I-mag INGENIEURSMAGAZINE MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER

I-mag oo s

INGENIEURSMAGAZINE

an pm VEV-To

f Je

R

n

he

t!

ot ob fel r f u n Anty: k

MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER

e :Z ng’s Jonge I

adreswijzigingen: VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 41 • nummer 10, oktober 2003 maandelijks tijdschrift, verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor 3500 Hasselt 1- P2A8632

e do

Vorming Cursusoverzicht najaar 2003 vanaf oktober 2003 Scheikunde Drukvaten, warmtewisselaars en opslagtanks Introductie in procesengineering Droogtechnologie -module 2: Droogsnelheid en droogtijd

TECHNOLOGIE Expertclass contractering bij bouwprojecten Betonbouw deel 2: berekenen van gewapend beton Regelen van geschillen in de bouwsector Paalfunderingen: ontwerp, uitvoering en controle – Europese normen Bekistingen en zichtbeton

2D*A 16.10.03 6A*G 12.11.03 1A*A 17.11.03

HACCP

BEDRIJFSKUNDE

Corrosie Inleiding tot coatingstechnologie

5D*A 22.10.03 5A*A 17.11.03

Elektriciteit- Elektronica Elektriciteit voor automatisering Dimensionering van elektromechanische aandrijfsystemen EMC/EMI: grondbeginselen – normering - toepassingen

2D*A 15.10.03 7A*G 05.11.03 3V*A 15.11.03

Klimatisatie van gebouwen Brandersystemen HVAC Stoom in de procestechniek Koeltechniek: vervolg

Algemeen Technical Outsourcing 6 SIGMA: gestructureerd en fundamenteel problemen aanpakken In bedrijf nemen van nieuwe installaties

5D*A 4N*V 5A*A 5A*G 5A*A

14.11.03 19.11.03 19.11.03 20.11.03 18.02.04

Kunststoffen

1D*A 15.10.03 4A*A 03.11.03 3V*A 06.12.03

Arbeidsanalyse Tijdstudie en normtijden Industrial engineering en Lean Manufacturing

Energie - Koeltechnieken

2D*G 18.11.03 3D*G 26.11.03

Kwaliteit Inzicht in de basisprincipes en logica van een verantwoord kwaliteitsmanagementsysteem FMEA: Failure Mode and Effects Analysis

1D*A 28.10.03 2A*A 04.12.03

Logistiek

Workshop: spuitgieten van kunststoffen Injectiematrijzen uitbesteden? Waar, hoe en wie? Rubber: soorten, additieven en verwerking tot eindartikel

4D*A 05.11.03 4A*A 17.11.03 3V*A 22.11.03

Mechanica Piping & engineering - Appendages en beveiligingsapparatuur - Een stortvloed van reglementen en normen - Stromingsleer en drukvalberekening - Sterkte en flexibiliteitsberekening - Montage van buisleidingen Projectmatig ontwerpen van procesinstallaties Basiscursus stans-, plooi- en dieptrekmatrijzen Procescompressoren Flensverbindingen Stressberekeningen bij ontwerp van pijpleidingen

1A*G 1A*G 2A*G 2A*G 1A*G 2D*A 6A*A 5D*A 3V*A 3A*A

16.10.03 23.10.03 06.11.03 20.11.03 04.12.03 21.10.03 12.11.03 14.11.03 15.11.03 18.11.03

Meet- en regeltechniek Automatisering Ontwerp van stuurkringen met een veiligheidsfunctie Industrial Ethernet

I-mag - OKTOBER 2003

2N*A 09.12.03

4A*A 18.11.03 3A*G 01.12.03

Corrosie

3V*A 15.11.03

Voeding

Bouwkunde

14

2D*G 14.10.03 6V*A 08.11.03

3D*A 14.10.03 1D*G 07.11.03 3D*A 26.01.04

Inkoopbeleid + negotiatietechnieken Automatische identificatiesystemen Optimale magazijnwerking Efficiënt kosten beheren in het magazijn Mijn logistieke operatie uitbesteden of zelf beheren?

5NA*A 1D*A 7A*A 1N*A 1N*A

17.10.03 22.10.03 04.12.03 05.12.03 12.12.03

MASTER IN LOGISTIEK MANAGEMENT JANUARI 2004 Milieu Milieu in Vlaanderen Milieu: heffingen meldingen en subsidies Veranderende rollen en instituties in het milieubeleid Afval Bodemsanering Water Lucht Geluid en Trillingen Gevaarlijke stoffen

12AN*K 3D*A 1D*A 4NA*K 8NA*K 6NA*K 6NA*K 2NA*K 4NA*K

07.11.03 04.12.03 18.12.03 09.01.04 23.01.04 20.02.04 19.03.04 23.04.04 07.05.04

Vorming Onderhoud Maintenance Engineering Personeelsmanagement in de onderhoudsdienst Algemene industriële afsluiters en andere appendages in de praktijk Predictief onderhoud Industriële afzuigingen: ventilatoren en industriële filtratie Naar een efficiënt MRO-beheer Perslucht: kwaliteit en kwantiteit

3D*A 15.10.03 1D*A 23.10.03 6A*A 6A*G 2D*G 2A*A 1D*A

06.11.03 12.11.03 18.11.03 24.11.03 10.12.03

3D*G 4D*A 4D*A 4D*A 2D*A

14.10.03 05.11.03 08.11.03 18.11.03 18.11.03

MANAGEMENT Algemeen Wetgeving op de overheidsopdrachten

1A*A 03.11.03

Human Resources People Management

4A*A 05.11.03

Projecting Basiscursus projectplanning en -management Projectbeheersing en projectmatig werken

MS Project: werken met het softwarepakket

SOCIALE EN PERSOONLIJKE VAARDIGHEDEN Communicatie

MASTER IN PROJECTMANAGEMENT JANUARI 2004

Fieldservice engineer. De winnende presentatie Technisch raad geven als ingenieur

Veiligheid

Persoonlijke Effectiviteit

MSDS: Material Safety Data Sheet Technische en administratieve aanpak van projecten in het kader van de CE-markering Gevolgen van IEC 61508 voor veiligheidssystemen

1D*A 23.10.03 2D*A 06.11.03 2A*A 02.12.03

2D*A 14.11.03 1D*G 20.11.03 3D*A 28.11.03

Brainmapping - geheugentraining - snellezen Tijdsbeheer Coachen van medewerkers Ontwikkelen van Emotionele Intelligentie en positieve stresshantering Assertiviteitstraining

3D*A 04.11.03 2D*A 12.11.03 4A*A 25.11.03 4V*G 26.11.03 3D*G 02.12.03

Team Team management

Verkoop

INFORMATICA & COMMUNICATIE TECHNOLOGIE Algemeen Hoe gebruiksvriendelijke interfaces bouwen PC-onderhoud

2D*A 23.10.03 5A*A 18.11.03

PC-Trainingen MS SQL Server

3D*A 08.12.03

Programmeren .NET Databank programmering (ADO.NET, XML.NET) Applicaties ontwerpen met C++.NET .NET (databound) Web programmering (ASP.NET)

3D*A 13.11.03 4D*A 11.12.03 3D*A 15.01.04

Office Programmering

Y

M

P

Negotiatietechnieken Self-coaching® voor Sales Managers Verkoop in al zijn facetten Negotiatietechnieken De winnende offerte

2NA*A 4N*G 5NA*A 2NA*A 1D*A

14.11.03 14.10.03 05.11.03 14.11.03 01.12.03

= Nieuwe cursus N* = Namiddag (13u00 tot 16u00) A* = Avond (19u00 tot 22u00) V* = Voormiddag (09u00 tot 12u00) D* = Dag (09u00 tot 17u00)

*A = Antwerpen *G = Gent *D = Diegem *K = St Katelijne Waver

Lichte afwijkingen in data en uren zijn steeds mogelijk. Meer info op www.vik.be/vorming

Contact: VIK-secretariaat, Noël Aelbrecht, tel. 03 259 11 05,

Access formulieren programmeren Webscripting: JavaScript VBA Excel Workshop

S

4A*A 17.02.04

2D*A 06.11.03 3D*A 27.11.03 3D*A 19.02.04

O

S

I

A

16 oktober 2003: Lassen en oppervlaktebehandeling van roestvast staal bij het hygiënisch ontwerp van procesapparatuur (tijdens Welding Week 2003) Antwerpen

23 oktober 2003: Personeelsmanagement in de onderhoudsdienst, Edegem

fax: 03 0259 11 01, e-mail: [email protected]

De Hogeschool Gent, departement Biotechnologische Wetenschappen, Landschapsbeheer en Landbouw, organiseert op vrijdag 24 oktober in samenwerking met de alumni vereniging AIVG een studiedag met als doel kennis en inzicht te verschaffen in de microbiologie, technologie en functionaliteit van melkzuurbacteriën, probiotica en prebiotica. Verdere inlichtingen worden u graag verstrekt door Rony Ruyssen, Hogeschool Gent, tel. 09 244 79 32 of 09 244 79 34, e-mail: [email protected]

OKTOBER 2003 - I-mag

15

Vorming

SYMPOSIUM

“Personeelsmanagement in de onderhoudsdienst"

donderdag 23 oktober 2003

PROGRAMMA

08u30:

Ontvangst met koffie en uitdelen documenten.

09u00:

Opening door Ing. Chris Claessens, voorzitter programmacommissie "Master Integraal Onderhoudsmanagement" Director, Pricewaterhouse Coopers.

09u15:

De strategie en de eisen van het bedrijf, anno 2003. Lic. L. Vliegen, Country HR-Manager, Borealis HR-manager van het jaar 2003.

09u50:

De medewerkertechnici willen ook wat (anders?) R. Vandenput, Nationaal Secretaris en J. De Paepe, NVK-secretaris, Landelijke Bediendencentrale - Nationaal Verbond voor Kaderpersoneel (LBC-NVK).

10u25:

Koffiepauze.

10u40:

De arbeidsmarkt en de geschikte competenties: "Wat is de aard van het beestje"en hoe motiveer ik hem/haar? ir. J. Demarre, Business Unit Manager, Insel.

11u15:

Vraag en antwoord: panelgesprek.

12u15:

Lunch.

13u30:

Workshops: de onderhoudsmanager centraal (*).

15u00:

Koffiepauze.

15u15:

Verslaggeving en bevindingen uit de workshops.

15u55:

"HORIZON": De invloed van Horizon in de onderhoudsdienst, dezelfde service blijven leveren aan de productie. Praktijkcase door Agfa Gevaert.

16u30:

Einde symposium.

(*) Namiddag: Parallelle workshops: "de ervaring spreekt" "Hoe kan communicatie bijdragen tot verbetering van het OH management?" o.l.v. dr. Y. Van Nuland, directeur, senior consultant, Comatech. "Towards Maintenance Excellence" o.l.v. ir. R. Van Genechten, Farma Maintenance & Facilities Director, Janssen Pharmaceutica. O.K., "veranderen móet", maar hoe? Wat met de kostenoptimalisatie? o.l.v. ir. K. Laureys, Managing Consultant, PDM en Ing. W. Van Acker, Maintenance Management Consult, ESCI. “Het managen van de competenties” o.l.v. ir. J. Demarre, Business Unit Manager, Insel.

16


Het symposium heeft plaats in Ter Elst te Edegem. Een uitgebreide folder kan verkregen worden bij Ria Brughmans op het VIK-secretariaat, tel. 03 259 11 06 mail: [email protected]

I

n deze rubriek hebben we herhaaldelijk aandacht besteed aan de opleiding van industrieel ingenieurs in de ons omringende landen. Laat ons eens een kijkje nemen over het Kanaal. In het Verenigd Koninkrijk wordt het hoger onderwijs gegeven aan universiteiten. Sedert 1992 werden de vroegere "Polytechnics" en de "Central Institutions" in Engeland en Wales en de "Colleges of Technology" in Schotland omgeschoold tot universitair niveau.

BSc, B.Eng. Zowel 3 en 4-jarige opleidingen leiden tot de graad van BSc of B.Eng. Vierjarige opleidingen worden meestal gevolgd door werkstudenten. Ze worden ook wel eens Sandwich Degrees genoemd. De cursussen zijn vaak modulair (studiepakketten). Het onderscheid tussen de opleiding voor BSc en B.Eng. heeft te maken met meer of minder wetenschappelijke onderbouw van de studies. Alle graden worden geaccrediteerd.

De Polytechnics en colleges verstrekten destijds technisch hoger onderwijs dat vergelijkbaar is met het technisch ééncyclus onderwijs (graduaat) aan onze hogescholen. De studieduur bedroeg 3 jaar. Sedert de omvorming (en rationalisatie) in 1992 wordt geen onderscheid meer gemaakt tussen de "oude" en "nieuwe" universitaire instellingen.

Graad (degree), bachelor Academisch onderwijs leidt tot een graad. Uitsluitend deze instellingen die over een Royal Charter beschikken, kunnen een graad uitreiken. Een "first degree" is een afsluitende graad na een basis- of initiële opleiding van 3 of 4 jaar. Een "first degree" leidt tot de graad van bachelor.

B aM a

GRAAD EN DIPLOMA

Opleiding van ingenieurs in het Verenigd Koninkrijk

Voor het uitoefenen van het ingenieursberoep dient men te beschikken over de titel van C.Eng.

Basisvoorwaarden voor C.Eng. Kandidaten die de kwalificatie van "C.Eng." aanvragen dienen aan 2 basisvoorwaarden te voldoen. 1. In het bezit zijn van de graad van B.Eng. of BSc. 2. Ze moeten praktijkervaring kunnen voorleggen, nl. 2 jaar werken in de industrie zonder ingenieursverantwoordelijkheid, plus 2 jaar industrie met ingenieursverantwoordelijkheid. Dat betekent dus dat men in het V.K. de beroepstitel van ingenieur ten vroegste op 25 jaar kan behalen (18 jaar + 3 jaar voor B.Eng. + 4 jaar praktijkervaring).

Master

Chartered Engineer (C.Eng.) De titel C.Eng. is de beroepstitel. Deze titel wordt sinds 1981 uitgereikt door een door de regering opgerichte Engineering Council. De Engineering Council kan 3 soorten titels uitreiken: 1. Chartered Engineer (C.Eng.) 2. In corporated Engineer (I.Eng.) 3. Engineering Technician (Eng.Techn.).

In het V.K. kan men de graad van M.Eng. bahelen na een initiële opleiding (4 jaar). De M.Eng. is echter geen beroepstitel. Iemand na een basisopleiding (leidend tot de graad van B.Eng.) kan na een aanvullend jaar de graad van M.Eng. behalen. Het aanvullend studiejaar omvat enkele niet-technische vakken. De M.Eng. is dus een "first degree". De opleiding tot een MSc-degree is eerder theoretisch georiënteerd. Om toegelaten te worden tot de MSc-degree dient de kandidaat in het bezit te zijn van een "first degree".

Ing. Noël Lagast

Opleiding van ingenieurs In het V.K. is de titel van ingenieur een beroepstitel (chartered engineer). In andere landen komt de opleidingstitel overeen met de beroepstitel. De initiële opleiding (3 of 4 jaar) vindt plaats aan een Faculty of Engineers. Faculteiten worden naargelang de discipline samengesteld uit departementen. Voorbeeld: Faculty of Engineering - Department of Electrical Engineering.

Industrieel ingenieur versus het Angelsaksisch systeem Angelsaksisch systeem

Industrieel ingenieur (huidige toestand)

3j (of 4 jaar sandwich) BSc of B.Eng. 3j + 1j M.Eng. of MSc.

3j 4j

Bachelor (B.Sc?) Master (MSc?)

De wetenschappelijke vorming van de industrieel ingenieur komt dus overeen met de Angelsaksische initiële vorming (first degree) leidend tot de graad van Msc.


17

B aM a

GRAAD EN DIPLOMA

"Wie intern sterk staat, staat ook extern sterk"

Ingenieursvorming: van kennen naar kunnen H et De Nayer Instituut is als Vlaamse onderwijsinstelling gespecialiseerd in het

verstrekken van hoger technisch

onderwijs. Het Instituut werd in 1922 onder de naam Bijzondere School voor Hoger Technisch Onderwijs opgericht

onder

impuls

van

Kardinaal Van Roey die een belangrijke rol gespeeld heeft in de ontstaansgeschiedenis. Zijn initiatief moest een leemte opvullen in de groeiende industrialisering in de

ir. Willy Asselman is sedert 1991 campusdirecteur van het De Nayer Instituut. Daarnaast is hij sedert 1995 ook departementshoofd van het departement Industriële Wetenschappen. dr. sc. Gilbert Folens is sedert 1992 adjunct-directeur van het De Nayer Instituut. Hij werd in 1995 adjunct-departementshoofd van het departement Industriële Wetenschappen. Het De Nayer Instituut maakt deel uit van de Hogeschool voor Wetenschap & Kunst. Met haar 8 departementen verspreid over 8 campussen in Vlaanderen positioneert deze hogeschool zich Europees en internationaal als een topinstelling met uitstekende reputatie.

Mechelse regio. Meer dan 80 jaar later is het De onderwijscentrum

waar industrieel ingenieurs (binnenkort Masters in de Industriële Wetenschappen)

en

gegradueerden

technisch (binnenkort

Professionele Bachelors) worden opgeleid. Sedert 1922 telt het De Nayer Instituut meer dan 8000 gediplomeerden. Een gesprek met de heren Willy Asselman en Gilbert Folens.

18


"De waarde van het einddiploma zal, sterker dan nu het geval is, bepaald worden door de onderwijsinstelling die het diploma uitreikt."

Associatie K.U.LEUVEN

Nayer Instituut uitgegroeid tot een hoogstaand

K.U.LEUVEN vooral sturend op, en laat ze een grote beslissingsbevoegdheid aan de partnerinstellingen, die elk hun specifieke opleidingstraditie hebben. "Wie intern sterk staat, staat ook extern sterk", is het devies van het De Nayer Instituut. In politieke termen vertaald, klinkt dit haast als een federale of confederale boodschap.

Sedert 10 juli 2002 maakt de Hogeschool voor Wetenschap & Kunst ook deel uit van de Associatie K.U.LEUVEN, die de KULeuven en 12 hogescholen groepeert en een zeer brede waaier aan onderwijsen onderzoeksmogelijkheden aanbiedt aan bijna de helft van alle studenten in het hoger onderwijs in Vlaanderen. Het weze duidelijk dat het onderwijs in Vlaanderen op dit ogenblik een sterke (r)evolutie doormaakt. De onderwijsstructuur is er niet eenvoudiger op geworden, maar garandeert wel een grotere flexibiliteit. Daarbij treedt de Associatie

De samenwerking tussen de faculteit Toegepaste Wetenschappen van de KULeuven en de departementen Industriële Wetenschappen (Virtuele Faculteit Industriële Wetenschappen) van de hogescholen in de associatie K.U.LEUVEN, zal ongetwijfeld leiden tot een op elkaar afstemmen van opleidingsprogramma’s en onderzoeksdomeinen, gemeenschappelijk gebruik van infrastructuur, uitwisseling van docenten en/of studenten. Daarbij zal rekening moeten gehouden worden met de voorschriften en geldende kwaliteitseisen van de overheid en de partnerinstellingen.

Concrete oplossingen Het departement Industriële Wetenschappen functioneert vanuit een duidelijk omschreven filosofie: "Jongeren een optimale kans geven om zich te vormen tot ingenieurs met een wetenschappelijke polyvalentie, een hoge graad van techniciteit en een praktische kennis." "In de hoorcolleges krijgen onze studenten een theoretische basisvorming mee die steunt op een heldere onderwijsvisie, die geregeld bijgestuurd wordt vanuit de Permanente Onderwijscommissie van iedere opleiding en visitaties door vertegenwoordigers van het bedrijfsleven. Zowel in onze laboratoria, die de evolutie van de technologie op de voet volgen, als vanuit de vele contacten met het bedrijfsleven kunnen onze studenten zich bekwamen in beroepsvaardigheden en sociale vaardigheden, met respect voor mens en milieu", aldus Willy Asselman Specifiek voor het De Nayer Instituut is de ruim 35-jarige traditie in zowel technologisch en toegepast wetenschappelijk onderzoek als in contractonderzoek, dit in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven. Het biedt aan alle opleidingen de mogelijkheid om de uitrusting van de laboratoria op peil te houden. De verwevenheid van onderzoek en onderwijs in de laboratoria stelt haar studenten in staat

kennis te maken met de eigenheid van technologisch onderzoek zonder daarbij afbreuk te doen aan hun polyvalente wetenschappelijke en technische basisvorming. Daarnaast moet elke student die afstudeert aan het De Nayer Instituut, welke discipline hij ook gekozen heeft, kunnen meepraten met collega’s uit andere vakgebieden.

lijk belang van techniek en technologie. De onderwijsvisie wordt in alle opleidingen voortdurend bijgestuurd en omkaderd vanuit de aandachtsgebieden maatschappij en beroepsveld. Het De Nayer Instituut wil geen ingenieurs vormen met oogkleppen, aldus het departementsbestuur.

Kruisbestuiving Niet alleen bedrijven financieren en ondersteunen het wetenschappelijk onderzoek, ook de Vlaamse en de Europese overheid stellen fondsen ter beschikking. Voor deze fondsen kunnen projectvoorstellen in open competitie ingediend worden die door een commissie grondig gescreend worden op hun kwaliteit en maatschappelijke relevantie. De nadruk ligt daarbij niet zozeer op het fundamenteel wetenschappelijk karakter, maar veeleer op het realiseren van concrete oplossingen voor nauwkeurig omschreven, vaak dagdagelijkse technologische problemen. Ook hierin wil het De Nayer Instituut een vooraanstaande rol blijven hebben. Onderzoek ligt immers mee aan de basis van veranderingen in onze snel evoluerende samenleving. Is zelfs van wezenlijk belang om de kwaliteit van het leven in stand te houden en te verbeteren. Daarom wordt tijdens de opleiding ook aandacht besteed aan het maatschappe-

Enkele voorbeelden van onderzoeksdomeinen waarin het De Nayer Instituut zich specialiseert, geven een duidelijk beeld van de concrete vorm van opleiden: Draadloze communicatie, bijvoorbeeld tussen toestellen in huishoudelijk gebruik zoals: draadloze tv, luidsprekers, koptelefoon, beveiligingsapparatuur. Het meten en beheersen van microbieel bederf in voeding zoals groenten, vis en vleeswaren. De aanwendbaarheid van thermische zonenergie. Nieuwe en milieuvriendelijke vormgevingstechnieken voor kunststoffen toepasbaar voor het vervaardigen van bv. spoilers, dakkoffers, rompen van zeeschepen. Energiebewust en duurzaam bouwen. Het is duidelijk dat het toegepast wetenschappelijk onderzoek een grote impact


19

B aM a

GRAAD EN DIPLOMA

ca. Vanaf september 2004 wordt dit programma aangevuld met de graduaten in mechanica en in autotechnologie. De opleidingen tot industrieel ingenieur worden vanaf 2004 omgevormd tot mastersopleidingen. Daarbij doorloopt de student eerst een driejarige academisch gerichte bachelorsopleiding waarbij het programma van de eerste drie semesters gemeenschappelijk is. Daarop sluiten, afhankelijk van de gekozen studierichting, 3 semesters gespecialiseerde opleiding aan.

heeft op het onderwijs in het De Nayer Instituut. Het zorgt er immers voor dat de laboratoria goed geëquipeerd blijven en het brengt de studenten, in de theorielessen maar vooral in de praktijkzittingen, in contact met recente technologische ontwikkelingen. Naast het professorenkorps doen nog vijftien voltijdse personeelsle-

"Welke discipline hij ook kiest, een student die bij ons afstudeert, moet kunnen samenwerken met collega’s uit andere vakgebieden."

20


den aan onderzoek. De betrokkenheid van zeer veel kleine en middelgrote bedrijven bij dit onderzoek zorgt bovendien voor een blijvende uitstekende relatie en een kruisbestuiving tussen de opleidingen en het bedrijfsleven. Wat de studenten vanzelfsprekend ruime instapmogelijkheden biedt bij hun intrede in de beroepswereld.

Muurklimmen Het De Nayer Instituut biedt volgende studierichtingen aan: industrieel ingenieur in bouwkunde, chemie, elektromechanica en elektronica, een voortgezette opleiding Europees lasingenieur en graduaten in elektromechanica en elektroni-

"Het systeem van studiepunten en shopping mag niet leiden tot een chaos. De keuze moet relevant zijn." Na het behalen van het academisch gericht bachelorsdiploma kan men in één studiejaar het mastersdiploma behalen samen met de titel van industrieel ingenieur. De huidige voortgezette opleiding tot Europees Lasingenieur wordt vanaf het academiejaar 2007-2008 omgevormd tot Master in Welding Engineering, een eenjarige master na master opleiding. Volgens het nieuwe systeem krijgen de studenten nog meer dan nu het geval is, de gelegenheid om hun studies te sprei-

den in de tijd en aan shopping te doen, dat betekent vakken te kiezen aan andere hogescholen of universiteiten in binnenen buitenland. Globaal genomen is het departement Industriële Wetenschappen voorstander van een vrije keuze in de samenstelling van het studieprogramma. "Het systeem van de studiepunten en de shopping, mag echter niet leiden tot een chaos. De keuze moet relevant zijn, en daar ligt een grote verantwoordelijkheid bij de student maar ook bij de onderwijsinstelling. Het nieuwe systeem zal ongetwijfeld een optimalisatie van het onderwijsaanbod in Vlaanderen met zich meebrengen. Alleen flexibele en kwalitatief hoogstaande opleidingen zullen overblijven. Dat betekent ook dat de waarde van het einddiploma, sterker dan nu het geval is, zal bepaald worden door de onderwijsinstelling die het diploma uitreikt." aldus Willy Asselman.

"Jongeren de kans geven om zich te vormen tot ingenieurs met een wetenschappelijke polyvalentie, en hoge graad van techniciteit en een praktische kennis."

"Het komt erop aan de studenten te begeleiden en te adviseren om de juiste keuze te maken", voegt Gilbert Folens eraan toe. "In het verleden zat het systeem muurvast. Van bij het begin van zijn opleiding, wist de student wat hem tijdens zijn studiejaren te wachten stond. Dat wordt nu totaal anders. Je kan dit het best vergelijken met muurklimmen. Bij elke stap moet je een keuze maken uit een waaier van mogelijkheden, die naar de top kunnen leiden. Op papier is dat allemaal heel mooi. Maar het moet ook relevant zijn. Want als je de verkeerde stap zet, die niet past bij je mogelijkheden of niet past in je

strategie, dan haal je de top niet en donder je van de muur af." Willy Asselman besluit met een waarschuwing. "Ik ben ervan overtuigd dat de middelen die de overheid ons ter beschikking stelt ontoereikend zullen zijn om de vernieuwing te realiseren met toepassing van de kwaliteitsnormen die we willen hanteren. De kwaliteit van ons hoger onderwijs staat voor ons centraal en daar moeten we met zijn allen over waken."

Henk Van Nieuwenhove

Wie was De Nayer? E.H. Jan-Pieter De Nayer werd als zoon van een bouwondernemer geboren in Halle (Vlaams-Brabant) op 12 januari 1875. Op 18 september 1897 werd hij in Mechelen tot priester gewijd en onmiddellijk daarna benoemd tot leraar aan het klein seminarie van die stad. Hij nam daar ook de functie van econoom waar. Op 20 augustus 1920 werd hij door kardinaal Mercier benoemd tot directeur van de Technische Scholen Mechelen. Aan de Bijzondere School voor Hoger Technisch Onderwijs die hij in 1922 oprichtte, doceerde hij de cursus ‘geschiedenis der architectuur’. Hij bezat een aangeboren talent voor kunst en techniek. Deze grondlegger van het huidige De Nayer Instituut overleed op 15 februari 1942.


21

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN FIETS- & WANDELDAG

OKTOBER 2003 - NIEUWS VAN DE AFDELINGEN

1

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN L I MBURG PIMC N.V. donderdag 30 oktober 2003 PIMC (Professional Interactive Media Centre) is uitgegroeid tot een competentiecentrum voor innovatieve multimedia applicaties, producten en diensten. Hun testcentrum PMTC is wereldwijd bekend voor de verificatie en validatie van multimedia applicaties (CD-ROM, DVD, Internet games) en hardware componenten (PC randapparatuur met USB-apparaten in het bijzonder). PMTC is hét testlab bij uitstek voor multimedia-applicaties. Een zéér boeiend bedrijfsbezoek. Meer info: IM juni 2003 en www.vik.be

PRAKTISCH

waterinjectie

trekstaafjes

kunststoffen uit te bouwen. Vanuit EFRO- en Provinciesteun werd een eerste stap gezet met de realisatie van een eigen materiaallabo. Hier karakteriseren we kunststoffen vanuit zijn mechanische, rheologische, thermische en oppervlakte-eigenschappen. Vanaf het ontstaan van de Cel Kunststoffen werd bijzondere aandacht besteed om met moderne computersoft-ware de vloei van de kunststoffen in de spuitgietmatrijs te simuleren (Moldflow). Vermits kunststofproducten meestal zeer complexe geometrieën hebben, werd sinds 1998 een volwaardige CADCAM-ondersteuning mee opgenomen in de dienstverlening voor bedrijven. Met ProEngineer, Catia of Autocad worden producten getekend, met CosmosM kunnen sterkteberekeningen uitgevoerd worden en via aangepaste modules kan alles ingelezen worden in Moldflow of in specifieke modules voor matrijsontwerp. Cel Kunststoffen startte onlangs met een Portaalsite voor ProEngineer (http://celkunststoffen.khlim.be/cad/) en een usergroep ProE is bijna klaar.

Plaats: PIMC N.V., Wetenschapspark 5, Diepenbeek. Datum: donderdag 30 oktober 2003 om 19u00. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.

Een voorlopig laatste stap werd gezet met de aankoop van twee nieuwe spuitgietmachines waarmee speciale spuitgiettechnieken kunnen ondersteund worden. Naast het 2K-spuitgieten en spuiten met gasinjectie, beschikken we over de eerste installatie voor waterinjectie in België.

CEL KUNSTSTOFFEN dinsdag 25 november 2003 De Cel Kunststoffen werd in 1996 opgericht als projectgroep aan de Katholieke Hogeschool Limburg (KHLIM) om samen met de Limburgse kunststofverwerkers een eigen kenniscentrum

Met 4 ingenieurs en 1 administratief medewerkster realiseert de Cel Kunststoffen jaarlijks ongeveer 40 projecten met meer dan 20 KMO’s uit de regio. Samen met andere kenniscentra op de campus en daarbuiten, probeert ze een strategische en complementaire ondersteuning op te bouwen voor de Limburgse kunststofverwerkers.

PROGRAMMA

19u30: Kennismaking met een kopje koffie. 19u45: Korte voorstelling van de Cel Kunststoffen. 20u00: Bezoek aan labo, spuitgietmachines, vloeisimulatie en ProEngineer. 21u00: Een paar slotbeschouwingen met een drankje … of een drankje zonder verdere beschouwingen.

PRAKTISCH

Plaats:

spuitgietmachine

2

vloeisimulatie

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN - OKTOBER 2003

trekbank

Katholieke Hogeschool Limburg, Universitaire Campus, gebouw B, Diepenbeek. Datum: dinsdag 25 november 2003 om 19u30 Kosten voor inschrijving: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,50 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN ACHT VROUWEN Een toneelstuk van Robert Thomas Op een ochtend voor Kerstmis, terwijl het huis en het park zijn ondergesneeuwd, vindt men de heer des huizes vermoord in zijn kamer. Het wordt al vlug duidelijk dat de moordenaar niet is kunnen vluchten: die moet dus gezocht worden onder één van de acht aanwezige vrouwen. Wat voor vrouwen! De echtgenote van het slachtoffer: behaagziek en leugenachtig. Zijn schoonzus: een verzuurde oude vrijster. Zijn schoonmoeder: gierig en aan de drank. Zijn oudste dochter; lichtzinnig. Zijn jongste dochter: slecht opgevoed. De meid: pervers. De gouvernante: verslaafd aan gokken. Zijn zus: naaktdanseres op haar retour. Het huis is onbereikbaar voor de buitenwereld. De acht vrouwen moeten zelf voor politie spelen… Het wordt ieder zijn waarheid in een grimmige, grappige strijd. Een ontspannende nagelbijter die u in uw knusse theaterzetel gekluisterd houdt tot het laatste spotje dooft.

PRAKTISCH

KALENDER 2003 - 2004 LIMBURG 30.10.2003

Bezoek PIMC, Wetenschapspark 5, Diepenbeek 06.11.2003 Lezing Innovatiebeleid Limburg 25.11.2003 Bezoek cel Kunststoffen, KHLim, Diepenbeek 04.12.2003 Bezoek aan de nieuwe gevangenis, Hasselt 12.12.2003 Toneelvoorstelling "Acht vrouwen", Zaal Centrum, Hasselt 10.01.2004 Nieuwjaarsreceptie en uitreiking Paul Donners Prijs, Centrum Duurzaam Bouwen Heusden-Zolder 03.04-17.04.2004 15-daagse studiereis door het voormalige Birma 27.06.2004 14de editie Fiets- en wandeldag, KHLim,Universitaire Campus, Diepenbeek

Inschrijven voor alle activiteiten: [email protected] tel. 03 259 11 07 - fax: 03 259 11 01

Plaats: Zaal Centrum, Hollandsveldlaan 32, Hasselt. Datum: vrijdag 12 december 2003 om 20u00. Kosten voor inschrijving: 8 EUR per persoon op voorhand te betalen op rek.nr. 451-8527851-34 van de VIK-Afdeling Limburg, 3500 Hasselt. Eerst telefonisch of via e-mail inschrijven, daarna betaling doen. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.

LEUVEN-HAGELAND WHISKY PROEFAVOND MET DINER donderdag 16 oktober 2003

MET DE VIK NAAR MYANMAR 15-daagse rondreis in het voormalige Birma

Het reisbureau Alk-reizen (lic. 1995) uit Alken organiseert, exclusief voor de VIK, een 15-daagse "Ontdekkingsreis door Myanmar" (het voormalige Birma) van zaterdag 3 april 2004 tot en met zaterdag 17 april 2004 (tijdens de Paasvakantie). Er zijn nog enkele plaatsen vrij! Dit kunnen we al verzekeren: het wordt een unieke, boeiende en cultureel hoogstaande reis door een prachtig land. Het uitgebreide programma, met zeer gedetailleerde informatie, werd reeds gepubliceerd in "Ingenieursmededelingen" nr. 6-7 van juni-juli 2003. Mocht u deze uitgave niet meer in uw bezit hebben, kan u steeds het volledige programma aanvragen bij het VIK-secretariaat in Wommelgem of raadplegen op de VIKwebsite: www.vik.be. Voor inlichtingen en inschrijvingen kan u zich in verbinding stellen met Ing. André Boes, tel. en fax: 011 21 05 89 (na kantooruren).

Wie van kastelen houdt en whisky wil leren kennen, mag deze originele proefavond niet missen. In een echte Schotse sfeer met typische muziek en doedelzakspelers zullen we kennis maken met de edele kunst van het whisky proeven. Het proeven gaat steeds gepaard met een bepaald ceremonieel. Op deze proefavond zal je leren hoe een whisky maximaal tot zijn recht komt. De VIK-Afdeling Leuven-Hageland organiseert dit bijzondere evenement in samenwerking met de serviceclub FiftyOne Lubbeek die zorg draagt voor de praktische organisatie. Spreker is Louis Schrevens die al jaren kleine Schotse groepsreizen organiseert. Als geen ander kent hij elke plekje in Schotland. Tevens is hij een bekende personaliteit in het Leuvense waar hij een bank en verzekeringskantoor beheert. Voor een democratische bijdrage van 42,5 EUR per persoon (alles inbegrepen: aperitief + 3 gangen menu met aangepaste wijnen + koffie met versnaperingen + whisky’s proeven) kan je deelnemen aan deze gegarandeerd gezellige en boeiende avond (beperkt tot 50 deelnemers).


3

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN

PRAKTISCH

Plaats: Wagenhuis-Kasteel van Horst, Horststraat 28, SintPieters-Rode.

Datum: donderdag 16 oktober 2003 om 20u00. Kosten voor inschrijving: 42,50 EUR voor VIK leden, niet leden betalen 50 EUR. Eerst inschrijven op het VIK-secretariaat, daarna het verschuldigde bedrag overschrijven met de vermelding "Lezing whisky proefavond" op rekeningnummer 431-0647591-86 van de VIK-Afdeling Leuven-Hageland. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat vóór 9 oktober.

In oktober 1967 startte Duracell Aarschot. In het begin werden enkel cellen geproduceerd. In 1992 werd de volledige componentenafdeling van Crowly naar Aarschot verplaatst. Vandaag is Duracell één van de grootste alkalifabrikanten ter wereld. Sinds 1996 maakt Duracell deel uit van de groep Gillette. Er valt te zien in het bedrijf: metals, zincplant, batterij assemblage, spuitgieterij, depoliser room, assemblage cellen, finishing (testafdeling) en life test (multimoment controle).

PRAKTISCH

Plaats: Duracell Batteries N.V., Nijverheidslaan 7, Aarschot. Datum: woensdag 17 maart 2004 van 14u30 tot 16u30. Kosten voor inschrijving: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,50 EUR.

GASTRONOMISCH WEEKEND

Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Het aantal deelnemers

van 14 tot 16 november 2003

is beperkt tot 25 personen.

De VIK-Afdeling Leuven-Hageland organiseert van vrijdag 14 tot zondag 16 november 2003 haar jaarlijks gastronomisch in de Oostkantons. Op het programma: natuurwandelingen, toeristische uitstapjes en vooral culinair genieten in het prachtige hotel Steineweiher in SanktVith. Een niet te missen happening! Meer info: IM juni 2003 en www.vik.be

PRAKTISCH

Plaats: Hotel "Steineweiher", Rodter Straße 39, Sankt-Vith. Datum: van vrijdag 14 november 2003 (vanaf 19u) tot zondag 16

KALENDER 2003 - 2004 LEUVEN-HAGELAND 16.10.2003

Whisky-proefavond, Wagenhuis, Kasteel van Horst, Sint-Pieters-Rode 14-16.11.2003 Gastronomisch weekend in de Oostkantons,Hotel Steineweiher,Sankt-Vith 17.03.2004 Bezoek Duracell, Aarschot 18-19.09.2004 De charme(s) van de Champagne(s), Champagne-weekend, Noord-Frankrijk


november 2003 (14u).

Kosten voor deelneming: 160 EUR per persoon voor VIKleden en hun partner, niet-leden betalen 200 EUR. Na inschrijving dient het verschuldigde bedrag met vermelding "Gastronomisch weekend" gestort te worden op rekeningnummer 431-0647591-86 van de VIK-afdeling Leuven-Hageland. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.

KEMPEN DURACELL woensdag 17 maart 2004

KALENDER 2003 - 2004 KEMPEN

Het moederbedrijf van Duracell Aarschot, de PR Mallory Company, werd in 1916 in de Verenigde Staten opgericht. Dit bedrijf spitste zich oorspronkelijk toe op de fabricage van elektrische onderdelen. De productieve samenwerking van de heer Mallory, met de uitvinder dr. Samuel Ruben, resulteerde in de ontwikkeling van de kwikzilverbatterij.

22.10.2003 22.10.2003 18.11.2003 december 03 06.03.04 31.03.04 05.05.04 mei/juni 04

Algemene ledenvergadering, Geel Voordracht/bezoek Studiebureau Vanhout te Geel Lezing Biologische voeding voedselveiligheid Theater Zeemanshuis Nationaal Museum voor de speelkaart, Turnhout Bezoek Umicore Olen Bezoek Oprins Rijkevorsel Bezoek werf Deurgangdok


4


WINNERS IN PRINTING

Hightech, vel na vel

• HOOGWAARDIG DRUKWERK • ONTWERP & LAYOUT • DIGITAL PRINTING • DIGITALE HIGHTECH • PLOTS & PLANAFDRUK • AFWERKING EN SERVICE • GEADRESSEERDE MAILINGS • LEVERING DOORHEEN GANS BELGIE • NIEUW: VERPAKKINGSDOZEN - DISPLAYS Bezoek van onze vertegenwoordiger na afspraak

[email protected] Drukkerij Sleurs nv • Astridlaan 213 • B-3900 Overpelt tel. 011 80 90 90 • fax 011 80 90 95 • easy transfer 011 80 66 63 • FTP

Drukbegeleiding tijdschriften

Blokstraat 6 | 2800 Mechelen | 0496 52 81 35 | [email protected]

Ingenieurs met een hart

Ing. Etienne Beernaerts E. Claeslaan 29, 9051 Sint-Denijs-Westrem HOOFDREDACTEUR Ing. Johan Devos REDACTIERAAD Ing. E. Aelbrecht - Ing. E. Beernaerts Ing. I. Born - Ing. B. Demol - Ing. H. Derycke Ing. J. Devos - Ing. N. Lagast - Ing. G. Roymans Ing. L. Van Bouwel REDACTIESECRETARIAAT Francine Demaret - Henk Van Nieuwenhove SECRETARIAAT VIK Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem Tel. +32 3 259 11 00 - Fax +32 3 259 11 01 URL: http://www.vik.be - E-mail: [email protected] Doorlopend open van 08u30 tot 17u00 U kan lid worden door betaling op rekening 406-0098501-56 van de VIK te Wommelgem € 50,00 voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor geassocieerde leden € 25,00 voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid (1e lidmaatschap tegen € 50,00) of voor gepensioneerden € 12,50 voor studenten-industrieel ingenieur € 65,00 voor leden woonachtig in het buitenland € 500,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met meer dan 250 werknemers € 250,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met minder dan 250 werknemers DRUKKERIJ & LAY-OUT Drukkerij SLEURS nv, Overpelt Tel +32 11 80 90 90 - Fax +32 11 80 90 95 Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.U.P.P.)

"Bestuurders met een hart zijn over het algemeen interessante gedreven mensen met een brede kijk op het leven". De woorden zijn van Ivan Hermans, gewezen radiomaker van Funky Town en de man achter het project Anty Foundation, de intelligente knuffelrobot die als speelkameraad langdurig zieke kinderen momenten van blijdschap en tederheid schenkt. Anty is een staaltje van innoverende spitstechnologie, belangeloos ontworpen door het jonge roboticabedrijf Robonetics. Ivan Hermans slaat met zijn oneliner de nagel op de kop.

E D I T O R I A A L

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Ingenieurs die vaak opklimmen naar de top van bedrijven, naar bestuursfuncties, die hun eigen bedrijf met succes uitbouwen, worden wel eens afgeschilderd als mensen die veel geld verdienen maar geen oog hebben voor wat er in de wereld rondom gaande is. NIETS IS MINDER WAAR. In de scholen wordt steeds meer aandacht besteed aan de maatschappelijke en sociale impact van het beroep van ingenieur. Lees het artikel over het De Nayer Instituut. Technologie is er niet alleen op gericht onze welvaart te verbeteren, maar ook het welzijn van de mensen, hier en overal, ook daar waar de nood het hoogst is. Artsen Zonder Grenzen staan vaak in de picture, en terecht. Wat deze jonge dokters verwezenlijken in de moeilijkste en vaak gevaarlijke omstandigheden, is zeer bewonderenswaardig. De belangeloze inzet van de Ingenieurs zonder Grenzen valt minder op, maar is niet minder onbelangrijk en helpt de minst bedeelden op onze planeet om beetje bij beetje de achterstand weg te werken. Zie het project van Ex-Change in Tanzania, waarvan u een uitvoerig verslag te lezen krijgt. De VIK is één van de medeoprichters van Ex-Change en helpt tal van projecten in derdewereldlanden. "Afrika is het stervende continent. Het is onze verpletterende verantwoordelijkheid om er met zijn allen iets aan te doen", zegt staalreus en VEV-topman Jef Roos in ditzelfde nummer. Ingenieurs worden vaak afgeschilderd als mensen met oogkleppen. NIETS IS MINDER WAAR. De tijd dat aan onze universiteiten en hogescholen vakidioten werden afgeleverd, is lang voorbij. De ingenieur van vandaag is een man of vrouw met een brede kijk op de wereld, en een maatschappelijke en sociale bewogenheid. De mooiste technologie staat ten dienste van de mens, van iedere mens. Anty Foundation is daar een goed voorbeeld van. Ingenieurs hebben een hart. Getuige daarvan ook de geslaagde fietstocht van de VIK-afdeling Limburg die zo’n 25.000 EUR heeft opgebracht, ten voordele van het Kinderkankerfonds.

COVER Heidelberg drukpers Drukkerij SLEURS nv, Overpelt

In dit vernieuwde magazine zullen we meer en meer focussen op de maatschappelijke en sociale impact van ons beroep, van ons mooie beroep.

Ing. Leo Wezenbeek Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk.

Algemeen Voorzitter VIK

In dit nummer: Maandblad van de VIK, Vlaamse Ingenieurskamer Jaargang 41 Nummer 10 oktober 2003

Vlaamse regering Studiepunten i.p.v. Het Nederlandse en BaMa 4 studiejaren 6 model

Wetgeving - land-

8 metersexperts

16

VIK-PARTNERS:

Reverse mentors

Spaargeld

18

Ingenieurs

20 en vrije tijd

Paris X

21

34

INGENIEUR EN MAATSCHAPPIJ

Staalreus Jef

Roos:

"Leren leven met imperfectie"

P

rof. dr. ir. Jef Roos, doctor in de metallurgie, voorzitter van de Europese staalgroep

ALZ,

Executive

Vice-

President van het wereldconcern Arcelor, erevoorzitter van het VEV, is één van de meest invloedrij-

ke bedrijfsleiders in België. De flamboyante Aalstenaar, die als student de woelige jaren van de contestatiebeweging heeft meegemaakt deels in Vlaanderen en deels in de States, heeft zich als een sneltrein naar de top gewerkt zowel in de academische als in de bedrijfswereld. In zijn betoog koppelt hij voortdurend zelfrelativering aan een verschroeiende ambitie. De wet van het behoud van ellende is de rode draad in zijn denkpatroon. "Als je iets goed doet, is er altijd ook wel een minder goede kant aan."

Voor I-mag maakte Jef Roos tijd vrij voor een lang gesprek: over economie, over staatsstructuren, over politiek, over onderwijs, over karnaval in Aalst én over zijn grootmoeder. Geregeld wil hij het ‘vadsige Vlaanderen’ (sic) wakker schudden.

4


Van onze redacteur Tijdens het gesprek citeert Jef Roos meermaals zijn grootmoeder, die de twee wereldoorlogen en het moeilijke interbellum heeft beleefd, een leven van noeste arbeid en zelfopoffering heeft gekend en daar een ‘gekristalliseerde wijsheid’ uit gedistilleerd heeft. De zowat 10.000 ingenieursstudenten die prof. Roos in al die jaren gevormd én mondeling ondervraagd heeft, zullen sommige oneliners van zijn grootmoeder zeer goed kennen. "De zaken veranderen pas echt als het oorlog wordt", bijvoorbeeld, eraan toevoegend: "Een diepe economische crisis is een kleine oorlog en kan ook daadwerkelijk tot oorlog leiden." "Iedere mens is weinig geneigd om te veranderen, behalve als hij zich in een hachelijke situatie bevindt", zegt Jef Roos. "Bij ieder van ons zit een weerstand tegen verandering ingebakken. Het is doorgaans alleen in extreme gevallen, als we met de rug tegen de muur staan, dat we echt verandering willen. De periode tot de jaren ’60, toen we uit de miserie van de oorlog en de naoorlogse periode kwamen, zijn daar een voorbeeld van. Nadien ebt die wil tot verandering weer weg, kiest men voor evolutie op termijn, en vervalt men in zelfgenoegzaamheid."

"Simplisme is iets wat vandaag de dag opbrengt. Maar: maakt het de mensen op termijn ook gelukkig?"

Nieuwe Wereld Stakingen, contestatie, marsen op Brussel. Jef Roos studeerde in de woelige jaren ’60 af aan de KUL. "In 1964-65 was ik praeses en moest ik de profs meedelen dat de studenten gingen staken, de universiteit lam leggen. De afstand tussen studenten en profs was toen nog zeer groot; ze leefden in een andere wereld. Bij velen zat de schrik erin dat LeuvenVlaams na de splitsing zou degraderen tot een regionale universiteit. Het tegendeel is gebeurd. Door de dynamiek van de verandering is Leuven uitgegroeid tot een Europese topuniversiteit." In 1966 trok Jef Roos de plas over naar de Nieuwe Wereld. "De universiteiten in de States waren, zeker in de ingenieursfaculteiten, toen mijlenver vooruit op de onze. Dat is nu niet meer het geval. De afstand was zeer groot. Ook letterlijk. Communicatie was toen nog zeer beperkt. De brief en het telegram waren

de communicatiemiddelen. In Amerika had de computer reeds volop zijn intrede gedaan. De eerste maanlanding heb ik in Amerika meegemaakt. Maar ook de moorden op Martin Luther King en Robert Kennedy. We kregen maar heel weinig nieuws uit het avondland. Ons eerste kindje is in Amerika geboren en als ik niet het aanbod had gekregen om docent te worden aan de Alma Mater, waren we mogelijk ginds gebleven. Toen we terug in België kwamen, was dat een hele schok. Het leek hier allemaal zo beperkt. Maar de bereidheid om dingen te veranderen was er toen wel in het dooreengeschudde Leuven. Jonge mensen kregen plots kansen dankzij de splitsing van de universiteit." Jef Roos was op zijn 33ste de jongste gewoon hoogleraar van de universiteit. Hij lag er ondermeer aan de basis van de uitbouw van het Departement Metaalkunde en Toegepaste Materiaalkunde en van de oprichting van het

Materials Research Centre dat inmiddels een mondiale erkenning geniet. "Wij Vlamingen staan bekend als noeste werkers, maar soms zijn we veel te bescheiden en manifesteren we een gebrek aan ambitie. Ik heb dan ook altijd aan mijn studenten gezegd: wees meer assertief, een tikkeltje arrogant desnoods. En dat klinkt misschien ook wat arrogant. Dat zal ik dan maar wijten aan die andere grootmoeder langs vaders kant, die Parisienne was. Gelukkig relativeer ik die dingen nogal gemakkelijk met de nodige dosis zelfspot, die zo typisch is voor geboren en getogen Aalstenaars." Het Aalsterse karnaval wordt door Jef Roos dan ook geen enkel jaar gemist. De maskers van James Ensor hangen intussen in het Getty Museum in de States. Laat ons fier zijn dat dit Vlaams meester-


5


"Staatsmanschap betekent voldoende zelfstandig zijn om vóór de mensen te lopen en niet achter de mensen."

onzekerheid. De Noord-Zuid tegenstelling in de wereld is van een dramatische orde. Afrika is vandaag een verloren continent. Niemand kan of mag zijn ogen hiervoor sluiten. Daar moeten we met zijn allen iets aan proberen te doen."

werk, "De Intrede van Christus in Brussel" een ereplaats heeft gekregen in een wereldmuseum in plaats van te blijven jammeren omdat het uit ons land weg is.

Oorlogskind Jef Roos is een oorlogskind. De oorlog duikt dan ook geregeld op in het gesprek. "Ik heb de oorlog niet bewust meegemaakt. Ik was amper twee jaar in 1945. Maar toch ben ik er sterk door beïnvloed. Mijn hele jeugd werd ik geconfronteerd met de verhalen van de oorlog en met de gevolgen van de oorlog. Gelukkig zijn we door het vormingsproces van Europa dat na de tweede wereldoorlog op gang is gekomen, door de wens van "nooit meer oorlog", in onze contreien gespaard gebleven van nieuwe oorlogen. Het gevaar is echter nooit helemaal weg, daar moeten we ons altijd van bewust zijn. We leven niet in een ideale wereld. De perfectie bestaat niet. Zoals het thermodynamisch onmogelijk is om zuivere lucht of

6


zuiver water te verkrijgen, zo bestaan er ook geen zuivere of volmaakte mensen, en dus ook geen volmaakte organisaties van diezelfde mensen. Je kan de wanorde niet uitschakelen. Men moet leren leven met de imperfectie. Wat niet wil zeggen dat we er niets moeten aan doen. Wanneer de tegenstellingen tussen culturen te groot worden, kan dat leiden tot instabiliteit en

Waar staat Vlaanderen inmiddels op dat grote wereldschaakbord? Waar staat de Vlaamse economie? De Vlaamse staalnijverheid heeft zich intussen ook moeten neerleggen bij de Europese en de mondiale werkelijkheid. "Ik ben van mening dat men vandaag niet anders kan dan Europees denken en werken vanuit de Vlaamse industrie. Vlaanderen blijft een gegeven in Europa. Binnen Vlaanderen heerst een voldoende homogeniteit en de verschillen met Nederland en Wallonië zijn dermate groot dat Vlaanderen een aparte entiteit vormt binnen het Europese speelveld. Een entiteit die het niet slecht doet binnen Europa. Misschien hebben we het wel te goed gedaan de afgelopen jaren en is Vlaanderen zelfgenoegzaam, vadsig geworden. We hebben een mentaliteit aangekweekt van: "Er kan ons niets gebeuren, het gaat ons toch altijd maar beter". Wie garandeert dat Vlaanderen zo goed zal blijven draaien? Waar willen we in de toekomst naartoe? Wie denkt dat we in Vlaanderen geen

"Ik heb dan ook altijd aan mijn studenten gezegd: wees meer assertief, arroganter desnoods."

industrie meer nodig hebben en dat we uitsluitend van de dienstensector zullen kunnen leven, vergist zich. De welvaart haalt haar zuurstof nog in grote mate uit die vermaledijde industrie. We moeten wel oog hebben voor duurzame ontwikkeling en duurzaam ondernemen, in goed evenwicht tussen het puur economische, het sociale en het ecologische.

Confederatie Een stokpaardje van Jef Roos is de staatshervorming. Hij is één van de grote voorstanders van een confederaal model, waarbij het beleid opgebouwd wordt vanuit de regio’s, zijnde Vlaanderen en Wallonië, met een aangepast statuut voor het Brusselse hoofdstedelijk gebied. "Een beleid dat bottom-up vertrekt vanuit de regio’s heeft meer kansen op succes dan het huidige federale immobilisme of een federale compromispolitiek. De regionale verschillen, de specifiek regionale dynamiek botsen vaak met het feit dat de beslissingen nog steeds op federaal niveau dienen genomen te worden. Een grotere regionale autonomie, inzonderheid in het sociaal-economische veld, laat toe een beleid te voeren dat beter past bij de behoeften van onze regio en is goed voor de economische ontwikkeling. In feite kent België thans reeds vele trekken van een confederaal model: er is geen hiërarchie der normen, de regio’s hebben volwaardige verdragsbevoegdheid, er zijn enkele regionale partijen en regionale kiesomschrijvingen, de federale regering is paritair s amenge s t e ld. Bovendien hebben we te maken met twee publieke opinies, met elk ook

hun maatschappelijk project. Dit alles betekent dat een beleid dat uitgaat van de regio veel sterker gedragen zal zijn, veel meer democratisch gelegitimeerd is dan een federaal beleid, dat vaak neerkomt op een compromis tussen uiteenlopende regionale visies. We hebben ook dringend nood aan een transparante bevoegdheidsverdeling tussen het nationale en het regionale niveau. En de solidariteit met Wallonië via financiële transfers van Noord naar Zuid moet transparant en responsabiliserend zijn." Het zou niet eens onlogisch zijn als Jef Roos zelf in de politiek zou stappen. "Als ik de moed had, zou ik het moeten doen. Maar ik vrees dat ik niet pas in het huidige politieke plaatje. Tegenwoordig moet men al jonger dan 30 zijn om minister te worden. Ik zou er waarschijnlijk ook het geduld niet voor kunnen opbrengen. In de politiek van vandaag moet men zoveel compromissen sluiten en met zoveel randfenomenen rekening houden dat het onmogelijk geworden is om efficiënt te werken. Staatsmanschap betekent voldoende zelfstandig zijn om vóór de mensen te kunnen lopen en niet achter de mensen. Dat laatste zie ik meer en meer gebeuren. Simplisme is iets wat vandaag de dag opbrengt: maar maakt het de mensen op termijn ook gelukkig? De mediatisering van het politieke spel heeft dit in de hand gewerkt. Als ik aan politiek zou doen, zou ik op een volwassen manier met mijn kiezers willen omgaan, zoals ik steeds gedaan heb met mijn studenten, medewerkers en collega’s. En dat alles in een sfeer van vertrouwen. Want hoe groter het vertrouwen, hoe minder het kost en hoe sneller het vooruit gaat. Dat geldt voor elke menselijke interactie, en voor alle transacties. We stellen vandaag vast dat respect en vertrouwen in de politiek en de overheden in het algemeen bij de burgers van dit land veel te laag zijn. En daar moeten we voor onze toekomst en die van onze kinderen wat aan doen."


CURRICULUM Jef R. Roos is geboren in Aalst in 1943. Sedert mei 2002 is hij voorzitter van ALZ, waar hij voordien gedelegeerd bestuurder was. Hij is tevens Executive Vice-President van Arcelor. Hij behaalde het diploma burgerlijk metaalkundig ingenieur aan de K.U.Leuven (1966) en de graden ‘master of science’ (1967) en ‘doctor of philosophy in metallurgic engineering’ (1969) aan de Colorado School of Mines, USA. Hij stapte in 1994 over naar ALZ, na een 25-jarige loopbaan als docent (in ’69) en gewoon hoogleraar (in ’76) aan de K.U.Leuven, waar hij het Material Research Centre oprichtte. Tot op de dag van vandaag is hij er nog altijd gasthoogleraar. Jef Roos is erevoorzitter van het Vlaams Economisch Verbond (voorzittersmandaat 2000-2003). Hij was ook voorzitter van de Vlaamse Raad voor Wetenschapsbeleid (van ’90 tot ’94) en voorzitter van de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) (van ’92 tot ’97). Hij is Fulbright alumnus, en Fellow van het ‘Institute of Metal Finishing’ (UK) alsook van ‘the American Society for Metals’. Jef Roos is bestuurder van verschillende maatschappijen van de Arcelorgroep, van Distrigas, van Fluxys, van Lamitref en van SDWorx. Hij is Commandeur in de Leopoldsorde, Chevalier de l’Ordre de Mérite, en ereconsul van het GrootHertogdom Luxemburg.


een intelligent beestje

Spitstechnologie hand in hand met sociale bewogenheid 8


F

unky Town, de muziekliefhebbers onder u kennen allicht nog het steengoede

radioprogramma uit de jaren 80. Programmasamensteller van Funky Town was Ivan Hermans, een handelswetenschapper nota bene… Als

radiomaker kwam hij in contact met

Hoofdspelers in het verhaal zijn Ivan Hermans (47) en Filip Verhaeghe (31), CEO van het jonge Brusselse robotica- en automatiseringsbedrijf Robonetics. Samen gaan zij Anty ontwikkelen, een robot als speelkameraad voor kwetsbare kinderen in het ziekenhuis. Het project krijgt een extra dimensie omdat hiervoor een totaal nieuwe technologie ontwikkeld werd, waarvan de toepassingsgebieden geen grenzen kennen.

popsterren en –idolen. Zo slaagde hij er in 1993 in Michaël Jackson ertoe te overhalen het kankerpatiëntje Saskia een bezoek te brengen in Tokio. De kennismaking met Saskia heeft de loopbaan van Ivan Hermans een totaal andere wending gegeven. Hij kwam terecht bij de Cliniclowns. Toen hij in 1999 zelf aan het hospitaalbed gekluisterd lag, na een zwaar verkeersongeval, kwam hij op het idee om een stichting op te richten voor zieke kinderen. Anty Foundation was geboren. Anty is een artificieel intelligente speelrobot, die eruit ziet als een leuk knuffeldier en zieke kinderen momenten van blijdschap en vertedering bijbrengt. Een wonderlijk samengaan van spitstechnologie en sociale actie, onder impuls van een sociaal bewogen ondernemer.

Emoties

Het bedrijf is onlangs verhuisd van de container-blokkendoos, waar destijds Lernout & Hauspie hun activiteiten begonnen, naar een vestiging in Brussel. Daar wordt nu de software ontwikkeld voor de intelligente robots van de toekomst. Filip Verhaeghe (31), licentiaat informatica aan de K.U.Leuven, startte het bedrijf 3 jaar geleden op. Zijn eindwerk behandelde de complexe bewegingen in robotica. Bij de ruimteafdeling van Logica werkte hij o.m. aan de ontwikkeling van software voor de onboard controle van de Rosetta satelliet. Dankzij een ondersteunend project voor starters riskeerde hij het een eigen bedrijf te beginnen: Robonetics.

Eerste vraag die zich opdringt: een robot kan toch niet een clown vervangen? "Dat is ook niet de bedoeling", zegt Ivan Hermans. "Een robot kan uiteraard nooit Artificiële intelligentie een mens of een dier vervangen, maar kan wel een aanvulling zijn. Maar Anty is niet Robonetics ontwikkelde een volledig zomaar een robot. Het is een knuffeldier eigen technologie: de Robot Intelligence dat emoties toont, zieke kinderen kan verDefinition Language, kortweg RIDL. De tederen en dichter bij elkaar brengen. De technologie ligt in het domein van de artiCliniclowns doen dat ook, en ze doen dat ficiële intelligentie, maar gaat een stap schitterend, maar verder dan het ze kunnen nu eenobject georiënteerd "Een robot kan uiteraard nooit maal niet overal progr ammeren. aanwezig zijn. RIDL is de taal een mens of een dier Anty kan dat wel. waarmee het mogevervangen, maar kan wel Anty is een instrulijk is te programeen aanvulling zijn." ment in het genemeren wat de robot zingsproces van moet doen. Het het zieke kind." systeem berust op Anty is een donzig en zacht aanvoelend agents die elk afzonderlijk reageren op diertje. Kinderen uit Rekkem kozen Anty impulsen, volgens gegevens uit een datauit een aantal voorontwerpen. Het design bank. Deze methode met agents, stelt de is van Inge De Ketelaere, studente van robot – in dit geval Anty – in staat het hersenproces op te splitsen. In de vakliteraSint Lucas Gent. De firma Verhaert D&D tuur is men dit Multi Agent System gaan gaat voor de ontwikkeling van het prototype. De technologie wordt ontwikkeld noemen, kortweg MAS. MAS wordt door Robonetics, in samenwerking met beschouwd als een totaal nieuwe taal voor sturingen, een nieuwe aanpak in het Indutec.

Van onze redacteur


9


"Dankzij het multi agent system (MAS) kunnen de verschillende agenten samen werken tot werkende hersenen."

programmeren, een vernieuwende werkwijze binnen de artificiële intelligentie. Dankzij sensoren kan de robot reageren op wat in zijn omgeving gebeurt. MAS laat toe het hersenproces op te splitsen. Filip Verhaege verduidelijkt met een voorbeeld: "Een mens kan – vrouwen meer dan mannen, maar goed – verschillende zaken tegelijk doen. Je luistert, je neemt notities, en tegelijk drink je een tas koffie. Die impulsen gaan naar verschillende agenten en het regelsysteem in je hersenen bepaalt het belang dat je aan die impulsen schenkt. Elke agent reageert met eigen gedragingen op de impulsen die hij rangschikt volgens een complex ordeningssysteem in onze hersenen. Dankzij MAS kunnen de verschillende agenten samen werken tot werkende hersenen. Via sensoren kan Anty zijn gedrag dus aanpassen aan de impulsen die hij krijgt van het kind. Als je hem over de haren aait, vindt hij dat leuk. Als je hem tegen de haren instrijkt, vindt hij dat niet leuk en hij laat dat merken. Anty kan emotioneel reageren, hij kan bijvoorbeeld ook bang zijn als zijn sensoren bepaalde impulsen opvangen en zijn agenten die als belangrijker dan de andere impulsen interpreteren. Geen vrees: Anty kan ook heel lief zijn." De programmeur stelt een prioriteitenlijst van impulsen op en schrijft de codes uit op basis van dit geheel.

10


Pseudo-intellectueel gedrag De werkwijze binnen het multi agent system leunt heel dicht aan bij het denken van de mens. Dankzij MAS slaagt de programmeur erin een pseudo-intellectueel gedrag te coderen. De robot bevat ook licht- en geluidsensoren. MAS in geoptimaliseerde vorm kan een grotere complexiteit dan de mens op een uniforme manier beheren. Elke verandering betekent niet langer een herschrijven van het hele programma, maar kan door een toevoeging of een herschrijven van een afzonderlijke agent worden ingevoegd. Daar zit een enorme tijdsbesparing in die voor de industrie, die de ontwikkelingen op de voet volgt, van enorm belang kan zijn . Het is echter de speelgoedmarkt die als eerste het belang van de knuffelrobot heeft ingezien. En dat is een zegen voor Robonetics. Op die manier krijgt het bedrijf de kans om haar technologie op te bouwen en te verfijnen om ze later te optimaliseren en af te stellen voor industrieel gebruik. De volgende markt wordt allicht die van de huishoudapparaten.

Tussentitel: Anty

"Anty is een instrument in het genezingsproces van het zieke kind."

STEUN ANTY Foundation Robonetics werkt als partner van de Anty Foundation aan kostprijs aan dit project mee. Voor een jonge onderneming is dat bewonderenswaardig. Technologie kost geld. De Foundation gaat op zoek naar de nodige fondsen om Anty verder te ontwikkelen. Daarvoor mikt men op een prefinanciering en structurele sponsoring vanuit de bedrijfswereld en de overheid. Voor de eerste drie jaren wil men een bedrag van 100.000 EUR per jaar inzamelen. Naast de niet onaanzienlijke inbreng van privépersonen, hebben een aantal bedrijven reeds hun medewerking toegezegd: Cera Foundation en CREAX. In het najaar start een fondsenwervinsgcampagne met een aantal serviceclubs. Anty heeft intussen zijn eerste optredens

"Anty is een knuffeldier dat emoties toont, zieke kinderen kan vertederen en dichter bij elkaar brengen." met succes volbracht. De kinderen van het Jan Ypermanziekenhuis in Ieper hebben met de knuffelrobot kunnen kennis maken. Het project staat onder toezicht van de pediatrie die in samenwerking met universiteiten, psychologen en pedago-

gen onderzoekt hoe de kinderen omgaan met de knuffelrobot. Andere ziekenhuizen zullen volgen. Ivan Hermans gelooft rotsvast in het project: "Anty zal de wereld veroveren. Het kleine geluk dat Anty kan schenken, betekent heel veel voor de kinderen die soms maandenlang in ziekenhuizen moeten verblijven. Het lijkt misschien maar een speelgoedje. Maar ik ben ervan overtuigd dat het veel meer is. In de sociale en de derdewereld problematiek spreekt men vaak van en druppel op een hete plaat. Maar dat is geen reden om bij de pakken te blijven zitten. Wij DOEN tenminste iets. Dat is al meer dan al die mensen die alleen maar hun mooie praatjes hebben. Bovendien heeft Anty een toekomstvisie voor de jongeren, die staat voor technologie, innovatie, sociale bewogenheid én tewerkstelling. Eens het prototype op punt staat, zal het niet inTaiwan, maar in onze sociale werkplaatsen gebouwd worden."

Bedrijven, service clubs, verenigingen, privé-personen worden aangemoedigd om de Anty Foundation te steunen. De Anty Foundation wil een brug bouwen tussen de ondernemer en het goede doel. Alle fondsen worden nauwkeurig bijgehouden in de open boekhouding van de Foundation en er wordt op toegekeken dat de middelen uitsluitend besteed worden aan dit project dat ten goede komt aan langdurig zieke kinderen in hospitalen en hun psychologische nazorg. Anty Foundation doet een warme oproep om het project te steunen. Elk bedrag is welkom. De instapdrempel is zeer laag.

Info Anty Foundation: www.anty.org Info Robonetics: www.robonetics.com Info Indutec : www.indutec.be


Het rekeningnummer van Anty Foundation is: 646 9012570 23


11

Would you like to create the e-Media that will inspire the next generation? Then you need a sound technological background, effective team skills and the experience to decide what application is appropriate for the customer. The GROUP T programme "Master in e-Media Engineering" offers you all that, and more. True to the GROUP T philosophy that engineering has to be inspired by enterprising and educating, this is not a course for nerds or boffins. This two-year programme (full-time or part-time) caters for an international audience of engineers, technologists and professionals working for companies that are looking for inspiration. If you want to become e-Mediately inspired yourself and inspirational to others, become a Master in e-Media Engineering.

www.group-t.be


Puzzelaar nr. 68

Hoofdvraag: de twee lekkende kranen Een badkamer heeft twee kranen, één voor het bad en één voor de wastafel. De badkraan lekt om de zeventien seconden een druppel. De wastafel lekt eveneens en wel elke 23 seconden een druppel. Alle druppels vallen op de secondetik zodat onderdelen van een seconde niet beschouwd hoeven te worden. Een persoon treedt op een willekeurig moment van de dag de badkamer binnen. Hoelang zal deze persoon gemiddeld moeten wachten tot hij twee druppels ten hoogste één seconde na elkaar heeft horen vallen? Bijvraag: hoeveel juiste antwoorden zullen we ontvangen?`

Stuur uw antwoorden vóór 30 november 2003 naar: Ing. Roland Mebis, Tabaartstraat 23, 3740 Bilzen of mail naar [email protected].

Oplossing nr. 66: Casey’s koe Als we de lengte van de brug op x meter stellen, dan bevindt de koe zich 1/2x - 5 van het ene eind af en 1/2x + 5 van het andere. De trein bevindt zich 2x van het dichtstbijzijnde uiteinde van de brug af. De koe kan (1/2x – 5) + (1/2x + 4 _) in dezelfde tijd afleggen als de trein erover doet om (2x – 1) + (3x – _) af te leggen. Deze twee tijdsspannen kunnen herleid worden tot (x – 1/4) en 5(x – _), zodat we zien dat de trein vijf keer sneller is dan de koe. Met deze informatie in ons achterhoofd schrijven we de vergelijking: 2x – 1 = 5 (1/2 x – 5).

Dit levert x op, de lengte van de brug, namelijk 48 voet. De snelheid die de trein op dat moment had, speelt geen enkele rol in deze berekening, maar we moeten het wel weten als we erachter willen komen wat de snelheid van de koe is. Aangezien we te horen krijgen dat de trein een snelheid had van 90 mijl per uur, weten we dat de koe liep met een snelheid van 18 mijl per uur.

23 Collega’s hebben ons het juiste antwoord bezorgd, namelijk: W. Petrus, Gent; I. Van Eemeren, Kontich: P. Brauns, Stokrooie; W. Bonte, Ichtegem; K. Wessels, Lier; J. Siongers, Loonbeek; B. Laeremans, Rumst; E. De Brauwer, Schellebelle; W. Hendrikx, Balen; W. Verweire, Evergem-Kluizen; L. Hautekeete, Ooigem (Wielsbeke); J. Ooms, Stekene; R. De Vlieger, D. Vantomme, Moorslede; F. Derckens, Roeselare; D. Baelde, R. Demaerschalk, Huldenberg; T. Renckens, Hamont; J. Doornaert, Gent; T. De Paepe, Nevele; D. Smedts, Hove en van de winnaars Theofiel Demets, Kluisstraat 16, 9940 Evergem (23) en Tony Lippens, Voetbalstraat 91, 9050 Gentbrugge (26).

Proficiat voor alle deelnemers.

Ing. Roland Mebis


13

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN WAASLAND

Totale duur van de presentatie, inclusief vragenronde: 2 uur. De deelnemers ontvangen een hand-out en documentatiepakket.

AGGREKO: TIJDELIJKE ENERGIEBEHOEFTEN donderdag 16 oktober 2003 Stroomvoorziening, koeling en klimaatbeheersing, perslucht of een andere nutsvoorziening op tijdelijke basis nodig? Vandaag vindt u op de markt firma’s die deze diensten perfect kunnen aanbieden. Onze spreker maakt deel uit van de groep Aggreko, één van de marktleiders op het vlak van deze dienstverlening. Het bedrijf heeft een jarenlange ervaring in het leveren van apparatuur bij capaciteitsproblemen, storingen en gepland onderhoud. Maar bijvoorbeeld ook om productieprocessen te verbeteren en zo vlot mogelijk te laten verlopen.

PRAKTISCH

PRAKTISCH

Plaats: Busch N.V., Kruinstraat 7, Lokeren. Datum: donderdag 27 november 2003 om 19u30. Spreker: Lex Berkhout, Busch N.V.

Kosten voor inschrijving: gratis voor alle VIK-leden (+ gezinsleden) op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 5,00 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat vóór 21 november. Het aantal deelnemers is beperkt tot 50 personen.

BROUWERIJ DE KLUIS TE HOEGAARDEN

Bijtitel: zaterdag 29 november 2003

Plaats: VTI Lokeren, Priester Thuysbaertlaan 1, Lokeren. Datum: donderdag 16 oktober 2003 om 19u30. Spreker: Raf De Moor, Market Manager Chemical Industry, Aggreko Europe. Kosten voor inschrijving: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 8,00 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat tot 10 oktober 2003.

DE GEVOLGEN VAN DE ATEX-RICHTLIJN VOOR

Het Hoegaarden bier is meer dan duizend jaar geleden ontstaan aan de samenloop van de Nermbeek en de Grote Gete. Deze twee waterlopen plus de vele bronnen in de streek zijn van kapitaal belang om kwaliteitsbier te kunnen brouwen. In oude geschriften uit 1318 vermeldt men al een brouwerij op het grondgebied Hoegaarden. In de 15 eeuw (1445) kwamen de paters Begarden zich in de streek vestigen en brouwden een wit bier waarmee ze al vlug concurrentie kregen van de plaatselijke boeren.

VACUÜMPOMPEN donderdag 27 november 2003 Met ingang van 1 juli 2003 is de Europese richtlijn voor materiaal in explosieve atmosferen (ATEX) van kracht. Deze richtlijn, bekend als ATEX 100 (of ATEX 95 en 94/4/EG) is van toepassing op alle apparatuur in explosiegevaarlijke zones, dus ook op vacuümpompen. Niet alleen de elektrische componenten moeten voldoen aan de normen voor explosieveiligheid, hetzelfde geldt vanaf nu ook voor mechanische componenten. Voor bestaande installaties geldt een overgangsperiode tot 1 juli 2006. Tegen die tijd moeten alle installaties aangepast zijn aan richtlijn ATEX 118 (of ATEX 137). In de presentatie wordt een overzicht gegeven van alle in de procesindustrie gebruikte vacuümpompen met aandacht voor de specifieke eigenschappen, toepassingsgebieden en mogelijkheden voor sturing en bewaking. Behandeld worden onder andere:

Stoomstralers / ejectoren Vloeistofringpompen Draaischuifpompen

Rootsblowers Klauwenpompen Schroefpompen

Het tweede deel van de presentatie gaat dieper in op de ATEXrichtlijn en de gevolgen voor vacuümpompen. Belangrijk is daarbij het vastleggen van de correcte zonering en temperatuurklasse, zowel binnen als buiten de vacuümpomp. Aangegeven wordt welke maatregelen noodzakelijk zijn om te voldoen aan de ATEXrichtlijn. Verder wordt ingegaan op de verschillende procedures voor het verkrijgen van de ATEX-certificering.

Telde Hoegaarden rond 1750 liefst 35 brouwerijen, rond 1900 waren er nog slechts een 10- tal in werking. De laatste witbier brouwerij, Tomsin, sloot haar deuren in 1958. Hoegaarden was zijn "wit" bier kwijt tot Pierre Celis in 1966 een kleine brouwerij heropstartte die uitgegroeid is tot de huidige brouwerij "De Kluis". "De Kluis" is een oude vierkantshoeve die gebouwd werd in 1751. Na een brand in 1985 werd "De Kluis" in 1989 overgenomen door Interbrew, momenteel één van de grootste brouwersgroepen ter wereld. Er worden behalve het bekende witbier ook drie types degustatiebieren gebrouwen: "Crand Cru", "Julius" en "Verboden Vrucht", één winterbier: ‘Hoegaarden speciaal’ en het ‘DAS’ bier. We bezoeken de interactieve tentoonstelling, de brouwerij en de bottelarij. Afsluitend degustatie van het Hoegaarden Witbier.

Dit bedrijfsbezoek is een gezamenlijk initiatief van de VIK-Afdelingen Waasland en Leuven-Hageland.


5

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN

PRAKTISCH

OOST-VLAANDEREN

Plaats: Brouwerij De Kluis, Stoopkensstraat 46, Hoegaarden. Datum: zaterdag 29 november 2003 om 13u30. Kosten voor inschrijving: gratis voor alle VIK-leden (+ gezinsleden) op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 10 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat met vermelding vanuit Waasland en gebruikmakend van bus of eigen vervoer. Tel.nr. en e-mail adres eveneens vermelden. Vanuit het Waasland wordt een bus ingelegd (vertrek aan Hotel Serwir te Sint-Niklaas om 11u00). Zij die hiervan gebruik wensen te maken, dienen zich in te schrijven uiterlijk tegen vrijdag 24 oktober! De anderen rijden met eigen vervoer. Eindafsluiting inschrijvingen (exclusief bus): 15 november 2003.

SOMATI-GROUP woensdag 15 oktober 2003 Deel 1: begin om 16u00 Rondleiding door de gebouwen van SOMATI GROUP. Bezoek aan productie en opslag van SOMATI eerste interventie: brandblussers, sprinkler materiaal, detectiemateriaal, R&Dafdeling, Fire Safety Management, STIP productie en opslag brandwerende poorten, SOMATI Equipment brandweervoertuigen en Equipment technische uitrusting voertuigen.

Deel 2: begin om 18u00

KALENDER 2003 - 2004 WAASLAND 16.10.2003

27.11.2003

29.11.2003 04.12.2003

19.02.2004 03.06.2004

Lezing: "Aggreko: innovatieve oplossingen voor tijdelijke energiebehoeften", VTI-Lokeren Lezing: "De gevolgen van de ATEXrichtliijn voor vacuümpompen", Busch N.V., Lokeren Bezoek brouwerij "De Kluis", Hoegaarden Start met voorsprong: vergadering voor studenten en jonge Ing.'s, Den Antus, Sint-Niklaas Lezing Management van risico-analyses, Karel de Grote Hogeschool Algemene Ledenvergadering

Bedrijfsfilm. Voorstelling van nieuwe toepassingen in brandbeveiliging (Remoter,...). Voorstelling SOMATI PROMAN. Voorstelling andere afdelingen SOMATI group. Receptie. Einde voorzien rond 19u30.

PRAKTISCH

Plaats: SEQ - SOMATI group, Industrielaan 17 a, Erembodegem Datum: woensdag 15 oktober 2003 om 16u00 Kosten voor inschrijving: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,50 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat Afdeling OostVlaanderen. Het aantal deelnemers is beperkt tot 40 personen.


ZUID-WEST-VLAANDEREN KALENDER 2003 ZUID-WEST-VLAANDEREN 16.10.2003

Lezing "Stofafzuiging", firma Amotec, Izegem

23.11.2003

VIK-happening 2003, met optreden van Dirk Denoyelle, zaal CC Guldenberg, Wevelgem


15.10.2003

Bezoek aan Somati-group, SEQ-SOMATI group, Erembodegem

20.10.2003

Lezing "Ondernemersgeest", ' t Vosken, Gent

17.11.2003

Lezing "Hoe werkt de politiek?", 't Vosken, Gent

15.12.2003

Lezing "Erov", 't Vosken, Gent

18.01.2004

Nieuwjaarsconcert, Aula Gent

18.05.2004

Bezoek Sidmar, Zelzate

Inschrijven voor alle activiteiten: VIK-afdeling Oost-Vlaanderen tel. en fax: 09 355 19 40 e-mail: [email protected]


6

KALENDER 2003 - 2004 OOST-VLAANDEREN

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN ANTWERPEN POPPENSPEL IN DE POESJENELLENKELDER ANTWERPEN vrijdag 14 november 2003

KALENDER 2003 - 2004 ANTWERPEN 14.11.2003

Poppenspel in de Poesjenellenkelder, Repenstraat, Antwerpen-Centrum

18-19.09.2004

De charme(s) van de Champagne(s), Champagne-weekend, Noord-Frankrijk


In de Poesjenellenkelder, kortweg ‘De Poesje’, wordt het oudste nog bestaande poppenspel in Antwerpen opgevoerd, dat wordt gekenmerkt door de dubbele-stangenpoppen. Het poppenspel kende in de 19de eeuw een groot succes in volkse buurten zoals het Schipperskwartier en het SintAndrieskwartier. Zowel de spelers als het publiek behoorden tot de lagere bevolkingsklasse en de opvoeringen hadden plaats in kleine en obscure kelders. Er werd gespeeld met ruwe, zelfgesneden, houten poppen die typische, volkse benamingen droegen zoals ‘de Neus’ en ‘de Schelde’. Zij werden de ‘voddenbalen’ genoemd, de werkelijke helden van het toneel. De poppenspelen zijn meestal ridderverhalen of melodrama’s en ze worden opgevoerd in het Antwerpse dialect. Deze oeroude vorm van poppentheater betekent dus zowel volkscultuur als folklore. Er zijn (nog) regelmatig vertoningen, maar enkel voor groepen. De voorstelling die we te zien krijgen, zal bestaan uit drie poppenspelen: De Leeuw van Vlaanderen Romeo en Julia De Voddenrapers van de Bloedberg

NOORD-WEST-VLAANDEREN KALENDER 2003 NOORD-WEST-VLAANDEREN 23.11.2003

VIK-happening 2003, met optreden van Dirk Denoyelle, zaal CC Guldenberg te Wevelgem

25.11.2003

Lezing "Projectmanagement", Hogeschool West-Vlaanderen, Kortrijk

16.12.2003

Schaatsen op de Kerstmarkt te Oostende


Samenkomst om 20h aan de ingang van de Poesje aan de Repenstraat (stenen trappen; naast het museum het Vleeshuis).

PRAKTISCH

MECHELEN

Plaats: Poesjenellenkelder aan de Repenstraat (naast museum Vleeshuis) te Antwerpen-Centrum.

Datum: vrijdag 14 november 2003 om 20u00. Kosten voor inschrijving: 5,00 EUR per persoon voor VIKleden en hun gezinsleden; 8,00 EUR voor niet-leden. Te betalen uiterlijk 4 november via rekening nr. 414-3146851-13 van de VIKAfdeling Antwerpen met vermelding van naam, VIK-lidnr., aantal personen en ‘Poesje’. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Wegens de kleine kelder is het aantal toeschouwers beperkt!

KALENDER 2003 MECHELEN 25.09.2003

Info-avond Weerstandlassen + demonstratie, H.I. De Nayer, St. Katelijne-Waver



7

Concreet voorbeeld nr. 6: Uw bes U kunt nu rustig de uwe raadpleg Mobiele datatransmissie > over de juiste informatie beschikken op het juiste moment, uw e-mails lezen en er dadelijk op reageren. Via een gsm, een laptop of een pda, beheerst u zo

telling is genoteerd. en. is heel belangrijk. U kan nu, in real time, toegang krijgen tot het intranet van uw onderneming, alle informatie, waar u ook bent. Als dat geen goede zaak is voor uw professionele activiteiten.

Meer informatie ? Surf naar www.mobistar.be (klik op Business).

INGENIEURS IN DE WERELD

e r t n e og o M

j i n z ? n o z

Ex-Change stuurt missie naar Tanzania voor project zonlichtsystemen

J

ac De bruyn en Ing. Guy Verbunt hebben in de maand augustus van dit jaar een missie voor Ex-Change naar Tanzania en Kenia

ondernomen. Hoofdopdracht was: de haalbaarheid aftasten van een project voor zonne-energie In

Tanzania. De missie heeft verhelderende en positieve resultaten opgeleverd. Moet er nog zon zijn? Een verslag.

Van onze redacteur

32


"De Afrikanen hebben niet alleen een grote technische kennis maar ook een enorme technische honger."

Halfweg het gesprek vat Ing. Guy Verbunt, afgevaardigd bestuurder van Izen, producent van solar systems, de situatie in Tanzania kort en bondig samen. "De rijkdom zit hem daarboven". Aan zonenergie is er geen tekort in Tanzania. Maar om die zonenergie ook daadwerkelijk aan te wenden als energiebron, moet nog een lange weg afgelegd worden. Al bewijst buurland Kenia, tenminste de hoofdstad Nairobi, dat er heel wat perspectieven zitten in het zonnige Afrika.

Solar Development Group Jac De bruyn - vroeger ondermeer directeur van Broederlijk Delen maar ook tien jaar lang medebestuurder van een bedrijf in waterboringen en voorzitter van Cenergie cvba, advies-ingenieursbureau voor het rationeel aanwenden van energie - was eerder in contact gekomen met Leonce Rwebangira die na een training in ons land, in de Tanzaniaanse hoofdstad Dar es Salaam het bedrijf Water Well Services (WWS ltd) heeft gestart, gespecialiseerd in waterboringen, pompinstallaties en watertanken. Leonce had het plan opgevat zijn activiteiten uit te breiden met solar systems voor het oppompen van water en het voeden van de tanks en zocht advies inzake de haalbaarheid van

zijn uitbreidingsplannen. Ex-Change, dat o.m. mede werd opgericht door Ingenieurs Zonder Grenzen en de VIK, onderzocht het dossier, keurde het goed en stuurde het tweetal naar Afrika. Ing. Verbunt, specialist terzake, bleef één week in Afrika. Jac De Bruyn, die Afrika en de NGO’s als zijn broekzak kent, bleef twee weken ter plaatse om het dossier af te ronden. Hun veldbezoek was gericht op het maken van een inventaris van de situatie ter plaatse, het aftasten van de marktmogelijkheden en onderzoek naar de financiële haalbaarheid. Kort samengevat is het resultaat van het onderzoek: "Ja, maar…" "Ja: vanwege de aanwezigheid van de Solar Development Group (SDG) in Nairobi", zegt Guy Verbunt. "Maar: het probleem blijft het bijeenharken van de nodige fondsen", aldus Jac De bruyn.

Zonlichtsystemen op maat Pas in Tanzania aangekomen, zette het Vlaamse duo vergezeld van Leonce Rwebangira, koers naar de Keniaanse hoofdstad Nairobi, waar zich de Afrikaanse hoofdzetel bevindt van de Solar Development Group. SDG beheert een fonds dat opgericht werd door de Wereldbank om zonenergie te promoten en heeft zijn hoofdzetel in Zeist, Nederland bij de Triodos Bank. SDG was dus de instantie die moest benaderd worden voor medewerking.

"De ideale oplossing is de middelen zoeken in het land zelf."

"Ik ben erg verbaasd over wat we in Nairobi gezien hebben", zegt Guy Verbunt. "Zonenergie is manifest aanwezig in het handelscircuit. 1. Er zijn tal van kleine familiebedrijfjes die kleinschalige zonlichtsystemen op maat aanbieden. 2. Bedrijven die elektriciteit leveren via generatoren en stroomgroepen, hebben ook een solar department ontwikkeld. 3. Zelfs in een warenhuis hebben we een permanente stand aangetroffen met solar systems, waar een charmante dame zeer correcte productinformatie verschaft. Dat heb ik hier in België nog niet gezien. Zonenergie is in Afrika heel toegankelijk geworden en wordt laagdrempelig gehouden, al moet je natuurlijk rekening houden met de relatieve koopkracht van de bevolking."


33

INGENIEURS IN DE WERELD "Bovendien hebben we drie banken aangetroffen die aan gunstige voorwaarden leningen verschaffen aan al wie zonenergie wil installeren", voegt Jac De bruyn eraan toe. "Het vreemde is dat we in de Tanzaiaanse hoofdstad Dar es Salaam slechts één distributeur van solar systems hebben gevonden. We kunnen niet anders dan besluiten dat de aanwezigheid van de SDG in Naïrobi de stoot heeft gegeven tot de ontwikkeling aldaar. Wat ook bevestigd werd door ons bezoek aan het Afrikaanse hoofdkwartier van de SDG. Andere landen hebben blijkbaar nog een beduidende achterstand."

Technische honger Het bezoek bij de Solar Development Group in Nairobi is verhelderd. De delegatie wordt er ontvangen door Ashington Ngigi. "Een bijzonder intelligent en verstandig man, die haarfijn uitlegt wat de doelstellingen van de SDG zijn", zegt Guy Verbunt. "Hij is heel professioneel, heeft veel technische kennis maar is vooral een goede manager. Hij is een man naar mijn hart." SDG is in drie continenten actief. Ashington Ngigi is de baas van de vestiging voor Afrika in Nairobi. Op verschillende manieren ondersteunen zij bedrijven die met solar systems de markt op willen. "Ze kunnen financiële steun geven

34


"Zelfs in een warenhuis hebben we een permanente stand aangetroffen met solar systemens. Dat hebben we in België nog niet gezien." uit hun SDG Foundation, verklaart Jac De bruyn. Soms participeren ze ook in bedrijven vanuit SDG Capital. Hoe dan ook willen ze alleen structurele steun geven als het bedrijf de SDG ook grondig informeert over de evolutie van het ondernemingsplan. Soms participeert de SDG rechtstreeks als aandeelhouder of bestuurder. Sommige bedrijven maken een omzet van 0,5 tot 1 miljoen euro. Niet slecht voor een markt die er nog niet echt op gang gekomen is." Van de bezoeken aan bedrijven en shops in de Keniaanse hoofdstad waren onze Vlamingen echt wel onder de indruk. "We

zijn positief geschrokken", zegt Guy Verbunt. "Die mensen hebben de techniek onder de knie. Meer zelfs: ze hebben niet alleen een grote technische kennis maar ook een enorme technische honger. Bovendien zijn ze erg creatief. Zo hebben ze kleine solar adaptors ontwikkeld voor het opladen van gsm en pc, zeer handig in de afgelegen gebieden van dit zeer uitgestrekte land." De bedrijfjes in Nairobi zijn organisch gegroeid uit het industrieel en commercieel weefsel in de stad. "Een probleem zou kunnen zijn het extrapoleren van het solar system op grotere schaal, zonder te struikelen", zegt Jac De bruyn. "Dan komt er heel wat opleiding, training en organisatie bij kijken. Onmogelijk is dit niet, want er bestaat reeds een beroepsvereniging van producenten van zonlichtsystemen, met een eigen tijdschrift."

Maatschappelijke

"Zaken doen blijft echter knokken en volhouden, ook in deze landen." zoals het Ministerie van Water dat een eigen unit heeft voor waterboringen en daarmee de marktprijzen keldert."

Knokken en volhouden opdracht "Als wij met Izen zouden willen participeren in Oost-Afrika moeten we een product ontwikkelen dat volledig beantwoord aan de behoeften van de bevolking", zegt Guy Verbunt. "Een heel eenvoudig en goedkoop systeem, voor doe-het-zelvers, dat voldoende energie levert voor enkele peertjes, een radio of tv en een frigo. We werken daaraan. Maar één ding weze duidelijk: als Izen hierin participeert, is het niet om er rijk van te worden, zelfs niet om er geld aan te verdienen. Ik zie het eerder als een maatschappelijke opdracht van een bedrijf dat zich bezighoudt met vooruitstrevende energietechnieken, om knowhow en producten aan te bieden aan derdewereldlanden zonder aan winst te denken." In Tanzania waren er minder positieve geluiden te horen. Zonlichtsystemen zijn er nog niet zo doorgedrongen in het commerciële circuit. Wat niet wil zeggen dat

dit geen booming business kan worden in de nabije toekomst. Water Well Services kan één van de pioniers worden op dit vlak. Het bedrijf heeft zijn sporen verdiend, is gezond en kan een rol spelen in de introductie van zonlichtsystemen in Tanzania, vooral in combinatie met systemen voor watervoorziening. Guy Verbunt en Jac De bruyn maakten een strategische planning op. "Het grote probleem vormen de noodzakelijke investeringen", zegt Jac De bruyn. "Er moet voldoende risicodragend kapitaal gevonden worden. Ofwel bij personen of bedrijven die de middelen hebben om zich met WWS te associëren, maar die zijn niet gemakkelijk te vinden, ofwel bij banken, maar die vragen enorme interestlasten. Tweede probleem is dat de markt nog niet echt haar rol kan spelen. Zaken doen vraagt relaties en netwerken en niet enkel een goed product. Ook overheidsdiensten kunnen de markt verstoren door zelf op de markt te interveniëren

WWS zal dus moeten aankloppen bij de Solar Development Group. De eerste contacten werden reeds gelegd. Maar SDG komt niet over de brug vooraleer een analyse gemaakt te hebben van het betreffende bedrijf. Dit om wildgroei tegen te gaan en de cowboys te elimineren. Zij zullen de marktstudie verder verfijnen en een audit doen bij WWS ltd. In het tweede deel van het bezoek werd vooral gepeild naar interesse voor solar toepassingen in de social profit sector als scholen, dispensaria, missies, NGO’s, enz… en naar de interesse van donoren om hiervoor middelen te verschaffen. Gezien de conferentie van de SADDEC landen was het niet mogelijk een gesprek te hebben met de bevoegde minister van Energie om gegevens te verzamelen in verband met de plannen van de overheid. De hoge energieprijzen van vandaag zijn in ieder geval een aanmoediging om naar alternatieven te zoeken. Mits een goed product, goede prijzen en correcte service en enkele goede referenties en demo-installaties zijn er beslist mogelijkheden. "Zaken doen blijft echter knokken en volhouden, ook in deze landen", zo besluit Jac De bruyn na een geslaagde missie.


Contact Ingenieurs die zich geroepen voelen, kunnen zich aanbieden bij: Ex-Change – Mieke Winne Sneeuwbeslaan 20 – 2610 Wilrijk Tel: 03 829 25 56 – fax: 03 825 09 41 e-mail: [email protected]


35

ADV AXI

03056: Ing. (Biochemie, 2003). Vrij: onmiddellijk. Talen N,E,F. Ervaring: stage UIA op labo microbiologie & hygiëne. Belangstelling: research (voeding, geneeskunde en farmacie). Verkiest Antwerpen, Vlaams-Brabant. 03057: Ing. (Bouwkunde, 2003). Vrij: onmiddellijk. Talen N,E,F,D. Ervaring: industriële stage bij TUC Rail (werf Herent bij Leuven). Belangstelling: bouwkunde, industrieel ingenieur zonder specialiteit of andere. Verkiest Oost-Vlaanderen, regio Brussel, regio Maasland (Limburg).

INGENIEURSCARRIERE

Ingenieurs bieden hun diensten aan

03058: Ing. (Elektronica, 2002). Vrij: onmiddellijk. Talen N,F,E,D. Ervaring: image processing, machine vision. Belangstelling: machine vision, audio & video. 03059: Marketing, Meet & Regel (1984). Vrij: onmiddellijk. Talen N,F,E,D. Ervaring: 20 jaar sales, 10 jaar management, 5 jaar project management. Belangstelling: breed scala technische en management uitdagingen. 03060: Ing. (Elektronica, 1995). Vrij: onmiddellijk. Talen N,E,F. Ervaring: projectingenieur - ontwikkeling test systemen (Philips Hasselt) - projectmatig werken. Belangstelling: projectingenieur, engineering, informatietechnologie, applicatie ontwikkeling. Bereid om te reizen. Verkiest Limburg, Vlaams-Brabant, Antwerpen.

Leden die een dienstaanbieding willen laten opnemen in I-mag, mailen het formuliertje via www.vik.be/jobdienst naar de VIK. Werkgevers die in verbinding wensen te komen met een of meer van deze ingenieurs, kunnen zich wenden tot het VIK-secretariaat, tel. 03 259 11 00, e-mail: [email protected].

Zelfkleverslag Maandelijks delen we met de stickeractie een aantal prijzen uit. Kleef uw VIK-sticker op een leuke plaats (auto, fiets, brievenbus, enz.). U kan in de prijzen vallen als een attente collega uw sticker opmerkt en ons dat meldt. Werd uw nummerplaat gepubliceerd in een vorige uitgave van de Ingenieursmededelingen, dan kan u nog steeds reageren. Dit deden ook Ing. Guido Couck uit Asse (nummerplaat EML 730), Ing. Didier Francq uit Sint-Amandsberg (nummerplaat FGQ 789) en Ing. Jan Holvoet uit Ledeberg (GWK 867). Hun prijs werd hen ondertussen reeds toegezonden. Uit de nummerplaten die onze fulltime speurploeg doorseinde, hebben we de volgende nummers geloot:

AVB 617

EPD 139

HHE 242

JST 971

RZR 220

Als één van deze nummerplaten de uwe is, stuur dan een kopie van het inschrijvingsbewijs en van uw VIK-lidkaart (een fotootje mag ook altijd!) op naar het VIK-secretariaat, t.a.v. Francine Demaret, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected] Succes!


37

W I N N E R S

Dirk Nys (25): "Winnen met techniek"

Geen demper op het enthousiasme Van onze redacteur

This is not shocking

I

ng. Dirk Nys ontwerpt schokdempers voor racewagens, tot en met de Formule 1. Hij is één

van de technische breinen achter de successen

van

de

drievoudige

wereldkampioenen

Christophe

Bouchut & Jean-Philippe Belloc in

racewagens én dempers. Ingewijden weten dat er wel eens een feestje gebouwd wordt onder piloten en entourage, na het winnen van een wereldkampioenschap of de 24 uren van Francorchamps. Ing. Dirk Nys blijft er onbewogen en stoïcijns bij: "No Comment".

de FIA-GT, die best omschreven kan worden als de Formule 1 onder de GT racing cars. Dirk Nys, Research & Development Engineer bij Moton Suspension Technology, ontwikkelde als student een revolutionair schokdempersysteem. Tal van professionele racing teams doen inmiddels een beroep

op

de

door

de

jonge

Limburger ontwikkelde technologie. Een merkwaardig voorbeeld van hoe een interessant studieproject kan uitgroeien tot een bijzonder boeiende onderneming.

Ing. Dirk Nys (25) is – zoals dat in het milieu genoemd wordt – ook track engineer. Hij volgt het racecircuit wereldwijd maar heeft tijdens de wedstrijden geen oog voor pitspoezen, wel voor laptop,

"Het gevoel dat je vanuit technisch oogpunt invloed hebt op de wedstrijd: dat geeft de kick."

38


Passie voor techniek De Light-Weight Triple Adjustable Shockabsorber, die Dirk Nys ontwikkelde voor zijn afstudeerproject aan de Hogeschool Limburg, heeft het leven van de jonge ingenieur sterk beïnvloed. Zijn studie werd uitgeroepen tot beste eindwerk van de provincie Limburg, hij won de Paul Donnersprijs 2001, werd genomineerd voor de Egeminprijs 2001 en kreeg onmiddellijk een job aangeboden bij Moton Suspension Technology in het Nederlandse Uden, 25 kilometer boven Eindhoven. De job van zijn leven. Nys is immers opgegroeid rond het racecircuit. Als kind vergezelde hij zijn oom, die mecanicien was voor Opel-Lotus, al naar de omloop van Zolder. Op het circuit ontwikkelde hij een passie voor techniek. "Op mijn veertiende wist ik al dat ik iets ging doen in de autosport", zegt Ing. Dirk Nys. "Na mijn humaniora wetenschappen-wiskunde wou ik eigenlijk graduaat automechanica volgen, maar dat stuitte op protest van mijn ouders. De richting ingenieur automechanica bestaat helaas niet in België. We zijn dan tot een compromis gekomen, typisch Belgisch allicht. Ik zou industrieel ingenieur studeren, specialisatie elektromechanica, maar mijn eindwerk zou hoe dan ook over autosport gaan. Dat zouden ze me niet afpakken." Aldus geschiedde.

A l s student was Dirk Nys inmiddels betrokken geraakt bij het GL-PK racingteam van Paul Kumpen en Ghislain Lenaers. Hij begon er op het laagste niveau als bandenpoetser en velgenstomer. Maar al vlug bleek dat Dirk Nys heel wat technische bagage had en hij kreeg steeds meer verantwoordelijkheid in het team dat op professionele basis werd uitgebouwd. Nys werd trackengineer op de Porsche 996 Biturbo, uit de renstal van Kumpen-Lenaers, die – niet

"Met de Four Way Adjustable Shockabsorber hebben we slechts één concurrent in de wereld."

Wat is er van hen geworden? In deze reeks laten we telkens een jonge industrieel ingenieur de revue passeren: als ex-laureaat van de Tech-Art prijs, de Egemin-prijs, de Barco-prijs of de Paul Donnersprijs. Met een origineel en innoverend eindwerk wist hij of zij de jury te bekoren. Enkele jaren later gaan we hen opnieuw opzoeken. Hebben

onbelangrijk detail – reed met schokdempers van Moton. De track engineer is verantwoordelijk voor de volledige afstelling van alle onderdelen van de wagen en instrueert de piloten over het tactische verloop van de race. Op die manier leerde hij de Nederlander Jeroen van Gool kennen, eigenaar van Moton, die hem voorstelde om een eindwerk te maken rond het thema "Het lichter maken van schokdempers voor racedoeleinden". Het thema was gesneden koek voor Dirk Nys. Hij stelde zijn eindwerk voor in pure racestijl en reed zelfs een volledig uitgeruste bolide de Hogeschool Limburg binnen. Het resultaat ging niet onopgemerkt voorbij. "Als passie en kennis samen gaan, kan men zelfs door de geluidsmuur heen". Na zijn studies kreeg Dirk Nys meteen de kans om bij Moton aan de slag te gaan als Research & Development Engineer. Zo kon hij zijn prototype verder ontwikkelen én in productie brengen. Het model werd afgesteld op de testbank en getest op het circuit van Valencia, alvorens definitief te worden geproduceerd. Twee jaar later is het resul-

ze hun droom kunnen realiseren? Zijn ze een totaal andere weg ingeslagen? Welke carrière hebben ze gemaakt?

Winners: wat is er van hen geworden.

"Snelheid an sich interesseert me niet. De technische perfectie, dat is mijn vak." taat verbluffend: 75 procent van de Vipers in het racegebeuren zijn inmiddels uitgerust met de high-tech schokdempers die door Ing. Nys ontwikkeld werden. Om de demper lichter te maken werd het gasolie reservoir geïntegreerd in de demper, de zuigerstang uitgehold en de bevestigingsvork geherdesigned. Het ontwerp is getekend Dirk Nys, de productie van de onderdelen werd uitbesteed en de assemblage en kwaliteitscontrole gebeurde bij Moton in Uden. De ‘Light-Weight Triple Adjustable Shockabsorber’ is drievoudig verstelbaar: de ingaande slag, waarbij de low speed en de high speed afzonderlijk in te stellen zijn, en de uitgaande slag (één snelheid instelbaar).

"Als passie en kennis samengaan, kan men zelfs door de geluidsmuur heen." Marketing Intussen is men bij Moton niet bij de pakken blijven zitten. Met de, op maat gemaakte, regelbare schokdempers zit men in de high end van het gamma. Om hun markt te vergroten, werd een afgeleid product ontworpen voor de mid end market: de Club Sport demper. Technisch zijn deze dempers gebouwd volgens het Moton principe maar ze hebben een andere look gekregen, zijn ontworpen met goedkopere materialen (bv. staal in plaats van aluminium) en voorzien van goedkopere, niet-flexibele slangen. De Club Sport dempers zijn bestemd voor Porches, Ferrari’s, Vipers, ... die zowel op


39

W I N N E R S de weg als op het circuit gaan rijden. Dankzij de regelknopjes op de dempers kan de rijder kiezen voor een soepele afstelling om op de openbare weg te rijden en een harde afstelling voor het snellere werk. Met andere woorden: met dezelfde set dempers kan de Porsche-rijder een elegant pleziertochtje maken langs Vlaamse wegen met vrouw (of vriendin) of keihard door de bochten gieren op het circuit, en dit door simpelweg enkele klikjes te verstellen aan de dempers. Hoeft het gezegd dat dit nieuwe product een groot succes kent? "Het gaat allemaal bijzonder snel", zegt Ing. Dirk Nys. "We hebben inmiddels met Dodge Viper America een belangrijk order afgesloten voor de productie van 100 sets voor 100 gloednieuwe racewagens. De Dodge Viper Competition Coupe zal standaard worden uitgevoerd met Moton dempers. Deze wagen is ontwikkeld voor

zowel gebruik op de weg als op circuit. Dat is een fantastische introductie bij de Daimler-Chrysler groep. Na lange onderhandelingen hebben we het order binnengehaald. We hebben niets aan het toeval overgelaten. De dempers werden aan zoutproeven onderworpen, we hebben 24 uren simulaties gedaan en ontzaglijk veel testkilometers gemaakt. Voor Moton is dit een zeer mooi uithangbord, wat onze naambekendheid de hoogte injaagt en onze status van kwaliteitsproduct ten goede komt. Meteen hebben andere merken zich gemeld. Onlangs is een delegatie uit Japan op bezoek geweest voor onderhandelingen. Dit is een cruciale fase voor ons bedrijf. We werken nu met 5 personeelsleden. Als we het Japanse order binnenrijven, moeten we uitbreiden en op korte termijn een ruimere locatie vinden. De volgende jaren zullen we onze goede naambekendheid en onze successen moeten ombuigen naar productie en verkoop én aan geld moeten denken."

Neusje van de zalm Het neusje van de zalm is de viervoudig instelbare schok-

demper die in een verregaande ontwikkelingsfase zit. Ing. Dirk Nys ligt ook aan de basis van dit concept. "Dit is redelijk uniek", zegt hij niet zonder fierheid. "Met de Four Way Adjustable Shockabsorber hebben we slechts één concurrent in de wereld. Het verschil met de Triple is dat bij de Four Way niet alleen bij de ingaande slag, maar ook bij de uitgaande slag de low speed en de high speed afzonderlijk in te stellen zijn. Deze viervoudig regelbare demper is het summum. A state of the art. De demper is toepasbaar op alle racewagens, ook die van de Formule 1." Dirk Nys is een gepassioneerde ingenieur, een ontwerper pur sang. En een winner. "Winnen is het enige wat telt. In de autosport kan je alleen winnen met techniek. Snelheid an sich interesseert me niet. De technische perfectie, dat is mijn vak. Ik ben niet wild van de autosport als sportgebeuren. Als ik als supporter een wedstrijd volg, voel ik me zelfs onwennig. Ik moet iets doen, iets om handen hebben. Ik volg onze teams op alle circuits wereldwijd om technische support te geven. Het gevoel dat je vanuit technisch oogpunt invloed hebt op de wedstrijd: dat geeft de kick. Als je dan ook met een team wereldkampioen wordt …" No comment!


Fiche Naam: Geboren: Studies:

Dirk Nys 6 mei 1978 te Hasselt Wetenschap pen-wiskund e. Industriee nieur aan d e Hogeschoo l ingeEindwerk: " l Limburg. Het lichter m a k en van schok race-doelein dempers voo den". r Prijzen: Paul Donner sprijs 2001 provincie L , beste ein imburg, lau d reaat Egem werk 2001. inprijs Loopbaan: T rack Enginee Developmen r GL-PK Racing; Resea t Engineer rc Moton Susp h & Technology, ension Uden (NL). 40


ADV ajilon

GEEN GELD, GEEN WATER ? Vijf miljoen mensen zullen 2004 niet halen omdat ze niet aan drinkbaar water geraken. Niet omdat er geen water is, maar omdat ze ’t niet kunnen betalen. De waterdistributie komt door liberalisering steeds meer in handen van enkele multinationals die woekerprijzen vragen voor elke druppel zuiver water. Wie niet kan betalen, kan kiezen: sterven van de dorst of aan cholera of buiktyfus door het drinken van onzuiver water... Vecht mee tegen dit onrecht: schudt de politici wakker.

000-0000011-11

INGENIEUR EN BEROEP

SUCCESSIEPLANNING

D

e Belgische particulieren hebben naar schatting 174 miljard EUR op buitenlandse rekeningen staan. In september hadden we het over de Europese richtlijn voor de harmonisering van de spaarfiscaliteit, die ontduiking van roerende voorheffing stevig zal bemoeilijken. De successierechten zijn een andere oorzaak van particuliere kapitaalvlucht. Zijn de lasten echter wel zo hoog? Ook al is het niet het meest opwekkende onderwerp, toch halen we op korte en onvermijdelijk onvolledige wijze enkele stelregels aan die u toe kunnen laten, de successierechten op legale wijze tot een redelijk niveau terug te brengen.

Huw en zorg voor kinderen (en kleinkinderen) VLAAMSE SUCCESSIERECHTEN TARIEVEN

De tarieven in rechte lijn behoren tot de gunstigste in Europa. Daarenboven worden deze tarieven (eerste schijf 3%, tweede schijf 9%) op ieder erfdeel toegepast: hoe meer kinderen, hoe minder successierechten. Verder omvat de ‘rechte lijn’ eveneens de relatie (achter)kleinkinderen – (over-) grootouders. Mits respect voor de reservataire rechten van uw kinderen kan u uw kleinkinderen testamentair ook erfge-

naam maken, bijvoorbeeld door hen een ‘studiefonds’ toe te kennen: een kapitaal waaruit de ouders als voogd kunnen putten om de studies van hun kinderen te bekostigen. Tenslotte worden familieondernemingen die in een erfenis vallen, daarenboven aan een speciaal tarief van maximaal 3% onderworpen mits ze aan enkele meerderheidsparticipatie- en tewerkstellingsvoorwaarden voldoen.

Spreid uw vermogen Bij een erfenis in de rechte lijn is er eveneens een splitsing tussen het roerend en het onroerend vermogen. Het strekt dus tot aanbeveling om uw vermogen in die zin ook te spreiden: de administratie past bovenvermelde tarieven toe op elk afzonderlijk roerend en onroerend erfdeel.

Structuren van eigendomsoverdracht Via handgift (‘don manuel’) kan u een deel van uw roerend vermogen kosteloos en bij onderhandse akte overdragen aan een begunstigde. De banksector heeft een praktijk ontwikkeld die u toelaat, de datum van overdracht te bewijzen: dit is essentieel daar de handgift maar geldig is indien de gever de gift drie jaar overleeft. Voortbouwend op dit principe kan een deel van de grotere kapitalen in een burgerlijke vennootschap ondergebracht worden. U kan de eigendom ervan overdragen terwijl u de bestuursbevoegdheid behoudt. Tenslotte kan roerend vermogen ook voor een Nederlandse Notaris geschonken worden; in Nederland worden geen schenkingsrechten geheven, maar enkel een niet variabel ereloon voor de Notaris. Dergelijke schenking is ook in België tegenstelbaar aan derden. Door voormelde ingrepen toe te passen voorkomt u schenkings- en successierechten op het geschonken of gegeven

deel van uw roerend vermogen. Let wel: achteraf bent u geen eigenaar meer van het kapitaal; dergelijke handelswijze is enkel aan te raden indien u voor het overige voldoende middelen heeft om uw financiële onafhankelijkheid te waarborgen.

Breng een bezoek aan uw notaris Ook een Belgische notaris kan u helpen. Zo kan u de naakte eigendom van uw woning aan uw kind schenken. Tot uw dood behoudt u het vruchtgebruik, d.w.z. u behoudt het recht om erin te wonen of huuropbrengsten te innen. Bij uw overlijden vervalt het vruchtgebruik en gaat de naakte eigendom kosteloos over in volle eigendom. Dergelijke operatie is enkel aangewezen indien de te betalen schenkingsrechten veel lager zijn dan de toekomstige successierechten indien u de volle eigendom zou behouden. Daarnaast strekt het tot aanbeveling, uw huwelijkscontract te laten optimaliseren. Echtparen die het volste vertrouwen in elkaar hebben, kunnen ernaar streven, hun vermogen via het huwelijkscontract zoveel mogelijk gemeenschappelijk te maken: ook deze erg goedkope ingreep kan in de meeste gevallen de successielast aanzienlijk verminderen. Dit artikel heeft niet de ambitie volledig te zijn; het is enkel een kort overzicht van een aantal gunstige aspecten van de Belgische vermogensfiscaliteit. Het is hier niet slecht toeven, en niet enkel omdat de zomers lang, droog en warm zijn. Wenst u vragen te stellen over dit artikel? Zijn er bepaalde onderwerpen rond vermogensbeheer die u extra interesseren? Contacteer ons: [email protected] of [email protected] .

Pierre de Strycker en Piet den Boer Bank Corluy Effectenbankiers N.V.


43

INGENIEUR EN BEROEP

SENIOR Ingenieurs

Senior Ingenieurs V

ele ingenieurs willen na hun carrière niet op hun lauweren rusten maar actief blijven. Velen beschikken immers over een rijke en zeer gevarieerde kennis en ervaring en willen vooral op technisch

vlak op de hoogte blijven van wat er reilt en zeilt in hun vakgebied. Velen willen ook hun kennis en ervaring overbrengen naar jongere generaties, naar startende ondernemingen, naar bevolkingsgroepen die honger hebben naar technisch advies. De administratieve rompslomp en de financiële consequenties vormen echter een hinderpaal voor vele Senior Ing’s. Hetzelfde geldt voor vele andere beroepscategorieën. Vele ingenieurs vangen na hun loopbaan nieuwe studies aan om hun kennis te verruimen of te updaten en vooral intellectueel bij te blijven. Senior Ingenieurs worden vaak aangezocht als consultant of stellen zelf hun kandidatuur om als expert uitgezonden te worden naar derdewereldlanden. Ex–Change is hiervan een sprekend voorbeeld. Lees in dit nummer de ervaringen van een Vlaams duo experts in Tanzania.

Bijverdienen kan

Een Senior Ing. met een beetje staat van verdienste beschouwt het als zijn taak en maatschappelijke plicht om zijn kennis en ervaring over te brengen.

44


Sommigen beginnen een nieuwe loopbaan als beheerder van bedrijven, treden op als raadgever voor hulpverlenende organisaties, geven les en voordrachten, storten zich in de kunstwereld, worden erkend als expert of worden aangesteld als deskundige in rechtszaken rond een technische materie. Om het verhaal niet te lang te maken, met de pensioenleeftijd begint een nieuw leven, even interessant als het vorige, maar met een andere oriëntatie.

Maar … En daar begint de rompslomp… Zodra men in aanmerking komt voor een pensioenuitkering, ontvangt de kandidaat vanwege de Rijksdienst voor Pensioenen een aantal aangifteformulieren, samen met een nota die het volgende mededeling bevat: de gepensioneerde werknemer of zelfstandige mag nog een beroepsbezigheid uitoefenen mits voldaan is aan de twee volgende voorwaarden:

De uitoefening van de beroepsbezigheid moet voorafgaandelijk aangegeven worden.

Het beroepsinkomen mag zekere grenzen niet overschrijden.

Verplichte voorafgaandelijke aangifte: Iedere bezigheid, uitgeoefend in België, in een vreemd land of in dienst van een internationale of supranationale organisatie, die een inkomen kan opleveren, zelfs indien ze door een tussenpersoon wordt uitgeoefend, moet worden aangegeven. Deze bepaling omvat ook: de bezoldiging als werknemer in de private of de openbare sector; de bezoldigingen van beheerders, commissarissen, vereffenaars en werkende vennoten; de baten van vrije beroepen, mandaten, ambten of posten en van elke andere winstgevende bezigheid. Wachtgelden, toegekend in de openbare sector, worden eveneens beschouwd als een inkomen voortvloeiend uit een beroepsbezigheid.

Uitzondering Er zijn nochtans uitzonderingen. Elke beroepsbezigheid die bestaat uit het scheppen van wetenschappelijke of artistieke werken, moet niet worden aangegeven. De uitoefening van deze activiteiten heeft - ongeacht de inkomsten die er uit voortvloeien - geen enkele invloed op de berekening of de uitbetaling van het pensioen, voor zover deze activiteit geen weerslag heeft op de arbeidsmarkt en de betrokkene geen handelaar is, in de zin van het Wetboek van Koophandel. Er bestaan nog bijkomende bepalingen en voorwaarden voor sommige politieke mandaten, voor mandaten als lid van een OCMW, voor sommige mandaten in een openbare instelling, in een instelling van openbaar nut of in een vereniging van Gemeenten.

Kennis en ervaring overbrengen is een maatschappelijke plicht Met de pensioenleeftijd begint een nieuw leven, even interessant als het vorige, maar met een andere oriëntatie. Aangifte van bijkomend inkomen verplicht Ook indien het gaat om een echtpaar dat slechts één gezamenlijk pensioen geniet, is de echtgenoot/echtgenote verplicht aangifte te doen bij de Pensioendienst van alle bijkomende inkomsten. De werkgever, die de gepensioneerde een bijkomende beroepsbezigheid laat uitoefenen, is eveneens verplicht dit aan te geven bij de Pensioendienst.

Sancties Er bestaan talrijke sancties die ambtshalve kunnen worden opgelegd. Verweer is uitsluitend mogelijk voor de rechtbank. De sancties kunnen gaan van schorsing van het pensioen gedurende een aantal maanden tot gedeeltelijke reductie van het pensioen of totaal schrappen van de uitkering. Meestal wordt het pensioen herleid tot een kleiner bedrag, terwijl de werkgever die de aangifte verzuimd heeft, een fikse boete krijgt.

Beperkingen Er bestaan "toegelaten" inkomsten als werknemer op jaarbasis waarvan de grens, zonder kinderlast, in 2002 werd vastgesteld op 7.900 EUR. Wie geen 65 is en nog kinderlast heeft, kan dit "toegelaten" inkomen zelfs uitbreiden tot meer dan 19.000 EUR per jaar. Het gaat hier om het bruto-inkomen, met inbegrip van alle elementen die deel uitmaken van de

bezoldiging zoals het loon (inbegrepen het loon voor betaalde feestdagen en het gewaarborgd week - of maandloon), de voordelen in natura (uitgezonderd maaltijdcheques), het vakantiegeld, de eindejaarspremie, enzovoort… en dit vóór afhouding van sociale zekerheid of belastingen. Wanneer een gepensioneerde inkomsten verwerft als zelfstandige of zelfstandigen bijstaat, of wanneer hij gelijktijdig of achtereenvolgens twee of meerdere tot verschillende categorieën behorende beroepsbezigheden uitoefent, zijn de beperkingen nog strenger en liggen de "toegelaten" bedragen minstens 40% lager dan de eerder geciteerde bedragen.

Negatieve gevolgen Zodra het "toegelaten" bedrag met 15% of meer wordt overschreden, wordt het betrokken pensioen voor het kalenderjaar in kwestie volledig geschorst. Heeft de gepensioneerde minder dan 15% teveel verdiend, dan wordt de betaling van het pensioenbedrag geschorst a rato van het percentage waarmee het "toegelaten" bedrag werd overschreden. Indien de echtgenoot/echtgenote de "toegelaten" inkomsten overschrijdt, zal het bestaande gezinspensioen zonder meer herleid worden tot een pensioen van alleenstaande.

Besluit Deze toestand belangt alle Senior Ingenieurs aan. Het maatschappelijk debat van de voortschrijdende vergrijzing indachtig, is dit voor een grote categorie Ing.’s "het beroepsbelang van de toekomst". De uitzondering die gemaakt wordt voor wetenschappelijk (en artistiek) werk kan wellicht als basis dienen voor verdere verfijning van dit dossier. Ter gelegenheid van de jongste verkiezingen hebben de meeste politieke

Een sterke beroepsvereniging zoals de VIK kan het voortouw nemen in het maatschappelijk debat rond de actieve seniors. partijen in hun programma’s zeer ernstige en verregaande beloften gedaan! De VIK zal hen daar tijdig aan herinneren. Dit ingewikkelde dossier zal nader toegelicht worden door specialisten tijdens een studienamiddag in het VIK-huis in Wommelgem. Tevens zullen de mogelijkheden tot actie besproken worden. Alle belangstellenden zijn dan ook van harte welkom. Bedoeling is klaarheid te brengen in deze zeer ingewikkelde materie en toekomstgericht na te denken over oplossingen. Een Senior Ing. met een beetje staat van verdienste beschouwt het als zijn taak en maatschappelijke plicht om zijn kennis en ervaring over te brengen aan jongere generaties of andere bevolkingsgroepen op onze planeet die hunkeren naar kennis op gebied van techniek, technologie en management. Om dit te verwezenlijken heeft de Senior Ing. haast een boekhouder nodig om niet gestraft te worden. Het gevolg is dat velen afhaken. Laat ons met zijn allen naar een duidelijke en positieve oplossing zoeken, goed beseffend dat het debat moet opengetrokken naar andere beroepscategorieën. Een sterke beroepsvereniging zoals de VIK kan het voortouw nemen in het maatschappelijke debat rond de actieve seniors.

Ing. Jos Kestens

Studienamiddag in het VIK–huis Herentalsebaan 643 - Wommelgem zaterdag 18 oktober 2003 om 13u30 Inschrijving: VIK-secretariaat – tel: 03 259 11 09 - e–mail: [email protected].


45

Studiegroepen DROGE STOF BEHANDELING Mengen van droge stof dinsdag 25 november 2003 Omdat mengen tot gemengde gevoelens kan leiden. Omdat mengen zo verwarrend is. Omdat er een grote verscheidenheid aan mengers bestaat. Omdat ongekend onbemind is. Daarom wordt een lezing gehouden over de voornaamste mengtechnieken van droge stof. Volgende onderwerpen komen aan bod: basisterminologie; verschillende mogelijke bewerkingen in mengers; classificatie van mengsystemen; overzicht van de verschillende mengsystemen.

PRAKTISCH

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: dinsdag 25 november 2003 om 20u00. Kosten voor inschrijving: gratis voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 10 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

nieur een tool voor maximale ondersteuning, afgestemd op zijn werkwijze.Tijdens deze avonddemonstratie kan u uitgebreid kennis maken met de technische mogelijkheden van deze uiterst gebruiksvriendelijke CAE software. Doelgroep: Kastenbouwers, automatiseringsbedrijven, studiebureaus, projectleiders, en elektro-engineers.

PROGRAMMA

19u30: Voorstelling Eplan N.V. 19u45: Productvoorstelling Eplan Deel I. 20u15: Pauze. 20u30: Productvoorstelling Eplan Deel II. 21u15: Vragen en antwoorden. 21u30: Einde.

PRAKTISCH

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: dinsdag 18 november om 19u30 Sprekers: Ing. Guy Willems (account manager) & Nico De Baerdemaeker (sales engineer), Eplan Belgium Kosten voor inschrijving: gratis voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 8 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

HAVENTECHNOLOGIE Nationaal Scheepvaartmuseum

ELEKTRICITEIT EPLAN Een nieuwe dimensie binnen elektrisch ontwerpen De wereld verandert. De mondiale dynamiek stelt pittige eisen aan alle interne bedrijfsprocessen en zéker aan de engineering van elektrotechnische besturingen. EPLAN verenigt sedert 18 jaar ontwikkelings- en applicatiekennis en biedt de elektroninge-

46


"Archivering van museumstukken van het Scheepvaartmuseum, Vleeshuis,…" Het Nationaal Scheepvaartmuseum bezit een indrukwekkende collectie industrieel erfgoed. Wegens plaatsgebrek werd deze verzameling nooit tentoongesteld. Ze omvat hydraulische havenwerktuigen zoals jiggers, kaapstanders en kranen, stoommachines, scheepsmotoren, gelijkstroomgeneratoren, volledige havenkranen, allerlei wagens en karren van de verschillende naties, aanslag- en overslagmateriaal, enz… Jef Vrelust, verbonden aan het toekomstige Museum aan de Stroom, schetst de

rijkdom en het potentieel van deze verzameling, maar toont ook de roestige keerzijde van de medaille. De avond wordt afgerond met een receptie in de recent vernieuwde tentoonstellingszaal waar een gedeelte van dit belangrijk en zo goed als ongekend industrieel erfgoed wordt getoond.

PRAKTISCH

Plaats: Nationaal Scheepvaartmuseum, Steenplein 1, Antwerpen. Datum: donderdag 23 oktober 2003 om 20u00. Spreker: Jef Vrelust, Kunsthistoricus. Kosten voor inschrijving: gratis voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 8 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

KUNSTSTOFFEN Houtextrusie Vormgeven van hout Een nieuwe trend manifesteert zich op onze markten – het extruderen en spuitgieten van houten producten op klassieke machines. In ons land wordt dit principe toegepast door de laminaatvloer producenten, maar de toepasbaarheid op allerhande andere producten is minder goed gekend: het maken van bakjes, houten profielen, vormen, … . Het is ons doel u tijdens deze lezing kennis te laten maken met de mogelijkheden om allerlei producten in hout te spuitgieten, te extruderen,… en hoe de productie tot stand te brengen. Daarnaast belichten we de eigenschappen van de gebruikte materialen en de eruit resulterende producten.

PRAKTISCH

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: woensdag 22 oktober 2003 om 14u00. Kosten voor inschrijving: gratis voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 10,00 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

Studiegroepen Matching van kunststofonderdelen Of de invloeden op het afbeelden van oppervlaktestructuren Met welke invloeden moet men rekening houden als men een gestructureerd oppervlak wil? Waarom geven twee matrijzen van hetzelfde stuk niet dezelfde oppervlaktestructuur? Waarom passen de structuren van geassembleerde delen niet bij elkaar? Waarom kan ik niet zomaar van materiaal veranderen, zonder glansverschillen? Om een antwoord te vinden op deze vragen, gaan we in op de verschillende parameters die een invloed hebben op het afbeelden. We rekenen ook op de feedback van de aanwezigen vanuit hun eigen ervaring. Breng dus bij wijze van voorbeeld uw eigen stukken mee om de discussie aan te zwengelen. Bijgaande figuur die boekdelen spreekt, zal het debat makkelijk op gang brengen. Moderator van dienst is Steven Daelemans, Bayer Belgium.

PRAKTISCH

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Spreker: Steven Daelemans, Bayer Belgium. Datum: woensdag 12 november 2003 om 20u00. Kosten voor inschrijving: gratis voor VIK- en NIRIA-leden, niet leden betalen 10 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat Inschrijving verplicht vóór woensdag 5 november 2003. Het aantal deelnemers is beperkt !

Kunststoffen op het internet III

bezig zijn en die de mogelijkheden van het internet zo ruim mogelijk wil benutten. Zoekt u de weg op de internet highway? Is uw lijstje favorieten nog te beperkt? Wil u nieuwe medewerkers sneller en zelfstandiger laten renderen? Vraagt u zich wel eens af wat een nieuwsgroep of een webcam aan toegevoegde waarde kan bieden? Staat uw muis wel eens stil bij de vraag hoe informatie op het internet komt? Deze workshop biedt u de antwoorden op voorgaande vragen. Dit programma bestaat dus uit een vlotte surf op het web, gecombineerd met dat ietsje meer, zoals een pagina online plaatsen, een webcamdemo, het tot stand brengen van discussiegroepen, steeds met het accent op kunststoffen. Schrijf u nu in voor deze boeiende workshop, aangezien het aantal PC’s en dus ook het aantal plaatsen beperkt zijn! Deze derde editie is een gevolg van het succes van de twee voorgaande, dus zeker de moeite waard.

PRAKTISCH

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: woensdag 19 november 2003 om 19u30. Moderator: Ing. Dirk Vanherck, Philips. Kosten voor inschrijving: gratis voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 10 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat voor donderdag 6 november 2003 (strikte afsluiting). Het aantal deelnemers is beperkt tot max. 20 personen!

Niko woensdag 26 november 2003

producten voor toepassing bijrenovatie alsook domotica, waarbij automatisering in de woning een feit wordt. De onderneming kenmerkt zich door een sterke integratie van marketing, eigen ontwerp en productie, m.a.w een sterke verticale integratie in de plant te Sint-Niklaas (misschien wel tegen alle huidige tendensen in). De voordracht en bedrijfsbezoek zullen dan ook gaan over hoe bij NIKO het proces van ontwerp tot en met productie aangepakt wordt en welke voor- en nadelen deze verticale integratie inhouden. Deze voordracht zal gegeven worden door ir. Geert Pauwels, technisch directeur bij NIKO, die verantwoordelijk is voor productie en voor ontwikkeling van elektromechanische producten. De uiteenzetting zal ongeveer 45 tot 60 minuten in beslag nemen, afgerond met een rondgang van ongeveer 30 minuten om daarna af te sluiten met rondvraag en een drankje.

PRAKTISCH

Plaats: Niko, Industriepark West 40, Sint-Niklaas. Begeleiding: ir. Geert Pauwels, technisch directeur, NIKO. Datum: woensdag 26 november 2003 om 19u30. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

PDCPD: Bewezen én veelbelovend woensdag 11 februari 2004 PDCPD (Polydicyclopentadieën) is een vrij nieuw en ongekend polymeer dat toch reeds een aantal zeer gekende toepassingen heeft. Hoge impactweerstand, ook bij lage temperaturen, is belangrijk voor motorkappen en spatborden voor tractoren, bumpers voor vrachtwagens en bussen, body panels voor graafmachines, snowscooters en dergelijke. De enorme corro-

woensdag 19 november 2003 Toegang tot het internet lijkt meer en meer een evidentie. Maar als we on-line zijn, dan pas begint de zoektocht op dat fantastische worldwide web. Deze workshop wil vooral diegenen bereiken die beroepsmatig met kunststoffen

Niko is een Belgische familiale onderneming met een 400-tal werknemers gespecialiseerd in klein elektrotechnisch materiaal, voornamelijk voor residentiële toepassingen. Het aanbod varieert van hoog kwalitatieve standaardproducten, zoals schakelaars en stopcontacten, tot en met elektronische producten zoals draadloze


47

Studiegroepen Deze lezing zal u duidelijke en praktische kennis geven over de eigenschappen, de toepasbaarheid en het kostenplaatje van PDCPD, alsook de drempel naar dit materiaal aanzienlijk verlagen. De spreker houdt zich dagelijks bezig met de opvolging van de meeste PDCPD projecten in de Europese regio, gaande van initieel idee tot productie.

sieweerstand maakt dat PDCPD het ideale materiaal is voor o.a. de chlooralkali industrie. De overige eigenschappen van PDCPD zorgen ervoor dat dit materiaal vooral als vervanging van staal gebruikt wordt, hoewel meer en meer andere toepassingen het levenslicht zien door de toenemende bekendheid van het materiaal. Lage investeringskosten in matrijzen maken het zeer concurrentieel voor het maken van grote vormstukken in kleine oplagen (tot ca. 20.000 stuks per jaar).

PRAKTISCH

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: woensdag 11 februari 2004 om 20u00. Spreker: Dirk Vervacke, Application Development Engineer, Noveon France SA. Kosten voor inschrijving: gratis voor VIK & NIRIA - leden, niet-leden betalen 10 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

ONDERHOUD Life cycle Cost Pumps 23 oktober 2003 Doel van de lezing is een juist inzicht te verlenen inzake de totale "life cycle cost" van pompen. Hierdoor kunnen belangrijke kostenbesparingen verwezenlijkt worden voor het bedrijf. Tevens kunnen door een juist onderhoud en optimalisatie van pompen belangrijke terugverdieneffecten gerealiseerd worden. "Meten is weten": een pompen testbank is hier een uitermate belangrijk instrument voor het "waarborgen" van herstelde pompen.

PROGRAMMA

19u00: 20u00: 21u00:

Lezing: "Life Cycle Cost" van pompen. Voorstelling / Demo teststand pompen. Afsluiting met drink.

MAAK UW BEDRIJF TOP OF MIND BIJ YOUNG PROFESSIONALS. NET ALS DEZE FOCUSBEDRIJVEN. ALCON BELGIUM | AMYLUM EUROPE N.V. | ASCO INDUSTRIES | ATLAS COPCO AIRPOWER N.V. | AXA | BALTA, HOME OF DECORATION | BASF ANTWERPEN N.V. | BAYER ANTWERPEN N.V. | BBL | BECTON DICKINSON | BEKAERT N.V. | BELGACOM N.V. | BELGIAN SHELL N.V. | BRICO N.V. | CAMPBELL FOODS BELGIUM N.V. | CAMPINA N.V. | CARGILL N.V. | CARREFOUR BELGIUM | CBR | CEGELEC N.V. | CETELEM | CHRIS VERHEYDE & PARTNERS | CITIBANK BELGIUM N.V. | COCA-COLA | DAIKIN EUROPE N.V. | DANZAS SOLUTIONS | DELOITTE & TOUCHE BELGIUM | D'IETEREN AUTO | DOUWE EGBERTS BELGIË | DOW BENELUX B.V. | DU PONT DE NEMOURS (BELGIUM) | EDS BELGIUM N.V. | ELECTRABEL | ELIA | ERNST & YOUNG | EUROCLEAR BANK | FLUXYS | FORTIS AG | HILTI BELGIUM | IBM BELGIUM N.V. | IKEA BELGIUM N.V. | IMEC | ING INSURANCE | JANSSEN PHARMACEUTICA N.V. | KANTOOR VANDELANOTTE | KPMG | LAB SUPPORT N.V. | LANDBOUWKREDIET | LOTUS BAKERIES | MAILPROFS BELGIUM N.V. | MAKRO ZELFBEDIENINGSGROOTHANDEL | MASTERFOODS N.V. | MIN. V/D VLAAMSE GEMEENSCHAP | MSOURCE MEDICAL DEVELOPMENT | NATIONALE BANK VAN BELGIË | NESTLE BELGILUX N.V. | OM PARTNERS N.V. | PHILIP MORRIS BELGIUM N.V./S.A. | PHILIPS N.V. | POLITIE | PRICEWATERHOUSECOOPERS | PROCTER & GAMBLE | PROMEDIA | PROVINCIE OOST-VLAANDEREN | PROXIMUS | N.V. BELGACOM MOBILE | RECTICEL N.V. | ROBERT BOSCH PRODUKTIE N.V. | SD WORX | SELOR | SIDMAR | SITEL BELGIUM N.V. | SMALS-MVM.EGOV | SOLVAY N.V. | SPICER OFF-HIGHWAY | SPIE TRINDEL BENELUX | SWIFT | TABACOFINA | VANDER ELST | THE BANK OF NEW YORK | TOTALFINAELF | TOYOTA EUROPEAN HEADQUARTERS | TRANSICIEL | UNILEVER BELGIUM | UNISYS BELGIUM | VANDEMOORTELE | VIB | VOLVO CARS GENT | XRT BENELUX N.V. |

0

0

3

9€

2

VERTROUW OP GO, DE MEEST KRACHTIGE MEDIAMIX VOOR YOUNG PROFESSIONALS

GO

DE MEEST COMPLETE JOBGIDS

A Complete survivalkit A De arbeidsmarkt vandaag en morgen

A De meest dynamische werkgevers

A Succesvol solliciteren A Voortstuderen

uw naamsbekendheid en imago groeien u trekt respons aan die u nodig heeft u remt respons af waar u niets aan heeft u stuurt op welke wijze kandidaten reageren

Ontdek welke meerwaarde GO kan brengen in uw communicatie met de arbeidsmarkt. Stuur een e-mail naar [email protected], of bel 03/213 27 80 voor een gratis informatiepakket. Of laat een berichtje na op www.GOtalent.be, de eerste carrièresite voor young professionals.

REAGEER NU!

Alles voor de start en uitbouw van je carrière

Studiegroepen

PRAKTISCH

Plaats: Glynwed N.V., Heiveldekens 20, Kontich. Spreker: Marc Lahey, Glynwed (Friatec). Datum: donderdag 23 oktober 2003 om 19u00. Kosten voor inschrijving: gratis voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 10 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

Perslucht: Kwantiteit & Kwaliteit dinsdag 25 november 2003 Vermits de technologie steeds verfijnt, is niet alleen de kwantiteit van perslucht van belang, maar wordt ook de kwaliteit steeds belangrijker. Hiervoor werden een reeks filters en drogers ontworpen, maar hoe moeten we de juiste keuze maken in functie van de toepassing? Het is belangrijk dat deze op maat volgens het gebruik worden geselecteerd. De perslucht zo zuiver en zo droog mogelijk maken, zou de kostprijs onnodig de hoogte in jagen. Het komt er dus op aan de juiste dosering te vinden. Dit kan zowel centraal ingevoerd worden in de compressorzaal als decentraal op de plaats van gebruik voor een specifieke toepassing. Na een inleiding waarin de fysische eigenschappen van lucht en de werking van enkele compressoren worden besproken, worden de meest gebruikte filters en drogers toegelicht, alsook de verwerking van het condensaat. Aan de hand van enkele voorbeelden wordt vervolgens aangetoond wat de sterke en zwakke punten zijn van sommige opstellingen. Dit voor een normaal gebruik, veiligheid, back-up en onderhoud, met steeds in het achterhoofd een zo laag mogelijke gebruikskost.

PRAKTISCH

Plaats: Katholieke Hogeschool Kempen, Kleinhoefstraat, Geel. Spreker: Ing. Danny Gillis, Ultrafilter Benelux. Datum: dinsdag 25 november 2003 om 19u00. Kosten voor inschrijving: gratis voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 10 EUR. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

REGELTECHNIEK

TECHNISCHCOMMERCIEEL

Radar Level Measurement dinsdag 18 november 2003 Hebt u toepassingen op niveaumeting? De radartechnologie van Siemens biedt u als non-contacting technologie belangrijke voordelen. De Sitrans LR radartechnologie betekent lage onderhoudskost en maakt van uw radar niveaumeting een kostvriendelijke oplossing in vergelijking met TDR, yo-yo’s of andere contactmakende meetmethodes. Omdat microgolven geen overdrachtsmedium vereisen, zijn ze ongevoelig voor wijzigende procesatmosferen (damp, druk, temperatuur, stof, ...). Siemens biedt u een uitgebreid aanbod Sitrans LR modellen aan die voldoen aan uw specifieke niveaumeettoepassingen: op vloeistofopslagtanks in de chemische, hydrocarbons en farmaceutische industrie; voor procescontrole toepassingen: niveaucontrole van procestanks en reactoren met roerwerken en obstructies; op stoffige silo’s: voor long range niveaumetingen voor solids in bulk zoals vliegas, cement, zand, mineralen, poeders, ...... De combinatie van geavanceerde radartechnologie, hoge frequentie met de jarenlange ervaring van SiemensMilltronics in echo analyse leiden tot succesvolle oplossingen voor contactloze niveaumeettoepassingen. Om u in detail te kunnen informeren over deze thema’s, nodigt Siemens Process Instrumentation and Analytics u uit om deel te nemen aan een boeiende gespreksavond.

PRAKTISCH

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: dinsdag 18 november 2003 om 20u00 Kosten voor inschrijving: gratis voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 10 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

Solution Selling® Analyseren van critical business issues van de kopende organisatie. No pain, no change Wanneer verkoopdoelstellingen niet gehaald worden, is dat vaak omdat het de verkoper ontbreekt aan een strak gedefinieerde verkoopprocedure en hij verstrikt geraakt in individuele verkoopcycli. Verkopers en hun sales management realiseren zich niet welke plaats ze innemen in het verkoopproces. Dit kan resulteren in handelingen die ongewild de voortgang van de verkoopactiviteit afremmen. Het ontbreken van een werkelijk inzicht verleidt de verkoper en zijn management ertoe iedere verkoopcyclus als een apart geval te bekijken en lukraak beslissingen te nemen.

De spreker, Maurits Super, zal u in het kort wegwijs maken in Solution Selling®, een set programma’s, die de verkoper helpen meer omzet te realiseren en verkooporganisaties de sleutel bieden om hun totale verkoopperformance te verbeteren.

PRAKTISCH

Plaats: Corinthia Antwerp Hotel, Deguinlei 94, Antwerpen. Spreker: Maurits Super, Wendrickx & Patrners. Datum: dinsdag 28 oktober 2003 om 20u00. Kosten voor inschrijving: 10 EUR voor VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 15 EUR, partners aan 1/2 prijs. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat voor 24 oktober 2003.


49

Studiegroepen Hoe maakt ú het verschil in de verkoop? dinsdag 25 november 2003 Tijdens deze studieavond geven we u een cocktail handige tips mee om net iets anders te zijn dan de anderen. Hierbij staat steeds de relatie met de klant centraal. Met één doel voor ogen: uw producten goed en beter verkopen. Gaande van het eerste contact tot het contract zoeken we samen met u naar creatieve manieren om de relatie met uw klant in stand te houden en te versterken.

Deze en andere vragen zullen tijdens de interventie gesteld en beantwoord worden op een interactieve, leuke manier die een blijvende impact zal hebben op de deelnemers.

PRAKTISCH

Plaats: Corinthia Antwerp Hotel, Deguinlei 94, Antwerpen. Spreker: Luc Cipers, Cipers Training & Consulting. Datum: dinsdag 17 februari 2004 om 20u00. Kosten voor inschrijving: 10 EUR voor VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 15 EUR, partners aan 1/2 prijs. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat voor 13 februari 2004.

12 november 2003: Lezing "Matching"", VIK-huis, Wommelgem, 20u00 19 november 2003: Workshop "Kunststoffen op het internet III" (onder voorbehoud), VIK-huis, Wommelgem 26 november 2003: Bedrijfsbezoek NIKO 10 december 2003: Lezing "PPCO’s", VIKhuis, Wommelgem, 20u00 11 februari 2004: Lezing "PDCPD: bewezen én veelbelovend", VIK-Huis, Wommelgem, 20u00

Studiegroep Onderhoud 23 oktober 2003: Lezing "Lifecycle Cost Pumps", Glynwed N.V., Kontich, 19u00 23 oktober 2003: Symposium "Personeelsmanagement in de onderhoudsdienst", Ter Elst, Edegem 24 november 2003: Lezing "Perslucht: kwantiteit en kwaliteit", KHKempen, Geel, 19u30

Studiegroep Regeltechniek

PRAKTISCH

Plaats: Corinthia Antwerp Hotel, Deguinlei 94, Antwerpen. Spreker: Tommie Harnie, Cameleon Business Training. Datum: dinsdag 25 november 2003 om 20u00. Kosten voor inschrijving: 10 EUR voor VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 15 EUR, partners aan 1/2 prijs. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat voor 21 november 2003.

Het Pygmalion-effect in de verkoop dinsdag 17 februari 2004 Het Pygmalioneffect legt uit hoe mensen elkaar beïnvloeden. Ons Pygmalion-effect beheersen wil dan ook zeggen dat we een grotere impact hebben op diegene met wie we communiceren.


29 oktober 2003; 25 november 2003; 30 december2003: Kernvergadering, VIKhuis, Wommelgem, 20u00

Studiegroep Technisch-Commercieel

Studiegroep Droge Stof Behandeling 22 oktober 2003; 10 december 2003: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00 25 november 2003: Lezing "Mengen", VIKhuis, Wommelgem, 20u00

Studiegroep Veiligheid-Milieu

18 november 2003: Lezing"Een nieuwe dimensie binnen elektrisch ontwerpen", VIK-huis, Wommelgem, 19u30 februari 2004: Avondseminarie "Een nieuwe dimensie binnen elektrisch onderhoud", VIK-huis, Wommelgem, 19u00

20 oktober 2003; 17 november 2003; 15 december 2003: Kernvergadering, VIKhuis, Wommelgem, 20u00

17 november 2003: Lezing "Duurzaam bouwen in de praktijk", VIK-huis Wommelgem, 20u00

28 oktober 2003: Lezing "Solution Sells", Antwerp Corinthia Hotel, Antwerpen, 20u00 25 november 2003: Studieavond "Hoe maakt ù het verschil in de verkoop?", Antwerp Corinthia Hotel, Antwerpen, 20u00

Studiegroep Elektriciteit

Studiegroep Energie

Hoe werkt dit in de verkoop? Wat is het verband met Freud’s befaamde IJsbergtheorie? Wat is een self-fulfilling prophecy?

50

Studiegroep Bouwkunde

4 november 2003; 3 december 2003: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00 18 november 2003: Lezing: "Radar Level Measurement", VIK-huis, Wommelgem, 20u00

AGENDA BIJEENKOMSTEN

Studiegroep Haventechnologie 23 oktober 2003: Lezing en rondleiding Nationaal Scheepvaartmuseum "Archivering van museumstukken van het scheepvaartmuseum, Vleeshuis, …", Antwerpen, 20u00

Studiegroep Kunststoffen 22 oktober 2003: Lezing "Vormgeven van hout", VIK-huis, Wommelgem, 14u00

Studiegroep Voeding 16 oktober 2003: Symposium "Lassen en oppervlaktebehandeling van staal bij het hygiënisch ontwerp van procesapparatuur", Bouwcentrum Antwerpen, 13u00 25 november 2003: Lezing: "ISO 22000 Food Safety Management Standard", VIK-huis, Wommelgem, 20u00.

Inlichtingen en inschrijven: VIK-secret ariaa t: Katrien Van Vosselen Herentalsebaan 643 2160 Wommelgem tel.: 03 259 11 07 fax: 03 259 11 01 e-mail: [email protected]

ADV MUXUM

ADV TELINDUS

I-mag INGENIEURSMAGAZINE MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER

Recommend Documents