coverfoto: Banana Moon V.U.: Evolution Media Group, Vlasstraat Wielsbeke

coverfoto: Banana Moon • V.U.: Evolution Media Group, Vlasstraat 17 - 8710 Wielsbeke

Infoblad over Gezond Leven - 1ste jaargang - nummer 4 - september 2004 Afgiftekantoor: 8500 Kortrijk 1-2 P408659 Verschijnt 6 x per jaar in februari, april, juni, september, oktober, december

GEZONDE OUDERS, GEZONDE KINDEREN. Onze voeding heeft een schrijnend tekort aan omega-3 vetzuren en is veel te rijk aan omega-6 vetzuren. Door deze enorme kloof tussen het tekort aan Omega-3 en het teveel aan Omega-6 is onze gezondheid voortdurend in gevaar.

Barlean’s Omega-3-rijke oliën herstellen het evenwicht tussen Omega-3 en Omega-6 Uit ‘The Omega Diet’ door Dr. A. Simopoulos: << Vermijd oliën die rijk zijn aan Omega-6 vetzuren zoals zonnebloem-, maïs- ,saffloer-, pinda- en soja-olie. >>

Essential Woman® omega-3/6/9 biedt een volledige

Omega Man® omega-3/6/9 is hét voedingssupplement

aanvulling van weldoende voedingsstoffen die gericht zijn op

bij uitstek voor mannen van alle leeftijden: van de atletische

de steeds veranderende noden van de hedendaagse vrouw.

twintiger tot de vitale 60-plusser. Omega Man is het ideale

Echte, blijvende schoonheid weerspiegelt innerlijke gezond-

omega-3 vetzuur en de ideale fytochemische formule voor

heid. Een stralende huid, prachtig, glanzend haar en lange

optimale gezondheid en vitaliteit. De unieke formule van

nagels laten zien wie u van binnen

Omega Man combineert de zuiverste

bent. Essential Woman bevat bio-

en meest verse vlaszaadolie, zeld-

logische vlaszaadolie, biologische

zame ‘styrian’ pompoenzaadolie,

teunisbloemolie (gamma linoleenzuur),

lignanen, fosfolipiden (de belangrijkste

soflavonen en saponinen uit soja. Het

bestanddelen van de celmembranen)

is tevens een perfect uitgebalanceerde

en fytosterolen-complex.

olie voor vrouwen van elke leeftijd.

Bijkomende info over de Barlean’s oliën vind je in het boek ‘The Omega Diet’, geschreven door Dr. A. Simopoulos. Toepassingen van Essential Woman komen aan bod in het boek ‘Eat Fat, Loose Weight’ van vakspecialist A.L. Gittleman. Wens je meer te weten over onze wetenschappelijke adviesraad? Neem dan snel een kijkje op www.barleans-omega3.com of bel Oce-bio [0] 3 366 21 21. Verkrijgbaar bij Made in USA

uw apotheek of betere reformwinkel.

Al onze producten zijn goedgekeurd door het federaal voedselagentschap en dragen een NUT-nummer.

MINAMI NUTRITION O M E G A - 3

T H E R A P Y

Inhoud Vleesvervangers Wie kiest voor bio, kiest vaak voor minder vlees. Veel vlees eten heeft immers nogal wat nadelen voor je gezondheid. Eiwitten, ijzer en vitamine B12 zijn ook in vleesvervangers terug te vinden

4

pag.

Hydrotherapie Water is en fantastisch medium voor genezing en voor versterking van je lichaam. Je kan er je in baden of douchen, je kan het drinken... Het is meer dan H2O !

7

pag.

Ongeraffineerde suikers

12

pag.

Eén van de belangrijkste oorzaken van de meeste welvaartsziekten is het overmatig gebruik van geraffineerde suiker, die we opnemen via frisdranken, snoep, desserts, gebak, enz. Een alternatief zijn de ongeraffineerde zoetmiddelen.

Omega-3-vetzuren: een pure noodzaak ?

en verder

Het gebruik van vetzuursupplementen is de laatste jaren zeer belangrijk geworden in de natuurgeneeskunde. Vooral de zogenaamde omega-3-vetzuren worden meer en meer ingezet.

15

pag.

Kruidenvrouw Winiefred Van Killegem Bachbloesemtherapie bij zelfbeklag Natuurlijke haarverzorging Leven met epilepsie Geert's hoekje: La Drôme Provençale Natuurlijke hulp bij prostaatvergroting Adviezen bij winterse infecties Gemmotherapie in enkele woorden

10 19 20 24 26 27 28 29

colofoon

BioGezond is een tweemaandelijks infoblad voor de natuurwinkelklant EINDREDACTIE P. Desmyter ADRES Evolution Media Group Vlasstraat 17 - 8710 Wielsbeke Tel. 056-60 73 33 Fax 056-61 05 83 PUBLICITEIT Peter Verbeke Tel. 051-22 02 22 Fax 051-22 66 54

Voor Wallonië: Bio info, Patricia de Moffarts, 02-534 43 30

PHYTAL-CREA bvba, Jozef Plateaustraat 33 B-9000 Gent tel 09/224.16.71 fax 09/223.57.45

Verantwoordelijke uitgever P. Desmyter Vlasstraat 17 - 8710 Wielsbeke Advertenties kunnen zonder enige motivering worden geweigerd. De uitgever wijst elke aansprakelijkheid voor de inhoud van de advertenties af. De inhoud van elke advertentie valt onder de verantwoordelijkheid van de adverteerder.

BioGezond • september 2004 3

Vleesvervangers Al enkele jaren vind je een ruim assortiment biologisch vlees in de winkelrekken of bij biologische slagers. Maar wie biologisch eet, gaat na een tijdje meestal minder vlees eten. Wie voor bio kiest, kiest vaak voor minder vlees. Veel vlees eten heeft immers nogal wat nadelen voor je gezondheid. Denk maar aan de negatieve invloed voor hart en bloedvaten van het hoge gehalte verzadigd vet en cholesterol in vlees. En als je kiest voor bio, doe je dat ook voor je eigen gezondheid.

tofu

Tegelijkertijd zou een lagere vleesconsumptie de gespannen wereldvoedselvoorziening verbeteren. De productie van vlees is doorgaans namelijk niet efficiënt omdat er veel voedsel in het dier moet in de vorm van bijvoorbeeld graan of soja, dan dat eruit komt in de vorm van vlees. Het motto voor de consument van biovlees is duidelijk ‘minder, maar van betere kwaliteit’. Eiwitten, ijzer en vitamine B12 zijn de voedingsstoffen die gezien worden als kenmerkend voor vlees. Maar eiwitten en ijzer zijn perfect terug te vinden in de meeste vleesvervangers, vitamine B12 in zuivel en eieren. Van vleesvervangers is er een uitgebreid biologisch aanbod: bijvoorbeeld seitanburgers, sojagehakt of tofuworstjes. Quorn is eveneens een vleesvervanger, maar is niet-biologisch.

What's in a name? De naam "vleesvervanger" is misschien wat ongelukkig gekozen. Hij impliceert immers dat het vlees op je bord moét vervangen worden door iets anders indien je vleesloos wil eten. Voldoende studies hebben aangetoond dat vlees zonder problemen kan worden weggelaten uit onze voeding, op voorwaarde dat deze gevarieerd en goed uitgebalanceerd is - een voorwaarde die natuurlijk evenzeer geldt voor een voedingspatroon mét vlees.

Nutritioneel De term "vleesvervanger" kan op verschillende manieren geïnterpreteerd worden. Nutritioneel gezien vormt vlees voor omnivoren een bron van eiwitten, ijzer, zink en vitamine B12 (naast andere B-vitamines). Eiwitten zijn ook het hoofdbestanddeel in de meeste vleesvervangers, waardoor deze vaak niet veel meer dan bijna letterlijk een pakketje eiwitten zijn. Je zou dus kunnen stellen dat je vlees gaat vervangen omwille van de eiwitten. Talrijke studies hebben echter aangetoond dat mensen vaak veel te veel eiwitten naar binnen spelen en eigenlijk hoef je dus om deze reden het vlees op je bord zeker niet te vervangen. Andere goede bronnen van eiwitten zijn peulvruchten (bonen, erwten, linzen), noten, zaden, granen (volle granen, graankiemen, volkorenmeel), en vele groenten. Ook de andere nutriënten in vlees kan je elders vinden zonder dat je een beroep moet doen op een vervangproduct. IJzer kan je halen uit volkoren graanproducten, peulvruchten, noten, gedroogde vruchten en onder meer donkergroene bladgroenten. Wat vitamine B12 betreft is het vermeldenswaard dat volgens een recent onderzoek bijna 40% van de onderzochte mensen (uit alle leeftijdsgroepen en met een normale westerse voeding) een relatief laag B12-gehalte hebben, waarvan 17% met een B12-tekort. Verrijkte producten en supplementen bleken een betere bron te zijn van goed opneembare B12 dan vlees, en ook zuivelproducten bleken betere bronnen. Bovendien zijn de meeste Bvitamines ook aanwezig in volkorengraanproducten (bruine rijst, bruin brood...). Zink vind je niet alleen terug in vlees, maar ook in volkorenproducten, noten en zaden (vooral pompoenpitten), peulvruchten, wortels, donkergroene bladgroenten, en biergist. 4 BioGezond • september 2004

Vlees bevat natuurlijk ook een aantal minder wenselijke elementen die bij voorkeur op geen enkele manier vervangen worden - of toch niet in dezelfde hoeveelheden: verzadigde vetten, cholesterol en natrium. We kunnen besluiten dat vlees nutritioneel gezien niet vervangen moet worden omdat het geen enkel nutriënt bevat dat je niet net zo goed ergens anders uit kan halen. Omgekeerd is het bovendien niet zo dat vleesvervangers altijd alle nutriënten van vlees bevatten. Vanuit nutritioneel standpunt is de term "vleesvervanger" dus eigenlijk een contradictie.

Psychologisch Gaan we echter de psychologische kant uit, dan lijkt de term "vleesvervanger" al meer aanvaardbaar. Voor veel beginnende en occasionele vegetariërs is het vaak niet eenvoudig om de lege ruimte op hun bord waar "normaal" het vlees lag of ligt, in te vullen. Een andere manier van kokkerellen leer je niet van de ene dag op andere. De meeste mensen zijn ook opgevoed met de gedachte dat vlees echt noodzakelijk is. Bovendien is het niet altijd evident om je smaakpatroon van vandaag op morgen te veranderen, en is een plantaardige burger die toch nog ongeveer smaakt zoals vlees een welkome overgangsoplossing - hoewel vele vegetariërs natuurlijk precies de smaak en het uitzicht van vlees zullen vermijden. Ook kinderen kunnen vaak makkelijker verleid worden door leuk uitziende worstjes, een veggie hamburger of namaak cordon bleu, en voelen zich op die manier misschien minder "anders" dan hun omnivore vriendjes. Een vleesvervanger is vooral vanuit psychologisch perspectief een middel om de overgang naar vleesloze voeding makkelijker te maken. Daarnaast is een vleesvervanger snel klaar en dus erg praktisch voor wie weinig tijd of inspiratie heeft. Het eten ervan geeft bovendien snel een verzadigd gevoel. Nutritioneel gezien zijn vleesvervangers echter geen must. Dus als je al die "namaakproducten" niet lust of er zelfs ronduit vies van bent..., geen nood, je hoeft ze helemaal niet te eten als vegetariër...

ZINTUIGMISLEIDENDE VLEESVEERVANGER Welke producten behoren nu wel tot de categorie van de "vleesvervangers" en welke niet? Een echte definitie of indeling is er niet. Alles hangt natuurlijk af van hoe je de term "vleesvervanger" interpreteert. Laten wij voor de eenvoud de twee standpunten zoals ze hiervoor werden beschreven even aanhouden. Bekijken we eerst even de vleesvervangers vanuit het eerder besproken psychologisch argument. Vaak wil de consument - vooral de beginnende en occasionele vegetariër - toch nog de indruk hebben vlees te eten (ook al is het er geen) en dus moeten de zintuigen misleid worden. Daarom moeten de producten er in de eerste plaats uitzien als vlees. Vandaar dat ze aangeboden worden in de vorm van een worst, een burger, gehakt… Bovendien wordt ook de tastzin misleid door producten die aanvoelen als vlees als je ze vastneemt. Het belangrijkste echter is het mondgevoel, dat verschillende zaken omvat. In de eerste plaats de textuur: het vezelig karakter van vlees, de weerstand die je tanden ervaren als je erin bijt, de malsheid, sappigheid (in vleesvervangers vaak aangepast door toevoeging van vetstoffen),... zijn zaken die zullen moeten worden nagebootst. Daarnaast wordt ervoor gezorgd dat de vleesvervanger op dezelfde manier kan worden klaargemaakt en een gelijkaardige smaak, aroma, en geur krijgt als vlees, dat op zichzelf weinig smaak heeft. Hiervoor worden vaak kruiden en marinades aangewend. Niet te verwaarlozen is de gehoorzin: het geluid dat je hoort als je ergens in bijt kan heel sterk bepalen of je iets lekker vind of niet. Denk bijvoorbeeld aan chips die niet kraken tussen je tanden.

TRADITIONELE PRODUCTEN Producten zoals tofu, seitan (soms tarwe-biefstuk genoemd) en tempeh, lijken helemaal niet op vlees, maar zijn wel even rijk aan eiwitten. Deze producten worden gemaakt zonder dat men extra inspanningen doet om hen te laten lijken op vlees. Zij bestaan trouwens ze al heel lang en hebben een rijke traditie. Zo heeft tofu een vaste plaats in de oosterse keuken en is het in China en Japan al eeuwenlang een bijzonder gewaardeerd basisingrediënt voor het bereiden van een veelheid aan smaakvolle gerechten.

VOORDELEN VAN VLEESVERVANGERS Vleesvervangers hebben bovendien een aantal significante voordelen ten opzichte van vlees. Hoewel vele vleesvervangers even vettig zijn als vlees, bevatten zij heel wat minder verzadigde vetten. Verder zijn ze veel lager qua cholesterolgehalte. De 100% plantaardige producten bevatten zelfs helemaal geen cholesterol. In tegenstelling tot vlees bevatten vleesvervangers ook voedingsvezels. Gezondheidseffecten die vaak aan voedingsvezels worden toegeschreven zijn o.a. een verlaagd cholesterolgehalte, een verbetering van de darmflora en een lagere kans op colonkanker. Daarnaast bevorderen de voedingsvezels ook het verzadigingsgevoel. Nadelen van vleesvervangers zijn dat ze vaak even vet of zelfs nog vetter zijn dan vlees, en dat ze vaak relatief veel zout bevatten.


V L E E S V E R VA N G E R S

TRADITIONELE PRODUCTEN SOJABROKKEN worden gemaakt van gemalen sojabonen. Het sojameel wordt ontvet en ook een deel van de koolhydraten wordt verwijderd. Met behulp van stoom en onder hoge druk worden van de overgebleven massa vezels gesponnen. Dit gebeurt zoals het spinnen van polymeren sojabonen (plastics e.d.), namelijk door de massa door een extruder te persen. De bekomen vezels lijken op de spiervezels in vlees en worden samengeperst volgens een bepaald patroon. Indien men de vezels via een rolproces netjes lineair naast elkaar schikt, wordt een textuur bekomen vergelijkbaar met die van kippenvlees. Worden ze daarentegen willekeurig door elkaar samengeperst, dan lijkt de textuur meer op die van rundvlees. De aldus samengeperste brokken worden vervolgens eventueel voorzien van een hamsmaak, rundvleessmaak of andere, en verder verwerkt, om ze tenslotte aan de consument aan te bieden gedroogd als korrels of brokjes, in schijven of in blik als worstjes. MYCOPROTEÏNEPRODUCTEN zijn reeds onder verschillende merknamen op de markt en zijn onder (parttime) vegetariërs heel populair. Men spreekt ook wel eens van 'single-cell protein' producten. 'Singlecell protein' staat voor eiwitten die geproduceerd worden via microorganismen (bacteriën, schimmels en gisten). In veel gevallen wordt de schimmel Fusarium graminearum gebruikt, nauw verwant aan de champignon. Het oorspronkelijk productieproces van deze mycoproteïneproducten werd ontwikkeld in 1963, door Lord Rank Hovis McDougall, die op zoek was naar een hoogwaardig eiwit voor menselijke consumptie. Pas in 1984 werden de producten gecommercialiseerd en op de Engelse markt gebracht. Het duurde tot 1992 voor de producten ook in Nederland en België in de winkelrekken verschenen. In een speciale productie-eenheid groeit de schimmel onder optimale omstandigheden (glucose, zuurstof, stikstof, druk, temperatuur, verschillende vitamines en mineralen). Na deze fermentatie, die enkele dagen duurt, wordt de schimmel geoogst en verhit om verdere groei te voorkomen. Na filtratie, waarbij het overtollige vocht wordt verwijderd, blijft een deegachtige substantie over. Om het geheel te binden wordt aan deze substantie vaak kippenei-albumine toegevoegd, dus als je een 100% plantaardig product wil, de schimmel Fusarium is het aangeraden het ingrediëntenlijstje graminearum en de door te nemen. Het schimmeldeeg wordt op daaruit afgeleide Quorn smaak gebracht met plantaardige smaakstof-

fen en soms worden ook plantaardige kleurstoffen toegevoegd. Net zoals voor sojabrokken, kan men ook hier de textuur gaan beïnvloeden door het schikken van de schimmelvezels (kippenvleestextuur versus rundvleestextuur). De verkregen textuur wordt vastgelegd via een stoomprocédé. Dit getextureerd product houdt gemakkelijk kleuren smaakstoffen vast wanneer het gekookt wordt, wat een groot voordeel is. Voor de productie van TOFU (tahoe of sojakaas) worden meestal de gele variëteiten van de sojabonen gebruikt. Deze bonen worden eerst geweekt, vervolgens gemalen en de verkregen pulp wordt gekookt en seitan gefilterd. Uit de aldus verkregen sojamelk wordt vervolgens sojakaas vervaardigd. Zoals de naam het zegt, gaat het hier wel degelijk om kaas. Het productiepro- tofu ces van tofu is immers gelijkaardig aan dat van kaas uit melk: de sojamelk wordt warm gestremd met het zuursel nigari, een aftreksel van zeezout (dus niet hetzelfde als het kalfsstremsel dat meestal gebruikt wordt voor het stremmen van kaasmelk). Daardoor gaan de eiwitten in de sojamelk coaguleren (samenklonteren), en ontstaat een soort wrongel. Nadat hieruit het meeste vocht (de wei) via persen is verwijderd, wordt de tofu in blokken gesneden, gespoeld en uiteindelijk verpakt. Een leuk weetje is dat door het invriezen van tofu, de textuur van deze "eiwitwrongel" lichtjes gewijzigd wordt. Daardoor neemt tofu die achtereenvolgens werd ingevroren en ontdooid veel makkelijker aroma's op, en is hij dus beter te marineren. SEITAN is een graanproduct dat wordt bereid uit tarwemeel en water. Door het deeg te wassen en kneden onder water spoelt het zetmeel weg en gaan de tarwe-eiwitten (gluten) samenkleven. Deze massa wordt vervolgens bereide seitan gekookt in water of bouillon en krijgt op die manier een sponzige structuur. Tempeh wordt gemaakt door het laten fermenteren van hele sojabonen. Daartoe worden de sojabonen eerst gekookt en ontvliesd, en daarna geënt met een schimmelcultuur (Rhizopus oligosporus). Deze schimmels zorgen voor de vergisting van de bonen, waardoor een lichtzure smaak ontstaat. Het uiteindelijk resultaat is een soort witte schimmelkoek. Afhankelijk van de vorm waarin de sojabonen geperst werden, heeft deze koek de vorm van een worst of andere. LOPINO is een eiwitproduct dat nog niet zo lang op de markt is. Lopino wordt gemaakt van het zaad van de (zoete) lupineplant. Lopino doet denken aan tofu, maar is wat kruimeliger van structuur en droger. Als Lopino zo uit de verpakking komt, smaakt lupineplant het licht zoet en flauw.

Vegetarisch eten - Aanbevolen hoeveelheden De hoeveelheid die nodig is van een product dat vlees vervangt, verschilt per product. Het onderstaande schema geeft de gemiddeld aanbevolen hoeveelheden vleesvervangers per dag in vergelijking met vlees, vis en kip. Voedingsmiddelen

Kinderen 1-4 jaar

Kinderen 4-12 jaar

Tieners 12-20 jaar

Volwassenen

Vlees, vis, kip

65 gram rauw (50 gram gaar)

65-100 gram rauw (50-75 gram gaar)



Ei

1,5 stuks

1,5-2 stuks

2 stuks

2 stuks

Tempé, tahoe

65 gram

65-100 gram

100 gram

100 gram

Peulvruchten gaar

50 gram

50-75 gram

75 gram

75 gram

Noten

25 gram

25-40 gram

40 gram

40 gram

Vleesvervangers, seitan, soja

65 gram

65-100 gram

100 gram

100 gram

6 BioGezond • september 2004

Met dank aan Eva (Ethisch-Vegetarisch Alternatief)

Meer info: EVA vzw Sint-Pietersnieuwstraat 130 9000 Gent tel. 09/329.68.51 www.vegetarisme.be [email protected] Vraag gratis de Vegetarische Gids of een proefnummer van EVA Magazine aan.

Hydrotherapie De genezende kracht van water Water komt in allerlei hoedanigheden voor: als ijs, koud water, warm water, heet water en als stoom. Het kan stilstaan, zacht en krachtig stromen, je kunt het drinken, je kunt er in zwemmen. In al deze verschijningsvormen kan water helpen om klachten te verminderen en te voorkómen. Water is veel méér dan H2O! Water is een fantastisch medium voor genezing en voor versterking van je lichaam, waardoor het weerbaarder wordt. En wat ook telt: het is er altijd, overal en het is in onze westerse wereld nog goedkoop. Bovendien is het lekker, in bad of onder de douche. Je kunt het soms combineren met een kruid of een lekker geurtje. Wat belet je om het bij kleine onge-

Een stukje geschiedenis Water en de Grieken

makken eens te proberen en niet meteen naar de pillendoos te grijpen? Misschien geeft het je vertrouwen om het ook bij wat ernstiger klachten een kans te geven. Water kun je prima combineren met andere (alternatieve) geneeswijzen. Vraag echter eerst je huisarts of je therapeut om raad als het om wat ernstiger klachten gaat.

OLIËN VOOR IN BAD TIPS OVER OLIËN DIE JE ZELF AAN HET B A D W AT E R T O E K U N T V O E G E N .

Hippocrates schreef al het baden in koud en heet water en het drinken van bronwater voor. Hij schreef dat water voor velen het beste geneesmiddel is. Homerus, de grote Griekse schrijver, was het daar niet mee eens. Hij vond dat baden in een warm bad iets was voor vrouwen, zieken en oude mensen. Hij adviseerde koud water: dat staalde de spieren, de zenuwen en de geest. Zijn opvatting vond steun bij de inwoners van de stad Sparta. Daar kennen we het begrip "Spartaanse opvoeding" van.

Dennen/spar

Water en de Romeinen

De etherische olie zuivert de luchtwegen. Hoe warmer het bad, hoe beter de dampen hun werk kunnen doen.

De Romeinen waren het eerste volk dat een echte badcultuur opbouwde. Zo bouwde men voor het eerst badkamers in de woning. Eeuwenlang bleef het baden en wassen een handeling die bijdroeg tot iemands gezondheid. Deze badkamer noemde men Lavantrinium. Het aanleggen van deze badkamers was een kostbare zaak en omdat veel mensen zich geen eigen badkamer konden permitteren bouwden de Romeinen prachtige badhuizen, Balnea genaamd. Deze badhuizen groeiden uit tot plaatsen waar samenkomsten werden gehouden bijvoorbeeld voor mannen die hun sport beoefenden en er werd politiek en zakelijk overleg gevoerd.

Water en de Kruistochten Met de opkomst van het christendom raakte het baden in diskrediet en ging een groot deel van de kennis over de geneeskrachtige werking van water verloren. Door de kruistochten kwamen de ridders in contact met de oosterse openbare badhuizen, de Hammams. Zij introduceerden de badgewoonten weer in Europa. Later werden ze weer verboden wegens de orgiën en drinkgelagen, maar dankzij de inspanning van enkele natuurkundigen werd in veel later tijd weer steeds meer bekendheid gegeven aan de therapeutische mogelijkheden van water.

De Sauna Het heeft lang geduurd voordat de hydrotherapie door de grote massa werd geaccepteerd in Europa. In Scandinavië werd de Sauna gepropageerd. Voor medische doeleinden mag men 1 en maximaal 2 x per week een saunabad nemen. Positieve uitwerkingen van de saunagang zijn onder andere dat de huid poriëndiep wordt gereinigd, dat de vochtige atmosfeer werkzaam is bij reuma, problemen met de ademhaling, de luchtwegen en bij huidziekten, dat het een stimulans is voor ademhaling, hart, bloedvaten, klierfuncties en spieren, en dat het weerstandsvermogen verhoogt.

Naaldboomoliën verhogen de vitaliteit en weerstand en hebben een verkwikkend effect. Ideaal voor de ochtend.

Eucalyptus

Goudsbloem De olie werkt gunstig bij huidverontreinigingen.

Jeneverbes Deze olie maakt stijve en vermoeide spieren weer los. Het is een weldaad voor mensen met een staand beroep. Niet gebruiken tijdens de zwangerschap of door nierpatiënten!!

Kamille Een bad met kamille laat de huid regenereren en geeft direct bescherming. Helpt uitstekend bij verkoudheid en reumatische pijn.

Lavendel Dit kruid verdrijft loomheid. Het werkt ontspannend en activeert. Personen die daar erg gevoelig voor zijn kunnen vanwege de krachtige werking het beter niet gebruiken voor het slapen gaan.

Lindebloesem/Oranjebloesem Ontspant lichaam en geest. Samen zorgen zij voor een gevoel van harmonie. Deze combinatie is uitstekend te gebruiken vlak voor het slapen gaan.

Melisse Laat spanning verdwijnen en is daardoor prettig te gebruiken voor het slapen gaan.

Rozemarijn Dit reguleert de bloedsomloop, activeert het vermoeide lichaam en draagt bij tot een gevoel van behaaglijkheid. Evenals Lavendel is rozemarijn soms minder geschikt voor het slapen gaan. BioGezond • september 2004 7

Het belang van water Water vervult een aantal functies, die voor ons van levensbelang kunnen zijn.

D E W AT E R B A S E

Hieronder vind je een aantal genoemde klachten, met een voorstel van behandeling.

• Aambeien: Voet- en handbaden • Astma: Voet- en handbaden • Blaas zwak: Koude douche • Bloedsomloop: Voet- en handbaden • Brandwonden: Koude douche • Constipatie: Koude douche • Depressiviteit: Voet- en handbaden • Diarree: Wisseldouche • Energie: Voet- en handbaden; Wisseldouche • Handen, kramp: Voet- en handbaden • Handen koud: Voet- en handbaden • Handen transpirerend: Voet- en handbaden • Hoofd verstopt: Voet- en handbaden • Hoofdpijn: Voet- en handbaden • Huidziekten: Voet- en handbaden; Wisseldouche • Incontinentie: Koude douche • Jichtpijnen: Voet- en handbaden • Kiespijn: Voet- en handbaden • Keelontsteking: Voet- en handbaden • Koorts: Koude douche • Menstruatie blijft weg: Koude douche • Menstruatiekrampen: Voet- en handbaden • Nekpijn: Voet- en handbaden • Neusbloedingen: Voet- en handbaden • Neusontsteking: Voet- en handbaden • Polsproblemen: Voet- en handbaden • Rug, onderrug: Wisseldouche • Vermoeidheid: Voet- en handbaden; Koude douche • Slapeloosheid: Voet- en handbaden • Tandpijn: Voet- en handbaden • Transpiratie: Wisseldouche • Voeten, koud: Koude douche • Weerstandsvermogen: Voet- en handbaden • Winterhanden: Voet- en handbaden • Wintervoeten: Voet- en handbaden • Zenuwen: Voet- en handbaden • Zenuwpijnen: Voet- en handbaden • Zonnesteek: Voet- en handbaden


Waarom is een douche zo'n krachtig iets?

douches

1) Water is een belangrijk bestanddeel van ons lichaam. We bestaan voor ongeveer 60% uit water. Ons bloed bestaat voor 80% uit water. 2) Water regelt de lichaamstemperatuur, die is bij gezonde volwassenen gemiddeld rond 37,5°C. een verandering van lichaamstemperatuur van enkele graden kan dodelijk zijn. 3) Water ondersteunt diverse levensprocessen, zoals de spijsvertering en de opname en het transport van voedingsstoffen. 4) Water functioneert als smeermiddel in ons lichaam. Daardoor ontstaat geen wrijving tussen de diverse weefseloppervlakten. 5) Alle afvalstoffen in ons lichaam worden in water vervoerd naar blaas, darmen, longen en huid. Daar kunnen ze worden uitgescheiden.

Met een douche heb je je privé waterval, je privé regenbui in huis gehaald. Eeuwenlang konden we deze masseurs in de natuur ontmoeten. Met de verstedelijking en onze gêne voor "bloot" verloren we iets en zoals we dat altijd proberen te doen: dan maken we wat er al is. Maar goed: het is fijn dat ze er zijn en ze kunnen ons perfect helpen: douches. Als je 's morgens lekker hebt gedoucht voel je je meestal monter, fris, wakker. Maar een douche kan méér zegeningen brengen.

Een douche is zo'n krachtig geneesmiddel, omdat de straal je als het ware masseert. Zo komt je bloedsomloop op gang. Hierin zit ook het geheim van de op de voetzolen gerichte douche: de werking op de bloedsomloop. De bloedsomloop wordt gestimuleerd en het bloed wordt over het lichaam verdeeld. Bovendien stimuleert de voetzooldouche de daarop aanwezige voetreflexzones. In de voet wordt het hele lichaam weerspiegeld. Druk op, masseren van, en ook een watermassage op de reflexzones, kan pijn elders in het lichaam verlichten en klachten voorkomen. Daarnaast verwarmt ze of koelt ze af. Een oppervlakkige hitte-opwekking koelt inwendig af, en andersom. Zo kan een douche de balans in je lichaam herstellen. De lucht om je heen wordt door het neerstromende water geïoniseerd. De positieve ionen worden daarbij omgezet in voor je gezondheid veel betere negatieve ionen. De douche is een soort Ionizer, maar dan lekkerder, goedkoper en natuurlijker. De douche kan worden ingezet bij een groot aantal lichamelijke en psychische klachten. Soms is het nodig met je douche een druilerig regentje te creëren, een andere keer is het beter een krachtige straal te kiezen. Bij de verschillende "douchevormen" staat aangegeven welke methode het beste is. Je hebt de waterval: de straal is krachtig, een hoge druk, gericht, compact en rechtstreeks gericht op de betreffende plek. Er is de regenbui: een zachte straal, breed. De douche is er in verschillende gedaanten: lauw, warm, heet, koud en er zijn wisseldouches en voeten handbaden

KOUDE DOUCHES Misschien is het niet zo'n aanlokkelijk idee om onder een koude douche te staan, maar koud water heeft een zeer goede invloed op je gezondheid. Als je lang onder de douche gaat, werkt dat kalmerend. Een korte koude douche werkt versterkend. Bij koorts kun je er de temperatuur mee verlagen. Een koude douche is een probaat middel tegen vermoeidheid. Een koude douche neem je een paar seconden per keer. Je zult merken dat je, als je het je eenmaal aanwent, langer onder een koude douche kunt blijven.

E N K E L E T O E PA S S I N G E N Koorts Een koude regendouche is een goed middel tegen koorts , evenals een ijsmuts, koude compressen, koude baden en een massage met een natte handdoek. Goed water drinken om verlies aan vocht te compenseren.

Vermoeidheid Gebruik de douche zo koud mogelijk en probeer er tenminste enkele seconden onder te blijven.

Koude voeten Richt een watervaldouche op je voetzolen, een halve tot twee minuten.

Zwakke blaas en incontinentie Richt een koude watervaldouche op je voetzolen, een halve tot twee minuten. Een korte

koude watervaldouche van een minuut op je schouders gericht, daarna een zo heet mogelijke douche (een minuut of 2,5 - 3)

Hoofdpijn Intermitterende watervaldouche of een regenbuidouche op de hele voet, eerst lekker helemaal douchen.

Constipatie Een koude douche van een paar seconden, gericht op je buik. Een korte koude watervaldouche van een minuut op je schouders gericht, daarna een zo heet mogelijke douche (een minuut of 2,5 - 3)

Menstruatie blijft afwezig Een korte koude watervaldouche van een minuut op je schouders gericht, daarna een zo heet mogelijke douche (een minuut of 2,5 - 3).

voet-& handbaden

JE VOETEN EN HANDEN Je voeten en je handen zijn vanuit het gezichtspunt van de alternatieve geneeswijzen erg belangrijk, want op je voetzolen en in je handpalmen bevinden zich reflexzones. Dezeweerspiegelen je hele lichaam en druk op of massage van deze zones (zwemmen dus ook!) en de daarop aanwezige punten kan helpen klachten te verminderen of zelfs op te lossen.

VOETBADEN Je kunt een voetbad nemen door door water te waden, door met je voeten in een teiltje of een bad te gaan zitten of je voeten te douchen. Bloedsomloop en weerstandsvermogen Het watertrappen in je bad met koud water helpt je het weerstandsvermogen van je lichaam te vergroten, de bloedsomloop te verbeteren en je nieuwe energie te geven. Loop tot aan je enkels of kuiten in koud water. Duur: van een paar seconden tot een klein kwartier. En denk eraan: hou je vast! Slapeloosheid, aambeien, wintervoeten Lopen door koud water is een prima medicijn bij onder andere aambeien, slapeloosheid, zenuwen, wintervoeten, koude voeten, keel- en neusontstekingen. Hou je van de natuur en /of ben je zo gelukkig een grasveldje in de buurt te hebben: ook dauwtrappen werkt perfect! Vermoeid of depri? Hoofd verstopt? Bij vermoeidheid, als je een beetje depri bent, aan slapeloosheid lijdt of als je hoofd verstopt zit, hou dan de voeten in een bad met koud water en laat de kraan over je voeten lopen. Menstruatiekrampen, jicht, zenuwpijn, slapeloosheid Een heet voetbad (rond de 40 graden) is een goed middel bij menstruatiekrampen, jichtpijn, slapeloosheid, zenuwpijnen. Zorg ervoor dat je je hoofd koel houdt, door er geregeld een koude natte doek op te leggen, bijvoorbeeld. Voel zelf hoe lang je ermee door wilt gaan, maar probeer het 10 minuten vol te houden en stop na een half uur. Pijn in de nek Een kort warm voetbad (rond de 30 graden) kan je helpen bij pijn in de nek. Gebruik het niet als je erg last hebt van zweetvoeten.

Tand,- kies- en zenuwpijnen Wisselbaden (een badje van rond de 40 graden en één van rond de 8 graden; 3 minuten heet, een halve minuut koud en dat zo'n keer of drie).Tanden kiespijn en andere zenuwpijnen, wintervoeten, koude, hoofdpijn(zorg in dit geval het hoofd koel te houden, bijvoorbeeld door er geregeld een koude natte handdoek op te leggen). Beëindig een wisselbad altijd met koud water.

HANDBADEN Net als bij de voetzolen, zijn er op je handpalmen < reflexzones die je lichaam weerspiegelen. Druk op of massage van deze zones en de daarop liggende punten werkt in op het hele lichaam. Dat geldt ook voor watermassage, zwemmen en baden. Chronische huidziekten, astma, sportklachten, handkramp Hete (plm. 40 graden) handbaden voor chronische huidziekten, astma, krampen in je handen, sportklachten. Een paar seconden tot enkele minuten. Pas op voor verbranding! Spoel na afloop af met koud water. Polsproblemen, verstuikingen, winterhanden Wisselhandbaden: 3 minuten heet, een halve minuut koud. Bij: polsproblemen (verstuikingen), winterhanden, koude handen. Beëindig het wisselbad altijd met koud water. Te veel zweten, bloedneus, zonnesteek, oorontsteking Koude (plm. 8 graden) handbaden: overmatige transpiratie in de handen, neusbloedingen, zonnesteek. Ook bij oorontstekingen.

WISSELDOUCHES Het wisselen van een douche of hand- of voetbad van heet naar koud of andersom heeft een opmerkelijk effect. Als je een warme douche of warm bad neemt, gaat het bloed naar buiten, de huid verwijdt zich, de dieper gelegen gedeelten beschikken dan over minder bloed. Met een koude douche komt er dieper in je lichaam meer bloed en aan de oppervlakte minder. Zo kan een bepaald gebied worden ontlast of juist worden gestimuleerd. Bij eenvoudige klachten kun je rustig de hier gegeven douches en elders besproken wisselbaden toepassen. Als het allemaal wat gecompliceerder ligt, kun je beter een arts of natuurgenezer raadplegen, omdat dan een goede diagnose kan uitwijzen welke bad- of douchevorm voor jou het geschiktst is. Een wisseldouche neem je als:

Familiaal Hotel*** Verzorgd Restaurant

Aquafitocenter Thermisch binnenzwembad 30° Kuren op maat, dagarrangementen, Verwenverblijven, cadeaubons … Gezellige ruimtes voor bijeenkomsten

www.sollcress.be Koninklijke baan 225 8670 KOKSIJDE – tel 058/51.23.32 Familie André en Jenny VandammeDepeser,met dochters Hannelore , Sofie en kleindochtertje Lyza

Schotse douche: 1-3 minuten heet, 10-30 seconden koud, daarna herhaal je een en ander een aantal malen.

Gelijk wisselende douche: de koude en warme perioden wisselen elkaar gelijkmatig af en de straal is ook gelijkmatig.

E N K E L E T O E PA S S I N G E N Diarree en spijsverteringsstoornissen

Bij chronische diarree:

jezelf wel in, anders is het middel erger dan de kwaal!) ongeveer 2 minuten douchen met heet water, daarna een paar seconden met koud. Richten op het betreffende lichaamsdeel.

de Schotse Douche

Energiegebrek

Rugklachten Onderrugklachten:

Schotse douche

Gelijk wisselende douche, steeds wisselen, richten op je buik.

Transpiratie

Gelijk wisselende douche, steeds wisselen, richten op je buik.

Bij irritatie in de onderrug: de Schotse douche

Huidproblemen Droge huid of overmatig transpireren: Eerst heet, langzaam opvoeren tot zo heet mogelijk, (hou

NIEUW: Infra-rood cabine

Te vaak of te hevig: Schotse douche. Eerst heet, langzaam opvoeren tot zo heet mogelijk, (hou jezelf wel in, anders is het middel erger dan de kwaal!) ongeveer 2 minuten douchen met heet water, daarna een paar seconden met koud. Richten op het betreffende lichaamsdeel.

Op vertoon van deze advertentie: Een extraatje bij uw boeking … !

copyright voor deze tekst: www.innerned.org


Winiefred Van Killegem Wat ben je met geld als je niet gezond bent? Winiefred Van Killegem, het kruidenvrouwtje uit het Gentse, is al lang geen onbekende meer. Haar passie voor kruiden en groenten kreeg ze mee van haar grootmoeder zaliger. Toen ze zelf zwaar ziek werd, legde Winiefred (64) zich volledig toe op haar passie, en met succes! Naar aanleiding van haar nieuwste boek ‘Winiefreds Groenteboek’ bezocht BioGezond de energieke en duidelijk van gezondheid blakende dame. Wanneer we Winiefred bij haar thuis ontmoeten, is ze druk groentetaarten aan het bakken. "Ik geef vanavond nog een voordracht in een parochiezaaltje ergens in Vlaanderen", vertelt ze. Winiefred werkte jarenlang als medisch informateur voor een bedrijf dat handelt in natuurlijke geneesmiddelen. Nu is ze een graag geziene voordrachtgeefster, ze schreef al zes boeken, geeft begeleide kruiden- en tuinwandelingen en was deze zomer opnieuw te zien in het VRT-programma ‘1000 zonnen en garnalen’. Winiefred beheerst de taal van kruiden volledig en is tevens herboriste. "Wat ben je met geld als je niet gezond bent?", merkt ze terecht op.

Wat betekent gezondheid voor jou? Winiefred: "Leer leven in het land waar je woont! Echt waar. Eet de voedingsmiddelen die hier groeien en eet daarbij seizoengebonden. Waarom spreken ze anders van seizoengroenten, denk je? Verder ben ik een absolute fan van aardappelen, groenten en fruit. Die etenswaren zitten boordevol prima voedingsstoffen zoals vitaminen en mineralen die ons lichaam goed doen (weerstand opbouwen, verbranding van suikers verhogen, vetgehalte in het bloed verlagen, …). Breng daarnaast je gerechten op smaak met kruiden in plaats van met al dat zout te strooien, dat is slecht voor de bloeddruk. Gezondheid staat voor mij bovendien gelijk met het gebruik van zo veel mogelijk verse producten. Voor de rest mogen een stuk vlees en een dessert natuurlijk ook eens. Maar dan ben ik toch geneigd om bijvoorbeeld koekjes bij de bakker te kopen in plaats van een pakje industriële koekjes te


halen. Bij de bakker zijn de koekjes immers verser…" "Als ik het niet over voeding heb, dan betekent gezondheid voor mij: doen waar je jezelf goed bij voelt. Ik houd niet van het woordje ‘moeten’. Leer ook luisteren naar je lichaam. Rust als je moe bent."

Is gezond leven wel zo gezond? Winiefred: "Een terechte opmerking! Je moét elke dag een keer zondigen, vind ik. Je mag gerust eens ‘vergif’ naar binnen werken want je lichaam moet kunnen vechten. Ikzelf drink bijvoorbeeld koffie. Wie enkel gezonde voeding nuttigt, zal ook ziek worden. Alleen al van het gepieker of er misschien gezondigd wèrd. Ik ben van mening dat wie gezond wil leven, moet eten wat hij of zij lekker vindt. Als je iets niet lust, kan het niet goed zijn voor je lichaam, vind ik."

je. Maar na een dag overdaad eet ik weinig en drink ik vooral verse soep.

Plant je eigenlijk thuis zelf kruiden en kweek je groenten in je tuin? Winiefred: "Er staan 180 verschillende kruiden in mijn tuin! Ik gebruik ze niet allemaal, hoor. Het is vooral een hobby. Uiteraard voeg ik constant een groot aantal kruiden in mijn gerechten toe, maar sommige kruiden kan je niet eens in de keuken gebruiken. Toch heeft elk plantje wel degelijk een specifieke functie. Er zijn kruiden die verhinderen dat vieze beestjes andere planten beschadigen, kruiden die door hun geur dieren of insecten op een afstand houden, enzovoort. Basilicum bijvoorbeeld houdt vliegen weg. Wat groenten betreft, die kweek ik niet in mijn tuin. Het is hier maar een ‘schete’ groot, hoor (schatert)!"

Dus koop je groenten in de supermarkt? Leef je zelf gezond? Winiefred: "Ik kook graag. Dat is mijn hobby.

Misschien kook ik niet altijd gezond, maar wèl lekker! (lacht) Als je zelf iets klaarmaakt, word je niet vlug ziek, geloof me. Ikzelf ben het mooiste bewijs: ik ben er 64, voel me nog altijd uitstekend in mijn vel, zit vol moed en energie en ik ben een tevreden mens. Ik weet hoe belangrijk kruiden en groenten zijn. Natuurlijk drink ik ook graag eens een glaas-

Winiefred: "Groenten uit de supermarkt zijn

niet altijd minder goed dan elders. Maar ik prefereer toch de groenteboer want ik ijver absoluut voor verse groenten. In een grootwarenhuis zijn de producten te lang aan kunstmatig licht blootgesteld. Het gevolg daarvan is dat de positieve werking van vele voedingsstoffen vermindert, de etherische oliën worden bijvoorbeeld vlugger verbrand, enzovoort. Kijk maar eens naar aardappelen. Soms

slaan die, onder de lampen in de supermarkt, groen uit. Dan zijn de aardappelen zelfs giftig! Daarom pleit ik voor opgeleide verkopers. Groenten mogen niet te lang blijven liggen. Ik heb ook iets tegen al die verpakkingen en beschermlagen. Bovendien zijn bijna alle groenten gespoeld waardoor ze een deel van hun vitaminen verliezen. Verder zijn in blikken en bokalen dikwijls bewaarmiddelen toegevoegd, wat een invloed heeft op de smaak. Verse producten zijn echt het best. Maar ook dan heb ik toch nog een kleine opmerking. Eet de groenten onmiddellijk op, want na een week blijft er van de voedingswaarde niet veel meer over."

Is biologisch geteeld voedsel de oplossing? Winiefred: "Ik ben daar een voorstander van, alhoewel ik het veel te duur vind. De smaak is wel beter. Maar eigenlijk vind ik biologische voeding niet beter dan ambachtelijk gekweekte moestuingroentjes. Biologische producten zijn óok gespoeld, zijn óok verpakt, …

Hoe is het met de kwaliteit van kruiden in de winkel? Winiefred: "Luister, wat je zelf doet, doe je

beter! Mijn voorkeur gaat uit naar een eigen moestuintje. Kweek je eigen, verse producten.

Per 250 ml zonder toevoeging van suiker slechts 2 g koolhydraten (gewoon bier 7-10 g koolhydraten)

alc. max. 4,4 % vol.

Die ga je bijvoorbeeld al niet zoveel besproeien… In de winkel liggen trouwens meestal peperdure producten. Gedroogde kruiden zijn wel zeer goed, op voorwaarde dat je kwaliteit in huis haalt én de kruiden in het donker bewaart, zoniet verkleuren en oxideren ze."

Grijpen de mensen te vlug naar medicatie? Winiefred: "Ja. Voor kleine kwaaltjes gebruik

je veel beter kruiden en groenten. Het zijn de medicamenten uit de natuur. Uiteraard vallen sommige ziektes niet zomaar te genezen. Een keelontsteking vraagt om antibiotica, voor artrose heb je ook pillen nodig. Als aanvulling op die medicamenten, kan je de pijn wel helpen verzachten met natuurlijke middelen. Een verstopte neus daarentegen is veel beter te verhelpen door te dampen met kaasjeskruid in plaats van neusdruppels te gebruiken. Drink rijstwater of wortelsap bij diarree. Of zet tijm op je slaapkamer voor een betere ademhaling. Kool is dan weer goed voor de darmen. Wist je dat meer dan driekwart van de fatale ziektes kunnen voorkomen worden

als je meer groenten en vruchten eet? Dat zegt de wetenschap."

Welke misvattingen leven er in onze maatschappij op het vlak van gezondheid? Winiefred: "Moeilijke vraag… Ik kan me wel ergeren aan misleidende reclame. Een pak veelbelovende middeltjes helpt niet. Wie een hoog cholesterolgehalte heeft moet niet grijpen naar pillen maar wel minder vet en meer zuivere voeding eten. Probeer jezelf te genezen door in je eigen keuken groenten en kruiden te gebruiken die je lust." "Veel mensen maken hun gerechten ook te lang op voorhand klaar. Ik ben geen voorstander van opgewarmde kost! De microgolfoven vind ik een slechte uitvinding. Zo verliezen de groenten en voedingsmiddelen hun vitaminen en mineralen, alles gaat kapot. Er gaat niets boven vers. Als je naar de groenteboer gaat moet je ook niet nog twee uren blijven rondrijden met de wagen. Leg je koopwaar onmiddellijk in de koelkast."

Een goede gezondheid begint aan tatel. In Winiefreds Groenteboek kom je alles te weten over groenten. Het staat boordevol weetjes en gezondheidstips en bevat 130 eenvoudige recepten met de beste inheemse groenten. Het boek is te koop in de meeste boekenwinkels en in sommige grootwarenhuizen. Uitgegeven bij Book & Media Publishing. 14,95 euro, 173 pag.

TOPVAR BIER zonder toevoeging van suiker Ingrediënten Water, mout, hop Bier categorie II Inhoud 0,5 liter

Verkrijgbaar in uw natuur- en dieetwinkel NV REVOGAN Landegemstraat 1, 9031 DRONGEN Tel. 09-280 90 60, Fax 09-282 98 73

www.revogan.be


Verstandig zoeten

met ongeraffineerde suikers

Het staat als een paal boven water: één van de belangrijkste oorzaken van de typische welvaartsziekten als ouderdomsdiabetes, ADHD, overgewicht, allergieën, gewrichtsontstekingen, chronische vermoeidheid, M.S en hartziekten is het overmatig gebruik van geraffineerde suiker! Hoe meer frisdranken, snoep, desserts, gebak en andere gesuikerde etenswaren we gebruiken, hoe meer we onze gezondheid ondermijnen. Reden ten over om als gezonder alternatief eens de ongeraffineerde zoetmiddelen voor te stellen.

Wat zijn geraffineerde suikers?

Wat zijn de nadelen ervan?

Geraffineerde suikers ontstaan door de korte, zoetsmakende suikers (sucrose of saccharose, glucose, fructose…) volledig te isoleren uit het voedingsmiddel, waarin ze van nature voorkomen. Vooral de suikerbiet, het suikerriet en maïs worden hiervoor gebruikt. In een aantal stappen (met gebruik van scheikundige stoffen) worden suikers volledig ontdaan van alle vezels en voedingsstoffen als eiwitten, vetten, vitamines en mineralen, waarmee ze van nature vergezeld zijn. Bovendien grijpt er niet zelden een blekingsproces plaats om een zo wit mogelijk eindproduct te bekomen. Het resultaat is dus een volledig geraffineerd en ‘dood’ suiker dat is ontdaan van al zijn begeleidende nuttige stoffen en dat alleen een calorische inhoud heeft zonder verdere voedingswaarde; men spreekt van ‘lege’ calorieën.

Het dagelijks gebruik van aanzienlijke hoeveelheden geraffineerde suikers heeft verschillende negatieve gevolgen. Misschien wel het belangrijkste nadeel is dat ze zich in het lichaam gedragen als ‘nutriëntenrovers’. Suikers worden verbrand om energie op te leveren, dat is algemeen geweten. Maar deze omzetting vereist de tussenkomst van heel wat mineralen en vitamines! Vermits geraffineerde suikers niet meer vergezeld zijn van hun begeleidende natuurlijke vitaalstoffen die normaal de verbranding ondersteunen, moet het lichaam zijn eigen reserves aanspreken. Dus hoe meer en hoe langer we geraffineerde suiker gebruiken, hoe meer we onze lichaamsweefsels en organen beroven van essentiële voedingsstoffen als calcium, magnesium, vitamines B. Op den duur ligt de weg open tot het ontstaan van ziekten zoals allerlei allergieën, herhaalde infecties, ADHD, gewrichtsontstekingen, osteoporose, fibromyalgie, chronische vermoeidheid, verhoogd cholesterolgehalte, hart- en vaatziekten, M.S., kanker… Ook zijn er ernstige gevolgen voor de pancreas of aalvleesklier: door de telkens weer snelle en sterke stijgende bloedsuikerspiegel bij het gebruiken van geraffineerde suiker, wordt die klier steeds overmatig geprikkeld tot het maken van het bloedsuikerverlagend hormoon insuline. Na een tijdje laat deze klier het dan afweten met het ontstaan van ouderdomsdiabetes. Zonder er verder al te diep op in te gaan kunnen we ook stellen dat overdreven gebruik van geraffineerde suiker aan de basis kan liggen van hypoglycemie, bijnieruitputting, overgewicht, tandbederf, vroegtijdige ouderdomsverschijnselen…

Het alternatief! Ongeraffineerde suikers Reden ten over dus om, als we toch aan iets een extra zoete smaak willen geven, te kiezen voor ongeraffineerde zoetmiddelen. Hier is er geen verarmende raffinage gebeurd waarbij mineralen, vitaminen en andere nutriënten verwijderd werden en is er geen tussenkomst gebeurd van scheikundige stoffen om te isoleren of te ontkleuren. Wel zijn de natuurlijke suikers door persen, verhitten, verdampen enz. geconcentreerd. Dat wil zeggen dat ze na inname toch de bloedsuikerspiegel vrij snel kunnen doen oplopen en in veel gevallen toch de pancreas extra belasten! Conclusie: ongeraffineerde zoetmiddelen zijn geen ‘nutriëntenrovers’ zoals geraffineerde zoetmiddelen, maar moeten toch nog steeds met mate gebruikt worden!


Welke

ongeraffineerde zoetmiddelen bestaan er zoal ? Naast fruit, gedroogd fruit en fruitsappen kunnen we op een natuurlijke manier zoeten met:

AHORNSIROOP of ESDOORNSIROOP Dit lekker, caramelachtig en aromatisch natuurlijke suiker wordt bekomen uit suikeresdoornen die groeien in Canada en Noord-Amerika. Na aanboren van de stam in de vroege lente, wordt hieruit een helder, zoet sap betrokken. Verwarmen Ahornsiroop is een en tot 50 maal indikken, levert - caramelachtig en zeker bij de graad C op het aromatisch natuurlijeinde van de winningsperiode – ke suiker bekomen een mineralenrijke, ongeraffi- uit suikeresdoornen neerde suikerstroop op die heel van Canada en breed kan toegepast worden Noord-Amerika. voor het zoeten van gebak, koek, popcorn, pannenkoeken, wafels, zure zuivelproducten, roomijs, toppings, ontbijtgranen en muesli’s. Ahornsiroop graad C kan ook gebruikt worden als natuurlijke suiker- en mineralenbron tijdens vasten- en reinigingskuren. Opgepast: gebruik alleen de zuivere ahornsiroop, geen goedkope geraffineerde suikersiroop waaraan gewoon wat ahornsiroop is toegevoegd!

GRANENSTROPEN (Gerstemout-, rijst-, tarwe- en maïsstroop) Ook zeer interessant zijn de iets minder zoete granenstropen. Deze worden bekomen door een natuurlijk fermentatieproces uit volle granen. Na het laten kiemen Zoete granenstropen of na het koken van volle granen wordt er doen het goed als zoeteen cultuur van micro-organismen middel voor gebak, als (Aspergillus oryzae) aan toegevoegd. beleg en in desserts. Deze splitsen met hun enzymes de lange suikers van de granen tot kortere, zoeter smakende suikers: vooral maltose en kortere maltodextrines. Het bekomen zoete sap wordt vervolgens gefilterd en ingedikt door inkoken. Granenstropen doen het goed als zoetmiddel voor gebak als koekjes, brood en cakes; ze dienen ook als beleg voor brood, crackers en wafels en in desserts.

AGAVESIROOP De Agave americana, een vetplant die vooral groeit in Mexico, ZuidAmerika en de zuiderse staten van de USA, levert ook een natuurlijk

BioGezond • september 2004

13

zoetmiddel: agavesiroop of agavehoning. Hiertoe wordt de sappige kern van deze plant geperst en het bekomen sap gefilterd. Dit sap is rijk aan het mild zoete inuline, dat na verhitten en indikken tot agavesiroop wordt gesplitst tot het zeer zoete fructose. Vermits deze siroop dus vooral rijk is aan ongeraffineerde fructose en na inname de bloedsuikerspiegel nauwelijks Het sap van de Agave doet stijgen, wordt ze ook vaak aan diabe- americana is rijk aan tici aangeraden. Met mate wel te verstaan, het mild zoete inuline. want fructose in hoge hoeveelheden heeft wel andere nadelen (onder andere verhogen van cholesterol en snellere verouderingsverschijnselen in de weefsels).

ECHTE, RAUWE HONING

Een ideaal ongeraffineerde suiker om met mate te gebruiken is echte, rauwe honing.

Een ideaal ongeraffineerde suiker om met mate te gebruiken is uiteraard echte, rauwe honing. Met ‘echt’ bedoelen we honing die door bijen aangemaakt wordt in de vrije natuur uit nectar en honingdauw en niet de honing die in de industrie wordt aangemaakt door aan bijen suikerwater te voederen. Met ‘rauw’ bedoelen we dat de honing geen pasteurisatie onderging boven de 43° celsius (wordt gedaan om kristallisatie te vermijden): hierdoor worden waardevol-

Zwergenwiese Biologische broodsmeersels op basis van zonnebloempitten. 100% plantaardig, zonder melkproducten, cholesterolvrij, zonder eieren, glutenvrij en zonder gist. Een echte lekkernij voor op de boterham, knäckebrood of toast. Rijk aan vitaminen en meervoudige onverzadigde vetzuren. 12 diverse smaken verkrijgbaar.

le natuurlijke antibiotische stoffen en enzymes bewaard. Verdere eisen voor een ideale honing zijn: niet gefilterd, geen suiker bijmengen. Honing is dan een natuurlijk zoetmiddel met licht weerstandsverhogende, spijsverteringsbevorderende en zuiverende eigenschappen dat naast enkelvoudige suikers (glucose en fructose) ook enzymes, vitaminen, mineralen en anti-oxidanten bevat. Er bestaat uiteraard een ruime keuze van smaak en aroma met ondermeer honing van acacia, tijm, den, boekweit, lavendel, eucalyptus, klaver, etc.

ONGERAFFINEERDE, RUWE RIETSUIKER OF OERSUIKER In plaats van het sap, bekomen na persen van rietsuikerstengels, te onderwerpen aan een ingewikkeld en uitgebreid raffinageproces om geraffineerde rietsuiker op te leveren, kan men dit perssap na indikken gewoon laten Als men het sap na het persen van rietsuistollen. De bekomen kerstengels gewoon laat stollen levert dit brokken gewoon ongeraffineerde ruwe rietsuiker op. vermalen, levert dan de ongeraffineerde ruwe rietsuiker of oersuiker op. Die is wel iets minder zoet dan de geraffineerde rietsuiker, maar bevat wel nog alle begeleidende nutriënten. Oersuiker kan in tal van bereidingen gewone suiker vervangen. Opgepast: soms laat men rietsuiker een eerste deel van het raffinageproces ondergaan. Deze gedeeltelijk geraffineerde rietsuiker geeft men dan de naam ‘ruwe rietsuiker’, maar is dus niet volledig ongeraffineerd!

RUWE, ZWARTE RIETSUIKERMELASSE Tijdens het raffinageproces van rietsuiker laat men in één van de laatste stappen de pure, geraffineerde suiker uitkristalliseren, waarbij de kristallen gescheiden worden van een dikke, kleverige, zwarte en bitterzoete siroop: de ruwe, zwarte, rietsuikermelasse. Dit ‘afvalproduct’ of bijproduct van de rietsuikerraffinage is beladen met de nutriënten die de suikers normaal vergezellen in de plant en is op die manier ook als een ongeraffineerd, mineraalhoudend suiker in tal van bereidingen te gebruiken. Door de rijkdom aan chroom en aan vit B5 wordt ruwe rietsuikermelasse in bescheiden hoeveelheden zelf goed beschouwd voor respectievelijk de bloedsuikerregulering en de huid.

DIKSAPPEN Door het langdurig laten inkoken en dus sterk concentreren van fruitsappen, kan ook men ook natuurlijke, ongeraffineerde suikerstropen bekomen: de diksappen. Vooral appeldiksap is gekend, maar in principe kan elk vruchtensap door evaporisatie aanleiding geven tot een vloeibaar en ingedikt natuurlijk zoetmiddel. Hou ermee rekening dat diksappen rijk zijn aan fructose en daarom zeker ook met mate moeten gebruikt worden. Diksappen doen het goed in gebak en desserts en kunnen nog meer ingedikt tot smeerbare stropen (bv. appel- en perenstroop) ook als beleg fungeren. Verkrijgbaar in elke goede natuurvoedingsen bio winkel

Oostjachtpark 3 - 9100 Sint-Niklaas Tel. 03 780 53 00 - Fax 03 778 14 13 - email: [email protected]


OVERIGE MIDDELEN Minder gekend, maar ook soms gebruikt als ongeraffineerde suikerbron zijn: manioksiroop, ongeraffineerde bietsuikerstroop en amasake.

Bachbloesemtherapie bij zelfbeklag Chicory (Cichorei) : is de bloesemremedie voor de bemoeizieke persoon die zijn hulp opdringt aan anderen en die - wanneer hij er onvoldoende aandacht of liefde voor terugkrijgt - zich aan zelfbeklag overgeeft. Voor de “bezorgdheid”, de voortdurende welgemeende aan- en opmerkingen wil hij sympathie en dankbaarheid terugkrijgen. Wanneer hij die Cichorei niet krijgt, overvalt hij je met zelfmedelijden en zelfbeklag “na alles wat ze voor jou hebben gedaan” en durft hij zelfs ziekte te simuleren. Na het geven van Chicory zal iemand zich meer onbaatzuchtig inzetten.

“Niet klagen, maar dragen en bidden om kracht” is

Heather (Struikheide) : wordt vooral gegeven aan de egocentrische persoon die altijd over zichzelf bezig is en steeds in het middelpunt van de belangstelling wil staan. Hij heeft steeds een publiek nodig en deinst er niet voor terug om zijn problemen uit te vergroten en Struikheide zich over te geven aan regelrecht zelfbeklag om toch maar een gehoor te krijgen. Opdringerig praatziek als hij is, kan hij zelf niet luisteren naar anderen. Dankzij de inname van Heather zal iemand wel rekening houden met anderen en hulpvaardig optreden.

men het innerlijk geestelijk evenwicht herstellen en

Pine (Den) : moet overwogen worden wanneer zelfbeklag vooral neerkomt op het maken van zelfverwijten. Deze remedie helpt mensen die steeds vinden dat ze “beter hadden moeten doen” en die veel meer oog hebben voor hun beperkingen dan voor hun verwezenlijkingen. Ze klagen teveel dat ze fouten hebben gemaakt. Niet zelden is dat het gevolg dat ze strenge dogma’s of Den leefregels hebben moeten volgen. Met Pine zal men zich enkel verontschuldigen wanneer het echt nodig is. Larch (Lariks) : geeft men aan de persoon die altijd klaagt dat hij “het niet zal kunnen”. Een taak, een examen, een baan is op voorhand al gedoemd te mislukken. Dit gebrek aan zelfvertrouwen of minderwaardigheidscomplex stoelt vaak op vroegere mislukkingen. Met lariks kan men weer geloven in eigen kunnen en Lariks meer succes boeken. Gorse (Gaspeldoorn) : past voor de persoon die klaagt dat hij “niet meer te helpen is”. Hij heeft voor zijn chronische ziekte alle mogelijke therapieën en artsen geprobeerd en vindt dat verder proberen geen enkele zin meer heeft.

werd opgehangen . Nu is dat misschien wel te scherp gesteld : als iemand problemen heeft, dan hoeven die niet steeds bedekt te blijven en wordt er zelfs best over gepraat. Anders is het wanneer iemand klaagt zonder gegronde redenen of er zelfs anderen mee lastig valt. Met Bachbloesems kan de persoon meer tot rust en tevredenheid brengen. Kies wel de bloesems die het best passen voor het individuele geval. We stellen er enkele voor.

Bio-bloesemremedies bereid volgens de methode van Dr. Bach van La Drôme Provençale: > Bloesems uit de ongerepte Oostelijke Pyreneeën > Aangemaakt volgens de kwaliteitseisen van Dr. Bach > Gestabiliseerd met een biologische cognac (Ecocert)

La Drôme Provençale: uw vertrouwen waard ! Ook uw leverancier van biologische verse kruidentincturen, essentiële oliën, plantenthees, fyto-aromatische complexen.

Te verkrijgen in elke goede natuur- en kruidenwinkel Info: Mannavita tel.: 056-43 98 52

Gaspeldoorn BioGezond • september 2004 15

N&D-03-12-K

Willow (Wilg) : past voor de verbitterde, al te negatief ingestelde persoon die zichzelf als het slachtoffer van het noodlot aanziet. Voor al zijn problemen legt hij de schuld bij anderen en in zijn zwartgalligheid gunt hij iemand anders niet zijn geluk, goede gezondheid of Wilg beter lot. Hij vindt hij het maar normaal dat anderen hem helpen en vertoont hiervoor geen dankbaarheid. Reken daarbij zijn ongegrond zelfbeklag en je begrijpt dat deze persoon vaak steeds eenzamer en verbitterder wordt. Toedienen van willow laat iemand vredig zijn lot aanvaarden en een optimistische instelling verkrijgen.

een spreekwoord dat vroeger in heel wat huizen

Omega-3-vetzuren Een pure noodzaak? Het gebruik van vetzuursupplementen is de laatste jaren zeer belangrijk geworden in de natuurgeneeskunde. Vooral de zogenaamde omega-3-vetzuren - waar bijna elke westerse mens tegenwoordig een tekort van vertoont - worden meer en meer ingezet bij de aanpak en de preventie van aandoeningen als depressiviteit, ADHD, psoriasis, ziekte van Alzheimer, reumatoïde artritis… Wat is de achtergrond hiervan, is het toedienen van deze voedingssupplementen een modeverschijnsel of wordt het een pure noodzaak ?

Essentiële vetzuren Er bestaat een groep van meervoudig onverzadigde vetzuren, die de mens met zijn voeding moet opnemen, omdat hij ze zelf niet kan aanmaken en omdat ze belangrijke functies in het lichaam vervullen: de essentiële vetzuren. Hiertoe behoren twee grote klassen: de omega-6- en de omega-3 vetzuren, die hun naam kregen naargelang de plaats waar de eerste dubbele binding in hun moleculaire structuur voorkomt. Het ‘stamvetzuur’ van de omega-6-vetzuren is het gekende linolzuur (LA), dat via een reeks omzettingen - o.a. over het vetzuur gammalinoleenzuur of GLA - aanleiding heeft tot de ‘goede’ prostaglandines van het type 1. Het stamvetzuur van de omega-3-groep is alfa-linoleenzuur (ALA) dat via omzettingen over de visoliën EPA (Eicosapentaeenzuur) en DHA (Docosahexaeenzuur) aan de basis ligt van de ‘goede’ prostaglandines 3.

Belangrijke functie Nu zijn die prostaglandines van het type 1 en 3 zeer belangrijke weefselhormonen, die in het lichaam talrijke regulerende functies te vervullen hebben. Zo beschermen zij ons tegen hart- en vaatziekten door op een natuurlijke manier ‘bloedverdunnend’ te werken, de vorming van klonters tegen te gaan en mee te helpen zorgen voor een normaal cholesterolgehalte en een optimale bloeddruk. Ze spelen ook een rol in onze immuniteit, niet alleen om vreemde indringers af te slaan, maar om ervoor te zorgen dat de immuniteit niet ontspoort met het ontstaan van allergieën of auto-immuunziekten (ziekten zoals reumatoïde artritis, waarbij het lichaamseigen weefsel wordt aangevallen). Ook voor het goed functioneren van het zenuwstelsel is de aanvoer van essentiële vetzuren primordiaal, zoniet ligt de weg open voor aandoeningen als depressiviteit, ADHD (Attention Deficit and Hyperactivity Disorder) en de ziekte van Alzheimer. Verder dient ook de regulerende rol op het hormonaal stelsel aangestipt te worden : een gebrek aan essentiële vetzuren kan zich namelijk vertalen in menstruatiestoornissen, premenstrueel syndroom en onvruchtbaarheid. Tenslotte moeten we ook het belang aanstippen van de goede prostaglandines voor een gave en gezonde huid. In al die hormoonachtige taken moeten de goede prostaglandines 1 en 3 de zogenaamde “slechte” prostaglandines van het type 2 in toom houden ! Laatstgenoemde prostaglandines spelen namelijk een fundamentele oorzakelijke rol in het ontstaan van alle bovengenoemde verstoringen op het vlak van hart- en vaatziekten, immuniteit, zenuwstelsel, hormonaal evenwicht en huidstructuur. 16 BioGezond • september 2004

Voedingsraadgevingen Uit al het bovenstaande kunnen we al een paar zeer belangrijke voedingstips halen. We dienen te zorgen in onze voeding voor voldoende aanvoer van de stamvetzuren van de omega-6-reeks, linolzuur (LA), en van de omega-3-reeks, alfalinoleenzuur (ALA). Linolzuur halen we vooral uit verse noten en zaden en uit het overgrote deel van de koudgeperste (!) oliën zoals zonnebloemolie, soja-olie, druivenpitolie, maïsolie en saffloerolie. De nadruk dient hierbij absoluut gelegd te worden op de koude persing, alsook op het niet verhitten, noch verharden of hydrogeneren van deze oliën. Van zodra we met deze oliën braden, frituren of bakken of er geharde margarines van maken, wordt de gunstige structuur van deze vetzuren omgezet met vorming van de voor het lichaam uiterst storende ‘transvetzuren’. Wat betreft de aanvoer van alfa-linoleenzuur, moeten we zorgen voor de inname van voldoende groene groenten, lijnzaad(olie), koolzaadolie, walnoten, pompoenpitten…

Niet alleen stamvetzuren Helaas zijn de zaken niet zo eenvoudig. Bij veel mensen is de omzetting van de stamvetzuren LA en ALA naar resp. GLA (gammalinoleenzuur) en EPA/DHA (visoliën) om gunstige prostaglandines 1 en 3 te bekomen, sterk afgeremd !

Gezond leven met de

juiste vetten

Er zijn verschillende oorzaken mogelijk: erfelijke factoren, diabetes, verhoogd cholesterolgehalte, overgewicht, ouderdom, nutritionele tekorten (vit C, vit B3, zink, magnesium…), overmatig suikergebruik en de inname van storende transvetzuren (verhitte en verharde meervoudig onverzadigde vetten). Daarom is het soms aangewezen om van de omega-6-vetzuren onmiddellijk gammalinoleenzuur toe te dienen onder de vorm van teunisbloem-, bernagie- of zwartebessenzaadolie. En is het wat betreft de omega-3-vetzuren zeker aangewezen om op gezette tijden vette vis (zalm, makreel, sardines, haring…) te eten om direct de aanvoer van EPA (eicosapentaeenzuur) en DHA (docosahexaeenzuur) te verzekeren.

Onevenwicht tussen omega-3 en omega-6 ! Nu is ook de onderlinge verhouding tussen de omega-6-reeks (LA, GLA) en de omega3-reeks (ALA, EPA, DHA) zeer belangrijk voor onze vetzuurstofwisseling en de metabole functies die ervan afhangen. In ideale omstandigheden is in de aanvoer via

de voeding van omega-6- en omega-3 een verhouding gewenst van zo’n 3 à 4/1. Nu blijkt er helaas de laatste decennia een zeer belangrijke verschuiving gebeurd te zijn in het typische westerse dieet. Er is een grote toename gebeurd in de aanvoer van omega-6-oliën ten nadele van de omega-3-oliën. Er zijn verschillende oorzaken : men is minder dierlijke (verzadigde vetten) vetten gaan gebruiken en men is in de voedingsproductie en –bereiding op grote schaal omega-6-houdende oliën gaan gebruiken als maïs- en sojaolie. Aan de andere kant daalde het gebruik van omega-3-oliën door het minder eten van groene groenten, door het minder gebruiken van de “ouderwetse” en niet zo lang houdbare lijnzaadolie en zeker door het minder nuttigen van vis. Bovendien blijkt de vis die tegenwoordig veel wordt ‘gekweekt’ veel minder EPA en DHA te bevatten.

Gevolgen Het is moeilijk om een cijfer te kleven op het hierboven omschreven onevenwicht, omdat er niet alleen individuele verschillen zijn, ook naargelang streek of land varieert de inname van vetzuren. Amerikaanse cijfers geven aan dat in bepaalde streken de verhouding omega-6/omega-3 wel 20/1 zou bedragen! In België zou de verhouding eerder liggen tussen 7,5/1 tot 9,5/1. De gevolgen laten zich raden : de vetzuurstofwisseling verloopt niet zoals gewenst, er is een belangrijk onevenwicht tussen de ‘goede prostaglandines’ 1 en 3 en er is een overmaat aan de ‘slechte’ prostagladines 2 , die namelijk ook gevormd bij een teveel aan omega-6-vetzuren. Ziektebeelden als depressiviteit, ADHD, ziekte van Alzheimer, psoriasis, verstoord cholesterolgehalte enz. blijken steeds meer voor te komen.

Udo’s Choice®

Ultimate Oil Blend Deze biologische olie bevat een ideale

GEVRAAGD: OMEGA-3-SUPPLEMENTEN ! Hoewel we reeds met onze voeding kunnen bijsturen en zorgen voor meer inname van vette vis, koudgeperste (!) lijnzaadolie en koolzaadolie, groene groenten en walnoten (en daarbij tegelijk de omega-6-vetten beperken), is het in vele gevallen wenselijk om het onevenwicht grondig aan te pakken met een extra inname van voedingssupplementen met omega-3-vetzuren. Artsen en therapeuten kiezen hierbij vooral voor visoliën of lijnzaadolie. Zeer belangrijk is evenwel de kwaliteit van deze supplementen! Visoliën mogen niet toxisch belast zijn met zware metalen en toxische stoffen als dioxines. Bovendien is een overmaat van EPA ten opzichte van DHA dan gewenst; diepzeevis uit weinig vervuilde oceanen is dan ook aangewezen. Wat betreft de vlaszaadolie moet het zeker gaan om koudgeperste olie, waarvan de houdbaarheidsdatum strikt gerespecteerd wordt! Omdat ALA nog moet omgezet worden tot EPA en precies deze stap vaak verstoord is, valt te begrijpen dat er meer visoliesupplementen worden voorgeschreven, terwijl ALA eerder in de voeding wordt opgedreven (vlaszaadolie, koolzaadolie…).

verhouding van de essentiële vetzuren, Omega-3, Omega-6 en Omega-9 (2:1:1) en garandeert een optimale voedingswaarde. • vermindert je risico op hart- en vaatziekten • verhoogt je energie en weerstand • verbetert je leer- en concentratievermogen • draagt bij tot een betere gemoedsstemming • houdt je gewrichten soepel en versterkt je beenderen • verbetert je spijsvertering en bloeds-omloop • houdt je huid zacht en jong • bevordert je conditie en sportprestaties

Verkrijgbaar in de betere natuurvoedingswinkel of apotheek.

Voor meer info, surf naar www.ojibwa-deroeck.com of bel +32 (0)52 48 43 00

OjIbwa De roeck BioGezond • september 2004 17

Bij welke beelden omega-3-vetzuren inzetten

?

Zonder volledig te zijn en al te diep in te gaan op de ingewikkelde achtergronden ervan, kunnen we een aantal van de belangrijkste indicaties voor het supplementeren van omega-3-vetzuren overlopen:

ADHD (Attention deficit and Hyperactivity disorder) In één van de vorige nummers van BioGezond werd dit probleem van nabij bekeken. Een tekort van EPA en DHA blijkt een zekere rol te spelen bij dit hyperactief gedrag en bij aanverwante beelden als dyslexie en dyspraxie. Vetzuuranalyses in het bloed blijken inderdaad tekorten te tonen aan EPA en DHA, minder aan ALA. Dat duidt erop dat de omzetting van ALA naar EPA/DHA sterk verstoord is, vooral door factoren als storende transvetzuren en een teveel aan omega-6-vetzuren in het dieet, alsook erfelijke factoren… Nu is voor DHA een belangrijke structurele functie weggelegd in de zenuwcelmem- Bij ADHD wordt steeds branen en speelt EPA een fundamentele regulerende meer gekozen voor een werking in de hersenen. Bij de alternatieve aanpak visoliesupplement met hoog EPA en beperkt DHA van ADHD wordt dan ook meer en meer - naast (verhouding 4/1 to 7/1)

een volwaardige voeding zonder suiker en allergenen - gekozen voor een visoliesupplement met hoog EPA en beperkt DHA in een verhouding van 4/1 tot 7/1. Om de omega-6-stofwisseling toch ook in goede banen te leiden, combineert men soms met wat gammalinoleenzuur

(GLA)

DEPRESSIVITEIT Misschien wel het snelst toenemende ziektebeeld in onze maatschappij is depressiviteit. Dat tekorten aan omega-3-vetzuren hierbij een mede-oorzaak vormen, blijkt uit diverse observaties en studies. Zo komt in visetende populaties (Japan, IJsland, Taiwan) veel minder depressie voor. Niet alleen als Naast een St. Janskruidpreparaat of een klassiek antidepressivum, is de inname van een visoliesupplement met hoog EPA bij depressies aangeraden.

opbouwend element van celwanden en synapsen, maar ook voor een optimale geleiding en overdracht van zenuwimpulsen zijn omega-3-vetzuren zeer belangrijk. Bij een tekort ervan ten opzichte van omega-6-vetzuren, zal het zenuwstelsel minder goed functioneren en ligt de weg open naar zwarte gedachten, sombere stemming, angst en rusteloosheid. Naast het gebruik van een gestandaardiseerd St. Janskruidpreparaat of een klassiek antidepressivum, is de inname van een visoliesupplement met hoog EPA bij depressies meer dan wenselijk !

ZIEKTE VAN ALZHEIMER EN DEMENTIE In het vorig nummer van BioGezond stipten we de sterke toename van dementie, vooral onder de vorm van de ziekte van Alzheimer, aan. Verschillende epidemiologische studies

tonen ook aan dat de ziekte van Alzheimer minder voorkomt in voedingsgroepen waar regelmatig vis op het menu staat. Omgekeerd ziet men meer Alzheimer optreden bij een voedingspatroon arm aan vis en groene groenten (bron- De ziekte van nen van omega-3-vetzuren) en rijk aan vlees. Nu is er bij de Alzheimer komt ziekte van Alzheimer een belangrijke chronische ontstekings- minder voor in factor aan de orde : in het hersenweefsel worden namelijk de voedingsgroepen hiervoor typische ‘acute-fase-eiwitten’ en ‘cytokines’ aange- waar regelmatig troffen. Ook is gebleken dat een cytokine, het ‘interleukine-1’, vis op het menu staat. een substantiële rol speelt bij het neerslag van het voor Alzheimer typische ‘amyloïd-eiwit’ in de hersenen. Gelukkig hebben de omega-

3-vetzuren van visolie (en vooral EPA) een belangrijke ontstekingsverminderende werking : ze remmen de vorming van ontstekingsbevorderende cytokines en eicosanoïden, prostaglandines van het type 2, door zelf aanleiding te geven tot de ‘goede’ prostaglandines 3. Vooral in de preventie van de ziekte van Alzheimer is een goed visoliesupplement zeker op zijn plaats.


PSORIASIS EN REUMATOÏDE ARTRITIS Psoriasis en reumatoïde artritis zijn ziektebeelden, waarbij een onnodige ontstekingsreactie plaatsgrijpt in respectievelijk de huid en de gewrichten. In beide gevallen kan men een belangrijke Omega-3-vetzuren hebrol waarnemen van de ont- ben ook een onstekingsstekingsmediërende prostag- werende functie. landines van het type 2.

Omdat omega-3-vetzuren een onstekingswerende functie vervullen door de vorming van de ‘slechte’ prostaglandines van het type 2 afremmen, vormt de inname van visoliën één van de natuurlijke maatregelen die bij het afremmen van deze ziektebeelden kunnen overwogen worden; uiteraard naast het aanraden van de hogervernoemde bronnen van ALA.

HART- EN VAATZIEKTEN Omdat factoren zoals niet-visceus bloed, een normaal cholesterolgehalte, een goede bloeddruk en een elastische vaatwand ons beschermen tegen hart- en vaatziekten en voor een deel bepaald worden door de inname van omega-3-vetzuren, is

Het nemen van vetzuursupplementen is bijna een basismaatrehet nemen van vetzuursupple- gel geworden bij menten bijna een basismaatre- de preventie en aanpak van hartgel geworden bij de preventie en vaatziekten

en aanpak van hart- en vaatziekten! Naast het aanraden van gezonde omega-3-vetten

in de voeding (onder de vorm van vette vis, lijnzaad- of koolzaadolie) en van de belangrijke mono-onverzadigde (omega-9) vetzuren in olijfolie, is het innemen van een goed visoliesupplement aanbevelenswaardig. Er bestaan trouwens heel wat epidemiologische studies die het beschermend effect van visolie aantonen.

ANDERE TOEPASSINGEN VAN OMEGA-3-VETZUREN Zonder dat we hierop verder kunnen ingaan, zijn er nog een aantal andere terreinen waarbij omega-3-vetzuren vaak met succes kunnen worden ingezet.

• Aggresiviteit, gewelddadig gedrag • Chronisch vermoeidheidssyndroom, M.E. • PMS, menstruatieklachten, onvruchtbaarheid, hormonaal onevenwicht • Droge huid, broze haren en nagels • Geestesziekten • Overgewicht • Ouderdomsdiabetes

Lusteloos? Donkere wolken in uw hoofd? Stemmingsschommelingen? Een druk kind? Moe?

MorEPA

®

Omega-3 voor het behoud van het emotioneel en fysiek welzijn ✓ ✓ ✓ ✓

✓ ondersteunt de goede werking van het cardiovasculair systeem ✓ beschermt de huid tegen veroudering

verbetert de concentratie vermindert stress verhoogt de immuniteit past in het diabetesdieet

De MorEPA supplementen werden speciaal gemaakt om bij te dragen tot een positief gemoed en een emotioneel evenwicht. Dit kan, dankzij het groter aandeel van EPA ten opzichte van DHA. MorEPA* is geen ‘gewone’ visolie: elke capsule bevat meer dan 575 mg EPA (een essentieel vetzuur uit de omega-3 familie). Één capsule MorEPA geeft u bovendien de dagelijks aanbevolen hoeveelheid Omega-3 EPA/DHA, voor 0,50 Euro/dag. In plaats van tien visoliecapsules per dag, hoeft u nu maar één capsule MorEPA in te nemen!

* Wat maakt MorEPA zo uniek: hoogst aan zuiverheid, hoogst aan omega-3, hoogst aan EPA en laagst in prijs in vergelijking met gewone visolie

MorEPA®-Mini-Junior voor kinderen vanaf 5 jaar

MorEPA® voor iedereen, van 10 tot 110 jaar

(natuurlijke aardbeiensmaak)

(natuurlijke citroensmaak)

CNK code: 2072-890

€ 19,25/60 capsules

CNK code: 1670-538

Meer over onze unieke producten kunt u vinden op www.mor-EPA.com of vraag onze brochure aan, via Minami Nutrition via het tel. nr. 03-4587954. Verkrijgbaar bij uw natuurapotheek en de “MorEPA shop”, Coudenbergstraat 62 te 1000 Brussel. Bij aankoop van 4 stuks MorEPA ontvangt u gratis de nieuwe uitgave van het boek “Gezond vanbinnen, vanbuiten Mooi”. Bestel via www.mor-EPA.com of bel 070/222 464. Geldig tot 31/10/04.

€ 29,25/60 capsules

MorEPA

®

S M A R T FAT S

Haarverzorging Je haar is zeer bepalend voor je uiterlijk. Dat zie je als je in de spiegel kijkt, dat merk je aan reacties om je heen. Hoeveel mensen reageren er niet als je je haar hebt laten knippen? Heb je iets aan je haar laten doen, dan kun je je een ander mens voelen. Omdat je haar zo’n invloed heeft op je uiterlijk, heb je de neiging je voornamelijk bezig te houden met het zichtbare gedeelte ervan. Je wast het, kamt, borstelt en föhnt het, je doet er een spoeling in of verft het en je experimenteert met shampoos, conditioners en gels. Het geheim van het haar speelt zich echter vooral af in de hoofdhuid. Net zoals een plant alleen gedijt in goede, gezonde aarde, zo hebben ook onze haren het pas echt naar hun zin als de hoofdhuid gezond is. Sterke, glanzende haren zijn vooral het gevolg van een goed functionerende hoofdhuid en gezonde haarwortels. Je kan wel zeggen dat haar er gezond uitziet als het mooi glanst en in goede conditie is. Maar in feite kan haar niet gezond of ongezond zijn, haar is dood. En dat is maar beter, anders zou je het wel voelen als het geknipt werd. Het haarzakje dat zich onder de huid bevindt heeft moet de juiste voedingstoffen krijgen van binnenuit.

Goede shampoo's en conditioners zijn belangrijk voor de verzorging van gezond haar. Bijvoorbeeld haarproducten verrijkt met proteïne (uit melk of soja) en aminozuren zorgen voor een verbetering van de haarconditie en een toename van het vochtgehalte. Deze producten bewerken het haar echter van buitenaf. De gezondheid van het haar wordt mede van binnenuit bepaald, door wat je eet.

Hoe voorkom je dat haren splijten? Helaas, eenmaal gespleten haarpunten kun je niet meer herstellen, het enige dat je wel kunt doen is een knipbeurt en voorkomen dat je haren splijten. Langer haar is gevoeliger voor gespleten haarpunten omdat het langs je schouders en rug beweegt. * Behandel je haar goed, draai, trek en friemel er niet mee. * Kam of borstel je haar niet als het nat is, het is dan het meest kwetsbaar. * Gebruik zo min mogelijk haarstijlproducten waar warmte aan te pas komt zoals fohns, krultangen, hete krullers, ontkrullingstangen enz. * Gebruik een borstel van goede kwaliteit liefst van natuurlijk materiaal zodat er niet te veel aan de haren wordt getrokken en afbreken of splijten. * Bescherm je haar tegen de zon * Gebruik een shampoo en andere haarverzorgingsproducten met zonnebescherming. * Gebruik een conditioner of crèmespoeling na de shampoo. * Er zijn speciale producten voor gespleten haar. Deze repareren je haar niet maar zorgen wel dat het er minder pluizig uitziet. * Laat je haar elke zes weken knippen of bijpunten. * Als je elastiekjes gebruikt, kies dan altijd elastiek dat bekleed is met stof. * Zwemmen in gechloord zwemwater is erg slecht, je zou een badmuts kunnen overwegen. Of anders je haar daarna extra goed uitspoelen en verzorgen * Neem goede verzorgingsproducten. De reden hiervoor is dat goedkope shampoos te harde, Kam of borstel je haar niet als agressieve bestanddelen bevat die je haar uithet nat is, het is dan het meest drogen en daardoor splijten en afbreken in de kwetsbaar. hand werken. * Gebruik geen strakke elastieken, haarbanden, hoeden, petten, enz. Deze zorgen ook voor gebroken punten en afbreken.


Soya laat haar gezonder leven Het is bekend dat soja erg goed is voor een gezond lichaam. Soja heeft een laag vet- en cholesterol gehalte en is zeer rijk aan proteine. Wat goed is voor het lichaam, is ook goed voor het haar. Soja herstelt, verzorgt en beschermt het haar meer dan ooit. Soya heeft het hoogste aandeel

aminozuren ter verzorging en versterking. van het haar. Daarbij komt dat soya goed en snel opgenomen kan worden door het haar. Dat maakt het een uniek verzorgings- en voedingssysteem. Soja is "puur natuur". De produktie van Soja is niet belastend voor het milieu en zeker niet schadelijk voor het milieu en de natuur. De soja-produkten zijn diervriendelijk. De producten bevatten geen zuren of dierlijke proteïne. Gebruiken andere producten noch dierlijke resten als huiden, horens en hoefjes voor proteïne. Soja is een alternatief voor ingrediënten van dierlijke afkomst. Bovendien zijn dierlijke proteïne vaak te ongelijk en te groot om goed opgenomen te kunnen worden door het haar. Daarom werken soja producten sneller en doeltreffender. De producten worden voorts ook niet verder op dieren uitgetest !

Distributie

Ongeraffineerde rietsuiker HYGIENA heeft een ruim assortiment ruwe rietsuiker in verschillende structuren en verpakkingen. Rietsuiker wordt vervaardigd uit het sap van suikerriet. De rijpe stengels worden geperst en het vrijgekomen sap wordt ingedampt. Door centrifugeren verkrijgt men op natuurlijke wijze ongeraffineerde rietsuiker, die nog alle belangrijke voedingsbestanddelen bevat die eigen zijn aan het suikerriet. De fijne semoule rietsuiker van HYGIENA wordt vervaardigd uit ruwe ongeraffineerde rietsuiker. Het hoog gehalte van rietsuikermelasse geeft aan deze fijne semoule rietsuiker een rijkelijk aroma. Deze fijne semoule rietsuiker is uitstekend geschikt ter bereiding van biscuits, cakes en gebakjes. Een lekkernij op pannenkoeken. Voor de biologische rietsuiker steunt HYGIENA een uniek project in Paraguay en Brazilië. HYGIENA staat garant voor: vaste bodemprijzen, voorfinanciering van de oogst en gegarandeerde jaarcontracten. HYGIENA is ook één van de eerste invoerders van FAIR TRADE biologische ongeraffineerde rietsuiker met het MAX HAVELAAR-logo. Sucanat is het bekende gedroogde rietsuikersap dat koud vervaardigd wordt.

Verkrijgbaar in elke goede natuurvoedingsen bio winkel

Oostjachtpark 3 - 9100 Sint-Niklaas • Tel. 03 780 53 00 - Fax 03 778 14 13 • email: [email protected]

Zo gezond als een vis met

Optimax Omega Omega vetzuren staan momenteel volop in de belangstelling. Bijna dagelijks verschijnen er resultaten van nieuwe onderzoeken naar de invloed van deze onverzadigde vetzuren op onze gezondheidstoestand. Het staat ondertussen vast dat deze Omega vetzuren een goede invloed hebben op de conditie van de vaten, de spieren en de gewrichten, de weerstand, de huid, de luchtwegen en het cholesterolgehalte. De belangrijkste bron van Omega-3 vetzuren is vette vis, zoals haring, zalm, tonijn en makreel. Om ten volle te kunnen profiteren van deze onverzadigde visvetzuren, is onze consumptie van deze vissoorten veel te laag. Gemiddeld slechts 70 à 80 gram per week, terwijl deskundigen aanbevelen om minimaal 140 tot 280 gram te verbruiken. Optimax Super Omega-3 bevat geconcentreerde en gestandaardiseerde visolie met een gegarandeerde hoeveelheid essentiële vetzuren (300 mg EPA en 200 mg DHA). Door dit proces van sterke concentratie en standaardisatie, via moleculaire distillatie, wordt dit concentraat ook grondig gezuiverd, waardoor Super Omega 3 in alle veiligheid langdurig kan gebruikt worden. 90 capsules 13,65 Verkrijgbaar bij uw natuurvoedings- of kruidenwinkel en apotheek.

Recepten voor natuurlijke haarverzorging

Een nieuwe synergie voor het welzijn van uw lichaam!

Hierna volgen enkele tips voor een natuurlijke haarvorzorging. Hebt u andere natuurlijke tips, aarzel dan niet ons deze te laten kennen op ons redactieadres (BioGezond, Vlasstraat 17, 8710 Wielsbeke).

Brillantine meng gelijke delen plantaardige glycerine en olijfolie en doe hier een scheutje wodka of graanjenever en enkele druppels etherische geraniumolie bij. Doe alles in een klein flesje. Goed schudden voor gebruik.

Haar "lak" doe in een verstuiver het sap van een hele citroen en vul dat aan met water. Spuit dit op het haar als versteviging en om het in model te houden. Bewaar het in de koelkast en maak om de 5 dagen nieuwe i.v.m. bederf. Een ander recept is: een beetje graanalcohol met plantaardige glycerine, water en twee druppeltjes etherische ylang ylang olie. Goed schudden voor gebruik. Experimenteer met de verhoudingen en kijk wat voor uw haartype het beste werkt (natuurlijk werkt het niet zo sterk als haarlak uit de winkel, maar het Citroen als versteviger en bevat in ieder geval geen schadelijke chemicaliën!). ‘blondeermiddel’

FLEXOSIL GEL Gel met organisch Silicium op basis van SILANOL De eerste gel die silanol combineert met extracten van verschillende planten zoals paardenstaart, duivelsklauw en wilg.

Vochtinbrengend en voedend haarmasker

TEGEN RUGPIJN, PIJNLIJKE SPIEREN EN WEERBARSTIGE GEWRICHTEN

Benodigdheden: 2 wortels, 1 eetlepel honing, 2 eetlepels havermout, 1 theelepel zoete amandelolie. Rasp de wortels en meng met de andere ingrediënten tot een dikke pasta. Breng dit aan op uw haar en laat enkele minuten intrekken. Spoel goed uit en was uw haar (het is nogal een kleverige pasta, dus wellicht makkelijker te gebruiken bij kort, dan bij lang haar).

FLEXOSIL VLOEIBAAR

Spoeling voor blond haar Spoel blond haar na het wassen met kamillethee. Dit versterkt de blonde kleur.

Op basis van SILANOL (monomethylsilane-triol), extracten van wilg, paardenstaart, duivelsklauw en berk, glucosamine sulfaat, magnesium en zink gluconaat. Zwartebessensmaak.

"Blondeermiddel" Gebruik thee van kamille als spoelmiddel, het versterkt de blonde kleur

IONENONDERSTEUNING VAN HET GANSE ORGANISME

Conditioner voor droog, beschadigd haar Verwijdert vuil en stof en herstelt gespleten haarpunten. Meng 2 eetlepels jojoba-olie met 2 theelepels abrikozenpitolie en een vanillestokje. Doe dit in een flesje met schroefdop en laat minstens 3 dagen trekken. (Zet het niet in de koelkast, want dan stolt de olie!) Breng het mengsel aan op droog haar. Kam het haar goed door en steek lang haar op om te zorgen dat vooral de haarpunten goed bewerkt worden en wikkel uw haar in een oude handdoek. Laat minstens een uur intrekken (hele nacht mag ook). Spoel uit en was uw haren. ( U kunt voor deze behandeling eventueel ook alleen jojoba-olie gebruiken als u de overig ingrediënten niet in huis heeft.)

VOOR RUG EN GEWRICHTEN SOEPELHEID & KRACHT Verkrijgbaar in natuurvoedingswinkels

abrikoos

een product van sprl

verdeeld door

MARMA bvba Kraasbeekstraat 31/1 3390 Tielt-Winge Tel. 016-63 27 36

Layout PROPAGE : 065/31 56 29

PRO-VERA

(tel. 010-24 31 61)

vanille 22 BioGezond • september 2004

breng puur citroensap aan op nat haar en laat uw haar in de zon drogen. Het werk het beste op blond tot lichtbruin haar en alleen als de zon schijnt!

jojoba

Een sterk staaltje natuur IJzer is van groot belang voor de aanmaak van rode bloedlichaampjes, die zuurstof in ons lichaam transporteren. Daar het lichaam zelf geen ijzer produceert is het aangewezen op een permanente en voldoende aanvoer van buitenaf. Tijdens de verschillende levensfases kunnen de ijzerbehoeftes sterk verschillen: • Bij kinderen De groei vraagt een verhoogde aanvoer van ijzer, zodat het kind zich goed ontwikkeld en voldoende rode bloedlichaampjes aanmaakt. • Bij vrouwen Tijdens de maandstonden gaat er veel ijzer verloren door de bloedingen, de ijzerbehoeftes hangen ook af van de sterkte van de maandstonden. • Tijdens de zwangerschap en borstvoeding Tijdens de zwangerschap gaat een grote hoeveelheid ijzer naar het ongeboren kind. Bloedverlies tijdens de bevalling en daarna de borstvoeding putten de ijzerreserve uit. • Tijdens bepaalde ziektes Bloedingen (zweren, bloeduitstortingen,...) of virale infecties (griep, verkoudheden...) putten de ijzervoorraad uit met voor gevolg algemene verzwakking en vertraagd herstel. • Tijdens vermageringsdiëten, tabaksgebruik, overmatig koffie- en alcoholgebruik kunnen bloedarmoede veroorzaken. • Bij sportlui Een verhoogde aanvoer van ijzer verbetert de sportprestaties. • Bij ouderen Het verlaagde metabolisme en absorptievermogen kan een ijzergebrek voor gevolg hebben.

Verkrijgbaar bij uw natuurvoedingswinkel en apotheek Fabrikant: De Natuur in optima forma

N&D-02-05-K

Zonder alcohol Zonder kleurstoffen Zonder bewaarmiddelen

REGISANA BVBA - LANGVELDPARK 8 - BASTELEUSSTR. 2-4-6 1600 SINT-PIETERS-LEEUW - TEL. 02-331 61 89

Leven met epilepsie: een kwestie van vallen en opstaan Slaapwandelend stapt de man door de stad. Hij doet vreemde dingen, wriemelt zo nu en dan aan zijn kleren. Heel eventjes slaat hij wartaal uit. Iemand spreekt hem behulpzaam aan. Hij reageert niet. Een half uur later weet hij niet wat hem overkomen is. Was hij dronken of van kwade wil ?

ILLUSTRATIE: TOM SCHOONOOGHE

Helemaal niet, hij had simpelweg een psychomotorische aanval van epilepsie.

Krisje : "Epilepsie? Van het woord had ik nog nooit gehoord. Mijn eerste reactie was: ik wil anderen ontmoeten, ik wil vergelijken … En toen werd ik bang. Je mag geen kinderen krijgen, niet met bromfiets of auto rijden, ook de fiets moet weg… Altijd medicatie nemen… Nee, het was niet makkelijk." Twintig jaar en pas drie maanden getrouwd: het leven lachte Krisje toe. Plots viel ze flauw, of tenminste dat dacht ze. Een week later overkwam haar hetzelfde. "Ik besloot een zwangerschapstest te laten afnemen." De test was negatief. "De dokter legde niet onmiddellijk het verband. Het feit dat ik op mijn tong had gebeten, vond hij wel verontrustend. Hij verwees me naar een neuroloog." Het verdict was


meedogenloos: epilepsie. "De vallende ziekte wordt het in de volksmond genoemd. Van die term hou ik niet. Waarom? Het dekt de lading niet. Niet iedereen lijdt aan de Grand-Mal, waarbij letterlijk gevallen wordt en epilepsie is geen ziekte, wél een symptoom. Het is een kortstondige elektrische ontlading in de hersenen. De oorzaak van epilepsie blijft meestal onduidelijk en kan zich tot lang na de feiten voor het eerst manifesteren. Bij mij vermoeden ze een zuurstoftekort bij de geboorte." De zoektocht naar geschikte medicatie verliep niet rimpelloos. Kort na de diagnose brak een moeilijke periode aan. "Ik was beschaamd. Tijdens een aanval weet je niet wat je doet. Je hebt het helemaal niet onder controle. Als ik val bijt ik altijd op mijn tong of kaak en wanneer ik weer bij bewustzijn kom zie ik altijd angstige gezichten. Ik werkte in een textielfabriek. Machines bedienen was te gevaarlijk. Ook dat was gedaan." "Heel mijn leven lag ondersteboven. Ik was pas getrouwd. Ook tegenover mijn man was ik gegeneerd. Aanvankelijk verdachten mijn schoonouders mij ervan dat ik mijn epilepsie met opzet verborgen had gehouden. Hij wist gelukkig beter. We kenden elkaar van op de

schoolbanken. Toch had hij het heel moeilijk. Hij stond tussen twee vuren." Bovendien hing een waslijst verboden boven haar hoofd. Zwangerschap was er eentje van.

Desondanks … twee gezonde kinderen "Geen kinderen? Daarbij kon ik mij niet neerleggen. Zonder kinderen had mijn leven geen zin. Ik ben blij dat ik op dat vlak heb doorgezet." Tijdens de zwangerschap kreeg Kris uitzonderlijk veel aanvallen. Bijgevolg moest ze zware medicatie slikken. "Ik had nachtmerries, droomde over zware afwijkingen… Toen ik uiteindelijk een gezond kind ter wereld bracht, kon ik van puur geluk twee nachten lang niet slapen." Kris wou borstvoeding geven, maar ook dat mocht niet. "Tegenwoordig raadt men het omgekeerde aan. Het baby’tje kan op deze manier ontwennen aan de medicatie." Krisje kreeg geregeld aanvallen. Zij kon zich niet permitteren om te vallen met een baby’tje in de armen. De verzorging gebeurde in het wiegje. Tweemaal daags kwam haar moeder langs en pas dan kon Krisje het genoegen smaken om haar baby’tje in de armen te houden. Na een eerste gezond kindje volgde nog een tweede. De kinderen groeiden op met een mama met epilepsie en gaan er spontaan mee om. Na verloop van jaren zijn er heel wat dingen veranderd. Ooit sloot Krisje zich af van de buitenwereld. Nu komen er veel vrienden over de vloer. "Ik vermijd het om te zeuren over mijn epilepsie. Als ik gevallen ben en er is niets aan me te merken, dan praat ik er ook niet over. Omgekeerd wil ik ook niet lastig gevallen worden met allerhande kwaaltjes van anderen." "Je bent aan het koken, je krijgt een aanval en valt daarna in een diepe slaap… De pan stond op het vuur om het vlees aan te bakken … Je wordt wakker en de keuken staat in brand. Vallen met een mes in de handen… Mijn handen, armen, mijn lichaam, overal heb ik kleine littekens… Vroeger was ik bang van alles en nog wat. Nu neem ik een berekend risico. Nee, het is niet plezant om met een blauw oog rond te lopen." Krisje werd harder maar leerde ook relativeren. "Het is maar epilepsie. Ik leef."

LEVEN MET EPILEPSIE… Bij epilepsie denken mensen maar al te vaak aan de term ‘vallende ziekte’. Deze benaming verwijst naar ‘grand-mal’, de zogenaamde grote aanval waarbij mensen vallen, stijf worden en stuiptrekkingen vertonen. Uit onderzoeken blijkt dat zowat 1 op de 150 mensen aan één of andere vorm van epilepsie lijdt maar er zijn diverse, minder spectaculaire, vormen van epilepsie. De meest voorkomende zijn de ‘absences’. Deze afwezigheden worden veelal niet opgemerkt door de omgeving. Ondanks medicatie blijft zowat 20 % van de mensen die aan epilepsie lijden geplaagd door aanvallen. In de jaren ’80 werden er in Vlaanderen diverse contactgroepen opgestart voor mensen die geconfronteerd zijn met epilepsie. IKAROS vzw, Karel en Rosanne Blomme-Dorme, Veeweg 74,9940 Evergem; telefoon: 09 258 09 50; mail : [email protected]; http://users.skynet.be/ikaros PROVINCIE WEST-VLAANDEREN :

Noni de Tahiti MORINDA CITRIFOLIA is een struik, boom die weelderig en praktisch overal in Polynesië groeit en gekend is onder de naam NONI. Sinds enkele jaren is in het Westen de interesse in NONI gewekt, maar de vruchten en zelfs de bladeren worden al eeuwenlang in de traditionele geneeskunde in Polynesië aangewend. NONI DE TAHITI van Martera is een 100% puur sap van zongerijpte vruchten van NONI struiken die in de vruchtbare, mineraalrijke vulkanische grond van Tahiti groeien. Het Martera NONI DE TAHITI sap onderscheidt zich van ander noni sap daar het 100% puur sap is, zonder toevoeging van andere fruitsappen of smaakstoffen: zongerijpte vruchten worden in grote vaten verzameld en door de druk van de vruchten loopt het sap eruit. Dit sap wordt enkel nog gefilterd en flash gepasteuriseerd. Dus, een eenvoudig, traditioneel proces zonder veel technische bewerking. Voor het Martera NONI DE TAHITI sap worden daarenboven enkel vruchten van biologisch gecertificeerde oorsprong gebruikt. Controle door ECOCERT BE-1. NONI sap wordt op de eilanden traditioneel als een natuurlijk antibiotisch, pijnstillend en ontstekingsremmend middel gebruikt. Onder iedere fles zit net als bij ons voedingssupplement VIBRACELL een energieplaatje dat de trillingsenergie (uit-gedrukt in Bovis eenheden) van het NONI sap verhoogt.

- URANUS, West-Vlaamse contactgroep voor volwassenen met epilepsie:

Vraag naar het Martera NONI DE TAHITI sap voor een 100% puur en biologisch NONI sap van hoogstaande kwaliteit!

Info i.v.m. specifieke vragen over epilepsie en werking van Uranus: Christine Prajanowa, Zavelberg 50, 8790 Waregem, tel: 056 60 74 64; mail:[email protected]

Meer informatie is te verkrijgen bij onze verdeler:

- GROEP OUDERS, info: Doris Coussement; tel : 056-22 64 38

Rekeningnummer West-Vlaanderen: 778 5544456 88 met vermelding Epikrant (€ 12,40), het overkoepelend tijdschrift van de Vlaamse contactgroepen. Abonnees krijgen automatisch uitnodiging voor diverse activiteiten.

SANVITA Palokestraat 89, 1080 Brussel Tel. & fax: 02 522 77 82

www.martera.com Bottled by: GDI nv 8870 Izegem

september 2004 • BioGezond 25

LANDELIJK BRUSSEL 2004

Op zondag 19 september 2004 gaat op het Poelaertplein, voor het Justitiepaleis, het evenement 'Landelijk Brussel' door. Thema's zijn landelijke sfeer, biologische picknick, centrum mobiliteit, met ook informatiestands rond duurzame ontwikkeling, en met diverse animatiestands. Centraal staat het 'Dorp van de Positieve Economie', een aantal kleurrijke bebloemde chalets die een aantal verenigingen groepeert, actief in de duurzame ontwikkeling, rechtvaardige handel, ethische financiering, sociaal-

bewuste economie, eco-toerisme, verantwoord wonen (bio-bouw, energie- en water besparing, compostbemesting…), biologische voeding, recyclage, transport, … De 'Mobiliteitszone' is dan weer een ruimte die uitsluitend toegewijd is aan duurzaam en mens-vriendelijk vervoer. Fietsen, carpooling, openbaar vervoer, mobiliteit van mindervaliden, voetgangers, enz. Infostands, een pedagogische kinderfietstocht, een echte fietsen parking, verhuur en reparatie van fietsen, enz. Op de 'Prairie' vindt u schapen, ezels, eenden, konijnen en misschien zelfs koeien! De 'Voedingsmarkt' brengt stalletjes met plaatselijke produkten afkomstig van biologische, lokale en duurzame teelt.Met name een bakker, een marktkramer, een kaasboer, een beenhouwer, een brouwer, een bloemist Lekkere en gezonde producten om ter plaatse te nuttigen of om mee te nemen. Daarnaast zijn er nog ambachtslieden, het Dorpscafe, de Muziekkiosk, een speelplaats voor de kinderen, een Poney Club, enz.

Landelijk Brussel wordt voorgesteld door de Stad Brussel in samenwerking met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en VZW POSECO. Zie ook op internet: www.landelijk-brussel.be

Geobiologische expertise en sanering van woningen, bedrijven en veekwekers • Met grote precisie plaatsen van BIOPOLERS. • Internationale referenties, meer dan 700 dankbrieven. • Controlesysteem: netten kunnen vooral kort na een ontstoring opnieuw verschuiven, vandaar de merksteen. • Reeds aanwezige en slecht functionerende ontstoringselementen (kunnen ziekmakend zijn), worden m.b.v. metaaldetector verwijderd. • Meten van elektrische en magnetische velden met precisieapparatuur.

Kalmeren van onrustige/agressieve honden Ongewenst kinderloos (?) Tot op heden 100% resulaat !

Domisan - René Smeyers 070-233 007 +32 (02) 356 32 82


ekkjjee e o o h h s ’ s ’ t t GGeeeerr

Wie zich wil verzorgen met kruiden en hierbij een hoogstaande en biologische kwaliteit weet te appreciëren, kent de producten van La Drôme Provençale. Met de fyto-aromatische complexen bestaan uitgekiende mengelingen van kruidentincturen, aangevuld met een passende etherische olie. Voor het herfst- en winterseizoen stllen wij U drie complexen voor : d DEPURADROME : is er voor wie het slome, vermoeide gevoel tijdens het najaar wil aanpakken en zich wil ontgiften. In Depuradrome zitten met grote brandnetel en berk twee kruiden die vermaard zijn om de eliminatie van afvalstoffen via de urine te bevorderen. Grote klit en paardebloem dan weer ondersteunen de reinigende werking van de lever. Het geheel wordt afgerond met de etherische olie van jeneverbes, een eliminator bij uitstek. d IMMUNODROME helpt onze weerstand te verhogen en beschermt tegen winterse aanvallen. Het afweerverhogend plantenduo bij uitstek, echinacea en katsklauw, wordt er gecombineerd met het bijenproduct propolis dat ons helpt vreemde indringers af te slaan. Vervolledigd met de etherische olie van tea tree, kan dit complex ons wapenen tegen de winter. d BRONCHODROME : helpt in te staan voor gezonde luchtwegen wanneer onze luchtwegen ten prooi vallen aan het winteroffensief. Met tijm en eucalyptus wordt de weerstand van de luchtwegen verhoogd en kunnen slijmen worden opgelost. Smalle weegbree en vlierbloesem verzachten de slijmvliezen. Tenslotte brengt de etherische olie van oregano brengt het afweervermogen weer op peil.

Prostavit

®

natuurlijke hulp bij

goedaardige prostaatvergroting Er wordt niet zoveel over gepraat, omdat het nog wat in een taboesfeer is gehuld, maar heel wat ouder wordende mannen hebben last van de prostaat. De prostaat is een orgaantje ter grootte van een walnoot dat bij de man de urinebuis omsluit net onder de blaas. Voorbij de leeftijd van 50 kan de prostaat in volume gaan toenemen; men spreekt dan van een goedaardige prostaatvergroting of benigne prostaathypertrofie (BPH). Minstens 40 % der mannen ouder dan vijftig heeft er last van. Door de vergrote prostaat kan de blaasuitgang zich niet meer voldoende openen en kan de urine niet langer ongehinderd afvloeien. Vervelende klachten kunnen dan optreden : vaak kleine beetjes « moeten » plassen (vooral ‘s nachts), plassen met een zwakkere, fijnere of verspreide straal, langdurig nadruppelen en het gevoel nooit uitgeplast te zijn. Elke ouder wordende man zou zich daarom zeker regelmatig door een arts moeten laten controleren, ook al om een andere aandoening van de prostaat, prostaatkanker, uit te sluiten. We overlopen eens de belangrijkste hulpmiddelen uit de natuurgeneeskunde die ingezet kunnen bij beginnende prostaatvergroting en die een mogelijke operatieve ingreep kunnen uitstellen of vermijden.

Plantenextracten Vooral de pitten van de pompoen (Cucurbita pepo) zijn gekend om hun prostaatslinkende werking. Ze zijn niet alleen rijk aan zink, een belangrijk De pitten van de mineraal voor het pompoen hebben een prostaatmetabolisme, prostaatslinkende in de olie zitten werking. tevens delta- 7- sterolen, stoffen die de omzetting van het mannelijk hormoon testosteron in het sterk prostaatgroeistimulerende dihydrotestosteron afremmen. Bovendien zorgt pompoenpittenolie dankzij zijn gehalte aan vit E, waardevolle oliën als linolzuur en alfalinoleenzuur en de stof cucurbitine voor een ontspanning van de blaassluitspier waardoor plassen vlotter verloopt. Ook de Zegepalm (Serenoa repens, sabal serrulata) is een plant die de urinelozing merkbaar verbetert.

Het extract uit de bessen van deze dwergpalm uit de Verenigde Staten en de Caraïben kan zowel het frequente urineren ‘s nachts, het nare gevoel van resterende urine als de zwakke straal gunstig beïnvloeden. Dit door het ontspannen van de blaashals en het tegengaan van de prostaatvergroting. Andere planten die goede diensten kunnen bewijzen zijn : Wilgenroosje (Epilobium angustifolium), Brandnetelwortel (Urtica dioica) en Afrikaans stinkhout (Pygeum africanum), die ook prostaatslinkend werken; Echinacea, dat prostaatontsteking helpt voorkomen en vochtafdrijvende kruiden als Java-thee (Orthosiphon stamineus) en Echte Guldenroede (Solidago virgaurea).

Voedingssupplementen Elementair voor de stofwisseling van de prostaat is het mineraal zink. Bij de meeste prostaatproblemen wordt dan ook een zinkgebrek vastgesteld. Het toedienen van zink alleen al zou in vele gevallen van prostaatvergroting het volume al verminderen en eventuele ontsteking afremmen. Ook beta-sitosterol kan heel nuttig zijn. Deze plantaardige stof met natuurlijke ontstekingswerende en hormonale eigenschappen remt de vorming van het sterk prostaatgroeibevorderende dihydrotestosteron. Tenslotte kan niet naast vitamine E gekeken worden : dit vitamine is elementair voor de gezondheid en de bloedcirculatie van geslachtsorganen, prostaat en blaas. Het vermelden waard is zeker ook selenium, een belangrijk mineraal met een anti-oxiderende werking.

voor het behoud van een normale prostaat

Dit natuurlijke middel bevat een combinatie van plantaardige extracten die goed zijn voor het behoud van een normale prostaat en die helpen zonder extra plassen de nacht door te komen. Prostavit bevat o.a.: • Serenoa repens (sabal) en Cucurbita (pompoenpitten): voor een normale prostaat en een goede blaasfunctie • Urtica (brandnetel) en Orthosiphon (Java thee): ondersteunen de nierfunctie voor een goede vochtbalans • Echinacea: werkt weerstandsverhogend • Zink: elementair mineraal voor de prostaat

Prostavit is er in 40 capsules (1 maand) en 90 capsules (3 maanden) verpakking en is verkrijgbaar bij: De apotheek, natuurvoedingsen kruidenzaak.

Werkzame combinatie Een supplement dat een aantal van bovengenoemde planten en voedingsstoffen combineert kan een gunstig effect hebben bij prostaatvergroting en het comfort van het plassen merkelijk verbeteren.

Voor informatie: Mannavita bvba, Wevelgem, Tel. 056-43 98 52 www.bional.nl


Winter in je keel?

Antiseptine® voor gezonde luchtwegen Koud en vochtig weer, luchtverontreiniging, te weinig verse voeding, samengepakt zitten in enge ruimten… tijdens de herfst- en winterperiode worden onze luchtwegen extra belaagd door vreemde indringers met als gevolg: snotteren, proesten en kriebel in de keel. Met Antiseptine® van BIONAL bestaat een natuurlijke topcombinatie: • voor meer winterse weerstand • om vrijer te ademen • om de keel te verzachten Antiseptine® verenigt kruid, vitamine en bijenproduct in één ijzersterke formule: • Echinacea: verhoogt de afweer tegen vreemde indringers • Tijm: helpt slijmen oplossen en de luchtwegen ontspannen • Propolis: ontsmet de slijmvliezen van mond- en keelholte • Vitamine C: bevordert de werking van de witte bloedcellen

Verkrijgbaar in uw natuurvoedingsen kruidenzaak en apotheek.

Voor informatie: Mannavita bvba, Wevelgem, tel 056 – 43 98 51 [email protected] • www.bional.nl


Tijdens de gure herfst- en winterperiode worden onze luchtwegen flink belaagd door allerlei ziektekiemen. Vervelende gevolgen daarvan kunnen zijn: neusverkoudheden, keelpijn, bronchitis, hoest en griepverschijnselen. Gelukkig kunnen we ons op een natuurlijke manier voorbereiden om de winter met een minimum aan kleerscheuren door te komen. Naast een verstandige levenswijze bestaan namelijk kruiden, vitaminen en bijenproducten die onze lichaamsweerstand kunnen versterken, zodat bacteriën en virussen veel minder kans krijgen om zich te nestelen op de slijmvliezen van onze ademhalingswegen. We stellen U enkele van de belangrijkste maatregelen voor.

natuurlijke hulp bij

winterse infecties Algemene adviezen Een goede weerstand berust op verschillende fundamenten. Belangrijk is vooral een gevarieerde, gezonde voeding. Volkorenproducten, volop verse groenten en fruit, peulvruchten (soja), noten en zaden, vis, mager vlees en zure melkproducten moeten de basis van onze dagelijkse voeding vormen. Ban zoveel mogelijk alle suikerhoudend voedsel en - drank, witte meelproducten, alcohol, charcuterie, blikvoedsel en junkfood: zij gedragen zich als mineralen- en vitaminenrovers in het lichaam of bevatten agressieve stoffen die de immuniteit ondermijnen. Vervolgens is het nemen van regelmatige lichaamsbeweging in open lucht belangrijk. Ten slotte is roken uiteraard nefast voor de luchtwegen en ondermijnt ook stress de afweer.

Echinacea en tijm voor meer weerstand Er zijn in de natuur kruiden die het vermogen hebben ons afweervermoEchinacea purpurea gen op te krikken en zo winterse infecties helpen voorkomen of milder laten verlopen. Vooral Echinacea of Rode zonnehoed (Echinacea purpurea, -pallida of –angustifolia) staat erom bekend dat ze het immuunsysteem prikkelt en in staat van paraatheid brengt om beter en sneller te kunnen afrekenen met binnendringende ziektekiemen. Zowel bij de preventie als de aanpak van winterse infecties kan deze plant met succes ingezet worden. Ook echte tijm (Thymus vulgaris) kan zijn bijdrage leveren. Vooral de etherische olie van deze plant heeft een belangrijke ontsmettende

werking op onze luchtwegen. Vermits tijm ook helpt slijmen oplossen en de luchtwegen ontspannen, is ze een uitstekende metgezel van Echinacea bij luchtwegenaandoeningen met hoest. Thymus vulgaris

Propolis Zeer interessant is ook het bijenproduct propolis. Deze kleverige substantie wordt door bijen aangemaakt uit het hars van verschillende boomsoorten en ze dient om de bijenkorf te ontsmetten en binnendringende kiemen af te weren. Ook gebruikt door de mens heeft propolis ontsmettende en weerstandsverhogende eigenschappen; bij onderzoek blijkt het trouwens etherische oliën en meer dan 25 bioflavenoïden te bevatten die de gunstige werking verklaren.

Vitamine C Iedereen weet dat de allerbelangrijkste vitamine voor onze afweer vitamine C is. Ze versterkt de bindweefsels en de productie van antilichamen en interferon (een virusdodend eiwit). Toch eet men steeds minder groenten en fruit en wordt verse voeding aan de kant geschoven voor blikvoedsel en andere verwerkte producten. Extra aanvulling van vitamine C is dan ook geen overbodige luxe!

Werkzame combinatie Uit bovenstaande informatie mogen we besluiten dat een werkzame combinatie om de weerstand van de luchtwegen te verhogen bestaat uit echinacea, etherische olie van tijm, vitamine C en het bijenproduct propolis.

Bijna iedereen vindt de zon heerlijk: je krijgt er energie, een mooi kleurtje en een goed humeur van. Helaas…de zon zorgt ook voor zonnebrand, vroegtijdige huidveroudering met rimpelvorming én ze verhoogt de kans op huidkanker. Gelukkig is er astaxanthine: wetenschappers hebben ontdekt dat we de risico’s van de zon sterk kunnen indijken met deze voedingsstof die deel uitmaakt van de grote groep van carotenoïden, waartoe ook het beter gekende beta-caroteen behoort.

Gemmotherapie Gemmotherapie in enkele woorden De therapeutische remedies uit plantenknoppen – ook gemmotherapie genoemd - maken deel uit van de fytotherapie maar gebruiken alleen de jonge weefsels met name: knoppen en jonge scheuten van bomen en struiken die vers bereid worden door rechtstreekse maceratie in een mengsel van water-alcohol-glycerine. Het is P. Henry, een Belgische arts, die deze nieuwe methode op punt gesteld heeft. Hij publiceerde zijn werk in 1970 onder de titel:”Phytoembryothérapie’’. De Franse arts M.Tetau gaf aan deze methode de naam”Gemmotherapie”; deze terminologie werd achteraf overal aanvaard. De plantaardige embryonale weefsels (knoppen, jonge scheuten,…) bevatten al de kracht van de toekomstige plant. Deze embryonale weefsels zijn totipotent en bevatten niet alleen veel meer nucleïnezuur (genetische informatie) dan andere weefsels, maar ook plantaardige groeihormonen, vitamines, oligo-elementen, mineralen en vooral het sap dat door de bomen voortgebracht wordt. Het gemmotherapeutisch extract vormt een bron vol informatie; het hele “genie”van een kruid ligt als het ware in de knop besloten. Zo bevat het geconcentreerd glycerinemaceraat van linde (Tilia tomentosa) zowel de kalmerende eigenschappen van de bloemen als de zuiverende en afdrijvende eigenschappen van het spint (de laag tussen de schors en het hout). Hetzelfde geldt voor de meidoorn (Crataegus oxyacantha) die zowel de eigenschappen van de vrucht (werking op de hartspier) als van de bloem (werking op het hartritme) verenigt. De knop is een samenvatting, een concentraat van de plant waaruit hij groeit. De knoppen worden bereid onder de vorm van extracten (ext. knop) door maceratie. Ze worden ook "koud aftreksel van de knop in glycerine" genoemd. Knoppenextracten werken heel zacht en toch grondig, ietwat tussen kruidenaftreksels en homeopathie in. Omdat de gemmotherapie de hele plant gebruikt onder embryonale vorm, kan ze beschouwd worden als ”globale fytotherapie”. Om deze embryonale fytotherapie meer doeltreffend te maken is het beter het geconcen-

treerd glycerinemaceraat (aftreksel van uitsluitend knop in glycerine), ook moedermaceraat genoemd, aan te wenden in de plaats van de D1 oplossing, die minder krachtig is en ook minder praktisch te gebruiken.

Een goede nachtrust Dankzij de geneeskrachtige eigenschappen van beide extracten – knop van de linde en knop van de vijgenboom – zal het slaapcomplex een herstellende nachtrust verzekeren. Dankzij hun rustgevende en afdrijvende werkingen op het zenuwstelsel, zal de lindeknop inderdaad uw slaaptijd verlengen terwijl de knop van de vijgenboom de effecten van stress zal neutraliseren en op de volledige zenuwstoornis inwerken. Kenmerkend voor het slaapcomplex is dat het het dromen stimuleert. Het dromen wordt gestimuleerd, het inslapen is veel sneller en de nachtrust is veel dieper, met als gevolg dat men zich automatisch beter voelt. Een herstellende nachtrust verhoogt de weerbaarheid tegen stress, zowel op fysisch als mentaal vlak. U ontwaakt in topvorm zonder storende nevenwerkingen en zonder een loom gevoel bij het opstaan. Het slaapcomplex is zowel aangewezen voor volwassenen die ‘teveel piekeren’ als voor hyperactieve kinderen. Ingeval van overdreven nervositeit overdag, mag dit complex aangewend worden, zo'n 5 druppels per inname, tot een algemene rustigere toestand is bekomen. Het regelmatig innemen vermijdt dat men ’s nachts te vaak wakker wordt. Het helpt ook af te stappen van het innemen van slaappillen, anxiolytica en andere tranquillizers. Na een goede nachtrust voelt men zich beter in zijn vel, maar gaat men ook beter om met zijn omgeving. Aanbevelingen: enkele druppels puur per dag (20 seconden op de tong laten) of opgelost in water. Om een meer efficiente werking van het slaapcomplex te bekomen is het aangewezen te beginnen met 5 druppels ’s avonds en de dosis op te drijven met één druppel per dag(tot maximum 15 – 20 druppels). Eens het gewenste resultaat bereikt is, behoudt u de aan uw organisme aangepaste dosis. Dit kant-en-klare slaapcomplex wordt verkocht in de natuurwinkels en bij de apotheken.


BioGezond praktisch ABONNEMENTEN, VERSPREIDING, PUBLICITEIT, ACTIVITEITENAGENDA, AANKONDIGINGEN Uitknippen en terugsturen naar BioGezond, Vlasstraat 17, 8710 Wielsbeke, of faxen naar 056/61.05.83 Naam en voornaam ..................................................................................................................... (vereniging/firma).......................................................... Adres: Straat ............................................................................................................................................................................................Nr............................. Postcode .................................................................................................................................................................................................................................... Woonplaats ............................................................................................................................................................................................................................... Tel. ..............................................................Fax...................................................... E-mail......................................................................................................

Voor een jaarabonnement (6 nummers per jaar): ik betaal het bedrag van 13 euro (20 euro voor het buitenland) Met cheque in bijlage Contant Via overschrijving op het rekeningnummer 385-0451160-76

Voor het verdelen van BioGezond: exemplaren te bezorgen. Ik ben een natuurwinkel welzijnscentrum

Ik ontvang momenteel ..... exemplaren van BioGezond. Gelieve me voortaan ..................... therapeut ...................................................................................... (omschrijving)

Om een publiciteit te plaatsen in BioGezond:

Ik wens de tarieven te ontvangen

Gelieve me op te bellen op het nr ....................

Om vermeld te worden in de Activiteitenagenda van BioGezond Gelieve me de gebruiksaanwijzing te bezorgen voor deze gratis maar selectieve agenda (geen vast rooster)

Om tegen betaling een kleine aankondiging te plaatsen in BioGezond (onderstaand rooster) Ik wens de volgende aankondiging te plaatsen tegen de prijs van 22 euro (BTW inclusief) voor 4 regels van 30 tekens, 5 euro per bijkomende regel. Ik wens

een zwart kader rondom mijn aankondiging (supplement van 5 euro) mijn aankondiging te plaatsen met een steunkleur ................... (supplement van 10 euro) een factuur te ontvangen (supplement van 4 euro). Mijn BTW nummer: .....................................................................

Gelieve mijn aankondiging op te nemen in het volgende nummer de 2 volgende nummers (5% korting) de 3 volgende nummers (10% korting)

de 4 volgende nummers (15% korting) de 5 volgende nummers (20% korting) de 6 volgende nummers (25% korting)

Verschijningsdata: 15 februari - 15 april - 5 juni - 1 september - 15 oktober - 1 december Ik betaal

in totaal het bedrag van ....................................................... euro met bijgevoegde cheque

contant

ACTIVITEITENAGENDA, GEBRUIKSAANWIJZING

- In functie van de beschikbare ruimte wordt voorrang verleend aan de partners van BioGezond (abonnees & adverteerders). De omkadering in kleur wordt bepaald door de redactie. De aankondigingen worden samengevat en gratis gepubliceerd, maar zonder garantie op publicatie. - Komen niet in aanmerking: permanente activiteiten, activiteiten in het buitenland (behalve vakantiestages) en deze met een vereiste voorkennis. - De Activiteitenagenda vermeldt de activiteiten tijdens de verschijningsperiode (+ 10 dagen). Voor activiteiten op langere termijn en permanente activiteiten is er onze rubriek ‘Kleine aankondigingen’ - Om te worden opgenomen in de Activiteitenagenda van BioGezond 5 (activiteiten van 15 december tot 15 februari 2005) dienen de gegevens ten laatste tegen 20 november in ons bezit te zijn. - De voordrachten worden gerangschikt per provincie, de stages & ateliers per thema.

aankondiging tegen betaling

via overschrijving op het rekeningnummer 385-0451160-76


Prijs per inlassing t u 22 € u 27 € u 32 € u 37 € u 42 € u 47 € u 52 € u 57 €

Uw spaargeld telt

Waar mag uw spaargeld op rekenen bij Triodos Bank ? ✔ 100 % duurzaam

Uw spaargeld dient enkel voor de financiering van bedrijven en projecten in de sociale, culturele of milieusector.

✔ 100 % transparantie U weet met naam en toenaam wie onze kredietklanten zijn.

✔ een standaard rendement

Uw spaargeld biedt u een rendement vergelijkbaar met wat grootbanken bieden.

✔ een solidariteitsbijdrage

die Triodos Bank voor elke nieuwe spaarrekening uitkeert aan een partnerorganisatie van uw keuze.

Meer dan 12.000 Triodos spaarders weten reeds dat hun geld telt. Informeer u nu!

02 548 28 51

www.triodos.be

Triodos Bank nv, Hoogstraat 139/3, 1000 Brussel

[email protected]

Lagere temperaturen, minder zonneschijn, striemende regen en wind,... het zijn zeker ingrediënten van de weerberichten in de komende maanden. Wapen u dus vóóraf tegen die gure omstandigheden die uw weerstand aantasten. Echinacea is een plant die van oudsher gekend is voor zijn weerstandsverhogende eigenschappen en waarvan de werking ook wetenschappelijk bewezen is. De indianen gebruikten echinacea tegen slangebeten, koorts of hardnekkige wonden. De eerste kolonisten brachten de kennis en het gebruik over naar onze streken. Intussen werd de rode zonnehoed door vele wetenschappers bestudeerd en wordt hij nu alom gebruikt voor z’n versterkende eigenschappen.

Met Echinacea van Biover krikt u op voorhand de natuurlijke weerstand van uzelf en heel uw gezin op. In alle veiligheid, in alle natuurlijkheid. En voorkomen is beter dan genezen …. Biover-Echinacea is beschikbaar in capsules & druppels.

De Biover-natuurproducten voldoen aan strenge kwaliteitseisen. Hun samenstelling is wetenschappelijk onderbouwd. Ze zijn uw vertrouwen waard. BIOVER NV ● Monnikenwerve 109, 8000 Brugge ● www.biover.com

je natuurlijke bron van gezondheid

coverfoto: Banana Moon V.U.: Evolution Media Group, Vlasstraat Wielsbeke

Recommend Documents