V.U.: Evolution Media Group, Vlasstraat Wielsbeke

V.U.: Evolution Media Group, Vlasstraat 17 - 8710 Wielsbeke

Infoblad over Gezond Leven - 5de jaargang - nummer 6 - december 2008 Afgiftekantoor: 8500 Kortrijk 1-2 P408659 Verschijnt 6 x per jaar in februari, april, juni, september, oktober, december

Inhoud Hoe zit dat met ….. verzadigde vetten?

4

pag.

Er bestaan een aantal stellingen, die al zolang via de media en de reclame verkondigd worden, dat ze jammer genoeg deel zijn gaan uitmaken van ons collectief bewustzijn. Wie vooral baat heeft bij die onwaarheden zijn de giganten in de voedingsindustrie, die vetarme lightproducten en margarines met onverzadigde vetzuren op de markt zetten. Hebben we eigenlijk vetten nodig en zijn met name verzadigde vetten echt zo slecht?

8

CURCUMA, de gele allrounder

pag.

Met knoflook, spirulina, groene thee en ginseng bestaan er in de natuur een aantal veelzijdige kruiden die breed worden ingezet op terreinen als bloedsomloop, weerstand, leverwerking en antioxidante bescherming tegen chronische ziekten. Sinds enige tijd is de curcumawortel dit rijtje met recht en reden komen vervoegen.

Probiotica en prebiotica, voor een goede darmflora Het nut van een gezonde darmflora ter preventie, ter aanpak of ter verlichting van diverse kwalen, krijgt de laatste jaren heel wat aandacht. Onder naam van “probiotica” en “prebiotica” worden dan ook tegenwoordig heel wat preparaten aangeboden om een verstoorde darmflora weer in evenwicht te brengen. pag. Wat betekenen deze twee termen ?

14

en verder

Natuurlijke preventie van harten vaatziekten Ondanks het verbeteren van diagnostische technieken, het verfijnen van chirurgische ingrepen en het ontwikkelen van sterk cholesterolverlagende medicijnen, vormen harten vaatziekten nog steeds doodsoorzaak nummer één in onze samenleving. Wat zijn de natuurlijke adviezen om harten vaatziekten te voorkomen?

pag.

BioGezond koken

18

Sociaal: mijn leven is een pijnhoop

30

Column: De week van de Smaak

31

Wijntip van de maand

34

Bachbloesemtherapie: wild oat

35

BioGezond Info

36

22

BioGezond is een tweemaandelijks infoblad voor de natuurwinkelklant

colofoon

EINDREDACTIE P. Desmyter ADRES Evolution Media Group Vlasstraat 17 - 8710 Wielsbeke Tel. 056-60 73 33 Fax 056-61 05 83 PUBLICITEIT Peter Verbeke Tel. 051-22 02 22 Fax 051-22 66 54

Voor Wallonië: Bio Info, Patricia de Moffarts, 02-534 43 30

PHYTAL-CREA bvba, Jozef Plateaustraat 33 B-9000 Gent tel 09/224.16.71 fax 09/223.57.45

Verantwoordelijke uitgever P. Desmyter Vlasstraat 17 - 8710 Wielsbeke Advertenties kunnen zonder enige motivering worden geweigerd. De uitgever wijst elke aansprakelijkheid voor de inhoud van de advertenties af. De inhoud van elke advertentie valt onder de verantwoordelijkheid van de adverteerder.

®

ALTISA Sinds 1970

Abonnementen: € 13 - reknr.: 385-0451160-76

BioGezond • december 2008 3

Hoe zit dat met ...

verzadigde vetten? Er bestaan een aantal stellingen, die al zolang via de media en de reclame verkondigd worden, dat ze jammer genoeg deel zijn gaan uitmaken van ons collectief bewustzijn. Zo worden we al jaren gehersenspoeld dat vetten zondermeer slecht zouden zijn voor onze gezondheid en dat vooral verzadigde vetten ware boosdoeners zijn. Wie vooral baat heeft bij die onwaarheden zijn natuurlijk de giganten in de voedingsindustrie, die vetarme light-producten en margarines met onverzadigde vetzuren op de markt zetten. Hebben we eigenlijk vetten nodig en zijn met name verzadigde vetten echt zo slecht?

Vetten zijn absoluut nodig! Onze voeding bevat drie grote voedingsgroepen: koolhydraten of suikers, proteïnen of eiwitten en vetten of lipiden. Bijna iedereen kent het belang van voldoende koolhydraten als bron van energie. Ook weten de meesten dat proteïnen of eiwitten als bouwstoffen voor ons lichaam onmisbaar zijn. Maar nog steeds denken heel wat mensen dat ze de derde voedingsgroep, de vetten, zoveel mogelijk moeten vermijden omdat deze zonder enige nuance de oorzaak zouden zijn van overgewicht en harten vaatziekten. De inname van vetten wordt dan ook vaak angstvallig vermeden, ondermeer door het gebruik van vetarme light-producten en het volgen van vetarme vermageringsdiëten of sportdiëten… om vast te stellen dat er nog nooit zoveel overgewicht is geweest in onze samenleving. Vetten hebben we namelijk absoluut nodig in ons lichaam en wel om diverse redenen. Vooreerst brengen ze de levensbelangrijke vetoplosbare vitamines aan (A, D, E en K), waarvan de laatste jaren steeds meer blijkt dat velen in onze samenleving een tekort vertonen. Ook voeren ze nog andere onmisbare voedingsstoffen aan als zoals carotenen (met alfa- en bètacaroteen, lycopeen, luteïne…), carnitine, coënzyme Q10, alfaliponzuur en lecithine. Verder fungeren vetten als structurele componenten (fosfolipiden) van de kilometers celmembranen in ons lichaam, die het de cellen mogelijk maakt optimaal voedingsstoffen op te nemen en afvalstoffen af te geven. Ook bevatten onverzadigde vetten essentiële omega-3- en omega-6-vetzuren, stoffen die we in het lichaam zelf niet kunnen aanmaken, maar die belangrijke vitamineachtige functies vervullen in onze stofwisseling; ze worden daarom ook wel eens “vitamine F” genoemd. Vetten dragen ook bij tot gezonde hormonenspiegels, ondermeer van testosteron bij de man en van oestrogenen bij de vrouw. Dat vetten, eenmaal de suikers zijn opgebruikt, een reservebron van energie zijn en meer bepaald door het hart en de spieren rechtstreeks kunnen verbrand worden, valt ook niet te vergeten. Ook stippen we nog de isolerende functie van vetten aan en het feit dat ze rond bepaalde organen, zoals de nieren, als een beschermende schokdemper fungeren. Niet te versmaden ten slotte is het feit dat vetten aan voeding een afgeronde, volle smaak geven, dat ze de opname van de koolhydraten vertragen en zorgen voor een langer aanhoudend verzadigingsgevoel. De conclusie is dan ook zeer eenvoudig: vetvrije diëten zijn ronduit ongezond. 4 BioGezond • december 2008

Onderscheid tussen verzadigde en onverzadigde vetten Het grootste deel van de voedingsvetten bestaat uit triglyceriden. Triglyceriden zijn als een drietand opgebouwd uit één molecule glycerol, die de ruggengraat vormt en waarop drie vetzuren ingeplant staan. Het zijn dus uiteindelijk de vetzuren die de kwaliteit en de aard van de vetten of triglyceriden bepalen. Vetzuren zelf zijn koolwaterstofketens met aan het uiteinde een zure carboxylgroep. Verzadigde vetzuren zijn vetzuren waarvan de alle koolstofatomen (behalve die van de zure carboxylgroep) bezet zijn met waterstofatomen. In de chemische structuur van een verzadigd vetzuur komen dus geen dubbele bindingen tussen de koolstofatomen maar alleen enkelvoudige of “verzadigde” bindingen. Ze zijn hierdoor vrij stabiel van structuur en verdragen bijvoorbeeld goed verhitting zonder aan kwaliteit in te boeten. Ze zijn vast bij kamertemperatuur. We noemen vetzuren daarentegen onverzadigd wanneer er één of meerdere dubbele bindingen voorkomen in de koolstofketen; per dubbele binding ontbreken er dan ook 2 waterstofatomen. Onverzadigde vetzuren kunnen verder onderverdeeld worden in mono- en poly-onverzadigde vetzuren of enkelvoudig en meervoudig onverzadigde vetzuren, naargelang er één of meerdere dubbele bindingen voorkomen in de koolstofketen. Het zijn ondermeer de leveranciers van de hoger genoemde onmisbare essentiële vetzuren (vit F). Maar door hun dubbele bindingen zijn onverzadigde vetzuren wel veel gevoeliger aan ontaarding en oxidatie, ondermeer door het vrijstellen van elektronen aan vrije radicalen! Onverzadigde vetten zijn vloeibaar bij kamertemperatuur. Verhitting verdragen ze niet goed (vooral de meervoudig onverzadigde) en licht en lucht tasten gemakkelijk de kwaliteit ervan aan.

Voedingsbronnen van vetten Verzadigde vetten vinden we vooral in dierlijke producten zoals vlees, melk, kaas en eidooier, waar ze vooral samen met eiwitten voorkomen. Meer geïsoleerde verzadigde vetten vinden we vooral in boter, room, reuzel en de vetranden rond vlees. Er zijn niet zoveel plantaardige bronnen die flink wat verzadigde vetten bevatten; de belangrijkste en tegelijk misschien ook wel de interessantste onder de verzadigde vetten zijn kokosolie en palmolie. Onverzadigde vetten treffen we vooral in plantaardige bronnen als zaden, kiemen, noten, peulvruchten en olijven. We kunnen ze isoleren door ze te persen, waarbij oliën ontstaan zoals zonnebloemolie, lijnzaadolie, druivenpitolie, saffloerolie, maïskiemolie, tarwekiemolie, amandelolie, walnotenolie, sojaolie, olijfolie…Belangrijk om weten is dat er wel een zeer belangrijke dierlijke bron bestaat van waardevolle onverzadigde vetten: vette vis. Vooral zalm, sardines, makreel, ansjovis, tonijn en haring bevatten een waardevolle ondergroep van de onverzadigde vetzuren: de omega-3-vetzuren.

De “vethypothese”: valse beschuldiging Omstreeks 1953 lanceerde ene Ancel Keys de “vethypothese”. Hij stelde dat verzadigde vetten en cholesterol uit de voeding de oorzaak waren van een hoge cholesterolspiegel in het bloed en vervolgens beweerde hij dat die hoge cholesterolspiegel de oorzaak was van atherosclerose of slagaderverkalking en dus van harten vaatziekten. Hoewel zijn theorie vol mankementen zat, sloeg ze in als een bom en werd ze heel snel gemeengoed. Inmiddels is die theorie door tal van ernstige wetenschappelijke onderzoeken weerlegd en is die vethypothese één van de grootste wetenschappelijke leugens van onze tijd gebleken. Toch blijven de farmaceutische industrie (die vooral de cholesterolverlagende statines promoot), de margarineproducenten (die ons de onverzadigde, doch vooral geraffineerde en sterk bewerkte vetten opdringen), de soja-industrie en de fabrikanten van vetarme light-producten alle mogelijke inspanningen doen en miljarden investeren om die mythe verder in stand te houden. Omdat we het in BioGezond al meerdere malen over cholesterol hebben gehad, het belang er van voor het lichaam hebben besproken en de bescheiden

Geen verband met harten vaatziekten Het idee dat verzadigd vet harten vaatziekten veroorzaakt is tegenwoordig zo diep in de hersenen van de mensen geworteld, dat enkel nog wie met een open geest de werkelijke feiten onder ogen wil zien, van het tegendeel te overtuigen is. De theorie dat verzadigde vetten de hoofdoorzaak zouden zijn van harten vaatziekten kan namelijk door veel observaties ontwricht worden: - het beslag aan de binnenkant van verstopte slagaders bestaat

voor 74 % uit onverzadigde vetten en slechts voor 26 % uit verzadigde vetten - verzadigde vetten leiden tot een daling van het lipoproteïne A of de Lp (a)-waarde of het zogenaamde “hartinfarctcholesterol” in het bloed. Deze minder gekende, kleverige stof is een veel betere indicator voor het risico op harten vaatziekten dan cholesterol of de verhouding HDL/LDL-cholesterol - verzadigde vetten leiden net zoals het omega-3-vetzuur alfalinoleenzuur (ALA) tot een vermindering van het C-reactieve proteïne of CRP, een indicator van het ontstekingsproces van de vaatwanden, dat de eigenlijke oorzaak is van atherosclerose - een aantal studies toont heel duidelijk aan dat het weglaten van cholesterol en verzadigd vet bij hartpatiënten ten voordele van het onverzadigde linolzuur zowel de progressie van de atherosclerose versnelt als de kans op sterfte vergroot

rol ervan bij harten vaatziekten hebben belicht, zullen we in dit bestek verder ingaan over de controverse rond de verzadigde vetten.

Waarvoor verzadigde vetten nodig zijn Wie er nog aan denkt om zoveel mogelijk de verzadigde vetten te bannen uit zijn dieet, neemt beter het volgende indrukwekkende lijstje van functies van verzadigde vetten eens door: - verzadigde vetzuren zijn zeer belangrijk voor de integriteit en functie van onze miljarden lichaamscellen. In de celmembranen komen namelijk bijzondere vetstoffen voor, de fosfolipiden, die mee helpen bepalen hoe een cel zich handhaaft, hoe ze voedingsstoffen opneemt en afvalstoffen elimineert. Minstens de helft van de vetzuren in de fosfolipiden dienen verzadigd te zijn. - verzadigde vetzuren zijn elementair voor een goede functie van het immuunsysteem. Enerzijds verminderen ze de oxidatieve stress in het lichaam, omdat ze geen dubbele bindingen met vrije elektronen hebben en dus niet door vrije radicalen kunnen geoxideerd worden. Anderzijds hebben bepaalde vetzuren zoals laurinezuur, capronzuur, caprylzuur en caprinezuur zelf antimicrobiële eigenschappen - verzadigde vetzuren zijn belangrijk voor de hartfunctie. Het hart verbruikt naast suikers ook vetten voor zijn energievoorziening. Vooral de verzadigde vetzuren stearinezuur en palmitinezuur worden preferentieel aangesproken. - de longsurfactant of de substantie die ervoor zorgt dat de longblaasjes niet dichtklappen en de longen optimaal zuurstof kunnen opnemen, bestaat voor bijna 100 % uit verzadigde vetzuren - ook voor een goede nierfunctie zijn verzadigde vetzuren, vooral myristinezuur, onmisbaar - in de omhulsels rond de zenuwvezels, de zogenaamde myelinevezels, zijn de belangrijkste vetzuren de verzadigde vetzuren - verzadigde vetzuren helpen de lever beter beschermen tegen de nadelige gevolgen van alcohol en medicijnen. - verzadigde vetzuren zijn uitstekende energiebronnen voor duursporten als fietsen, lopen en schaatsen - verzadigde vetzuren zijn nodig voor een goede opname van de mineralen calcium en magnesium en voor een vlotte inbouw van

- de Masaï in Afrika, die een volk van veehouders zijn en door

het gebruik van zuivelproducten, schapen-, rund- en geitenvlees heel veel en zeer eenzijdig verzadigd vet gebruiken, vertonen geen hoog cholesterolgehalte en hebben een lage sterfte aan harten vaatziekten - in Polynesië wordt maar liefst 60 % van de calorieën van het traditionele dieet aangeleverd door verzadigde vetten (vooral uit de kokosnoot). Deze populatie kent nauwelijks harten vaatziekten, heeft geen hoge cholesterolspiegels en is slank - de Filippijnen hebben één van de laagste cijfers van harten vaatziekten op de wereld, ondanks hun enorme verbruik van kokosnoot en de verzadigde olie eruit - Fransen met een traditionele voedingswijze die veel verzadigde vetten gebruiken (kazen, paté, room…), maar die tegelijk ook veel beschermende stoffen via olijfolie, groenten en rode wijn binnenkrijgen, vertonen 2 maal minder harten vaatziekten dan Amerikanen, die van alle bevolkingsgroepen het minst verzadigde vetten eten en toch de wereldleiders zijn qua harten vaatziekten - de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) en zelfs de “American Heart Association” stellen dat er in ons dieet ook voldoende verzadigd vet moet aanwezig zijn voor een optimale gezondheid Hierbij nog even dit doordenkertje: moest verzadigd vet zo ongezond zijn, waarom is het vet in moedermelk dan voor 45 à 50 % verzadigd?

BioGezond • december 2008

5

VERZADIGDE VETTEN calcium in de beenderen - verzadigde vetzuren zijn nodig om essentiële omega-3-vetzuren zoals EPA, DHA en alfalinoleenzuur (ALA) goed te kunnen opnemen, beter te gebruiken en goed te beschermen in de cellen. Het verzadigde vetzuur myristinezuur is betrokken bij het metabolisme van de essentiële vetzuren en verhoogt ondermeer het biologisch actieve EPA in de weefsels

Nog twee elementaire voordelen Verzadigde vetzuren hebben bovendien twee bijzondere voordelen ten opzichte van onverzadigde vetten. Eerst en vooral zijn verzadigde vetzuren veel stabieler bij hoge temperaturen dan onverzadigd vetzuren: ze verdragen namelijk veel beter verhitting, want ze ondergaan daarbij geen functionele of structurele verandering. Terwijl onverzadigde vetzuren, en in het bijzonder meervoudig onverzadigde vetzuren, bij het verhitten aanleiding geven aan het ontstaan van de zogeheten “transvetzuren”, slechte vetzuren die ondermeer door hun bijdrage aan allerlei soorten ontstekingen, het lichaam schade berokkenen. Verzadigde vetten zijn dan ook de ideale bak-, wok- en braadvetten. Maar dat wil niet zeggen dat we het alleen bij boter om te braden of ossewit om te frituren moeten houden! Met kokosolie en rode palmolie bestaan ook plantaardige oliën, rijk aan verzadigde vetzuren. En met olijfolie bestaat een plantaardige olie, die omdat ze vooral het mono-onverzadigde vetzuur oleïnezuur bevat, ook kan gebruikt worden voor eenmalige verhitting. Een tweede voorname pluspunt van verzadigde vetzuren ten opzichte van onverzadigde vetzuren is het feit dat ze veel bestendiger zijn tegen de vrije radicalen. Deze laatste verbindingen zijn agressieve stoffen, die steeds op zoek zijn naar vrije elektronen om hun eigen ongepaard elektron mee te koppelen, vinden in de dubbele bindingen van de onverzadigde vetzuren de ideale slachtoffers. Maar daarbij veranderen de van een elektron beroofde onverzadigde vetzuren zelf in vrije radicalen, waardoor een cascade van nadelige oxidatiereacties ontstaat en verouderingsprocessen en ziekteprocessen in de hand worden gewerkt. Een frappante illustratie hiervan is een studie die werd uitgevoerd onder de patiënten van plastische chirurgen: zij die overmatig veel meervoudig onverzadigde vetzuren gebruikten, vertoonden tot 78 % meer rimpels en zagen er tot 20 jaar ouder uit.

Evenwicht én met mate Uit al het bovenstaande mogen we natuurlijk niet gaan concluderen dat we alleen met verzadigde vetten gebaat zijn. Zoals heel vaak in de voeding, gaat het om een evenwicht en om een matiging. We hebben voor een goede gezondheid zowel onverzadigde als verzadigde vetten nodig. Er bestaan, naargelang de geraadpleegde bronnen, verschillende richtwaarden: sommigen raden qua vetinname een verhouding aan van 1/4 verzadigde vetzuren ten opzichte van 3/4 onverzadigde

Ongeraffineerde rode palmolie, de “carotenenbom” - verkregen door koude persing van de vruchten van de rode palm - is geen palmpitolie, die enkel wordt gewonnen uit de pitten van

deze vruchten en die veel minder antioxidanten bevat - is te verkiezen boven de witte palmolie, die een sterk geraffi-

neerde olie is en eigenlijk een afvalproduct is van de farmaceutische industrie is, nadat uit de originele rode palmolie nutriënten als carotenen, vitamine E en coenzyme Q10 werden gehaald - het regelmatige gebruik van extra vierge rode palmolie biedt verschillende voordelen: -ze bevat een uiterst breed spectrum aan gemakkelijk opneembare carotenoïden, waaronder alfa- en bètacaroteen, luteïne, zeaxanthine, lycopeen; ze bevat trouwens 10 à 15 maal meer carotenen dan wortelen en 50 maal meer dan tomaten

6 BioGezond • december 2008

vetten. Andere pleiten dan weer voor een verhouding van 1/1. In elk geval is een overmaat verzadigde vetten zeker ook niet goed! Als in combinatie daarmee ook de onverzadigde, essentiële vetzuren in de voeding ontbreken, dan houdt een overmaat verzadigde vetzuren verband met aandoeningen zoals dikke darm-, borst- en prostaatkanker en kunnen harten vaatziekten toch in de hand gewerkt worden. Als we de adviezen voor het verstandig gebruik van verzadigde vetten nog meer willen nuanceren, dan moeten we eigenlijk stellen dat we er vooral goed aan doen de langketenige vetzuren te beperken ten opzichte van de verzadigde vetzuren met een korte keten en een middellange keten.

Het onderscheid volgens ketenlengte Verzadigde vetzuren kunnen we namelijk nog in 3 groepen onderverdelen. Vooreerst zijn er de korte vetzuurketens, die 2 tot 4 koolstofatomen bevatten. De bekendste is misschien wel boterzuur, dat in boter en melkvetten voorkomt en dat ook door een goede darmflora in de dikke darm of het colon wordt aangemaakt. Tot de middellange vetzuurketens behoren de vetzuren met 6 tot 12 koolstofatomen. Die komen veelvuldig voor in kokosolie (capronzuur, caprylzuur, caprinezuur, laurinezuur), in melkproducten en in moedermelk (laurinezuur). En tenslotte zijn er de langketenige vetzuren zoals myristinezuur, stearinezuur en palmitinezuur. Langketenige vetzuren zijn ondermeer goed vertegenwoordigd in vlees, vis en kazen.

Langketenige verzadigde vetzuren minst interessant Van de verzadigde vetzuren zijn de langketenige duidelijk het minst aan te bevelen. Om te beginnen vereisen de verzadigde vetten, waarvan ze afkomstig zijn, heel wat verteringsarbeid, waarbij gal- en pancreassappen nodig zijn om ze af te breken tot glycerol en vrije vetzuren. Na opname dienen de langketenige vrije vetzuren in het bloed vervoerd te worden, gebonden aan eiwitpartikels of lipoproteïnen. En als we er te veel van gebruiken (ten opzichte van de kortketenige verzadigde vetzuren en de onverzadigde vetzuren) kan dat bijdragen tot te kleverige bloedplaatjes. Als de langketenige vetzuren dan nog exclusief uit vlees worden opgenomen, waar ze samen zitten met het ontstekingsbevorderende arachidonzuur, kunnen ze dus bijdragen tot harten vaatziekten. Maar nog eens voor alle duidelijkheid: globaal genomen (kortketenige + middellangketenige + langketenige vetzuren) is er geen connectie tussen verzadigde vetten en harten vaatziekten aangetoond.

Korte en middellange vetzuren zijn de beste Van de korte verzadigde vetzuren en in het bijzonder boterzuur kan niets dan goed gezegd worden. Dit vetzuur is een elementaire brand-

- ze bevat van de vitamine E-familie zowel de tocoferolen (30 %, met de alfa-, bèta-, gamma- als deltavorm) als de tocotriënolen (70 %) en biedt dus veel meer dan alleen het als voedingssupplement veel gebruikte d-alfa-tocoferol -het is dus door de complete A- en E-familie een echte antioxidantenbron, die ons helpt beschermen tegen talrijke welvaartsziekten, die door vrije radicalen worden veroorzaakt: harten vaatziekten, kanker, ziekte van Alzheimer, artritis, ouderdomsverschijnselen, diabetes, afname van het gezichtsvermogen, aandoeningen van de huid… -ze verbetert de immuniteit en beschermt extra de slijmvliezen van luchtwegen en darmen -ze is door haar verzadigde vetten geschikt voor verhitting zoals bakken wokken en frituren -ze geeft een lekkere, authentieke smaak aan je gerechten

stof voor de cellen van het colon (de dikke darm), die ervoor zorgt dat het slijmvlies zich goed ontwikkelt en dat het zijn functies zoals het absorberen van water mineralen goed vervult. Bovendien is aangetoond dat boterzuur de groei van de goede darmflora bevordert en een niet onbelangrijke rol speelt in de bescherming van het dikke darmslijmvlies tegen kanker. Ook de middellange vetzuren bieden heel wat voordelen. Om te beginnen vergen ze heel weinig verteringsarbeid, want er is geen tussenkomst nodig van gal- en pancreassappen voor hun vertering. Ze zijn dus ideaal voor mensen met een slechte vetvertering, mindere leverfunctie of onvoldoende galafscheiding. Vervolgens worden de middellangketenige vetzuren direct in de bloedbaan opgenomen. Zij circuleren niet op dragereiwitten en kunnen niet op de vaatwand afgezet worden. Middellangketenige vetzuren worden bovendien snel als een directe energiebron aangewend, waarbij ze veel minder neigen tot opslag in vergelijking met de langketenige vetzuren. Ze bevorderen de opname van heel wat nutriënten zoals calcium, magnesium, de vitamines B en de vetoplosbare vitaminen A, D, E en K. Tenslotte hebben ze niet te onderschatten antimicrobiële eigenschappen tegen ondermeer schimmels als candida, tegen bacteriën en virussen. Topbronnen van middellangketenige vetzuren zijn kokosolie en rode palmolie. Hierbij een korte voorstelling.

Ongeraffineerde kokosolie: een verrijking voor je dieet - wordt verkregen door een eerste, koude persing, zonder

raffineren, ontgeuren en bleken - heeft een lekkere, exotische smaak - is als stabiel vet uitermate geschikt voor bakken, wokken

-

-

-

-

-

-

-

en frituren. Bij frituren verdwijnen het kokosaroma grotendeels en krijg je uiterst lekkere en lichte frietjes. Mits regelmatig filteren, kan je er 2 jaar mee frituren. is rijk aan de middellangketenige vetzuren, die geen tussenkomst van pancreasenzymen, lever en gal vereisen en dus geschikt voor mensen met leveren galaandoeningen bevordert de goede darmflora, vermindert ontstekingen in de darm en werkt ondersteunend bij spastisch colon, de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa…. is zeer geschikt voor sporters, mensen die willen afvallen en mensen met weinig vitaliteit: omdat de middellangketenige vetzuren eerder worden verbrand als energiebron dan te worden opgeslagen onder de vorm van vetten, omdat ze per gewichtseenheid 10 % minder calorieën bevatten en omdat ze de stofwisseling via de schildklier verhogen verhoogt de weerstand tegen virussen, bacteriën en schimmels door de antimicrobiële vetzuren laurinezuur, caprinezuur, caprylzuur, capronzuur en myristinezuur en biedt zo meer bescherming tegen maagzweren door Helibacter pylori, tegen schimmelinfecties als Candida albicans en allerhande andere infecties helpt instaan voor een stabielere bloedsuikerspiegel, waardoor er tussen de maaltijden minder kans is op hypoglycemie, drang naar zoet en snacks. Ze ondersteunt de insulinewerking en is een ideaal onderdeel van een diabetesdieet ze bevordert door laurinezuur de natuurlijke werking van de schildklier bij regelmatig gebruik bieden zogende moeders via hun moedermelk aan de zuigeling meer beschermende vetzuren aan ze verzorgt de huid van binnenuit, bevordert de genezing van wonden en vermindert het ontstaan van rimpels bij uitwendig gebruik is ze uitermate geschikt voor de huiden haarverzorging, als glijmiddel, als massageolie, als tandpasta en als natuurlijke deodorant

BioGezond BioGezond• •december oktober 2008 2008 077

Curcuma de gele allrounder Met knoflook, spirulina, groene thee en ginseng bestaan er in de natuur een aantal veelzijdige kruiden die breed worden ingezet op terreinen als bloedsomloop, weerstand, leverwerking en antioxidante bescherming tegen chronische ziekten. Sinds enige tijd is de curcumawortel dit rijtje met recht en reden komen vervoegen. Zowel epidemiologische gegevens als klinische onderzoeken bevestigen dat deze wortel met de topantioxidant curcumine een echte alleskunner is. Vooral interessant is de brede ontstekingsremmende werking, waardoor aandoeningen zoals harten vaatziekten, de ziekte van Alzheimer, gewrichtsontstekingen, darmziekten en kanker kunnen afgeremd worden.

Even voorstellen Van de curcumawortel worden voor therapeutische aanwending eigenlijk twee heel nauw verwante soorten ingezet. Meestal gebruikt men de Curcuma xanthorrhiza, die in het Nederlands de namen “Javaanse curcuma”, “Bittere curcuma” en “Geelwortel” wordt toegekend en die ook vaak zijn lokale naam “temoe lawak” meekrijgt. Ook de meer culinair aangewende Curcuma longa of kurkuma kan gebruikt worden, uiteraard op voorwaarde dat hij voldoende werkzame stoffen bevat. De bakermat van de geelwortel ligt in Indonesië. Hij wordt er niet meer in het wild aangetroffen en men kweekt hem nu veel in (sub)tropische gebieden: vooral in de rest van Zuidoost-Azië (vnml. India, Bangladesh, China), Australië, Midden-Amerika en de Antillen. De curcuma houdt van een vochtige, goed doorlatende grond in een heet, tropisch en vochtig klimaat met minimumtemperaturen van 15 à 18 graden. Het is een overblijvend, kruidachtig gewas dat tot 1,5 meter groot wordt. Typisch is zijn grote, kruipende, tot 10


cm dikke, cilindervormige wortelstok, die tot een halve meter lang wordt en fijne buisvormige zijwortels met haarworteltjes draagt. De wortel is van buiten hoornachtig en binnenin diepgeel tot oranje. Bovengronds vertoont deze plant een bladbundel bestaande uit verspreid staande, gladde, frisgroene, spits eindigende, elliptische bladeren (30 à 50 bij 15 cm) met gave randen en een duidelijk veernervig aspect. Dicht tegen de grond zijn de bladscheden ervan samengedrukt rond een zeer korte stengel. In de late zomer en herfst bloeit de curcuma op het einde van een korte, rechtopstaande bloeistengel met een bloemengestel in aarvorm (12 à 18 cm). De meestal dofgele bloemen, bestaande uit tot een trechter vergroeide kroonblaadjes, staan in de oksels van opvallende, groene schutbladeren en steken er nauwelijks uit. De vruchten zijn onopvallend klein.

Een rijke traditie Vooral in India, Indonesië en China heeft de curcuma een lange geschiedenis als kruiderij, zetmeelbron, bewaarmiddel, kleurstof, religieuze en geneeskrachtige plant. In de traditionele Chinese geneeskunde werd hij zeer breed toegepast: bij lever-, maag- en urinewegklachten, bij winderigheid, menstruatieklachten, aambeien, koorts en pijn op de borst. En uitwendig als kompres bij wonden, zweren en infecties. Maar de geelwortel is vooral in Indonesië, waar men spreekt van “koenjit”, een zeer populair kruid geworden. Op basis van de signaturenleer staat hij, vanwege de gelijkenis tussen zijn gele kleur met de gal en de huid bij geelzucht én met de vorm van de galblaas, centraal bij de behandeling van leveren galaandoeningen. In de traditionele Indiase Ayurvedische geneeswijze ligt de klemtoon meer op een ontstekingswerende werking en wordt hij als een plantaardige aspirine en een plantaardig bijnierschorshormoon (cortisone) gebruikt bij een heel breed scala aan ongemakken en ontstekingen door infecties, gewrichtsslijtage (artrose) en auto-immuunaandoeningen (o.a. artri-

CURCUMA

tis). Ook als maagtonicum, als bloedreinigend middel en extern bij huidaandoeningen kent hij toepassingen. Pas sinds de jaren ‘70, ‘80 van de vorige eeuw, is de curcuma een belangrijke rol in het westen gaan spelen. Vooral door zijn mogelijke beschermende werking tegen de oprukkende vorm van dementie, de ziekte van Alzheimer, werd hij onderzocht. Neurologen aan de universiteit van Californië stelden namelijk vast dat in de leeftijdsgroep van 70 - 79 ongeveer 4,4 maal minder dementie en ziekte van Alzheimer voorkomen in landen waar veel curcuma via kerriepoeders wordt gebruikt. Want we mogen vooral niet vergeten dat het okerkleurig wortelpoeder een mild pittige specerij is, die deel uitmaakt van veel kruidenmengelingen en in veel Aziatische gerechten wordt gebruikt. Zo is curcuma naast een hoofdingrediënt van kerriepoeders ook vaak verwerkt in mosterd, pickles en sauzen. Hij kleurt ook vaak rijstgerechten geel en wordt soms wel “armelui’s saffraan” genoemd

Belangrijkste inhoudsstoffen De wortel van de curcuma dankt zijn geneeskrachtige werking vooral aan een groep van gele kleurstoffen, de curcuminoïden of “curcumageel”, die behoren tot de grote klasse van polyfenolen. Vooral de hoofdcomponent daarvan, een intens oranjegele kleurstof met de naam curcumine (tot 5 % van de wortel uitmakend), wordt de sterkste geneeskrachtige werking toegeschreven. Ook monodesmethoxycurcumine (0,8 %), didesmethoxycurcumine (0,5 %) zijn andere belangrijke curcuminoïden. Verder bevat curcuma ook heel wat etherische olie (4 à 14 %), met als hoofdbestanddelen de sesquiterpeenketonen tumerone en ar-turmerone (>60%) en zingibereen (tot 25 %). Uiteraard bevat deze wortel ook heel wat zetmelen (30 à 45 %). Verder maken monosacchariden (fructose, glucose), vitaminen (vit C, vit B1, B2, B3), mineralen (kalium, fosfor, calcium, chroom, magnesium, ijzer, zink, koper, kobalt, natrium), harsen, vetten en eiwitten de dienst uit. Van curcuma kan het wortelpoeder worden ingezet, maar er wordt de laatste tijd bij voorkeur een extract aangewend, dat heel rijk is aan curcumine en voor een goede opname daarvan enkel nog wat etherische olie bevat.

Een “pleiotrope” werking Aan de basis van de veelzijdige werking van curcuma ligt zijn zogenaamde “pleiotrope werking”. Dat wil zeggen dat cucuma door het inwerken op lichaamsgenen die instaan voor meerdere werkingen, ook effecten heeft op verschillende niveaus. Zo heeft curcumine een modulerend effect op een groot aantal transcriptiefactoren en signaalroutes, op groeifactoren, cytokinen en op de activiteit van meerdere enzymen. Curcumine is vooral een sterke remmer van de activering van verschillende transcriptiefactoren (waaronder de “NF-kappa B” of nuclaire factor kappa-B), die de genexpressie reguleren van genen die betrokken zijn bij ontsteking, celoverleving, celproliferatie en de vorming van kankercellen en de verspreiding daarvan. Via de remming van de activering van NF-kappa B worden dan ook aan curcumine beschermende eigenschappen toegekend tegen aandoeningen met een ontstekingscomponent zoals atherosclerose (en gevolgen daarvan als hartinfarct), reumatische aandoeningen, ontstekingsziekten van de darm (IBD zoals de ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa), allergie, astma, psoriasis, de ziekte van Alzheimer, multiple sclerose, kanker.

Preventie en aanpak harten vaatziekten Regelmatig gebruik van curcuma biedt bescherming tegen harten vaatziekten zoals hartinfarct, trombose, hartinsufficiëntie (hartfalen) en diabetisch vaatlijden. De hoofdreden is dat curcuma atherosclerose of het ontstekingsproces dat de ondergrond van vaatziekten is, afremt. Zo maakt het sterke antioxidans curcumine vrije radicalen onschadelijk die de vaatwanden aantasten (zoals superoxide anionen en waterstofperoxide) en dit veel sterker dan vitamine E, dat op dat 10 BioGezond • december 2008

Het okerkleurig wortelpoeder is een mild pittige specerij, die deel uitmaakt van veel kruidenmengelingen en wordt in veel Aziatische gerechten gebruikt.

gebied nochtans een goede reputatie heeft. Door het remmen van de vorming van de stof tromboxaan A2 heeft curcuma bovendien ook een natuurlijke bloedverdunnende werking. Naast een mild cholesterolverlagende werking, wordt verder vooral de oxidatie van LDL-cholesterol tot de “echte slechte” verklevende oxycholesterol afgeremd. En ten slotte stelt men in dierenproeven vast dat de overmatige woekering van gladde spiercellen in de vaatwand wordt afgeremd. Al bij al is curcuma net als gefermenteerde knoflook dus een middel dat door inwerking op diverse risicofactoren de kans op harten vaatziekten vermindert en de ernst ervan kan verminderen.

Hulp bij reumatische aandoeningen Curcuma kan ook met succes ingezet worden bij de reumatische aandoeningen artrose of gewrichtsslijtage en bij artritis of gewrichtsontsteking. Goed nieuws dus voor mensen met artrose die een alternatief zoeken voor de pijnstillende medicijnen, die niet altijd zonder gevaar zijn. Maar ook bij nood aan sterkere ontstekingsremmers zoals bij reumatoïde artritis is 1200 mg curcumine even effectief als het ontstekingswerende medicijn fenylbutazon en leidt het 2 weken tot significante vermindering van ochtendstijfheid, loopafstand en gewrichtszwelling. Curcuma kan ook het effect verhogen van reguliere medicijnen, die erdoor lager kunnen gedoseerd worden. De ontstekingswerende werking van curcuma wordt ondermeer verklaard door het feit dat de ontstekingbevorderende stoffen cyclo-oxygenase-2 (COX-2) en lipoxygenase (LOX) sterk afgeremd worden. In laboratoriumomstandigheden ziet men ook minder woekering van bindweefselcellen in de gewrichten.

Minder ontsteking in de darmen Ook mag op basis van een ontstekingwerende werking op het darmslijmvlies, hulp van curcuma verwacht worden bij de zogenaamde “Inflammatory Bowel Diseases” (IBS) of ontstekingsziekten van de darm. Bij colitis ulcerosa zorgt de inname van 2 maal daags 1 g curcumine naast de gewone medicatie (sulfasalazine of mesalamine) tot beduidend minder aanvallen; curcumine verbetert ook de klinische activiteitsindex (CAI) en de endoscopische index (EI). Ook kan curcumine de ernst van de Ziekte van Crohn verminderen: het zorgt er voor lagere scores van de ziekteactiviteit

Afremmen van de ziekte van Alzheimer Maar misschien de meest interessante aanwending van curcuma is de beschermende werking tegen de ziekte van Alzheimer. Deze vorm van dementie is, door het vergrijzen van de maatschappij, gekoppeld aan de slechte eetgewoonten en de toxische stoffen waarmee we worden overrompeld, aan een ware opmars bezig. Bij Aziaten tussen 60 en 93 jaar is er een duidelijk positief verband tussen de verstandelijke

CURCUMA vermogens en het gebruik van kerriepoeders waarin kurkuma verwerkt is. Dementie en de ziekte van Alzheimer komen in de leeftijdscategorie 70-79 jaar liefst 4,4 maal minder voor in landen waar veel curcumine via kerrie wordt gebruikt! Ook hier speelt de brede ontstekingswerende werking van curcumine een rol: curcumine beschermt de zenuwcellen sterker tegen lipidenperoxidatie dan vitamine E en het bevordert de werking van het antioxidante enzyme heemoxygenase-1 (HO-1) dat hersencellen beschermt tegen oxidatieve stress. Zowel in vitro en in vivo remt curcumine de accumulatie van de befaamde bèta-amyloïde plaques meer dan de ontstekingswerende medicijnen naproxen en ibuprofen en men ziet ook een afremmen van de vorming van de storende “klittende” fibrillen in de zenuwcellen. Hoewel preventie natuurlijk het belangrijkst is, ziet men bij de ziekte van Alzheimer dat 1 of 4 g curcumine per dag gedurende 6 maand leidt tot een duidelijke remming van de neerslag van bèta-amyloïde en merkt men verhoogde bloedspiegels van een afbraakproduct van bèta-amyloïde. Curcumine zou ook helpen beschermen tegen andere neurodegeneratieve aandoeningen zoals de Ziekte van Parkinson, de Ziekte van Huntington en Multiple sclerose. Het wordt ook ingezet ter beperking van de hersenschade na een CVA (Cerebrovasculair accident, beroerte).

Bij Aziaten tussen 60 en 93 jaar is er een duidelijk positief verband tussen de verstandelijke vermogens en het gebruik van kerriepoeders waarin curcuma verwerkt is.

Minder kans op en hulp bij kanker

Nog andere gunstige werkingen

Naast het feit dat men heeft vastgesteld in epidemiologische onderzoeken dat het gebruik van kerrie helpt beschermen tegen kanker van de dikke darm en de endeldarm, zijn er heel wat studies die suggereren dat het geconcentreerde curcumine breed beschermend werkt tegen kanker en dat het kan ingezet worden als bijkomende hulp bij kanker. Ook zou het de werking van chemo- en radiotherapie verbeteren. Van curcumine heeft men namelijk in laboratoriumomstandigheden vastgesteld dat het mutaties in DNA (en dus het ontstaan van kankercellen) helpt voorkomen en dat het remmend werkt op de 3 stadia van carcinogenese (ontwikkeling van kanker), namelijk de initiatie, promotie en progressie. Ook wordt bij reeds bestaande kanker de ontwikkeling van de tumoren afgeremd en vermindert het tevens de metastasering (uitzaaiing) van kankercellen. Er is aangetoond dat ontstekingsprocessen een rol spelen in elk van deze stadia en dat curcumine door zijn antioxiderende werking die via verschillende aangrijpingspunten afremt. Ook zou curcumine de angiogenese (nieuwvorming van bloedvaten in tumoren) vertragen. Verder verhoogt curcumine ook de ontgifting door de lever van carcinogenen of mutagene substanties zoals benzopyreen, oestrogene pesticiden, tabaksmutagenen; onder ander door verhogen van de weefselniveaus van glutathion en glutathion-S-transferase. In celculturen van gekweekte borsttumorcellen stelt men vast dat curcumine ook een direct cytotoxisch effect tegen kankercellen uitoefent. Ten slotte zou er door curcumine minder resistentie op chemotherapeutische medicijnen ontstaan.

Door de breed ontstekingswerende werking en de antioxidante bescherming tegen vrije radicalen, kan curcuma ook nog op andere terreinen een ondersteuning bieden: - bij allergisch astma, COPD (chronisch longlijden), cystische fibrose (taaislijmziekte, mucoviscidose) en ligfibrose (overmatige bindweefselvorming) - bij vertraagde wondgenezing en bij ontstekingen van de huid zoals psoriasis - ter preventie van cataract (vertroebeling van de ooglens) en bij ontstekingen van het regenboogvlies - bij diabetes voor een betere controle over de suikerspiegel - bij virale- en schimmelinfecties

Enkele belangrijke opmerkingen - curcumine wordt niet zo goed opgenomen in onze spijsvertering.

-

-

Inzetbaar bij leveren galproblemen Uiteraard mogen we de gunstige werking van curcuma bij leveren galaandoeningen niet over het hoofd zien. Die indicatie werd trouwens het meest toegepast in Indonesië, waar curcuma zijn goede reputatie opbouwde. Omdat curcuma de productie van gal verhoogt, er de vloeibaarheid van verbetert en de samentrekking van de galblaas stimuleert, is het in de eerste plaats een geschikt middel om de vorming van galstenen (cholelithiasis) te voorkomen en de spijsvertering van vetten te verbeteren. Maar curcumine verhoogt vooral de hoeveelheid van de levensbelangrijke stof glutathion in de lever. Deze “master antioxidant” is niet alleen de spil van de antioxidante bescherming in de lever, ze bevordert tevens de leverontgifting. Curcumine kan daarom ingezet worden bij een slechte leverfunctie, diverse leverziekten en de bescherming tegen allerlei lichaamsvreemde substanties. De verbetering van de spijsvertering vertaalt zich trouwens ook in minder flatulentie (winderigheid), meteorisme (opgeblazen gevoel) en een betere eetlust. Ook de kans op diarree en op zweren van de maag of de twaalfvingerige darm neemt sterk af.


-

-

-

Daarom is een goed preparaat belangrijk, waarbij de biologische beschikbaarheid van curcumine wordt verbeterd. Dit kan door toevoeging van ar-turmeron (uit de etherische olie van kurkuma), door piperine (uit zwarte peper) of bromelaïne (uit ananas) de dosis curcumine hangt af van de indicatie. Bij gewrichtsklachten, ter preventie van harten vaatziekten en ter ondersteuning van de lever wordt doorgaans 3 maal 400 mg aangeraden. Bij ontstekingsziekten van de darm zoals colitis ulcerosa wordt doorgaans 2 maal 1 g per dag aangeraden. als curcumine wordt ingenomen samen met voedsel, dan werkt het zeker niet prikkelend op het maagdarmslijmvlies en leidt het niet tot de gastrointestinale nevenwerkingen van de NSAID’s (niet-steroïdale anti-inflammatoire middelen). Er zijn zeldzaam meldingen van maaglast en misselijkheid als curcumine op een lege maag wordt ingenomen curcumine is zeer veilig. Een dosering van 8 g per dag gedurende 3 maand is nog veilig gebleken vanwege de toename van de galafscheiding, wordt curcumine afgeraden bij geblokkeerde galwegen (tumor, ingeklemde steen), acute galwegenontsteking en ernstige leveraandoeningen vanwege een natuurlijk bloedverdunnend effect: niet gebruiken de laatste 14 dagen (zeker de laatste 36 uur) voor een chirurgische of tandheelkundige ingreep en niet geven aan personen met een actieve bloeding (bv. een bloedende maagzweer) niet geven tijdens de zwangerschap (curcumine is potentieel baarmoederstimulerend) of zogen bij gebruik van bloedverdunners: enkel curcumine gebruiken op voorschrift van een arts

multivitamine die je seksleven nòg leuker maakt? Wat dacht je van een

Een nieuwe multivitamine met een sensueel karakter. De Lucovit Pure Sensual Multi Complete A-Z geeft zowel mannen als vrouwen alle belangrijke dagelijkse vitaminen en mineralen, positief voor lichaam en geest. Bovendien wordt de doorbloeding gestimuleerd, wat een geweldig stimulerend effect heeft op elkaars libido. Of je nu single bent of samen; zelfs na een drukke dag, heb je nog voldoende sexappeal voor de juiste aantrekkingskracht en geef je antwoord op je sensuele verlangen. Want wanneer een perfect leven nog mooier kan, en een mooi leven nog perfecter, dan grijpt natuurlijk iedereen die kans. Hierdoor geniet je nog intenser van het leven en wanneer het moment daar is, gaat ook alles zoals het zou moeten gaan; natuurlijk en spontaan.Want dat is de kracht en jij bent niet de enige die daar profijt van heeft… Enjoy life!

DIT PRODUCT IS VERKRIJGBAAR IN ALLE NATUURWINKELS

Probiotica en prebiotica voor een goede darmflora Het nut van een gezonde darmflora ter preventie, ter aanpak of ter verlichting van diverse kwalen, krijgt de laatste jaren heel wat aandacht. Onder naam van “probiotica” en “prebiotica” worden dan ook tegenwoordig heel wat preparaten aangeboden om een verstoorde darmflora weer in evenwicht te brengen. Wat is die darmflora precies, welke rol vervult ze voor ons, op welke manier kunnen prebiotica en probiotica die darmflora gunstig beïnvloeden en hoe maken we een goede keuze uit de aangeboden voedingssupplementen?

Het belang van een goede darmflora In ideale omstandigheden wordt ons darmkanaal - in toenemende mate vanaf de twaalfvingerige darm tot en met de dikke darm - bevolkt door ongeveer 1014 nuttige bacteriën, die in een symbiose leven met de gastheer. Deze “goede darmflora” vormt een bedekkend slijmlaagje op het darmslijmvlies dat als een stabiel ecosysteem bijdraagt tot de gezondheid van de mens: - ze remt door een “competitie” voor dezelfde voedingsbronnen en dezelfde aanhechtingsplaatsen op de darm de innesteling van pathogene kiemen af: gisten als Candida, ongunstige bacteriën als Clostridium difficile, Salmonella, Shigella en bepaalde soorten Escherichia krijgen zo minder kans om zich op het darmslijmvlies te nestelen - ze remt ook pathogene micro-organismen af door de productie van o.a. antibacteriële substanties en melkzuur (bvb. Lactobacillus acidophilus), van azijnzuur (Bifidobacteriën) en door het stimuleren van macrofagen die afweerstoffen aanmaken (Bifidobacteriën) - ze versterkt indirect het immuunsysteem van de mens door een continu en dynamisch effect: ze bevordert namelijk ondermeer de ontwikkeling van het lymfeklierweefsel in de darmen (GALT of Gut Associated Lymphoid Tissue), zeer belangrijk voor de lichaamsweerstand, en verbetert de orale tolerantie tegen voedingsantigenen met minder kans op allergieën en auto-immuunziekten. Ze vermindert hierdoor tevens de kans op het ontstaan van ontstekingsziekten van de darm zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa en de kans op kanker - ze bevordert een goede darmwerking en darmperistaltiek met een normale consistentie van de stoelgang en vermindert de kans op diarree, constipatie en spastisch colon (“prikkelbare darm”) - ze heeft een “trofisch” effect op het darmslijmvlies: ze bevordert de ontwikkeling van de darmvlokken, waardoor deze een betere opnamecapaciteit verkrijgen - ze helpt bij de opname van bepaalde nutriënten zoals ijzer, calcium, magnesium… - ze produceert zelf bepaalde vitaminen: vit K2, vit B1, vit B2, vit B6, vit B12, foliumzuur, para-aminobenzoëzuur, biotine.. - ze vormt een dicht netwerk dat slechts heel kleine, volledig verteerde voedselpartikeltjes doorlaat naar het darmslijmvlies toe en waardoor er minder kans is op voedingsintoleranties en -allergieën 14 BioGezond • december 2008

- ze bevordert de spijsvertering door het fermenteren van door de

mens onverteerde koolhydraten, suikeralcoholen en eiwitten. Zo verteert een goede darmflora ondermeer lactose of melksuiker, waardoor de kans op of de graad van lactose-intolerantie kan afnemen - ze vormt door de fermentatie van koolhydraten kortketenige vetzuren zoals azijnzuur, propionzuur en boterzuur, die voor de mens gunstige effecten kunnen hebben op het vlak van energielevering, leverwerking, opname van mineralen, preventie van kanker, voorkomen van innesteling van pathogene kiemen en ontwikkeling van het darmslijmvlies - ze bindt of zet toxische stoffen om, vooral gevormd uit de fermentatie van eiwitten, waardoor de lever wordt ontlast en er minder carcinogene verbindingen ontstaan - ze vermindert de concentratie en de pathologische werking van welbepaalde enzymen zoals glycosidase, bètaglucuronidase, azoreductase en nitroreductase, die kunnen betrokken zijn bij het ontstaan van een tumor

De indicaties voor probiotica en prebiotica Onder al deze bovengenoemde omstandigheden kunnen onnuttige tot ronduit schadelijke micro-organismen zich in de darm gaan vermenigvuldigen ten koste van de nuttige dambacteriën. Tot de mogelijke gevolgen van een verstoorde darmflora, waarbij probiotica en/of prebiotica van nut kunnen zijn, behoren:

- meer kans op spastisch colon (“Irritable Bowel Syndrome”

of “prikkelbare darm”) - meer kans op huidziekten zoals acné, eczeem, psoriasis - meer kans op vaginitis (vaginale ontsteking, vnml. door

Candida) - het syndroom van de “lekkende darm” (“leaky gut syndro-

- een veranderd stoelgangpatroon: diarree, chronisch losse

-

-

-

-

stoelgang of chronische constipatie. Een gekend voorbeeld is de “turista” of “reizigersdiarree”. Een gevreesde vorm van diarree is de “antibiotica geassocieerde diarree” door Clostridium perfringens na een antibioticumkuur overdreven flatulentie (winderigheid), meteorisme (opgeblazen gevoel) candidiasis: de overgroei van de gist Candida albicans in de mond en de darm, die soms aanleiding kan geven tot een meer veralgemeende “Candida-sydroom” met mogelijk chronische vermoeidheid een verminderde immuniteit (weerstand) met een grotere vatbaarheid voor allerlei infecties zoals infecties van de maag of darmen, van de luchtwegen, van de huid een verminderde kwaliteit van de immuniteit met meer kans op allergieën (bv. hooikoorts, astma) en op autoimmuunziekten (vb. reumatoïde artritis) meer kans op ontstekingsziekten van de darm (“Inflammatory Bowel Disease” of IBS) zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

-

Bij al deze symptomen of ziektebeelden kan men denken aan het inzetten van een probioticum of een prebioticum. Niet dat die preparaten in al deze gevallen een volledige genezing kunnen garanderen, maar ze kunnen door het verbeteren van de darmflora het “terrein” verbeteren, waardoor andere therapeutische maatregelen een beter effect zullen hebben.

men ten nadele van de gunstige bacteriën

- ze beïnvloedt de hydrolyse (ontkoppeling, splitsing) van galzouten

gunstig, waardoor er minder procarcinogene (kankerverwekkende) stoffen gevormd worden - ze helpt instaan voor een verantwoord cholesterolgehalte

- reizen in het buitenland: pathogene kiemen, waarmee men nog niet

-

Tot een normale darmflora behoren onder andere bacteriën van de geslachten Bacteroïdes, Bifidobacterium, Fusobacterium, Clostridium, Escherichia, Lactobacillus, Enterococcus, Streptococcus en Eubacterium. Vooral aan deze van de geslachten Bifidobacterium en Lactobacillus worden gunstige werkingen voor de mens toegeschreven.

Een verstoorde darmflora Helaas kan het harmonische evenwicht van de goede darmflora soms verstoord raken, waarbij onnuttige tot ronduit schadelijke micro-organismen het overwicht krijgen boven de nuttige bacteriën. Oorzaken van het ontstaan van een verstoorde darmflora, vaak gevolgen van een klassieke westerse levensstijl, zijn ondermeer: - een onvolwaardige voeding met ondermeer teveel suiker, teveel alcohol, een gebrek aan vezels en een overmaat dierlijke eiwitten of vetten: dat stimuleert teveel de groei van de pathogene micro-organis-

me”), waardoor zowel pathogene kiemen als onvoldoende verteerde voedingspartikels te snel doorheen het darmslijmvlies tot in het bloed kunnen lekken meer kans op voedingsintoleranties en voedingsallergieën, een gevolg van de “lekkende darm” een minder goede vertering van lactose of melksuiker met het ontstaan van lactose-intolerantie een verminderde opname van mineralen zoals calcium en magnesium en een snellere evolutie tot osteoporose een verminderde productie en absorptie van voedingsstoffen een grotere vatbaarheid voor vermoeidheid

-

eerder in aanraking kwam (en waartegen de lokale bevolking wel bestand is), kunnen het evenwicht in de darmflora verstoren het gebruik van antibiotica, die niet alleen de “slechte” infectieverwekkende bacteriën doden, maar helaas ook de “goede” darmbacteriën het gebruik van andere medicijnen zoals cortisone en ontstekingswerende medicijnen stress en sterke negatieve emoties: verminderen de immuniteit en dus de afweer tegen ongunstige micro-organismen in de darm het algemene verouderingsproces het ondergaan van radio- of chemotherapie

Probioticum: aanvoer gunstige bacteriën Een eerste manier om te proberen de darmflora gunstig te beïnvloeden, is het direct aanbrengen van gunstige darmbacteriën zelf. Per definitie zijn probiotica “preparaten op basis van levende micro-organismen die het gastheerorganisme positief beïnvloeden door de intestinale microbi-


PROBIOTICA EN PREBIOTICA ologische balans te verbeteren en de darmfunctie te ondersteunen”. Uiteraard zijn er een aantal voorwaarden verbonden opdat deze probiotische bacteriën met succes kunnen ingezet worden.

Een goed probioticum Er worden ons namelijk tegenwoordig heel probiotica aangeboden. In tegenstelling tot wat reclameboodschappen ons willen doen geloven, is helaas 75 % daarvan volkomen ontoereikend: ze bevatten te weinig levensvatbare kiemen, ze bevatten verkeerde, niet-humane stammen van bacteriën afkomstig van dieren en/of ze bevatten storende ingrediënten als suiker, glucose, gist, melk, kleur-, smaakstoffen… Wat zijn de kwaliteitseisen? - een goed probioticum moet levende (!) stammen aanvoeren van lactobacillen en/of de bifidobacteriën. Tot de mogelijke lactobacillen behoren: Lactobacillus acidophilus, L. casei, L. paracasei, L. rhamnosus, L. gasserii, L. coryniformis, L. johnsonii, L. fermentum; tot de bifidobacteriën behoren ondermeer Bifidobacterium bifidum, B. longum, B. infantum, B. longum, B. lactis, B. breve. Er kunnen ook soms gunstige bacteriën van andere stammen ingezet worden, waarvan in klinisch onderzoek de gunstige werking is bewezen, zoals Propionobacterium freudenreichii. - het moeten humane stammen zijn van de bovengenoemde bacteriën. Slechts dan gaat het om bacteriën die bij de mens met succes de maagzuurbarrière kunnen overleven, die niet of minder vernietigd worden door darmsappen, die specifiek aan receptoren in de menselijke darm kunnen binden en die kunnen leiden tot een effectieve kolonisatie in de darm. Al te vaak bestaan probiotica uit bacteriën die gehaald worden uit zure zuivel of uit andere bronnen en die slechts een tijdelijk of helemaal geen effect hebben. Deze humane bacteriënstammen moeten verkregen worden uit gezonde personen, daarna geïsoleerd, geïdentificeerd en gezuiverd worden en vervolgens gekweekt worden met een voortdurende controle op het behoud van hun positieve eigenschappen - er zijn voldoende levensvatbare kiemen van nodig: omdat steeds een bepaalde hoeveelheid kiemen gedood of geïnactiveerd worden door maagzuur of spijsverteringssappen, wordt aangenomen dat er dagelijks minimaal 100 miljoen à 1 miljard gunstige micro-organismen moeten aangevoerd worden door een goed probioticum - het moet bij voorkeur gaan om stammen die goed onderzocht werden in ernstige klinische studies - het probioticum moet vrij zijn van alle mogelijke storende ingrediënten zoals suiker (glucose, dextrose…), gist, soja, gluten, melk, zout, kleur-, bewaar- en smaakstoffen - het probioticum moet volgens de juiste voorschriften bewaard worden, afhankelijk van de gebruikte bacteriënstammen Pas wanneer een probioticum aan al deze criteria voldoet, kan het met succes ingezet worden.

Prebioticum: de voedingsbodem In plaats van rechtstreeks de nuttige darmbacteriën toe te dienen, kan met een “prebioticum” ook een geschikte voedingsbodem aangevoerd worden, waarop de goed darmflora zich kan ontwikkelen. Prebiotica zijn per definitie “voor de mens niet verteerbare levensmiddeleningrediënten, die selectief de groei en/of de activiteit van één of meerdere soorten bacteriën in het colon stimuleren en daardoor de gezondheid van de gastheer bevorderen.”

FOS, de meest gebruikte prebiotica De substanties die het meest worden gebruikt als prebiotica in voedingssupplementen of in functionele voeding zijn fructo-oligosacchariden 16 BioGezond • december 2008

(F.O.S.) of fructanen. Dit zijn bijzondere, in de natuur voorkomende, wateroplosbare suikerketens. Meer bepaald zijn het zijn oligosacchariden of middellange suikerketens die zijn opgebouwd uit een aantal fructose-moleculen (2 tot 60) met één eindstandige glucose. De algemene formule is dus: (G-F)-(F)n, waarbij G staat voor glucose en F voor fructose. Ze doen zich voor als lineaire ketens, waarbij de fructose-moleculen onderling verbonden zijn met een ß (2-1) binding. Fructo-oligosacchariden en fructanen komen van nature voor in minimum 36.000 planten en dit vooral in groenten en granen zoals topinamboer (of aardpeer), look, prei, ui, asperges, cichorei, schorseneren, gerst, haver, tarwe, rogge, tomaten en bananen. Ze worden voor voedingssupplementen en functionele voeding vooral gehaald uit de wortel van de cichorei (Cichorium intybus) of aangemaakt door enzymatische fermentatie van riet- of bietsuiker. Ze worden vaak onderverdeeld in “oligofructose” wanneer het gaat om F.O.S met een korte ketenlengte (2 à 7 fructose-eenheden) en in “inuline” bij F.O.S. met een langere ketenlengte (tot 60 fructose-eenheden).

Nuttige eigenschappen van prebiotica Fructo-oligosacchariden en fructanen zijn koolhydraten die voor de menselijke enzymen onverteerbaar zijn. Maar ze zijn wel een uitstekende voedingsbodem voor de gunstige darmflora, die zich op fructo-oligosacchariden ontwikkelen ten nadele van pathogene micro-organismen, die zich minder kunnen vermenigvuldigen. Naast Lactobacillus acidophilus worden vooral de bifidobacteriën zoals Bifidobacterium infantis, B. pseudolongum, B. angulatum, B. breve, B. catenulatum, B. longum, B. adolescentis in hun groei gestimuleerd. Daarom worden prebiotica ook heel vaak “bifidogene” substanties genoemd. Prebiotica kunnen dus ingezet worden bij alle indicaties, die hogerop werden opgesomd. Maar aan de prebiotica worden ook een aantal andere nuttige functies toegekend, waardoor ze vaak in functionele voedingsmiddelen worden ingezet: - ze fungeren als vezels, omdat het voor de mens onverteerbare koolhydraten zijn. Meer bepaald zijn het “oplosbare vezels” die ondermeer het verzadigingsgevoel verhogen en de stoelgang bevorderen - ze bevorderen, door de lokale verzuring die ze teweeg brengen in de darmwand, een betere opname van mineralen. Vooral calcium en magnesium worden beter opgenomen, waardoor prebiotica helpen osteoporose te voorkomen of af te remmen - ze binden cholesterol, afkomstig van de met de gal uitgescheiden galzouten en van de voeding, waardoor deze niet heropgenomen wordt in de darm, maar via de stoelgang het lichaam verlaat. De lever is vervolgens voor de aanmaak van nieuwe galzouten “verplicht” cholesterol uit het bloed aan te spreken, wat bijdraagt tot een daling van het cholesterolgehalte - ze zijn interessant voor het dieet van diabetici en mensen die willen afvallen: ze hebben een laagcalorische inhoud (1 g = 1,5 kcal of 6 à 8 KJoule) waardoor ze een interessant bulk- of vulmiddel zijn, ze verminderen de glycemische index (de mate waarin de bloedsuikerspiegel stijgt) van tegelijk ingenomen koolhydraten en kunnen door hun “mondvullend” gevoel de hoeveelheid vetten in een bereiding verminderen.

Synbiotica Men is er nog niet helemaal uit wat nu de beste benadering is om een verstoorde darmflora weer op punt te zetten: met prebiotica of met probiotica? Dat hangt ondermeer af van het individuele geval en de specifieke klachten. Best laat de voorschrijver zich leiden door wetenschappelijke klinische studies, waarbij de specifieke probioticastam(men) of prebiotische bereidingen op een bewezen manier welbepaalde klachten of aandoeningen verlichten. We moeten er trouwens ook op wijzen dat probiotica en prebiotica soms in één preparaat worden gecombineerd: men spreekt hierbij van “synbiotica”.

BioGezond koken Deeg. Oeroud en wereldwijd. Zelfs in de oudste geschriften is al melding gemaakt van deegbereidingen. In dit nummer nemen we een drietal degen onder de loupe. Basisdegen. Je kan er mee aan de slag zoals hieronder in de recepten beschreven of je kan er je eigen toets aan mee geven. Verander de ingrediënten, roggebloem, volkorenmeel, spelt, quinoa, glutenvrij, de keuze is onbeperkt. Experimenteer, probeer, werk er mee volgens eigen smaak en inspiratie en … je broodje is gebakken. Succes! - Ludo Slaets-

Minestrone met pecorino kaas Ingrediënten: • 2 bio uien • 2 bio wortelen • 1 bio prei • 1/2 rode bio paprika • 1/2 bio courgette • 3 stengels groene bio selder • Handvol bio boontjes • 1 kop witte bio bonen • 1 kop bio broccoli roosjes • 1 kop bio pasta • 2 teentjes bio look • 3 bio tomaten • Bio oregano • Bio pecorino • Bio olijfolie • Bio bouillon Bereidingswijze: - Snij de uien, prei, wortelen, paprika en courgette in grote blokjes en fruit aan in olijfolie. - Snij de lookteentjes fijn en stoof kort mee aan. - Bevochtig met 3 liter water, voeg de selder, boontjes en witte bonen toe en laat een uurtje sudderen. - Doe nu de pasta, broccoli en in blokjes gesneden tomaten erbij en laat nog even doorkoken. - Afsmaken met bouillon en oregano - Serveer met gemalen Pecorino kaas


Naanbrood Ingrediënten: • 225 gr bio tarwebloem • 1 El. bio rietsuiker • 5 gr bio gist • 1 El. bio boter

• • • •

1 El bio zout 200 gr. bio yoghurt Bio melk Verse bio koriander

Bereidingswijze: - Los de gist en de suiker op in een beetje lauwwarm water. - Meng met de bloem en kneed er vervolgens de boter, de yoghurt en het zout onder. - Voeg melk toe tot je een mooi glad deeg bekomt. - Laat een uurtje rijzen, kneed er een mengeling van een handvol vers gehakte koriander en fijngestampte korianderzaden onder en rol dan uit in ovale lappen van ongeveer 1 cm dik. - Bestrijk met boter, bestrooi met gehakte koriander en bak kort onder de grill tot mooi bruin. - Warm serveren TIP: - Naanbrood is een typisch Indisch brood dat vooral gegeten wordt bij curry’s en pikante gerechten.

Pizza met 3 kazen en tomaat Ingrediënten: Voor het deeg: • 250 gr. harde bio tarwe bloem ( 3 nullen) • 225 gr. water • 5 gr. verse bio gist • 5 gr. zout • 1 el. bio olijfolie • 1kg. bio tomaten • 1 bio ui • 1 bio courgette • Bio basilicum • Bio oregano • 250 gr. bio mozarella • 150 gr. harde bio schapenkaas • 150 gr. Bio pecorino Bereidingswijze: - Meng de ingrediënten voor het deeg en kneed tot een soepele massa - Laat een uurtje rijzen. - Leg 3 tomaten apart en maak van de rest een stevige tomatensaus met de ui, de courgette en basilicum. - Rol het deeg uit en bestrijk met de tomatensaus. - Snij de mozarella in fijne schijfjes en schik op de saus. - Garneer hierover de tomatenschijven , oregano, peper van de molen en de gemalen pecorino en schapenkaas (naar eigen wens). - Bak kort af in een zo heet mogelijke oven.


Curry met venkel en kip Ingrediënten: • 1 bio ui • 1 bio venkel • 2 bio wortelen • 1/2 klein bio bloemkool • 400 ml kokosmelk • Bio curry pasta • Bio komijn • Bio koriander • Bio gember • Bio rijst naar keuze • 2 bio kippenbillen • Bio kokosvet

Bereidingswijze: - Verdeel de kippenbillen in 4 porties en bak aan in kokosvet. - Snij de ui, venkel en wortelen in grote stukken en fruit aan in kokosvet. - Laat even stoven en bevochtig dan met de kokosmelk. - 1 eetlepel komijn en 1 eetlepel korianderzaad verwarmen in pan, fijnstampen in vijzel en bij de groenten voegen. - 1eetlepel currypasta toevoegen. - Leg de bruingebakken kip in de curry en laat zachtjes garen. - Pas op het einde geraspte gember en bloemkoolroosjes toevoegen. - Serveren met apart gekookte rijst naar keuze

Zuurdesem brood Ingrediënten: • 300 gr. bio voltarwemeel • 250 gr. bio roggemeel • Bio karnemelk • Bio zout • Bio boter Bereidingswijze: - Maak eerst enkele dagen vooraf het zuurdesem: kneed 50 gr. liefst versgemalen voltarwemeel met een beetje water tot een stevige bal en laat dit op kamertemperatuur rusten en rijzen tot het zurig begint te ruiken. Vochtig houden. - Meng de rest van de bloem met het zuurdesem (steeds 1/10 van de hoeveelheid bloem) en kneed met de karnemelk tot een mooi deeg. - Beetje zout toevoegen ( 5 gr.) en laten rijzen. - Bakblik inboteren, deeg erin storten en weer laten rijzen. - Bovenkant brood bevochtigen met water en afbakken gedurende en 40-tal minuten op 220 graden. - Omstorten en afkoelen op rooster.


CADEAU MOOI & DUURZAAM

TIP

Qi-board ❤

ANTISEPTIC

Amanprana snijplanken 3 à 5 maal hygiënischer Amanprana snijplanken geven meer levenskracht of ‘Qi’ aan je maaltijden. Daarom noemt Amanprana haar snijplankgamma ‘Qi-board’. Elk Qi-board wordt met de hand gemaakt uit één stuk mooi geaderd kamferlaurierhout. Geen verlijmd, geperst afvalhout. Geen epoxyvullingen. Geen regenwoudhout, maar hout van selectief gevelde bomen. Kamferlaurier is zacht genoeg zodat het lemmet van uw keukenmes niet stomp wordt. Maar het is ook hard genoeg om het diep indringen van het mes tegen te gaan. Qi-board hoort bij de slow food gedachte: bewuster en met liefde je gerechten klaarmaken.

Uit een universitaire studie blijkt dat bacteriën en schimmels 3 tot 5 maal minder snel kunnen aangroeien op de Amanprana Qi-board dan op andere snijplanken dankzij de natuurlijke kamfer. Groeifactor v/h organisme op de snijplank

Kamferlaurier Qi-board

Ceder snijplank

KunstGlazen stof snijplank snijplank

Schimmel 3,3 8,9 9,7 5,7 Bacteriën 0,07 1,7 7,3 3,8 Onderzoek van Alan Waterson, Southern Cross-University, Lismore, Australië Amanprana biedt 10 formaten anti-microbiële snijplanken vanaf €54 tot €179. Verkrijgbaar in je natuurwinkel, zie www.noble-house.tk, Tel. 03 653 25 41

< Antiseptische olie voor het onderhoud van uw Amanprana Qi-board

AMAN PRANA SERENE

LEVENSKRACHT

Natuurlijke preventie van

Hart- en vaatziekten Ondanks het verbeteren van diagnostische technieken, het verfijnen van chirurgische ingrepen en het ontwikkelen van sterk cholesterolverlagende medicijnen, vormen harten vaatziekten nog steeds doodsoorzaak nummer één in onze samenleving. Hoogstwaarschijnlijk ligt dat aan het feit dat er nog onvoldoende wordt stilgestaan bij de werkelijke oorzaak ervan, namelijk een ontsteking van de vaatwand. Goede preventieve maatregelen zoals stoppen met roken, afvallen bij overgewicht en meer gaan bewegen worden dan ook nog steeds gekoppeld aan verkeerde voedingsadviezen zoals het gebruik van margarines en aan het geven van cholesterolverlagende statines, die niet de eigenlijke oorzaak van vaatziekten aanpakken. Wat zijn de natuurlijke adviezen om harten vaatziekten te voorkomen?

De ondergrond: atherosclerose Of het nu gaat om een hartinfarct, een hersenberoerte of een verstopping van de bloedvaten elders in het lichaam, het onderliggende proces bij vaatziekten is atherosclerose (“slagaderverkalking”, arteriosclerose). Bij dit proces gaan de oorspronkelijke gave, elastische en goed doorstroombare slagaders geleidelijk dichtslibben door het afzetten van een soort beslag: men spreekt vaak van “plaques”. Wanneer dit dichtslibben al te uitgesproken is of als er een stuk van een dergelijke plaque loskomt en verderop een slagader verstopt, dan kan de zuurstofvoorziening naar een bepaald weefsel in het gedrang komen. Zo kan door zuurstofgebrek ter hoogte van de hartspier angor pectoris of de pijnlijke hartkramp optreden, of bij afsterven van een gedeelte van het hartspierweefsel, een hartinfarct. Ter hoogte van de hersenen kan op dezelfde manier een herseninfarct ontstaan, of kan (in de hand gewerkt door een hoge bloeddruk) een bloedvat aangetast door slagaderverkalking, gaan scheuren met een hersenbloeding voor gevolg. Ook ter hoogte van de onderste ledematen kan de bloedaanvoer in het gedrang komen, zoals bij claudicatio intermittens of “etalagebeen”. Het is dus duidelijk dat voor een algemene preventie van harten vaatziekten, we in de eerste plaats maatregelen moeten nemen om het proces van atherosclerose tegen te gaan.

Atherosclerose = chronische ontsteking! Wat de wetenschap ondertussen al meer dan voldoende heeft bewezen, maar blijkbaar nog veel te weinig is doorgedrongen tot de medische wereld, is het feit dat de slagaderverkalking eigenlijk het gevolg is van een chronisch ontstekingsproces van de binnenwand. Dit ontstekingsproces is voor een groot deel toe te schrijven aan verkeerde leefgewoonten. We moeten dus in de eerste plaats maatregelen nemen om die ontsteking een halt toe te roepen! Zomaar al onze pijlen gaan verschieten op cholesterol met medicijnen, die dan nog heel wat bijwerkingen kunnen hebben, is onzinnig. Zonder er al te diep op in te gaan kunnen we het proces van aderverkalking in verschillende stappen gaan beschrijven: - de binnenwand van de slagaders (een laagje bedekkende endo22 BioGezond • december 2008

theelcellen en het daaronder liggende bindweefsel of collageen) ondergaat een chronische ontsteking, die wordt in de hand gewerkt door meerdere factoren: • een gebrek aan antioxidanten in onze westerse voeding: door te weinig groenten en fruit te eten en door teveel nutriëntenrovers te gebruiken als suiker, verhitte en verkeerde vetten, medicijnen en alcohol, krijgen vrije radicalen teveel armslag om de vaatwand aan te tasten • roken: de vrije radicalen die hierdoor ontstaan, oxideren ook de vaatwand • vrije radicalen: alle vreemde stoffen in ons milieu (PCB, dioxine, dieselpartikeltjes…), additieven in onze voeding (geur-, kleur- en bewaarmiddelen….), het gebruik van herbiciden en pesticiden in de landbouw, de blootstelling aan steeds meer stralingen (radioactiviteit, röntgen, hoogspanning, GSM….), een overmatige blootstelling aan de zon • een overmaat aan het vrije radicaal homocysteïne, een stof die ontstaat door een gebrek aan de vitamines B6, B9 (foliumzuur) en B12, die de vaatwand oxideert • een overmaat aan de kleverige stof lipoproteïne (a), die in eerste instantie bedoeld is om de vaatwand te herstellen, maar bij een te hoog gehalte bijdraagt tot het vaatwandbeslag • teveel “transvetzuren” en een teveel van omega-6 ten opzichte van omega-3-vetzuren in de voeding, bevordert eveneens een ontsteking van de vaatwand • het omzetten van LDL-cholesterol door een gebrek aan antioxidanten tot oxycholesterol: dit is de “echte slechte” cholesterol die eveneens de vaatwand ontsteekt - - de beschadigde binnenwand wordt vervolgens afgedicht met de vorming van een beslag (plaques): • bloedplaatjes, die zelf niet goed functioneren door een verkeerde vetzuursamenstelling in hun celwand en door de oxidatieve schade die ze ondergaan (o.a. door homocysteïne en een gebrek aan antioxidanten): deze gaan tegen de beschadigde vaatwand blijven kleven (“adhesie”) en gaan onderling ook verkleven (“aggregatie”) met vorming van een bedekkend propje

De PHYTONATURE BIO tabletten Plantenreferenties afkomstig uit de Biologische Agricultuur

Hoog gedoseerde tabletten • Actieve bestanddelen die zijn behouden door de koude micronisatie ti • Een hoog plantengehalte, 320 mg per tablet (3 tabletten per dag) • Een synergie van planten voor een nog grotere doeltreffendheid.

Een classiﬁcatie per kleur en per indicatie Avenue Edison 13 - Parc de la Noire Epine (Zoning Nord) - 1300 WAVRE Tel. : 010-235 010 • Fax : 010-235 015 • mail : [email protected] phytonature tabletten.indd 1

18/11/08 17:27:18

GEZONDE EN REGELMATIGE

‘ WAT E R ’Planten F U Nextracten C T Ivoor E de vrouw en de man.

De nieuwe CURTISA tabletten bevatten plantenextracten, vitamine E en zink die het behoud van een gezonde regelmatigheid ondersteunen, zowel bij de VROUW als bij de MAN. Deze stoffen zijn belangrijk in typische natuurpreparaten voor de man en de vrouw zowel op jonge maar zeker op gevorderde leeftijd wanneer men te maken krijgt met een onverwachte aandrang, ook ‘s nachts dat leidt tot frequent moeten opstaan. Geschikt voor vegetariërs. Samenstelling per 1 tablet: Poeder van speciale pompoenpitten Extract van speciale pompoenpitten Bijenpollen............................... Echinacea purpurea, wortelextract.......................... Vitamine E (d-alpha tocoferol)... Duizendguldenkruid, extract .....

ALTISA maakt enkel gebruik van ingrediënten van de allerbeste kwaliteit en zuiverheid in fyto actieve doseringen, met als resultaat een gewaarborgde doeltreffendheid. Al onze producten zijn vrij van bewaar-, smaak- en kleurstoffen, suiker, zout, zetmeel, gist, tarwe, maïs, melk (-derivaten), soja, gluten, talk, lactose en dierlijke derivaten, en worden geproduceerd volgens de internationaal erkende en zéér strenge

410 mg Zegepalmvrucht, extract 345 mg gestandaardiseerd ................ 200 mg Tomaten, rijpe vrucht, extract .... waarin lycopeen (3 mg) 55 mg Zink (citraat) ............................ 30 mg Groene thee, extract 25 mg gestandaardiseerd .................

10 mg 60 mg 5 mg 35 mg

CURTISA, aanbevolen verkoopprijs cons.: 100 tabletten: €26,65 (CNK2573-475)

GMP (Good Manufacturing Practices) richtlijnen en/of andere farmacopee-/productiestandaarden. Voor meer informatie over de ALTISA-producten, bel 03/321 67 19. Te verkrijgen in alle reform- en dieetwinkels. Een gevarieerde en even® wichtige voeding en een gezonde levensstijl zijn belangrijk. Sinds 1970

H A R T- E N VA AT Z I E K T E N • cholesterol, gebonden aan een lipoproteïne tot LDL-cholesterol, wordt in eerste instantie door de lever aangemaakt in een poging om de beschadiging van de vaatwand te herstellen en de werking van vrije radicalen als antioxidans tegen te gaan. Cholesterol is dus een stof die, als een pleister op een wonde, in de vaten de gaten probeert af te dekken. Cholesterol wordt eveneens als een antioxidans en dus een buffer tegen de vrije radicalen opgeworpen. Hierbij wordt LDL-cholesterol omgezet tot oxycholesterol, de eigenlijke boosdoener wat betreft cholesterol • de overmaat aan oxycholesterol gaat samen met ondermeer triglyceriden, transvetzuren en vooral drie maal meer onverzadigde dan verzadigde vetzuren aan de beschadigde vaatwand verkleven

Algemene adviezen - Rook niet en combineer roken niet met de pil

-

-

-

-

-

Iedereen kent het verband tussen roken en problemen van de luchtwegen. Maar deze slechte gewoonte is minstens even nefast voor onze bloedvaten! De vrije radicalen die we voortdurend met de sigarettenrook binnenkrijgen, bevorderen het ontstekingsproces van de bloedvaten en dus atherosclerose. Roken verhoogt het risico op harten vaatziekten met een factor 3 à 4. Maar wanneer een vrouw roken combineert met de pil, kan het risico op harten vaatziekten met een factor 20 gaan vergroten. Zo komen hartinfarct, longembolie en beroerten veel voor bij rokende vrouwen. Vermijd stress Overmatige spanning en stress verergeren eigenlijk elk ziektebeeld. Bij harten vaatziekten is de correlatie met stress zelfs zeer duidelijk uitgesproken. Op tijd ontspanning nemen, niet al te lange werkdagen kloppen en niet te veel hooi op de vork nemen, zijn dan ook belangrijke leefregels. Beweeg meer Zonder er hier al te diep op in te gaan, mag het duidelijk zijn dat een zittende levenswijze bijdraagt tot aderverkalking. Wanneer we evenwel door regelmatig bewegen de hartpomp en de circulatie in het algemeen stimuleren, dan kan het dichtslibben van de slagaders afgeremd worden. Een aantal studies hebben aangetoond dat vooral het regelmatig uitvoeren van aërobe oefeningen (met voldoende zuurstofopname) de evolutie van atherosclerose afremmen en de verhouding tussen de “goede” HDL- en het “slechte” LDL-cholesterol verbeteren. Pak overgewicht aan en voorkom ouderdomsdiabetes Beide ziektebeelden, die vaak aan elkaar zijn gelinkt, werken het optreden van harten vaatziekten in de hand. Zo verhoogt ouderdomsdiabetes de kans op harten vaatziekten met een factor 2 à 4. Overgewicht aanpakken door een natuurlijke, evenwichtige voeding en maatregelen nemen tegen of bij ouderdomsdiabetes, zijn dan ook van het grootste belang. Pak hoge bloeddruk aan Hoge bloeddruk is een ware sluipmoordenaar. Hoewel men er doorgaans geen last van heeft of er slechts vage symptomen door ervaart, is het een belangrijke risicofactor voor het ontstaan van harten vaatziekten. Hoge bloeddruk of hypertensie zorgt namelijk niet alleen voor een overbelasting van de pompfunctie van de hartspier; ze werkt ook het proces van atherosclerose in de hand. De natuurlijke aanpak van hypertensie kwam reeds aan bod in BioGezond. Pak homocysteïne aan Ondanks het feit dat deze stof nog maar weinig bekend is, mag men nu waarschijnlijk al stellen dat homocysteïne een veel belangrijker risicofactor is voor harten vaatziekten dan cho-


• witte bloedcellen worden op het ontstekingsproces afgestuurd, in een poging om te zaak “op te ruimen”. Ze kunnen helaas dit beslag niet verwerken en worden hierbij omgezet tot de zogeheten “schuimcellen” en dragen bij tot het vaatbeslag • in de vaatwand gebeurt er als gevolg van de ontstekingsreactie een onnodige proliferatie van de gladde spiercellen, wat ook bijdraagt tot de vaatvernauwing • vervolgens zet zich in het bloed circulerende calcium neer, zodat uiteindelijk meer dan 80 % van de plaque uit calcium gaat bestaan en de term “slagaderverkalking” eigenlijk terecht is. Hoe meer gebrek aan vitamine K2 we vertonen, hoe meer neerslag van calcium er gebeurt.

lesterol. Het loont dus zeker de moeite om na te gaan of de spiegel ervan niet te hoog is. Er wordt weinig ruchtbaarheid gegeven aan homocysteïne, want de huidige farmaceutische industrie verkoopt liever de dure cholesterolverlagers dan de eenvoudige en niet patenteerbare B-vitamines die een te hoog homocysteïnegehalte kunnen verhelpen. Homocysteïne is een vrij toxisch aminozuur, dat in het lichaam ontstaat als een tussenproduct in het metabolisme van het aminozuur methionine. Indien we geen tekorten hebben aan nutriënten als vitamine B6 (pyridoxine), vitamine B9 (foliumzuur) en vitamine B12 (cyanocobalamine), dan kan homocysteïne door terugvorming tot methionine of door omzetting tot een ander aminozuur, cysteïne, onschadelijk gemaakt worden. Helaas, door de westerse geraffineerde voeding, door het overmatige gebruik van suiker en alcohol en door het veelvuldige gebruik van medicijnen (bloeddruk- en cholesterolverlagers, aspirines, antibiotica…), vertonen heel wat mensen gebrek aan voornoemde vitamines van de B-groep. Homocysteïne kan dan als vrij radicaal of schadelijke stof de vaatwand oxideren en het proces van atherosclerose danig in de hand werken. Ook bevordert het de omzetting van cholesterol tot het veel gevaarlijker oxycholesterol, dat verder het dichtslibben van de slagader bevordert. Maar liefst één op de 2 mensen boven de 50 heeft in de westerse leefwereld een teveel aan homocysteïne. - Pak lipoproteine (a) aan Een andere stof die evenmin goed gekend is, maar die ook een veel belangrijker risicofactor vormt op het ontstaan van harten vaatziekten dan cholesterol, is lipoproteïne (a). Dit kleverige bloedvet, dat in eerste instantie bedoeld is om de beschadigde slagaderwanden te herstellen, zal bij een verhoogde spiegel bijdragen tot het dichtslibben van de bloedvaten. Sommige mensen zijn in dit geval erfelijk belast en hebben er alle belang bij om de adviezen in verband met vetten goed op te volgen en eventueel specifieke voedingssupplementen in te nemen om lipoproteïne (a) te verlagen (zie verderop). - Zorg voor een natuurlijke bloedverdunning Het is hoger al besproken: te “dik” bloed, waarbij de bloedplaatjes sneller onderling en aan de vaatwand verkleven, vormt een belangrijke stap in het ontstaan van atherosclerotische plaques. Wanneer we zorgen voor voldoende antioxidanten (zie bij voedingsadvies) en als we zorgen voor de inname van goede vetten van een goede kwaliteit (zie verder), dan functioneren de celmembranen van de bloedplaatjes beter met minder neiging tot samenklitten en verkleven. We hoeven echt geen bloedverdunnende aspirines te nemen, want er bestaan voldoende natuurlijke “bloedverdunners”. In het plantenrijk denken we vooral aan de topper knoflook en aan ginkgo biloba, wijnpitten, curcuma, bosbessen, lijnzaad-, teunisbloemen bernagieolie (zie verder).

Groot onderhoud voor uw darmen! Het behoud van een goede gezondheid zit in de darmen. Deze oude spreuk bevat veel waarheid. Bijna als geen ander orgaan beïnvloedt de darm ons welbevinden en onze gezondheid. Verkeerde voeding, stresssituaties en gebrek aan beweging beïnvloeden ons darmsysteem. Daarom kan het nuttig zijn de darm te ondersteunen om de natuurlijke darmgezondheid in stand te houden. Want een gezonde darm voedt ons een leven lang en beschermt ons tegelijkertijd!

NIEUW!

Darmvita

Darmvita levert een natuurlijke bijdrage voor het behoud van de darmgezondheid met vier waardevolle ingrediënten: 1. Plantenextracten en etherische oliën ter bevordering van de spijsvertering 2. Kurkuma-extract voor het behoud van een gezonde darm 3. Appel-pruim extract met oplosbare voedingsvezels voor een goede darmfunctie 4. Magnesium voor de verzorging van het spierstelsel en de darmpassage Darmvita is als een balsem voor de darmen. Bij langdurig gebruik is het goed voor de darmwerking en kan zo positief aan het behoud van een goede gezondheid bijdragen. Verkrijgbaar bij apotheek, natuurvoedings- en gezondheidswinkel. Wenst u meer informatie? Contacteer OCE BIO: 03 366 21 21 of mail [email protected] - www.salus.nl

Darmvita helpt!

s i n d s

1 9 1 6

Verstand van natuurlijke oplossingen

BIOLOGISCHE SINTERKLAAS- EN EINDEJAARSPRODUCTEN

Bio speculaas sinterklaasmannen Fair Trade-Max Havelaar Bio dominostenen (honingkoek met appelvulling en marsepein in fondantchocolade)

Bio marsepein 50 % bio amandelen + 50 % bio rietsuiker

Distributie

Bio Kerststollen 250 g / 1 kg

Bio spelt-Kerststollen 250 g / 750 g

Verkrijgbaar in elke goede natuurvoedings- en bio winkel

Oostjachtpark 3 - 9100 Sint-Niklaas • Tel. 03 780 53 00 - Fax 03 778 14 13 • email: [email protected] • www.hygiena.be

H A R T- E N VA AT Z I E K T E N

Als voedingssupplementen zijn visolie van een goede kwaliteit en vitamine E de belangrijkste. - Neem natuurlijke maatregelen bij verhoogd cholesterol We weten inmiddels dat cholesterol zeker niet de hoofdschuldige is van atherosclerose. Verder wezen we erop dat we vooral de oxidatie van het “slechte” LDL-cholesterol tot de “echte slechte” oxycholesterol willen vermijden, omdat die de boosdoener is die aanslibt op de vaatwand. Ook hebben we al aangehaald in BioGezond dat het onzinnig is om kost wat kost het cholesterolgehalte naar beneden te brengen met cholesterolverlagende statines, die heel wat nevenwerkingen voor gevolg hebben. Uiteraard is het wel zo dat we iets moeten doen aan

een chronisch verhoogd cholesterolgehalte. Maar laat je niet wijs maken dat je cholesterolgehalte per se moet onder de 190 of 200 mg/dl zijn; deze artificiële grens werd ingesteld om de farmaceutische industrie ter wille te zijn en meer medicatie te kunnen slijten. Een bovengrens van 220 is laag genoeg en op oudere leeftijd mag 250 genomen worden, op voorwaarde dat de verhouding tussen de “goede” HDL-cholesterol en de “slechte” LDL-cholesterol goed is. Zijn de waarden te hoog, dan kan een verstandig dieet, gecombineerd met meer bewegen en de passende supplementen, op een natuurlijke manier en zonder gevaarlijke nevenwerkingen, dezelfde resultaten geven. Zie hiervoor ook in een eerdere BioGezond.

Voedingsadviezen

(vlees en kaas), maar wordt ook gevormd in het lichaam als we een overmaat omega-6-vetzuren (via maïsolie, sojaolie, zonnebloemolie, saffloerolie, druivenpitolie) en een gebrek aan omega-3-vetzuren (vette vis, lijnzaadolie, walnoten, groene groenten) in ons lichaam hebben, zoals dat bij de huidige westerling doorgaans het geval is.

Af te raden: - Alle bronnen van geraffineerde en bewerkte oliën: bijna alle

supermarktoliën en zeker alle geharde margarines zijn afkomstig van oliën, die door een raffinageproces zeer belangrijke vaatbeschermende nutriënten hebben verloren zoals lecithines, fytosterolen, alfaliponzuur, co-enzyme Q10, vitamines A, D, E en K. Bovendien werden deze oliën vaak ontgeurd en ontkleurd en bevatten ze door persing bij hoge temperaturen en door hardingsprocessen schadelijke transvetzuren. Zelfs een geharde margarine die verrijkt werd met omega-3-vetzuren, fytosterolen of olijfolie, doet meer kwaad dan goed. - Alle bronnen van “transvetzuren”: deze “misbaksels” ontstaan van zodra we oliën, rijk aan meervoudig onverzadigde omega3- en omega-6-vetzuren (maïsolie, sojaolie, zonnebloemolie, saffloerolie, lijnzaadolie, koolzaadolie…) gaan verhitten door ze te gebruiken bij het bakken, braden en frituren of door ze te harden of hydrogeneren (bij de productie van margarines en van talrijke verwerkte voedingsmiddelen als koek, gebak, sauzen, mayonaise). Transvetzuren zijn vetzuren die een voor het lichaam een zeer storende vorm hebben aangenomen en de werking van de goede omega-6- en omega-3-vetzuren in hun natuurlijke “cis”-configuratie verstoren. Ten eerste worden er hierdoor minder “goede” prostaglandines van het type 1 en 3 gevormd, waardoor de bloedverdunnende en ontstekingswerende werking van deze belangrijke weefselhormonen ter hoogte van de bloedvaten wegvallen. Door de resulterende toename van de bloedviscositeit en de ontsteking van de vaatwand, neemt het proces van atherosclerose toe. Ook door het meer inbouwen van deze transvetzuren in de celmembranen, worden cellulaire functies verstoord. Zo gaan bloedplaatjes gemakkelijker onderling en aan de vaatwand verkleven, wat atherosclerose nog meer in de hand werkt. Deze gevaarlijke transvetzuren, die wel al gedeeltelijk op een artificiële manier uit de meeste margarines worden gehaald, komen in onze westerse voeding zeer veel voor. Vermijd dan ook zoveel mogelijk: kant- en klaar maaltijden en -sauzen, frituur- en tavernekost, fast food, harde bakmargarines, industrieel gebak, chips, gewone chocopasta, vissticks, diepvriesgerechten, verwerkte vleeswaren…, kortom telkens plantaardige oliën gehard of verhit (behalve olijfolie) werden. - Een overmaat “arachidonzuur”: hoewel we dit omega-6-vetzuur nodig hebben in het lichaam, bevordert het bij een overmaat de aanmaak van de “slechte” prostaglandines van het type 2, wat leidt tot meer ontsteking van de vaatwand en tot meer kleverige bloedplaatjes, die het ontstaan van de plaques in de hand werken. Arachidonzuur zit veel in dierlijk voedsel


- Een overmaat aan omega-6-vetzuren (linolzuur): maïsolie,

sojaolie, zonnebloemolie, saffloerolie, druivenpitolie. Omdat deze oliën via arachidonzuur de ontsteking bevorderen en de werking van de goede omega-3-vetzuren tegengaan - Suiker onder al zijn vormen (frisdrank, snoep, ijs, koek, gebak,

verborgen suiker…), dat als “nutriëntenrover” algemeen ontstekingsprocessen en dus ook atherosclerose bevordert en dat door het fameuze “sucrose-cholesteroleffect” leidt tot een verhoging van het cholesterolgehalte - Witmeelproducten (wit brood, gewoon “bruin” brood, pisto-

lets, baguetten…): zijn niet alleen ontdaan van nuttige nutriënten en antioxidanten, ze zijn tevens ontdaan van de cholesterolbindende voedingsvezels - Voedingsmiddelen met oxycholesterol: cholesterol dat reeds

geoxideerd voorkomt onder de vorm van het schadelijke oxycholesterol, zit ondermeer in eipoeder, melkpoeder, voorverpakte geraspte kaas, kant- en klaar maaltijden, verhitte dierlijke vetten (frituurwaren), gebak en chocolade, gecondenseerde melk… - Een overmaat koffie en alcohol: dat zijn nutriëntenrovers bij

overmatig gebruik. Koffie heeft bij meer dan 3 koppen per dag een duidelijk verband met cholesterol en hoge bloeddruk - Een overmaat aan zout: dat ondermeer via een verhoogde

bloeddruk atherosclerose in de hand werkt - Een overmaat dierlijke eiwitten, rijk aan het onverzadigde

omega-6-vetzuur arachidonzuur en aan langketenige verzadigde vetzuren: vlees, gevogelte, kaas, eieren - Alle verwerkte vleeswaren: charcuterie, worst, salami - Varkensvlees - Conserven, kant- en klaarmaaltijden - Pure vruchtensappen: zijn door hun hoge glycemische index

minder geschikt

Uw lichaam en geest gezond houden Deze twee boeken helpen u alvast op weg

Een culinaire reis in de vegetarische wereld die aanzet tot gezond en lekker koken.

Vegetarisch op zijn best Jorun Verheyden Met dit boek heeft culinair talent Jorun Verheyden geprobeerd om een eenvoudige, praktische en begrijpelijke gids te schrijven, waardoor de lezer zich geïnspireerd zal voelen om op een gezonde manier te koken. De schrijfster besteedt uitgebreid aandacht aan de verschillende ingrediënten en rangschikt daarna haar beste vegetarische recepten volgens de seizoenen. Heerlijk gezonde gerechten die westerse en oosterse elementen combineren. Met veel kleurfoto’s. 160 blz. • isbn 978-90-5838-079-1 • € 19,95

Een dagboek voor het leven met voor elke dag van het jaar een positieve gedachte.

Een heel jaar positief denken Stefaan De Wever In deze dagklapper vind je voor elke dag van het jaar een bemoedigende suggestie, een doordenkertje, een brokje wijsheid, een stukje poëzie,... Teksten om kracht uit te putten en om te gebruiken in de ontwikkeling naar een positievere persoonlijkheid. Daarnaast laat dit boek ruimte voor je eigen verhaal, je eigen groei. Met elke maand een agendapagina. Dit boek helpt je bewust te worden van de krachten die in ieder mens schuilen, ze te richten naar het doel, ze te versterken. 224 blz. • isbn 978-90-73913-39-4 • € 18,50

www.eenhoorn.be De boeken van uitgeverij De Eenhoorn zijn verkrijgbaar in de betere boekhandel en natuurwinkel.

H A R T- E N VA AT Z I E K T E N

Aan te raden: - De “goede” vetten, die het ontstekingsproces van de vaat-

wand helpen beperken: • oliën, rijk aan het mono-onverzadige vetzuur oleïnezuur: door het voorkomen van één enkele onverzadigde verbinding in hun structuur zijn deze veel bestendiger tegen aantasting door de vrije radicalen en neigen ze dus minder tot ontstekingsprocessen en tot atherosclerose: vooral koudgeperste “extra vierge” olijfolie, ook bijzondere hybridesoorten van koudgeperste zonnebloemolie en saffloerolie (die rijk zijn aan oleïnezuur) en koolzaadolie (raapzaadolie). Behalve koolzaadolie (dat ook rijk is aan de meervoudig onverzadigde omega3-vetzuren), zijn deze oliën geschikt voor éénmalig bakken en braden (niet boven 170°). • bronnen van omega-3-vetzuren: koudgeperste lijnzaadolie (niet te verhitten), koudgeperste koolzaadolie en perillaolie (niet te verhitten), walnoten, pompoenpitten, groene groenten, vette vis (zalm, makreel, ansjovis, haring, sardines, tonijn) • met mate stabiele, verzadigde dierlijke vetten: vooral uit kwaliteitsboter, zure melkproducten en bio-kip; minder uit rund- en lamsvlees • verzadigde plantaardige vetten: vooral extra vierge kokosolie, dat niet alleen de snel tot energie omzetbare middellange vetzuren bevat, maar dat tevens de risicofactor lipoproteïne (a) verlaagt en de verhouding totaal cholesterol/HDL-cholesterol; ook rode palmolie, rijk aan carotenen • enkel met mate bronnen van de meervoudige onverzadigde omega-6-vetzuren: uitsluitend koudgeperste plantaardige oliën (maïsolie, sojaolie, zonnebloemolie, saffloerolie) en deze enkel koud te gebruiken! • wat koudgeperste tarwekiemolie: rijke bron van het antioxidans vitamine E - Groenten en fruit, liefst van biologische kwaliteit, als bronnen

van antioxidanten en vaatbeschermende stoffen. In onze westerse leefwereld moet hoogdringend de inname van kwaliteitsgroenten en - fruit de hoogte in om met succes harten vaatziekten beter te voorkomen. In plaats van de dagelijkse gemiddelde inname van 135 g groente en 120 g fruit, zouden we moeten streven naar een absoluut minimum van 300 g groenten en

Fytotherapie Ondanks het feit dat de basis van de preventie van harten vaatziekten een gezonde eet- en leefgewoonte blijft, zijn er heel wat nuttige kruiden, waarvan via klinische studies is aangetoond dat ze het vaatrisico kunnen verminderen. Een absolute topper hierbij is gefermenteerde knoflook, dat op meerdere risicofactoren ineens inwerkt. Verder zijn er uiteraard ook de planten die het ontstekingsproces van de vaatwand kunnen terugdringen. - Gefermenteerde knoflook (Allium sativum): is een zeer goede

natuurlijke bloedverdunner; verlaagt ook mild het cholesterolgehalte, maar vermindert vooral sterk de aanmaak van het schadelijke oxycholesterol; verlaagt verder het gehalte homocysteïne en werkt mild bloeddrukverlagend - Wijnpittenextract (Vitis vinifera), Totaalextract of totaalsap van granaatappel (Punica granatum), Kurkuma (Curcuma longa of Curcuma xanthorrhiza), Groene thee (Camellia sinensis), Ginkgo (Ginkgo biloba), Olijfblad (Olea europaea): verminderen het ontstekingsproces van de vaatwand en de oxidatie van LDL-cholesterol tot oxycholesterol - Koudgeperste Perillaolie (Perilla frutescens) en Lijnzaadolie (Linum usitatissimum): plantaardige bronnen van het omega-3-vet28 BioGezond • december 2005

2 à 3 porties fruit. Bijzondere aandacht schenken aan: • Knoflook, ui, prei, daslook: natuurlijke bronnen van zwavelverbindingen met bloedverdunnende en vaatbeschermende eigenschappen • alfalfa (luzerne): topbron van nutriënten en antioxidanten • waterkers: sterk antioxiderend • alle koolsoorten en in het bijzonder broccoli: antioxiderend en bevorderen de aanmaak van het sterke antioxidans glutathion • bosbessen en andere bessensoorten zoals frambozen, zwarte bessen, braambessen: zeer rijk aan antioxidanten die de vaatwand beschermen - Rode wijn, rijk aan vaatwandbeschermende polyfenolen: 1 à 2

glazen per dag - Voedingstoffen, rijk aan vitamine B6, foliumzuur en vitamine

B12, die de spiegel van het gevaarlijke vrije radicaal homocysteïne verlagen (beperk wel de dierlijke bronnen!): • Vitamine B6-bronnen, aan te raden: vette vis (zalm, tonijn, heilbot); kwaliteitsvlees (met mate!), lever, gevogelte (kip, kalkoen); eidooier; peulvruchten (sojabonen, linzen, pinda’s); zure zuivel; tarwekiemen, volle rijst, volkorenbrood, zemelen; banaan, peren, aardappelen, avocado; biergist; walnoten, hazelnoten, zonnebloempitten • Vitamine B9 (foliumzuur)-bronnen: verse groenten (bladgroenten zoals spinazie) en fruit (sinaasappel > kiwi > banaan), avocado, paddenstoelen, broccoli, tomaten in blik, alfalfa; peulvruchten (linzen, soja, erwten); biergist; lever, nier, kip, rund, zalm; volkoren producten: zure zuivel; hardgekookte eieren; noten • Vitamine B12-bronnen, aan te raden : (rood) kwaliteitsvlees (enkel met mate), orgaanvlees (lever, hart, nieren), gevogelte (wit vlees), vis (zalm, sardines), eierdooiers, zure zuivel, geitenkaas - Voedingsmiddelen, rijk aan vitamine K2 (menaquionones), die

het neerslaan van calcium op de vaatwand helpen verhinderen: natto (gefermenteerd sojaproduct), eidooier en boter, harde kaas en kwark (gefermenteerde melkproducten); kip, vlees (enkel kwaliteitsvlees en met mate), vis, lever

zuur alfalinoleenzuur (ALA) met een natuurlijke bloedverdunnende werking, een ontstekingsremmende werking en een verbetering van de verhouding LDL/HDL-cholesterol - Teunisbloemolie (Oenothera biennis), bernagieolie (Borago officinalis): verminderen als bronnen van gammalinoleenzuur (GLA) een overdreven stolbaarheid van het bloed en verbeteren de verhouding HDL/LDL - Planten die op een natuurlijke manier een al te hoog cholesterolgehalte verlagen: • Gugul (Commiphora molmol): het extract van het hars van deze Indische plant is al eeuwen een natuurlijke cholesterolverlager in Azië • Artisjok (Cynara scolymus), Rozemarijn (Rosmarinus officinalis), Chrysantellum americanum en andere leverstimulerende planten als Paardenbloem (Taraxacum officinale), Mariadistel (Silybum marianum), en Boldo (Peumus boldo) stimuleren de vetstofwisseling en werken cholesterolverlagend • Psyllium- of vlozaadvezels (Plantago psyllium/ovata), haverzemelen (geen tarwezemelen!), appelpectine, lijnzaad, grapefruitvezels en karayagom binden cholesterol in de darm en voeren deze af via de stoelgang • Kaneel (Cinnamomum verum): verlaagt bij aangehouden inname, significant de cholesterolwaarden

Voedingsupplementen Wat betreft voedingssupplementen die beschermen tegen harten vaatziekten, staan vooral de omega-3-vetzuren, het vetstofregulerende lecithine en fosfatidylcholine, de homocysteïneverlagende en de antioxiderende, ontstekingswerende substanties en vitamine K2 voorop. kaneel - Visolie van een goede kwaliteit: heeft als bron van de

-

broccoli

-

curcuma

-

-

-

spinazie -

natto

artisjok

avocado

omega-3-vetzuren eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeeenzuur (DHA) een natuurlijke bloedverdunnende werking, een ontstekingsremmende werking op de vaatwand en een verbetert de verhouding LDL/HDL-cholesterol Sojalecithine of de afzonderlijke component fosfatidylcholine eruit: houden als emulgator cholesterol beter in oplossing in het bloed waardoor het minder neerslaat op de vaatwand, verminderen de verkleving van bloedplaatjes, verminderen het gehalte aan homocysteïne door de omzetting ervan tot methionine te bevorderen, werken mild cholesterolverlagend en verbeteren de verhouding HDL/LDL-cholesterol Vitaminen van de B-groep, vooral B9 (foliumzuur), B12 (cyanocobalamine) en B6 (pyridoxine): verlagen het gehalte van de risicofactor homocysteïne Antioxidanten van de vaatwand: vooral vitamine E en coenzyme Q10; ook alfaliponzuur, resveratrol… Vitamine K2 (best uit een natto-extract): om de neerslag van calcium in de atherosclerotische plaques zoveel mogelijk af te remmen Mineralen: o.a. selenium om de antioxiderende werking, magnesium voor een vaatontspannende werking, chroomnicotinaat voor een betere suiker- en vetstofwisseling Acetylcysteïne, vitamine B3, vitamine C, lysine en ornithine: verlagen de belangrijke risicofactor lipoproteïne (a) Voedingssupplementen, die op een natuurlijke manier cholesterol verlagen: • Gefermenteerde rode rijst (Red Yeast Rice): vanaf 1,2 à 2,4 g per dag zeer duidelijke verlaging van het cholesterolgehalte • Policosanol, op voorwaarde dat het gaat om rietsuikerpolicosanolen, met een minimum gehalte van 60 % octacosanol: vermindert duidelijk de cholesterolwaarden • Vitamine B3 (niacine) verlaagt het cholesterol en de lipiden in het bloed (kies niacine, want niacinamide heeft soms rode plekken en jeuk -“Flushing”- als bijwerking; niet innemen bij leverziekte of hoge bloeddruk); ook inositol, een ander element van de vit B-groep; deze twee supplementen zitten samen in de werkzame verbinding inositolhexaniacinaat • Fytosterolen, waaronder bètasitosterol: treden door een structurele verwantschap met cholesterol in competitie voor de bindingsplaatsen in de dunne darm en verminderen dus de opname ervan • Galactomannaan: deze vezel verkregen uit guar (Cyamopsis tetragonolobus) of uit fenegriek, bindt in de darm galzouten die zo niet meer door de darm kunnen opgenomen worden en niet in de enterohepatische cyclus terechtkomen. Cholesterol wordt dan door de lever uit het bloed gehaald (dus daling spiegel) om nieuwe galzouten aan te maken.

BioGezond • december 2008

29

Help, mijn leven is een puinhoop Betanië biedt een luisterend oor Kerstmis staat voor gezellig samenzijn met familie en vrienden. Maar het is ook de periode waarin we onze persoonlijke balans van het voorbije jaar opmaken. Onze minnetjes vertalen we in goede voornemens. Gelovigen en ook niet gelovigen staan eventjes stil bij de zin van het leven of de (on)zin van het lijden. Huis Betanië heeft als doelstelling mensen op te vangen met zingevings- en religieuze vragen. “Het zijn zoekers,” weet de coördinator Hans De Weirdt. “Onze bewoners maken een moeilijke fase in het leven door. Soms ontbreekt hen de kracht om door te gaan."

Robert: “Ik wou dood zijn, weg van alle miserie. Maar dan zou ik niet kunnen genieten van het besef dat ik van die ellende af ben.” “Drie jaar geleden kwam ik hier voor het eerst terecht.” Robert aarzelt even. “Pensioen. Problemen. Drankmisbruik, nog net geen alcoholisme… en ik was psychisch zwak. Ik dronk vanaf mijn vijftiende. Als je ging werken was je mans genoeg om te drinken en ook mijn legerdienst stond gelijk met zuipen en roken.” Tot zijn vijftigste bleef Robert uit de problemen. Zijn werk was zijn leven. Hij was een gezelschapsdrinker. Maar toen hij met brugpensioen was ging het van kwaad naar erger. “Ik liet mijn leven regelen. Ik heb het toegelaten. Robert moet toch een hobby hebben… Het was allemaal goed bedoeld. Robert moest alleen kunnen zijn, maar Robert liet zich overhalen om in een vrijetijdsclub barhouder te worden. Maar als je de kat bij de melk zet…” Robert kreeg moeilijkheden met familieleden, had te maken met zware verkeersagressie. Hij zag het niet meer zitten. “Ik wou me kapot drinken. Heb ik ook geprobeerd. Dat is niet bepaald iets om fier over te zijn,” zegt Robert deemoedig. “Zo wil ik niet verder leven. Zo wil ik niet door mijn kinderen, mijn kleinkinderen, mijn omgeving gezien worden.” Hij voegde de daad bij woord en sindsdien drinkt Robert geen druppel meer. Hij brak definitief met de vrijetijdsclub en liet zich vrijwillig opnemen. “Bij mijn ontslag zei de psychiater mij: ga naar huis en breng het daar in orde. Hij had gelijk. Thuis was het één puinhoop, een opstapeling van misverstanden, pure ellende. En wat nu? Ten einde raad contacteerde ik professor Piet Nys. Hij verwees me naar Betanië.” “Ik heb toch een stal gevonden,” liet Robert zich de allereerste avond in Betanië ontvallen. Was het de kerstperiode die hem inspireerde? “De laatste tien jaar had ik de kerk en het geloof verwenst. Hier begaf


ik me naar de kapel en werd er – als bij wonder – door God aangeraakt. Onze Lieve Heer wil me nog, wist ik. Ik krijg nog altijd kippenvel als ik aan dat moment terugdenk. De coördinator pakte me vast en zei: “Hij wacht al tien jaar op jou.” Anderzijds heeft de coördinator me ook gewaarschuwd. Ik mag mijn geloof niet aangrijpen als een vlucht of een therapie. Betanië is een godsgeschenk. Daar ontstond ook een dierbare vriendschap. Brahim hielp mee aan mijn herstel. Hij helpt me ook in mijn thuissituatie. Vriendschap voor eeuwig en altijd. Brahim de devote moslim en ik de devote christen. Hij zwart, ik blank. Dat is toch prachtig!” “In Betanië heb ik mezelf teruggevonden. Maar toen kwam ook de ontnuchtering, letterlijk en figuurlijk. Vroeger keek ik door bierglazen. Nu is mijn bril een venster op de wereld. Ik zie de mensen zoals ze in werkelijkheid zijn. Velen vielen door de mand. Ik heb bepaalde mensen overschat. Ik gaf hen altijd gelijk, want ik dacht dat zij sterker of eerlijker waren. Mijn vrouw voldeed niet aan mijn verwachtingen. Ik hunkerde naar een bepaald beeld van een vrouw. Misschien waren mijn verwachtingen te hoog gespannen. Zij snapte niet hoe ernstig onze situatie was. Had ik toen minder gedronken, dan had ik haar verlaten. Dat klinkt hard. Dat weet ik. In colère heb ik mijn vrouw gemene verwijten naar het hoofd geslingerd. Het was niet netjes. Zij wou de vrijetijdsclub niet opgeven. Ik wou enkel huiselijkheid. Hoe zijn we uit elkaar gegroeid? Hoe kunnen we opnieuw naar elkaar toegroeien? Ik weet het niet. In Betanië heb ik een zekere rust gevonden. Heeft het te maken met mijn geloof? De problemen tussen ons zijn niet opgelost. En toch heb ik hoop voor de toekomst. “Er bestaat zoveel miserie in de wereld. Soms vraag ik me af waarover ik mij druk maak. Toekomstplannen? Later is het heden. Ik stel niets meer uit tot morgen. Profiteren? Neen! Genieten, ja! Genieten betekent voor mij voornamelijk rust. Ik wil de rust in mijn gezin terugvinden.

De enige plaats waar je kan tot rust komen is thuis, maar in mijn geval waren de verwachtingen te hoog gespannen. Mijn leven is gered. Ik kan opnieuw zinvol leven.”

De WEEK VAN DE SMAAK

Ann: “In dit huis kan je gewoon mens zijn en word je gerespecteerd zoals je bent. Je krijgt huiselijke warmte.”

De week van de smaak heeft ons laten kennismaken met de hoogstaande Franse streekkeuken en eetcultuur.

“Wanneer het verkeerd ging? Op korte termijn vielen al mijn zekerheden weg: mijn werk, de waarde van mijn opleiding, mijn vrijwilligerswerk. Ik kwam in een isolement terecht. Dat gebeurde kort nadat de diagnose CVS/ME (chronisch vermoeidheidssyndroom) werd gesteld. Mijn eerste reactie was: oef, er is een diagnose. Daarop volgt een panische ontnuchtering: hoe moet het verder?” Toen zat Ann in een diep dal. Zij kon minimale huishoudtaken helemaal niet aan. Ann kende het huis Betanië en vroeg tijdelijk onderdak. “Toevallig werd het huis geteisterd door griep en ook ik ontsnapte er niet aan.” Ann aarzelt een beetje. “God ontmoeten in de mensen.” Ze schudt het hoofd. “De coördinator bracht me aan mijn ziekenbed een klein potje kamillethee. Die kleine dingen zijn zo hartverwarmend. Ze laten je voelen dat je er mag wezen.” Tijdens haar verblijf in Betanië werd huishoudelijke hulp geregeld, zodat Ann opnieuw zelfstandig kon wonen. Op geregelde tijdstippen valt Ann nog altijd het huis binnen. “Als exbewoners ben je altijd welkom tijdens de koffiepauzes ’s morgens en ’s namiddags. De tijd die ik hier doorbreng is altijd verrijkend. Het is ook plezant om andere mensen te leren kennen. Door deelname aan activiteiten leer je jezelf beter kennen. Je krijgt inzicht en vindt zelfs oplossingen voor je problemen. Delen met andere mensen is een kostbaar gegeven, zeker als je thuis in een isolement vastzit.” “Wie kampt met het spirituele zit hier goed op zijn plaats. Ooit zakte ik hier letterlijk in elkaar en toen zei ik: en nu heeft zelfs God me verlaten. Na het uitspreken waren ook deze gevoelens over. Ik was en ben gelovig. Ik heb het niet voor het instituut kerk. Jezus/God is een bondgenoot. Als dat er niet is, val je in een zwart gat. Alle emoties zijn hier toegelaten. Het is niet zo dat we in dit christelijk geïnspireerde huis niet mogen ketteren op God. We kunnen onze gevoelens de vrije loop laten. Respect is de bouwsteen van dit huis. Niet gelovig, andersgelovig, het samenleven kan perfect. Zelfs met de gevoeligheden van de verschillende godsdiensten wordt rekening gehouden.”

Vlaanderen haalt haar fundamenten uit de Franse keuken, en sinds enkele jaren verrijken wij onze eigen gerechten met Mediterraanse maar ook steeds vaker met Oosterse invloeden. Deze verrijzing van nieuwe smaaksensaties laat toe om bestaande ingrediënten als het ware te herontdekken, met smaken te experimenteren en draagt bij tot de gezelligheid en het genot van een maaltijd. Ze vormen een verrijking en gezond alternatief op de fast food keuken die een snelle maar energierijke hap biedt aan de gehaaste consument. De week van de smaak legt de nadruk op enkele slow food principes, ontstaan in de regio Piemonte in Italië als reactie tegen massaproductie en smaakvervlakking van voeding. Slow food ijvert voor ethisch verantwoord lekker, puur en eerlijk eten met aandacht voor planten, milieu, en leefomstandigheden van dieren. Tijdens de week van de smaak ging de aandacht ook naar lokale ambachtelijke bereidingen, gevarieerde en evenwichtige voeding, zelfs bewustmaking tot duurzame ontwikkeling was een thema.

Betanië, opvang en verblijf voor mensen met zingevings- en religieuze vragen

TEKST RIA ANYCA ILLUSTRATIE PHILIPPE SEGAERT

Betanië kan 8 personen tegelijk opvangen met een maximale verblijfsduur van 6 weken. Wie kan er terecht? Mensen die een rouwproces (dood, echtscheiding…) of een geloofscrisis doormaken, te kampen hebben met relatie-, schuldproblematiek of een beginnende depressie,... en nood hebben aan residentiële opvang. Wie kan er niet terecht? Mensen met een uitgesproken psychiatrisch ziektebeeld, verslavingsproblematiek, met nood aan zware medische verzorging en vluchthuissituaties. Deze mensen worden verwezen naar een geschikt therapeutisch centrum of opvanghuis. Opname: Na een telefonische afspraak volgt een kennismakingsgesprek. Daarna wordt overgegaan tot verwijzing of opname. De kostprijs is democratisch en in functie van het gezinsinkomen. Betanië biedt een luisterend oor, helpt bij het verwerken van verdriet en/of bepalen van keuzemogelijkheden. Betanië biedt een geborgen huis en een rustige omgeving om tot zichzelf te komen. Betanië staat respectvol tegenover de individuele spirituele zoektocht. Info: Betanië, Kloosterstraat 77, 9910 Knesselare Coördinator: Hans De Weirdt Contact: tel: 09 375 14 15 enkel tijdens de kantooruren; mail: [email protected] ; website: www.fracarita.org klik: bijzondere initiatieven Financiële steun: giften kunnen gestort worden op rekeningnummer 4400340021-11 op naam van vzw Projectenfonds, Stropstraat 119, 9000 Gent met vermelding Huize Betanië. Fiscaal attest vanaf 30 euro.

Daarom werden Vlaamse recepten van oudsher uit de kast gehaald en opnieuw bereid zoals vroeger, vaak met biologisch geteelde ingrediënten en soms zelfs met groenten of fruit uit eigen tuin. Via lokale marktjes, restaurants, of verenigingen werden ze aan het grote publiek voorgesteld. Wat een “feest van smaakervaringen”! Een uitstekend initiatief die week van de smaak! Want sensibiliseren voor een hoger aanbod aan smaakvolle kwaliteitsingrediënten is meer dan ooit aan de orde van de dag. Nieuwe keukentechnieken die ons voedsel omvormen tot ongekende smaakbelevingen tijdens het eten ervan, is leuk voor even, toch mogen we niet uit het oog verliezen dat ons organisme slechts gezond kan blijven dankzij de rijkdom aan bio-actieve stoffen aanwezig in ons basisvoedsel. Waarom dan ook niet meteen van start gaan met het blijvend opwaarderen van onze Vlaamse keuken en ze opnieuw toegankelijk maken voor jong en oud!


TLC - Benelux TLC-Benelux Gewichts- & gezondheidskliniek Artsen doen een wetenschappelijke ontdekking! Hormonen oorzaak van overgewicht

Hormonen zijn verantwoordelijk voor zwaarlijvigheid In uw strijd tegen zwaarlijvigheid staat u niet alleen. Veel mannen en vrouwen hebben net als u het ene na het andere dieet tevergeefs gevolgd. Daar is nu een oplossing voor. Enkele medische specialisten hebben vele jaren geleden een onderzoeksteam opgericht en zijn nu werkzaam als TLC International. TLC International heeft inmiddels vele vestigingen over de

Wat kan je van het TLC programma verwachten: • Snel en veilig vetverlies tot 10 kg per maand • Verminderd cholesterol • Doet hoge bloeddruk afnemen • 88% meer spierverstevigend • Strakke huid • Oplossing voor darmproblemen (spastische darm) • En zoveel meer...

Voedsel wordt het medicijn, gedoseerde hoeveelheden van verschillende soorten voedsel zullen de basis worden voor de hormoonbalans. In uw lichaam met blijvend resultaat! Bel voor een gratis en vrijblijvende consultatie 050-559 000 Hoofdvestiging:

TLC Hasselt Toekomsstraat 28 3500 Hasselt

hele wereld en sinds drie jaar ook in België. Het eerste individuele TLC programma is een pilloze methode om gewicht te verliezen. Urenlang fitnessen mag maar is niet nodig om met dit eetprogramma de overtollige kilo's kwijt te kunnen raken.

Balans Aan de basis van dit dieet ligt het in balans brengen van een drietal hormonen: de disbalans tussen insuline, serotonine en het groeihormoon veroorzaakt een stofwisselingsprobleem waardoor er onder meer een constante behoefte aan voedsel is en het voedsel wordt omgezet in vet in plaats van energie. Diëten bieden slechts tijdelijk resultaat, er wordt vocht vastgehouden, er dreigt gevaar voor diabetes en darmen kunnen geïrriteerd raken. Het lichaam wordt door het eetprogramma in staat gesteld de natuurlijke, chemische disbalans tussen bovengenoemde hormonen te corrigeren.

Internationaal medisch team Het internationale medische team, bestaande uit cardiologen, gynaecologen, endocrinologen en andere disciplines leidde een internationaal, langdurig onderzoek naar zwaarlijvigheid. Men kwam tot de conclusie dat de boosdoeners (de drie eerder genoemde hormonen) verantwoordelijk zijn voor zwaarlijvigheid, waaruit zij concludeerden dat zwaarlijvigheid een ziekte is. Het internationale team stelde aan de hand van een bloedonderzoek een op ieders lichaam afgestemd dieet samen. Zij gebruiken dus voeding als medicatie. Door het verstoorde evenwicht te repareren, genezen talloze vrouwen en mannen van zwaarlijvigheid en verkeren zij nu blijvend in een gezonde toestand, zonder dik te worden.

Deelnemen aan het voedselprogramma Wie zich bij TLC aanmeldt, maakt onder deskundige begeleiding een aantal stappen. Allereerst wordt ervoor gezorgd dat er bloed wordt afgenomen en wordt er een analyse gemaakt door een erkend laboratorium. De waarden worden naar het internationale medische team verstuurd. Dit team stelt aan de hand hiervan een persoonlijk voedingsprogramma samen en stelt een streefgewicht vast. Binnen twee weken kan vervolgens met het dieet worden aangevangen. Een smakelijk dieet dat, afhankelijk van de waarden, bestaat uit bijvoorbeeld vis, vlees, groente, fruit, kaas en crackers. De kracht zit 'm in de hoeveelheden die worden voorgeschreven. Wie zich hieraan houdt, kan uitkijken naar een maandelijks gewichtsverlies tussen de 7 en 15 kilo. Zodra u 2 tot 4 kilo van uw streefgewicht af bent, wordt opnieuw bloed geprikt en volgt er een stabilisatieprogramma, waarna er na een dag of 25 weer gewoon kan worden gegeten zonder dik te worden. Tijdens het hele traject worden de deelnemers aan het voedingsprogramma deskundig begeleid.

Voor meer info en online aanmelden (gratis en vrijblijvend) kijk op

www.tlcbenelux.be

TLC Hasselt Toekomsstraat 28 3500 Hasselt tel 050 559 000 (landelijk nummer)

Voor meer info en online aanmelden (gratis en vrijblijvend) kijk op

www.tlcbenelux.be

met etherische olien

2 in 1 Scheerfluïdum & After-Shave Miss Shave 2 in 1 Werkt volgens hetzelfde principe als Scheerfluïdum + After-Shave • speciale samenstelling die de zachtheid van de huid verhoogt • kan ook worden gebruikt als voorbereiding op het epileren

Scheerfluïdum + AfterShave samen in één product: • zonder schuim, de huid is goed zichtbaar tijdens het scheren • het risico op kwetsuren en irritaties vermindert

els 3 drupp an volsta

Menthol Classic Zonder Menthol normale huid - 30ml zware baard - 30ml CNK: 1550-813 CNK: 2330-926

Aloë Vera gevoelige huid - 30ml CNK: 2330-892

Miss Shave - 30ml CNK: 1587-716

BEL GRATIS VOOR INFORMATIE EN DOCUMENTATIE

PHYTAL-CREA bvba, tel +32(0)9-224 16 71 • www.phytal-crea.be

0800 13969 vantotmaandag vrijdag van 9u - 13u

De wortel tandenborstel' die uw tanden poetst en

witter maakt Maakt op natuurlijke wijze uw tanden witter. Verwijdert koffie -en tabakvlekken. Het ideaal vervangmiddel voor de tandenborstel. Bestrijdt tandsteen, tandplak en cariës Beschikbaar in Natuur-, Munt- en Citroensmaak “ TE KOOP IN DIEETWINKELS”

Aanbevolen door de Wereld Gezondheids Organisatie Verdeler : M.B.E. sarl Avenue Gambetta, 229 • F-75020 PARIS

Tel. 0033 1 43 61 99 92 • Fax 0033 1 43 61 92 25 Email : [email protected]

Biologische wijn van de maand

ITALIE PROSECCO

Laat de champagnekurken knallen! De feestdagen komen er aan. Het moet niet altijd zo duur te zijn, wij kiezen nu liever voor een Italiaanse “Prosecco” die nauwelijks 1/3-e kost van een Champagne (minder dan 9 Euro). Lekker en brut en overigens gemaakt volgens de Champagne methode met gisting op fles. Viticoltore Ponte is een zeer grote Coöperatieve die werkt met 20000 producenten op 2400 Ha wijngaarden. Natuurlijk zijn niet al hun wijnen biologisch maar toch bieden zij een mooi gamma in deze niche markt. Overigens worden de biologische wijnen geproduceerd in een volledig aparte wijnkelder om elke besmetting te vermijden. De wijngaarden liggen tussen de Adriatische zee en het gebergte. De Piave streek heeft een voor wijnbouw ideaal klimaat en een grote variëteit aan gronden gaande van klei en grof zand tot fijn zand en stenen waardoor hier zowel stevige als zachte wijnen kunnen gemaakt worden. Gezien de capaciteit van deze producent hoeft het geen betoog dat hier de meest moderne snufjes op technologisch gebied kunnen aangewend worden. Deze coöperatieve bestaat al van kort na de tweede wereldoorlog met dan 12 wijnbouwers en een productie van 171 ton druiven. Momenteel is dit opgelopen tot 35000 ton. Twee andere coöperatieven werden opgeslorpt, één uit Treviso en 2 uit Venetië waardoor dit het

De

natuur in uw glas!

Het grootste aanbod van biologische wijnen uit : Frankrijk, Italië, Spanje, Portugal, Australië, Argentinië, Chili en Zuid Afrika.Oostenrijk en Duitsland.

BIOTIEK Invoerder Klein- en Groothandel 220 wijnen van 65 biologische en biodynamische wijnbouwers

belangrijkste wijnbottelcentrum werd in de Veneto streek. De productie en botteling gebeurt trouwens op 4 verschillende sites. Naast hun biologische wijnen gemaakt met de klassieke werelddruiven (Chardonnay en Cabernet) en enkele locale druivensoorten is hun paradepaardje toch hun Prosecco, zo typisch voor Italië. Apart is ook, dat de Champagne stop afgedekt is met een koordje. Deze Prosecco Frizzante Tradizione Contadina heeft een citroengele kleur met groene reflecties. De bubbels zijn uitbundig, zeer fijn en langdurig in het glas. De geur is fruitig, fris, met tonen van witte bloemen en een hint van groen gras. In de mond ontdekt men pittige frisheid en fluwelige zachtheid. Drinkt aangenaam weg. Uiteraard is dit het aangewezen aperitief om de honger aan te scherpen en past ook perfect bij alle schaaldieren (oesters, kreeft, krab) en verfijnde visgerechten. Kortom, een echt feestbeest aan een betaalbare prijs.

Website wijnbouwer: www.viticoltoriponte.com Antoon DE PAEPE

Bio-bloesemremedies bereid volgens de methode van Dr. Bach van La Drôme Provençale: > Bloesems uit de ongerepte Oostelijke Pyreneeën > Aangemaakt volgens de kwaliteitseisen van Dr. Bach > Gestabiliseerd met een biologische cognac (Ecocert)

Degustatiedagen in Zoersel en Galmaarden-Vollezele Vraag vrijblijvend uitnodiging, prijslijst en wegbeschrijving OF kijk voor alle info op

www.biotiek.be Adres ZOERSEL : BIOTIEK Ten Hoflaan 22 2980 Zoersel Tel. 03-312 24 38

Adres Huis Pelsenbroek Langestraat 6 1570 Vollezele Tel. 054-56 91 21


La Drôme Provençale: uw vertrouwen waard ! Ook uw leverancier van biologische verse kruidentincturen, essentiële oliën, plantenthees, fyto-aromatische complexen.

Te verkrijgen in elke goede natuur- en kruidenwinkel Info: Mannavita tel.: 056-43 98 52

Bachbloesemtherapie

WILD OAT

Martera GOJI

(Ruwe dravik)

…zet je op het juiste pad Voor iedereen bestaat er in het leven een ideale weg, die eens deze ingeslagen wordt, de meeste voldoening geeft en de beste resulaten oplevert. Sommigen ervaren zelfs een regelrechte roeping, waarbij ze niet de minste twijfel hebben over het levenspad dat ze willen volgen. Helaas zijn er ook mensen die in onzekerheid verkeren, omdat zij niet de juiste richting vinden via dewelke hun idealen vervuld kunnen worden en hun leven in de juiste plooi valt. Dr. Bach gaf aan deze mensen de bloesem van de ruwe dravik, om hen te laten ontdekken welk levensdoel zij willen nastreven.

Onduidelijke doelstelling We moeten vooral aan de bloesem van Wild oat denken bij personen die door hun grote begaafdheid en veelzijdige belangstelling gemakkelijk zouden moeten slagen in het leven, maar die nog niet ontdekt hebben welk helder, gedefinieerd doel zij willen nastreven. Vaak gaat het om personen die heel veel mogelijkheden hebben, maar hun aandacht teveel versnipperen en te vage ambities koesteren. Ze houden ervan voortdurend hun horizonten te verbreden, interesseren zich nu eens in het ene onderwerp en dan weer in een andere discipline of beginnen aan diverse opleidingen zonder deze af te maken. Maar daardoor slagen ze er niet in zich te specialiseren of te bekwamen in die ene tak die hen het best zou liggen. Het leven gaat hen veel te snel en ze kunnen niet kiezen welke weg ze nu precies willen volgen.

Teleurgesteld en gefrustreerd Omdat het doorgaans gaat om personen met het vaste verlangen zaken te ondernemen en hun mogelijkheden te bewijzen, zal het ter plaatse trappelen uiteindelijk leiden tot teleurstellingen. Ze bezitten heel wat basiskennis, maar zijn steeds blijven acteren op hetzelfde niveau en hebben eigenlijk geen enkele discipline uitgediept. Hierdoor bereiken ze niet de ontwikkelingsgraad in een welbepaalde speciliateit, die tegenwoordig in onze leefwereld wel wordt vereist. Geen wonder dat mensen die Wild oat nodig hebben vaak moedeloos en teleurgesteld eindigen omdat zij hun echte taak in het leven niet vinden. Soms ervaren ze een gevoel van frustatie, van verveling of krijgen ze een gebrek aan eigenwaarde.

Roeping en doelgerichtheid Met de bloesem van ruwe dravik kan men de juiste prikkel aan iemand geven worden zich een vaste weg uit te stippelen. Uit de vele eigenschappen of kennisgebieden kan men nu de juiste keuze maken, waardoor men zich verder kan bekwamen, zich beter kan ontwikkelen en een hoger niveau bereikt in een bepaalde discipline. Door zich te ontplooien in een welbepaalde richting en meer doelgericht te werken in plaats van vage ambities te koesteren, krijgen zij veel meer voldoening in hun leven en waardering van de omgeving.

Wanneer kan men aan Wild oat denken? - bij de eeuwige student die nu eens de ene, dan weer de andere opleiding volgt en in een soort verlengde geestelijke puberteit verkeert - als men een brede basiskennis heeft van verschillende zaken zonder er de volledige techniek of bagage van onder de knie te hebben - bij mensen met onbewuste talenten en mogelijkheden, die deze niet optimaal benutten - bij mensen met een te onduidelijk doel voor ogen, die niet precies weten wat zij willen, die niet neigen tot kiezen van een bepaalde studierichting of beroep. - bij eerzuchtige mensen die van alles beginnen en vaak diverse beroepen met redelijk succes uitoefenen, maar nooit de voldoening krijgen die ze wensen - bij mensen met “12 stielen en 13 ongelukken” - bij mensen die hun aandacht over teveel terreinen versnipperen en hun krachten teveel versplinteren - bij mensen die een aanvankelijk vreugdevolle taak nu stomvervelend vinden. - bij mensen (vaak kinderen) die zich bij verschillende verenigingen of groepen aansluiten, doch nergens helemaal bijhoren. - bij mensen die neigen teveel te eten - bij mensen die te snel eten en praten

100% puur sap van verse & rijpe Goji bessen Martera Goji sap is een geperst sap van verse en rijpe Goji bessen van het Tibetaanse plateau waar de struiken zonder pesticiden en met respect voor het milieu gecultiveerd worden. Goji (Lycium barbarum) bessen zijn een rijke bron van aminozuren, vitaminen en mineralen. Bovendien bevatten ze minstens 300 maal meer vitamine C dan sinaasappels. Martera Goji sap is een 100% puur Goji sap met een lekkere smaak.

Martera Goji sap: traditionele productie ✓ een een optimale conservering van ✓ de actieve bestanddelen een rijke, natuurlijke ✓ anti-oxidanten bron van ✓ voor een verhoogde immuniteit

zonder conserveringsmiddel zonder toegevoegde suiker zonder additieven Het Martera Goji sap zal in de loop van de maand december in de natuurwinkel verkrijgbaar zijn.

Geïmporteerd door: GDI nv gdi@ skynet.be - www.martera.com Verdeeld door: Sanvita T & F 02 522 77 82 sanvita@ skynet.be BioGezond • december 2008 35

RECHTZETTING In ons artikel “Hoe zit dat met vlees?” werd een onderscheid gemaakt tussen biologisch vlees en biovlees, waarbij aan het laatstgenoemde het gebruik van additieven werd toegeschreven. Wij kregen een reactie van de Vlaamse overheid, Departement Landbouw en Visserij, waarbij werd benadrukt dat de term ”bio” wettelijk beschermd is. Dat wil zeggen dat wanneer de term “bio” voorkomt op een product voor menselijke consumptie (dus ook op “biovlees”), dit product moet voldoen aan de voorwaarden van de betreffende Europese verordening 2092/91 inzake de biologische productiemethode en aanduidingen op landbouwproducten en levensmiddelen en dat het volledige productieproces moet onder controle staan van een door de overheid erkende controleorganisatie. Biovlees moet dus hetzelfde zijn als biologisch

vlees en ook voldoen aan de basisprincipes van de Europese wetgeving en mag dus bijgevolg geen additieven bevatten. Voor alle duidelijkheid: de biologische productie is een alomvattend systeem van landbouwbeheer en levensmiddelenproductie waarbij de beste praktijken op milieugebied worden gecombineerd met een hoog niveau van biodiversiteit, van instandhouding van natuurlijke hulpbronnen, de toepassing van strenge normen op het gebied van dierenwelzijn en een productie die gesteund is op de voorkeur van bepaalde consumenten voor producten die worden vervaardigd met natuurlijke stoffen en procédés. De biologische productiemethode zorgt voor collectieve voorzieningen die bijdragen tot de bescherming van het milieu en het dierenwelzijn.

BioForum lanceert nieuwe website Zopas ging de nieuwe website van BioForum Vlaanderen online. Deze sluit aan bij de nieuwe identiteit van BioForum Vlaanderen, dat eerder dit jaar samensmolt met de beroepsorganisaties van boeren, verwerkers en handelaars. De website heeft een frisse lay-out en een heldere structuur. Als consument, producent, verwerker of verkoper krijg je er actuele informatie die op maat is gesneden. Op 1 november ging de nieuwe website van BioForum Vlaanderen online. De website www.bioforum.be wordt dagelijks vernieuwd en is hét virtuele informatiecentrum voor nieuws over de biologische landbouw, verwerking en verkoop in Vlaanderen. Je vindt er ook berichten over belangrijke congressen en internationale ontwikkelingen. De vernieuwde website sluit aan bij de nieuwe identiteit van BioForum Vlaanderen, dat eerder dit jaar samensmolt met de beroepsorganisaties van boeren (Belbior), verwerkers en handelaars (Probila). De website kreeg een frisse lay-out in de eigen huisstijl en een heldere structuur, waarbij consumenten, producenten, verwerkers of verkopers informatie vinden die op maat is gesneden. Consumenten kunnen op de site terecht voor nieuws, recepten, verkooppunten en algemene informatie over bio. Landbouwers, verwerkers en verkopers vinden er vaknieuws en technische informatie over o.a. omschakelen, wetgeving en beleid. Je vindt er ook alles over de Bio- en Ecogarantielabels.


Ook vacatures, evenementen en campagnes worden aangekondigd op de site. Op termijn komt er een login met extra informatie voor alle leden van BioForum Vlaanderen.

In 3 dagen 3 tinten wittere tanden! Steeds meer mensen hechten waarde aan mooie, witte tanden. Heeft u alles al geprobeerd en genoeg van de kauwgoms en tandpasta’s die uw tanden witter zouden moeten maken? Sur Plus GoWhite is een revolutionaire tandbleekmethode voor thuisgebruik die uw tanden in 3 dagen 3 tinten witter maakt. Deze effectieve en 100% veilige methode maakt gele tanden enkele tinten witter en verwijdert zelfs de meest hardnekkige koffie- en theeaanslag. De compacte dubbele brush stick is makkelijk in gebruik en bovendien ook ideaal voor onderweg. Met Sur Plus GoWhite bent u slechts 3 dagen verwijderd van wittere tanden.

kjjee k e e o o h h s ’ s ’ tt r r e e e e GG Mensen met de erfelijke aandoening “coeliakie” of aangeboren glutenintolerantie moeten levenslang stikt gluten uit hun dieet weren. Daarnaast zijn er ook steeds meer mensen met een niet-aangeboren vorm van glutenintolerantie, die het gebruik van glutenhoudende producten tot een strikt minimum dienen te beperken. Voor beiden ontwikkelde PRIMEAL het gamma “Ma vie sans Gluten” met 100 % glutenvrije én biologische voedingsmiddelen. Het betreft: • Glutenvrije BIO-deegwaren op basis van rijst en maïs en op basis van quinoa • Glutenvrije BIO-melen: maïs-, boekweit-, quinoa-, halfvol rijst- en rijst/kastanjemeel • Glutenvrij BIO-gebak: Kastanjekoekjes, Quinoa met citroen-koekjes, Mini chocoladekoekjes.

Dr. Fix Waterwratjes Aanstip-pen De Dr. Fix Waterwratjes Aanstip-pen bevat een geconcentreerde tinctuur op basis van etherische oliën verrijkt met Salicylzuur en Vitamine A die effectief de strijd aangaat met waterwratten. De etherische oliën zuiveren en kalmeren de huid en zijn effectief tegen bacteriën, schimmels en virussen. Deze combinatie gaat effectief de strijd aan met waterwratten. Stip de wrat 2 tot 4 keer per dag aan en de wrat zal verdwijnen. Daarna zal er weer een mooie huid verschijnen! Waterwratjes komen voornamelijk voor bij kinderen. Waterwratjes kunnen erg vervelend zijn, omdat ze jeuken en de huid geïrriteerd kan raken. Bovendien zijn ze zeer besmettelijk en kunnen makkelijk worden overgedragen door bijvoorbeeld intensief huidcontact tijdens spelletjes en gymnastiek op school en zwemmen.


Nieuw bij Mannavita TRAFO

NATURGREEN

• BIO LANGE VINGERS (BOUDOIRS) 125 gr Ingrediënten: Rietsuiker, tarwemeel, eieren

• BIO GROENTEBOUILLON 1 Liter 100% plantaardig / zonder lactose / zonder vetstoffen / zonder cholesterol / calorie-arm / zonder gluten / zonder tarwe / zonder soja Ingrediënten: Water, groenten 25,8% (wortels, aardappelen, ajuinen, tomatenpuree, groene bonen, selder, spruitjes, prei) zout, look, kruiden.

YAKSO • SAMBAL OELEK BIO 100 gr voor het pikant maken van uw gerechten ! Ingrediënten: Cayennepepers (90%), zout, natuurazijn, maïszetmeel

NOVOMOTION • NOVO MOTION voordeelverpakking 180 tabl Een compleet voedingssupplement voor vlotter bewegen ! Het combineert de kraakbeenherstellende bestanddelen, chondroïtine en glucosamine met het ontstekingswerende MSM. Voor een maximale bescherming van de gewrichten zitten in deze formule verder de antioxidanten Vit C, vit E en selenium verwerkt. Tenslotte zijn er ook de belangrijke cofactoren zink, mangaan en koper voor een optimale aanmaak van bindweefsels en kraakbeen. VP 44,95 euro (20% consumentenvoordeel!)

PRIMEAL • BIO MAÏSWAFELS 120 gr Ingrediënten: Maïs (99%), maïsolie, zeezout.

In het gamma van Mannavital vinden we 3 voedingssupplementen met een optimale formule van natuurlijke ingrediënten, steunend op de meest recente inzichten in de natuurgeneeskunde. Het betreft hier maandkuren, waarbij per dag 2 tabletten genomen moeten worden. * OSTEOTON: de complete botformule voor de aanmaak van beenweefsel - met vitamine D3 voor een optimale opname van de mineralen calcium en magnesium (aan 150 % ADH = maximum toegelaten hoeveelheid) - met vitamine K2 uit natto (gefermenteerde soja), voor het neerleggen van calcium in de beenderen en de aanmaak van gestructureerd bot (aan 300 % ADH = maximum toegelaten hoeveelheid) - met de mineralen calcium, magnesium en zink onder de goed opneembare citraatvorm 60 tabl. (2-maandkuur) VP 15,85 euro * TENSOTON: de natuurlijke formule voor gezonde drukwaarden in de vaten - met een extract uit olijfblad, dat in klinische studies een duidelijk drukverlagend effect etaleert - met een extract uit hibiscus, dat in Afrikaanse landen de natuurlijke drukverlager bij uitstek is - effectiever dan de formule knoflook + mistel + meidoorn 60 tabl. (2-maandkuur) VP 13,45 euro

• BIO VOLKOREN MAÏS FLAKES 200 gr zonder toegevoegde suiker Ingrediënten: Volkoren maïs (bevat van nature suiker)

MOULIN DES MOINES • TUBO MINI-SPELTBRETZELS + SPELTSTICKS BIO 300 gr Ingrediënten: Halfvol speltmeel, palmolie, vloeibare mout, fijn zout, gist

ECOMIL • BIO AMANDELDRINK ongezoet 1 Liter Ingrediënten: Water, amandelen (7%), tapioca-zetmeel en natuurlijk amandel-aroma • BIO AMANDELDRINK + calcium gezoet met Agave 1 Liter Ingrediënten: Water, amandelen (7%), agavesiroop, maltodextrine van maïs en kalkrijk algje: Lithothamnium calcareum (0,3%)

Thylbert

* CHOLETON: een natuurlijk én vooral veilig middel om cholesterol te beheersen - zonder de nevenwerkingen van de reguliere middelen - met Gugul, een plantaardig hars dat in de Ayurveda het middel is voor een goede cholesterolwaarde - met artisjokbladextract, dat de vetstofwisseling bevordert en dat de afscheiding van cholesterol via de darm verhoogt 60 tabl. (2-maandkuur) VP 15,85 euro

green tea kombucha

Groene thee is veel meer dan tannine, theïne, EGCG en aroma's. Een licht infuus laat waardevolle inhoudstoffen verloren gaan, een volledig extract is moeilijk te drinken ... maar wel te verwerken tot lekkere kombucha! Kombucha tilt de volledige kracht van groene thee op een hoger niveau.

Thylbert gebruikt uitsluitend groene “grand cru” bio-dynamische Darjeeling thee uit de Himalaya.

Thylbert producten zijn altijd 100% biologisch, waar mogelijk biologisch-dynamisch of fairtrade.

www.thylbert.be


controle blik

Met Prodia is je voeding in balans, je lichaam in evenwicht!

90% minder

90% minder suikers*

warme & koude bereidingen

vet*

65% minder

hoge zoetkracht

75% minder

calorieën*

1 g = 10 g suiker

calorieën*

veilig, low cal.

De Prodia-producten staan garant voor een laag vet- en caloriegehalte en bevatten enkel veilige en correcte zoetstoffen. De Prodia-producten zijn geschikt voor diabetici. *ten opzichte van een standaardproduct vetten

koolhydraten

waarvan mono- en disacchariden (= suikers**) g

waarvan zoetstof (***) g

vezels g

g

g

prodia confituur aardbeien gewone confituur

80 258

0,0 0,0

30,0 63,5

5,3 63,5

24,0 0,0

0,7 0,5

prodia chocopasta zonder noten gewone choco zonder noten

152 567

3,6 38,6

35,4 51,1

3,4 51,1

24,0 0,0

11,6

/100 g

kcal

** = natuurlijke suikers van nature aanwezig in de ingrediënten

Prodia is verkrijgbaar in de dieetwinkel en de apotheek. Ons uitgebreid assortiment kan u terugvinden op www.revogan.be!

*** = polyolen (zoetstoffen) zoals o.a. maltitol leveren slechts 2,4 kcal/g

MODULO.be - 022257

energie

Lagere temperaturen, minder zonneschijn, striemende regen en wind,... het zijn zeker ingrediënten van de weerberichten in de komende maanden. Wapen u dus vóóraf tegen die gure omstandigheden die uw weerstand aantasten. De basis voor een optimale gezondheid is een goede weerstand. De maanden waarin een “r” voorkomt, zijn dé maanden waarin we vatbaar zijn voor allerhande “winterkwaaltjes”. Dikwijls is zelfs een gezonde levenswijze onvoldoende om hiervan gevrijwaard te blijven. In de natuur vinden we evenwel alles wat ons lichaam nodig heeft om zich optimaal te beschermen. Bij Biover hebben we hiervan dankbaar gebruik gemaakt voor het samenstellen van ons “natuurlijk wintergamma”.

Met Biover Natural Wintercare krikt u de natuurlijke weerstand van uzelf en heel uw gezin op. In alle veiligheid, in alle natuurlijkheid. En voorkomen is beter dan genezen ….

Verkrijgbaar in de betere natuurwinkel, Bioshop, Essenza of Bioplanet.

De Biover-natuurproducten voldoen aan strenge kwaliteitseisen. Hun samenstelling is wetenschappelijk onderbouwd. Ze zijn uw vertrouwen waard.

BIOVER NV ● Monnikenwerve 109, 8000 Brugge ● www.biover.com

je natuurlijke bron van gezondheid

V.U.: Evolution Media Group, Vlasstraat Wielsbeke

Recommend Documents