I-mag. fabi INGENIEURSMAGAZINE. Havenindustrie vraagt honderden ingenieurs MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER

I-mag

Laa t

aa

INGENIEURSMAGAZINE

ste j

en van gewich t niet l o ge os rs h

Havenindustrie vraagt honderden ingenieurs

d ei Op be zo e

k

e Waa onz bij lse colle ga' s

fabi We dd en e

te uê nq

1 deel

MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER

adreswijzigingen: VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 44 • nummer 11 • november 2006 maandelijks tijdschrift, verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor 3500 Hasselt 1- P2A8632

colofon

COMMENTAAR Te weinig middelen voor hogescholen

I-mag Ingenieursmagazine is een uitgave van de Vlaamse Ingenieurskamer vzw Lid van World Federation of Engineering Organisations (WFEO) van de UNESCO.

Een goede maand geleden openden hogescholen en universiteiten het academiejaar. Sommige instellingen deden dat in associatieverband.

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.P.P.) VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ing. Bart Demol MSc, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem HOOFDREDACTEUR Ing. Noël Lagast MSc ADJUNCT-HOOFDREDACTEUR EINDREDACTIE Henk Van Nieuwenhove REDACTIERAAD Ing. I. Born MSc - Ing. B. Demol MSc Ing. H. Derycke MSc - Ing. K. De Wever MSc Ing. N. Lagast MSc - Ing. G. Roymans MSc Ing. L. Wezenbeek MSc REDACTIESECRETARIAAT Francine Demaret SECRETARIAAT VIK Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem Tel. +32 3 259 11 00 - Fax +32 3 259 11 01 URL: http://www.vik.be - E-mail: [email protected] Doorlopend open van 08.30 uur tot 17.00 uur

De associatie Antwerpen is daar een voorbeeld van. De academische zittingen trekken praktisch geen studenten, al is dat toch het publiek bij uitstek waarvoor de opening van een academiejaar in principe bedoeld is. Al met al blijven het nuttige ontmoetingsplatforms, al ware het maar om in een mum van tijd te weten te komen welke richting de beleidsmakers met ons hoger onderwijs in Vlaanderen uitgaan. Minister-president Yves Leterme stond - naar ons weten - vijf keer geprogrammeerd. Zelf hebben we de vlotsprekende West-Vlaming drie keer kunnen beluisteren. Op elke plaats bracht hij dezelfde toespraak. Routinewerk heet zo iets. Na zijn speech kwam hij even op adem, om daarna even vlug te verdwijnen als hij was gekomen. Daar is natuurlijk niets verkeerds aan. Een minister-president heeft immers wat anders te doen dan te blijven luisteren naar de toespraken van degenen die na hem komen. Overal bracht de minister-president de goede boodschap: de hogeschool, universiteit of associatie is uniek in haar soort, zorgt voor kwalitatief hoogstaand onderwijs en is een zegen voor Vlaanderen - en waarom ook niet voor het land? - dat trouwens maar een lap groter is dan het gebied waarvoor hij politiek bevoegd is. De chouchou van Ieper had bovendien op alle openingen een graag gehoord item: de ruim 100 miljoen euro die vrijgemaakt zal worden om de jarenlange onderfinanciering van de hogescholen te compenseren.

LIDMAATSCHAPSBIJDRAGEN € 55,00 voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor geassocieerde leden € 30,00 voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid; voor gepensioneerden € 15,00 voor studenten-industrieel ingenieur € 70,00 voor leden woonachtig in het buitenland € 500,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met meer dan 250 werknemers € 250,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met minder dan 250 werknemers DRUKKERIJ & LAY-OUT Drukkerij SLEURS nv, Overpelt Tel. +32 11 80 90 90 - Fax +32 11 80 90 95 MAGAZINECONCEPT Avant la Lettre, Mechelen Tel. + 32 496 52 81 35 [email protected]

Maar in Antwerpen kreeg hij lik op stuk van em. prof. dr. Rudi Verheyen, voorzitter van de hogeschool Antwerpen. De eminente baron had met zijn deskundigen berekend dat de hogescholen in 2007 een erosie van 3 miljoen euro tegemoet gaan. Verheyen zal wel gelijk hebben. Gelijk hebben ook de hogescholen met het uitdrukken van hun bekommernis, want die is meer dan ooit reëel. De financiële injectie van 25 miljoen euro heeft immers de achterstand inzake de basisfinanciering in het systeem van de gesloten omslag nauwelijks gecompenseerd. Volgens de prognoses van het federaal Planbureau zullen de wedden van het overheidspersoneel tengevolge van de spilindex dit jaar worden aangepast en volgend jaar opnieuw. De loonkosten voor de hogescholen zullen in 2007 twee procent hoger liggen dan in 2006, terwijl slechts 1,5 procent als loonindex in de raming van de enveloppe 2007 is aangenomen. De stijgende loonkosten vormen slechts een deel van de bekommernis van de hogescholen. Ze vragen zich ook af hoe ze met beperkte middelen aan het stijgend aantal opdrachten en de hogere kwaliteitseisen kunnen voldoen. Ook voor de VIK, die mee waakt over de kwalitatieve opleiding van de industrieel ingenieurs, blijft het een raadsel.

Ing. Noël LAGAST MSc Hoofdredacteur I-mag

Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. COVER BASF © Basf

NOVEMBER 2006

3

I-mag

in dit nummer brandpunt VIK-weddenenquête: de resultaten (deel 1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 05

techno

05

Mechels Sint-Romboutscollege in Zero-G . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

12

BASF Antwerpen werft continu industrieel ingenieurs aan . . . . . . . . . . . . . 12 Modern times

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

14

16

netwerk 23

FABI, vereniging van Francophone burgerlijke ingenieurs (deel 1) . 18 Studienamiddag 'Ingenieurs zonder Grenzen' . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 In de kijker: De weg van suikerbiet tot …

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

23

Nieuws van de afdelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

27 37

denktank De VIK lag aan de basis van het idee van de associaties

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

30

Doctoreren in de toegepaste wetenschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Boekbespreking: Die ene essentie van leiderschap

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

36

Bouwen aan technische geletterdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Puzzelen is logisch nadenken

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

40

Puzzelaar nr. 80 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

40

Oplossing puzzelaar nr. 78 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 VIK-VORMING Cursusoverzicht november - december Opleidingen in de kijker

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

45

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

46

VIK-ingenieur-expert: een wissel op de toekomst

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Elf bekroonde projecten Fellow in industrial engineering Uitreiking Fellow in gerechtelijke expertise

47

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

48

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

48

STUDIEGROEPEN Overzicht activiteiten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

SECRETARIAAT VIK Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem Tel. +32 3 259 11 00 - Fax +32 3 259 11 01 URL: http://www.vik.be - E-mail: [email protected]

32

Brandpunt VIK WEDDENENQUETE 2006 succesvol afgerond!

Ingenieurs bevolken al jaren het lijstje van knelpuntberoepen. Gelukkig lijkt de instroom van studenten industrieel ingenieurs aan de 13 IW&T-departementen dit academiejaar opnieuw te stijgen. Wij danken al de leden die gevolg gaven aan onze oproep om deel te nemen aan onze tweejaarlijkse weddenenquête. Als voorsmaakje publiceerden we het scatter-

Hoeveel e d verdient eel industri r? ingenieu

diagram met al de onbewerkte gegevens in ons oktobernummer. Vandaag presenteren wij u het eerste deel van ons rapport. Bij loonvorming en loononderhandelingen wordt met deze situatie terdege rekening gehouden. Ingenieurs krijgen tijdens het sollicitatiegesprek geheid de vraag hoeveel ze willen verdienen. 'Een eerlijk loon,' is het spontane antwoord dan. De wedervraag 'Wilt u een bedrag noemen?' volgt even spontaan. Correcte informatie over de verloningsmarkt is op zo'n ogenblik van 'onschatbaar' belang. De door de bedrijven sterk gepromote cafetariaplannen worden door iedereen verwelkomd, maar maken dat twee even hoge lonen niet noodzakelijk dezelfde lonen zijn. Daarom geven we doorheen cijfers en grafieken informatie zodat appelen niet smaken naar citroen als je erin bijt. De cijfers moeten gelezen worden in het besef dat ze gemiddelden weergeven en geen 'barema's'.

hetzelfde werk verrichten, werden classificaties per sector gebruikt. Echter, veel functies dekten vijftig jaar geleden misschien de lading wel maar zijn in de 'nieuwe economie' van 2006 niet meer relevant of bestaan zelfs niet meer. De meeste ondernemingen spreiden verloning over functie, prestatie en competentie. Bij functieclassificatie hangt de wedde samen met meetbare data zoals diploma en jobinhoud. Functieanalyse bepaalt het relatieve belang van de job voor de organisatie. Daaraan wordt een (basis-)loon gekoppeld. Door de snelheid van de recente technologie vergt functieanalyse regelmatig correcties. De neiging tot ontstaan van een nomenclatura, met titels, prerogatieven en voordelen is, zeker bij grote

Lonen meten Een salaris mag dan het resultaat zijn van een overeenkomst tussen twee partijen, de marge van de onderhandelingsruimte wordt bepaald door een rist factoren waar de ingenieur en de HR-man aan de andere kant van de tafel geen vat op hebben. Macro-economische gegevens zoals handelsakkoorden, Europese beperkingen of subsidies, loonnormen en collectieve onderhandelingen via CAO's hebben op voorhand de financiële speelruimte al voor het grootste deel vastgelegd. Conjunctuurschommelingen maken de marge dan weer onvoorspelbaar. Bedrijfsleiders zijn al decennia op zoek naar objectieve grondslagen voor verloning. In het industriële tijdperk, met grote fabrieken waar honderden 'kostwinners'

bedrijven, een risico. Anderzijds blijkt uit alle enquêtes toch een sterk verband tussen wedde en leeftijd of anciënniteit, omdat het gebruikelijk is om 'ervaring' te verlonen in (heel meetbare) jaarlijkse of tweejaarlijkse weddenverhogingen. Toch blijft de roep naar prestatieverloning groot. Afschaffen dan maar, die anciënniteitstoeslagen? Liever niet, want met het oude kader verdwijnt meestal ook de wijsheid uit het bedrijf. Prestatiebeloning (commissieloon, winstdeling, stukloon) is gebaseerd op de overtuiging dat variabel loon de motivatie gunstig zou beïnvloeden en dat werknemers moeten beoordeeld worden op hun toegevoegde waarde voor het bedrijf. Onderzoek heeft uitgewezen dat financiële prikkels met prestatiebeloning slechts op korte termijn een stimulans betekenen. Competentiemanagement waardeert niet enkel functie, maar brengt ook persoonlijke vaardigheden, eigenschappen en motivaties in rekening. Het gaat dan om kwalitatieve houdings- of gedragselemen-

DEELNAME PER LEEFTIJD 58-62 jaar 63-67 jaar 53-57 jaar 3% 1% 4% 48-52 jaar 7%

22-27 jaar 18%

22-27 jaar 28-32 jaar 33-37 jaar

43-47 jaar 13%

38-42 jaar 43-47 jaar 48-52 jaar 53-57 jaar 17% 28-32 jaar

58-62 jaar 63-67 jaar

19% 33-37 jaar

18% 38-42 jaar

NOVEMBER 2006

5

I-mag

Brandpunt WEDDEN 2006 PER NIVEAU 8.000 professionele medewerker 7.000

middle management

Maandwedde in euro

senior management 6.000

algemene directie topmanagement

5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 20

25

30

35

40

45

50

55

leeftijd

Twee VIK-weddenenquêtes in 2006 1. een enquête bij ingenieurs Industrieel ingenieurs uit de privé-sector met een fulltime job die VIK-lid zijn, werden aangeschreven. Het basisdiploma dat

I-mag

6

ontbreekt ons aan gedetailleerde jobbeschrijvingen om daar gefundeerde conclusies uit te trekken. Opmerkelijk detail: 21 deeltijdswerkenden namen deel aan de enquête, waarvan 16 mannen. 2. een enquête bij bedrijven De enquête bij de VIK-bedrijfsleden peilt naar de startwedde van de industrieel ingenieur en naar de wedde na 10 jaar in de loopbaan. De resultaten worden gebruikt om de antwoorden van de leden te toetsen. De bedrijfsenquête bevestigt ook nu weer de resultaten van onze ledenenquête.

Respons Elke burger wordt tegenwoordig voor allerhande nobele en minder nobele doelen bevraagd, soms zelfs overvraagd. Dat onze ingenieurs massaal reageerden getuigt dat het thema ingenieurswedden hen nauw aan het hart ligt. Wij ontvingen van 29% van onze leden tewerkgesteld in de industrie of de dienstensektor bruikbare antwoordforWEDDE NA 10 JAAR volgens bedrijven

STARTERSWEDDE volgens bedrijven

20%

25%

18%

% antwoorden per klasse

De diversiteit en combinatie van verloningssystemen maakt niet alleen het bepalen van het salaris maar ook het opstellen van vergelijkbare weddenstatistieken tot een ingewikkelde oefening. Sinds 2000 gebruikt de VIK een enquêtemodel om de algemene verloningspolitiek voor te stellen. Dit model is gebaseerd op ervaring én praktijk en is herrekend naar de realiteit van de overgrote meerderheid van industrieel ingenieurs in de privé. Voor de enquête 2006 gebruikten we hetzelfde model zodat vergelijkingen in de tijd mogelijk worden.

bevraagd wordt, is dat van industrieel ingenieur. Bijkomende langdurige opleidingen werden dit jaar ook onderzocht. Zelfstandige ingenieurs en expatriates werden niet opgenomen omdat ze erg moeilijk zijn in te schalen vanwege de niet-meetbare voordelen in natura, onkostenvergoedingen, verblijfsvergoedingen en verschillende fiscale en sociale zekerheidsstelsels. Ingenieurs in de openbare sector en onderwijs werden evenmin bevraagd omdat die net in heel vaste barema's zitten (zie aparte grafieken). Er werd ook dit jaar een gender-onderscheid gemaakt - de ingenieurswereld blijft veelal een mannenwereld. De vrouwelijke ingenieurs hebben volgend aandeel in de VIK-enquête 2006: 14% twintigers, 7 % dertigers, 3% veertigers en 1% 50-plussers. Voor de starters (tot 25 jaar) blijkt het gemiddeld salaris voor de vrouwelijke ingenieurs 5% lager te liggen dan dat van de mannelijke collega's, in 2004 was dit nog 10%. Het verschil in verloning tussen mannen en vrouwen neemt af! Het

% antwoorden per klasse

ten als 'communicatievaardigheid' of 'werken in team', die de performantie en de prestaties van de hele organisatie ten goede komen. Zelfs de overheid evalueert de laatste tijd de competenties van zijn ambtenaren. Klachten wegens willekeur of subjectiviteit zijn niet uit de lucht, zeker niet als de competentie van degene die beoordeelt, zelf niet voldoet. Wegens het grote belang organiseert VIK nu speciaal een cursus over functionneringsgesprekken. Al onze leidinggevende ingenieurs hebben er immers mee te maken. (Meer informatie: www.vik.be/vorming)

20%

15%

10%

5%

16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0%

0% 1.000

1.800

2.000

2.200

2.400

2.600

2.800

3.000

Gerapporteerde maandwedde in euro

NOVEMBER 2006

meer

2.400 2.600 2.800 3.000

3.200 3.400

3.600 3.800

4.000

Gerapporteerde maandwedde in euro

meer

Brandpunt mulieren. De respons is daarmee gelijk aan die van 2004. De VIK weddenenquête geeft daardoor een representatief beeld van de bezoldiging van de industrieel ingenieurs in Vlaanderen en Brussel. De enquête bij de VIK-bedrijfsleden heeft 23% meer formulieren opgeleverd dan in 2004. De krapte op de arbeidsmarkt voor ingenieurs is daar zeker niet vreemd aan. De toets met de bedrijfsenquête maakt dat de informatie over de bezoldiging correct en praktisch bruikbaar is. De leden onder 40 jaar zijn ook deze keer sterk vertegenwoordigd. Begrijpelijk, want in deze leeftijdsfase steken ingenieurs flink wat energie in het uitzetten van een carrière en zijn ze al sneller geneigd tijd te steken in alles wat daarbij van belang kan zijn, dus ook in loonenquêtes. In de sectoren metaal, chemie, informatica en bouw vinden we de meeste respondenten terug. Om grote misverstanden te vermijden nog even dit: welke ingenieurs? Enkel VIK-ingenieurs uit de privé-sector werden bevraagd. Ingenieurs tewerkgesteld als “niet-statutaire werknemers bij parastatalen en openbare instellingen” namen ook deel aan de enquête. Hun aantal was echter te beperkt om er een aparte rapportage van te maken. Om in de berekeningen van de verschillende gemiddelden geen discontinuïteit te krijgen, hebben we extreem hoge en ook bijzonder lage maandwedden wel geregistreerd maar niet meegeteld in de berekende gemiddelden. Dit jaar werd zowel bruto, netto als jaarsalaris opgevraagd. Bij een flink aantal antwoorden was het duidelijk dat zij hun Netto Maandwedde hadden opgegeven. Dat komt voor bij alle leeftijden. Waar mogelijk hebben we deze opgaven zelf herrekend naar Bruto. Hoe belangrijk de netto wedde voor het individu ook mag zijn, wij kunnen alleen met bruto rekenen en vergelijken. Het is bij elke enquête weer duidelijk dat de werknemers in het algemeen moeite hebben met het inschatten van het niveau van hun functie. Dit jaar hadden we een extra niveau voor het technische carrièrepad toegevoegd, de zogenaamde stafdienst of expertrol. Wij kunnen niet geloven dat een kaderlid van bv. 40 jaar zich inschat als topmanagement met een maandwedde die amper iets hoger ligt dan de normale aanvangswedde van een pas afgestudeerde. Ook in die gevallen hebben wij met een goede systematiek het niveau aangepast. Ondanks al die varianten lukt het ons toch altijd om bruikbare weddencurven op te stellen en ze in de dagelijkse praktijk te gebruiken.

Praktisch nut voor de leden Onze wedde-informatie heeft als enig doel te kunnen antwoorden op de vragen van onze leden, zowel bedrijven als ingenieurs. Zij komen naar ons met twee eenvoudige vragen: • Mijn loon bedraagt nu xx EUR. Is dat normaal voor mijn persoonlijke situatie? • Ik ga onderhandelen over mijn loon. Wat kan ik normaal verwachten? Als ledenservice maken wij op aanvraag een weddensimulatie toegespitst op uw persoonlijke situatie. Log in op de VIK website: www.vik.be/wedden, daar vind je het aanvraagformulier.

De bruto maandwedde zoals in deze enquête gebruikt wordt, bestaat uit: het bruto maandloon van april 2006 (dwz. netto+ bedrijfsvoorheffing en RSZ) • exclusief 13e (of 14e of 15e…) maand • exclusief vakantiegeld De fiscus vereist tegenwoordig een ernstige norm voor forfaitaire kosten. Het voordeel in natura van de bedrijfswagen staat op ieders loonbrief. Deze voordelen zijn niet meer herrekend in de maandwedde. De meerwaarde hiervan moet ieder voor zich evalueren. Deze bruto maandwedde omvat dus een vrij 'naakt' brutosalaris zonder verlofgeld of eindejaarspremies, die worden niet meegeteld. Typisch is het jaarsalaris opgebouwd uit 12 maandwedden een 13° maand en 92% van de maandwedde als extra vakantiegeld of 13,92 maandsalarissen.

Extra's bovenop de bruto maandwedde 1. Forfaitaire kosten Het vaste maandelijkse forfait is een klassieke manier om werknemers een extraatje te geven. Forfaitaire kosten zijn in principe geen deel van het salaris vermits ze de terugbetaling zijn van uitgaven, gedaan door de werknemer voor de uitoefening van zijn beroep (fiscaal: 'kosten eigen aan de werkgever', de fiscus aanvaardt terugbetaling op forfaitaire wijze enkel als die gebaseerd is op een ernstige norm). Voorbeeld: tussenkomst in de abonnementskosten voor het gebruik van de privé gsm of van de privé-internetaansluiting voor het werk. Opgelet, als men bij de belastingsaangifte zijn reële kosten opgeeft, moet men dit voordeel meerekenen als inkomsten! De werkgever betaalt op deze vergoedingen geen sociale bijdragen, kan ze als

NOVEMBER 2006

onkosten inbrengen en bespaart zichzelf een hoop administratie. De werknemer betaalt geen belastingen op door de fiscus aangenomen forfaits. Het systeem werd al minder interessant sinds het Hof van Cassatie een arrest velde dat inhoudt dat een arbeidsrechter màg afleiden dat het om echt loon gaat. Als de vergoeding overdreven is, wordt ze ook door de RSZ als verkapt loon beschouwd. Ook de fiscus verwerpt vaak een deel van de aftrek die de werknemer heeft opgegeven. Om al deze redenen werd het bedrag van de forfaitaire kosten in de enquête niet meer bevraagd. Toch wordt dit voordeel aan 42% van de respondenten toegekend, dit is een stijging met 4%-punten tegenover de enquête 2004. 2. Commissielonen Anders dan forfaitaire kosten vormen commissielonen wel degelijk een deel van de wedde die zonder discussie als loon wordt beschouwd door fiscus en RSZ. De verhoudingen tussen vast loon en veranderlijke commissie kan erg variëren, zeker bij een heterogene beroepsgroep als die van ingenieurs. Ondanks de trend om functieloon te kruiden met prestatiegebonden elementen is het aantal ingenieurs dat sinds 2004 op commissie werkt verder gedaald (van 3% naar 1,7 %). Als we de berekening van de gemiddelde commissies maken, bedroeg die in 2006 gemiddeld 20% van de bruto maandwedde. Het voordeel van een commissieloon is dat het erg lucratief kan zijn bij sterke prestaties maar het verkleint de inkomenszekerheid. De kleine variabele vergoedingen zijn blijkbaar verder afgebouwd. 3. Bedrijfswagen Een paar decennia geleden was een bedrijfswagen voorbehouden aan de bedrijfsleider. De auto had dan ook een hoog Mattheüseffect-gehalte (“Aan wie zal hij gegeven worden”). Vandaag hebben heel wat jonge ingenieurs of ingenieurs met uitvoerende functies een firmawagen, niet zozeer als statussymbool, maar om hun job te kunnen uitoefenen. Omdat het toekennen van een bedrijfswagen ondertussen een duidelijker fiscaal kader heeft gekregen (kosten eigen aan de werkgever, niet RSZ-onderhevig - in hoofde van de werkgever belastbaar als loonvoordeel minimum 5.000 kilometer per jaar), werd de bedrijfswagen de laatste jaren meer en meer gebruikt om de loonkost te optimaliseren. Vooral kleinere bedrijven zien de bedrijfswagen als rekruteringselement. Op dit ogenblik gebruikt 54% van de ondervraagde ingenieurs de bedrijfswagen ook voor privé-verplaatsingen. In 2004 was dit nog 45%. Uit vorige enquêtes konden we opmaken dat vooral jonge ingenieurs de waarde van

7

I-mag

Brandpunt 80% POPULAIRSTE TYPES BEDRIJFSWAGENS

Bedrijfswagen en de fiscus

4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 en meer

Audi A4

Voordeel in natura Bruto per maand

VW Passat VW Golf

67,38 79,08 87,38 96,67 105,46 114,71 126,92 139,13 147,46 156,71 162,58 169,42 174,29 177,71 182,08 185,50

Audi A6 Opel Astra Opel Zafira Peugeot 307 Ford Focus Ford Mondeo Renault Espace BMW 320d Renault Scenic VW Sharan Opel Vectra Peugeot 407 Mercedes C220 Audi A3 BMW 318d Citroen C5 Renault Laguna Volvo S60 VW Touran BMW 525

Geïndexeerd tarief vanaf 01/01/2006

1%

zo'n auto overschatten. Daarom beperkten we toen het voordeel reeds tot een reële waarde. Het bruto voordeel in natura bedraagt voor 5000 km privé gebruik met een wagen van 8 fiskale pk 105,46 euro per maand. (zie ook tabel) Een niet onbelangrijk bijkomend voordeel van de bedrijfswagen ligt vooral in het niet moeten investeren en het ontbreken van het persoonlijk risico bij ongevallen of pannes. In deze enquête hebben we het financieel voordeel dat privé-gebruik van een bedrijfswagen oplevert niet meegerekend. Uit onze analyse blijkt wel dat starters met een bedrijfswagen gemiddeld met een loonhandicap starten. Hun maandloon bedraagt gemiddeld 165 euro minder dan collega's zonder bedrijfswagen. Dit verschil verdwijnt rond de leeftijd van 29 jaar. Van dan af verdienen de collega's met een bedrijfswagen ook bruto nog meer dan hun collega's zonder bedrijfswagen. De verklaring ligt in het carrièrepad van die ingenieurs. Bij ingenieurs die doorgroeien naar senior management is een bedrijfswagen bijna automatisch onderdeel van het salarispakket. Als toetje hebben we nagegaan welke type wagens vooral populair zijn. Het histogram toont de 80 % populairste leasingmodellen.

De trend Het scatterdiagram toont het brutomaandloon van april 2006 volgens de leeftijd, en dit over de alle functies, over alle sectoren, regio's en bedrijfsgroottes met daarin de centrale trendlijn. Volgens de analyse 2006 verdient een ingenieur na 10 jaar gemiddeld 3537 euro bruto per maand. De sprei-

I-mag

8

2%

3%

4%

ding is groot en laat niet toe enige zinnige uitspraak te doen over individuele lonen. Grafieken met mediaan- en percentielwaardes geven een ander soort duidelijkheid: ze vertellen hoeveel percent collega's meer verdienen dan een bepaald bedrag en hoeveel minder verdienen. De grafieken in deze enquête geven geen medianen maar gewogen gemiddelden.

Aanvangswedden Een derde van de geënquêteerde ingenieurs had er minder dan tien dienstjaren opzitten. Anno 2006 verdienen beginnende ingenieurs 2.275 euro. Dat is 2,9 % meer dan de ingenieurs die in 2004 hun loopbaan aanvatten. We houden hierbij rekening met de bedrijfswagen die niet meer in rekening gebracht wordt. Ingenieurs met tien dienstjaren verdienen bruto 3.537 euro, of 3,7 % meer dan zij die in 2004 tien jaar anciënniteit hadden. De trendlijn maakt geen onderscheid tussen de functieniveaus - jonge ingenieurs beginnen immers allemaal in het eerste niveau. De echte differentiatie uit zich vanaf de leeftijd van 30 jaar. harde cijfers aanvangswedden 2004: 2240 EUR aanvangswedden 2006: 2275 EUR (+2,9%) wedde na 10 jaar 2004: 3410 EUR wedde na 10 jaar 2006: 3537 EUR (+3,7%) gewogen gemiddelde 2004: 3670 EUR gewogen gemiddelde 2006: 3777 EUR (+2,9%)

NOVEMBER 2006

5%

6%

7%

8%

9%

10%

Tevredenheid Is de ingenieur tevreden met zijn wedde? Voor het eerst peilden we rechtstreeks bij onze ingenieurs naar de tevredenheid met hun salaris. Zij konden die uitdrukken op een schaal van 1 tot 10, van ontevreden naar uitermate tevreden. Uit de grafiek maken we op dat de ingenieur over het algemeen tevreden is met zijn verloning. 80% van de ondervraagden scoren meer dan 5 op 10 en 65% scoort zelfs 7 of beter.

TEVREDENHEID MET WEDDE 30%

25%

Percentage respondenten

Fiskale PK

20%

15%

10%

5%

0% 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

1 ontevreden - 10 uitermate tevreden

Tot zover dit eerste deel van de VIK weddenenquête 2006. In ons decembernummer bespreken we de invloed van de geografische regio en de bedrijfsgrootte op de ingenieurswedde. Ook de cafetariaplannen, de extra's en de persoonlijke weddensimulatie komen dan uitgebreid aan bod.

Ing. Paul Bertels MSc Directeur VIK

Techno Een jongensdroom

gaat in vervulling

MECHELEN. De ruimte in: voor veel mensen blijft het een zorgvuldig gekoesterde jongensdroom. De laureaten van de wedstrijd 'Met je leerlingen in Zero G' kregen op 5 september echter een onvergetelijk voorproefje. Aan boord van een Airbus A 300 maakten zij een heuse paraboolvlucht mee.

De vzw Euro Space Society organiseerde de wedstrijd in samenwerking met het Europees ruimteagentschap Esa en met de steun van federaal minister voor Wetenschapsbeleid, Marc Verwilghen. U kon er al over lezen in I-mag nr. 6-7 van deze jaargang. Bedoeling was om wetenschapsstudies te promoten bij jongeren.

teerd om hun proef uit te voeren tijdens een paraboolvlucht. I-mag sprak met Sebastian Feyten, die samen met drie klasgenoten tot een van de winnende groepjes behoorde. Het viertal, dat samen op de schoolbanken zat in het Mechelse Sint-Romboutscollege, ontwierp een 'chemische tuin'.

Concreet werden scholieren uit het zesde jaar secundair onderwijs aangepord om een experiment te ontwerpen dat uitgevoerd zou worden in microzwaartekracht. Zes groepjes werden uiteindelijk geselec-

“Het was onze school die ons op de wedstrijd attent maakte. We kregen twee lesuren om te brainstormen over een voorstel. Uiteindelijk werkten we drie ideeën uit. Toen we het nieuws kregen dat één van

"We hadden heel gedreven gewerkt aan het voorstel, maar niemand had durven dromen dat we daarmee ook effectief tot de laureaten zouden behoren."

die concepten genomineerd werd, waren we aangenaam verrast. We hadden heel gedreven gewerkt aan het voorstel, maar niemand had durven dromen dat we daarmee ook effectief tot de laureaten zouden behoren.” Jullie 'chemische tuin' viel klaarblijkelijk in de smaak bij de jury. Pas na de selectie begon evenwel het echte werk: de theorie omzetten in de praktijk. “Op een vergadering in Brussel werd uitgelegd wat er precies verwacht werd van ons. Daarna konden we aan de slag. Eerst hebben we grondig nagedacht over hoe we ons concept in de praktijk konden brengen. Vervolgens sloegen we aan het knutselen. Twee weken lang werkten we intensief aan onze opstelling.” Hoe zat het met de zenuwen? “We voelden toch een zekere spanning. De organisatie had ons

NOVEMBER 2006

9

I-mag

Techno enkele strikte deadlines gesteld en het was steeds zwoegen om die te halen. Toen de datum van de vlucht naderde, steeg de stress nog. In laatste instantie kregen we ook nog af te rekenen met enkele probleempjes. Stressbestendig zijn was toen de boodschap. Uiteindelijk slaagden we in ons opzet en was onze proefopstelling keurig op tijd klaar. Tien dagen voor het grote moment reisden we af naar Bordeaux, waar de vlucht zou plaatsvinden. We kregen er de kans om nog wat aan de opstelling te werken en rustig toe te leven naar vijf september.”

"Dirk Frimout, Dixie Dansercoer en Dirk Draulans waren een erg inspirerend gezelschap om het experiment uit te voeren." En wat gebeurde er precies op die vijfde september? “Samen met de andere winnende groepjes en een aantal studenten en wetenschappers gingen we aan boord van een Airbus A 300. Da's een normaal passagiersvliegtuig. Heel het middenruim was echter leeggemaakt en opgevuld met witte kussens. Alles was aangepast met het oog op de paraboolvlucht. Bedoeling was dat we ons experiment zouden uitvoeren in microzwaartekracht. Daartoe beschreef het vliegtuig parabolen. Het steeg eerst tot op zo'n achtduizend zeshonderd meter om vervolgens tweeëntwintig seconden lang steil naar beneden te klieven. Dat manoeuvre werd liefst eenendertig keer

I-mag

10

uitgevoerd. In die tweeëntwintig seconden viel de zwaartekracht telkens weg en voerden we ons experiment uit.” Dat lijkt me een behoorlijk spectaculaire ervaring. “Absoluut. Vliegen in microzwaartekracht is een onbeschrijflijke ervaring. Je voelt je zo licht als een veertje en zweeft door het vliegtuig - heel bijzonder.” Had je geen angst vooraf? “Neen. We waren uitvoerig gebrieft door paraboolspecialisten, mensen die al talloze keren een paraboolvlucht hadden meegemaakt. We waren ook perfect op de hoogte van alle voorschriften. Er was een

De leerlingen bereiden hun experiment voor.

dokter aan boord en een rist veiligheidsmensen. In de cockpit wisselden vijf piloten elkaar af. Zo'n paraboolvliegtuig besturen is immers geen lachertje. Wanneer we een foutje maakten, werden we daar ook meteen op gewezen.”

Het experiment 'Chemische tuin' is de wat mysterieuze naam van het experiment waarmee de jonge studenten scoorden. Maar wat houdt de proef precies in? “We begonnen bij natriumsilicaat, gemengd met water,” legt Feyten uit. “Vervolgens voegden we daar metaalzout aan toe. Zo vormde er zich een kristal. Je kan je dat het best voorstellen als een klein korreltje dat zich ontwikkelt tot een plantje. Op aarde groeit dat tegen de zwaartekracht in - omhoog dus. Zonder de zwaartekracht zou het plantje echter ook naar beneden groeien. Dat laatste wilden we testen tijdens een paraboolvlucht.” Mét succes: het experiment lukte. JM

NOVEMBER 2006

Techno Zo'n ervaring lijkt me ook een buitenkansje om boeiende mensen te leren kennen. “In de aanloop naar de vlucht spraken we even met Dirk Frimout. Dat is natuurlijk een ontmoeting die je niet licht vergeet. Op de vlucht kregen we het gezelschap van avonturier Dixie Dansercoer. Ook wetenschapsjournalist Dirk Draulans was aan boord. 't Was erg inspirerend om in zo'n gezelschap het experiment uit te voeren.” Meevliegen met een paraboolvlucht is slechts weinig mensen gegeven. Ik neem aan dat jullie met meer dan bijzondere voldoening terugkijken op het hele avontuur?

"De Airbus A 300 was opgevuld met witte kussens. Alles was aangepast met het oog op de paraboolvlucht." “Zeer zeker. Al van bij het begin van het project beseften we heel scherp dat we een unieke kans kregen. Iets dat normaal onbereikbaar is, kwam ons plots aanwaaien. Weinig mensen krijgen immers de kans om aan boord van zo'n vliegtuig te stappen. Door die wedstrijd werd dat plots mogelijk. We mogen best trots zijn op onszelf. Het heeft zeer veel moeite gekost om de proef te perfectioneren. Maar de beloning was prachtig, natuurlijk. We dragen die ervaring voor de rest van ons leven mee. Het hele project heeft ons ook een grotere wetenschappelijke bagage opgeleverd. We staken bijvoorbeeld

Vier musketiers Het groepje uit het SintRomboutscollege bestond uit vier laatstejaarsstudenten. Naast Sebastian Feyten ging het om Sander Cools, Dave Janssens en Jef Hobin. De vier werden bijgestaan door hun leraar fysica, Luk Vervoort. “Hij volgde het project op de voet en waakte er bijvoorbeeld over dat we op gezette tijden onze vorderingen rapporteerden aan de organisatie. De opstelling was Klaar voor een onvergetelijke ervaring. immers onderworpen aan behoorlijk strenge regels en voorschriften. Die moesten we uiteraard allemaal volgen,” vertelt Feyten. Verder werd het groepje ook geadviseerd door Jonathan Buelens, een student industrieel ingenieur. “Aan hem hebben we enkele goede ideeën te danken. Hij hielp ons actief bij het ontwerpen van de proef.” JM

heel wat op van de wetenschapslui die ons voorbereidden op de vlucht.” Iedere jongen heeft er ooit wel 's van gedroomd om een gevierd astronaut te worden. Koester jij na deze ervaring nog ruimtevaartambities? “Het blijft toch een beetje een jongensdroom, ja. Moest ik ooit de kans krijgen…

Maar ik ben wel realistisch: om jezelf in de ruimtevaartsector te ontplooien moet je enorm hard werken en over heel wat bagage beschikken. Dat heb ik wel geleerd door het hele project: in de ruimtevaart zijn knappe koppen aan het werk.”

Tekst: Jeroen MARIS Foto's: Sebastian FEYTEN

De overige winnaars Het Sint-Romboutscollege was uiteraard niet de enige laureaat. Ook vijf andere groepjes mochten hun experiment in microzwaartekracht uitvoeren. Het Sint-Jan Berchmanscollege uit Brussel maakte een studie van golven aan het wateroppervlak. Het Collège et Institut Saint-Vincent uit Soignies experimenteerde met magnetische levitaties. Het Vrij Technisch Instituut uit Ieper ontwierp een zingende gravitatiedetector. Het Collège Cardinal Mercier uit Braine L'Alleud onderzocht de fysica van zandhopen in microzwaartekracht. Het Collège Saint-Michel uit Brussel ten slotte bekeek de voortplanting van een vloeistof. “Stuk voor stuk waren het boeiende experimenten,” vindt Feyten. “Neem nu die zingende gravitatiedetector: dat vond ik een erg knappe vondst.” JM

NOVEMBER 2006

11

I-mag

Techno

BASF Antwerpen werft continu industrieel ingenieurs aan Alle disciplines zijn er welkom

technische oplossingen omzetten. Voor heel wat diensten zijn ze op die manier een echte draaischijf binnen onze onderneming.”

ANTWERPEN. Uit een onderzoek van de Kamer van Koophandel Waasland blijkt dat de Antwerpse (groot)industrie en havengebonden bedrijven in de komende twee jaar nog minstens een tweehonderdtal industrieel ingenieurs zullen aanwerven. Hoewel de vraag vooral naar de specialisaties elektro, mechanica en elektronica uitgaat, heeft BASF Antwerpen continu vacatures in de meest uiteenlopende domeinen. We hadden een gesprek met Wouter De Geest, lid van het directiecomité van BASF Antwerpen en voorzitter van het industrieel platform binnen de Kamer over de behoefte aan en ervaringen met industrieel ingenieurs.

In de activiteiten van BASF hebben industrieel ingenieurs altijd een belangrijke rol gespeeld. Vandaag heeft de chemiereus op zijn site in Antwerpen zowat 140 medewerkers met een dergelijk diploma. Eén op de vier kaderleden - of een honderdtal in totaal - is industrieel ingenieur, wat bewijst dat er ook heel wat doorgroeimogelijkheden bestaan. Wouter De Geest legt uit waarom medewerkers met dit diploma zo belangrijk zijn voor de onderneming. “In een chemiefabriek komt het erop aan de juiste mix van competenties te vinden, en dat zowel op het vlak van de productieactiviteiten als van de technische ondersteuning, de aankoop en de engineering. Vandaar dat we altijd zoeken naar een complementariteit binnen ons medewer-

kersbestand. Dat resulteert er dan weer in dat we de kennis van onder meer burgerlijk ingenieurs - die sterk op pure theorie, modellen en concepten zijn georiënteerd met de praktijkgerichte vorming van industrieel ingenieurs aanvullen. Want precies die mensen kunnen, vanwege die opleiding, concepten in praktijkgerichte

"Jongeren die door techniek zijn bezeten, durven vaak niet voor een technische opleiding te kiezen. Ze vrezen dat het niveau te laag is om daarna nog in een hogeschool of universiteit mee te kunnen." I-mag

12

NOVEMBER 2006

Alle specialisaties welkom! BASF Antwerpen blijft dan ook in industrieel ingenieurs investeren. De interesse gaat vooral uit naar mensen met specialisatie scheikunde, maar andere expertises zoals mechanica, elektronica, automatisering, bouw, etc., worden evenzeer gezocht. Wouter De Geest: “Zo is maintenance of onderhoud een belangrijk domein waarin veel disciplines elkaar ontmoeten. Industrieel ingenieurs met een diploma mechanica kunnen verschillende rollen zoals werkvoorbereider, scheduler, etc. invullen of tot maintenance of turnaround manager doorgroeien. Vooral dat laatste wordt alsmaar belangrijker: grote chemische fabrieken streven immers naar een grotere professionaliteit van de voorbereiding, coördinatie, planning, toezicht en uitvoering van turnarounds of grote onderhoudsbeurten. Want het gaat om

Techno

zeer belangrijke ingrepen: een volledige installatie wordt stilgelegd, van kop tot teen nagekeken en, waar nodig, hersteld. Vaak gaat dat ook met uitbreidings- en verbeteringswerken gepaard. Dergelijke projecten vergen op korte termijn de inzet van erg veel resources, zeer specifieke knowhow en vaak honderden additionele externe medewerkers. Dat coördineren en het toezicht op die enorme werken in goede banen leiden, is typisch een rol die industrieel ingenieurs kunnen spelen.” Een ander veld waarvoor BASF Antwerpen vaak industrieel ingenieurs inschakelt, is alles wat met montagewerkzaamheden en dus de bouw van nieuwe installaties te maken heeft. Want in een grote chemische fabriek komt er nogal wat pijpfitting, stellingbouw, hijswerk, transporten, laswerk, elektrische installatie, etc. aan te pas. Die werkzaamheden ver-

gen een minutieuze voorbereiding, calculatie en coördinatie: een kolfje naar de hand van industrieel ingenieurs van alle disciplines. Wouter De Geest: “Daarnaast zijn we continu op zoek naar bijkomende specialisten op het vlak van meet- en regeltechniek en natuurlijk ook automatisering. Ten slotte zijn industrieel ingenieurs eveneens erg gegeerd in de engineeringafdeling. Daar worden ze voornamelijk voor basisplanning ingezet, maar er bestaan tevens voldoende mogelijkheden om tot het niveau van projectingenieur door te groeien.”

Continue bijscholing Volgens Wouter De Geest blijkt de technische opleiding van industrieel ingenieurs meestal te voldoen om vrij snel een meerwaarde voor de onderneming te bieden.

NOVEMBER 2006

Toch kiest de chemiegigant ervoor om alle nieuwe werknemers bij het begin van hun loopbaan een trainingsprogramma te laten doorlopen. Bedoeling is de nieuwelingen de kans te geven om zich stap voor stap te integreren én de bedrijfsprocedures goed te leren kennen. Maar daar blijft het niet bij, want continue bijscholing is één van de strategische pijlers waarop het succes van BASF Antwerpen steunt. “Eerst en vooral streven we altijd naar verbetering en dat kan enkel, als het personeel weet welke nieuwe technologieën, technieken, systemen, etc. er op de markt komen. Daarnaast zorgen we ervoor dat onze mensen de hiaten van hun hogere studies kunnen aanvullen. Zo is de opleiding industrieel ingenieur aan de hogescholen volgens de afgestudeerden zelf soms té technisch georiënteerd. Competenties, zoals communicatie, leidinggeven, psychologisch inzicht, etc. komen al te weinig aan bod, maar zijn wel essentieel voor leidinggevende en coördinerende functies. Ten slotte willen we iedereen de kans geven om in zijn functie te groeien: onze mensen kunnen cursussen volgen om zich op een bepaald terrein te specialiseren of zich op een hogere positie voor te bereiden. Die aanpak loont: niet alleen zijn we de meest succesvolle site binnen de BASF-groep, ook hebben we quasi geen personeelsverloop. Maar dat heeft natuurlijk ook daarmee te maken dat we in Antwerpen quasi continu in de uitbreiding van bestaande installaties én in de bouw van nieuwe processen investeren. Zo begonnen we onlangs met een totaal nieuw proces voor de productie van

"Werken die een minutieuze voorbereiding vragen, zijn een kolfje naar de hand van industrieel ingenieurs." 13

I-mag

Techno

propyleenoxide, een voorproduct in de polyurethaanchemie.Voor de eerste industriële toepassing van die nieuwe technologie - de zogenaamde HPPOtechnologie - wereldwijd werd onze vestiging gekozen. De komende twee jaar wikkelen we een investeringsprogramma af van ruim één miljard euro: dat omvat twee uitbreidingsprojecten én de bouw van liefst zes nieuwe installaties.”

Geen ingenieursimport Tot nu toe heeft BASF Antwerpen nog geen industrieel ingenieurs moeten 'importeren'. Natuurlijk komen er wel eens mensen van het buitenland naar de site vanwege hun expertise of hun loopbaanontwikkeling binnen de BASF-groep. Maar op zich werd de chemiegigant nog niet echt met een schaarste aan ingenieurs geconfronteerd. Wouter De Geest: “Industrieel ingenieurs vinden vanuit hun studies al snel hun weg naar ons bedrijf. En dat valt vrij gemakkelijk te verklaren: als grootste chemische vestiging in België met meer dan vijftig installaties en nagenoeg duizend eigen medewerkers in de technische diensten, bieden we natuurlijk een uitdagende groeiomgeving voor pas afgestudeerden van diverse disciplines. Toch waren we de laatste jaren wel wat bang, aangezien steeds minder jongeren voor de studie-

I-mag

14

richting ingenieur kozen. Gelukkig zien we dit academiejaar voor het eerst weer een voorzichtige opleving van het aantal studenten dat de weg wetenschappen - onder meer dus ingenieur - inslaat. Volgens ons zijn er verschillende redenen voor die kentering. Blijkbaar zijn we er als chemische industrie de jongste tijd toch in geslaagd om ons imago als attractieve en stabiele werkgever, constante vernieuwer en gebruiker van hoogtechnologie duidelijker aan de jeugd te communiceren. De inspanningen die we daarvoor hebben geleverd - denk maar aan de 'Zondag van de Chemie' - blijken dus hun vruchten af te werpen. Momenteel werken we ook aan een sterkere toenadering tussen bedrijfsen onderwijswereld. Want onze eigen industrieel ingenieurs geven toe dat ze met meer stages en/of eindwerken in de vorm van een project binnen een onderneming toch een betere basis hadden meegekregen om in het echte praktijkleven te stappen. Vandaar dat BASF vandaag zoekt naar manieren om die behoefte van het hoger onderwijs te helpen invullen.”

Opwaardering TSO

“De allerbelangrijkste eigenschap van een industrieel ingenieur is zijn passie voor techniek. Vandaar dat het TSO dringend aan een opwaardering toe is: jongeren die door techniek zijn bezeten, durven vaak niet voor een technische opleiding te kiezen. Ze vrezen dat het niveau te laag is om daarna nog in een hogeschool of universiteit mee te kunnen. En dat is jammer, want zo'n passie moet je van jongs af voeden en dat kan natuurlijk enkel in het praktijkgerichte TSO. We hebben onder onze medewerkers voorbeelden van industrieel ingenieurs die toch de sprong hebben gewaagd en met succes burgerlijk ingenieur zijn geworden. Ik hoop dat de herschikking van het hoger onderwijs en het ontstaan van ruime associaties tussen universiteiten en hogescholen er niet toe leidt dat van de opleiding industrieel ingenieur een afkooksel van de studie voor burgerlijk ingenieur wordt gemaakt. Juist de eigenheid van de opleiding industrieel ingenieur met een sterke identiteit behouden, is voor onze sector van groot belang. Op dat vlak willen we gesprekspartner zijn en meedenken over de invulling van de verschillende curricula.”

Omdat industrieel ingenieurs én technische krachten zo belangrijk voor BASF zijn, is Wouter De Geest een grote voorstander van een meer technische vorming en dat al van in het basisonderwijs.

Tekst: Els JONCKHEERE Foto's: BASF

NOVEMBER 2006

Mo

Modern Neontextiel Philips Research imponeerde de bezoekers van de Internationale Funkausstellung in Berlijn met een primeur: het 'Lumalive'-textiel voor promotionele kleding en meubilair. Dankzij een revolutionaire nieuwe techniek is het mogelijk om stoffen te voorzien van dynamische teksten, afbeeldingen en oppervlakken die constant van kleur veranderen. Het komt erop neer dat de stoffen van buigzame rijen gekleurde led-lampjes zijn voorzien. Die zijn op zo'n manier in de stof verwerkt dat ze de eigenschappen ervan niet aantasten en bovendien onzichtbaar zijn, net zoals de elektronica en de batterijen. Hoewel de technologie heel recent is, heeft Philips Research al een enorme vooruitgang geboekt bij de integratie van 'Lumalive'-stof in kleding. Er is al een eerste generatie jacks beschikbaar, vooral geschikt voor promotionele bedrijven die zoeken naar een nieuw medium dat veel effect genereert. www.philips.nl

Spieken bij de buren Je hoeft niet langer een helikopter te charteren om een luchtfoto van je huis, tuin of privé-domein te maken. Want met Google kan je sinds kort luchtfoto's of satellietbeelden van gebieden en steden in de hele wereld bekijken, zelfs tot aan je eigen garagepoort.

Het Antwerpse centraal station met een stukje Zoo.

Eurofighter vindt koper buiten Europa Saoedi-Arabië heeft met Groot-Brittannië een akkoord getekend voor de aanschaf van 72 Eurofighter-gevechtsvliegtuigen. Daarmee vinden de toestellen een eerste koper buiten Europa. Met de overeenkomst is een bedrag van 14,7 miljard euro gemoeid. De Arabieren willen hun wapenarsenaal diversifiëren om militair niet compleet van de Verenigde Staten afhankelijk te zijn. De 72 nieuwe jachtvliegtuigen kosten samen bijna acht miljard euro. De rest van het bedrag wordt aan raketten, reserveonderdelen en ondersteuning besteed. De Eurofighter is een gloednieuw gevechtstoestel en wordt door een Europees consortium van defensiebedrijven uit Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland en Italië gebouwd. Die landen hebben samen al 620 van de toestellen besteld. Toch is het project niet echt een succes. De aanloopkosten zijn hoog en de verkoopcijfers vallen tegen. Zo schaft de Nederlandse luchtmacht geen Eurofighters aan, maar wel de concurrerende Amerikaanse Joint Strike Fighter. En Frankrijk ontwikkelde inmiddels zijn eigen Rafale.

I-mag

16

NOVEMBER 2006

Het Atomium door de ogen van Google Earth.

De mate van detail varieert wel naargelang de streek. Zo zijn de centra van Antwerpen en Brussel bijzonder scherp: een individuele auto valt met gemak te herkennen. Maar regio's zoals de Kempen of een stad als Turnhout moeten het voorlopig nog met wazige beelden doen. http://earth.google.com/

dern times IPTC in Antwerpen Alcatel heeft in Antwerpen een IP transformation center (IPTC) geopend. Dat moet instaan voor de ontwikkeling, de tests en de integratie van IP-netwerkoplossingen voor zowel klanten in Europa als in Afrika, het Midden-Oosten, Centraal-Azië en Zuid-Amerika. Tevens kunnen geïnteresseerden experimenteren met het neusje van de zalm onder digitale diensten en technologieën. Ze worden er ondersteund door honderd Alcatelexperts die maar liefst vijftig verschillende technologieën hebben samengebracht. In de Verenigde Staten werd eerder een gelijkaardige site opgezet, maar het Antwerpse IPTC is het eerste centrum in Europa van die grootte.

De allerkleinste iPod

SuperIBM naar petaflop

De nieuwe 'iPod shuffle' van 1 gigabyte, de allerkleinste digitale muziekspeler ter wereld, wordt door Apple als het 'hotste item in town' gepromoot. Voor slechts 79 euro mag je hem de jouwe noemen. Met de nieuwe versie van het toestel heb je tot 240 nummers bij je… op je mouw, revers of aan je broeksriem. Want het kleinood is slechts 4,1 cm groot en weegt amper 15 gram.

IBM zal een nieuwe supercomputer bouwen voor het Amerikaanse energiedepartement, dat daarvoor nog dit jaar 35 miljoen euro uittrekt. De machine zal functioneren onder het Red Hat Linux 4,3 OS en uit Cell B.E. chips in combinatie met x86 processors van AMD zijn opgebouwd. Ze moet 1.015 berekeningen per seconde uitvoeren, waarmee de grens van de petaflop wordt overschreden. De bedoeling van dit nieuwe rekenwonder, dat de naam 'Roadrunner' zal dragen, bestaat in de simulatie van atoomproeven, zodat de VS in de toekomst geen ondergrondse kernproeven meer moet uitvoeren. De 'Roadrunner' vindt onderdak in het Los Alamos National Laboratory in New Mexico. Blue gene zal het in rekenkracht moeten afleggen tegen Roadrunner

Toch biedt het twaalf uur non-stop luisterplezier. Het najaar brengt trouwens nog tal van andere nieuwigheden voor iPod- en Applefanaten. Wellicht het meest opvallend is dat 'iTunes' tot een online muziek- en videowinkel wordt omgetoverd. Disney was de eerste studio die met Apple in zee ging voor de videowinkel. Een nieuwe film downloaden zal $15 kosten, een wat oudere $10.

Deze rubriek wordt samengesteld door Peter RAEYMAEKERS, Ph.D. NOVEMBER 2006

17

I-mag

Netwerk De kracht van de ingenieurs ligt in de eendracht Op bezoek bij FABI, de vereniging van Francophone burgerlijke ingenieurs (deel 1) BRUSSEL. Ons land kent twee ingenieursprofielen: dat van burgerlijk ingenieur en dat van industrieel ingenieur. Het aantal ingenieurs wordt op 140.000 geraamd. Zowel in de Franse als in de Vlaamse Gemeenschap zijn de ingenieurs verenigd in aparte organisaties. Voor de Vlaamse burgerlijk ingenieurs bestaat de K VIV, de Koninklijke Vlaamse

fabi

Ingenieursvereniging, voor de Vlaamse industrieel ingenieurs de VIK. De FABI verenigt de Franstalige burgerlijke en landbouwkundig ingenieurs, de UFIIB de Franstalige industrieel ingenieurs. FABI is het letterwoord voor Fédération Royale d'Association Belges d'Ingénieurs Civils, d'Ingénieurs Agronomes et de Bioingénieurs, UFIIB staat voor Union Francophone des Associations

Brussel, een dochteronderneming van de Zwitserse Ascom-holding, die wereldwijd hoogwaardige systeemoplossingen aanreikt voor onder meer communicatie- en personenbeveiliging.

d'Ingénieurs Industriels de Belgique. Sinds een paar jaar bestaat er ook een gemeenschappelijk overlegplatform, het Comité des Ingénieurs Belges, Belgisch Ingenieurscomité, afgekort als CIBIC. Wat weten we van onze collega's aan de andere kant van de taalgrens. En wat weten zij van ons? In een reeks van drie bijdragen laten we u kennismaken met de collega's uit de Franse Gemeenschap.
Van onze hoofdredacteur

Onze gesprekspartners De FABI is de oudste ingenieursvereniging in België. Ze werd in 1926 opgericht en staat bekend als een gezaghebbende en eigentijdse ingenieursvereniging. Sinds 1975 is de eentalig geworden FABI de overkoepelende ingenieursvereniging in de Franse Gemeenschap. Op het secretariaat van de FABI, naast de Koninklijke Militaire School aan het Jubelpark in Brussel, hadden we een gesprek met de nieuwe FABI-voorzitter Ir. Charles Médart, oud-voorzitter prof. Ir. Emile Peeters en de secretaris-generaal Ir. Maximilien Le Begge.

I-mag

18

Ir. Charles Médart is sinds 22 april 2006 de nieuwe voorzitter. De algemene vergadering verkoos hem voor een voorzitterstermijn van drie jaar. Ir. Médart studeerde aan de Faculté Polytechnique van Bergen, waar hij in 1961 de graad en het diploma van burgerlijk ingenieur in de elektronica behaalde. Na zijn studies ging hij aan de slag in het laboratorium van de Polytechnique in Bergen, daarna als ontwikkelingsingenieur bij het toenmalig en later door Siemens overgenomen Atea, Automatic Elektric, aan de Boomgaardstraat in Antwerpen. Het grootste deel van zijn loopbaan was hij werkzaam als afgevaardigd bestuurder bij Ascom in

NOVEMBER 2006

Prof. Ir. Emile Peeters heeft twee ingenieursdiploma's. Hij studeerde in Brussel voor burgerlijk ingenieur, richting elektromechanica (1959), en specialiseerde zich daarna in Parijs als ingenieur in de automatisering. Na zijn studies ging hij als ontwikkelingsingenieur bij een bedrijf in Wallonië werken. Daarna stapte hij over naar het CRIF, het in 1949 opgerichte 'Centre de Recherche scientifique et technique des industries des fabrications métalliques', de tegenhanger van het WTCM, het kenniscentrum van de technologische industrie voor materialen, producten en procestechnieken. Hij was er verantwoordelijk voor de ontwikkeling van machines. Op vraag van Fabrimetal deelde hij gedurende een paar jaar zijn opdracht bij het CRIF met een opdracht voor de Europese Commissie als verantwoordelijke voor Europese onderzoeksprojecten in de sector van de telecommunicatie. In 1981 verliet hij het CRIF om zich tot 1995 volledig te wijden aan opdrachten voor de Europese Commissie. Gedurende 24 jaar gaf hij ook les aan de ingenieursfaculteit van de universiteit van Brussel en een paar jaar ook in Bergen.

Netwerk

allemaal deel uit van het uitgebreide ondernemingsassortiment van CFE. Ir. Le Begge werkte er ruim 35 jaar als directeur van het departement voor studie, onderzoek en ontwikkeling.

Secretariaat FABI in Brussel

Ir. Maximilien Le Begge studeerde voor burgerlijk bouwkundig ingenieur aan de universiteit van Luik (1964), waar hij ook zijn loopbaan als assistent begon. In 1966 kwam hij bij het aannemingsbedrijf CFE, voorheen 'Compagnie de Chemins de Fer et d'Entreprises', een in 1880 opgerichte maatschappij die zich oorspronkelijk toelegde op de bouw en de exploitatie van spoor- en tramlijnen. Toen Ir. Le Begge in dienst van CFE kwam, werd de naam van de maatschappij in 'Aannemingsmaatschappij CFE' veranderd. Daarna volgde de fusie in 2000 met de onderneming 'François en zonen', wat leidde tot het ontstaan van één van de grootste Belgische bouwbedrijven.

Burgerlijk ingenieurs waarderen bijzonder hun collega's industrieel ingenieur Bruggen, viaducten en kunstwerken bouwen, industriële gebouwen en kantoorgebouwen ontwerpen en optrekken, wegenbouw en klassieke woningen, het maakt

Onze drie gesprekspartners bouwden niet alleen aan een indrukwekkende loopbaan op, ze legden al tijdens hun studies een grote belangstelling aan de dag voor de ingenieursverenigingen. Ir. Le Begge werd als pas afgestudeerd ingenieur lid van de A.I.Lg, de 'Association des Ingénieurs de Liège', prof. Ir. Peeters werd lid van de A.Ir.Br, de 'Associations Royale des Ingénieurs sortis de l'Université Libre de Bruxelles' en Ir. Médart van de A.I.Ms, de 'Associations des Ingénieurs Polytechnique de Mons'. Hun belangstelling is ingegeven door een ideaal waarmee ze het beroep van burgerlijk ingenieur niet alleen met liefde wensen te behartigen, maar ook uit te dragen naar de maatschappij.

Een ingenieur is een ingenieur Ingenieurs zijn geenszins dagdromers. Ze worden opgeleid om oplossingen voor problemen aan te reiken, niet om problemen te scheppen, ook geen maatschappelijke. Daar is men zich op de FABI meer dan ooit van bewust. Ingenieurs moeten zich niet alleen door hun technische competenties profileren, de herkenning van het ingenieursprofiel is volgens onze gesprekspartners even belangrijk. Er is te weinig transparantie op dat vlak. De ingenieursverenigingen, hogescholen en universiteiten hebben daar mee schuld aan. Prof. Ir. Peeters vindt dat men nu maar eens moet ophouden met de ingenieurs in ons land op te delen in allerlei catego-

NOVEMBER 2006

v.l.n.r.: Ir. E. Peeters, Ir. C. Médart en Ir. M. Le Begge

rieën: ingenieurs met een studieduur van 5 jaar en 4 jaar, burgerlijk ingenieurs en industrieel ingenieurs. Wie geraakt er nog wijs uit, vraagt hij zich af.

De samenhorigheid van burgerlijk en industrieel ingenieurs ligt vervat in de neutraliteit van de wetenschap in het algemeen en de ingenieurswetenschap in het bijzonder Ir. Peeters: "Laat ons maar beginnen met al die ingewikkelde benamingen opzij te schuiven. Een ingenieur is een ingenieur of het nu gaat over een industrieel of een burgerlijk ingenieur. We zijn het er allemaal over eens dat beide ingenieurs complementair zijn, voor wat betreft hun opleiding en voor het uitoefenen van het ingenieursberoep. Beide troeven moeten we behouden. Ik hoor daar, noch aan de kant van de burgerlijk ingenieurs, noch aan die van de industrieel ingenieurs enige tegenspraak over”.

19

I-mag

Netwerk

De geboorte van de burgerlijk ingenieurs in ons land De geschiedenis van de burgerlijk ingenieurs in ons land begint met de wet van 1835, aangevuld door die van 1838 die de graad van kandidaat en van doctor instelde aan de 4 faculteiten van weleer: filosofie en letteren, wetenschappen, rechten, medicijnen. De wet van 1838 maakte het voor het eerst mogelijk om hoger technisch onderwijs te organiseren aan de rijksuniversiteiten van Gent en Luik .Technisch hoger onderwijs werd verstrekt aan de zogenaamde 'speciale scholen', die aan de universiteiten waren gehecht. Ze waren gemachtigd om het diploma van kandidaat-ingenieur en van ingenieur van universitair niveau uit te reiken. In de twee kandidatuurjaren kregen de ingenieursstudenten les van de professoren uit de faculteit voor wetenschappen. De studenten van de faculteit wetenschappen en van de twee kandidatuurjaren van de faculteit voor ingenieurs volgden gemeenschappelijk de theoretische vakken. Repetitors en 'tekenmeesters' stonden in voor het laboratorium en het tekenwerk. Ze stonden onder het gezag en het toezicht van de studie-inspecteur. De universiteit van Gent had één 'speciale school voor burgerlijke genie', die 3 secties telde: bruggen en wegen, architectuur en kunsten en fabriekswezen. De universiteit van Luik had twee speciale scholen: één voor mijnbouw en één voor kunsten en fabriekswezen. De ingenieurs konden kiezen tussen twee soorten van diploma's: een wettelijk (via een centrale jury) en een wetenschappelijk. Wetenschappelijke diploma's gaven geen toegang tot functies voor openbare diensten, daar was een wettelijk diploma voor nodig. Voor de staatsbetrekkingen hadden twee ingenieursverenigingen in de centrale jury voor het wettelijke diploma een stevige medezeggenschap. Het waren 'le Corps des Ingénieurs des Ponts et Chaussées' en 'le Corps des Ingénieurs des Mines'. De studieduur voor de wetenschappelijke graden bedroeg 3 jaar, voor het wettelijke diploma was dat 4 jaar. In 1864 werd dat respectievelijk op 4 en 5 jaar gebracht. Door de snelle evolutie van de techniek ontstonden er een aantal nieuwe studierichtingen. In 1867 begon men aan de universiteit van Luik met een studierichting voor ingenieur voor de exploitatie van de spoorwegen. In 1879 werd in Luik op initiatief van de industrieel en senator Georges Montefiore, een studierichting voor de toepassingen van de elektriciteit opgericht, de eerste in Europa die 'ingénieurs électriciens' opleidde. De Franse ingenieur Eric Gerard werd de eerste directeur van het Montefiore-instituut dat snel opgang maakte. Gerard staat bekend als de eerste auteur van een boek over de leer van de elektriciteit. Zijn boek 'Leçons sur l'électricité, professées à l'Institut Electrotechniques Montefiore, annexé à l'université de Liège', dateert van 1890. Het standaardwerk van prof. Gerard was in lengte van jaren de basis voor de opleiding van de ingenieurs in dat vakgebied. Na ruim een halve eeuw werden de speciale scholen voor ingenieurs in 1890 omgevormd tot technische faculteiten. Van dan af werden de vier Belgische universiteiten - Gent, Luik, Brussel en Leuven - gemachtigd om wettelijke graden uit te reiken. De wetenschappelijke graden werden verder ingericht, maar later afgeschaft. In 1920 werd in Bergen de 'Ecole des Mines et de Métallurgie' opgericht. Ze werd later omgevormd tot 'Faculté Polytechnique de Mons'. NL

I-mag

20

NOVEMBER 2006

Ir. Médart: “De visie van prof. Peeters wordt volmondig door de FABI, de Franstalige decanen van de faculteiten voor ingenieursopleiding, de directeurs van de hogescholen voor industrieel ingenieurs en de UFIIB onderschreven”. Ir. Le Begge: “De publieke en maatschappelijke waardering van de ingenieur begint met onze 'interne' waardering. In mijn beroepsloopbaan heb ik steeds de complementaire invulling van de taken die op het privéwerkveld worden uitgevoerd door industrieel en burgerlijk ingenieurs mogen waarderen. Ook in overheidsbedrijven zijn beide types van ingenieurs naar elkaar toegegroeid voor wat de uitvoering van de taken betreft. Burgerlijk ingenieurs waarderen bijzonder hun collega's industrieel ingenieurs. Ik neem aan dat dit vice versa ook het geval is” Ir. Peeters: "De 'stammenstrijd', zo die er ooit is geweest, behoort tot het verleden. We zullen er als FABI ook over waken dat dit ook zo blijft. De vaak potsierlijke clichés uit het verleden over de concurrentiestrijd tussen de burgerlijk en industrieel ingenieur zijn niet meer van deze tijd. Burgerlijk en industrieel ingenieurs vormen samen over de taalgrens heen een sterke groep. De kracht van het ingenieurswezen ligt niet alleen in de individuele technische en wetenschappelijke competentie, maar ook in het eendrachtige optreden ten overstaan van de maatschappij, de overheid en politici.”

"Als de opleidingsduur voor de Franstalige industrieel ingenieurs op 5 jaar is gebracht, dan kunnen we dat als Franstalige burgerlijk ingenieur alleen maar waarderen." Ir. Le Begge: “De samenhorigheid ligt al vervat in de neutraliteit van de wetenschap in het algemeen en de ingenieurswetenschap in het bijzonder. Net zo min als de wetenschap gekleurd is, is de ingenieurswetenschap exact. Ingenieurs studeren niet aan een faculteit voor exacte wetenschappen. Dat is geen goede bena-

Netwerk

ming. Exactheid bestaat niet, men kan er wel naar streven. Ingenieurs beoefenen de toegepaste wetenschappen. Die hebben probleemoplossing als doelstelling. Dat geldt zowel voor burgerlijk als voor industrieel ingenieurs. Daar moeten we niet moeilijk over doen.”

Studieduurverlenging Wat denk de FABI over de studieduurverlenging voor de industrieel ingenieur in de Franse Gemeenschap ? Ir. Médart: “Dat gaat ons in feite niet rechtstreeks aan. De industrieel ingenieurs moeten zelf weten wat ze willen. De Europese norm voor de studieduur van een ingenieursopleiding bedraagt 5 jaar”. Ir. Le Begge: “Het is belangrijk dat men de studieduur van de twee ingenieursprofielen in overeenstemming brengt met de

Europese tendens. Wanneer de opleidingsduur voor de Franstalige industrieel ingenieurs op 5 jaar is gebracht, dan kunnen we dat alleen maar waarderen. Het is in elk geval een belangrijk pluspunt voor het beroep zelf. Alleen moet de studieduurverlenging goed worden ingevuld, bijvoorbeeld door meer stage en een nog betere praktische vorming in te lassen. Men kan daar weinig tegen hebben”.

Overlegplatform Door de toenemende mondialisering wordt medezeggenschap in de internationale ingenieurswereld belangrijker dan ooit voorheen. In de Europese en de wereldorganisatie van ingenieurs treden de vertegenwoordigers op namens de ingenieurs van hun land. Dat is onder meer een van de redenen waarom de VIK, K VIV, UFIIB en FABI een paar jaar geleden tot de oprichting van

een overlegplatform hebben besloten, de CIBIC, Comité des Ingénieurs Belges, Belgisch Ingenieurscomité. Ir. Médart: “Met de oprichting van CIBIC als feitelijke vereniging hebben we een aantal troeven in handen, zowel op nationaal, regionaal als mondiaal vlak. We erkennen via CIBIC onder meer de complementariteit van de twee vormen van ingenieursopleidingen in ons land. We spreken ons in gemeenschappelijk overleg uit over de rol van de ingenieur in onze maatschappij, we bewaken en bevorderen die rol en de functie van de ingenieurs en we willen de jongeren aanmoedigen om de studies van ingenieur aan te vangen. CIBIC is geen nieuwe vereniging, noem het een denktank en een drukkingsgroep van de Belgische ingenieurs, zonder onderscheid van titulatuur.” Ing. Noël LAGAST MSc

De FABI

Industrieel en burgerlijk ingenieurs beoefenen de toegepaste wetenschappen, die het oplossen van problemen als doel hebben.

De FABI is de oudste overkoepelende 'schoolvereniging' of ingenieursvereniging in ons land. Ze werd in 1926 opgericht en groepeerde aanvankelijk de ingenieurs die afgestudeerd waren in Brussel (A.Ir.Br), Gent (A.I.G), Luik (A.I.Lg. en A.I.M. voor het Institut Montefiore), Leuven (A./U.I.Lv.), Bergen (A.I.Ms) en de A.I.A. (Association Royale des Ingénieurs Civils issus de la Faculté Polytechnique de l'Ecole Royale Militaire). Bij de zeven oorspronkelijke verenigingen kwamen er in de loop van de jaren twee andere bij: A.I.Gx (Association Royale des Ingénieurs issus de la Faculté des Sciences Agronomiques Gembloux) en A.I.A.Lv. (Association des Ingénieurs de la Faculté d'Ingénierie biologique, agronomique et environnementale de l'Université Catholique de Louvain). De ingenieursverenigingen in de Franstalige Gemeenschap groeperen afgestudeerden per universiteit of faculteit, zoals die van Bergen. Dat is ook het geval voor de zustervereniging van de VIK, met name de UFIIB. De ingenieursverenigingen in de Vlaamse Gemeenschap, K VIV en VIK, groeperen individuele leden, geen schoolverenigingen. De FABI is gevestigd aan de Hobbemastraat 2, 1000 Brussel. Zie ook www.fabi.be Ze geeft een tweemaandelijks tijdschrift uit: 'Le Journal des Ingénieurs'. NL

NOVEMBER 2006

21

I-mag

Netwerk

Studienamiddag 'Ingenieurs zonder Grenzen' zaterdag 25 november 2006

Als senior hebt u een volledige carrière achter de rug… U wilt de waardevolle kennis die u hebt opgedaan overdragen op collega's in ontwikkelingslanden. Daartoe bent u op zoek naar een ideaal kanaal om die kennisoverdracht te bewerkstelligen. U wil nog zinvol voortzetten waarmee u begaan bent geweest en daarbij is het overschrijden van grenzen naar oost of zuid geen probleem. U wil zich engageren in de discussie noord-zuid zonder daarom verre reizen te moeten ondernemen. U wil uw kennis en kunde ten dienste stellen van het Centrum Ingenieurs zonder grenzen (Izg). Wij nodigen u daarom uit op een studienamiddag “Toekomst voor de VIK, IzG en Ex-Change - Zo ja, hoe?” voor senioren,

I-mag

22

waar ook jongeren welkom zijn op zaterdag 25 november 2006 om 14.00 uur in het VIK-huis in Wommelgem.



Inschrijven op het VIK-secretariaat vóór 15 november 2006 onder de referte: VOIZG11106.

AGENDA (onder voorbehoud)

Uur

Programma

14.00 uur

Verwelkoming door Ing. Jos Kestens, voorzitter VIK-centrum senior ingenieurs

14.10 uur

Lesgeven in Mexico door Ing. Jos Kestens

14.30 uur

Toekomstplan van VIK/IzG door Ing. Luc Vierendeels, voorzitter van het VIK-centrum Ingenieurs zonder Grenzen

15.00 uur

DGOS en… zonder grenzen door Ing. Patrick Hollebosch, secretaris van het VIK-centrum Ingenieurs zonder Grenzen

15.30 uur

Pauze

15.50 uur

Debat: de toekomst voor de VIK, IzG en Ex-Change moderator Georges Puissant

16.30 uur

Drink

NOVEMBER 2006

Netwerk

NIEUWSv/d afdelingen

IN DE KIJKER

DE WEG VAN SUIKERBIET TOT … vrijdag 1 december 2006

Alle activiteitengroepen van de TS-groep samen halen een omzet van 2.100 miljoen euro en een netto winst van 175 miljoen euro (2004/2005). De producten worden verkocht in de 5 continenten en productie vindt plaats in 8 Europese landen. Sinds de jaren '80 is de Tiense Suikerraffinaderij beursgenoteerd: in 1987 werd 25% van de aandelen verhandeld op de Brusselse beurs; in 1989 nam Sudzucker AG de overige 75% van de aandelen over. :

De VIK-afdeling LeuvenHageland biedt u de kans om samen met ons de Tiense Suikerraffinaderij, de processen om de suikerbiet te transformeren in suiker en de vele producten te ontdekken. Wie Tiense Suikerraffinaderij zegt, moet aan veel meer denken dan aan een suikerklontje. De Tiense Suikerraffinaderij is meer dan een producent van onze bekende zoetstof. We kunnen zelfs spreken van een industriële groep. De Tiense Suikerraffinaderij werd in 1836 opgericht en de groep is een van de belangrijkste spelers in de Belgische economie. De groep omvat in de eerste plaats de suikeractiviteiten met vestigingen in Genappe, Brugelette, Hollogne, Lonchamps, Wanze, Oreye, Tienen en Merksem. De Tiense suikerfabriek is wellicht de bekendste, maar daarnaast heeft de groep ook nog suikerfabrieken in Genappe, Brugelette en Wanze. De TS-Groep overkoepelt ook nog de activiteitengroepen Surafti (suikerspecialiteiten voor bakkers), Orafti (cichoreigebaseerde producten) en Portion Pack Europe (individuele productverpakkingen). Surafti bestaat uit 6 Europese bedrijven die actief zijn in de productie van banketbakkerij-ingrediënten. Portion Pack Europe groepeert Europese bedrijven die gespecialiseerd zijn in de verpakking van individuele porties van suiker en andere levensmiddelen. Portion Pack Europe is marktleider in zijn segment. Orafti produceert uit meer dan 400.000 ton cichoreiwortels voedingsvezels en fructosesiropen die op hun beurt door de voedingsindustrie tot hoogwaardige producten verwerkt worden.

De suikeractiviteiten omvatten de verwerking van suikerbieten tot afgewerkte producten. De 8 Belgische vestigingen stellen 700 mensen tewerk en stonden in 2004/2005 garant voor de productie van 660.000 ton suiker.

:

Iedereen kent wel het Tiense suikerklontje, maar niet iedereen heeft het proces van suikerbiet tot suiker gezien. En wist u welke suikers en smaken er allemaal op de markt te vinden zijn? Waaraan denkt u bij de naam 'Tiense Suikerraffinaderij'?

Termen als ontkoppelpunt en productmix horen hier ook wel thuis in het proces van suikerbiet tot suiker. Alles begint bij een suikerbiet, maar eindigt in een veelvoud van producten. Alleen al wanneer u via de website www.tiensesuiker.com klikt op de consumentproducten, komt u terecht op een pagina met niet minder dan 5 hoofdproductgroepen. Wanneer we de hoofdproductgroep “klassiekers in suiker” verder opsplitsen, komen we uit op 7 producten, waaronder het ons bekende harde klontje.

• PRAKTISCH Plaats:Tiense Suikerraffinaderij, Aandorenstraat 1, Tienen. Datum: vrijdag 1 december 2006 om 15.00 uur. Kostprijs: gratis voor onze leden, niet-leden betalen 5 euro ter plaatse. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: BBLVN11206. Het aantal inschrijvingen is beperkt tot maximaal 60 personen.

NOVEMBER 2006

23

I-mag

Netwerk

NIEUWS afdelingen v/d

KALENDER 2006

KALENDER 2006

ANTWERPEN

21-01-2007 27ste AKO-nieuwjaarsconcert met receptie, De Singel, Antwerpen, 11.00 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

KEMPEN

16-12-2006 Theatervoorstelling: Red Star Line, Zeemanshuis, Antwerpen, 20.00 uur + voorafgaande wandeling (van 14.45 uur tot 17.00 uur) 24-12-2006 Sociaal evenement: kerstavond in het Turnhouts begijnhof; 17.30 uur 27-01-2007 Gezellig samenzijn, Beerse 28-02-2007 Lezing: Energieprestatienormen in de praktijk 21-03-2007 Bezoek achter de schermen van Sunparks, Mol

KEMPEN

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Theater: De Red Star Line zaterdag 16 december 2006 De VIK-afdeling Kempen gaat op zaterdag 16 december op theaterbezoek bij theater Zeemanshuis in Antwerpen. 'De Red-Star Line', een evocatie van een merkwaardig tijdperk, is een spraakmakende, unieke, groots opgezette theaterproductie die u nooit zal vergeten! Na de voorstelling kunt u voor 5 euro deelnemen aan een 'Red Star Line-wandeling' op en rond “Het Eilandje”.

• PRAKTISCH Plaats:Theater Zeemanshuis, Falconrui 21, Antwerpen. Datum: zaterdag 16 december 2006 om 14.45 uur of 20.00 uur stipt! Kostprijs: 15 euro enkel toneel; 20 euro toneel + wandeling per persoon. Eerst inschrijving op het VIK-secretariaat, daarna de betaling doen op rek.nr. 403-9504811-48 op naam van Guy Roymans in Turnhout, met de vermelding 'toneel 16 december 2006'. Inschrijving is pas definitief na ontvangst van de betaling. Opgelet: Reageer snel, want er zijn slechts 30 plaatsen en de meeste andere voorstellingen zijn uitverkocht! Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Volledige tekst: I-mag oktober of www.vik.be Referte: CAKPN11206.

Kerstavond in Turnhouts begijnhof zondag 24 december 2006 Op kerstavond wordt het Turnhouts begijnhof verlicht met meer dan 2.000 kaarsjes: een enig mooi uitzicht van 17.30 tot 21.00 uur. Bij Gregoriaanse muziek schitteren de stemmige oude begijnenhuizen. Genieten met een glühwein of een warme choco van het gezinsvervangend tehuis Den Leeuweric, dat meer dan 75 licht tot matig mentaal gehandicapte volwassenen begeleidt. Genieten voor het goede doel. Twee vliegen in één klap!

• PRAKTISCH Plaats: Begijnhof Turnhout Datum: zondag 24 december 2006 om 17.30 uur Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Volledige tekst: I-mag oktober of www.vik.be Referte: CAKPN11206.

I-mag

24

NOVEMBER 2006

KALENDER 2006

BRUSSEL-HALLE-VILVOORDE 21-12-2006 17-04-2007 25-04-2007 08-06-2007 22-09-2007 13-10-2007

Optreden Wouter Deprez, Westrand, Dilbeek Bezoek WTCB, Limelette Bezoek aan de Koninklijke Serres, Laken Regionale ledenvergadering Bezoek aan de tuinen en het kasteel, Gaasbeek Reis met de hst naar Rijsel

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

LEUVEN-HAGELAND Gastronomisch weekend van 24 tot 26 november 2006 Genieten van lekkere maaltijden, leuke wandelingen en het lokale toerisme: dat is wat de VIK-afdeling Leuven-Hageland u wil bieden tijdens een gastronomisch weekend. Hotel Restaurant Les Ondes in Nadrin ligt in de rijkbeboste heuvels van de Ardennen. De omgeving biedt enkele prachtige wandelingen en bezienswaardigheden, zoals het ijzermuseum in Saint-Hubert.

• PRAKTISCH Plaats: Les Ondes, Rue de la Villa Romaine 21, Nadrin aan de Ourthe. Datum: vrijdag 24 tot zondag 26 november 2006 vanaf 19.00 uur. Kostprijs: 240 euro per persoon (2 overnachtingen, ontbijt op zaterdag en zondag, 2 gastronomische diners, 2 lunches, bezoek aan ijzermuseum en aangepaste wijnen inbegrepen). Reistijd vanuit Leuven: ongeveer anderhalf uur. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Volledige tekst: I-mag juni of www.vik.be Referte: SALVN11106.

Netwerk

NIEUWS afdelingen v/d

KALENDER 2006

LEUVEN-HAGELAND 24-26-11-2006 Gastronomisch weekend, Les Ondes, Nadrin 01-12-2006 Bezoek Tiense Suikerraffinaderij, Tienen, 15.00 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

LIMBURG Het Kyoto-verdrag dinsdag 21 november 2006 De aarde wordt warmer, de zeespiegel stijgt, ... Het broeikaseffect wordt stilaan een probleem. In Kyoto sloegen 55 industrielanden de handen in elkaar om de effecten van de klimaatverandering binnen de perken te houden. Wat houdt het Kyoto-verdrag voor Vlaanderen in? Welke impact heeft het verdrag op de Belgische en Vlaamse economie? Wat zijn de gevolgen, als we de normen niet halen? Die en andere vragen lichten we toe en bespreken we aan de hand van voorbeelden. Na de lezing wordt een receptie aangeboden.

• PRAKTISCH Plaats: XIOS hogeschool, Universitaire Campus, gebouw H, Diepenbeek. Datum: dinsdag 21 november 2006 om 20.00 uur. Spreker: Ing. Paul De Schepper MSc, veiligheidsadviseur BASF Antwerpen. Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden, niet leden betalen 15 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Volledige tekst: I-mag oktober of www.vik.be Referte: VOLBG11106.

KALENDER 2006

LIMBURG

21-11-2006 Lezing Het Kyoto-verdrag, XIOS hogeschool, Universitaire Campus, Gebouw H, Diepenbeek, 20.00 uur 13-01-2007 Nieuwjaarsreceptie en uitreiking Paul Donners Prijs, Holiday Inn, Hasselt, 19.00 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

MECHELEN Alfacam - Euro1080 in Lint vrijdag 17 november 2006 Alfacam levert vooral diensten aan tv-stations en productiehuizen. Van de 22 regie-, audio- en satellietwagens van Alfacam zijn er al 14 uitgerust om opnames te maken in

HDTV-kwaliteit. Al vanaf 1985 verzorgde het bedrijf de opnames voor de 'Night of the proms' en ondertussen is het uitgegroeid tot een wereldbedrijf op het gebied van hogedefinitietelevisie. Het Vlaams bedrijf is aanwezig op tal van belangrijke internationale sportevenementen. We krijgen de kans om de hoogtechnologische opname- en zendaccommodaties van Alfacam en Euro1080, de eerste Europese High Definition tvzender te bezoeken en misschien ook de mogelijkheid om een programma in hoge definitie te bekijken.

• PRAKTISCH Plaats: Alfacam - Euro1080, Fabriekstraat 38, Lint (vlakbij het NMBS-station van Kontich-Kazerne). Een map- en routebeschrijving vindt u op www.alfacam.be Datum: vrijdag 17 november 2006 om 14.00 uur. Kostprijs: 10 euro per persoon. Bedrag te storten op rekening 405-0106331-50 van de VIK-afdeling Mechelen, met vermelding 'Bezoek Alfacam”. De aanwezige VIK-leden krijgen het bedrag achteraf teruggestort. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat vóór 3 november 2006, met vermelding van uw huidige werkgever(s). De inschrijving is pas geldig na ontvangst van de betaling. Maximum 30 deelnemers toegelaten. Volledige tekst: I-mag september of www.vik.be Referte: BBMLN11106.

Vipbezoek Volkssterrenwacht Urania zaterdag 25 november 2006 Na een inleidende video- en diashow krijgen we een uiteenzetting over het Europees Galileo GPS-satellietsysteem en de regel- en compensatiesystemen in optische en radiotelescopen. Na de pauze bezoeken we de ruimtevaarttentoonstelling, de weertuin, het weerlabo en de waarnemingstoren met de sterrenkijkers. We kunnen er bij open hemel waarnemingen verrichten door een 40 cm sterrenkijker en een 30/25cm sterrenkijker. Bij gesloten hemel krijgen we een ruimtevaartfilm in Dolby Surround. Deelnemers krijgen ook 'kijkgarantie': een ticket dat 3 maanden geldig is om op een heldere vrijdagavond als individuele bezoeker te komen kijken. Met de VIK mee op vipbezoek aan Urania. En een receptie als afsluiter. Warm aanbevolen.

• PRAKTISCH Plaats: Volkssterrenwacht Urania, Jozef Mattheessensstraat 60, Hove. Datum: zaterdag 25 november 2006 om 19.15 uur. Kostprijs: 20,00 euro per persoon voor VIK-leden en partner, niet leden betalen 25,00 euro. Bedrag te storten op rekening nr. 405-0106331-50 van de VIK-afdeling Mechelen met vermelding: Urania. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat vóór 21 november 2006. Maximum aantal deelnemers: 30 Volledige tekst: I-mag september of www.vik.be Referte: BBMLN21106.

NOVEMBER 2006

25

I-mag

Netwerk

NIEUWS afdelingen v/d

KALENDER 2006

OOST-VLAANDEREN

MECHELEN

17-11-2006 Bezoek Alfacam - Euro 1080, Lint, 14.00 uur 25-11-2006 Bezoek Volkssterrenwacht URANIA, 19.15 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten De VIK-afdeling Mechelen heeft een samenwerkingsovereenkomst gesloten met de Vlaamse Academici Mechelen (VAM). VIK-leden kunnen aan de VAM-activiteiten deelnemen voor de helft van de niet-ledenprijs, als ze hun lidkaart bij de inkom tonen. Meer informatie over de VAM- activeiten en inschrijvingsmogelijkheden kan men vinden op de website: www.vik.be bij de afdeling Mechelen.

NOORD-WEST-VLAANDEREN Bombardier Transportation Brugge Nieuwe datum: dinsdag 28 november 2006 Vandaag is Bombardier Transportation leider op de Belgische markt voor passagiersrijtuigen. De fabricageafdeling in Brugge produceert tramvoertuigen, metrostellen, lichte treinvoertuigen, wagons en uitrustingen voor de hogesnelheidstrein. Na een algemene presentatie over Bombardier krijgen we een rondleiding door de werkplaatsen. We brengen een bezoek aan de ruwbouw, de bekledingsafdeling en de schildersafdeling. Daarna is er mogelijkheid tot nakaarten. Einde gepland om 16.00 uur.

• PRAKTISCH Plaats: Bombardier Transporation, Vaartdijkstraat 5, Brugge. Datum: dinsdag 28 november 2006 om 13.30 uur (ontvangst vanaf 13.15 uur). Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 8,00 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: BBNWV11106. Volledige tekst: I-mag september of www.vik.be Maximum aantal deelnemers: 25.

Banket zaterdag 11 november 2006 De voorzitter en de leden van het bestuur van de VIK-afdeling Oost-Vlaanderen nodigen u hierbij uit op hun jaarlijks banket op zaterdag 11 november.

• PROGRAMMA 19.30 uur: ontvangst genodigden met aperitief met koude en warme delicatessenhapjes. 20.30 uur: de genodigden worden verwacht aan de feestelijk gedekte tafels voor het diner, bestaande uit een voorgerecht met rogvleugel, een hoofdgerecht met in de oven sappig gebraden hindemedaillon en als afsluiter verschillende zoethoudertjes. We sluiten het diner af met geurige koffie met babbelsnoepjes. Het geheel wordt overgoten met fijne geselecteerde wijnen en waters. Na de koffie (circa 23.30 uur) is er tijd voor een gezellige babbel. Wij maken van de gelegenheid gebruik om de promotiejaren 1936, 1946, 1956, 1966, 1976, 1981, 1986 en 1996 in de bloemetjes te zetten.

• PRAKTISCH Plaats: Hof Ter Beke, Beekstraat 35, Drongen. Routebeschrijving: zie www.hofterbeke.be/route.htm Datum: zaterdag 11 november 2006 om 19.30 uur. Kostprijs: 50 euro per persoon, vooraf te betalen op rekening nr. 443-0628601-50 van de VIK-afdeling Oost-Vlaanderen met vermelding “VIK-banket OVL”. In de prijs is begrepen: aperitief met hapjes, menu met geselecteerde wijnen, dessert en koffie, dranken achteraf (uitgezonderd sterke dranken). Inschrijving vereist: VIK-secretariaat vóór 3 november 2006. Referte: FEOVL11106.

KALENDER 2006

NOORD-WEST-VLAANDEREN 28-11-2006 Bezoek Bombardier, Brugge, 13.30 uur 10-12-2006 VIK-Happening (optreden van De Frivole Framboos), CC Guldenberg, Wevelgem, 19.30 uur 02-02-2007 Inleiding tot het wijnproeven, Ardooie, 20.00 uur 25-04-2007 Lezing: Hoe solliciteren van cv tot het gesprek, KHBO, Oostende, 19.30 uur 08-05-2007 Lezing: Loopbaanbegeleiding, KHBO, Oostende, 19.30 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

I-mag

26

NOVEMBER 2006

KALENDER 2006

OOST-VLAANDEREN 11-11-2006 Banket, Drongen, 19.30 uur 21-01-2007 Nieuwjaarsconcert en -aperitief, aula universiteit, Gent, 10.00 uur 05-02-2007 VIKaFee, Huis van de Bouw, Zwijnaarde, 20.00 uur 22-06-2007 VIKaFee + Regionale ledenvergadering, Huis van de Bouw, Zwijnaarde, 19.00 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Netwerk

NIEUWS afdelingen v/d

ZUID-WEST-VLAANDEREN 6de VIK-happening met Frivole Framboos zondag 10 december 2006 De VIK West-Vlaanderen organiseert op zondag 10 december 2006 haar 6de VIK-happening in het cultureel centrum “De Guldenberg” in Wevelgem. Achteraf biedt de VIK u een champagnereceptie met hapjes aan. De opbrengst van de avond gaat naar BuSo Dominiek Savio in Gits, een school voor buitengewoon secundair onderwijs van het type 4. Het duo 'De Frivole Framboos' brengt zijn nieuwste show: een muzikale, theatrale en vocale fantasie, enig in zijn genre. Een concerto in 'humor majeur'. U kunt kaarten bestellen via het VIK-secretariaat. De bestelling is pas definitief, nadat de kostprijs van de tickets is betaald. Meer info: www.mallemolen.be.

• PRAKTISCH Plaats: cc Guldenberg, Wevelgem. Datum: zondag 10 december 2006 om 19.30 uur. Kostprijs: 15,00 euro voor VIK-leden en hun familieleden, niet leden betalen 20,00 euro. Bedrag te betalen op rek.nr. 743-0284884-09 van VIK-West-Vlaanderen. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Aantal plaatsen beperkt tot 400. Referte: CAZWV11206.

Delta Light maandag 27 november 2006 Onder het motto “Enterprise ... where VIKj has not yet gone before…” brengen we een bezoek aan Delta Light. Licht is er om een toegevoegde waarde te bieden. Om beter en gezelliger te wonen, te werken of te spelen. Kortom, om beter te leven. Als designer en fabrikant van licht- en interieuritems is Delta Light® synoniem geworden voor kwaliteit, innoverende concepten en de juiste sfeerschepping. Het resultaat is een doorgedreven visie en hard werken. Delta Light®, opgericht in 1987, stelt 185 personeelsleden tewerk, is actief in 74 landen en heeft de ambitie om het nóg beter te doen. Na een bedrijfsvoorstelling krijgen we een rondleiding in het bedrijf, gevolgd door een receptie met broodjes. Alweer een bezoek om U tegen te zeggen!

• PRAKTISCH Plaats: Muizelstraat 2 (Industriezone Gullegem-Moorsele), Wevelgem (Moorsele). Datum: maandag 27 november 2006 om 18.00 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 5,00 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat tot 20 november. Referte: BBZWV21106.

Gezelschapsspelenavond zaterdag 18 november 2006 Op zaterdag 18 november bieden de VIK-jongeren Zuid-WestVlaanderen, in samenwerking met de spellenclub GamesSquare, je een leuke en gezellige avond aan waar je een hoop spellen kan leren en spelen. Veel spellen zijn van het alternatieve soort, waarbij niet het lot, maar vooral je inzet, je tactisch inzicht en je speldoorzicht jouw eindpositie bepalen. En wil je gewoon plezier en niet zozeer de strijd om de eindoverwinning, dan kan dat ook. De collectie gezelschapsspelen is heel uitgebreid. Er is voor elk wat wils. Iedere speler neemt automatisch deel aan de spelloterij. Winst kan je een spel opleveren uit een fijne selectie van 3 spellen of een waardebon van 15 euro. En op de koop toe krijgt elke deelnemer van de plaatselijke frituur een gratis pak friet, dat in het café kan worden opgegeten. Kom mee en stort je vol enthousiasme in nieuwe gezelschapsspelen. We verwachten je …

• PRAKTISCH Plaats: Café Den Hert, Vichteplaats 52, Vichte. Datum: zaterdag 18 november 2006 om 19.30 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 1,00 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat tot donderdag 16 november 2006. Referte: SOZWV11106.

Kinepolis: een blik achter de schermen maandag 22 januari 2007 Enterprise… where VIKj has not yet gone before ... We bezoeken Kinepolis om er een blik achter de bioscoopschermen te werpen. Cinema is en blijft mensen aantrekken. De bioscoop is iets dat jong en oud blijft ontroeren. Maar vraagt u zich ook wel eens af hoe een film nu precies geprojecteerd wordt? Hoe lang bestaat Kinepolis al? Hoe kon een 'kleine' bioscoop met drie zalen in Harelbeke uitgroeien tot de grootste bioscoopgroep van België, met vestigingen in verschillende Europese landen? Hoe werkt een projectiecabine? We mogen een kijkje nemen in de popcornkamer, projectieruimten (vóór de schermen) en de technische afdeling. We zien het opstellen en monteren van de filmrol(len) in het projectietoestel en krijgen een woordje uitleg over de apparatuur, de geluidssynchronisatie, de regeling en digitale film. Na de rondleiding wordt u een film naar keuze aangeboden.

• PRAKTISCH Plaats: Inkomhal Kinepolis Kortrijk, Pres. Kennedylaan 100a, Kortrijk. Datum: maandag 22 januari om 18.15 uur. Kostprijs: 6,00 euro voor VIK-leden, niet-leden betalen 8,00 euro (rondleiding + keuzefilm - standaardfilm). Inschrijving vereist: VIK-secretariaat tot maandag 15 januari. Na inschrijven sturen we per kerende het rekeningnummer, waarop u binnen de 3 dagen het juiste bedrag stort met als mededeling “Kinepolis + naam + aantal personen”. Pas na ontvangst van de storting is uw inschrijving geldig! Referte: BBZWV10107.

NOVEMBER 2006

27

I-mag

Netwerk

NIEUWS afdelingen v/d

KALENDER 2006

Presentatietechnieken

ZUID-WEST-VLAANDEREN

donderdag 30 november 2006

06-11-2006 Bezoek DesleeClama, Industriezone De Polderhoek, Beselare, 18.30 uur 18-11-2006 Gezelschapsspelenavond, Café Den Hert, Vichte, 19.30 uur 27-11-2006 Bezoek Delta Light, Muizelstraat 2 (Industriezone Gullegem-Moorsele), Wevelgem (Moorsele), 18.00 uur 10-12-2006 VIK-Happening (optreden van De Frivole Framboos), CC Guldenberg, Wevelgem, 19.30 uur 14-12-2006 Bezoek LVD 22-01-2007 Bezoek Kinepolis achter de schermen, Kortrijk, 18.15 uur 13-04-2007 Culturele avond: Cabaret: "Neveneffecten - zinloos geweldig", CC Guldenberg, Wevelgem, 20.15 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Bedrijfspresentatie, budgetvergadering, je team toespreken. Je wilt effect bereiken, impact creëren, maar hoe doe je dat het krachtigst? Breng een boodschap die blijft hangen! In deze uiteenzetting ontdek je wat het verschil maakt, wat sommige sprekers zoveel boeiender maakt om naar te luisteren dan anderen. En vooral: wat jij kunt doen om je eigen presentaties meer impact en overtuigingskracht te geven!

• PRAKTISCH Plaats: VTI, Prosper Thuysbaertlaan 1 Lokeren. Datum: donderdag 30 november 2006 om 20.00 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet leden betalen 5,00 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat tot 28 november 2006. Volledige tekst: I-mag september of www.vik.be Referte: VOWLD11106.

WAASLAND Domotica en gebouwenbeheer

KALENDER 2006

donderdag 23 november 2006

WAASLAND

Elektro-Mat in Kortrijk heeft zich gespecialiseerd in domoticatoepassingen. Domotica zorgt ervoor dat de elektronische technieken in een gebouw perfect op elkaar afgestemd worden, dat ze met elkaar communiceren. Het communicatiemiddel is het EIB-systeem (Europees installatie bussysteem), dat voor de 'intelligente' koppeling van elektrotechnische installaties zorgt. Na voorstelling van het bedrijf en de filosofie gaan we in op de beschikbare technische middelen. Na een bezoek aan de showroom volgt nog een receptie.

23-11-2006 Lezing: Domotica & gebouwenbeheer, Domotic.Lounge, Kuurne, 19.00 uur 30-11-2006 Lezing presentatietechnieken, VTI, Lokeren, 20.00 uur 21-01-2007 Nieuwjaarsconcert- en aperitief, aula universiteit, Gent, 10.00 uur 15-02-2007 Bezoek maintenance partners, Zwijndrecht, 20.00 uur 08-03-2007 Lezing Preventief onderhoud, maintenance partners, Zwijndrecht 19-04-2007 Bezoek Argex, Kruibeke 07-06-2007 Regionale ledenvergadering

• PRAKTISCH Plaats: Domotic Lounge, Ringlaan 7, Kuurne. Datum: donderdag 23 november 2006 om 19.00 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 5,00 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat tot 10 november 2006. Volledige tekst: I-mag september of www.vik.be Referte: VOWLD21106.

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Uw advertentie op deze pagina? We ruimen plaats in voor de publiciteit van uw bedrijf. Verspreid uw boodschap aan 20.000 ingenieurs! Verspreid uw boodschap in 20.000 gezinnen! Verspreid uw boodschap in meer dan 1.000 belangrijke bedrijven! Bereik uw consumenten, maar verzorg ook uw business-to-business.

Adverteren in I-mag betekent een gerichte en afgelijnde boodschap versturen aan een select publiek tegen een meer dan schappelijke prijs! Kortom:

laat uw advertentie op korte tijd renderen! I-mag

28

NOVEMBER 2006

Meer weten? Neem gerust en vrijblijvend contact op met de Vlaamse Ingenieurskamer: Francine Demaret - 03 259 11 09 - [email protected]

Denktank De VIK lag aan de basis van het idee van de associaties De jongeren die nu in het hoger onderwijs zitten, geven binnen enkele jaren mee richting aan onze maatschappij. De instellingen die hen vormen en opleiden, hebben dus een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid. Vroeger

teiten is dat ook het geval, maar voor de K.U.Leuven zijn de geassocieerde hogescholen gespreid over het hele Vlaamse land.

werd die gespreid over talrijke kleine onderwijsentiteiten. Vandaag geven grotere samenwerkingsverbanden - associaties - mee gestalte aan het welzijn en de welvaart van de volgende generatie(s).
Van onze hoofdredacteur

In Vlaanderen zijn er vijf associaties rond één universiteit: Antwerpen, Brussel (VUB), Gent, Hasselt en Leuven. De kleine Katholieke Universiteit Brussel heeft geen associatie, maar werkt samen met de K.U.Leuven. De jongste universiteit is die van Hasselt, sinds een jaar Universiteit Hasselt genoemd. Ze heeft campussen in Hasselt en in Diepenbeek

en biedt met de Universiteit Maastricht enkele studierichtingen aan in de Transnationale Universiteit Limburg (TUL). 'Ideaal', zeg maar praktisch voor studenten en docenten, ware het geweest dat een universiteit een associatie zou vormen met hogescholen uit dezelfde geografische regio. Voor de meeste universi-

De oprichting van associaties was een project van Marc Luwel, eertijds adviseur van de toenmalige minister van Onderwijs, Marleen Vanderpoorten. Hij pikte het idee van de VIK, tijdens een kaderweekeinde in Lommel. De VIK wou namelijk alle opleidingen van twee cycli integreren in de universiteit. Het ging om circa 27.000 studenten. Bij de formulering van haar standpunten gebruikte de VIK het woord associëren, waarmee ze in feite integreren bedoelde. Luwel had vooral belangstelling voor het associatie-idee van de VIK. Rector André Oosterlinck, spreker op het VIK- kaderweekeinde, was Luwel echter voor. Hij begon met het bij-

< Rector UA ontstemd over Leuvense collega > De vijf associatievoorzitters hadden een paar jaar geleden een akkoord bedongen over het innemen van gemeenschappelijke standpunten over bepaalde essentiële zaken, bijvoorbeeld over het inrichten van nieuwe opleidingen. Een associatie lapte recent het akkoord aan haar laarzen. De universiteiten van Hasselt en Maastricht hadden een aanvraag ingediend om vanaf het academiejaar 2007-2008 een nieuwe bacheloropleiding 'rechten' aan te bieden. De erkenningscommissie sprak zich negatief uit over het dossier. Hasselt en Maastricht werkten een nieuw voorstel uit, samen met de K.U.Leuven. De Vlaamse regering keurde medio september de oprichting van de rechtenopleiding goed. Studenten zullen hun bachelor in Hasselt kunnen doen en hun studies daarna afmaken in Leuven of Maastricht. De andere Vlaamse universiteiten werden over het initiatief niet geraadpleegd. De rector van de UA was bij de opening van het academiejaar van de associatie Antwerpen niet te spreken over het gedrag van zijn collega's en van de Vlaamse regering.

I-mag

30

NOVEMBER 2006

“Deze manier van werken is onaanvaardbaar”, zei rector Van Loon. “Ik noem dit een vorm van onbehoorlijk bestuur. Achter de rug van de universiteiten van Antwerpen, Brussel en Gent werd een oplossing uitgedokterd, waarbij de K.U.Leuven de opleiding in Limburg organiseert.” De rector heeft geen probleem met de opleiding rechten in Limburg, wel met de manier waarop: "Dat heeft een precedentwaarde. Het onderwijslandschap wordt er op een eenzijdige wijze herschikt. En dat terwijl de minister het altijd heeft over rationalisering.” De ontstemde rector kreeg een warm applaus van de circa 500 aanwezigen tijdens de opening van het academiejaar. Het kabinet van minister Frank Vandenbroucke noemde het dossier geen precedent, maar een vorm van rationalisering. En alle goede nieuwe voorstellen worden bekeken.

NL

Denktank

eenbrengen van verschillende hogescholen en twee universiteiten. De uiteindelijke oprichting van de vzw Associatie K.U.Leuven op 10 juli 2002, liep vooruit op de Vlaamse decretale bepalingen van 4 april 2003. Het decreet zorgde ervoor dat de Katholieke Universiteit Brussel uit de boot viel en niet langer mocht deel uitmaken van de Associatie K.U.Leuven. De oorspronkelijke bedoeling van de VIK, met name het integreren van alle tweecycliopleidingen, zoals die voor industrieel ingenieur, kreeg een andere invulling. De Associatie K.U.Leuven besliste om zowel de ééncyclus- als de tweecycliopleidingen in de associatie op te nemen. Het probleem van het ontbreken van internationale erkenning voor de opleiding van industrieel ingenieur was daarmee niet opgelost. Integendeel. Associaties zijn geen aparte onderwijsinstellingen, wel zijn ze als vzw decretaal verplicht. Hun doelstellingen zijn geformuleerd in statuten: een open en dynamisch netwerk voor hoger onderwijs vormen, een breed en gevarieerd studie- en vormingsaanbod aanreiken, de kwaliteit van het onderwijs versterken, enz. De vzw

bestaat doorgaans uit twee beleidsorganen: een algemene vergadering en een raad van bestuur, waaraan ook de regeringscommissaris deelneemt. Daarnaast zijn er ook heel wat stuur- en werkgroepen en een overlegplatform voor het personeel. Een van de belangrijke taken van een associatie is de begeleiding van de hogescholen in het academiseringsproces, met andere woorden: het inbedden van de hogeschoolopleidingen van twee cycli in het onderzoek. Nieuwe ideeën moeten natuurlijk gerealiseerd kunnen worden. Daarvoor is er inzet van het werkveld nodig. Die is er ongetwijfeld. De middelen en infrastructuur voor onderzoeksoutput aan de hogescholen is daarentegen behoorlijk ondermaats. Als de Vlaamse overheid de associatiethema's en decretale thema's wil realiseren, zoals ze trouwens zelf in 2003 heeft verplicht gemaakt, dan wordt het hoog tijd dat ze met behoorlijke financiële middelen over de brug komt en niet met aalmoezen of zoethoudertjes. Associaties heeft men alleen in de Vlaamse Gemeenschap, niet in de Franstalige. Voorzover ons bekend,

bestaan ze ook nergens anders in de wereld. Het oprichten van associaties was een goed idee, maar het mist voorlopig zijn doel. Wel zorgden ze voor een betere bekendmaking en herwaardering van de hogescholen. Er is ook een schaduwzijde, met name de verwarring die associaties uitlokken bij de publieke opinie en bij de jongeren die de overgang van het middelbaar naar het hoger onderwijs maken. Het feit dat men aan een hogeschool studeert die geassocieerd is met een universiteit, betekent immers nog niet dat men aan een universiteit studeert. De drang om zich al eens als de grootste associatie te profileren is ongezond en dus ongewenst. Associaties moeten voor de bevolking transparanter worden en duidelijk zeggen waarvoor ze staan, maar vooral waarvoor ze niet staan. Associaties hebben extern steevast nog heel wat bekendmakingscampagne te voeren, ook in het buitenland. Niet voor zichzelf, wel in het belang van de afgestudeerden en degenen die nu al uitkijken naar hogere studies. Ing. Noël LAGAST MSc

< Te grote bureaucratisering > Bij de opening van het academiejaar van de UA verwees de voorzitter van de Hogeschool Antwerpen, Rudi Verheyen, naar zijn recent bezoek aan de Nederlands-Vlaamse accreditatieorganisatie (NVAO) in Den Haag. De voorzitter van het dagelijks bestuur van de NVAO, Karl Dittrich, merkte op dat er een neiging ontstaan is om over te gaan tot een overdreven bureaucratisering bij de opbouw van zoveel mogelijk bewijsmateriaal voor het accreditatieproces. Hij erkende dat dit een reactie is, die wordt ingegeven door angst op de grote onduidelijkheid over de inhoud, het meetkader en de evaluatie-invulling van de visitatie- en acceditatiecommissies. Dittrich pleitte om een rust in te bouwen en tot debureaucratisering over te gaan. Het accreditatieorgaan moet meer informatie en duidelijk gerichte kaders aangeven. Het NVAO ontstond op 3 september 2003 bij verdrag tussen Nederland en Vlaanderen. In Nederland zijn de taken van de NVAO gebaseerd op de Wet van het Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek (WHW), in Vlaanderen is de structuurwet van 4 april 2003 het uitgangspunt.

In grote lijnen heeft de NVAO als opdracht de bestaande opleidingen in het hoger onderwijs te accrediteren en nieuwe opleidingen te toetsen. Eind september had de NVAO 886 opleidingen beoordeeld, waarvan 853 voor Nederland en 33 voor Vlaanderen (2 professioneel gerichte bacheloropleidingen, 5 academisch gerichte bacheloropleidingen, 7 masteropleidingen en 19 master-na-masteropleidingen). In Nederland gaat het vooral om hbo-masteropleidingen (340) en wo-masteropleidingen (305) Onder de 340 hbo-bacheloropleidingen waren er 298 positieve accreditaties, 30 positief getoetste nieuwe opleidingen, 10 afgekeurde rapporten en 2 negatieve accreditaties. Onder de 305 Nederlandse wo-opleidingen waren er 146 positieve accreditaties, 51 positief getoetste nieuwe opleidingen en 108 positief getoetste onderzoeksmasters. Het resultaat voor de 33 Vlaamse dossiers is niet bekend. NL

NOVEMBER 2006

31

I-mag

Denktank

Doctoreren in de toegepaste wetenschappen
Van onze hoofdredacteur

Ing. Jos Knockaert MSc wijst de weg voor industrieel ingenieurs BRUGGE. Steeds meer industrieel

Wetenschappelijk biotoop

ingenieurs willen doctoreren in de wetenschappen of in de toegepaste wetenschappen. In I-mag lieten we verschillende industrieel ingenieurs aan het woord die in een van beide richtingen hebben gedoctoreerd. In deze bijdrage leest u het verhaal en de visie van doctoraatsstudent Ing. Jos Knockaert MSc. Hoe begin je aan doctoreren en wat is daarvoor nodig? Zijn verhaal is een wegwijzer voor toekomstige doctorandi in de toegepaste wetenschappen.

I-mag

32

Jos Knockaert (°1974, Gistel) behaalde in 1996 aan de KHBO in Oostende de graad en het diploma van industrieel ingenieur elektriciteit - sterkstroom. Na zijn studies ging hij gedurende korte tijd werken bij Inverto in Gent en bij Daikin in Oostende. Hij legde er zich toe op elektromagnetische compatibiliteit (EMC) van frequentieomvormers. In 1997 werd hij lesgever voor de opleiding graduaat en industrieel ingenieurs in Oostende. In 2001 behaalde hij een MSc in electronic system design. Dat gebeurde destijds na een voortgezette opleiding aan de KHBO over het ontwerp van elektronische syste-

NOVEMBER 2006

men. De opleiding liep onder leiding van prof. ir Jozef Vanneuville in samenwerking met de Metropolitan-universiteit van het Engelse Leeds. Jos Knockaert volgde de cursus als deeltijds student, wat in de praktijk neerkomt op twee jaar studie. De MSc-graad werd uitgereikt door de Leeds Metropolitan-universiteit. Die graad was belangrijk voor het studietraject dat collega Knockaert toegang gaf tot het doctoreren in de toegepaste wetenschappen aan de K.U.Leuven.

Drijfveer Collega Knockaert is gepassioneerd voor het vakgebied van de EMC en gebeten door het onderzoek.

Denktank

het lesgeven. Voor de financiële meerwaarde hoef je niet te doctoreren”. Hoe begin je aan doctoreren? Knockaert: “Het uitgangspunt is de motivatie. Maar je moet ook realistisch blijven en beseffen dat je een aantal jaren intensief zult moeten bezig zijn met wetenschappelijk werk. Je moet dus al onmiddellijk keuzes beginnen te maken die een invloed hebben op bijvoorbeeld je privéleven. Op voorstel van een collega-lesgever nam ik vier jaar geleden contact op met prof. dr. ir. Ronnie Belmans, de verantwoordelijke van de Esat-Electa-onderzoeksgroep van de K.U.Leuven. Esat is het departement elektrotechniek van de faculteit ingenieurswetenschappen, de vroegere faculteit 'toegepaste wetenschappen' of 'exacte wetenschappen'. Electa is de afdeling van het departement elektrotechniek, die onderzoek doet in het domein van elektrische energie en computerarchitecturen."

"Als industrieel ingenieur kan je slechts met het doctoraat in de toegepaste wetenschappen starten, als je over de nodige voorkennis beschikt." “Toen ik voor lesgever aan de KHBO solliciteerde, leefde bij mij al het idee om te doctoreren. Ik vermeldde trouwens mijn onderzoeksambities in mijn sollicitatiebrief. Maar er is meer dan alleen maar persoonlijke ambitie. Ik wil ook mijn hogeschool steunen in het accreditatieproces voor de masteropleiding van industrieel ingenieurs. Het klinkt misschien zwaarwichtig, maar zoek de reden van mijn doctoreren gewoon in mijn verlangen om aan onderzoek te doen, dat ik wil koppelen aan

"Als industrieel ingenieur kan je slechts met het doctoraat in de toegepaste wetenschappen starten, als je over de nodige voorkennis beschikt. Dat is logisch. Het studiepakket kwam in 2001 overeen met 90 studiepunten (ECTS), wat overeenkomt met het 'bruggen' van industrieel naar burgerlijk ingenieur zonder eindwerk. Op basis van de graad van MSc die ik in Leeds behaalde, werd voor mij een studieprogramma samengesteld dat overeenkomt met 30 studiepunten. Mijn MSc-graad leverde me immers 60 studiepunten op. Samen met de studenten uit het voorlaatste en laatste jaar burgerlijk ingenieur volgde ik 5 technische vakken en de oefeningen in het labo”.

De predoctorale proef “De predoctorale proef (predoc) bestaat uit een aantal mondelinge en schriftelijke ondervragingen waarin bij de kandidaat gepeild wordt naar zijn voorkennis. Die kan relevant zijn voor het doctoraatsonderzoek. Ik moest, zoals aangehaald, examen af leggen over de vijf vooropgestelde

NOVEMBER 2006

technische vakken en onderscheiding behalen. De volgende stap in de predocfase bestond uit een presentatie voor en een ondervraging door een jury, waarbij je vooral moet kunnen aantonen dat je een visie hebt op je toekomstig onderzoekswerk. Waar wil je eigenlijk naartoe met je onderzoekswerk?"

"Ik denk dat ik er nog ruim 2,5 jaar zal mee bezig zijn, deeltijds wel te verstaan. Een week betekent voor mij zeven dagen op zeven werken. Dat is niet niets." "Mijn promotor, prof. Belmans en copromotor prof. Catrysse, bepaalden waarover ik zou doctoreren. Als titel voor mijn onderzoekswerk gaven ze op: “uitgestraalde emissie bij energietoepassingen”. Dat is een breed onderwerp of, anders gezegd: je krijgt een brede ruimte waarin je het onderzoek kan verrichten. De predocfase duurde in mijn geval twee jaar. Uiteindelijk kreeg ik van de predoccommissie een brief waarin bevestigd werd dat ik mijn doctoraat mocht beginnen. Dan begint het eigenlijke werk”.

Aan de slag Waar het praktisch werk gebeurt, speelt geen rol, maar de verdediging van het doctoraatsproefschrift moet aan de universiteit gebeuren. De metingen doet collega Knockaert over dag in het EMC-labo van de KHBO in Oostende. Hij hoeft dus niet naar Leuven te gaan. Hij onderzoekt de elektromagnetische straling van vermogen elektronische componenten die worden toegepast in frequentieomvormers. Aan de hand daarvan stelt hij een wiskundig model voor de emissie op. Zo kan men de elektrische en magnetische velden in kaart brengen, die door elektronische circuits worden gegenereerd. Hij is daar al drie jaar - zij het niet voltijds - mee bezig. Als lesgever moet hij immers ook cursussen samenstellen, studenten begeleiden, enz. Als ik hem vraag wanneer hij het allemaal doet, antwoordt hij: “Overdag doe ik de metingen, tussen acht uur 's avonds en

33

I-mag

Denktank

twee uur 's nachts verwerk en evalueer ik de resultaten. Het is hard werken, dat wel. Maar werken aan je eigen project geeft ook een enorme voldoening.”

"De Vlaamse industrie heeft tot op heden, op enkele uitzonderingen na, weinig belangstelling voor doctoraten."

Prof. dr. ir. Belmans leest alles grondig na, corrigeert en geeft aanwijzingen." "Ik begon me te verdiepen in een bepaald aspect van het onderwerp. Dat is nu volop aan de gang. Ik denk dat ik er nog ruim 2,5 jaar zal mee bezig zijn, deeltijds wel te verstaan. Een week betekent voor mij zeven dagen op zeven werken. Dat is niet niets. Ik heb immers ook nog een gezin. Ik hoop rond 2008, misschien rond 2009, mijn onderzoekswerk te hebben afgerond”.

Het proefschrift De opvolging Of het onderzoekswerk goed opschiet? Knockaert: “Op het einde van het eerste onderzoeksjaar moet je een onderzoeksplan voorleggen aan je promotor en de assessoren, een soort van leescommissie. Dat is een belangrijke fase. Ben ik wel geordend en gestructureerd bezig? Als kersvers onderzoeker wil je alles binnen het ruim kader van het opgegeven onderwerp onderzoeken. Al vlug word je met je voeten op de aarde gezet en maakt men er je attent op dat zulks onmogelijk is binnen de gestelde onderzoeksperiode. Dus begin je te focussen op een bepaald deel van het onderwerp. Vervolgens begin je met de voortgang van het onderzoek op papier zetten. Dat gebeurt in het Engels.

Knockaert: “ Ik mag niet klagen over de voortgang van het onderzoekswerk. Soms gaat het al een keer moeizaam, mislukt een experiment of levert de literatuurstudie niets op. Maar er zijn ook veel momenten waarop je succes beleeft, soms een euforie. Ik heb inmiddels al een aantal publicaties - 'papers' - op mijn naam. Eigenlijk is publiceren een belangrijk deel van een doctoraat. De doctoraatsthesis is op zich het geheel, of een samenvatting, van de belangrijkste publicaties uit het onderzoeksdomein. Men is pas doctor wanneer men de eindstreep heeft bereikt en dat is nog niet voor onmiddellijk. Pas

Doctorandi zijn geen kneusjes Het aantal doctors steeg de laatste jaren gevoelig. In 1991 reikten de Vlaamse universiteiten 480 doctoraten uit, in 2005 was het aantal gestegen tot een duizendtal. Recent ontstond er in de pers een discussie onder academici over de extra tewerkstellingskansen die een doctoraat met zich brengt. De meningen daarover zijn verdeeld. De tewerkstellingskansen van doctors zouden volgens sommigen niet in verhouding staan tot de geleverde inspanningen. Ook na de hervorming van het hoger onderwijs moeten de beleidsverantwoordelijken zich daarover bezinnen. Dat geldt ook voor het bedrijfsleven. Werkgevers uit niet-academische omgevingen mogen zich niet laten leiden door achterhaalde vooroordelen. Wie doctoreerde, heeft aan zijn basisdiploma en opleiding ontegensprekelijk waarden toegevoegd: doorzettingsvermogen, kritische zin, intelligentie, zelfstandigheid, organisatievermogen, vaardigheden en praktische zin. Doctorandi zijn helemaal niet de kneusjes waarvoor ze soms worden gehouden. Het beeld van de theoretisch opgefokte ingenieur die doctoreerde, behoort immers definitief tot het verleden. Dat geldt zowel voor burgerlijk als voor industrieel ingenieurs. De regering en alle beleidsmakers, ook binnen het hoger onderwijs, moeten jongeren aanmoedigen om zich in de wetenschap te verdiepen en de instroom voor doctoraten stimuleren. NL

I-mag

34

NOVEMBER 2006

op het einde komt de presentatie en verdediging van het proefschrift voor een jury van experten aan bod.”

Professionele meerwaarde Naast de persoonlijke meerwaarde heeft doctoreren ook een professionele toegevoegde waarde. De professionele waarde van het doctoraat ziet collega Knockaert als een meerwaarde voor de opleiding van de masters, niet direct voor de industrie. “De Vlaamse industrie heeft tot op heden, op enkele uitzonderingen na, weinig belangstelling voor doctoraten. Niet voor die van burgerlijk ingenieurs en evenmin voor die van licentiaten en industrieel ingenieurs. Dat is toch zeer jammer. Een doctoraat kan men hoofdzakelijk in academische kringen valideren, maar die trend mag potentiële doctorandi niet afschrikken. De huidige, eerder onverschillige houding van de industrie ten opzichte van doctoraten kan immers omslaan”.

Fundamenteel en toegepast onderzoek Hogescholen van twee cycli hebben net als de universiteiten drie opdrachten: onderwijs verstrekken, onderzoek verrichten en aan maatschappelijk dienstbetoon doen. Knockaert: "De opdrachten die in het decreet staan, zijn niet nieuw. De hogescholen van twee cycli hebben altijd die drie opdrachten uitgevoerd, vaak spontaan en zonder dat dit in een of andere wettekst stond. Het onderzoek dat aan de hogescholen via hun technologische centra werd verricht, was gesteund op individuele inbreng en niet gestructureerd. Het Technologisch Centrum aan de hogeschool van Oostende bestaat al heel lang en kreeg een vzw-statuut in 1982. Ook vele andere hogescholen hadden een dergelijke onderzoekscel. Met de hervorming van het hoger onderwijs herwaardeerde de wetgever het onderzoek. Daardoor wordt het onderzoek een gestructureerde component van de opleiding en zal het bepalend zijn voor de toekenning van een accreditatie voor de masteropleiding. De organisatie van onderzoek is een van de grote uitdagingen voor alle hogeschoolopleidingen van twee cycli.

Denktank Peulschil voor onderzoek aan de hogescholen In omzeggens alle toespraken bij de opening van het academiejaar hadden ministers het over de “extra 105,4 miljoen euro voor het hoger onderwijs”. Voor de tekstschrijvers van de ministeriële toespraken is dat een dankbaar onderwerp, voor hun publiek klinken de geciteerde bedragen als gigantisch. Meer geld voor het hoger onderwijs is alvast beter dan minder geld, of niets. Op een budget van 1,115 miljard euro bedraagt de extra toekenning aan het hoger onderwijs (universiteiten en hogescholen) 9 procent. Tegen 2010 moet de financiële hervorming van het Vlaams hoger onderwijs een feit zijn. Een deel van het budget gaat naar de verhoging van het vakantiegeld voor het personeel en naar de jarenlange onderfinanciering van de hogescholen. In ruil voor extra geld verwacht de minister van onderwijs, Frank Vandenbroucke, een concrete inspanning van de hogescholen en universiteiten. Concreet komt dat neer op rationalisatie van overlappende opleidingen en afbouw van sommige opleidingen met weinig succes.

De minister van Wetenschapsbeleid, Fientje Moerman, doet ook een duit in het zakje. Ze wil de hogescholen ondersteunen bij hun wetenschappelijk onderzoek. Dat kunnen we alleen maar toejuichen. Zes miljoen euro is bestemd voor het zogenaamde 'aanmoedigingsfonds'. Het geld is bestemd voor de hogescholen en universiteiten, op voorwaarde dat er ook resultaten worden geboekt en na een beoordeling van de plannen die de hogescholen en universiteiten inzake onderzoek hebben. Dat is ook maar logisch. Minder logisch is het geringe bedrag dat verdeeld moet worden over de vele instellingen. Elke hogeschool kan nochtans met de overheid over haar doelstellingen overleggen. Beschikt de Vlaamse regering dan over te weinig geld om haar doelstellingen van het decreet van 4 april 2003 in te vullen, met name het verstrekken van onderwijs, maatschappelijk dienstbetoon en onderzoek? Als we minister Frank Vandenbroucke in het tv-programma De Zevende Dag van 10 september 2006 mogen geloven, heeft geen enkele Vlaming het recht om daaraan te twijfelen. We citeren de minister: “De Vlaamse regering heeft geld genoeg, maar de bomen groeien natuurlijk niet tot in de hemel”. De hemel is echter heel, heel hoog. In dat opzicht lijkt zes miljoen euro een peulschil. NL

Op de keper beschouwd hebben de hogescholen van twee cycli en de universiteiten dezelfde opdrachten. Je kan je in dat opzicht afvragen wat nog het verschil is tussen een hogeschool en een universiteit. Je kan nog een stap verder gaan en je afvragen of de hogescholen van twee cycli nog nodig zijn. Als we ervan uitgaan dat ze wel nodig zijn, dan impliceert dit dat de hogescholen zich met een eigen identiteit zullen moeten profileren." "De opleiding van industrieel ingenieur is afgestemd op de toepassingen van de technische wetenschap, die van de burgerlijk ingenieurs op de theoretische wetenschap met als basis het fundamen-

teel onderzoek. Het toegepast onderzoek aan de hogescholen vult het fundamenteel onderzoek aan de universiteiten aan. Met andere woorden: beide onderzoeksvormen zijn, net als de twee ingenieursopleidingen, complementair." "De universiteiten zijn daar een grote voorstander van. Daardoor zal de onderwijsverstrekking aan de hogescholen er in de toekomst wellicht helemaal anders gaan uitzien. Het zou goed zijn dat hogeschoolstudenten bij het toegepast onderzoek worden betrokken, natuurlijk in een weloverwogen schema van de opleiding. Ik zal dat als lesgever met mijn studenten nastreven."

NOVEMBER 2006

"De hogeschoolstudenten bij het toegepast onderzoek betrekken is niet alleen een van de vernieuwingsgedachten achter de hervorming van het hoger onderwijs, maar het is ook een boeiende uitdaging voor de studenten en docenten van de hogescholen zelf. Maar laat ons niet naïef zijn. Als de overheid de drie opdrachten aan de hogescholen oplegt, dan is het duidelijk dat daar iets moet tegenover staan, zoals financiële en andere middelen, een vermindering van de werkdruk van het onderwijzend personeel en het financieel aantrekkelijk maken van de onderwijsfuncties. De goede wil en inzet van het personeel is er. Daar moeten ze in Brussel niet aan twijfelen. Maar met de schaarse middelen en het schaarse personeel zullen de hogescholen hun goede wil niet lang blijven volhouden”. De VIK wenst onze collega een boeiende doctoraatsperiode toe! Ing. Noël LAGAST MSc

35

I-mag

Denktank

Concentreer je op je sterke punten Die ene essentie van leiderschap > Sterk managen, sterk leiden en permanent individueel succes

Marcus Buckingham werkt de

ceerde hij, samen met Curt Coffman, 'Weg met alle regels'. In 2001 volgde 'Ontdek je sterke punten', dat hij samen met Donald Clifton schreef. Nu gaat hij solo. Niet alleen als auteur overigens, na zeventien jaar heeft hij ook het onderzoeksen adviesbureau Gallup verlaten en hij soleert nu als onafhankelijk consultant.

conclusies uit zijn vorige boeken verder uit. Voor de bedrijfswereld:

ontdek

iemands

echte

talent en speel daarop in. Voor het individu: concentreer je op je sterke punten.

Dit is nog eens een interessant managementboek: 'Die ene essentie van leiderschap' steekt van wal met een omstandig antwoord op de vraag naar “die ene essentie die je moet weten voor een gelukkig huwelijk.” Het antwoord wordt geput uit een studie van de universiteit van Buffalo. Wat blijkt? Bij de gelukkigste paren schatten de partners elkaar positiever in dan het cijfer dat zij zichzelf voor alle afzonderlijke eigenschappen geven. De man kent zijn vrouw eigenschappen toe waarvan ze zelf niet gelooft dat ze die heeft. Hetzelfde geldt voor de beoordeling die de vrouw geeft van de man. De conclusie: “Ga op zoek naar de vriendelijkste verklaring voor elkaars gedragingen en gelóóf erin.” Kortom, liefde is blind. Om de link van het gelukkige huwelijk met het vervolg van het nuchtere managementboek te verduidelijken omschrijven we de conclusie beter als volgt: focus op de goede eigenschappen van je partner. Heel het boek door ligt de nadruk steeds weer op het erkennen van goede eigenschappen. De Amerikaanse consultant Marcus Buckingham heeft ook in zijn twee vorige boeken al sterk in dezelfde richting gewezen. Een ruwe samenvatting komt neer op een leuze: verlies uw tijd niet met pogingen om uw zwakke punten te verbeteren, investeer uw energie wél resoluut in het voort ontwikkelen van uw sterke punten. I-mag

36

Dat persoonlijke advies trekt Buckingham door naar de werkvloer. Zowat alle ondernemingen hameren er bij hun medewerkers op dat ze hun zwakheden moeten bijwerken. Beloftevolle managers worden zelfs naar opleidingen gestuurd die hen een breed spectrum van competenties moeten bezorgen. Ze moeten immers op alle terreinen van wanten weten. Twee fundamentele fouten, zo repliceert Buckingham. Ook binnen de bedrijfswereld moeten de (personeels)managers zich richten op het opsporen van de echte talenten van elke medewerker en die verder uitspelen als troef. Bovendien moeten ze iedereen laten focussen. Vergeet de breedtewerking, vergeet het homo universalis-principe. Met die aanbevelingen roeit Buckingham in tegenstroom. Zijn adviezen komen frontaal in aanvaring met de heersende opvattingen. Dat levert hem evenwel geen windeieren op. Van zijn twee vorige boeken gingen al meer dan 1,6 miljoen exemplaren over de toonbank. In 1999 publiNOVEMBER 2006

In Buckinghams nieuwe boek groeit 'focus' uit tot een toverwoord. “Wie in de huidige wereld wil floreren, heeft een nieuwe vaardigheid nodig. Geen gedrevenheid, pure intelligentie of creativiteit, maar focus”, schrijft hij. Er staan geen uitroeptekens, maar je voelt ze. 'Focus' heeft twee primaire betekenissen. Primo: 'je kunnen focussen' betekent dat je in staat bent om informatie uit te ziften, om uit de chaos die zaken te vinden, die van doorslaggevend belang zijn. De les: vind wat er werkelijk toe doet. Secundo: 'focussen' verwijst ook naar je vermogen om aanhoudende druk uit te oefenen als je die factoren hebt ontdekt. De les: concentreer je op wat er werkelijk toe doet. In 'Die ene essentie van leiderschap' zoekt Buckingham uit hoe zijn basisprincipes toegepast worden in het dagelijkse management, in het leidinggeven en in de individuele ontwikkeling. Hij houdt het niet bij een theoretische uiteenzetting, hij smukt zijn doorlichting op met kleurrijke voorbeelden. Ze klinken de ene keer al wat overtuigender dan de andere. En dat geldt voor al zijn eigenwijze, soms wat simpele, maar misschien juist daardoor ook wel aantrekkelijke conclusies.

Marcus Buckingham, 'Die ene essentie van leiderschap - Sterk managen, sterk leiden en permanent individueel succes'. Uitgeverij Spectrum, 255 blz., 24,95 euro. Luc DE DECKER

Denktank

Bouwen aan technische geletterdheid Ing. Eric Maertens MSc over 'techniek op school' BRUGGE. Techniek is een component van een snel evoluerende maatschappij. Het is dan ook van groot belang dat men met alledaagse gebruikssituaties die de techniek aanlevert, kan omgaan. Al vele jaren vragen allerlei instanties - ook de VIK - om kinderen en jongeren op een gestructureerde manier in contact te brengen met techniek. Jong geleerd is immers oud gedaan. De oproep vanuit diverse hoeken is bij de overheid niet in dovemansoren gevallen. Twee ministers namen een gezamenlijk, lovenswaardig initiatief om

"Wie van in het kleuteronderwijs met techniek in contact komt, zal er op latere leeftijd een positieve perceptie en een algemene kennis aan overhouden."

er iets aan te doen. Met het project 'techniek op school voor de 21ste eeuw' (TOS21) beoogt men meer technische geletterdheid voor de ruim 1,1 miljoen Vlaamse kleuters en leerlingen uit het lager en algemeen secundair onderwijs. Daarover praatten we met Ing. Eric Maertens MSc, projectmedewerker van TOS21 voor het secundair onderwijs.


Van onze hoofdredacteur

Eric Maertens (°1954) studeerde voor industrieel ingenieur mechanica aan de KHBO in Oostende (1976). Hij doorliep het hele traject van het technisch onderwijs van secundair tot hoger technisch onderwijs. Na zijn hoger onderwijs werkte hij eerst in een studiebureau voor centrale verwarming, sanitair en koeltechniek. Daarna gaf hij les in het secundair technisch onderwijs. Hij geeft nu nog les bij Syntra Midden-Vlaanderen in SintNiklaas, het vormingsinstituut voor kmo's. Tot eind maart 2006 was hij technisch adviseur-coördinator aan het VTI van Torhout, waar hij mee verantwoordelijk was voor het technisch gebeuren binnen de school.

Wat wil TOS21 bereiken? TOS21 moet een kader ontwikkelen om iedereen tussen 2,5 en 18 jaar - het einde van de leerplicht - op een positieve manier in contact te brengen met techniek, of met andere woorden de jongeren technisch te letteren. Dat is in deze technisch snel evoluerende wereld een absolute noodzaak. Het project TOS21 is een gezamenlijk initiatief van de Vlaamse minister van economie, wetenschap en innovatie, Fientje Moerman en de Vlaamse minister van werk, onderwijs en vorming, Frank

Vandenbroucke. TOS21 neemt concrete initiatieven en zet activiteiten op om doelstellingen te halen, zoals de uitwerking van een referentiekader dat kan gehanteerd worden voor het valideren, screenen en ontwikkelen van projecten, die betrekking hebben op het toegankelijk maken van wetenschap, techniek en technologische innovatie.

bij stil. Hetzelfde kan men ook zeggen voor andere algemene vakken, zoals geschiedenis, talen en andere. Het leerproces voor algemene vakken werd progressief opgebouwd. Die progressie is er niet zo maar gekomen. Men heeft daarover grondig nagedacht. Men heeft er ook in de loop van de geschiedenis van het basis- en secundair onderwijs aan gesleuteld en men heeft bijgesteld volgens de noden van de tijd. Boeken "Over het invoeren van over rekenkunde zijn vande techniek in het lager en daag niet meer dezelfde algemeen vormend secundair als die ten tijde van onze onderwijs hebben we nooit grootouders." nagedacht. Toen onze "Over het invoeren van de maatschappij er technisch nog techniek in het lager en eenvoudig uitzag, was dat algemeen vormend wellicht ook niet nodig." secundair onderwijs hebben we nooit nagedacht. Toen onze maatschappij er technisch nog eenvoudig uitzag, was Progressie dat wellicht ook niet nodig. De weinige voorstanders van de invoering van de Eric Maertens: “Vanaf het eerste studietechniek, zij het dan op elementaire basis, jaar krijgt iedereen wiskunde. We leren stonden met hun ideeën alleen. Onze rekenen. Op het einde van de leerplicht samenleving is vandaag grondig veranwordt het aanleren van het eerste traject derd. Ze werd niet enkel in de algemene van de wiskunde in het beste geval afgezin veel complexer dan pakweg een rond met summiere begrippen over het decennium geleden. Ze is ook veel techniintegraal en differentiaal rekenen. Dat scher geworden. Het gevaar is dat ze op vinden we normaal en niemand staat daar

NOVEMBER 2006

37

I-mag

Denktank Overheidsinitiatief TOS21,'techniek op school' is een gezamenlijk initiatief van de Vlaamse minister van Economie, Wetenschap en Innovatie, Fientje Moerman, en de minister van Werk, Onderwijs en Vorming, Frank Vandenbroucke. Het project bouwt voort op voorbije inspanningen van de departementen onderwijs en wetenschappen en stuurt die bij op basis van de evaluatie ervan. Uiteindelijk moet het project uitmonden in een nieuwe set eindtermen voor het basis- en secundair onderwijs. TOS21 ging van start op 1 september 2004 en loopt tot 31 augustus 2008. De inhoudelijke opvolging is in handen van een stuurgroep met vertegenwoordigers van de departementen Onderwijs en Economie, Wetenschap en Innovatie, de onderwijsinspectie van de Vlaamse Gemeenschap en de pedagogische begeleidingsdiensten van de verschillende onderwijsnetten. De voorzitter van de stuurgroep is prof. Gaston Moens (VUB). Collega Eric Maertens is projectmedewerker voor het secundair onderwijs, tweede en derde graad (15- tot 18-jarigen).

Schoolbevolking Ongeveer 670.000 kinderen volgen in Vlaanderen het basisonderwijs en ongeveer 435.000 leerlingen volgen voltijds secundair onderwijs. Het kleuteronderwijs richt zich tot kinderen van 2,5 jaar tot 6 jaar. In het lager onderwijs zitten leerlingen van de leeftijdsgroep van zes tot twaalf jaar. Het kleuteronderwijs valt niet onder de leerplicht, het lager onderwijs wel. Voor het secundair onderwijs geldt de leerplicht tot 18 jaar. Het secundair onderwijs bestaat uit drie graden. De eerste graad omvat twee jaar en is een oriëntatiegraad. In de tweede graad onderscheidt men drie verschillende niveaus: het algemeen secundair onderwijs (ASO), het technisch secundair (TSO) en het beroepssecundair (BSO). In het ASO van de tweede en derde graad zitten zowat 109.000 leerlingen. In het TSO circa 89.000 en in het BSO zijn dat er 69.000. (Bron: statistieken ministerie van onderwijs). NL

I-mag

38

twee sporen gaat rijden: een spoor voor wie technisch en maatschappelijk achteropblijft en een snelspoor voor technisch gevorderden." "Als we de vaste waarden van een basisopleiding, zoals bijvoorbeeld wiskunde en talen, als een algemeen vak aanvaarden, waarom kan dat ook niet voor techniek? Algemene en technische geletterdheid moeten in het leercurriculum op gelijke voet worden behandeld. Met andere woorden: ze zijn vanuit maatschappelijk oogpunt en maatschappelijke noodzaak evenwaardig. Gelijke behandeling is nodig, omdat vandaag heel wat mensen niet meer op een volwaardige wijze kunnen deelnemen aan het maatschappelijk leven. De evolutie van de techniek heeft het grondig door elkaar geschud. Het gebruik van de computer is in dat opzicht wellicht het meest in het oog springend, maar er zijn talrijke andere technische voorbeelden die dat staven. TOS21 is een project waarvan de huidige jonge generatie in de toekomst de vruchten zal plukken. Als het project slaagt - en dat hopen we toch - dan zullen de volgende generaties niet meer technisch ongeletterd zijn of onbekwaam om in alledaagse situaties als een gebruiker van de techniek te handelen. Het zal natuurlijk tijd vergen. Er zijn ook generaties overheen gegaan om te komen tot een hedendaagse algemene geletterdheid ".

Methodologie Maertens: “Als we jongeren positief willen leren kijken naar techniek en als we techniek een algemeen vormende waarde willen geven, dan kan dat alleen op een gestructureerde manier. Het kader van TOS21 dat daarvoor werd ontworpen, gaat van twee uitvalshoeken uit: enerzijds analyseert het de techniek als vakgebied en anderzijds beschouwt het de techniek als een component van de algemene vorming. Dat conceptueel kader voor technische geletterdheid bestaat uit drie delen: streefdoelen, kerncomponenten en de wereld van de techniek. De kerncomponenten zijn de systemen, processen, hulpmiddelen, normen en criteria en de optimalisering en keuzes. Een systeem is bijvoorbeeld een mobiele telefoon. Onder proces verstaan we in de eerste plaats de handelingprocessen. Hulpmiddelen zijn de tools om een technische realisatie te ontwikkelen of te verbeteren. In het vakjargon klinkt het wellicht ingewikkeld. Maar

NOVEMBER 2006

Denktank

"Als we de vaste waarden van een basisopleiding, zoals bijvoorbeeld wiskunde en talen, als een algemeen vak aanvaarden, waarom kan dat ook niet voor techniek?"

dat is het niet. Men kan alles aan de hand van heel eenvoudige voorbeelden uitleggen en toepassen en daar gaat het bij het implementeren van de doelstellingen van TOS21 juist om. Aanleren gebeurt vanuit een drietal dimensies: begrijpen, hanteren en duiden van de techniek. Door te duiden willen we de betekenis van de techniek voor de maatschappij aantonen. Bijvoorbeeld: welke invloed heeft de techniek op de economie, op het milieu, op de veiligheid?”

Stapsgewijze Maertens: “Wie van in het kleuteronderwijs met techniek in contact komt, zal er op latere leeftijd een positieve perceptie en een algemene kennis aan overhouden. Iemand die over techniek een positief beeld heeft, zal ook gemakkelijker verbanden leggen tussen de techniek en de samenleving. Hij zal ook correcter en efficiënter handelen in gebruikerssituaties en toepassingen. Als we de technische geletterdheid ingang willen doen vinden, dan moeten we vanaf de kleuterschool tot aan het einde van de leerplicht stapsgewijze tewerkgaan”.

Gestructureerd In heel wat lagere en secundaire scholen zijn leerkrachten sinds enkele jaren met 'technologische opvoeding' bezig. Wat is dan de meerwaarde van het project TOS21?

“Bij heel wat leerkrachten bestaat er veel goede wil om kinderen en leerlingen meer technisch geletterd te maken. Er worden elementaire begrippen bijgebracht rond techniek, maar het gebeurt niet op een gestructureerde manier, zoals bijvoorbeeld voor algemene vakken. We willen de wereld van de techniek omschrijven en gestructureerd aanbieden vanuit domeinen als techniek en gezondheid, techniek en voeding, techniek en informatica, techniek en communicatie, techniek en transport, techniek en energie, techniek en gebruiksvoorwerpen en ga zo maar door. Willen we onze doelstellingen bereiken, dan moeten we de leerkrachten een kader aanbieden waarin ze rond die domeinen kunnen werken. Ze moeten weten wat ze moeten doen en ze moeten begeleid en opgeleid worden. Dat is een nieuwe uitdaging voor de lerarenopleiding, al is dat al op gang gekomen. De lerarenopleiding moet gekaderd worden in het TOS21ideeëngoed. TOS21 richt zich echter niet direct tot de leerkrachten, wel tot het intermediair kader. Dat zijn de pedagogische begeleiders, de mensen die men vroeger binnen de verschillende onderwijsnetten en -koepels inspecteurs noemde. Regelmatig overleggen we met hen. De pedagogische begeleiders staan rechtstreeks in contact met de leerkrachten op het veld. Zo kan het project bijgestuurd worden. Aan de hand daarvan zullen de eindtermen worden opgesteld. Die leggen op welke ken-

NOVEMBER 2006

nis en vaardigheden men moet hebben om een leerniveau af te ronden”.

Amerikaans experiment Het TOS21-project is gesteund op een gelijkaardig Amerikaans experiment. Voor heel Amerika bestaat de zogenaamde 'standaard voor technische geletterdheid', het ITEA of International Technology Education Association. Dat vertrekt van enkele referentiepunten voor technische geletterdheid, de benchmarks of stapstenen. Men ging na welk potentieel de techniek in zich heeft om bij te dragen tot de algemene vorming van leerlingen. Ook in andere landen zijn gelijkaardige experimenten aan de gang of hebben ze al hun vruchten afgeworpen. Het neveneffect van zulke projecten komt vaak op een latere leeftijd tot uiting, bijvoorbeeld als een doelbewuste keuze voor een nijverheidsopleiding, maar dat is niet het doel op zich van TOS21. Ing. Noël LAGAST MSc

Meewerken? Wie als expert zijn technische kennis en ervaring ten dienste wil stellen van TOS21, kan contact opnemen met collega Eric Maertens: [email protected].

39

I-mag

Denktank

Puzzelen is logisch nadenken Ing. Roland Mebis MSc al aan zijn tachtigste VIK-puzzelaar toe HASSELT. De VIK-Puzzelaar is aan zijn tachtigste uitgave toe. De rubriek

+

heeft een trouw publiek doorwinterde puzzelaars, maar ook veel andere

I-mag-lezers. Puzzelen is een denksport die meer en meer succes heeft. Er bestaan verschillende soorten en categorieën van puzzelen. De puzzel die regelmatig in I-mag verschijnt, is er een van. Collega Ing. Roland Mebis MSc is sinds vele jaren de samensteller.

I-mag had met hem daarover en over puzzelen in het algemeen een boeiend gesprek.

3(x)x3 Een vroege passie De passie voor puzzelen vond bij collega Mebis eerder toevallig zijn oorsprong bij de kapper in Leopoldsburg, toen hij zestien jaar was. Bij het lezen van een glittertijdschrift met puzzels werd zijn aandacht gevestigd op eentje waarvoor de oplossing niet direct voor de hand lag. Dat fascineerde hem zodanig dat hij de kapper vroeg om de bladzijde met de opgave mee naar huis te mogen nemen. “Ik heb er wat op gezwoegd”, zegt Roland Mebis, “maar de oplossing heb ik gevonden. Van dan af aan kreeg ik de microbe te pakken. Het werd een uitdaging, een spel en een gelegenheid om iets te leren. Een goede puzzel is bovendien leuk om te doen.”

De passie voor puzzelen vond bij collega Mebis eerder toevallig zijn oorsprong bij een kapper in Leopoldsburg. Puzzelen heeft verschillende betekenissen, zoals piekeren of denken om tot een oplossing van een vraagstuk of een probleem te komen. Puzzels bevorderen het analytisch vermogen, de creativiteit en het praktisch denken. Mebis: "Puzzelen is met schaken een manier om geestelijk in conditie te blijven. Beide denksporten houden de geest in topvorm.”

I-mag

40

ple choice of de meerkeuzetoets. Dat heeft vaak meer weg van een vogelpikspel”. “De puzzelaar moet zonder specifieke voorkennis, maar via een redenering tot een oplossing kunnen komen. Men moet als een detective logisch nadenken om het mysterie te ontrafelen. Het is een vorm van hers e ng y mn a s t i e k. Natuurlijk speelt de toepassing van aangeleerde kennis, zoals wiskunde en wetmatigheden, een belangrijke rol bij het zoeken naar een oplossing. Wiskundige puzzels, die men ook wel eens 'zuivere' puzzels noemt, in tegenstelling tot bijvoorbeeld kruiswoordraadsels, kunnen enkel door redeneren worden opgelost. Wie puzzelt, gaat in zijn kennis delven, tankt die soms onbewust bij en houdt daardoor ook zijn kennis paraat. Mijn voorkeur gaat naar puzzels met een verrassende oplossing. De puzzelaar moet er een 'moment suprème' aan kunnen overhouden.”

4

Die kenmerken drijven bij onze collega aan de oppervlakte tijdens het interview. Mebis is immers niet alleen als puzzelaar en schaker een fervente beoefenaar van geestelijke sport, hij is dat ook voor fysieke sport.

Eisen

Er bestaan veel soorten puzzels: kruiswoordraadsels, doolhofpuzzels, legpuzzels, puzzels voor bepaalde seizoenen, cryptogrammen en computerpuzzels, zoals het 'ZoefZoek' puzzelwoordenprogramma en de populaire Japanse sudoku, om er maar enkele te vernoemen. De puzzels die collega Mebis voor I-mag samenstelt, vallen buiten bovenvermelde categorieën.

Mebis: “Niet alle puzzels zijn voor I-mag geschikt. Uit ervaring gebruik ik enkel die puzzels die geen al te gespecialiseerde achtergrond en kennis vragen, zoals bijvoorbeeld scheikunde of diepgaande kennis van topografie. Ik ga ervan uit dat de puzzels opgelost moeten kunnen worden met de wiskunde van het niveau van het middelbaar onderwijs. Puzzels moeten kunnen worden berekend en opgelost met een gewone redenering, zeg maar met gezond boerenverstand. Puzzels die een beroep doen op encyclopedische kennis of geheugenkennis gebruik ik niet voor I-mag, ook niet degene die steunen op de techniek van de multi-

NOVEMBER 2006

De pioniers De eerste puzzel die collega Mebis voor industrieel ingenieurs publiceerde, dateert van oktober 1980. Dat gebeurde in het tijdschrift van de toenmalige vereniging van industrieel en technisch ingenieurs van de hogeschool in Hasselt, het huidige XIOS. De serie liep tot 1988 over 48 uitgaven. Dan verschenen er tot eind 1989, nog een zestal 'Puzzelaars' in een tijdschrift van gefuseerde ingenieursverenigingen. Daarna verschenen ze in Imag. Tot op heden zijn er in totaal 129 Puzzelaars gepubliceerd. De meest voorkomende puzzelaars van het eerste uur zijn de collega's T. Renckens uit Hamont, J. Noelanders uit Heers en F. Vanherf uit Maasmechelen. Ze zijn nog alledrie actief met de Puzzelaar bezig en winnen regelmatig een boekenbon.

Denktank Bronnenmateriaal

Prof en student

Zoals reeds gezegd, moet een puzzel voor I-mag aan bepaalde eisen voldoen. Het samenstellen van de Puzzelaar is een hele opgave, het vraagt veel ervaring en een uitgebreid bronnenmateriaal.

Na het verschijnen van elke Puzzelaar in Imag kijkt de 'examinator' met belangstelling uit naar het resultaat van zijn 'examinandi', die vaak doorwinterde puzzelaars zijn. Het gebeurt al een keer, al is dat eerder zeer zelden, dat de 'student-puzzelaar' niet akkoord gaat met de oplossing die in de daaropvolgende uitgave van Imag verschijnt. Ooit heeft een puzzelaar hem eens een boze brief geschreven, omdat hij een andere oplossing had gevonden.

"Puzzelen is met schaken een manier om geestelijk in conditie te blijven. Beide denksporten houden de geest in topvorm." Daaraan heeft collega Mebis geen gebrek. Voor de samenstelling van een puzzel raadpleegt hij onder meer het tijdschrift Natuur en Techniek, maar hij maakt er, gezien de hoge moeilijkheidsgraad, slechts matig gebruik van. Vroeger liet hij zich ook inspireren door een Frans tijdschrift over elektronica waar zijn vorige werkgever op was geabonneerd. Ook een boek over puzzels, dat hij toevallig in de bibliotheek van de Luikse universiteit vond, zette hem om op het spoor om eigen puzzels samen te stellen. Elke bruikbare bron grijpt hij gretig aan. Het vroeger ingangsexamen voor burgerlijk ingenieur is daar een voorbeeld van. De examenvraagstukken vormde hij om tot opgaven voor de Puzzelaar. Ook de examenvraagstukken over statistiek van zijn dochter, een psychologe, waren zeer welkom. Een andere bron was het wekelijkse Duitse tv-programma uit de beginjaren 1990. Op donderdagavond keek hij steevast naar het programma 'Wissen Sie?', waar vraagstukken op een aanschouwelijke wijze aan de vrouw en man werden gebracht en opgelost. En dan zijn er ook nog de puzzels die worden aangereikt door collega's op het werk, door VIK- puzzelaars en door de vrienden van de schaakclub waar hij actief is. De voorraad lijkt wel onuitputtelijk te zijn. Voor de I-mag-puzzelaar liggen er nog een dertigtal in de voorraadlade, maar de 'productie' gaat inmiddels voort. “De oplossing van sommige puzzels kost me wel eens water en bloed,” zegt onze collega, “ maar dat neem ik er graag bij. Het blijft immers een denksport en zoals bij elke sport moet men al eens kunnen zweten. Het geeft achteraf een dubbele voldoening”.

"Wie puzzelt, gaat in zijn kennis delven, tankt die soms onbewust bij en houdt daardoor ook zijn kennis paraat." “Missen is natuurlijk altijd mogelijk”, zegt collega Mebis, “Maar omdat de oplossing van andere inzenders overeenkwam met de mijne was ik praktisch zeker van mijn stuk. Ik had alles nog een keer nagetrokken en kon uiteindelijk de 'boze inzender' van zijn ongelijk overtuigen. Inmiddels behoort hij nog altijd tot de groep van fervente puzzelaars.”

8

?

=2

Af en toe publiceert collega Mebis Puzzelaars waarin hij bewust een foutieve bewijsvoering opneemt. Dan moet de puzzelaar nagaan waar de fout in de bewijsvoering schuilt. Collega Mebis illustreert ons dat met een voorbeeld. Het lijkt wel eenvoudig, maar schijn bedriegt. Met een ander voorbeeld test hij onze puzzelcapaciteit. Hij schetst een rechthoekige gang van gelijke afmetingen en vraagt de maximale afmeting van een tafel te bepalen die van de ene gang naar de er haaks opstaande kan worden verplaatst. Met de jaren ontstond er een band tussen collega Mebis en de VIK-puzzelaars. Roland Mebis: "Men kan zich niet voorstellen hoeveel voldoening dat geeft. We kunnen ons de VIK-'puzzelfamilie' noemen. Vroeger correspondeerden we per brief. Sinds enkele jaren gebeurt dat elektronisch, al zijn er nog steeds pennenridders.” We wensen collega Mebis nog veel genoegen bij het samenstellen van nog talrijke Puzzelaars. Alle I-mag-puzzelaars wensen we evenveel plezier bij het oplossen van de tachtigste Puzzelaar en van al degene die nog volgen. Ing. Noël LAGAST MSc

Beknopte geschiedenis van het puzzelen Het woord 'puzzel' is het verbaalnomen bij het werkwoord 'to puzzle'. Het bedenken en oplossen van raadsels bestond al in de oudheid. Pas in de negentiende eeuw kreeg het ruime aandacht in de media. Sommige kranten hadden zelf een puzzelexpert ingehuurd, vaak een geleerde met naam en faam. De puzzelrubrieken hadden meer en meer succes. Ze groeiden uit tot gebundelde en populaire uitgaven, die hoge oplagen bereikten. Een zekere Sam Loyd (1841-1911), een Amerikaan, behoorde op het gebied van puzzels tot de groten van zijn tijd. Hij publiceerde enkele boeken over mathematische puzzels. In Frankrijk was Eduard Lucas (1842-1891), een hoogleraar wiskunde, de bekendste auteur van wiskundige puzzels. Ook in Engeland en Duitsland maakte de wetenschappelijke benadering van wiskundige puzzels midden de jaren 1800 een snelle opgang. Er ontstonden veel soorten van wiskundige puzzels, zoals die over verplaatsingsproblemen (permutaties), talstelselproblemen, paradoxen, rekenraadsels enz. De sudoku uit Japan is vandaag erg populair. Sudoku betekent in het Japans 'uniek cijfer'. Ieder cijfer van 1 tot 9 mag slechts een keer voorkomen in alle kolommen en in alle rijen. De puzzel is gebaseerd op het Latijns vierkant van 9 vakjes, dat uitgevonden is door de Zwitserse wiskundige Leonhard Euler (17071783). In Japan heeft men een subvierkant bedacht van 3x3 vakjes, waarin elk cijfer ook maar een keer mag voorkomen in alle rijen en kolommen. Sudoku doet een beroep op het analytisch vermogen van de puzzelaar. Sinds 2004 is er ook in ons land een ware Sudoku-rage. NL

NOVEMBER 2006

41

I-mag

? Denktank

Wie is collega Roland Mebis?

Roland Mebis werd in 1947 in Leopoldsburg geboren, waar hij lager en middelbaar onderwijs volgde. Zijn vader was beroepsmilitair. Het gezin woonde tijdens de beroepsloopbaan van zijn vader regelmatig in Duitsland. Roland hield er aan om in Leopoldsburg op internaat te verblijven. Tijdens de vakanties ging hij naar zijn ouders in Soest of Aken. Na zijn middelbaar onderwijs wilde hij gaan voor een opleiding van beroepsofficier bij het leger, maar om medische redenen moest hij afhaken. Hij koos dan voor de opleiding van industrieel ingenieur elektriciteit, de vroegere richting sterkstroom, aan de toenmalige 'mijnbouwschool' in Hasselt, nu de huidige XIOShogeschool.

Hij begon zijn loopbaan bij Philips in Hasselt, waar hij een paar jaar werkte in de afdeling technische bedrijven. In 1971 stapte hij over naar ITT in Luik, het bedrijf dat destijds onder de merknaam Nova hoofdzakelijk huishoudapparatuur maakte, zoals friteuses, broodroosters, strijkijzers, enz. De apparatuur werd op de Belgische markt gebracht onder het CEBEC-veiligheidslabel. Van een CElabel was er toen nog geen sprake. CEBEC was een label dat enkel voor België gold. Om de Belgische huishoudapparatuur te kunnen exporteren moest het label in overeenstemming worden gebracht met dat van het invoerland. Collega Mebis moest die overeenkomsten sluiten. Dat bracht heel wat reizen met zich mee, hoofdzakelijk in Europa, maar ook naar de VS.

I-mag

42

Hij was toen pas gehuwd, zijn vrouw was lerares en er kwamen twee kleine kinderen bij. Mebis stelde de zorg voor zijn gezinsleven boven het vaak uithuizig zijn voor zijn werk. Toen in 1976 bij het OCMW in Genk een betrekking voor industrieel ingenieur vacant werd, heeft hij die plaats ingenomen. Hij werkte er hoofdzakelijk voor de technische dienst van het Sint-Jans-ziekenhuis. Kort na zijn indiensttreding kwam de veiligheidswetgeving er en is hij de opleiding voor veiligheidsingenieur niveau 1 gaan volgen. In 1995 is hij als voltijds preventieadviseur gaan werken voor de stad Genk met zijn 1.300 personeelsleden. Hij zorgt er voor de arbeidsveiligheid en de hygiëne op het werk en rapporteert rechtstreeks aan de burgemeester en het comité voor preventie en bescherming op het werk, het PBW. In de stadsdiensten van Genk werken 15 industrieel en burgerlijk ingenieurs. Zijn relatief zelfstandig uit te voeren opdrachten omschrijft hij als zeer gevarieerd en afwisselend, waaraan hij veel zelfvoldoening heeft. Roland Mebis is ook secretaris van de afdeling Limburg van PreBes, de vereniging van preventieadviseurs, en tevens voorzitter van de nationale werkgroep van preventieadviseurs van de overheidsdiensten. In juni volgend jaar gaat hij met pensioen. Dan is hij 60. Hij wil dan nog veel reizen, interessante steden en bezienswaardigheden bezoeken. Op zijn verlanglijstje staat ook studeren, eventueel aan een universiteit, en het zich nuttig maken in caritatieve organisaties. Zijn motto is 'een gezonde geest in een gezond lichaam' trachten te behouden. Puzzelen, schaken en studeren zijn daar slechts een paar ingrediënten van. Nieuwe talen leren, zoals Spaans, past daar ook in. Hij ziet zich op zijn pensioen

NOVEMBER 2006

niet geroepen om zijn tijd te verbeuzelen aan winkelen en koffiebeurten. De geest in conditie houden is een zaak, het lichaam gezond houden en trainen is een andere. Aan dat laatste heeft hij evenmin gebrek. Ooit deed hij een paar keer aan valschermspringen en hij houdt ervan om regelmatig met een groep met de rugzak voor een tiental dagen de bergen in te trekken. Vorige zomer verkende hij het Apuseni-gebergte in Roemenie. Al vele jaren loopt hij met enkele collega's tijdens de middagpauze een achttal kilometer en dat een drietal keren per week. “Overdrijven met beweging is al even ongezond als helemaal geen lichamelijke beweging hebben,” voegt hij eraan toe. Collega Mebis heeft twee kinderen, een dochter die psychologie studeerde en een zoon, een geneesheer die zich in oncologie specialiseerde. Hij woont in Bilzen, een stadje tussen Hasselt en Maastricht. Mebis is van het eerste uur lid van de VIK. Hij kwam voor het eerst met de vroegere VTIH-schoolorganisatie in contact, toen hij bij Philips in Hasselt werkte. VTIH is nadien samen met andere schoolverenigingen in de VIK opgegaan. Bij Philips leerde hij enkele pioniers van de VIK, toen nog VVTI, kennen, zoals wijlen Omer François, de eerste voorzitter. Geïnteresseerde puzzelaars kunnen met collega Roland Mebis in contact treden via [email protected].

NL

Denktank

Puzzelaar nr. 80

Klaas

Een wedloop met voorsprong Katrijn Klaas en Katrijn staan aan weerszijden van een pad (de rechte lijn) en besluiten een wedloop te houden naar een bepaald punt op het pad. Klaas staat al dichter bij het pad dan Katrijn. Hij heeft dus een voorsprong. Maar nog is hij niet tevreden en hij wil dat ze om het hardst rennen naar een punt op het pad dat het verschil tus-

sen de afstand die Katrijn moet afleggen en de afstand die hijzelf moet afleggen zo groot mogelijk maakt. Welk punt op het pad kiest Klaas? Katrijn wil natuurlijk een eerlijke wedstrijd, dus zij stelt voor naar een punt op het pad te rennen dat op gelijke afstanden van hen beiden ligt. Welk punt is dat?

Schiftingsvraag: hoeveel juiste antwoorden gaan wij ontvangen? Stuur uw antwoord vóór 15 december 2006 naar Ing. Roland Mebis MSc, Tabaartstraat 23, 3740 Bilzen.

Oplossing puzzelaar nr. 78: de marktvrouwen Stel: a gelijk aan het aantal appels dat marktvrouw één verkoopt tegen de kostprijs b c gelijk aan het aantal appels dat marktvrouw twee verkoopt tegen de kostprijs d Het totaal aantal appels, door beide vrouwen verkocht, noemen we T. Er is winst na kartelvorming als voldaan wordt aan de vergelijking 2T

b+d a+c

>T

(b + d) (a c)

Na vereenvoudiging volgt dat de kartelprijs enkel winst oplevert als

Met andere woorden als de oorspronkelijke prijzen ongelijk zijn en de noemer van de hogere prijs groter is dan die van de lagere prijs. In de tabel, opgesteld door Lieven Hautekeete, en waarvoor dank, wordt de proef op de som geleverd. We ontvingen 18 goede oplossingen, namelijk van Els De Backer, Stabroek (10); Liesbeth Geysens, Kuurne (10); Kristel Plu, Antwerpen (10); Dominique Maertens, Tielt (36); Tom Callewaert (13); Peter Vanhoef, Maaseik (11); Ivo Van Eemeren, Lier (23); Elie De Brauwer, Wetteren (24); Peter Vermeir, Lokeren (10); Wim Houthooft (2500); Theo Renckens, Hamont (30); Jan Doornaert, Wondelgem; Theofiel Demets, Evergem (5); Jozef Ooms, Stekene (203); Lieven Hauttekeete, Ooigem-Wielsbeke (7) en van de winnaars met op kop Bart Laeremans, Kapellenlei 2, 2840 Rumst (20) goed voor een boekenbon van 25 euro; en zij aan zij David Wintershoven, O.L.Vrouwstraat 45, 2600 Berchem (14) met Koen Matthysen, Bosstraat 25, 9190 Stekene (14). Beiden delen en ontvangen elk een boekenbon ter waarde van 12,50 euro. Proficiat. Ing. Roland MEBIS MSc

a < c en

b
Nr. a

B

c

d

Totaal apart

Totaal samen

Absolute kartelwinst

Procentuele kartelwinst

Coëfficiënt

C/a

D/b

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

10 10 20 20 10 10 20 20 10 10 20 20 10 10 20 20

2 2 2 2 3 3 3 3 2 2 2 2 3 3 3 3

10 20 10 20 10 20 10 20 10 20 10 20 10 20 10 20

3,00 4,50 4,50 Max.6,00 2,50 3,50 4,00 5,00 2,50 4,00 3,50 5,00 Min. 2,00 3,00 3,00 4,00

3,00 4,50 4,50 Max 6,00 2,40 3,60 3,60 4,80 2,40 3,60 3,60 4,80 Min. 2,00 3,00 3,00 4,00

0,00 0,00 0,00 0,00 -0,10 0,10 -0,40 -0,20 -0,10 -0,40 0,10 -0,20 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 -4,00 Winst 2,86 -10,00 -4,00 -4,00 -10,00 Winst 2,86 -4,00 0,00 0,00 0,00 0,00

2,000 2,000 2,000 2,000 2,083 1,944 2,222 2,083 2,083 2,222 1,944 2,083 2,000 2,000 2,000 2,000

1,00 1,00 1,00 1,00 1,50 1,50 1,50 1,50 0,67 0,67 0,67 0,67 1,00 1,00 1,00 1,00

1,00 2,00 0,50 1,00 1,00 2,00 0,50 1,00 1,00 2,00 0,50 1,00 1,00 2,00 0,50 1,00

2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 3 3

NOVEMBER 2006

43

I-mag

Denktank

cursusoverzicht Volgende cursussen staan op stapel voor november en december

TECHNOLOGIE

Titel Bruggenbouw Betonbouw 2 (Gent) Werken met stoom Productontwikkeling met kunststoffen (Diepenbeek) Productontwikkeling met kunststoffen (Gent) Dimens. van elektromechanische aandrijfsystemen Basiscursus stans-, plooi - en dieptrekmatrijzen Klimatisatie van gebouwen Lijmtechniek Pompen N Microbiologische veiligheid van voedingswaren Verwarmingstechnische calculaties: deel 2 Kostprijsberekening in de bouw Energie-efficiëntie Regeltechniek in de praktijk (Gent) Basisopleiding EEx Flensverbindingen Gevorderden cursus ATEX richtlijn Bekistingen en zichtbeton

BEDRIJFSKUNDE

N

N N

VAARDIGHEDEN

N

Onderhoudskunde en -management Verbeterplatform door middel van het plan-do-check-act stappenprogramma en 7-tools Interne Auditor Energieprestatierichtlijn in Vlaanderen Lean analysetechnieken voor admin. en ondersteunende processen Projectplanning en management: gevorderden Besparing in operationele kosten van een bedrijf Microbiologische veiligheid van voedingswaren Tijdstudie en normtijden Techn. en methoden voor creatieve productinnovatie Inkoop (Masterclass module) Lead Auditor Course ISO 9001:2000 Energie-efficiëntie Basisopleiding EEx Lay-outtechnieken Kostenramingen van projecten

N N Java leren met Eclipse Mentale weerbaarheid en assertiviteit Omgaan met veranderingen VBA Excel workshop Inkoop-negotiatietechnieken MS Project Technisch raadgeven als ingenieur N Functioneringsgesprekken N Heldere taal in technische rapporten

Startdatum

Uur

Aantal ses.

06.11.06 08.11.06 06.11.06 06.11.06 07.11.06 08.11.06 09.11.06 10.11.06 14.11.06 18.11.06 21.11.06 22.11.06 23.11.06 28.11.06 29.11.06 30.11.06 05.12.06 07.12.06 07.12.06

19.00 - 22.00 19.00 - 22.00 19.00 - 22.00 18.45 - 21.45 18.45 - 21.45 19.00 - 22.00 19.00 - 22.00 09.00 - 17.00 19.00 - 22.00 09.00 - 12.00 19.00 - 22.00 19.00 - 22.00 19.00 - 22.00 14.00 - 17.30 14.00 - 18.00 13.00 - 17.00 19.00 - 22.00 13.00 - 17.00 19.00 - 22.00

5 6 5 5 5 7 7 5 3 4 2 5 4 2 6 1 2 1 5

07.11.06 08.11.06

09.00 - 17.00 13.30 - 17.00

6 4

09.11.06 13.11.06 14.11.06 14.11.06 17.11.06 21.11.06 22.11.06 23.11.06 23.11.06 27.11.06 28.11.06 30.11.06 06.12.06 07.12.06

09.00 - 17.00 19.00 - 22.00 09.00 - 17.00 09.00 - 17.00 09.00 - 17.00 09.00 - 16.00 09.00 - 17.00 09.00 - 17.00 19.00 - 22.00 09.00 - 22.00 14.00 - 17.30 13.00 - 17.00 19.00 - 22.00 09.00 - 17.00

1 2 2 2 1 2 2 5 6 5 2 1 2 2

08.11.06 14.11.06 15.11.06 17.11.06 17.11.06 23.11.06 24.11.06 24.11.06 04.12.06

09.00 - 17.00 09.00 - 17.00 09.00 - 17.00 09.00 - 17.00 14.00 - 20.00 09.00 - 17.00 09.00 - 17.00 09.00 - 17.00 09.00 - 17.00

6 3 2 3 2 2 3 1 2

NOVEMBER 2006

45

De cursussen vinden plaats in het VIK-huis, Herentalsebaan 643 te 2160 Wommelgem, tenzij anders vermeld.

N = NIEUW

De volledige opleidingskalender vindt u in het handige overzicht van de vormingsgids, of raadpleegt u online.

Contact: VIK-secretariaat, Noël Aelbrecht, tel. 03 259 11 05 fax: 03 259 11 01 e-mail: [email protected]

Wijzigingen aan dit programma zijn nog mogelijk. Voor laatste info zie:

www.vik.be/vorming I-mag

Denktank

VORMING

O

pleidingen in de kijker

< Heldere taal in technische rapporten > U weet waarover u schrijft? Weten uw lezers ook waarover u geschreven hebt? Na dit programma zult u:  Schrijfstrategieën beheersen voor rapporten en aanverwante teksten.  In een hedendaagse stijl en taal schrijven.  De boodschap helder formuleren.  De boodschap duidelijk naar de lezer richten. Brengt u uw eigen rapporten mee? Dan krijgt u advies op maat. Niet-relevante informatie, zoals namen en cijfers, maakt u onleesbaar.





Structuurstrategieën hanteren (met voorbeelden) Schrijfstijl perfectioneren (met kleine schrijfoefeningen) Een checklijst opstellen Opvolging ervaringen sinds dag 1 Gepaste vorm en stijl voor een rapport Korte krachtlijnen van de norm van het BIN Workshop met authentieke documenten van de deelnemers en schrijfoefeningen Veelvoorkomende valkuilen (de voor- en nadelen van onze hersenen) Indien nodig: enkele typische valkuilen bij het schrijven in het Engels Een actieplan opstellen



PRAKTISCH

       



DOELGROEP

U schrijft regelmatig vaktechnische rapporten, verslagen of samenvattingen. Ook indien u maar sporadisch schrijft en het professioneler wil aanpakken. 

PROGRAMMA

(volledig programma: www.vik.be/vorming)  Efficiënt voorbereiden  Doel bepalen  Inhoud en doel op de lezer afstemmen  Sterke analyse- en synthesestrategieën hanteren

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Data: maandagen 4 en 18 december 2006, telkens van 09.00 tot 17.00 uur. Docent: Greet De Baets, bestuurder Vlaamse Vereniging voor Zakelijke Communicatie Kostprijs: 540 euro voor VIK-leden; 630 euro voor niet-leden.

< Pompen: het kwetsbare hart van de installatie > Met praktische demo met moderne pompentestbank In de onderhoudsbudgetten gaat een aanzienlijk deel van de uitgaven naar het instandhouden en het onderhoud van pompen. Als pompen uitvallen, betekent dat productieverlies en dat resulteert in hoge kosten voor het bedrijf. Een slecht gekozen pomp kan tot milieuhinder leiden (slechte afdichting) en kan een gevaar voor het personeel betekenen. Actuele studies hebben uitgewezen dat ongeveer 80% van de pompen ondoelmatig gekozen en gebruikt worden. 

DOELGROEP

Alle personen die verantwoordelijk zijn voor aankoop of optimalisatie van nieuwe pompen en/of onderhoud van pompinstallaties. Technische, onderhoud-, engineering- en aankoopdiensten. 



Opstelling van pompen (horizontaal, verticaal, ondergedompeld, ...)  Corrosie, erosie en cavitatieschade vermijden  Volumetrische en doseerpompen 

PRAKTISCH

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Data: zaterdagen 18, 25 november, 2 en 9 december 2006, telkens van 09.00 tot 12.00 uur. Docent: Marc Lahey, managing director Glynwed Pipesystems. Kostprijs: 470 euro voor VIK-leden; 560 euro voor niet-leden. Voor meer informatie contacteer Noël Aelbrecht op 03 259 11 05, via [email protected] of op www.vik.be/vorming

PROGRAMMA



Inleiding en belang van de juiste pompkeuze Life cycle cost of total cost of ownership van pompen  Hydraulische parameters van leidingen en pompen  Pompconstructie (afdichtingen, loopwielen, ...) 

I-mag

46

NOVEMBER 2006

Op 15 maart 2007 organiseert de VIK een symposium 'Pomptechnologie'. Meer informatie over deelname of over uw bedrijfsstand in de demoruimte bij Diane Luyten 03 259 11 10 of [email protected]

Denktank

VORMING VIK-ingenieur-expert: een wissel op de toekomst Om de ingenieur die wenst op te treden als expert, zij het voor de rechtbank of in andere burgerlijke geschillen, zoals arbitrage of schadevaststelling, meer ruggensteun en aanzien te geven heeft de VIK het initiatief genomen om een erkenning te verlenen aan alle leden die voor een eigen VIK-jury hebben bewezen dat zij de nodige ervaring en kunde hebben opgedaan als expert. Er werd ook een erecode uitgevaardigd die alle erkende VIK-ingenieur-experts moeten naleven bij de uitvoering en de verdere opvolging van hun opdracht. Bij het opzetten van dat initiatief werd vastgesteld dat veel kandidaten wel over de nodige technische kennis en kunde beschikten, maar dat zij op gerechtelijk vlak, organisatie van een expertise en de daaraan verbonden administratie nog heel wat konden bijleren. Daarom werd in samenwerking met VIK-vorming een cursus in het leven geroepen genaamd 'Fellow in gerechtelijke expertise'. De cursus werd als gevolg van de opgedane ervaring door de bevoegde programmacommissie aangepast aan de behoefte en zal nu voor de derde keer worden georganiseerd in 13 sessies vanaf 20 januari 2007. In de nieuwe cursus zal naast de al bestaande leerstof

ook aandacht gaan naar de problematiek en de methodologie van de monstername bij het onderzoek en zal ook de rol van wettelijk erkende laboratoria nader worden toegelicht. Wij verwijzen daarbij ook naar het omvangrijke artikel in vorig nummer waar de samenhang tussen het met vrucht beëindigen van de cursus en het daarna mogelijk verkrijgen van de erkenning als VIK-ingenieur-expert nogmaals uitvoerig werd verduidelijkt door de programmadirecteur Ing. Jef Adriaenssens MSc. Het lijdt geen twijfel dat de directe contacten met de docenten, de mogelijkheden tot coaching bij het eindwerk en de vriendschappelijke omgang met de collega's-medecursisten even verrijkend kunnen zijn als de cursus zelf. Vergeet ook niet dat ondertussen op initiatief van het bestuur 'beroepsbelangen' een Centrum VIK-Ingenieur-Expert werd opgericht waar alle belangstellenden en zeker de afgestudeerden van de cursus hun collega's kunnen blijven ontmoeten en waar zij actief kunnen bijdragen tot de actie. Inschrijven voor die cursus kunt u op het VIK-secretariaat dat ook een omvangrijke brochure met alle praktische inlichtingen gratis ter beschikking stelt. Ing. Jos KESTENS MSc

NOVEMBER 2006

47

I-mag

Denktank

VORMING Elf bekroonde projecten Fellow in industrial engineering Elf cursisten uit de opleiding Fellow in industrial engineering slaagden in de verdediging van hun eindproject en ontvingen op 20 oktober hun felbegeerde certificaat van 'Fellow in industrial engineering'. De jury schoof Dennis Fredrickx van metaalgieterij Giesen naar voor als laureaat. Door zijn project 'Algemene OEEverbetering in LDG' realiseerde hij meteen een geslaagd terugverdieneffect van de opleiding. Na de uitreiking werd er voortgefeest met docenten en commissieleden. De derde promotie Fellow in industrial engineering begint op vrijdag 26 januari 2007.

In welke mate heeft úw organisatie baat bij de toepassing van IE-technieken? Laat u overtuigen door prof.dr.ir Van Goubergen, autoriteit op het vlak van Lean en IE, en praktijksprekers van Volvo Cars Gent en TNT. Lezing 7 december 19.30 uur VIK-huis Info? [email protected]

atum: Startd ag vrijd ri ua 26 jan 2007

atum: Startd dag zater ari u 20 jan 0 20 7

Uitreiking Fellow in gerechtelijke expertise Alle deelnemers aan de opleiding 'Fellow in gerechtelijke expertise' slaagden in de verdediging van hun case. Zij ontvingen op dinsdag 9 oktober hun certificaat. Na verwelkoming door Ing. Jos Kestens MSc werden door Ing. Hilaire Derycke MSc, voorzitter departement Beroepsbelangen, de oorkondes aan de nieuwe VIKIngenieurs-Experts uitgereikt. Daarna was het de beurt aan de Fellows. Zij ontvingen hun certificaat van de programmadirecteur, Ing. Jozef Adriaenssens MSc. De uitreikingen werden besloten met een feestelijke receptie. De derde promotie Fellow in gerechtelijke expertise gaat van start op zaterdag 20 januari 2007. Een infozitting is gepland op dinsdag 21 november 2006.

www.vik.be/fge I-mag

48

NOVEMBER 2006

www.vik.be/fie

Denktank

STUDIEGROEPEN BEDRIJFSBELEID Doorlooptijdreductie (Lead time reduction) dinsdag 21 november 2006 In de zestiger en zeventiger jaren concurreerden bedrijven op basis van kostenefficiëntie. In de tachtiger jaren was kwaliteit de rage, waarbij zero defects and six sigma op de voorgrond kwamen. Kwaliteit en kosten Marcel Rietmaeker zijn nog steeds cruciaal voor 'world class manufacturing', maar een derde belangrijke factor is de respons of de snelheid (flexibiliteit) waarmee het bedrijf reageert op de vraag van de klant. Doorlooptijdreductie is een strategie, gebaseerd op tijd voor het bereiken en het handhaven van een competitief voordeel. Studies hebben aangetoond dat in veel bedrijven de totale doorlooptijd minder dan 10 % waardetoevoegend werk bevat. De rest voegt geen waarde toe en is dus verspilling. Met behulp van een procesmodel, een oorzaakgevolgdiagram, worden enkele strategieën en technieken besproken om de doorlooptijd terug te dringen.

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: dinsdag 21 november 2006 om 20.00 uur Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 10 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOBED11006.

ELEKTRICITEIT Infrarood- en ultrasoontechniek donderdag 16 november 2006 Infraroodmetingen liggen de dag van vandaag in ieders bereik door de snelle ontwikkeling van de detectoren. Vooral na het wegvallen van het ijzeren gordijn in 1989 heeft deze techniek zijn intrede gedaan in de burgerij. Militair had de techniek zijn diensten al bewezen. Langzaam, maar zeker bewees de techniek zijn diensten in tal van industrieën en tot op vandaag vinden we er nieuwe toepassingen voor. In de presentatie tonen we enkele voorbeelden van infraroodopnames in elektrische installaties en op elektromotoren. Ultrasoon in een zeer eenvoudige techniek met enkele zeer specifieke toepassingen. Aan de hand van een kleine demonstratie worden de mogelijkheden van de techniek aangetoond.

• PROGRAMMA - Overzicht van de evolutie van infraroodcamera's - Werking van een infraroodcamera - Waar moeten we op letten tijdens de meting en bij de analyse? - Voorbeelden van infraroodmetingen - Demonstratie van ultrasoon meetsystemen - Casestudies en vragen?

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: donderdag 16 november 2006 om 19.30 uur. Spreker: medewerker van Maintenance Partners. Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 10 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOELE11106.

JAVA WEBAPPLICATIES Enterprise service bus (ESB) maandag 20 november 2006 ESB en SOA zijn hedendaagse buzzwords of gonswoorden die door moderne ontwikkelaars hoog in het vaandel worden gedragen. Dat resulteert meestal in het leveren van een raamwerk met al dan niet enkele additionele componenten waarmee de klant dan zijn eigen 'open' omgeving kan beginnen bouwen. In deze sessie bekijken we de volgende punten: - algemeen concept en idee - open source of commercieel product - verschillende technieken en standaarden - valkuilen en tekortkomingen binnen veel bestaande pakketten - toekomst van webservices en impact op uw ESB-omgeving In het tweede deel van de sessie geven we een korte demo van het XB-integrator-raamwerk van Invenso, waarbij de focus ligt op de oplossing en niet zozeer op het raamwerk zelf. Na afloop zal de deelnemer in staat zijn om een onderscheid te maken binnen het aanbod van pakketten, men zal in staat zijn om te bepalen waar de technologie iets kan bijbrengen en in welke mate ze een meerwaarde heeft binnen actuele en toekomstige ICT-uitdagingen.

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: maandag 20 november om 20.00 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 10 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOJWA21106.

REGELTECHNIEK Vervangt frequentiedrive regelorgaan? dinsdag 21 november 2006 Werd u al met deze vraag geconfronteerd? Wanneer wel ... of waarom misschien. Toch maar niet toepassen? En welke elementen deden bij u de balans overhellen naar realisatie, frigo-actie of definitieve afwijzing? Of werd deze vraag nog nooit in overweging genomen? De almaar stijgende energieprijzen, concurrentie, productkost en kwaliteitseisen leiden tot capaciteitsverhoging met minimale investeringskosten, energieoptimalisatie, produc-

NOVEMBER 2006

49

I-mag

Denktank

STUDIEGROEPEN tie met minimaal energieverbruik en optimalisatie van productkwaliteit, energie-efficiëntie, terwijl veiligheid en bedrijfszekerheid gewaarborgd moeten blijven. Tijdens deze voordracht stellen we u op basis van een casestudy verschillende elementen ter beschikking, zoals budget, veiligheid, levenscycluskosten, investering en pay-out om voortaan met een bredere visie tot een meer gefundeerde beslissing te komen.

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Spreker: Dick Goossens, consulting & sales engineer Danfoss en Koen Vandenbroek, senior projectmanager ABB. Datum: dinsdag 21 november 2006 om 20.00 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 10 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Volledige tekst: I-mag september of www.vik.be Referte: VOREG11106.

TECHNISCH-COMMERCIEEL Operationele verkoop in vogelvlucht dinsdag 28 november 2006 'Operationele verkoop in vogelvlucht' overloopt enkele doorslaggevende details van het verkoopsgesprek. Aan de hand van sketches en praktijkvoorbeelden serveren Liesbeth Huysmans en Walter Spruyt u een aantal krenten uit de verkooppap. Ludiek gebracht, praktijkgericht en to the point, om van te snoepen. De uiteenzetting is gebaseerd op anekdotes uit het handboek 'Operationele verkoop', dat onlangs in tweede en herziene druk verscheen. De uitgeverijgroep De Boeck zal aanwezig zijn met een standje. De VIK-leden kunnen van de gelegenheid gebruikmaken om het boek tegen sterk verminderde prijs aan te schaffen. Liesbeth Huysmans doceert aan de Karel de Grote-hogeschool al meer dan 15 jaar het vak 'verkoop'. Walter Spruyt is sales coach en initiatiefnemer van www.salesguide.be, de informatieve website voor al wie commercieel actief is. Een avond vol verkoopavontuur met verrassende invalshoeken, gebracht door twee experts met jarenlange praktijkervaring.

• PRAKTISCH Plaats: Antwerp Corinthia Hotel, Desguinlei, Antwerpen. Datum: dinsdag 28 november 2006 om 20.00 uur. Verwelkoming deelnemers vanaf 19.30 uur met broodjes en dranken. Na de lezing receptie + open bar en netwerking tot 23.00 uur. Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden, 15 euro voor niet-leden, partner tegen halve prijs. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOTCM11106.

I-mag

50

NOVEMBER 2006

AGENDA BIJEENKOMSTEN Studiegroep Bedrijfsbeleid 21-11-2006 Lezing: Lead time reduction, VIK-huis, 20.00 uur 19-12-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 20.00 uur Studiegroep Bouwkunde-stabiliteit 29-11-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 20.00 uur Studiegroep Elektriciteit 16-11-2006 Lezing: infrarood en ultrasoontechniek voor elektrische installatie's en elektromotoren, VIK-huis, 19.30 uur Studiegroep Haventechnologie 16-11-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 20.00 uur 21-12-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 20.00 uur Studiegroep Java Webapplicaties 06-11-2006 Lezing: Kwaliteitsbewaking van Javaapplicaties, VIK-huis, 20.00 uur 20-11-2006 Lezing: Praktische inleiding tot de Enterprise service bus, VIK-huis, 20.00 uur 11-12-2006 Lezing: IT-security, VIK-huis, 20.00 uur 15-01-2007 Lezing: Business process management en rules engines in Java, VIK-huis, 20.00 uur Studiegroep Kunststoffen 21-03-2007 Lezing: Matching & appearance engineering, VIK-huis, 20.00 uur Studiegroep Regeltechniek 07-11-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 20.00 uur 21-11-2006 Lezing: Frequentiedrive als vervanger voor regelorgaan? VIK-huis, 20.00 uur 05-12-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 20.00 uur Studiegroep Technisch-commercieel 28-11-2006 Lezing: Operationele verkoop in vogelvlucht, Antwerp Corinthia Hotel, Antwerpen, 20.00 uur Studiegroep Veiligheid - milieu 09-11-2006 Workshop milieucoördinator, VIK-huis, 20.00 uur 14-12-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 20.00 uur Studiegroep Voeding 07-11-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 18.30 uur 08-11-2006 Flanders food technology day, Huis van de Bouw, Gent, 09.00 uur 05-12-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 18.30 uur

®

Masterclass VIK-Certified

• Maak grondig kennis met de wereld van de gerechtsexpertise • Leer een gedegen expertiseverslag schrijven • Bereid uw erkenning VIK-Ingenieur-Expert® voor

• Leer de juiste IE-tools voor productiviteitsverbetering te selecteren en toe te passen • Maak de vertaalslag naar administratieve processen • Realiseer een project in de eigen bedrijfsomgeving

Startdatum 26 januari 2007 inleidende lezing op 7 december 2006

• Verwerf een geïntegreerde kijk op de managementfunctie in al haar aspecten • Analyseer de aparte aanpak van een PPS-project • Verhoog de concurrentiekracht van uw bouwonderneming

Startdatum 20 januari 2007 Infozitting op 8 december 2006

MEER INFO: Contacteer Diane Luyten op 03 259 11 10 of via [email protected]

Startdatum 20 januari 2007 Infozitting op 21 november 2006

Word expert die zowel technisch als juridisch onderlegd is

Volg nu een opleiding met een onmiddellijk terugverdieneffect!

Bouwmanager bundelt technologie, management en bedrijfseconomische knowhow in een polyvalent programma

FELLOW GERECHTELIJKE EXPERTISE

FELLOW INDUSTRIAL ENGINEERING

BOUWMANAGER

Verruim uw horizon met een intensief jaarprogramma

VIK V orming VIK V orming