serie: richard strauss tros klassiek avro klassiek vier jubilarissen 20 december 2013, 20.15 tot ± 22.00 uur, geen pauze muzikale meesterwerken inleiding Sebastiaan van Eck 19.30 uur ton koopman & peter eötvös tros vocaal Radio Filharmonisch Orkest eo klassiek plus Groot Omroepkoor
Dit concert duurt ca. 100 minuten en heeft geen pauze.
James Gaffigan dirigent Gijs Leenaars en Edward Caswell koordirigenten Blandine Staskiewicz mezzosopraan > la vierge Marie Stanislas de Barbeyrac tenor > un récitant / un centurion Thomas Oliemans bariton > Joseph Arnaud Richard bas-bariton > Polydorus Jean Teitgen bas > Herodes / un père de famille
Hector Berlioz L’Enfance du Christ, Trilogie sacrée (1850-54) 1803-1869 I Le songe d’Hérode Scène 1 Marche nocturne Scène 2 & 3 Air d’Hérode Scène 4 Hérode et les Devins Scène 5 L’étable de Bethléem Scène 6 Choeur d’anges II La fuite en Égypte Ouverture L’adieu des bergers Le repos de la sainte famille (Légende et pantomime) III L’arrivée à Sais Scène 1 L’intérieur de la ville de Saïs Scène 2 Lintérieur de la maison des Ismaélites Trio pour deux flûtes et harpe Scène 2 (fin) Épilogue Boventiteling Jurjen Stekelenburg
de concertseries van
2
Gratis drankje na afloop Dit concert is zonder pauze. U kunt na afloop genieten van een gratis drankje.
Live-uitzending De AVRO zendt dit concert vanuit Vredenburg Leidsche Rijn live uit op Radio 4. Denkt u eraan dat uw mobiele telefoon uitstaat en uw horloge geen geluid kan maken? Dan kan iedereen in de zaal en bij de radio volop genieten van het concert. Presentatie voor Radio 4 vanuit de zaal door Maartje Stokkers. ➜ WWW.RADIO4.NL
Jong talent: Johan
Wiersma
Om 19.00 uur in het Paviljoen: De elfjarige accordeonist Johan Wiersma. Johan is één van de vijf jonge talenten die de NTR momenteel volgt in de televisieserie Zapp Musical Challenge (uitzending: 25 december, 17.35 op Nederland 3). Voor vandaag heeft Johan zijn kwintet uitgenodigd, medestudenten van de Academie Muzikaal Talent Utrecht: Merel van der Meulen viool, Ruben Silva Kas gitaar, Jan Oppelaar cello en Peter Sluijs piano. Op het programma: van Pachelbel tot Piazzola.
Cultura24 TV Cultura24 zendt élke zaterdagochtend om 10.00 uur de mooiste klassieke concerten uit. Het concert van vanavond zal door Cultura24 op kerstavond worden uitgezonden: 24 december om 21.25 uur. ➜ WWW.CULTURA.NL en/of ➜ WWW.NPO.NL
Word vrienden met De Vrijdag van Vredenburg op Facebook! Op deze pagina houden we u graag op de hoogte over de concerten, achtergronden van musici en ook zijn er regelmatig kaarten te winnen! Ga nu naar /facebook.com/vrijdagvanvredenburg/ en laat ons meteen weten wat u vond van het concert van vanavond!
Webcast Van dit concert wordt een live video-registratie gemaakt. Deze is terug te zien via ➜ WWW.RADIO4.NL
vrijdag 20 december 2013, 20.15 uur
De vertederende kinderjaren van Jezus Hoe een simpel melodietje voor orgel in vier jaar tijd uitgroeide tot een luisterrijk oratorium. Dat is in het kort de ontstaansgeschiedenis van Hector Berlioz’ L’Enfance du Christ (De kindertijd van Christus). Het orgelstukje bewerkte hij voor koor en hij gaf het in verband met het pastorale karakter van de muziek de titel L’adieu des bergers à la Sainte Famille (De herders zeggen de Heilige Familie vaarwel). Hij gebruikte daarbij een pseudoniem en voegde een korte omschrijving toe. Het inderdaad vrij archaïsch klinkende werkje zou in 1679 gecomponeerd zijn door ene Pierre Ducré, door Hector Berlioz omschreven als ’maître de la musique à la SainteChapelle de Paris’. Hij was benieuwd hoe het publiek zou reageren op de ‘vondst’ van een onbekende ‘zeventiende-eeuwse’ compositie.
Vermoedelijk wilde de componist wraak nemen voor het recente fiasco van La damnation de Faust, een van zijn omvangrijkste en meest ambitieuze werken. Iedereen trapte er in.
Wraak Vermoedelijk wilde de zesenveertigjarige componist wraak nemen voor het recente fiasco van La damnation de Faust, een van zijn omvangrijkste en meest ambitieuze werken. Iedereen trapte er in. L’adieu des bergers was bij de eerste uitvoering in 1850 een groot succes. Overmoedig geworden voegde Berlioz er nog twee delen aan toe en gaf het in 1853 uitgevoerde drieluik de titel La fuite en Égypte (De vlucht naar Egypte). Deze partituur, ongeveer een kwartier muziek, zou al binnen een jaar uitgroeien tot een ruim anderhalf uur durend oratorium. Deze ‘trilogie sacrée’, zoals de ondertitel luidt, is geschreven voor gemengd koor en orkest, plus een aantal vocale solisten, onder wie een tenor als recitant – zoals hij wordt aangeduid – die overigens niet reciteert maar zingt. De tekst van Berlioz zelf behandelt het eerste levensjaar van Jezus vanaf het bevel van koning Herodes om alle zuigelingen in het land te doden. Hem is namelijk verteld dat hij door een pas geborene te gronde zal worden gericht. Maria en Jozef vluchten met Jezus naar Egypte. Pas tien jaar later keren zij terug naar hun land.
3
4
Synopsis Deel I - Le songe d’Hérode Proloog Na een korte introductie van het orkest opent de recitant het werk met een monoloog, die de luisteraar waarschuwt voor de gruweldaad, de moord op de pas geborenen, die zich weldra zal voltrekken. Scène 1 Marche nocturne De eigenlijke handeling begint met een daarop aansluitende mars, simpel en naïef in de kinderlijk eenvoudige opzet van een fuga. Een nachtelijke scène in Jeruzalem. Bij een wachtpost voor het paleis klagen enkele soldaten over hun onaantrekkelijke werk. Zij hebben iets gehoord over de koning (‘ridicule tyran’), die overal om zich heen verraders ziet.
Scène 2 & 3 Air d’Hérode Een radicale verandering van de muziek, die sterk dramatisch wordt. Herodes roept dat hij voortdurend wordt geplaagd door dromen die hem angstig maken. De ochtend laat voor hem te lang op zich wachten. Scène 4 Hérode et les Devins Tegenover een college van waarzeggers spreekt de koning over zijn angsten en obsessies. De heren voeren een ritueel uit om contact met de goden te krijgen en komen te weten dat het gevaar schuilt in een pasgeboren kind. Naam en plaats onbekend. Alleen door alle zuigelingen te doden kan het noodlot worden afgewend. Scène 5 L’étable de Bethléem De handeling is verplaatst naar de stal in Bethlehem, waar het gelukkige samenzijn van Maria, Jozef en Jezus wordt getoond. Scène 6 Choeur d’anges Engelen waarschuwen Maria en Jozef voor het naderende gevaar. Het gezin moet vluchten.
Hector Berlioz in 1831 geschilderd door Émile Signol
5
Deel II - La fuite en Égypte
Deel III - L’arrivée à Sais
Ouverture Een vredig tafereel rond de stal in Bethlehem. Daar verzamelen enkele herders zich. Ook in dit orkestfragment treft de onpretentieuze eenvoud in de opbouw van de polyfone instrumentale partijen.
Inleiding De recitant vertelt over de moeilijkheden tijdens de lange reis. De uitgeputte reizigers bereiken Sais, een stad die tot het Romeinse rijk behoort.
Scène 1 De mensenmassa’s in de stad maken L’adieu des bergers à la Sainte Famille Maria angstig. Zij hoort roepen dat de In dit korte koorfragment, het deel dat joden er niet welkom zijn. Hulp wordt Berlioz als eerste concipieerde en dat geweigerd, huisvesting eveneens. De hij van een pseudoniem voorzag, nemuziek laat een wanhopige Maria en men de herders afscheid van het kind, een vastberaden Jozef horen. wensen zij het veel succes en smeken Scène 2 zij Gods zegen af. Eindelijk vindt het gezin rust bij een Le repos de la Sainte Famille Ismaëlitisch gezin. De vader is net als De recitant verhaalt over Maria, Jozef Jozef timmerman en biedt hem werk en Jezus, die op hun reis in een oase aan. De kinderen maken muziek (trio aankomen. Onder drie palmen vinden voor twee fluiten en harp) en de vader zij een plaats om te rusten. Maria is troost zijn bedroefde en vermoeide dankbaar. “Kijk eens naar het zachte gasten. Waarna het koor iedereen een gras en de bloemen die de Heer voor rustige nacht toewenst. mijn zoon heeft uitgespreid”. Engelen Epiloog knielen rond het kind om het te ‘Zo gebeurde het dat de Redder door beschermen en zingen ‘halleluja’. een ongelovige werd gered’, zingt de recitant (hier dringt de vergelijking met het verhaal van de barmhartige Samaritaan uit het Nieuwe Testament zich op).
6
Onverwacht succes Tijdens het werken aan L’Enfance du Christ hield Berlioz de blik gericht op Duitsland. Daar zou hij met deze partituur succes hebben, meende hij. Van het Parijse publiek verwachtte hij na een aantal negatief ontvangen uitvoeringen nog weinig. In een brief aan zijn zuster Adèle lezen we: “Het meeste in deze muziek is zo eenvoudig, zo teruggehouden in kleur en vorm, dat ik niet zou weten hoe ik hier zangers kan vinden die in staat zijn dit geloofwaardig te maken. Ze zijn allemaal meer of minder geïnfecteerd door de verkeerde en triviale smaak die in de operatheaters domineert. Kan je je de partij van de maagd Maria voorstellen, gezongen door een primadonna (…) die met haar lokken staat te schudden en graag haar mooie armen wil laten zien?” Maar hij had ongelijk. De eerste uitvoering in Parijs lukte wonderwel en werd één van de grootste successen uit zijn carrière. Zoveel aandacht trok het werk ook in de eerstvolgende jaren, dat Berlioz er een beetje geïrriteerd door werd. Want al die belangstelling ging ten koste, meende hij, van andere composities die belangrijker waren, zoals La damnation de Faust en het Te Deum.
Sobere partituur De componist van deze partituren en van de uitbundige Symphonie fantastique verbaasde zijn tijdgenoten met L’Enfance du Christ. Niet alleen door de soberheid van de middelen en speciaal
Hector Berlioz
de spaarzaamheid in het gebruik van de instrumenten, ook door het onderwerp. Want Berlioz maakte er geen geheim van dat religie hoegenaamd niets voor hem betekende. Dat weerhield hem er weliswaar niet van ook een Requiem en een Te Deum te schrijven, maar met die werken hield hij zich aan een traditie waar in die tijd vrijwel geen componist omheen kon. Zeker niet één die zichzelf graag op de borst klopte. L’Enfance du Christ echter, sluit als geheel eigenlijk op geen enkele traditie aan. De beïnvloeding kwam van alle kanten. Het aandeel van een recitant suggereert de overeenkomst met het van recitatieven voorziene barokke oratorium en L’adieu des bergers, het koor waarmee het hele compositieproces was begonnen, is een pastiche die ons zelfs terugvoert naar de zeventien-
de eeuw. Maar de fragmentarische vorm en de ‘scènische’ aanwijzingen in het libretto (‘een straat in Jeruzalem’ of ‘patrouille verwijdert zich’) doen denken aan de opera. In elk geval verloochent de theatermaker in Berlioz zich ook hier niet, ondanks de intimiteit van het overgrote deel van de muziek. Voor spiritualiteit en andere zaken betreffende de verheffing van de geest was deze componist niet in de wieg gelegd. In deze ‘trilogie sacrée’, waarvan de schaarse uitvoeringen meestal in het teken van het kerstfeest staan, blijft hij dan ook dicht bij de mensen. Zijn typering van het werk, ‘Ma petite sainteté’ (‘Mijn kleine heiligheid’), is relativerend en liefdevol. Wellicht speelden jeugdherinneringen mee toen hij besloot het simpele herders-
gezang waarmee hij zijn opus 25 was begonnen uit te bouwen tot een royaal oratorium. Kenners van het repertoire wijzen op melodieën in deze partituur die een overeenkomst hebben met volksliedjes uit Berlioz’ geboortestreek, de Dauphiné. Dat dit werk uit de lucht kwam vallen, zoals wel beweerd wordt, valt evenwel te betwisten. Een overwegend introverte compositie van déze omvang was weliswaar voor zijn doen uitzonderlijk, maar wie enkele van zijn liederen kent, met Les nuits d’été als bekendste voorbeeld, zal hier veel van hun subtiele poëzie terugvinden. L’Enfance du Christ is in het oeuvre van Berlioz niet een onkarakteristiek, wel een bijzonder werk. Aad van der Ven
7
8
uitvoerenden
James Gaffigan, dirigent
James Gaffigan
MAT HENNEK
Sinds augustus 2011 is James Gaffigan als vaste gastdirigent verbonden aan het Radio Filharmonisch Orkest. In dat seizoen is hij ook aangetreden als chefdirigent van het Symfonieorkest van Luzern. Vanaf het seizoen 2012-13 is hij tevens vaste gastdirigent van het Gürzenich Orchester Köln. Daarnaast is hij geregeld te gast bij de symfonieorkesten van onder meer München, Londen, Rotterdam, Tsjechië, Leipzig, Stuttgart, Tokio, Sydney, Bournemouth, Zürich, Salzburg en Dresden. In NoordAmerika dirigeerde hij de symfonieorkesten van Philadelphia, Cleveland, Minnesota, San Francisco, St. Louis, Houston, Los Angeles, Toronto, Chicago, Detroit, Baltimore en Dallas. Dit seizoen maakt James Gaffigan zijn debuut bij het symfonieorkest van Göteborg, het Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin en het BBC Symphony Orchestra. Hij is teruggevraagd bij het MDR Sinfonieorchester Leipzig, het Bournemouth Symphony Orchestra, het Symfonieorkest van IJsland en de orkesten van München en Rotterdam. In NoordAmerika is hij weer te gast bij de orkesten van Toronto, Detroit, Vancouver en bij het Juilliard Orchestra. Als operadirigent maakte Gaffigan in 2012 zijn opwachting in een productie
van La cenerentola tijdens het Glyndebourne Festival en in La bohème bij de Wiener Staatsoper. James Gaffigan dirigeerde Don Giovanni tijdens het Aspen Music Festival en een productie van Falstaff voor Glyndebourne-on-Tour in 2009. Hij keerde in 2010 terug naar het Glyndebourne Festival voor een co-productie van Così fan tutte met Sir Charles Mackerras en naar Aspen voor Figaro, die hij ook dirigeerde voor de Houston Grand Opera. James Gaffigan werd geboren in 1979 in New York en studeerde achtereenvolgens aan het New England Conservatory of Music en de Shepherd School of Music aan de Rice University. Hij werd vervolgens geselecteerd om deel te nemen aan het openingsjaar van de American Academy of Conducting van het Aspen Music Festival en te dirigeren
bij het Tanglewood Music Center. In 2009 rondde Gaffigan zijn driejarige aanstelling als associate conductor van Michael Tilson Thomas bij het San Francisco Symphony Orchestra af. Hij dirigeerde abonnementsconcerten en gaf leiding aan het festival ‘Summer in the City’ van dit orkest. Van 2003 tot 2006 was hij assistent-dirigent van het Cleveland Orchestra en chef-dirigent Franz Welser-Möst. Gaffigans internationale carrière startte in 2004 met het winnen van de eerste prijs van de Georg Solti International Conducting Competition in Duitsland.De Amerikaanse dirigent heeft onlangs zijn contract bij het Radio Filharmonisch Orkest getekend. Hij zal tot de zomer van 2018 als vaste gastdirigent aan het Radio Filharmonisch Orkest verbonden blijven.
Gijs Leenaars, dirigent Gijs Leenaars was in het seizoen 20042005 assistent-dirigent van het Groot Omroepkoor. Hij verzorgde instuderingen voor onder meer Mariss Jansons en Valery Gergiev. In seizoen 2006-2007 had hij als gastdirigent de leiding over drie producties met het Groot Omroepkoor, waaronder de première (in de ZaterdagMatinee) van de opera Legende van Peter-Jan Wagemans. Incidenteel verzorgde en verzorgt hij ook instuderingen voor Cappella Amsterdam, het Nederlands Studenten Kamerkoor en de Vlaamse Kooracademie van Philippe Herreweghe. In november 2004 was Gijs Leenaars gastdirigent bij orkest van de Turijnse opera, waarmee hij werken van Mozart en Rota uitvoerde. Gijs Leenaars is als vaste dirigent verbonden aan het Leiderdorps Kamerkoor, Kamerkoor Venus in Utrecht, het Philips’ Philharmonisch Koor en Viable Opera’s in Amsterdam. Sinds seizoen 2012-2013 is Gijs Leenaars chef-dirigent van het Groot Omroepkoor, als opvolger van Celso Antunes.
Edward Caswell, koordirigent
MARCO BORGGREVE
Gijs Leenaars
Edward Caswell is koordirigent, zanger en zangdocent. Hij zong in Christ Church, Oxford, en studeerde zang aan het Royal College of Music bij Norman Bailey. Op zijn zestiende maakte hij zijn debuut als dirigent met Haydns Nelson Mis in Oxford en in 1991 won hij de Choral Conducting Prize aan het Royal College of Music. Sinds zijn verhuizing naar Schotland in 2003 is Edward Caswell een internationaal
9
Blandine Staskiewicz, mezzosopraan
10
Edward Caswell
veel gevraagd koordirigent. Daarvoor werkte hij als zanger onder meer met het Monteverdi Choir, de BBC Singers en de English National Opera. Hij treedt regelmatig op als gastkoordirigent in Engeland en Duitsland, en is muzikaal leider van het St Andrews Chorus en de Wordsworth Singers. Hij is directeur van het Paisley Choral Festival en doceert aan het Department of Vocal Studies aan de Royal Scottish Academy of Music and Drama en aan de universiteit van Glasgow.
Blandine Staskiewicz
Blandine Staskiewicz, mezzosopraan, studeerde aan het Conservatoire Supérieur de Paris en nam deel aan de eerste ‘Jardin des Voix’, de tweejaarlijkse opera-academie van William Christie. Zij werkte inmiddels samen met dirigenten als Kurt Masur, Kent Nagano, Marc Minkowski, Jean-Christophe Spinosi en Hervé Niquet. Zij vertolkte rollen als Mercedes (Carmen) en Siebel (Faust) in het Capitole de Toulouse, Sainte Marie in L’enfance du Christ in Toulon, Clotilde (Norma) in het Théâtre du Châtelet, Frédérick (Mignon) in de Opéra Comique en Despina (Così fan tutte) in Avignon. De titelrol in Massenets Cendrillon nam zij voor haar rekening in de Opéra Comique, en verder zong zij Urbain in Les Huguenots (Muntschouwburg Brussel) en werkte mee aan Vivaldi’s Farnace in het Théâtre des Champs-Elysées.
Thomas Oliemans, bariton Thomas Oliemans studeerde bij Margreet Honig aan het Conservatorium van Amsterdam en verder bij Robert Holl, Elio Battaglia en Dietrich FischerDieskau. Hij was prijswinnaar bij onder meer het Concours de la Chanson (1993) en het Prinses Christina Concours (1995) en hij kreeg de Prix Pierre Bernac van de Académie de Musique de Maurice Ravel. Thomas Oliemans was te gast bij de Nederlandse operagezelschappen en in de NTR ZaterdagMatinee in het Amsterdamse Concertgebouw en werkte met dirigenten als
11
Thomas Oliemans
MARCO BORGGREVE
Kent Nagano, Ed Spanjaard, Jos van Veldhoven, Kenneth Montgomery, Steven Sloane en Riccardo Chailly. In 2005 maakte hij in Schrekers opera Die Gezeichneten zijn debuut bij de Salzburger Festspiele en in 2006 debuteerde hij bij de Opéra de Nantes als Papageno in Die Zauberflöte van Mozart. Eveneens in 2006 maakte hij zijn debuut bij de Opéra de Genève als Guglielmo in Mozarts Così fan tutte en in 2007 bij The Scottish Opera in de titelrol van Il barbiere di Siviglia. Met pianist Malcolm Martineau gaf hij recitals in Amsterdam, Londen, Wenen en Zürich en nam hij de cd ‘Mirages’ op, met repertoire van Fauré en Poulenc. Met Bert van den Brink nam hij Schuberts Winterreise op.
Jean Teitgen, bas De Franse bas Jean Teitgen studeerde economie in Rouen en zang aan het conservatorium van Parijs. Hij trad op in diverse steden in Frankrijk en de rest van Europa. Hij zong in Le nozze di Figaro als Bartolo en Antonio, in Let’s Make an Opera (Britten) als Bob en Max, in Zaide (Mozart) als Osmin, in Cadmus et Heriome (Lully) als Draco le Géant. In het Théâtre du Capitole Toulouse zong hij als Raimondo in Lucia di Lammermoor, als Prins Gremin in Jevgeni Onegin, als Basilo in Il barbiere di Siviglia, en als spreker in Die Zauberflöte. Verder zong hij in opera’s van Bellini, Beethoven, Verdi, Zemlinsky, Stravinsky en Bernstein. In de opera van Nantes en het Grand Théâtre van Tours was hij te horen als Collatinus in The Rape of Lu-
Jean Teitgen
cretia, in de Opéra de Toulon als Il Gran Sacerdote in Nabucco, in de Opéra de Nantes als Zoroastre in Pirame et Thisbé (Rebel). In het Munttheater ver-
12
tolkte Jean Teitgen de rol van Médecin in Pelléas et Mélisande en van Keeper of the Madhouse in The Rake’s Progress (Stravinsky). In de Parijse Opéra Comique zong hij de rol van Selva in La Muette de Portici, in Tours Banco in Macbeth en in het Grand Théâtre de Genève Abimélech in Samson et Dalila (Saint-Saëns).
Stanislas de Barbeyrac, tenor
Stanislas de Barbeyrac
Y. PRIOU
De Franse tenor Stanislas de Barbeyrac studeerde zang in Bordeaux en aan de Operastudio van de Nationale Opera van Parijs. Hij behaalde diverse prijzen en was laureaat van de Koningin Elisabeth Wedstrijd in 2011. Hij zong in Manon Lescaut (de rol van Edmond) in Nice, in La traviata (Gastone) en Rigoletto (Borsa) in Orange, in Brittens Les Illuminations in Lille, in Fidelio (Jacquino) in Tours, in Lucia di Lammermoor (Arturo) in Metz, en in Pagliacci in Marseille. Verder zong hij in Così fan tutte, in Salomé (Narraboth), Tannhäuser (Walther von der Vogelweide), in Jevgeni Onegin (Lenski), in Tristan und Isolde in Nice en in Otello (Cassio) in Toulon. Na zijn debuut als Alfredo (La traviata) in Saint-Etienne en als Chevalier de la Force (Poulencs Dialogues des Carmelites) in Toulon, afgelopen voorjaar, zong Stanislas de Barbeyrac in Alceste (Evandre) in Parijs, en in Dialogues des Carmelites en als Tamino (Die Zauberflöte) in Nantes. Deze maand is Stanislas De Barbeyrac genomineerd voor de Franse Victoires de la Musique Classique 2014 in de categorie ‘Revelation Artiste Lyrique’.
Arnaud Richard, bas Arnaud Richard studeerde met hoogste onderscheiding af aan het conservatorium van Caen. Hij brak internationaal door als Aeneas in Purcells Dido and Aeneas in 2010. Meer recent werkte hij mee aan nieuwe producties van L’Ecume des jours (als Nicolas) van Edison Denisov (Opera van Stuttgart). Verder zong hij in Atys van Lully met Les Arts Florissants onder William Christie in Aix-enProvence, Versailles en New York in 2011, in David et Jonathas (M.A. Charpentier), eerst als Guerrier in Aix-en-Provence, later als Saül aan de Opéra Comique in Parijs en de opera van Caen, opnieuw met Les Arts Florissants onder de leiding van William Christie. Verder zong hij in Schumanns Das Paradies und die Peri in de Salle Gaveau in Parijs. En afgelopen oktober zong hij in La Grande Messe des Morts van François-Joseph Gossec in de
Jean Fournet, Willem van Otterloo, Hans Vonk, Sergiu Comissiona, Edo de Waart en Jaap van Zweden. In 2012 werd Markus Stenz aangesteld als chefdirigent. De Amerikaanse dirigent James Gaffigan is vaste gastdirigent sinds het seizoen 2011-2012. Met ingang van augustus 2013 maakt het RFO deel uit van de Stichting Omroep Muziek, samen met het Groot Omroepkoor en de productie-afdeling van de concertseries van Radio 4 (NTR, AVRO en TROS). Het RFO werkte samen met befaamde gastdirigenten als Leopold Stokowski, Kirill Kondrashin, Antal Doráti, Arnaud Richard Riccardo Muti, Kurt Masur, Charles Dutoit, Mariss Jansons, Michael Tilson Sainte Chapelle van het kasteel van Thomas, Gennady Rozhdestvensky, Peter Eötvös, Vladimir Jurowsky en Valery Versailles. In de loop van zijn carrière Gergiev. Het RFO levert belangrijke bijwerkte Arnaud Richard samen met dirigenten als Vincent Dumestre, Pierre dragen aan de NTR ZaterdagMatinee en Cao, William Christie, David Stern, Het Zondagochtend Concert in het Luciano Acocella, Sylvain Cambreling, Amsterdamse Concertgebouw, en aan Xavier Ricour, Rani Calderon, Teodor De Vrijdag van Vredenburg te Utrecht. Currentzis en Daniele Callegari. Het RFO excelleert in bijzonder geprogrammeerde symfonische concerten Radio Filharmonisch Orkest en concertante opera-uitvoeringen, waarHet Radio Filharmonisch Orkest (RFO) bij het regelmatig eerste uitvoeringen bezet een prominente plaats in het in Nederland en wereldpremières betreft. Naast de concerten in de omroepNederlandse muziekleven. Door een onuitputtelijk streven naar de hoogste series was het RFO onder andere te artistieke kwaliteit en een uitgebalan- horen op het Festival Musica 2008 en tijdens de BBC Proms 2011 in de Royal ceerde programmering groeide het Albert Hall. Het Radio Filharmonisch momenteel honderd musici sterke orkest uit tot een van de beste orkesten Orkest heeft een indrukwekkende van Nederland. Het orkest werd in 1945 plaat- en cd-catalogus opgebouwd. Op opgericht door Albert van Raalte en verschillende labels verschenen vanaf werd nadien geleid door achtereenvol- de jaren ’70 legendarische grammogens Paul van Kempen, Bernard Haitink, foonplaten met dirigenten als Leopold
13
14
Stokowski en Antal Doráti. Onder leiding van Jean Fournet werd een serie cd’s gerealiseerd met Frans repertoire. Opnamen van de complete symfonieën van Mahler onder leiding van Edo de Waart verschenen op cd, alsook een unieke Wagner-box en de complete orkestwerken van Rachmaninov. Cd’s met werken van hedendaagse componisten als Jonathan Harvey, Klas Torstensson en Jan van Vlijmen werden onderscheiden met prijzen en eervolle vermeldingen. Met dirigent Mark Wigglesworth werden de symfonieën van Sjostakovitsj op cd vastgelegd, en onder leiding van Jaap van Zweden verscheen een Brucknercyclus. De live-registratie van Wagners Parsifal, in de NTR ZaterdagMatinee onder leiding van Van Zweden, werd onderscheiden met de Edison Klassiek 2012 in de categorie Opera. ➜ WWW.RADIOFILHARMONISCHORKEST.NL
Harnoncourt en Ton Koopman. In het grote koor-symfonische repertoire en concertante operaproducties werd opgetreden onder leiding van dirigenten als Jaap van Zweden, Riccardo Chailly, Peter Eötvös, Sir Simon Rattle en Mariss Jansons. Het Groot Omroepkoor treedt veelal op met het Radio Filharmonisch Orkest in de concertseries van de publieke omroep, en wordt daarnaast met enige regelmaat uitgenodigd door het Koninklijk Concertgebouworkest, het Rotterdams Philharmonisch Orkest en de Berliner Philharmoniker. In de NTR ZaterdagMatinee voerde het koor vele wereldpremières uit, en werken van hedendaagse componisten als Ligeti, Boulez, Birtwistle, Kagel, Reich, Wagemans, Adès en Adams. Op cd’s schittert het Groot Omroepkoor in een breed repertoire, met opnamen van onder meer Keuris, MacMillan, Mahler, Poulenc, Rossini en Wagner. Groot Omroepkoor De eerste officiële chef-dirigent van Het Groot Omroepkoor is met zestig het Groot Omroepkoor was Kenneth vocalisten het grootste professionele Montgomery. Na hem waren respectiekoor van Nederland. Sinds de oprichvelijk Robin Gritton, Martin Wright, ting in 1945 brengt het koor een breed Simon Halsey en Celso Antunes chefrepertoire, uiteenlopend van barok tot dirigent van het koor. Sinds seizoen 2012-2013 is Gijs Leenaars chef-dirigent. en met eigentijdse muziek. Voor de uitvoering van dit repertoire werkt het Michael Gläser is vaste gastdirigent van het koor sinds september 2010. koor in wisselende bezettingen, afhankelijk van het werk en de wens van Vanaf augustus 2013 maakt het Groot Omroepkoor deel uit van de Stichting de dirigent. Het Groot Omroepkoor Omroep Muziek, samen met het Radio werkte samen met gastdirigenten als Filharmonisch Orkest en de productieMarcus Creed, Peter Dijkstra, Stefan Parkman en Kaspars Putninˇ ¸ s, met oude- afdeling van de concertseries van muziekspecialisten als Frans Brüggen, Radio 4 (NTR, AVRO en TROS). Philippe Herreweghe, Nikolaus ➜ WWW.GROOTOMROEPKOOR.NL
Radio Filharmonisch Orkest BESCHERMHEER Bernard Haitink CHEF-DIRIGENT Markus Stenz HONORARY CHIEF CONDUCTOR Jaap van Zweden ERE-DIRIGENT Edo de Waart VASTE GASTDIRIGENT James Gaffigan
EERSTE VIOOL Nadia Wijzenbeek Semjon Meerson Alexander Baev Roswitha Devrient Alberto Facanha Johnson Mariska Godwaldt Julija Hartig Kerstin Kendler Anna Korpalska Pamela Kubik Leonie Mensink Pedja Milosavljevic Pieter Vel Ruud Wagemakers Peter Weimar Gerrie Rodenhuis TWEEDE VIOOL Casper Bleumers Eveline Trap Sarah Loerkens Zofia Balcar Michiel Eekhof Wouter Groesz Yvonne Hamelink Annemarie van Helderen Esther Kövy Dana Mihailescu Renate van Riel Alexander van den Tol Nina de Waal Frits Wagenvoorde
ALTVIOOL Francien Schatborn Frank Brakkee Huub Beckers Arjan Wildschut Sabine Duch Annemijn den Herder Annemarie Konijnenburg Erik Krosenbrink Robert Meulendijk Igor Bobylev Lotte de Vries Anne-Bartje Fontein CELLO Michael Stirling Eveline Kraayenhof Winnyfred Beldman Mirjam Bosma Crit Coenegracht Sebastiaan van Eck Anneke Janssen Ansfried Plat Rebecca Smit Arjen Uittenbogaard CONTRABAS Wilmar de Visser Walter van Egeraat Annika Hope Edward Mebius Jim Schultz Stephan Wienjus Servaas Jessen Marijn van Prooijen FLUIT Ingrid Geerlings Ellen Alberts
15
HOBO Aisling Casey Yvonne Wolters KLARINET Frank van den Brink Esther Misbeek FAGOT Hajime Konoe Birgit Strahl HOORN Annelies van Nuffelen Laurens Otto TROMPET Hans van Loenen Jacco Groenendijk Raymond Rook Hans Verheij TROMBONE Herman Nass Jaume Gavilan Agullo Brandt Attema PAUKEN Bas Voorter HARP Ellen Versney ORGEL Stephan Kiefer
16
Groot Omroepkoor CHEF-DIRIGENT Gijs Leenaars VASTE GASTDIRIGENT Michael Gläser
SOPRANEN Annelie Brinkhof Ksenija Celner Bibi van Dijck Elma van den Dool Daphne Druijf Loes Groot Antink Selma Harkink Anitra Jellema Marielle Kirkels Heleen Meijer Judith Petra Margo Post Maja Roodveldt Annette de Rozario Mijke Sekhuis Jolanda Sengers Marieke Steenhoek Liesbeth Vanderhallen Dorien Verheijden Esther de Vos Yuko Yagishita ALTEN Yvonne Benschop Femke de Boer Nicoline Bovens Daniëlla Buijck Ans van Dam Marjan van Eldik Kazue Goto Jose Kamminga Anneke Leenman Els Liebregt Suzanne Meessen Marga Melerna Anjolet Rotteveel Janneke Vis Anneloes Volmer Lisinka de Vries Harda van Wageningen Anke Zuithoff Pierrette de Zwaan
TENOREN Ambroz Bajec-Lapajne Alan Belk Sebastian Brouwer Kevin Doss Boguslaw Fiksinski Peter-Paul Houtmortels Marius Kwaks Aart Mateboer Ioan Micu Matthew Minter Eric Reddet Matthew Smith Henk Vels John Vredeveldt Deniz Yilmaz Richard Zook BASSEN Gert-Jan Alders Mathias Dirks Peter Duyster Joep van Geffen Geert van Hecke Kees van Hees Henk van Heijnsbergen Pieter Hendriks Palle Fuhr Jørgensen Hans Pootjes Ludovic Provost Mitchell Sandler Menno van Slooten Lars Terray Hans de Vries Tiemo Wang
CONCERTEN IN DE
17
OM 4
H3
21 december 2013, 14.15 uur Concertgebouw Amsterdam
11 januari 2014, 14.15 uur Concertgebouw Amsterdam
Feestelijke Monteverdi met Marcon
Traditie à la Ensemble intercontemporain
La Cetra, Barockorchester & Vokalensemble Basel Andrea Marcon dirigent Monteverdi Kerstvespers (uit Selva morale e spirituale) Monteverdi was met werken als Orfeo en L’incoronazione di Poppea een pionier van de opera. Zijn psychologische invoelingsvermogen en zijn gevoel voor menselijke emoties laten hem echter niet in de steek bij het componeren van madrigalen en sacrale werken. Monteverdi, die verbonden is aan de Chiesa di San Marco te Venetië, schrijft veel missen en andere werken voor kerkelijke gelegenheden. In 1641, twee jaar voor zijn dood, wordt de verzameling Selva morale e spirituale gepubliceerd. Andrea Marcon en La Cetra presenteren – met het oog op kerst – een feestelijke bloemlezing uit dit ‘bos van morele en spirituele gezangen’. En laten, uiteraard zo authentiek mogelijk, een reconstructie van Monteverdi’s niet overgeleverde Kerstvespers horen.
Ensemble intercontemporain Pablo Heras-Casado dirigent Susan Graham mezzosopraan Dallapiccola Piccola musica notturna Maderna Serenata nr. 2 Schönberg Lied der Waldtaube (uit Gurrelieder) Chauris Un minimum de monde visible WERELDPREMIÈRE
Mahler/Kloke Lieder eines fahrenden Gesellen Het fameuze Ensemble intercontemporain heeft een naam als het op het uitvoeren van de nieuwste muziek aankomt. Die muziek is echter niet losgezongen van de traditie. “Ik geloof sterk in de eeuwige vernieuwing van kunst. Maar het is krankzinnig om de traditie de rug toe te keren,” vond Luigi Dallapiccola al. In zijn dromerige Piccola musica notturna is de invloed van zowel Schönberg als Debussy te bespeuren. Het nieuwe werk van Yves Chauris herinnert qua verbeeldingskracht aan Debussy. Schönberg op zijn beurt borduurt in het ‘Lied van de woudduif’ uit Gurrelieder voort op Mahler – de componist van de Lieder eines fahrenden Gesellen.
KOMENDE CONCERTEN IN
18 SERIE AVRO KLASSIEK / RICHARD STRAUSS
SERIE MUZIKALE MEESTERWERKEN
10 januari 2014, 20.15 uur inleiding Leo Samama 19.30 uur
17 januari 2014, 20.15 uur inleiding Huib Ramaer 19.30 uur
Het mooiste altvioolconcert ooit? Radio Filharmonisch Orkest
Naar het licht Nederlands Kamerorkest
Edward Gardner dirigent Lawrence Power altviool
Gordan Nikoli c´ dirigent, viool Behzod Abduraimov piano
R. Strauss Macbeth Walton Altvioolconcert * Brahms Symfonie nr. 3 *
Vaughan Williams The Lark Ascending Beethoven Pianoconcert nr. 2 Hendrik Andriessen Kuhnau-Variaties Schubert Symfonie nr. 6
* 12 januari ook in Het Zondagochtend Concert in Het Concertgebouw
Gordan Nikoli c´
Edward Gardner
19 SERIE TROS KLASSIEK / TROS VOCAAL
SERIES RICHARD STRAUSS / AVRO KLASSIEK
24 januari 2014, 20.15 uur inleiding Michel Khalifa 19.30 uur
7 februari 2014, 20.15 uur inleiding Leo Samama 19.30 uur
Honeggers Cantate Jeanne D’Arc Groot Omroepkoor Nationaal Kinderkoor
Een zonnig hoornconcert Radio Filharmonisch Orkest
Markus Stenz dirigent Wilma ten Wolde dirigent kinderkoor Guillemette Laurens mezzosopraan > Jeanne d’Arc Sébastien Dutrieux > frère Dominique Benoît De Leersnyder > récitant Arnaud Richard > récitant Monique Krüs sopraan > la vierge An de Ridder sopraan > Marguerite Élodie Méchain alt > Cathérine Donald Litaker tenor > une voix / Porcus/Héraut / Le Clerc)
Alexander Vedernikov dirigent Stefan Dohr hoorn Szymanowski Concertouverture R. Strauss Hoornconcert nr. 1 * Badings Symfonische proloog Sjostakovitsj Symfonie nr. 6 * * 9 februari ook in Het Zondagochtend Concert in Het Concertgebouw
Honegger Jeanne d’Arc au Bûcher
Stefan Dohr
MOLINA VISUALS
Markus Stenz
20
Het Radio 4 Concerthuis wenst u prettige Kerstdagen en een gelukkig Nieuwjaar! Wij hebben een fijne playlist vol kerstmuziek voor u samengesteld om uw huiskamer tijdens de feestdagen helemaal in kerstsfeer te brengen. Ga naar radio4.nl/concerthuis en bezoek de vocale muziek zaal. Daar vindt u de playlist en méér stemmige kerstmuziek. Daar kunt u overigens nu al genieten van hoogtepunten van edities van voorgaande jaren! Ga naar radio4.nl/concerthuis en bezoek de vocale muziek zaal. Alle recente concerten uit de Radio 4 concertseries – de Vrijdag van Vredenburg en de NTR Zaterdag-
Matinee –kunt u terugluisteren in het Radio 4 Concerthuis. Ook duiken wij historische opnames voor u op uit het rijke omroeparchief en presenteren deze, altijd voorzien van mooi beeld- en tekstmateriaal. Zo kunt u op elk gewenst moment kiezen uit het wisselende en altijd actuele aanbod van ruim 100 concerten. Bovendien kunt u uw persoonlijke playlist samenstellen met daarin uw favoriete werken uit het Concerthuis. In het Radio 4 Concerthuis bepaalt u wat u wilt horen, wanneer u maar wilt.
radio4.nl/concerthuis ➜ RADIO4.NL/CONCERTHUIS
colofon PROGRAMMERING
RANDPROGRAMMERING TROS EN
REDACTIE PROGRAMMABOEK
Astrid in ’t Veld
AVRO RADIO4
Clemens Romijn
Thea Derks en Victor Striker PRODUCTIE
EINDREDACTIE RADIO4
EINDREDACTIE
Manon Tuynman, Anneke Peerik en René Meulenberg
Tim Moen
Onno Schoonderwoerd
PUBLICITEIT EN PROGRAMMERING JONG
CASTING DIRECTOR
VORMGEVING
TALENT
Mauricio Fernández
Dorine Verharen
ADMINISTRATIE EN FINANCIËN
ARTISTIEK LEIDER
DRUK
Anneke de Vries
Kees Vlaardingerbroek
Van der Weij BV Hilversum
PRESENTATIE RADIO 4
DIRECTEUR SOM
OMSLAGILLUSTRATIE
Mark Brouwers, Ab Nieuwdorp en Maartje Stokkers
Stan Paardekooper
Gustav Klimt, schets voor een fries in Palais Stoclet, Brussel, 1908-10.
Anne Marie van Doorn
PROGRAMMATOELICHTING
Aad van der Ven
