen te grote verschillen, zowel naar inhoud van de studies als naar de onderwijsstructuur. De Europese Commissie paste de Richtlijn lichtjes aan. In de tekst werd niet meer naar een beroep maar naar een “werkzaamheid” verwezen. Een mooi staaltje van taalkundige spitsvondigheid. Zo bood het diploma van technisch ingenieur geen voldoende bewijs om als zelfstandige in een van de zes lidstaten het ingenieursberoep te mogen uit oefenen. Wel kwam het diploma in aanmerking voor het beoefenen van technische werkzaamheden. De VIK heeft daar destijds heftig tegen geprotesteerd. De Richtlijn stierf een zachte dood.

Herhaalt de geschiedenis zich? In de jaren zestig waren de Fransen beducht voor een invasie van Britse diploma's. In de jaren negentig was de vrees al lang bekoeld. Het Verenigd Koninkrijk was inmiddels tot de EEG toegetreden en de invasie was uitgebleven. Begin jaren negentig vertoonde het hoger onderwijs in het Europa van de Twaalf dezelfde gebreken als in de periode van het Europa van de Zes. De niet doorzichtige onderwijsstructuur en de wirwar van diploma's en graden, vormden nog steeds een obstakel voor de wederzijdse erkenning van de diploma's en de mobiliteit van hoger gediplomeerden. De brain drain zette zich verder door. Naar schatting hebben de voorbije tien jaar 400.000 hoger

Het Cambodja-paviljoen, leeg en verlaten.

gediplomeerden uit de Europese Unie zich in Amerika gevestigd. De geschiedenis zal uitwijzen of het huidig initiatief om het Europees hoger onderwijs te harmoniseren (de Sorbonneen Bolognaverklaring) een dam zal kunnen opwerpen tegen de toenemende uitwijking van hoger gediplomeerden. Een eensgezinde Europese aanpak is er helaas niet.

In 1992 brachten de Britten het voor mekaar om enkele tientallen driejarige polytecnics (vergelijkbaar met onze graduaatsopleidingen) de status van universiteit toe te kennen.

Tijdens het vierdaags wereldcongres, waaraan 34 landen begin september in Valencia deelnamen, is gebleken dat de invulling van de Bolognaverklaring voor heel wat landen een lachertje is. Behalve ons land, Duitsland en Finland blijft iedereen zowat de kat uit de boom kijken.

Grosso modo komt het hier op neer dat men de etiketten Bachelor en Master op de bestaande opleidingen kleeft. Van harmoniseren is dan ook geen sprake. In het vooruitstrevende Zweden bijvoorbeeld weten laatstejaarsstudenten van de universiteiten nauwelijks wat de Bolognaverklaring inhoudt. Zweden zal in de komende maanden nagaan hoe ze zullen of kunnen meespelen in het Europees harmoniseringsproces. Met het oog op een eventuele toetreding tot de EU zet Turkije daarentegen alles op alles om zijn hoger onderwijs te doen aansluiten bij de Bolognaverklaring.

British makes the difference Het typische “British makes the difference in Europe” blijft het handelsmerk over het Kanaal. De door hen mee ondertekende Sorbonneverklaring lappen de Britten arrogant aan hun laarzen. Ze beschouwen hun hoger onderwijs als steengoed en efficiënt. Ze doen eerder wat laatdunkend over alles wat met de Bologna-hervorming te maken heeft. Aan nieuwe hervormingen hebben ze immers geen boodschap. De vorige dateert pas van 1992. Toen brachten ze het


voor mekaar om enkele tientallen driejarige polytecnics (vergelijkbaar met onze graduaatsopleidingen) de status van universiteit toe te kennen.Geen Europese haan heeft ooit over deze ingreep gekraaid. Evenmin was er in het Verenigd Koninkrijk enige discussie over het uitreiken van de Master of Science door deze instellingen. Geloof in de waarde van de eigen opleidingen onderscheidt blijkbaar een groot land van een klein. Over evidenties debatteert Vlaanderen zich zat. De Fransen zijn in hetzelfde bedje ziek als de Britten. Toen de euforie van de Sorbonne bijeenkomst weggeëbd was, realiseerden ze zich dat hun ingewikkeld hoger onderwijssysteem (het meest com-

plexe ter wereld) moeilijk te harmoniseren viel met dat van andere landen. Ze zijn daar zelf de schuld van. De Franse Revolutie van 1789 creëerde immers het duaal systeem van universiteiten en Grandes Ecoles. Deze laatsten zijn de Fransen zeer dierbaar. Ze zijn immers het icoon van de gelijkheid, de égalité van de Franse natie. De nationale concours, het toelatingsexamen voor de Grandes Ecoles, zijn in dit opzicht een waarborg. Dit hebben we reeds in een vorige bijdrage toegelicht. Dit tijdens de Franse Revolutie duurzaam veroverd basisrecht, willen de Fransen ook ten allen prijs behouden, de Bolognaverklaring ten spijt. “L' einseignement supérieur est un domaine national réservé

Het AALG-trio: een portret Wie zijn de Franse think tankers? Jacques Attali (1943) is alvast geen voormalig Franse minister geweest, zoals in het Verslag van het Vlaams Parlement van 25 maart 2003 werd aangestipt. Hij werd als tweelingbroer in Algerië geboren. Deze erudiete Fransman staat bekend als diplomaverzamelaar en schrijver van een tiental boeken én polemist. Op zijn palmares staan twee ingenieursdiploma's, een van de Ecole Polytechnique en één van de Ecole des Mines, twee gerenommeerde Grandes Ecoles in Parijs die respectievelijk in 1794 en 1783 werden opgericht. Hij maakt deel uit van het Corps des Ingénieurs de Paris. De corpsard is ook een énarque. Hij is immers een oud leerling van de ENA, de Ecole Nationale d'Administration van Parijs die de ambtelijke elite opleidt. De beste abituriënten van de ENA hebben de eerste keus voor de Franse ambtelijke corpora. Die eer viel Attali te beurt toen hij een van de belangrijkste adviseurs werd van de Franse president François Mitterrand, een functie die hij zou bekleden van 1981 tot 1991. De president was trouwens een fervente voorstander van het Europees harmoniseringsmodel voor het hoger onderwijs. Attali's intellectuele verzamelwoede bezorgde hem ook een diploma van de Grande Ecole de Science Po en van doctor in de Economische Wetenschappen. Zijn onderzoekswerk lag aan de basis van de Java informaticataal. Hij is de grondlegger van het Europees EUREKA uitwisselingsprogramma. Momenteel is hij voorzitter van een internationaal adviesbureau in Parijs. Hij was onlangs in Brussel waar hij als voorzitter van PlaNet Finance - een internationale organisatie die instellingen voor microfinanciering verenigt - voor een talrijk opgekomen publiek een uiteenzetting gaf. Hij gaf ook vele jaren les aan de universiteit Paris 1. Claude Allègre (1937) is behalve ingenieur ook fysicus. Hij is de stichter van de Ecole Française de Geochemie in Parijs waar hij vele jaren baanbrekend onderzoek verrichtte en daarvoor talrijke internationale onderscheidingen kreeg. Enkele jaren geleden werd hij zelfs voor de Nobelprijs getipt. Allègre is een jeugdvriend van de voormalige premier Lionel Jospin en van Jacques Attali.

46


au Français et Françaises.” blijft tot nader orde het onwrikbaar devies.

La fête en grande pompe Welke verjaardag heeft men nu in 1998 gevierd? Als het deze is van de universiteit dan geldt min of meer het getal 783. Als we de ingebruikname van het Sorbonne-internaat bedoelen heeft men de keuze tussen 745 en 741. Gelukkig is zelfspot de Fransen niet vreemd. Bij de 800-jarige viering in 1998 staken de kranten de draak met “un vrai faux anniversaire célébré en grande pompe”. Voor de studenten van het Quartier Latin was het net voor de examenperiode nog een gelegenheid om ludieke acties te voeren.

Jacques Le Goff (1924) behoort tot de groep van vooraanstaande historici. Hij schreef talrijke boeken over diverse geschiedkundige onderwerpen, ondermeer over het onderwijs in Frankrijk. De éminence grise was vele jaren professor en directeur van de Ecole des Etudes en Sciences Sociales, een befaamde afdeling van de Université Paris 1. Le Goff werkte ook als adviseur voor vier opeenvolgende Franse presidenten: Pompidou, Mitterrand, Giscard d'Estaing en Chirac. Toen Claude Allègre in juni 1997 minister van onderwijs, onderzoek en technologie werd, onder premier en jeugdvriend Jospin, achtte hij het ogenblik aangebroken om een oude Europese droom te realiseren, met name het hoger onderwijs op elkaar af te stemmen . In een brief van 21 juli 1997 vroeg hij Attali om hem daarbij te helpen. « …l'un des objectifs que je me suis fixés est de préparer la France à la compétition de la matière grise que sera le vingt et unième siècle…Je vous demande donc de conduire une mission destinée à me proposer des solutions concrètes à ces problèmes… » De Fransen stonden voor onoverkomelijke problemen om hun - op zijn zachtst uitgedrukt - chaotisch onderwijssysteem te harmoniseren met dat van de rest van Europa. Aan de basis lagen ondermeer de structurele verschillen tussen de universiteiten en Grandes Ecoles. De Commissie Attali telde 14 personen, 8 professoren en 6 vertegenwoordigers uit de bedrijfswereld. Het lijvig rapport Attali, dat een inventarisatie was van het hoger onderwijs in Frankrijk, verscheen in november 2002, drie jaar na de Bolognaverklaring. De discussie over eventuele aanpassingen van het hoger onderwijs is volop aan de gang. De haat-liefde verhouding tussen universiteiten en Grandes Ecoles komt voortdurend aan de oppervlakte om maar te zwijgen van de ellenlange palavers en rapporten over de verdeling van de financiën. Het Franse departement voor onderwijs en onderzoek zit immers krap bij kas. Enkele maanden geleden kwamen daarvoor tienduizenden wetenschappers, studenten en profs in Parijs op straat. In de stoet van de malcontenten werden overigens ook spandoeken mee gedragen met opschriften tegen de eventuele “Bologna-veranderingen”. N.L.

Het ministerie van Cultuur zat met de hele kwestie verveeld. Een land dat voor zijn geschiedenis steeds zijn beste beentje voorzet, verdiende beter. Het ministerie pakte uit met de volgende mededeling: « … disons que ce sont plutôt les premiers pas de l' enseignement supérieur que nous fêtons. C'est vrai, on a un peu arrondi les chiffres. Huits cents ans , cela faisait un compte rond…». Franse geschiedenis die met de Franse slag wordt geschreven, is daarom nog geen cultuuraanwijzer voor het Franse leven.

De groten op het appel Onder het motto “Vers une Université Européenne” werd op 24 en 25 mei 1998 aan de Université Paris 9, beter bekend als Paris Dauphine, gedebatteerd over de positionering van het 600 jaar oude Europees hoger onderwijsmodel versus het 200 jaar jonge Amerikaanse. Met thema's als mobiliteit, tewerkstelling, brain drain en onderzoek, gekoppeld aan een bezoek aan de “oude Sorbonne”, was de agenda van de tweedaagse bijeenkomst goed gevuld. En er was ook nog in Parijs het galadiner voor een select uitgenodigd publiek Hier werd de Sorbonneverklaring geboren. De Franse onderwijsminister Claude Allègre had zijn collega's uit Engeland (Tessa-Ann Blackstone), Duitsland (Jürgen Rüttgers) en Italië (Luigi Berlinger) uitgenodigd. De Franse premier Lionel Jospin beet de spits af met een voor zijn collega's charmerende ode aan de oude universiteiten van Bologna, Oxford en Keulen. De premier verwoordde de ideeën van de Franse think tank (Attali, Allègre en Le Goff). De grote Europese universiteiten mochten zich niet langer geïsoleerd opstellen, maar dienden het voortouw te nemen tegen de nieuwe kapers op de kust, de Amerikanen en Aziaten. Aan één zeel trekken houdt in dat Europa moet streven naar een harmonieus onderwijs en daarvoor - zei Jospin - is er maar een oplossing, het Angelsaksisch model toepassen. De uitspraak moet de Fransen als een vloek in de oren hebben geklonken. Voor zijn charmante Engelse gaste, de barones van Stoke Newing en minister van onderwijs, cultuur en kunst, Tessa-Ann Blackstone, was het zachte muziek, een muze waar ze alles over weet. In een vorig leven was Tessa immers bestuurder van het Londense Royal Opera House en het Royal Ballet. De in Engeland als “Tony

Gedenkteken voor André Honnorat, stichter van de Cité Universitaire de Paris.

Blair's sop to the luvvie loby” bekende Blackstone moet ongetwijfeld geglunderd hebben. Van haar baas heeft ze wellicht bij haar thuiskomst een paar ferme zoenen gekregen. Een lofwaardige bejegening van de Fransen aan het adres van de Engelsen: dat gebeurt niet elke dag. De Honderdjarige Oorlog tussen beide landen trilt immers nog altijd in de geesten wat na. Tessa is inmiddels minister af. Haar opvolger houdt met sterke hand aan het traditioneel Brits onderwijssysteem.

Een ontgoochelde Jacques Attali zei onlangs over de gang van zaken in zijn land: « La tragédie de l’homme, c’est quand il peut faire quelques chose, il finit parfois sans le faire ». Een voorlopig happy end Na de ondertekening van de Sorbonneverklaring door de vier ministers ging de intentieverklaring voor ondertekening naar de andere landen. De toenmaligeVlaamse minister voor onderwijs Luc Vanden Bossche stemde ermee in. Op 19 juni 1999 vond aan de universiteit van Bologna een nieuwe bijeenkomst plaats, dit keer met een dertigtal landen rond de tafel. De Bolognaverklaring zorgde voor een concreter invulling van het Sorbonneakkoord. Omwille van de verkiezingen in ons land op 13 juni 1999, werd de Bolognaverklaring namens de Vlaamse minister

van onderwijs en in afspraak met zijn Waalse collega, ondertekend door de toenmalige directeur-generaal van het hoger onderwijs Jan Adé. De Vlaamse regering heeft inmiddels met gewezen onderwijsminister Marleen Vanderpoorten de niet bindende afspraken van de Bolognaverklaring in een decreet omgezet (zie het Belgisch Staatblad van 14 augustus 2003). De Franstaligen onder minister Françoise Dupuis deden hetzelfde (BS 21 juni 2004), al zijn er markante verschillen tussen het decreet aan Vlaamse en aan Waalse zijde: geen associaties en 5 jaar voor industrieel ingenieurs. Noch in Frankrijk, noch in het Verenigd Koninkrijk, noch in Italië - drie landen die aan de wieg stonden van de Sorbonneverklaring - heeft men er tot nu toe iets van gebakken. Ze zijn met “de zaak bezig” en de Britten zijn niet van plan om iets te veranderen. De geschiedenis van de jaren zestig heeft zich herhaald. Een ontgoochelde Jacques Attali zei onlangs over de gang van zaken in zijn land: « La tragédie de l'homme, c'est quand il peut faire quelques chose, il finit parfois sans le faire ». De man is nu met heel andere zaken bezig dan het betrachten van een Europees transparant onderwijsmodel. Claude Allègre keerde terug naar zijn geliefd domein, het wetenschappelijk onderzoek. De kranige midden tachtiger Jacques Le Goff verdiept zich verder in het geschiedschrijven en het geven van interessante uiteenzettingen. Ing. Noël LAGAST


Voor wie haar soms geweld aan doet: de 800ste verjaardag die er geen was Bijna alle toespraken en artikels dichten de Sorbonneverklaring van 25 mei 1998 toe aan de 800ste verjaardag van de Universiteit van Parijs, de Sorbonne. De geschiedenis wordt daarmee om twee redenen geweld aangedaan. Ten eerste omdat de oude universiteit van Parijs (de Sorbonne) niet meer bestaat. Ten tweede omdat de eerbiedwaardige dame in 1998 niet 800 jaar oud werd, maar - naargelang het over de universiteit of de Sorbonne zelf gaat - 783 jaar of 741 jaar. Als officiële stichtingsjaar van de Université de Paris wordt 1215 aangenomen, maar dit moet men met een flinke korrel zout nemen. De stichtingsdata van alle oude Europese universiteiten zijn veelal het resultaat van vindingrijke en chauvinistische onderzoekers bij wie de wens de vader van de gedachte was. Met een beetje geestelijke atletiek voeren ze allerlei argumenten aan om “hun” universiteit als de oudste te laten erkennen. Historici achterhaalden dat er voor de oude universiteiten geen stichtingsakkoorden bestaan. De oude universiteiten werden niet eens “gesticht” maar groeiden geleidelijk uit bestaande scholen. Bij de aanvang van de 12de eeuw kende Parijs drie scholen, de scholae Parisiensis, waar aanvankelijk uitsluitend theologie werd onderwezen. De belangrijkste was de kathedraalschool bij de Notre Dame. Universitair onderwijs moet men ook bekijken met de ogen van die tijd. Het onderwijs had een encyclopedisch karakter. Lesgeven bestond nog niet echt. De leerstof werd door de docenten uit een boek voorgelezen. De studenten zaten op een vloer die met stro bedekt was om hen tegen de koude en vochtigheid te beschermen. De rue de Fouarre (het oud Frans woord feurre betekent tarwestro), op een boogscheut van de Parijse Notre Dame waar zo'n school gelegen was, dankt haar naam aan dit gebruik. De studenten namen notities op wassen tafeltjes en schreven die later op perkamenten katernen over. Organisatie was ver te zoeken. Alles verliep los en vrij. Examens bestonden evenmin. De meesters bevestigden onder eed dat de student de vereiste boeken had horen voorlezen. Aan het einde van de 14de eeuw kwamen banken in de mode. De naam “universiteit” (universitas) kwam pas vanaf de 15de eeuw in gebruik. Tevoren heette de school studium generale. De gilde van de studenten was de universitas scholarum, deze van professoren de universitas magistrorum. Van de vroegere gebouwen van de Université de Paris is niets overgebleven. Het oudste bestaande complex werd opgetrokken tussen 1885 en 1901. De aanpalende fraaie Sorbonnekerk werd gebouwd in de periode 1635 en 1642. Voor 1400 waren er in Europa 44 universiteiten, honderd jaar later was dit aantal verdubbeld. Vandaag zijn er in Europa een 5000-tal . Drie jaar na de studentenrevolutie van mei 1968 werd de oude universiteit (L' Université de Paris) opgedeeld in 14 zelfstandige universiteiten. Ze kregen allemaal een nummer en mochten zich ook allemaal Université de Paris noemen. Het nummer

48


komt overigens niet overeen met dat van de 20 arrondissementen in Parijs. Sommige universiteiten zijn niet in Parijs zelf gelegen, maar in een voorstad, zoals L' université Paris 10 in Nanterre (zie hierover het artikel in I-mag augustus-september 2003). Slechts drie universiteiten mogen vandaag de naam Sorbonne aan hun benaming toevoegen. Dit is het geval voor Paris 1, (Pantheon - Sorbonne), Paris 3 (Sorbonne Nouvelle) en Paris 4 (Paris -Sorbonne).

Robert van Sorbon Oorspronkelijk heette de universiteit van Parijs niet de Sorbonne. Sorbonne was de naam van de verblijfplaats (een internaat of college) voor arme studenten (de goliarden) die aan de universiteit theologie kwamen studeren. Robert van Sorbon (hij werd in 1201 in Sorbon in de Franse Ardennen nabij het prachtige stadje Rethel geboren) liet het internaat tussen 1253 en 1257 optrekken. Bronnen die we in de Mitterrand-bibliotheek van Parijs raadpleegden vermelden immers twee verschillende data voor de “eerste steenlegging”. Robert van Sorbon was de biechtvader van Lodewijk IX en dus goed geplaatst om financiële middelen bijeen te brengen. Ik kan me voorstellen dat er in het biechthokje met de koning over sponsoring werd gesproken. Tot aan de komst van Luther kon men immers zijn zonden afkopen. Bij het in gebruik nemen van het pand kreeg het de naam Sorbonne. Robert was toen een eind in de vijftig. Hij zou het gebouw beheren tot aan zijn dood in 1274. De gunst die hij van de koning genoot, wekte de afgunst op van zijn collega lesgevers aan de universiteit. Robert die bij leven en welzijn nochtans niet het gezag van een grote geleerde genoot, mocht op zijn sterfbed vernemen dat zijn naam na zijn dood voor eeuwig zou verbonden worden aan de universiteit. In 1921 werd een nieuwe woonwijk (44 ha groot) voor studenten opgericht, de Cité Internationale Universitaire de Paris (CIUP) aan de boulevard Jourdan. De 40 paviljoenen bieden onderdak aan 6.500 studenten uit 120 verschillende landen. Elk gebouw is opgetrokken in de stijl van een land. Le Corbusier was de architect voor de gebouwen van Zwitserland en Brazilië. Ook ons land heeft er sedert 1925 een gebouw voor Belgische studenten. Het maakt deel uit van de Biermans-Lapôtre Stichting in Parijs. De 201 kamers en 18 studio's werden in 2000 volledig gerenoveerd. Het Cambodja-paviljoen is een ander opvallend gebouw. Het bood ooit onderdak aan medestanders van de Rode Kmer, de militaire tak van de communistische partij in Cambodja, een groep rond Pol Pot die terreur zaaide en zich had afgesplitst van de gematigde communistische partij. Toen we in 2000 de Cité bezochten, troffen we het paviljoen onbewoond en verwaarloosd aan. Het was door de tegenstanders van het Pol Pot regime grotendeels vernield en geplunderd. Er was lelijk huis gehouden. N.L.

INGENIEURS IN DE WERELD

EYE viert tienjarig bestaan London: the conference & the pubs

LONDON. Zeven maanden na een zeer geslaagde editie in Keulen, was het eind juni (25-27 juni) de beurt aan de Engelse Young Engineers om opnieuw een spetterende EYE-conference te organiseren. Een kleine honderd jong-ingenieurs afkomstig uit heel Europa maakten er in Londen weer een gezellige en leerrijke driedaagse van! De 9-koppige en zoals gewoonlijk vrij

ground en de constructiesite van het nieuwe Wembley-stadion, één van de controlecentra voor de London Underground, én de nieuwe Channel Tunnel Rail Link, het nieuwe station voor de Eurostar, één van de grootste constructieprojecten is in het Verenigd Koninkrijk. Verder waren er tal van workshops voorzien rond interessante thema’s als Networking, Leadership, International Negotiation Skills en Communication and Branding. Een aantal boeiende voordrachten vervolledigden het spectrum. Voor elk wat wils dus!

heen is het wat EYE zo bijzonder maakt en vormde ook deze keer weer de perfecte binding tussen de opeenvolgende activiteiten!

sterke VIK-delegatie was vast van plan om met volle teugen van deze

Pubs and Wax

Tegen vrijdagmiddag waren de meeste deelnemers aangekomen en een eerste hartelijke verwelkoming en een blij weerzien met vele oude bekenden, kon het weekend echt van start gaan. Het thema luidde: ‘Managing People: Engineering the Business’. Dat klinkt interessant.

Vermits de boogt niet altijd kan gespannen staan, werd ook ruimschoots tijd voorzien voor ontspanning, met een uitgebreide receptie en grandioze pub-tour in Londen op vrijdagavond (die deze keer doorging in echte Engels pubs met de wereldbeker voetbal op de achtergrond!). Zaterdagavond werd de 10de verjaardag van EYE gevierd. Met een feestmaaltijd werden de 10 fantastische EYE-jaren afgesloten en de volgende 10 vrolijk ingezet. En wie nog meer pijlen op zijn boog had, kon verder gaan vieren in één van de Londense nightclubs: Wax! Op zondag konden de feestvierders een frisse neus halen tijdens een architectuurwandeling door Londen of een bezoek aan één van de talrijke musea.

Voor elk wat wils

Straatsburg

De vaste ingrediënten voor een EYE-conference waren natuurlijk voorzien: interessante bezoeken aan o.m. de holy

Het sociale contact met de vele andere Europese jong-ingenieurs en de uitwisseling van ideeën en visies over de grenzen

speciale editie te genieten. Op het programma stond immers de viering van het 10-jarig bestaan van EYE.

Het was weer een fantastisch maar ‘eivol’ weekend, vandaar de ietwat vermoeide maar voldane gezichten op zondagnamiddag bij het afscheid! Een EYE-weekend zou echter niet geslaagd zijn, moest dit niet het geval zijn! Wij kijken in ieder geval alweer uit naar de volgende EYE-conference die doorgaat van 19 tot 21 november aanstaande in het Franse en Europese Straatsburg! Wil je graag wat meer weten omtrent EYE of wil je een keertje meegaan, dan kan je meer info terugvinden op www.e-y-e.org of indien je een concrete vraag hebt, kan je een mailtje sturen naar: [email protected] Tot in ‘La douce France’!

Ing. Martha TUTS EYE-Council Member voor de VIK


INGENIEUR EN TECHNOLOGIE

HEETNAALD VAN DE

...

OLYMPISCHE BEELDEN ZIJN BELGISCH Hebt u ook zo van de openingsceremonie van de Olympische Spelen genoten? Of pikte u regelmatig wat wedstrijden mee? Wel, dat was allemaal mogelijk dankzij een Belgische firma! Want het was Alfacam uit Lint die voor de captatie van één derde van alle beelden uit Athene 2004 instond! Het bedrijf zette op de Spelen een ploeg van 70 medewerkers, 14 mobiele tvwagens en ruim 120 camera’s in. Alles werd in ‘high definition tv’ (hdtv) opgenomen. Deze technologie is al volledig in Japan, de VS, Australië en Korea ingeburgerd, maar Europa hinkt nog achterop.

Ruim een derde van alle Olympische beelden werden geschoten door Alfacam. de ‘cross-to-type’ telefoon van Siemens

TELEFOON MET NIEUW DESIGN Voor zijn nieuwe, geïntegreerde bedrijfstelefoon bedacht Siemens een originele vormgeving. De telefoon oogt als een normale gsm, maar als u wilt e-mailen of de agenda raadplegen, dient u het toetsenbord open te draaien. Op die manier komt een micro-PC tevoorschijn die in de palm van uw hand past. De draaibeweging kreeg dan ook de toepasselijke naam ‘x2type’, wat voor cross-to-type staat. Volgens Siemens gaat het om de eerste mobiele telefoon die een volledige e-mailen agendafunctionaliteit biedt. Daarnaast kunt u het toestel ook gebruiken om via het BlackBerry™-licentieprogramma toegang tot uw bedrijfsgegevens te krijgen. Het tri-band systeem laat probleemloos draadloze communicatie met mailtoepassingen (zoals MS Outlook™ of Lotus

50


Notes™) toe. Hierbij wordt gezorgd voor een onmiddellijke synchronisatie van emailberichten en een optimalisering van reistijden of vergaderingen van drukke zakenlui. De ‘SK65’ beschikt over 64 MB geheugen voor het beheer van grote hoeveelheden gegevens. Daarvan kan tot 30 MB voor de opslag van persoonlijke informatie (emailberichten, beltonen, Java-toepassingen, etc.) worden gebruikt. Andere kenmerken zijn een groot 132 x 176 pixel TFTscherm met 64k-kleuren, een volledig uitgerust adressenboek met ruimte voor 2.000 inputs en de nieuwe Siemens ‘Mobile Phone Manager’ PC-software. Het toestel wordt in november 2004 op de markt gelanceerd. Meer info: www.siemens.com

Alfacam is op ons continent één van de koplopers. Begin dit jaar al lanceerde het als eerste het Europese hdtv-station ‘Euro1080’. Bovendien bouwde het bedrijf een stevige reputatie op in verband met het in beeld brengen van massaspektakels, zoals de winterspelen in Salt Lake City, het WK 2002 en Euro 2004. Vandaar dat het geen echte verrassing is dat Alfacam vrij gemakkelijk het Atheense topcontract ter waarde van 7 miljoen euro in de wacht kon slepen. Meer info: www.alfacam.be

NANO MOET ONDER DE LOEP In een gezamenlijk rapport hebben de Britse Royal Society en de Royal Academy of Engineering aangedrongen op bijkomend onderzoek om de toxiciteit

HEETNAALD VAN DE

...

van nanoproducten te onderzoeken. Hun stelling is dat hoewel ‘bulk’-hoeveelheden van de meeste van deze materialen niet giftig zijn, dat niet meteen moet gelden wanneer die stoffen in nanoafmetingen worden geproduceerd. Geen van beide organisaties maakt zich overigens zorgen over doemscenario’s waarin zichzelf replicerende nanorobots onze beschaving zouden bedreigen. Maar ze waarschuwen wel voor mogelijke toxische effecten van nanodeeltjes en -buisjes.

Samsung een capaciteit van 200.000 eenheden per maand bereiken. Overigens presenteerde het Kore a ans e bedrijf in mei al een prototype van een 17 inch OLED-scherm dat naar verwachting volgend De hypermoderne OLEDjaar in productie schermpjes worden eerst ingebouwd in horloges wordt genomen. en gsm-toestellen.

NIEUW LICHT OP BIOLOGIE

Toxiciteit nanodeeltjes in vraag.

Volgens het rapport worden alle nanomaterialen voorlopig het best volgens de UK en EU-regels over nieuwe chemicaliën behandeld. Dat betekent onder meer dat er limietconcentraties moeten worden vastgesteld, zodat nanodeeltjes niet massaal in het milieu terechtkomen of in consumentenproducten worden toegepast.

Ingenieurs en fysici van het European Molecular Biology Laboratory (EMBL) in Heidelberg hebben een nieuwe microscoop ontwikkeld die toelaat om biologisch materiaal in ‘levende lijve’ te bestuderen. Het is niet langer nodig om het onderzoeksobject te doden en op een draagglaasje te fixeren. Het toestel laat zelfs toe om een embryo in zijn geheel te bestuderen. Deze wordt levend in een gelachtige substantie gebracht en vervolgens systematische met een dunne lichtstraal afgetast.

OLED IN PRODUCTIE Elektronicagigant Samsung heeft afgelopen augustus OLED-schermen met 65.536 kleuren in productie genomen. De diameter van de schermpjes bedraagt 1,7 inch, en niet 1,1inch zoals eerdere geruchten aangaven. OLED staat voor ‘organic light emitting diode’ en wordt beschouwd als hét alternatief om in de toekomst tftschermen te vervangen. Tot op heden zijn de meeste OLED’s echter relatief klein en kampen ze bovendien met een vrij beperkte levensduur. In augustus werden al 50.000 nieuwe OLED-displays, bestemd voor toepassing in mobiele telefoons en horloges, geproduceerd. Tegen het eind van het jaar wil

In levenden lijve onder de miscroscoop.

Volgens de ontwerpers valt de microscoop te bouwen voor slechts een derde van de kosten van andere hightech microscopen. Bovendien geeft het EMBLtoestel een vijfmaal betere resolutie.

GENTS MICROVLIEGTUIG MAAKT PROEFVLUCHT Slechts 58 gram voor een vleugelspan van 25 centimeter: zo licht is het microvliegtuigje dat door de ingenieurs Peter Cosyn en Rik Verbiest van de Faculteit Toegepaste Wetenschappen van de Universiteit Gent werd ontwikkeld. Tijdens zijn recente luchtdoop is het toestel acht en een halve minuut in de lucht gebleven. Door de komst van de micro-elektronica en de ontwikkeling van micro-elektromechanische componenten (MEMS) is het mogelijk geworden om alle noodzakelijke onderdelen in een dergelijk klein vliegtuigje te integreren. Zo past er een camera met zender van nauwelijks acht gram in! Het toestelletje kan voor civiele en militaire bewaking, detectie en communicatie worden gebruikt. Op volle capaciteit kan het zeker anderhalf uur vliegen.

ILLEGALE SOFTWARE IN EU Afgelopen zomer maakte Business Software Alliance (BSA) bekend dat 37% van de software in de EU illegaal werd gekopieerd. De schade hiervan voor de software-uitgevers wordt op meer dan acht miljard euro geschat. Daarmee blijft softwarepiraterij een grote uitdaging voor de Europese Unie, want het probleem zou zelfs toenemen. Van alle onderzochte EU-landen spant Griekenland de kroon: 63% van alle software is er illegaal. Het wordt op de voet gevolgd door Polen en Litouwen (58%). België doet het met 29% zeker niet slecht in de internationale rangschikking, want enkel Zweden (27%), Oostenrijk (27%) en Denemarken (26%) doen het beter. Het BSA-onderzoek, dat voor het eerst werd uitgevoerd door IDC (een bedrijf dat zich specialiseert in onderzoek naar de toepassing van technologie) omvatte dit jaar belangrijke segmenten van de softwaremarkt, onder meer operating systems, consumentensoftware en pakketten voor de lokale markt. Het opnemen van deze nieuwe categorieën geeft een breder en meer accuraat beeld van het piraterijprobleem. Peter RAEYMAEKERS


Studiegroepen ELEKTRICITEIT Caterpillar donderdag 21 oktober 2004 Het leveren van elektriciteit zonder onderbreking wordt voor steeds meer industriële toepassingen en domeinen een kritisch element. Een stroompanne kan ernstige gevolgen hebben. Om een onderbreking van de elektrische voeding te voorkomen zijn op de markt twee oplossingen voorhanden van het type UPS (Uninterruptible Power Supply): de UPS met batterijen en de rotatieve UPS. Sedert enkele jaren stelt Caterpillar op de markt van de UPS een rotatief systeem voor met een nieuw en uitzonderlijk voordelig concept. Tijdens dit seminarie zullen de voordelen van dit ontwerp worden toegelicht. De Caterpillar UPS biedt een grote flexibiliteit dankzij zijn modulair concept (toevoeging van vliegwielen van 250 kVA volgens de te beschermen belasting).

diepgang gaande van 44 tot 48 voet, di 13.4 tot 14.5 m. Om tegemoet te komen aan deze vereisten dient het profiel van de bestaande dokken aangepast. De Very High Pressure – grouting techniek voorziet renovatie, stabilisatie en uitdieping van bestaande maritieme constructies. De kademuur wordt verankerd in de achterliggende grond, vervolgens wordt de teen van de kademuur verwijderd, en na voorboring van de kademuur wordt de onderfundering van de kademuur voorzien d.m.v. groutkolommen. Tot slot wordt het dok uitgebaggerd en tot op de gewenste diepte gebracht.

Wij stellen u eveneens voor een bezoek te brengen aan de installaties van de Antwerpse Waterwerken, uitgerust met 4 x Caterpillar van elk 250 kVA.

PRAKTISCH

Plaats: AWW, Productiecentrum Walem, Mechelse Steenweg 111, Rumst. Datum: donderdag 21 oktober 2004 om 19u30. Kostprijs: gratis voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, nietleden betalen 10 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat Referte: BBELETRECO

HAVENTECHNOLOGIE

PRAKTISCH

donderdag 18 november 2004

52


Op dit forum kunnen alle geïnteresseerden een voorstel doen voor onderwerpen die ze graag in de loop van het komende academiejaar behandeld willen zien.

PRAKTISCH

ONDERHOUD

Na de inleiding tot Struts van maandag 27 september jongstleden, gaan we dieper in op de anatomie van een webapplicatie. De structuur van de Model-ViewController wordt nog eens bekeken aan de hand van een eenvoudige webapplicatie. De volgende onderwerpen komen aan bod:

Deze avond richt zich voornamelijk naar beginners. Om iedereen aan bod te laten komen op de studieavonden, werd een forum voor de studiegroep JWA opgestart, dat beschikbaar is op www.gertcuppens.org.

JAVA WEB APPLICATIES maandag 25 oktober 2004

Java server pages Samenwerking tussen controller, model en view

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: maandag 25 oktober 2004 om 20u00. Kostprijs: gratis voor de leden en studenten op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 10 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat Referte: VOJWAANATO.

Anatomie van een webapplicatie

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: donderdag 18 november om 20u00. Sprekers: Bart Cierkens en Kim Van Kuyk. Kostprijs: gratis voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, nietleden betalen 10 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat Referte: VOHAVKADEM.

Renovatie van kademuren

Sommige dokken in de haven dateren uit de periode na Wereldoorlog I en voldoen niet aan de vereisten van de moderne Panamax-schepen. Deze vertonen een

Opbouw van de Java Beans Data Access Objects Structuur van de controller

Continental Teves Mechelen donderdag 28 oktober 2004 In Mechelen is Continental Teves, sinds vele jaren een gevestigde waarde in de automobielindustrie. Hier worden hoogtechnologische elektronische remsystemen (ABS, ESP) voor o.a. een tiental Europese automerken geproduceerd. Met circa 700 medewerkers is Continental Teves goed voor een jaaromzet van 350 miljoen EUR. Dankzij hun inzet, de voortdurende investeringen en R&D is de toekomst alvast verzekerd. Investeren doen ze ook in mensen, daarom kijken ze voortdurend uit naar nieuw talent. Het bedrijf is zeker en vast het bezoeken waard.

Studiegroepen

PRAKTISCH

Plaats: Continental Teves, Mechelen Datum: donderdag 28 oktober 2004 om 19u00 Kostprijs: gratis Inschrijving vereist: VIK-secretariaat Referte: BBONDTEVES

Vertandingsschade aan tandwielkasten dinsdag 23 november 2004 Bij wijze van inleiding wordt een overzicht gegeven van de activiteiten van de Hansen Service organisatie en haar vertegenwoordiging op de markt. Schadebeelden van vertanding en lagers gaan gepaard met een typische nomenclatuur. Via praktische voorbeelden wordt gezocht naar het verband tussen oorzaak, gevolg en remedie. Algemene aandachtspunten inzake onderhoud en bedrijfszekerheid van een tandwielkast omvatten zowel preventief als predictief onderhoud.

PRAKTISCH

Plaats: Katholieke Hogeschool Kempen, Kleinhoefstraat 4, Geel. Datum: dinsdag 23 november 2004 om 19u30. Kostprijs: gratis voor de leden en studenten op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 10 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat Referte: VOONDTANWI.

TECHNISCHCOMMERCIEEL Verkopen met passie dinsdag 26 oktober 2004 Succesvolle verkopers zijn ongetwijfeld alert en snel, slim en sluw, handig en intelligent, maar gelukkig veel meer dan dat. Commercieel succesvol zijn, is afhankelijk van enthousiasme. Enthousiasme wortelt in passie. Klanten merken onmiddellijk op wie zijn job graag doet!

Wie gepassioneerd is, straalt kracht en warmte uit, is geen harde verkoper, maar verkoper met hart. Een verkoper die goed in zijn lijf zit, dicht bij zijn hart, beleeft plezier aan zijn werk. Maar verkopers ondervinden ook mislukkingen en tegenslagen. Vermoeidheid speelt ook soms parten. Daarom is passie dubbel belangrijk als bron van energie. De kunst bestaat erin de bron niet te laten opdrogen of dichtslibben. Gastspreker Jan Rolies is filosoof en trainer/consulent bij Tack Training, en staat geregeld zelf in de verkoop.

PRAKTISCH

Plaats: Hotel Corinthia, Desguinlei 94, 2018 Berchem (plan op aanvraag). Vlot bereikbaar ondanks de werken. Datum: dinsdag 26 oktober 2004. Lezing start om 20u00. Kostprijs: 10 EUR voor VIK-leden, niet-leden betalen 15 EUR. Partners voor halve prijs! Verwelkoming deelnemers vanaf 19u30 met broodjes en dranken. Na de lezing receptie + open bar en netwerking tot 23u00. Opgepast: gelieve tijdig te komen. Je vindt gemakkelijk gratis parkeerplaats in de nabije omgeving, want de parkeergarage onder het hotel kost 5 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat vóór 21 oktober 2004. Referte: VOTCMPASSI.

Boosting the Quality of your Sales dinsdag 30 november 2004 Tijdens deze motiverende gespreksavond geeft Vincent Vandeputte een gloednieuwe kijk op de psychologische achtergronden van het verkoopproces. In zijn resultaatgerichte en praktische stijl geeft hij aan wat er omgaat in het hoofd van de prospect of klant en hoe we daar mee moeten omgaan. Op pragmatische wijze worden tools aangereikt om snellere contacten te leggen en deze contacten om te zetten in concre-

te business. Tevens worden methoden aangereikt om tegenwerpingen te counteren. Dit alles met één doel: omzet genereren bij bestaande en nieuwe klanten.

PRAKTISCH

Plaats: Corinthia Antwerp Hotel; Desguinlei, Antwerpen. Datum: dinsdag 30 november 2004 om 20u00. Verwelkoming deelnemers vanaf 19u30 met broodjes en drankjes. Kostprijs: 10 EUR voor VIK-leden; niet leden betalen 15 EUR. Partners voor halve prijs! Na de lezing wordt een receptie aangeboden met open bar en netwerking tot 23u00. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat vóór 24 november 2004. Referte: VOTCMBOOST.

VOEDING Verpakkingscentrum Hogeschool Limburg dinsdag 9 november 2004 Tijdens deze studieavond wil het Verpakkingscentrum, als onafhankelijk testlaboratorium, zijn onderzoeksactiviteiten op materialen/verpakkingen voorstellen. Aandacht wordt vooral besteed aan de 5 hoofditems in de dienstverlening van het Verpakkingscentrum aan de industrie: gasdoorlaatbaarheid, basiskarakterisatie, transportsimulatie, effecten van omgevingsinvloeden, ecodesign. Binnen elk hoofditem worden aan de hand van proefopstellingen de onderzoeksmo-


Studiegroepen gelijkheden voorgesteld. Na de presentaties kan een bezoek gebracht worden aan het labo waar de aanwezige testtoestellen/software in actieve werking worden getoond.

PRAKTISCH

nig is echter gekend over de invloed van de temperatuur op de bederfflora, en bijgevolg op de houdbaarheid. Nochtans is ook deze kennis van onomstotelijk belang.

Plaats: Verpakkingscentrum, Hogeschool Limburg, Universitaire Campus – gebouw H, Diepenbeek. Datum: dinsdag 9 november 2004 om 18u30. Kosten voor inschrijving: gratis voor de VIK & EHEDG -leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, nietleden betalen 10 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat Referte: BBVOEVERPA.

Modellering van de bederfflora van vacuüm bereide maaltijden dinsdag 7 december 2004 Snelheid en convenience, met behoud van veiligheid en organoleptische eigenschappen, worden belangrijke normen voor de bereide maaltijden. Sous vide is dé methode die aan deze criteria voldoet. Sous vide producten behoren tot REPFED’s (Refrigerated Processed Food with Extended Durability). Het verzekeren van voedselveiligheid en houdbaarheidstermijnen is vooral gebaseerd op gekoelde bewaring. Een accurate schatting van voedselveiligheid en houdbaarheid wordt verkregen via PFM: Predictive Food Microbiology. Het laatste decennium werd heel wat werk verricht inzake microbiële voedselveiligheid van sous vide producten. Bitter wei-

PRAKTISCH


Studiegroep Haventechnologie 18.11.2004: Lezing "Renovatie van kademuren en haventechnologie", VIK-huis, Wommelgem, 20u00

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: dinsdag 7 december 2004 om 20u00. Kostprijs: gratis voor VIK & EHEDGleden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 10 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat Referte: VOVOEMAALT.

AGENDA BIJEENKOMSTEN Studiegroep Bedrijfsbeleid 12.10.2004: Lezing "Leren zwemmen in informatie", VIK-huis, Wommelgem, 20u00 09.11.2004: Lezing "Jaarverslag, wat steek ik erin, wat haal ik eruit?", VIKhuis, Wommelgem, 20u00 14.12.2004: Lezing "Projectmanagement", VIK-huis, Wommelgem, 20u00 Studiegroep Bouwkunde 27.10 - 24.11 - 29.12.2004: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00 Studiegroep Elektriciteit 21.10.2004: Lezing "No-break-systemen, Caterpillar", Walem, 19u30 18.11.2004: Studievergadering, VIK-huis, Wommelgem, 19u30

VOOR ALLE ACTIVITEITEN: ZIE OOK ONZE VERNIEUWDE WEBSITE:

54

16.12.2004: Lezing "Phoenix", 19u30

Studiegroep Java Web Applicaties 25.10.2004: Lezing "Anatomie van een webapplicatie", VIK-huis, Wommelgem, 20u00 Studiegroep Onderhoud 28.10.2004: Bezoek aan Continental Teves, Mechelen, 19u00 23.11.2004: Lezing "Vertandingsschade aan tandwielkasten en hun oorzaak", KHKempen, Geel, 19u30 Studiegroep Regeltechniek 02.11.2004: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00 Studiegroep Technisch-Commercieel 26.10.2004: Lezing "De passie in de verkoop", Antwerp Corinthia Hotel, Antwerpen, 20u00 30.11.2004: Lezing "Boosting the Quality of your sales", Corinthia Antwerp Hotel, Antwerpen, 20u00 Studiegroep Veiligheid-Milieu 21.10 - 18.11 - 16.12.2004: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00 Studiegroep Voeding 09.11.2004: Het verpakkingscentrum van de Hogeschool Limburg: in dienst van de industrie, Hogeschool Limburg, Diepenbeek, 18u30 07.12.2004: Lezing "Modellering van de bederfflora van vacuüm bereide maaltijden", VIK-huis, Wommelgem, 20u00

www.vik.be

I-mag INGENIEURSMAGAZINE MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER

Recommend Documents