COMMISSIE WELSTAND EN MONUMENTEN OOST 2008 - 16 Verslag van de driehonderdeenenzeventigste vergadering, gehouden op dinsdag 7 oktober 2008 in de Regentenzaal te Utrecht. Aanwezig:
Afwezig:
de voorzitter, T. Frantzen, de leden G. Andela, M. van Goor, K. Tedder, I. Wijgh en R. van Wylick, B. van Santen (afd. Monumenten), W. Smits (afd. Stedenbouw), M. van der Wiel (secretaris), Th. Hilhorst (uitvoerend secretaris) en I. Bakhuis (verslag) de leden H. Vlaardingerbroek en K. van Vliet
OVERZICHT VERSLAG A.
Ingekomen stukken en mededelingen
B.
Notulen Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 23 september 2008
C.
Algemeen
D. D1 D2 D3 D4 D5
Bouwplannen Twijnstraat 65 – 65 bis (Rijksmonument) Lundlaan 6 (Uithof) Weg naar Rhijnauwen 3 Willem van Noortplein 6 – 13 Frederik Hendrikstraat 57
E. E1
Nagekomen plannen Everard Meijsterlaan 1-3 (Rijksmonument)
F.
Overige bouwplannen Plannen met preadvies, lijsten d.d. 02-10-08
G. G1
Reclames Weerdsingel oz 15a
H.
Rondvraag en sluiting
Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 7 oktober 2008
A.
Ingekomen stukken en mededelingen Geen.
B.
Notulen van de Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 23 september 2008 Het verslag wordt met enkele wijzigingen vastgesteld.
C.
Algemeen Geen.
D. D1 (B)
Bouwplannen Twijnstraat 65 – 65 bis (Rijksmonument) BV2085565/MN2085647 Bouw- en monumentenaanvraag voor het verbouwen van een winkel met woonhuis tot horecabedrijf met hotel Aanvraag: J. Brandsema Ontwerp: Noorlag Architectuur (Zie notulen 23/09 2008) Afdeling Monumenten In de vorige planbespreking kwam naar voren dat de voorgestelde ingrepen slechts te beoordelen zijn aan de hand van informatie over de ontstaansgeschiedenis van het pand en de historische waarde van afzonderlijke elementen. Onderzoek heeft uitgewezen dat het pand dateert uit de zestiende eeuw. De twee kameren zijn altijd aan het voorhuis verbonden geweest, zonder open tussenruimte. Wel zijn de kameren in de negentiende eeuw verhoogd, waarbij traveeën zijn gewijzigd en de kap is doorgetrokken. De zwaarste ingrepen, ten behoeve van het trappenhuis met lift, treffen de eerder gewijzigde traveeën en de negentiende-eeuwse balken, die van waarde zijn voor het inzicht in de bouwhistorie van dit pand. Hoewel begrijpelijk in het licht van de voorgestelde functiewijziging, gaat de hoeveelheid ingrepen ten koste van de beleving van de bouwkundige herkenbaarheid, waaraan het pand juist zijn monumentale waarde ontleent. De laatste aanpassingen voor het trappenhuis en kelders kunnen op instemming rekenen van de afdeling Monumenten. Toelichting architect Architect De Jong licht de laatste planaanpassing toe. Verzakking van het pand wordt hersteld door het onderste deel van de straatgevel te voorzien van een portaalconstructie. De pui-indeling blijft grotendeels ongewijzigd. De glas-in-loodramen komen hierin terug en een houten deur wordt links van de pui geplaatst, waarbij de portiek wordt opgeheven. De nieuwe toegang in de zijgevel is gehandhaafd; deze heeft een functie in de vluchtroute. In de achtergevel wordt een liggend venster vervangen door een staande gevelopening met balustrade (Frans balkon). De onderkeldering ter plaatsen van de kameren is vervallen. Voor het resterende deel van de kelder vindt overleg plaats met de afdeling Monumenten over het verdiepen en de ingrepen in de bestaande fundering. Van een trappenhuis tegen de zijgevel met bordestrap is afgezien. De trap is verkleind en de liftschacht is verplaatst, waardoor de doorbraak in de balkenlaag wordt beperkt en de liftschacht binnen het dakvlak kan blijven. Conclusie Het plan is aanzienlijk verbeterd. Ten opzichte van het eerste ontwerp is het programma bescheidener en op een aanvaardbare manier in het interieur ingepast. Met het oog op de gebruiksfunctie is er geen bezwaar tegen de zij-ingang. Wel zou de commissie graag zien dat de indeling van de winkelpui, met de voor de jaren dertig karakteristieke portiekindeling, behouden blijft. Een houten deur in het gevelvlak zou dit beeld geen recht doen; andere oplossingen met én respect voor de historische kwaliteiten van de pui én oplossingsgericht ten aanzien van ‘portiekproblemen’ zijn denkbaar. Onder de voorwaarde van de puiaanpassing, keurt de commissie het plan goed.
D2 (R)
Lundlaan 6 (Uithof) BV2086073 Bouwaanvraag voor het bouwen van een Ronald McDonald Huiskamer op dak entreehal van het Wilhelmina Kinderziekenhuis Aanvraag: Universitair Medisch Centrum Utrecht Ontwerp: EGM Architecten Enige tijd geleden is een inventarisatie gemaakt van mogelijke uitbreidingen van het Universitair Medisch Centrum Utrecht. Daarbij is het dak van de entree van het Wilhelmina Kinderziekenhuis (WKZ) als mogelijkheid naar voren gekomen. Tijdens een ambtelijke
Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 7 oktober 2008
2
bespreking van de inventarisatie is gesteld dat een toevoeging zich zou moeten gedragen als parasiet, die zich volledig losmaakt van het bestaande. Voorgesteld wordt op dit dak een Ronald McDonaldhuis te plaatsen. Het huis biedt ernstig zieke kinderen en hun ouders de mogelijkheid zich terug te trekken in een andere sfeer en omgeving dan het ziekenhuis. Deze functie op deze plek sluit aan op de logistiek van het ziekenhuis. Architect Raggers licht het plan toe. De hoofdingang met de hal grenst aan een binnentuin. Het huis wordt op het grasdak van deze ingang geplaatst los van de bestaande bouwdelen. De vorm hangt mede samen met de onderliggende draagconstructie; het huis rust op de kolomkoppen van het dak. Architectuur en uitstraling sluiten aan bij het totaalbeeld van het ziekenhuiscomplex. Vanaf de openbare weg is alleen een deel van het puntdak zichtbaar. Het huis is bereikbaar vanuit het ziekenhuis, via een sluis. In het interieur is een huiselijke sfeer gecreëerd, overwegend gematerialiseerd in hout en glas. Een grote glaspui biedt zicht op de tuin, maar kan desgewenst worden bedekt met gordijnen. De overige wanden zijn gesloten. Conclusie De commissie betreurt het dat een bouwaanvraag is ingediend, zonder gebruik te maken van de mogelijkheid van vooroverleg over de ontwerpcondities. Zij omarmt het initiatief, maar in deze verschijningsvorm manifesteert de huiskamer zich te veel als voortzetting van de ziekenhuisstructuur. De positionering op het dak, de gevelbehandeling en de vormentaal zijn te zeer verwant aan het bestaande. Dit ontwerp maakt de ambitie niet waar om een totaal andere omgeving te creëren, waarin kinderen en ouders zich aan de sfeer van het ziekenhuis kunnen onttrekken. Daarin is een kans gemist. Er zou een meer extreme ontwerprichting moeten worden gekozen. Ook zijn er twijfels over de grote glasgevel met zicht op delen van het ziekenhuiscomplex. Deze werkt in tegen de doelstelling ouders en kinderen een andere omgeving te bieden. Als voor een grote glasgevel wordt gekozen, zal de inrichting van het grasdak en de binnentuin nadrukkelijk een rol moeten hebben in de sfeer die wordt nagestreefd. De opgave, een eigen sfeer te creëren in de buitenruimte en de ziekenhuisomgeving aan het zicht te onttrekken, zou onlosmakelijk aan het ontwerptraject moeten worden gekoppeld. De commissie keurt voorliggend plan af en wacht de reactie af. D3 (O)
Weg naar Rhijnauwen 3 Principeplan nieuwbouw zwembad De Krommerijn Aanvraag: Gemeente Utrecht, Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling Ontwerp: Jeanne Dekkers Architectuur en Wehrung Architecten Afdeling Stedenbouw Het bestaande zwembad met blaashal en bijgebouwen is aan vervanging toe. Dit is aanleiding om een stedenbouwkundig plan te maken dat inspeelt in op de veranderingen in de omgeving, zoals de transformatie van de Weg tot de Wetenschap in een stedelijke route en de herontwikkeling van het Kromhoutterrein. Uitgangspunt is dat het programma wordt georganiseerd in één gebouw, waarvan de functies en ingang zich richten naar de stedelijke omgeving van de Weg tot de Wetenschap. Auto- en fietsparkeren zijn aan de zijkant georganiseerd. De achterzijde van het gebouw moet qua architectuur en materialisering een landschappelijke inpassing krijgen in het gebied. Een beweegbaar deel van de kap en een te openen gevel moeten het mogelijk maken het zwembad als overdekt zwembad, maar ook als openluchtbad te gebruiken. DMO heeft echter een deel van het programma afzonderlijk verkocht en biedt kopers de gelegenheid deelprogramma's een eigen identiteit te geven. De gedachte het gehele programma in één gebaar te vatten, komt hierdoor onder druk. Er is een meervoudige opgave ontstaan, die van invloed kan zijn op de stedenbouwkundige situatie, onder meer met betrekking tot de ontsluiting. Conclusie De commissie constateert dat in deze ontwikkelingsfase nog teveel onduidelijk is, ondermeer de context waarin het plan beoordeeld dient te worden. Het is niet de juiste procedure om een plan in dit stadium in de commissie te bespreken. De planbehandeling wordt uitgesteld.
Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 7 oktober 2008
3
D4 (R)
Willem van Noortplein 6 – 13 BV2086723 Bouwaanvraag voor het uitbreiden van een Albert Heijn supermarkt Aanvraag: G.J. Nijhuis Ontwerp: Interbuild Management Enkele jaren geleden is het voormalige postkantoor met dienstwoning ingericht als supermarkt, met behoud van de architectuur en uitstraling van het postkantoor. Thans wordt voorgesteld de supermarkt uit te breiden, door de winkelruimte door te trekken naar de aangrenzende woningen. Conclusie Met deze uitbreiding wordt een horizontaliteit geïntroduceerd die een homogeen complex suggereert. Dat beeld is niet in overeenstemming met de oorspronkelijke structuur, waarin functies waren onderscheiden en er in de woningen een karakteristieke parcellering bestond. De commissie is niet akkoord met deze vorm van aaneenschakeling van panden. Zij kan zich een uitbreiding voorstellen, mits de oorspronkelijke opbouw van de reeks panden als uitgangspunt voor de vernieuwing wordt gehanteerd. Een horizontaal onderscheid tussen onder- en bovenbouw zou niet over de gehele lengte moeten worden doorgevoerd. De commissie waardeert de zorg waarmee het postkantoor in het straatbeeld gehandhaafd blijft. In dit kader adviseert zij met klem het witte vlak in de bovenbouw van de voormalige dienstwoning achterwege te laten, omdat dan een ongewenste verwantschap wordt gesuggereerd met de uitbreidingen aan de andere zijde van het voormalige postkantoor. Ook de glazen luifel wordt afgeraden: deze gaat ten koste van de markante hoekstenen die deel uitmaken van de totale gevelcompositie. De commissie ziet een aangepast plan tegemoet.
D5 (R)
Frederik Hendrikstraat 57 BV2085719 Principeaanvraag voor de bouw van een observatorium op dak van woonhuis Aanvraag: S. Kikstra Ontwerp: Ineke van Lindert De hoekwoning vormt de beëindiging van een eenvoudige rij woningen. Voorgesteld wordt een dakopbouw te maken van metselwerk met een zinken kap. De opbouw is in het midden van de woning geplaatst om de zichtbaarheid vanaf de openbare weg te beperken. In de directe omgeving zijn meerdere dakopbouwen gerealiseerd, maar deze zijn verdiept in het dak geplaatst. Hierdoor worden ze min of meer aan het zicht onttrokken en vormen zij een onderdeel met het dak. Conclusie De beoordeling wordt bemoeilijkt door het ontbreken van foto's van de situatie. Deze zijn nodig in verband met de zichtlijnen. De commissie houdt een definitief advies daarom aan. Vooruitlopend daarop wordt opgemerkt dat de toevoeging niet moet concurreren met de verhoogde hoekbeëindiging. De zwaarte en de hoogte van deze dakopbouw wordt als te dominant ervaren. De opbouw zou moeten worden benaderd als abstract, verzelfstandigd volume zonder een gemetselde borstwering, ondergeschikt aan het bestaande dak. De precedentwerking van de voorgestelde dakopbouw wordt gevreesd.
E E1 (B)
Nagekomen plannen Everard Meijsterlaan 1-3(Rijksmonument) Monumentenaanvraag voor het (gedeeltelijk) slopen van het Cereol-gebouw (Rijksmonument) Aanvraag: VOF Meijster’s Buiten Na een intensief voortraject zijn het stedenbouwkundig- en beeldkwaliteitsplan voor het voormalige Cereolterrein goedgekeurd. Het rijksmonument is in de plannen ingepast. Onlangs is dit gedeeltelijk door brand verwoest. De gemeente stelt zich op het standpunt dat de resten van het rijksmonument moeten worden behouden, voor zover mogelijk. De haalbaarheid van het behoud moet bepaald worden door een second opinion waarvan de eindrapportage eind oktober wordt verwacht. Vooruitlopend hierop is een aanvraag voor een sloopvergunning ingediend. Conclusie De commissie kan een prematuur ingediend sloopverzoek niet in behandeling nemen, zonder de beschikbaarheid van de daarmee samenhangende onderzoeksresultaten. Zij deelt het standpunt van de gemeente dat maximaal behoud van het rijksmonument de voorkeur heeft. Hiervoor moeten eerst de noodzakelijke onderzoeken worden afgewacht.
Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 7 oktober 2008
4
Denkbaar is dat er nog mogelijke alternatieven besproken moeten gaan worden (bijvoorbeeld gedeeltelijke sloop) en zal de commissie zich pas kunnen uitspreken over een sloopaanvraag als duidelijkheid is omtrent of restauratie of renovatie of herbouw of nieuwbouw. Aanvraag wordt in dit stadium afgewezen. F
Overige plannen De plannen, genoemd in de lijsten d.d. 2 oktober 2008, zijn met een preadvies van de secretaris aan de commissie voorgelegd. De leden van de commissie hebben besloten de advisering over te nemen. De preadvisering is verricht op basis van de aan de verschillende beleidsniveaus verbonden criteria, zoals vastgelegd in de welstandsnota. Samenvattend: Open: Verandering en handhaving zijn beide mogelijk, zowel naar structuur als naar architectuur. Respect: Essentiële eigenschappen van de aanwezige bebouwings- en omgevingskarakteristiek worden gerespecteerd. Behoud: Behoud en herstel van het aanwezige bebouwingsbeeld en versterken van de bestaande of historisch bepaalde karakteristiek van stedenbouwkundige, architectonische, landschappelijke of cultuurhistorische aard. Stimulans: Het gebied vraagt vanwege zijn bijzondere of markante karakter extra aandacht voor versterking en stimulering van het beeld. Indien van toepassing zijn de aanvragen getoetst aan de sneltoetscriteria, dan wel aan de criteria, zoals geformuleerd in de welstandsnota. De lijst is ter inzage op het secretariaat.
G G1 (R)
Reclames Weerdsingel oz 15a RC2087457 Aanvraag voor een reclamevergunning voor het ophangen van een banier Aanvraag: Maan vastgoed bv Ontwerp: Toepas creaties Op de zijgevel van het pand aan de Hopakker wordt op de eerste verdieping een banier aangevraagd. De afmetingen van deze banier zijn 1775 mm hoog en 450 mm breed. De aanvrager heeft het voornemen om gelijksoortige banieren te bevestigen als aangebracht op Kievitstraat 4. Op het adres van Kievitstraat nummer 4 staat geen vergunning geregistreerd voor het bevestigen van de banieren. De commissie heeft nooit een oordeel over deze banieren uitgesproken. Conclusie De voorgestelde banier is groot vergeleken met de maat van het pand, waardoor deze erg dominant wordt ten opzichte van architectuur en omgeving. In de reclamerichtlijnen van de gemeente Utrecht wordt gesteld dat reclame ondergeschikt dient te zijn aan architectuur en omgeving. Het pand ligt tevens in een omgeving die kan worden gekenmerkt als een woongebied. Bedrijvigheid is hier incidenteel en kleinschalig. Reclame dient in een woongebied zeer terughoudend te zijn. Ook voor de plaatsing van een reclameuiting zijn richtlijnen geformuleerd. Zo dient de uiting bevestigd te worden op dat deel van het pand waar de activiteit plaats vindt waar de reclame betrekking op heeft. Dit houdt in dat reclame bij voorkeur wordt bevestigd onder de onderdorpels van de ramen op de eerste verdieping. Deze banier is echter bevestigd op de eerste verdieping. Gezien de schaal van het pand en de plaats in de stad van het pand is afwijking van de richtlijnen niet mogelijk. De commissie wijst de aanvraag af.
H Rondvraag en sluiting De volgende vergadering vindt plaats op 21 oktober 2008. De voorzitter T. Frantzen
De secretaris M. van der Wiel
Per 1 juli 2004 wordt de welstandsadvisering verricht op basis van de aan de verschillende beleidsniveaus verbonden criteria zoals geformuleerd in de welstandsnota 'De schoonheid van Utrecht' (vastgesteld door de raad van de gemeente Utrecht d.d. 24 juni 2004). (O) = open (R) = respect (B) = behoud (St) = stimulans (Ont) = ontwikkelingsgebied
Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 7 oktober 2008
5
