Radio Filharmonisch Orkest Groot Omroepkoor

C tweede concert C-serie 51e seizoen • 12 november 2011, 14.15-16.00 uur

Radio Filharmonisch Orkest Groot Omroepkoor Jaap van Zweden dirigent Martina Baticˇ koordirigent Hilary Hahn viool Mária Porubcinová sopraan Judita Nagyová mezzosopraan Raymond Very tenor Vladimir Baykov bas-bariton Leo van Doeselaar orgel Jennifer Higdon Concert voor viool en orkest 2009 1962 1726 Chaconni Fly Forward pauze Leos ˇ Janácˇek Msˇa glagolskaja (Glagolitische mis) 1926-1927 1854-1928 voor soli, koor, orgel en orkest (editie Paul Wingfield) Intrada (orkest) Úvod (inleiding - orkest) Gospodi pomiluj (Kyrie - sopraan en koor) Slava (Gloria - sopraan, tenor en koor) Veˇruju (Credo - tenor, bas en koor) Svet (Sanctus - solisten en koor) Agnecˇe Bozˇij (Agnus Dei - solisten en koor) Varhany solo (orgel solo) Intrada (orkest)

Peter Biloen assistent-dirigent, Hans Schellevis repetitor

Bedankt Jaap! Het huidige seizoen is het zevende en laatste waarin jij als chef-dirigent verbonden bent aan het Radio Filharmonisch Orkest. Van 2005 tot 2010 vervulde jij daarnaast diezelfde functie bij de Radio Kamer Filharmonie. De omstandigheden waren ten tijde van jouw komst niet gemakkelijk en zijn dat ook nu niet. Medio 2005 waren het Radio Kamer Orkest en het Radio Symfonie Orkest immers opgegaan in de nieuw opgerichte Radio Kamer Filharmonie. Met onvoorstelbare inzet wist jij binnen korte tijd van de RKF een hechte artistieke eenheid te maken. Nu, in 2012, staat het Muziekcentrum van de Omroep aan de vooravond van de meest ingrijpende bezuinigingen uit zijn geschiedenis. Bezuinigingen die het leven van tal van musici, met wie jij lief en leed vele jaren hebt gedeeld, zullen raken. “Streef onbekommerd naar het ideaal” had jouw motto kunnen zijn, ware het niet dat er van onbekommerdheid de laatste jaren geen sprake kan zijn, althans niet in ons land. Maar je artistieke idealen heb je in Hilversum verwezenlijkt – en hoe! Alleen al in de omroepseries – de NTR ZaterdagMatinee, De Vrijdag van Vredenburg en Het Zondagochtend Concert – heb je ruim 200 verschillende composities gedirigeerd. Daaronder tal van wereldpremières van nieuw gecomponeerde werken, die je met de grootste zorg voorbereidde, ook wanneer de partituur weer eens met grote vertraging binnenkwam. Ik zal nooit vergeten hoe je op het laatste moment voor een collega

2

insprong om de eerste uitvoering in Nederland van Symphonia: sum fluxae pretium spei van Elliott Carter te redden. In enkele dagen tijd had je je deze uiterst complexe partituur eigen gemaakt! En de uitvoering was onvergetelijk. Maar als het enigszins kon, werkte je juist zo lang mogelijk aan de voorbereiding van een concert. Lohengrin, Die Meistersinger von Nürnberg en Parsifal, deze en vele andere partituren kenden nauwelijks geheimen meer voor je als je voor het orkest stond. Overrompelende uitvoeringen, die ook internationaal grote indruk hebben gemaakt, waren het gevolg. Ook via radio en tv konden velen meegenieten. Een aantal hoogtepunten is gelukkig inmiddels ook op cd verschenen. Jaap, je hebt altijd het uiterste van jezelf gevergd, en van je musici ook. Niet iedereen in jouw omgeving had daar altijd begrip voor. Routine en zelfgenoegzaamheid horen echter in een kunstinstelling niet thuis, en jouw gedrevenheid en werkethos dwongen respect en navolging af. Vorige week is bekend gemaakt dat je door Musical America tot Conductor of the Year bent verkozen. Een nieuwe mijlpaal. Mede namens Radio 4 en de omroepen wil ik je bedanken voor het feit dat jij zeven jaar lang onze dirigent bent geweest. Je hebt al toegezegd ook in de toekomst met ons te willen blijven werken. Daar zien wij nu al naar uit! Kees Vlaardingerbroek Artistiek leider NTR ZaterdagMatinee & concertseries van de omroep

3

C tweede concert C-serie 51e seizoen • 12 november 2011

Een nieuw vioolconcert en een Oudkerkslavische mis Webcast Het tweede deel van dit concert wordt vastgelegd als webcast.

Uitzending Radio Deze NTR ZaterdagMatinee wordt rechtstreeks uitgezonen terug­luisteren den op Radio 4. Via de ZaterdagMatinee-website kunt u via internet de opname van de Glagolitische Mis terug­luisteren. Vanaf maandag ook in het Radio 4 Concerthuis.  www.ntr.nl/zaterdagmatinee  radio4.nl/concerthuis

NTR Podium zondag 13 november 13.00 uur documentaires en Een reportage waarin Dieuwertje Blok naar het Wereld concert­registraties op Muziek Concours Kerkrade ging, een documentaire over nederland 2 Richard Rijnvos’ compositie Ponte de la pietà, en een archiefopname met het Amsterdams Kamerorkest. maandag 14 november 23.55 uur Tv-registratie van Ponte de la pietà, een passacaglia voor viool en dubbelorkest van Richard Rijnvos, uitgevoerd op 5 maart 2011 in de NTR ZaterdagMatinee door violist Pekka Kuusisto en de Radio Kamer Filhamonie o.l.v. Michael Schønwandt.  www.ntr.nl/podium

Hilary Hahn signeert Peter Miller

Na afloop van het concert signeert Hilary Hahn haar cd met de vioolconcerten van Higdon en Tsjaikovski in de nis bij de garderobe.

4

Higdons Vioolconcert “Een buitengewoon boeiend werk, dat vloeiende lyriek combineert met duizelingwekkende virtuositeit,” zo luidde het oordeel van de jury van de prestigieuze Amerikaanse Pulitzer Muziekprijs in 2010 over het Vioolconcert van Jennifer Higdon. Buiten haar vaderland moet de in 1962 geboren Higdon nog ontdekt worden. In eigen

J. Henry Fair

Volg het laatste nieuws rond de NTR ZaterdagMatinee op onze eigen Facebook-pagina­!

Op het eerste gezicht hebben Jennifer Higdons Vioolconcert en Janácˇeks Glagolitische mis weinig met elkaar gemeen. Als het per se moet kunnen het gebruik van invloeden uit de volksmuziek en elementen uit de populaire Amerikaanse muziek aangedragen worden als een verbindende factor, maar de belangrijkste verbindende factor staat deze keer voor het orkest. Deze ZaterdagMatinee met scheidend chef-dirigent Jaap van Zweden is een concert van omzien en vooruitkijken: een dirigentenportret in een notendop. Janácˇeks Glagolitische mis is dé partituur om het Groot Omroepkoor en het Radio Filharmonisch Orkest volop te laten stralen, en het Vioolconcert van Jennifer Higdon staat voor Van Zwedens groeiende relatie met Amerika.

Jennifer Higdon

5

land behoort ze volgens de League of American Orchestras inmiddels tot de meest uitgevoerde levende componisten. En dat terwijl ze vrij laat begon met het metier. Pas rond haar eenentwintigste schoof zij haar dwarsfluit steeds vaker terzijde en begon ze zich op het componeren te concentreren. Sindsdien hebben zo’n beetje alle grote Amerikaanse orkesten haar wel een opdracht gegeven en vestigde zij haar naam met orkestwerken als Blue cathedral en Concerto for Orchestra en concerten als het Percussion Concerto, Concerto 4-3 voor bluegrass trio en orkest en het Soprano Sax Concerto. Hoewel Higdons partituren niet direct lijken op die van haar belangrijkste leermeester George Crumb, is een zekere overeenkomst in benadering aanwezig. Haar werk is over het algemeen romantisch van aard en heeft een sterk tonale basis. De muziek valt op door grote dynamische contrasten en een veelheid aan interessante en suggestieve texturen en klankvelden. Ook in het meeslepende Vioolconcert komen deze kenmerken naar voren. Higdon lijkt niet te willen tornen aan het romantische model van het soloconcert en schreef een werk in drie delen met een langzaam middendeel en een razende finale. Het ontstaan van het concert heeft alles te maken met de kennismaking tussen Higdon en de violiste Hilary Hahn. In het midden van de jaren ’90 leerde Higdon, al jaren docente aan het Curtis Institute of Music in Philadelphia, de zeer leergierige zestienja-

6

rige Hahn kennen bij haar lessen Muziekgeschiedenis van de twintigste eeuw. Hahn en de componiste hielden contact, en in 2005 was de violiste betrokken bij de première van Higdons kwartet Dark Wood voor fagot, viool, cello en piano. Het Vioolconcert schreef Higdon speciaal voor haar. In 2008 kon het, dankzij een opdracht van het Curtis Insitute en de orkesten van Indianapolis, Baltimore en Toronto, met veel succes in première gebracht worden. “A showpiece in the classical Romantic style”, noemde de New York Times het werk waarin “Ms.Higdon’s chromatic neo-Romantism and inventive orchestration keep the piece lively and surprising”. En daarmee is niets teveel gezegd.

Speeldoosje Het eerste deel begint verwachtingsvol met flageoletten op de viool die klinken als een oud speeldoosje dat op gang moet komen. Dat beeld wordt versterkt door het ijle klokkenspel dat kort na het begin invalt. Het is de opmaat voor een deel vol contrasten dat luistert naar de enigszins enigmatische titel ‘1726’. “Het getal representeert een belangrijk aspect in de wording van dit concert”, verklaart Higdon. “1726 is het huisnummer van het Curtis Insitute of Music waar ik Hilary Hahn voor het eerst ontmoette. Omdat ik als jonge componiste ook op Curtis was begonnen met mijn opleiding, leek het mij een gepast eerbetoon.” Dat eerbetoon gaat verder dan louter de titel. Higdon verwerkt het

getal in haar muziek door in het gehele deel op een opvallende wijze gebruik te maken van unisono en de intervallen septiem, secunde en sext. Dat blijkt al uit het aanvangsthema, maar ook uit de verdere ontwikkelingen. Zonder een strak formeel schema te volgen, bouwt Higdon de spanning steeds verder op, totdat, na een orkestraal hoogtepunt, de soloviool losbarst in een virtuoze cadens. Daarin wordt het eerder voorbijgekomen materiaal verder verwerkt. Op de laatste noten van de cadens krijgt de soloviool gezelschap van twee tweede violen, waarna, teruggrijpend op de speeldoosjessfeer van het begin, eerst de percussie en vervolgens het volledige orkest inzet om het eerste deel tot een verstild einde te brengen. Een mooi staaltje van Higdons orkestbeheersing. In het lyrische tweede deel, ‘Chaconni’, is de traditie op een subtiele manier aanwezig. Higdon baseert zich op het principe van de chaconne, een herhalende baslijn of harmonische progressie, waarboven de melodiestemmen steeds variëren. Higdon maakt gebruik van verschillende chaconnethema’s die ze aan het einde van het deel in lagen over elkaar heen plaatst. Vandaar het ‘meervoud’ in de titel. Boven dit tapijt gaat de solist steeds met andere orkestinstrumenten in dialoog. De soloviool maakt daarbij een reis van de laagste registers naar steeds hogere en lyrischer regionen. Het korte laatste deel, ‘Fly Forward’, is na de ingetogen pracht van het middendeel precies wat de titel zegt: een

“Ik wilde het geloof van de natie portretteren. Niet op een religieuze, maar op een morele basis.” – Leosˇ Janácˇek

stuk dat als een razende voorwaarts gaat, een perpetuum mobile vol jazzy passages en een enorme ritmische drive. Het refereert aan de ongebreidelde virtuositeit van vele romantische concerten. “Als je te maken hebt met een soliste die dat overtuigend voor het voetlicht kan brengen, moet je het als componist niet laten”, aldus Higdon. En wie in deze razende reeks noten enige invloed van Béla Bartók en vooral Samuel Barber bespeurt, heeft helemaal gelijk.

Janácˇek – Glagolitische mis Leoš Janácˇek is een echte laatbloeier. Een groot deel van zijn leven was hij opgesloten in een ongelukkig huwelijk, terwijl hij de kost verdiende als orgeldocent en koordirigent. Wel speelde hij een belangrijke rol bij de herwaardering van de Tsjechische volksmuziek, maar veel meer dan een ‘dorpscomponist’ was hij niet... Tót 1916. Zijn opera Jenu°fa, al geschreven in 1904, beleefde een uitvoering in Praag. En daar ontdekte ook de rest van Europa de

7

krachtige harmonieën en de originele, op de spraakinflectie van het Tsjechisch gebaseerde melodieën. Deze belangstelling voor zijn werk, én de ontmoeting met Kamila Stösslová – de jonge, getrouwde vrouw die zou uitgroeien tot zijn muze – gaven de inmiddels 61-jarige componist vleugels. Opera’s als Kát’a Kabanová, Het sluwe vosje en De zaak-Makropoulos, ensembleen orkestwerken als Mládí en Sinfonietta, het strijkkwartet Intieme brieven en de opmerkelijke Mša glagolskaja, de Glagolitische mis uit 1927 getuigen van een buitengewoon geïnspireerde Janácˇek, die uitgroeide tot de belangrijkste Tsjechische componist van de eerste helft van de twintigste eeuw. De Glagolitische mis lijkt de meest opmerkelijke compositie in dit rijtje successen. Want waarom schrijft een componist die het grootste deel van zijn leven atheïst, of in elk geval anti-religie was, een min of meer religieus werk? De kerk, de georganiseerde religie, noemde hij eens afwijzend “een geconcentreerde dood”: “tombes op de vloer, botten op het altaar en overal schilderijen van martelingen en dood. Rituelen, gebeden gezangen over de dood en niets dan de dood. Ik wil er niets mee te maken hebben.” Toch was Janácˇek zeer met het instituut kerk vertrouwd. Als het negende kind in een gezin met dertien kinderen werd hij – om ruimte in huis te scheppen – op zijn elfde naar een Augustijner Klooster in Brno gezonden om daar koorknaap te worden. Al snel ging de

8

muzikale Janácˇek een stap verder en dirigeerde hij het koor. Met hetzelfde gemak schreef hij liederen en psalmzettingen voor de liturgie. Ook nadat hij zichzelf tot atheïst had verklaard, bleef het geloof een rol in zijn werk spelen – al schetst hij met de alcoholische, lustbeluste priester in Het sluwe vosje een weinig liefdevol beeld. Dat hij ondanks zijn weerzin tegen de kerk als 72-jarige toch een mis schreef, heeft niets te maken met een naderende dood, maar met een bevriende aartsbisschop. Tijdens de onthulling van een plaquette ter ere van Janácˇek in zijn geboortedorp Hukvaldy suggereerde deze aartsbisschop van Olomouc dat Janácˇek wel eens een mis kon schrijven: écht Tsjechische kerkmuziek was immers nog schaars. Janácˇek voegde de daad bij het woord, maar wel op zijn eigen manier. Voor de tekst gebruikte hij de “taal van de missionarissen”. Deze Oudkerkslavische tekst volgt deels de Latijnse mistekst, maar is ook en vooral een hymne aan de Tsjechische natie en de Tsjechische natuur. De term glagolitisch (‘fonetisch’) verwijst daarbij naar het schrift dat de missionarissen Cyrillus en Methodius in de negende eeuw (naar men aanneemt) hanteerden om de teksten te noteren.

Huwelijksmis? In het najaar van 1926 componeerde Janácˇek tijdens zijn vakantie in Luhacˇovice, het kuuroord waar hij Kamila voor het eerst had ontmoet, in amper een maand tijd de complete mis

voor solisten, koor, orkest en orgel. Op 24 november 1927 schrijft hij in een brief aan Kamila over zijn inspiratie: “Ik heb het gesitueerd in Luhacˇovice. Niet slecht hè? Waar anders zou ik het kunnen situeren dan op de plek waar wij zo gelukkig waren. De kathedraal is hoog en reikt tot aan de hemel. De kaarsen die daar branden zijn de hoge dennen met in de toppen lichtgevende sterren. En de klokken in de kathedraal komen van de kudde schapen. Maar nu... Er komen twee mensen de kathedraal binnen, ze lopen ceremonieel naar voren over een groen gazon. Deze mensen willen trouwen en het is vreemd dat alleen deze twee mensen er zijn. Dus priesters, kom nu eindelijk!” Afgezien van het verkapte huwelijksaanzoek, waar de componist, om nimmer door de geschiedschrijving vastgelegde redenen, nooit meer op terugkwam, schreef Janácˇek in vergelijkbare termen over de Mis in een artikel dat kort voor de première op 5 december 1927 in het dagblad Lidové noviny verscheen. In dat artikel omschreef hij zijn inspiratie meer als een pantheïstische ode aan de Tsjechische natuur en niet als een religieuze katholieke mis. “Ik wilde het geloof van de natie portretteren. Niet op een religieuze, maar op een morele basis.” De Mis, bestaande uit de oud-Slavische equivalenten van het Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus, Benedictus en Agnus Dei – voorafgegaan door een Introductie en uitgeluid door een orgelsolo en een Intrada – bevat alle kenmerken van de late Janácˇek. Krachtige, op spraakin-

Leosˇ Janácˇek

flectie gebaseerde melodieën, eigenzinnige harmonieën, een prominente rol voor de blazers, schitterende koorpassages, een enorme drive en een dramatiek die de operacomponist verraadt. De première was de laatste die Janácˇek meemaakte. Voor deze première paste de componist de oorspronkelijke partituur aan vanwege een tekort aan instrumenten en de moeilijkheidsgraad van het werk. De uitvoering van vanmiddag is gebaseerd op het oorspronkelijke manuscript dat Janácˇek in september 1927 voltooide. Paul Janssen

9

c tweede concert C-serie 51e seizoen • 12 november 2011

Glagolitische Mis

Gospodi pomiluj

Kyrie

Gospodi, pomiluj. Chrste, pomiluj. Gospodi, pomiluj.

Heer, ontferm U over ons. Christus, ontferm U over ons. Heer, ontferm U over ons.

Slava

Gloria

Slava vo vyšn´ich Bogu i na zeml'i mir cˇloveˇkom blagovol'enja.

Ere zij God in de hoge en vrede op aarde voor mensen van goede wil.

Chvalim te, blagoslavl'ajem te, klan ´ajem ti se, slavoslovim te.

Wij loven U, wij zegenen U, wij aanbidden U, wij verheerlijken U.

Chvaly vozdajem tebeˇ velikyje radi slavy tvojeje.

Wij zeggen U dank om Uw grote heerlijkheid.

Bože, Otcˇe Vsemogyj. Gospodi Synu jedinorodnyj, Isuse Chrste; Gospodi Bože, Agnecˇe Božij, Synu Otecˇ!

God, Vader almachtig. Eniggeboren Zoon, Jezus Christus, Heer God, lam Gods, Zoon van de Vader.

Vzeml’ej greˇchy mira, pomiluj nas, primi mol'enja naša.

U, die de zonden der wereld draagt, ontferm U over ons, verhoor ons gebed.

Seˇdej o desnuju Otca, pomiluj nas!

U, die aan de rechterhand van de Vader zit, ontferm U over ons.

Jako Ty jedin sveˇt, ty jedin Gospod, ty jedin vyšn´ij,

Want U alleen bent heilig, U alleen de Heer, U alleen de allerhoogste,

Isuse Chrste So Svetym Duchom.

Jezus Christus, Met de Heilige Geest in de heerlijkheid

10

vo slaveˇ Boga Otca. Amin.

van God de Vader.Amen.

Ve ˇruju

Credo

Veˇruju v jedinogo Boga, Otca Vsemoguštago, Tvorca nebu i zeml'i, vidimym vseˇm i nevidimym. Amin.

Ik geloof in één God De Almachtige Vader, Schepper van hemel en aarde, en van alle zichtbare en onzichtbare dingen. Amen.

Veˇruju i v jedinogo Gospoda Isusa Chrsta, syna Božija jedinorodnago, i ot Otca roždeˇnago preˇžde všech veˇk,

Ik geloof ook in één Heer Jezus Christus, de eniggeboren Zoon van God, vóór alle eeuwigheid uit de Vader geboren. God van God, Licht van Licht, ware God van ware God, geboren, niet gemaakt, één in wezen met de Vader door wie alle dingen gemaakt zijn. Die om ons mensen en om ons heil uit de hemel is neergedaald. En het vlees heeft aangenomen door de Heilige Geest, uit de maagd Maria, en mens geworden is.

Boga ot Boga, Sveˇt ot Sveˇta, Boga istina ot Boga istinago, roždena, ne svor´ena, jedinosuštna Otcu, imže vsa byše, iže nas radi cˇloveˇk i radi našego spasenija snide s nebes. I voplti se ot Ducha Sveˇta iz Marije Deˇvy.

Veˇruju.

Ik geloof.

Raspet že za ny, mucˇen i pogreben byst.

Die voor ons gekruisigd is, geleden heeft en begraven is.

I voskrse v tretij den po Pisanju, i vzide na nebo, seˇdit o desnuju Otca,

En op de derde dag verrezen volgens de Schriften, ten hemel gevaren en zetelt aan de rechterhand van de Vader.

i paky imat priti sudit žyvym i mrtvym so slavoju, jegože ceˇsarstviju nebudet konca.

Hij zal wederkomen met heerlijkheid om de levenden en de doden te oordelen. En aan zijn rijk zal geen einde komen. geruisloos omslaan a.u.b.

11

ot Otca i Syna ischodeštago, s Otcem že i Synom kupno, poklan´ajema i soslavima,

die uit de Vader en de Zoon voortkomt; die samen met de Vader en de Zoon aanbeden en verheerlijkt wordt;

iže glagolal jest Proroky.

die door profeten heeft gesproken,

I jedinu Svetuju Katolicˇesku i Apostolsku Crkov. I spoveˇdaju jedino kršcenije votpušenije greˇchov, i cˇaju voskrsenija mrtvych i života buduštago veˇka. Amin.

En in de ene, heilige, katholieke en apostolische kerk. Ik belijd één doopsel tot vergeving van zonden. Ik verwacht de verrijzenis van de doden. En het toekomstig eeuwig leven. Amen.

Svet

Sanctus

Svet, svet, svet, Gospod, Bog Sabaoth.

Osanna vo vyšn ´ich.

Heilig, heilig, heilig is God de Heer, de God der hemelse machten. Hemel en aarde zijn vol van zijn heerlijkheid. Gezegend Hij die komt in de naam van de Heer. Hosanna in den hoge.

Agnecˇe Bozˇij

Agnus Dei

Agnecˇe Božij, pomiluj nas, Agnecˇe Božij, vzeml'ej greˇchy mira, Agnecˇe Božij, pomiluj nas.

Lam Gods, ontferm u over ons, dat de zonden der wereld wegneemt, ontferm U over ons.

Plna sut nebesa, zeml'a slavy tvojeje! Blagoslavl'en gredyj vo ime Gospodn ´e

c tweede concert C-serie 51e seizoen • 12 november 2011

Uitvoerenden Jaap van Zweden Sinds 2005 is Jaap van Zweden chefdirigent­van het Radio Filharmonisch Orkest. Hij vervult deze functie tot augustus 2012, waarna hij wordt opgevolgd door Markus Stenz. Jaap van Zweden werd in 1960 in Amsterdam geboren. Hij begon zijn vioolstudie aan het Amsterdams Conservatorium bij Davina van Wely. Vervolgens vertrok hij naar New York om aan de Juilliard School bij Dorothy DeLay verder te studeren. Als negentienjarige werd hij de jongste concertmeester ooit van het (nu Koninklijk) Concertgebouworkest. Hij combineerde dit 16 jaar lang met een succesvolle Jaap van Zweden

carrière als vioolsolist. Jaap van Zweden speelde onder dirigenten als Haitink, Doráti, Kondrasjin, Bernstein, Giulini, Solti en Chailly. In 1995 begon Jaap van Zweden aan zijn dirigentenloopbaan. Van 1996 tot en met 2000 was hij chef-dirigent van het Orkest van het Oosten, waarmee hij zijn debuut in Carnegie Hall maakte. Van september 2000 tot 2005 was hij chef-dirigent van het Residentie Orkest. Met dit orkest maakte hij diverse succesvolle buitenlandse tournees. Hij leidde het orkest tijdens de sacd-opnamen voor Philips van de symfonieën van Beethoven. In het seizoen 2005-06 werd hij chefdirigent van het Radio Filharmonisch bERT hULSELMANS

Veˇruju i v Ducha Svetago, Gospodai životatvoreštago,

Ik geloof ook in de Heilige Geest, de Heer die levend maakt,

De beroemde Bašcˇanska plocˇa, de oudst bekende bron van het Glagolitische schrift. Gevonden op het eiland Krk (elfde eeuw)

12

13

14

en het Chicago Symphony Orchestra. De komende jaren staan concerten gepland met het London Philharmonic Orchestra, het Tsjechisch Filharmonisch Orkest, het Philadelphia Orchestra en opnieuw optredens met het Koninklijk Concertgebouworkest en het Symfonieorkest van de Deense Radio. Musical America wees Jaap van Zweden onlangs aan als Conductor of the Year 2012. De prijs wordt op 5 december uitgereikt tijdens een gala in het Lincoln Center te New York.

Martina Baticˇ Martina Baticˇ studeerde aan de Muziek­academie in Ljubljana en de Hochschule für Musik und Theater in München. Van 2004 tot 2009 was zij koordirigent bij het Sloveense Nationale Theater. Zij dirigeert de koren van de Bayerische Rundfunk en de Zweedse Omroep, het Eric Ericson Kamerkoor, het Stuttgart Vokal­ensemble en het Groot Omroepkoor en is een veelgevraagd jurylid bij internationale koorconcoursen. In september 2009 werd zij artisktiek leider van het Sloveense Nationaal Kamerkoor. In 2006 won Martina Baticˇ de eerste prijs Martina Baticˇ

bij de Eric Ericson Award Competition in Zweden.

Hilary Hahn De Amerikaanse violiste Hilary Hahn speelt met ’s werelds beste orkesten en in de meest prestigieuze recital-series. In het huidige seizoen zal zij optreden met het Baltimore Symphony Orchestra, het Orchestre Philharmonique de Radio France, de NDR Radiophilharmonie Hannover, het Royal Scottish National Orchestra, Camerata Salzburg en met de symfonie orkesten van Pittsburgh, Houston, San Francisco, Montreal, en Alabama. Dit najaar maakte Hahn, met haar vaste pianiste Valentina Lisitsa, een tournee door de Verenigde Staten met een speciaal voor haar geschreven hedendaags recitalprogramma. Zij geeft bovendien concerten in Duitsland, Frankrijk, Spanje en Oost-Europa. In de afgelopen vijftien jaar heeft zij twaalf – met diverse muziekprijzen bekroonde – albums opgenomen en drie dvd’s uitgebracht, met repertoire dat reikt van Bach tot Stravinsky, van Elgar en Beethoven tot Bernstein en Korngold. Een cd met werken van Schönberg en Sibelius leverde haar in 2009 een tweede Grammy op. Haar eerste Grammy behaalde ze in 2003 voor haar album met werken van Brahms en Stravinsky. Jennifer Higdons Vioolconcert verscheen in september 2010 op cd, samen met werken van Tsjaikovski. In oktober 2011 is Hahns nieuwste album uitgekomen met daarop vier sonates van Charles Ives.

Peter Miller

Orkest en de Radio Kamer Filharmonie. In het seizoen 2008-09 trad Jaap van Zweden tevens aan als Music Director van het Dallas Symphony Orchestra en als chef-dirigent bij deFilharmonie in België. Naast het symfonische repertoire speelt ook opera een belangrijke rol in Van Zwedens carrière. In de afgelopen seizoenen dirigeerde hij Fidelio van Beethoven en La Traviata van Verdi bij de Nationale Reisopera, en in concertante vorm Vanessa van Barber in het Concert­gebouw met het Radio Filharmonisch Orkest. Bij De Nederlandse Opera maakte hij zijn debuut met Puccini’s Madama Butterfly. Zijn Wagner-debuut maakte hij met de zeer lovend ontvangen concertante uitvoeringen van Lohengrin in het Concertgebouw. Lohen­grin werd herhaald in de Salle Pleyel in Parijs. Radio Filharmonisch Orkest, Groot Omroepkoor en vocale solisten voerden vervolgens onder zijn leiding met veel succes Wagners Die Meistersinger von Nürnberg (februari 2009) en Parsifal (december 2010) uit. Jaap van Zweden vervult gastdirecties bij gerenommeerde binnen- en buitenlandse orkesten, waaronder het Symfonieorkest van Göteborg, het Symphonieorchester des Westdeutschen Rundfunks, het Orchestre National de France, de Münchner Philharmoniker, het Oslo Filharmonisch en het Koninklijk Concertgebouworkest. Hoogtepunten van het afgelopen seizoen waren onder meer zijn gastdirecties bij het Filharmonisch Orkest van Hong Kong

Hilary Hahn

Hahns toewijding aan hedendaagse muziek komt tot uiting in onder andere haar speciale recitalprogramma getiteld ‘27 stukken’: de Hilary Hahn Encores, waarvoor zij moderne componisten de opdracht heeft gegeven om korte stukken te schrijven voor viool en piano. In de komende twee seizoenen brengt zij deze stukken, bedoeld als alternatief voor de ‘klassieke’ toegiftwerken, in première; de live-opnamen zullen in seizoen 2013-2014 uitkomen. Hilary Hahn werd geboren in Lexington, Virginia. Zij begon vlak voor haar vierde verjaardag met vioolspelen en volgde daarop het Suzuki-programma van het Peabody Conservatory in Baltimore. Van haar vijfde tot haar

15

Raymond Very

Juraj Novak

Mária Porubcinová

Judita Nagyová

tiende kreeg ze les van Klara Berkovich, afkomstig uit Odessa en vijfentwintigjaar lang viooldocent in St. Petersburg. Daarna vervolgde zij haar studie aan het Curtis Institute of Music bij de legendarische Jasha Brodsky, de laatste leerling van de Belgische violist Eugène Ysaÿe. Hoewel ze op haar zestiende haar muzikale opleiding had afgerond, bleef Hilary Hahn nog een aantal jaren verbonden aan het Curtis Institute om talen en literatuur te studeren. Daarnaast studeerde ze kamermuziek bij Felix Galimir en Gary Graffman. In mei 1999 studeerde zij op negentienjarige leeftijd af aan het Curtis Institute.

Mária Porubcinová De in Považska Bystrica geboren Mária Porubcinová studeerde aan de Muziekacademie van Bratislava, en volgde masterclasses bij onder anderen Peter Dvorský. Zij won prijzen bij onder meer de Montserrat Caballé Competition in Zaragoza (2008), de Hans Gabor Belvedere Competition in Wenen (2009) en

16

Raymond Very

de Competizione dell’Opera in Dresden (2009). Zij zong de titelrol in Rusalka in Brno, de titelrol in Suor Angelica in Banská Bystrica en de rol van Krútn ˇ ava in Eugen Suchon ˇ s Katrena. In het Nationale Theater in Bratislava en het Nationale Theater in Praag debuteerde zij met de rol van Marie in De verkochte bruid van Smetana. In 2009-2010 debuteerde zij in Braunschweig als Isabelle in Carlos Gomes’ Salvator Rosa. Daarna volgden optredens als Agathe in Der Freischütz in Braunschweig, Mascagni’s Isabeau en Verdi’s Requiem in Bratislava, en De Spookbruid (Svatební košile) van Dvorˇák in Praag en Wenen. Een Rusalka staat op het programma bij Glyndebourne Touring Opera.

Judita Nagyová De Slowaakse mezzosopraan Judita Nagyová studeerde aan het conservatorium van Bratislava, en was succesvol bij concoursen als de International Hans Gabor Belvedere Voice Competition in Vienna (2009), waar haar de

Vladimir Baykov

extra prijs van de Deutsche Oper am Rhein in Düsseldorf werd toegekend. Zij volgde masterclasses bij Dagmar Livorová en Peter Dvorský. Zij zong Suor Zelatrice in Suor Angelica tijdens het Wexford Festival, Olga in Jevgeni Onegin bij de Opera van Brno, en Pierotto in Donizetti’s Linda di Chamounix en Clotilde in Norma bij het Operahuis van Banská Bystrica. Bij de Operastudio van de Deutsche Oper am Rhein in Düsseldorf/Duisburg zong zij tussen 2009 en 2011 rollen als Sandmännchen in Hänsel und Gretel, Contessa Ceprano in Rigoletto, 2. Knappe in Parsifal, Sœur Mathilde in Les Dialogues des Carmélites en Alisa in Lucia di Lammermoor. Sinds het begin van dit seizoen is Judita Nagyová verbonden aan de opera van Nürnberg, waar zij onder meer Flora in La Traviata, Hedwige in Guillaume Tell, en Krista in De zaak-Makropoulos zal zingen. Bij het Internationale GluckOpera Festival neemt zij de titelrol in Ezio voor haar rekening.

De Amerikaanse tenor Raymond Very begon zijn loopbaan met lyrische rollen als Tamino in Die Zauberflöte, Rodolfo in La bohème, Duca in Rigoletto, Des Grieux in Manon Lescaut en Matteo in Arabella. Inmiddels ligt het zwaartepunt bij de grote romantische en dramatische rollen als Faust in La damnation de Faust, Don José in Carmen, Stolzing in Die Meistersinger von Nürn°fa. Hij trad berg en Laca en Steva in Jenu op in de Metropolitan Opera, San Francisco Opera, Houston Grand Opera, Washington National Opera, New York City Opera, de Royal Opera Covent Garden, de Bayerische Staatsoper, Maggio Musicale in Florence, de Wiener Staatsoper, het Theater an der Wien, de Noorse Opera in Oslo, Oper Frankfurt, de Deutsche Oper Berlin, de Staatsoper Stuttgart, De Nederlandse Opera, de Semperoper in Dresden en het Operahuis van Bilbao. In het voorjaar van 2011 debuteerde hij bij de Deutsche Oper am Rhein in Düsseldorf als Captain Vere in Billy Budd, en afgelopen zomer keerde hij terug bij de Salzburger Festspiele voor de rol van Albert Gregor in De zaak-Makropoulos – een uitvoering die binnenkort op cd zal verschijnen. Op het concertpodium was Raymond Very te horen met het New York Philharmonic, Chicago Symphony, San Fransisco Symphony en bij het Aspen Music Festival.

Vladimir Baykov In de openingsvoorstelling van de NTR ZaterdagMatinee zong de in Moskou

17

geboren bas-bariton Vladimir Baykov vorig seizoen de rol van Ruprecht in Prokofjevs Vuurengel. Hij vertolkte de rol van Salieri in Rimski-Korsakovs Mozart en Salieri met het Orchestra Sinfonica Nazionale di RAI in Lugano en Turijn, en in het Turijnse Teatro Regio zong hij Pimen en Varlaam in Boris Godoenov. Bij de Bayreuther Festspiele van 2010 kreeg hij een stipendium van het Richard Wagner Verband, en dit jaar tekende hij voor de rol van Wotan in Das Rheingold en Die Walküre en de rol van Wanderer bij de Finse Nationale Opera in Helsinki, het theater waar hij in 2009 Vodník zong in Rusalka. De titelrol in Boris Godoenov vertolkte hij in 2006, afwisselend met José van Dam, in de Koninklijke Muntschouwburg in Brussel. Beethovens Negende symfonie zong hij in de Philharmonie van München, in de Alte Oper in Frankfurt en het Konzerthaus in Wenen, en Verdi’s Requiem onder leiding van Enoch zu Gutenberg in de Philharmonie in Berlijn en de Alte Oper in Frankfurt. Verder werkte Vladimir Baykov samen met dirigenten als Gianandrea Noseda, Alan Curtis, Gennady Rozhdestvensky, Stefan Soltesz, Woldemar Nelson en Kazushi Ono. De zanger, die in de prijzen viel bij concoursen als Bella Voce (Moskou, 1997), Belvedere (Wenen, 2001) en het Koningin Elizabeth Concours (2004), studeerde in zijn geboortestad cybernetica aan de Mendeleev-Universiteit voor Chemische Technologie, en zang bij de Prokofjev Opera Studio en aan het Tsjaikovski-Conservatorium.

18

Eerder in de Matinee: Prokofjev De Vuurengel (2010)

Leo van Doeselaar Als organist, pianist en fortepianist speelt Leo van Doeselaar een repertoire dat enkele eeuwen omvat. Al meer dan vijfentwintig jaar vormt hij een pianoduo met Wyneke Jordans, speelt veel kamermuziek en treedt op als liedbegeleider. Daarnaast is hij professor aan de Universität der Künste in Berlijn. Leo van Doeselaar begon zijn orgel- en pianostudie bij Gerard Akkerhuis in Den Haag en studeerde vervolgens aan het Amsterdamse Sweelinck Conservatorium orgel bij Albert de Klerk en piano bij Jan Wijn. Naast beide solistendiploma’s behaalde hij in 1979 de Prix d’Excellence als organist. Hij verdiepte zich in ‘historisch’ orgelspel, studeerde Leo van Doeselaar

bij André Isoir Frans orgelrepertoire en volgde fortepianolessen bij Malcolm Bilson en Jos van Immerseel. Als organist van het Barokorkest van de Nederlandse Bachvereniging werkte Van Doeselaar samen met vele vooraanstaande oudemuziekspecialisten. Hij verleende zijn medewerking aan een groot aantal Festivals voor oude muziek in Europa en de Verenigde Staten. Naast talrijke orgelopnamen omvat zijn discografie negen cd’s samen met Wyneke Jordans. Als ‘huisorganist’ van het Concertgebouw in Amsterdam treedt hij veelvuldig op met gerenommeerde orkesten, ensembles en solisten. Hij verzorgde wereldpremières van werken voor orgel en orkest van Tristan Keuris, Sofia Goebaidoelina en Wolfgang Rihm. Hoogtepunten in 2011 zijn orgelrecitals in Amsterdam (Concertgebouw), Rotterdam (De Doelen) en Leipzig (Gewandhaus), en solo-optredens bij het Nederlands Philharmonisch Orkest (Saint-Saëns). Daarnaast is Leo van Doeselaar organist van het Van Hagerbeer-orgel (1643) in de Pieterskerk te Leiden. In 2007 werd hem in de Oude Kerk in Amsterdam de Jan Pieterszoon Sweelinckprijs uitgereikt vanwege zijn betekenis voor de nationale en internationale orgelcultuur. Eerder in de Matinee: o.a. Janácˇek Glagolitsche mis (2003), werken van Crumb en Mozart (met Wyneke Jordans, 2004)

Radio Filharmonisch Orkest Het Radio Filharmonisch Orkest (RFO) wordt gerekend tot de top van de

Nederlandse symfonieorkesten. Het excelleert in een groot aantal genres en onderscheidt zich in het Nederlandse muziekleven door bijzondere en avontuurlijke programma’s. Het merendeel van de concerten van het RFO is te beluisteren in de omroep­ series NTR ZaterdagMatinee, De Vrijdag van Vreden­burg en Het Zondagochtend Concert. Daarnaast maakt het orkest zijn opwachting in o.a. de Robeco Zomerconcerten en het Holland Festival. Tot augustus 2012 is Jaap van Zweden chef-dirigent van het RFO. Daarna neemt Markus Stenz het chef-dirigentschap van hem over. James Gaffigan staat als vaste gastdirigent minimaal vier keer per jaar voor het orkest. Edo de Waart is als eredirigent aan het RFO verbonden. Het RFO voert in samenwerking met het Groot Omroepkoor werken voor koor en orkest uit, variërend van opera’s, missen en oratoria uit de negentiende eeuw tot meesterwerken van deze eeuw. Dit seizoen zijn dat onder meer Ponchielli’s La Gioconda, Puccini’s Tosca en Henze’s twaalfde grote opera L’Upupa und der Triumph der Sohnesliebe. Het RFO speelt regelmatig werk van Nederlandse componisten. Nieuwe muziek van Peter-Jan Wagemans, Richard Rijnvos, Robin de Raaff, Marijn Simons, Otto Ketting en Jan van de Putte wordt dit seizoen uitgevoerd, naast premières van o.a. Wolfgang Rihm en Sofia Goebaidoelina. In de serie NTR ZaterdagMatinee is het RFO met regelmaat te beluisteren,

19

20

Groot Omroepkoor Het Groot Omroepkoor is met 74 vocalisten het grootste professionele koor van Nederland. Vanaf de oprichting in 1946 manifesteert het koor zich in een breed repertoire, uiteenlopend van barok tot en met eigentijdse muziek. Het koor werkt in wisselende bezettingen, afhankelijk van het uit te voeren werk en de wens van de dirigent, en is doorgaans te horen in de NTR ZaterdagMatinee, de Vrijdag van Vredenburg, Het Zondagochtend Concert en concerten van de NTR in het Muziekgebouw aan ’t IJ. De Braziliaan Celso Antunes is chef-dirigent van het Groot Omroepkoor sinds het seizoen 2008-2009. Vaste gastdirigent is Michael Gläser. Samen met de omroeporkesten worden in seizoen 2011-2012 in Vredenburg Leidsche Rijn enkele grote vocaal-instrumentale werken uitgevoerd, waaronder Händels oratorium Solomon en Debussy’s complete oratorium Le martyre de Saint Sébastien, de Mis in C van Beethoven en de Mis van Stra­vinsky, uitgevoerd met de Radio Kamer Filharmonie en Philippe Herreweghe, Faurés Caligula met Masaaki Suzuki en Mahlers cantate Das klagende Lied, met het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van Markus Stenz. A capella is het koor traditiegetrouw te beluisteren met een rijk gevarieerd programma in de Utrechtse Jacobikerk in het kader van De Vrijdag van Vredenburg. Dit seizoen staat onder meer een nieuwe mis van Rautavaara op het programma. Het Groot Omroepkoor is in de opera­ serie van de NTR ZaterdagMatinee in

vijf voorstellingen present met repertoire dat varieert van Webers vroegromantische opera Der Freischütz tot Willem Jeths’ Hôtel de Pékin. De opera L’Upupa und der Triumph der Sohnesliebe van Hans Werner Henze beleeft in deze serie zijn Nederlandse première. In andere series van de ZaterdagMatinee levert het koor zijn aandeel aan onder meer Janácˇeks Glagolitische mis onder leiding van Jaap van Zweden, Diepen­ brocks Missa in Die Festo met chefdirigent­Celso Antunes en de Nederlandse première van Rihms Quo me rapis onder leiding van Thomas Eitler. Het GOK is dit seizoen te gast bij het Koninklijk Concertgebouworkest onder leiding van achtereenvolgens Mariss Jansons, Iván Fischer en Nikolaus Harnoncourt. Met het Chamber Orches-

Groot Omroepkoor

tra of Europe onder leiding van Bernard Haitink wordt Beethovens Negende symfonie uitgevoerd in het Amsterdamse Concertgebouw en in de Salle Pleyel te Parijs. Mede op initiatief van het Groot Omroepkoor is de Eric Ericson Masterclass voor jonge koordirigenten gestart. Sinds 2001 vindt deze Masterclass iedere twee jaar plaats. Op diverse cd-registraties schittert het Groot Omroepkoor in een breed repertoire met opnamen van onder meer MacMillan, Keuris, Diepenbrock, Mahler, Rossini, Wagner, Elgar, Rihm en Poulenc.  www.grootomroepkoor.nl  volg het groot omroepkoor op twitter (@grootomroepkoor) en facebook

Hans van der Woerd

aangevoerd door onder anderen Reinberg de Leeuw, Jaap van Zweden, Edo de Waart, Bruno Bartoletti, Serge Baudo, Markus Stenz, Ed Spanjaard en Pinchas Steinberg. Naast de vele concerten in de omroep­ series ontplooit het RFO activiteiten die in belangrijke mate bijdragen aan de internationale reputatie van het orkest. Buitenlandse concerten vinden dit seizoen plaats in de Keulse Philharmonie met pianist Hannes Minnaar (winnaar Koningin Elisabethwedstrijd 2010) en in de Londense Royal Albert Hall in de BBC Proms 2011. De liveopnamen van Wagners Lohengrin, Die Meistersinger von Nürnberg en Parsifal, die het orkest onder leiding van Jaap van Zweden maakte, zijn internationaal zeer goed ontvangen. Daarnaast omvat de omvangrijke plaat- en cd-catalogus van het RFO legendarische opnamen onder leiding van o.a. Leopold Stokowski, Antal Doráti, Jean Fournet en Edo de Waart. Cd’s met werken van hedendaagse componisten als Jonathan Harvey, Klas Torstensson en Jan van Vlijmen werden onderscheiden met prijzen en eervolle vermeldingen. Momenteel wordt gewerkt aan een Sjostakovitsj-serie onder leiding van Mark Wigglesworth en de complete symfonieën van Bruckner onder leiding van Jaap van Zweden.   www.radiofilharmonischorkest.nl  volg het radio filharmonisch orkest op twitter (@radiofilhorkest) en facebook.

21

Radio Filharmonisch Orkest

Groot Omroepkoor

chef-dirigent

eerste viool

cello

fagot

Chef-dirigent

sopraan

tenor

Jaap van Zweden

Joris van Rijn Semjon Meerson Mitcho Dimitrov Fred Gaasterland Alexander Baev Mariska Godwaldt Masha Iakovleva Alberto Johnson Kerstin Kendler Karina Korevaar Anna Korpalska Leonie Mensink Pieter Vel Ruud Wagemakers Peter Weimar Heather Kurzbauer

Michael Stirling Anton Istomin Eveline Kraayenhof Wim Hülsmann Harm Bakker Crit Coenegracht Anneke Janssen Ansfried Plat Arjen Uittenbogaard Michael Feves

Jos Lammerse Birgit Strahl

Celso Antunes

Esther Beima Annelie Brinkhof Kathelijn van Dongen Elma van den Dool Daphne Druijf Loes Groot Antink Anitra Jellema Michaela Karadjian Mariëlle Kirkels Margo van Laack Marianne van Laarhoven Simone Manders Tanja Obalski Judith Petra Margo Post Linda Rands Maja Roodveldt Annette de Rozario Jolanda Sengers Liesbeth Vanderhallen Dorien Verheijden Claudia Wijers Yuko Yagishita

Alan Belk Ross Buddie Kevin Doss Boguslaw Fiksinski Marc van Heteren Gerben Houba Peter-Paul Houtmortels Rein Kolpa Marius Kwaks Ioan Micu Matthew Minter Eric Reddet Matthew Smith Henk Vels John Vredeveldt Steven de Vries Deniz Yilmaz Richard Zook

eredirigent

Edo de Waart assistentdirigent

Peter Biloen vaste gastdirigent

Gijs Leenaars Wouter Padberg

tweede viool

Casper Bleumers Eveline Trap Andrea van Harmelen Jill Bernstein Esther de Bruijn Michiel Eekhof Odilia Fiedler Annemarie van Helderen Robbert Honorits Ingrid van Leeuwen Dana Mihailescu Nienke Teuben Alexander van den Tol Edwin Blankenstein Francien Schatborn Huub Beckers Arjan Wildschut Martina Forni Annemijn den Herder Ben Joles Erik Krosenbrink Robert Meulendijk Petr Muratov Ewa Wagner Stanislava Stoeva Annemieke Huls

22

Desirée van Vliet hoorn

Annelies van Nuffelen Toine Martens Fréderick Franssen Peter Janosi

contrabas

Rien Wisse Wilmar de Visser Annika Hope Edward Mebius Stephan Wienjus Eduard Zlatkin Peter Baas Marijn van Prooijen

trompet

Hessel Buma Raymond Rook Hans Verheij Tonnie Kievits trombone

Herman Nass Pete Saunders

fluit

Carla Meijers Hannah de Witte Jeannette Landré

bastrombone

piccolo

ALT

Bernard Beniers

Maike Grobbenhaar pauken hobo

Maarten Dekkers Yvonne Wolters

Michael Gläser

Steven Verhelst tuba

Paul Jussen Maarten Smit slagwerk

Gerard van Andel

Hans Zonderop Esther Doornink

klarinet

harp

Frank van den Brink Nanette Bakker

Ellen Versney Saskia Rekké

basklarinet

celestra

Sergio Hamerslag

John Snijders

althobo altviool

Vaste gastdirigent contrafagot

Yvonne Benschop Femke de Boer Nicoline Bovens Ans van Dam Anne-Marieke Evers José Kamminga Anneke Leenman Els Liebregt Susanne Meessen Marga Melerna Corrie Pronk Dirtzen Rinkleff Anjolet Rotteveel Adélaïde Rouyer Janneke Schaareman Ingrid van de Ven Lisinka de Vries Ruth Willemse Anke Zuithoff Pierrette de Zwaan

BAS

Gert-Jan Alders Joep Bröcheler Math Dirks Peter Duyster Joep van Geffen Geert van Hecke Kees van Hees Pieter Hendriks Palle Fuhr Jørgensen Itamar Lapid Ludovic Provost Mitchell Sandler Menno van Slooten Lars Terray Luuk Tuinder Hans de Vries Nanco de Vries Jan van Zelm

Vaste pianist

Ben Martin Weijand

23

komende concerten in

Betoverende klankkleuren en een Debussy-première

Het woelig verlangen van Brahms tot Rihm

Radio Kamer Filharmonie Heinz Holliger dirigent

Radio Filharmonisch Orkest Lothar Zagrosek dirigent

Isabelle Faust viool

Tasmin Little viool

Koechlin suite uit Les heures persanes Ravel Tzigane Debussy/reconstr. Orledge Nocturne voor viool en orkest (eerste uitvoering) Ravel Ma mère l’oye (complete balletmuziek)

Berg Drie delen uit de Lyrische Suite (versie voor strijkorkest) Rihm Dritte Musik für Violine und Orchester­(eerste uitvoering in Nederland) Brahms Eerste symfonie

Isabelle Faust

Rond 1900 gaven Franse componisten de muziek een nieuwe dimensie. Vooral Debussy en Ravel excelleerden in orkestwerken waarin je niet alleen van alles hoorde, maar ook kon ‘zien’. Nooit eerder hadden componisten zulke levensechte beelden en sferen opgeroepen. Met onconventionele klankeffecten en oosterse kleuringen haalden beiden het uiterste uit het traditionele orkestpalet. Met zijn beroemde Nocturnes bewees Debussy zich als pionier van dit nieuwe componeren. Van die ‘gevisualiseerde’ nachttaferelen klinkt hier één deel, in een verrassende reconstructie die Robert Orledge maakte van Debussy’s originele versie voor soloviool en orkest. Ravel bracht

24

met Tzigane de exotiek van Balkan-violisten naar de concertzaal, even suggestief als zijn verklanking van sprookjes uit Perraults Moeder de Gans. In hun schaduw stond (onterecht) hun tijdgenoot Charles Koechlin – een wat mysterieuze figuur die vaak veel verder ging in het verkennen van nieuwe klankwerelden. In zijn dromerige, meditatieve suite Les heures persanes verbeeldde hij het oude Perzië, op basis van verhalen en de abstracte lijnen van Arabische decoraties. (mc)

Tasmin Little

Resonanz Rihm

Brahms – Berg – Rihm: namen die in de lijn van een bepaalde Duitse traditie staan. De werken van ‘vader Brahms’ heeft Schönberg in zijn lessen aan Alban Berg uitvoerig geanalyseerd. Het loslaten van de klassieke harmonieën en het principe van de permanente variatie zijn door Brahms voorbereid. Met haar weelderige klankbeeld volgt Bergs Lyrische Suite niet meer de oude, streng afgebakende vormen, maar is een dramatisch verhaal, een opera in een notendop. Wolfgang Rihm, de meest gespeelde hedendaagse Duitse componist, heeft meerdere werken van Brahms bewerkt en komt openlijk uit voor zijn affiniteit met de

Paul Mitchell

zaterdag 26 november, 14.15 uur Concertgebouw Amsterdam serie B

felix Broede

zaterdag 19 november, 14.15-ca.16.20 uur Concertgebouw Amsterdam serie A

Duitse romantiek en het expressionisme. Zijn Dritte Musik für Violine und Orchester bewijst dit. Johannes Brahms zelf – onwetend van zijn invloed op latere generaties – zag zich in de traditie van Beethoven. In zijn Eerste symfonie treedt hij in diens voetstappen. De symfonie, door de Weense muziekpaus Eduard Hanslick ‘Beethovens Tiende’ genoemd, staat in Beethovens ‘noodlots’-toonsoort c-klein. Ze is volgens Brahms “niet bepaald liebenswert”, maar getuigt van een woelig verlangen. (cs)

25

komende concerten in

De vrijdag van Vredenburg

Radio 4 Concerthuis Jaap van Zweden: de top-5 Nicola Benedtti

vrijdag 18 november, 20.15 uur; inl. 19.30u Vredenburg Leidsche Rijn, Utrecht

Hongarije - Polen - Frankrijk ‘A knock out performance’, noemde de pers Nicola Benedetti’s uitvoering van Szymanowski’s Vioolconcert. Opperste concentratie en ongelooflijke techniek, oftewel ‘she simply owns this piece’. Radio Filharmonisch Orkest Diego Matheuz dirigent

Groot Omroepkoor

Met het nieuwe Radio 4 Concerthuis van radio4.nl verandert uw huiskamer in een concertzaal wanneer u dat wilt.

vrijdag 25 november, Jacobikerk Utrecht ! 20.15 uur, geen inleiding

Groot Omroepkoor: premières van Schubert en Rautavaara ‘Beroepskoren van deze omvang zijn zo langzamerhand wereldwijd uitgestorven.’ (Luister). Groot Omroepkoor Michael Gläser dirigent Harry van der Kamp dirigent (Sweelinck)

Nicola Benedetti viool Kodály Dansen van Galánta Szymanowski Eerste vioolconcert Berlioz Symphonie fantastique*

* 20 november 11.00 uur ook in Het Zondagochtend Concert Concertgebouw, Amsterdam

26

Sweelinck Pseaumes de David, nr 1 ‘Qui au conseil des malins’ | Pseaumes de David, nr 100 ‘Vous tous qui la terre habitez’ Schubert Tov lehodos (Nederlandse première) Bruckner Zwei Aequale | Afferentur regi | Inveni David | Locus iste Rautavaara Mis (wereldpremière)

Natuurlijk zijn de eigen Radio 4 concertseries (de Vrijdag van Vredenburg, de NTR ZaterdagMatinee en Het Zondagochtend Concert) volop aanwezig in het Radio 4 Concerthuis. De recente hoogtepunten, maar ook de prachtige historische opnames uit het rijke omroeparchief.

En ook alle concerten van het nieuwe seizoen NTR ZaterdagMatinee kunt u terugluisteren in het Radio 4 Concerthuis. U kunt op elk gewenst moment kiezen uit het wisselende en altijd actuele aanbod van ruim 100 concerten en zelf uw concertprogramma samenstellen. Of laat u verleiden door de bijzondere highlights die geprogrammeerd voor u klaarstaan, voorzien van extra informatie en aantrekkelijk gepresenteerd. Jaap van Zweden dirigeert vandaag zijn allerlaatste concert als chefdirigent van het Radio Filharmonisch Orkest. Het Radio 4 Concerthuis staat stil bij dit officieuze afscheid met een top-5 van concerten o.l.v. Jaap van Zweden. Gekozen door de luisteraars van Radio 4. In het Radio 4 Concerthuis bepaalt ú wat u wilt horen, in het door u gewenste genre, wanneer u maar wilt.  ga naar radio4.nl/concerthuis

27

NTR Zaterdag Matinee Elke zaterdag live op Radio 4. Kijk ook op radio4.nl/zaterdagmatinee

brengt cultuur

de publieke omroep voor informatie, educatie en cultuur

28