Rabobank Industrie Update Mei 2015 De maandelijkse Rabobank Industrie Update geeft een selectie van ontwikkelingen en nieuwsberichten in de industrie van de afgelopen maand1. De onderwerpen zijn voorzien van Rabobank commentaar en gegroepeerd naar vier trends die wij zien in de Nederlandse industrie: Noodzaak tot innovatie, Duurzaamheid als gegeven, Continue internationale (markt)dynamiek, en Resource onzekerheid2. Het laatste deel betreft macro economische ontwikkelingen en kerncijfers voor de Nederlandse industrie. De Rabobank Industrie Update en andere Rabobank publicaties zijn ook te vinden op de Rabobank Kennis app (iOS en Android devices).
Ook zou de batterij kunnen worden opgeladen met goedkopere nachtstroom, om deze energie vervolgens overdag in te zetten. Dat moet huishoudens een kostenbesparing opleveren. In februari vertelde Tesla-topman Elon Musk al kort over de batterij, die volgens hem in de tweede helft van het jaar in productie zou gaan. Tesla zet zwaar in op de eigen productie van batterijen, ook voor in zijn elektrische auto's. Momenteel wordt gewerkt aan de zogenoemde gigafactory in de Amerikaanse staat Nevada, waar vanaf 2020 accu's voor een half miljoen Tesla's per jaar van de band moeten rollen. Het bedrijf investeert zo'n 5 miljard dollar om de fabriek te bouwen. Omvang van Tesla’s gigafactory
Noodzaak tot innovatie Tesla komt met accu voor woningen Autofabrikant Tesla onthult binnenkort een batterij die stroom voor een woning kan opslaan. Ook toont het bedrijf dan een "zeer grote batterij voor nutsbedrijven". Met de technologie moet het mogelijk worden om stroom van bijvoorbeeld zonnepanelen tijdelijk op te slaan. Tesla’s toekomstige business model
1 Zie pagina 3 voor de gebruikte bronnen.
Commentaar Rabobank: De accu zou een uitkomst zijn in landen waar het aantal gebruikers van bijvoorbeeld zonne-energie snel toeneemt. Het opslaan van hernieuwbare energie, is voor particuliere gebruikers en bedrijven een groot knelpunt. Mocht de accu succesvol zijn, dan zou het mogelijk worden dat mensen geheel of grotendeels onafhankelijk raken van de gebruikelijke energieleveranciers waarvan ze nu een deel van de energie moeten betrekken.
2 Zie pagina 4 voor een korte toelichting op de vier trends.
Page 1 of 5
Duurzaamheid als vast gegeven Composiet produceren wordt vele malen duurzamer
Het biologisch afbreekbare papier, golfkarton, zal vervolgens worden gebruikt door Ferrero voor de verpakking van haar chocolaatjes.
Composietmaterialen voor vliegtuigvleugels en –rompen harden uit in grote ovens, die tot 400 graden opgestookt moeten worden. De Amerikaanse universiteit MIT ontdekte een nieuw nanomateriaal. Een soort coating die vrijwel geen gewicht toevoegt, maar die de traditionele ovens overbodig gaat maken. Wanneer het nanomateriaal onder stroom wordt gezet, genereert het voldoende warmte om het composiet uit te laten harden. Het is de wetenschappers gelukt om een even sterke vliegtuigromp te maken. Er is echter één verschil: het energieverbruik ligt op 1% ten opzichte van de conventionele methode. Materiaalgebruik Boeing 787
Commentaar Rabobank: Ferrero koopt ieder jaar 25% van de wereldwijde hazelnotenoogsten. In totaal maakt het bedrijf daarmee circa 180 miljoen ton Nutella en andere chocoladeproducten. Deze enorme aantallen laten zien dat het hier om een fors project gaat waarmee de duurzame productie van het bedrijf aanmerkelijk wordt vergroot.
Commentaar Rabobank: In de vliegtuigindustrie ligt veel focus op gewichtsreductie (en daardoor besparing van brandstof) door middel van bijvoorbeeld de doorontwikkeling van materialen en de toepassing van nieuwe technologieën zoals 3D-printing voor vervaardiging van bepaalde onderdelen. De ontdekking van de eigenschappen van dit nanomateriaal (dat oorspronkelijk werd gebruikt om vleugels ijsvrij te houden) zorgen voor een revolutionaire besparing van de productie zelf. Grote voordeel naast de vermindering van het energieverbruik is dat er minder investering nodig is in activa (zoals een oven) en ook dat hitte precies kan worden gebracht waar het nodig is. Ook voor andere composietgebruikers (zoals de automotive-industrie) kan deze ontdekking forse besparingen opleveren in de toekomst.
Van nazelnotendoppen tot ecopaper Het italiaanse Ferrero – bekend van ondermeer Nutella – heeft in samenwerking met Stora Enso en het Duitse onderzoeksbureau PTS een manier gevonden om de onbruikbare doppen van de hazelnoten nuttig te gebruiken. De hazelnotendopen worden in de Barcelonese fabriek van Stora Enso omgezet tot het gepatenteerde EcoPaper. De combinatie heeft hierin EUR 1,2 miljard geinvesteerd waarvan de helft is gefinancierd door de EU.
In Japan is men ook overigens bezig om de hazelnotendoppen te gebruiken voor de vervaardiging van bioplastics. Op termijn zou dit wellicht nog interessanter kunnen zijn dan de verwerking in papier of karton.
Continue (internationale) marktdynamiek Businessmodel op z’n kop Onlangs heeft Berenschot voor het 9e jaar het Strategy Trends onderzoek gepubliceerd. Dit rapport laat zien wat er op de CEO agenda staat voor 2015 en welke strategische keuzes er worden gemaakt in de boardroom. Eén van de opvallende zaken is, dat 2015 het jaar van transitie is voor veel bedrijven en dat businessmodellen totaal op z’n kop staan of in elk geval worden aangepast aan de nieuwe werkelijkheid. Voor maar liefst 4 van de 5 bedrijven betekent dit daadwerkelijke herijking van het businessmodel in 2015. Naast aandacht voor innovatie willen veel CEO’s de relatie met de klant veranderen. Opvallend is, dat de waardepropositie van producten en diensten niet als eerste wordt genoemd om deze relatie te verdiepen en dat de aandacht voor het verdienmodel wat achterblijft ten opzichte van andere aspecten in het businessmodel.
Page 2 of 5
Commentaar Rabobank:
Rabobank en industrie
In eerdere publicaties van Rabobank is het belang voor de Nederlandse industrie benadrukt om kritisch te kijken naar het businessmodel en bijbehorende waarde en strategie. Trends zoals onzekerheden over resources, mogelijkheden met betrekking tot de smart factory en rapid prototyping met behulp van 3D-printing levert kansen op in de klantbediening van ondernemers. De uitkomsten uit het rapport van Berenschot laat zien, dat het urgentiebesef onder CEO’s flink is gestegen en daadwerkelijk leidt tot aanpassing van strategieën in 2015. Kwaliteit en innovatie zien deze bedrijven hoofdzakelijk als onderscheidend vermogen. Berenschot vult terecht aan, dat hopelijk de klant niet uit het oog wordt verloren.
Samenwerking RoyalHaskoningDHV en Rabobank in chemie RoyalHaskoningDHV en Rabobank zoeken naar mogelijkheden om samen te werken in de chemie . Het doel is om gezamenlijke kansen en bedreigingen voor hun klanten in de chemiesector te identificeren en waar nodig hen daarin te adviseren en/of financieren. De Europese chemiesector staat immers voor een groot aantal uitdagingen ten aanzien van concurrentiepositie en verduurzaming van de productie. Voor meer lezen: Doing more with less in the chemical industry.
De 2015 maakindustrie top 100 Eind april presenteerde MT (Management Team) magazine en MBCF Corporate Finance de jaarlijkse lijst met 10 best presterende Nederlandse industriële bedrijven actief in de business-to-business markt met een omzet van maximaal EUR 500 miljoen. De prestaties werden beoordeeld op basis van 4 financiële criteria, te weten: omzet, omzetgroei, EBITDA en return on invested capital.
Blog: Elk land zijn eigen speelgoed Tweemaandelijks publiceert Rabobank een blog waarin we onze mening geven over grote of kleine ontwikkelingen die we zien in de Nederlandse industrie . Deze verschijnen ondermeer op de Rabobank Kennisapp en Rabobank.nl. De blog van deze maand is getiteld Elk land zijn eigen speelgoed. Uiteraard horen we graag uw mening hierover.
Bronnen voor deze uitgave zijn: ACS Applied Materials and Interfaces, MIT news, duurzaambedrijfsleven.nl, NU.nl, Bloomberg, Buzzfeed, Telegraaf.nl, Berenschot, MT, Renewablepackaging.com.
Contactgegevens Henri Cocu Sectorspecialist
[email protected] Sander Halsema Sectorspecialist
[email protected]
Voor het derde opeenvolgende jaar is het familiebedrijf Huisman uit Schiedam op de eerste plaats geëindigd. Huisman is actief in de on- en offshore olie- en gasmarkt waarvoor het zwaar materieel levert. Runners up waren SIF group (vorig jaar plaats 10) uit Roermond en Frames (3) uit Alphen aan den Rijn. Toevalligerwijs (?) zijn ook deze bedrijven ook deels actief in de olie- en gasindustrie.
Arnold Hardonk Sectorspecialist
[email protected] Corné Kranenburg Sectorspecialist
[email protected]
Commentaar Rabobank: Het is goed om te zien dat elk jaar een lange lijst met mooie, vaak internationaal succesvolle, industriële bedrijven uit het MKB en Grootbedrijf segment kan worden samengesteld. Veel van deze bedrijven hebben zich verregaand gespecialiseerd in een bepaald marktsegment en leveren hoogwaardige producten met veel toegevoegde waarde. Hierdoor kunnen ze zich net als de grote Nederlandse industriële bedrijven ( ASML, Philips etc.) internationaal uitstekend meten met de concurrentie. De top 3 bedrijven van 2015 is (deels) actief in de offshore olie- en gasmarkt, Rabobank heeft hierover onlangs een uitgebreid rapport gepubliceerd (opvraagbaar bij de opstellers van deze Industrie Update). Page 3 of 5
Toelichting vier trends in de industrie Vier trends in de Nederlandse industrie Rabobank onderscheidt vier trends die de Nederlandse industrie nu en in de toekomst gaan vormgeven. Bedrijven in de Nederlandse industrie zullen hierop acteren om hun marktpositie te behouden of verder uit te bouwen.
Onderscheid op prijs voor Nederlandse industrie veelal onmogelijk
Industrie is de innovatieve sector in de economie
Oplossen Grand Societal Challenges maakt innovatie nodig
Sneller
Opgelegd door overheid, afnemer en concurrent
Efficiëntere productie, minder grondstoffen, duurzame producten, closing the loop
Geen concurrentiefactor, maar vereiste
Sneller
Azië (China) belangrijkste industriële macht: omvang en kennisontwikkeling
Reshoring van industrie in Westerse landen: kosten, kwaliteit, logistiek
Concurrentie tussen (internationale) kennisclusters en ketens
Prijsvolatiliteit grondstoffen en energie
Schaarste aan grondstoffen (Rare Earth Metals)
Problematisch tekort technisch personeel
Sneller Noodzaak tot innovatie
Duurzaamheid een gegeven
Continue internationale dynamiek
Resource onzekerheid
Drie ontwikkelingen in de mondiale economie Naast de bovengenoemde vier trends zien we drie ontwikkelingen waar alle sectoren en bedrijven mee te maken hebben of krijgen: sneller, complexer en meer onzeker. Grotendeels worden deze ontwikkelingen gedreven door ontwikkelingen in de ICT. In het afgelopen decennium was dit met name relevant in meer consumentgerichte sectoren, zoals retail en media. Voor de nabije toekomst zal dit echter ook de industrie steeds meer raken. De veranderingen leiden er toe dat meer wendbaarheid van organisaties wordt vereist. Dit zal resulteren in een noodzakelijke flexibilisering van business models. Indien bedrijven dit niet doen dan bestaat de kans dat concurrenten en nieuwkomers afkomstig uit andere sectoren bedrijven voorbijstreven.
Sneller
Kortere levensduur van bedrijven
Kortere product life cycles
Kortere time-tomarket
Sneller opeenvolgende technologieën
Cross sectorale concurrenten
Symbiose van technologieën
Opkomst van digital value networks
Personalised products and services
Marktleiderschap en schaal geven geen garantie meer
Geen brand Loyalty
Big Data geeft ook meer variabelen
Geopolitieke verschuivingen
Sneller
Complexer Complexer
? Meer onzeker
Meer onzeker
Page 4 of 5
Kerncijfers Producentenvertrouwen en orderpositie 6
106
4
104
2
102
0
100
Na enkele maanden van dalende producentenvertrouwen zien we nu een forse opleving in april.. Dit is vooral het gevolg van de sterk gestegen ‘verwachte bedrijvigheid’. Het producentenvetrouwen is opgebouwd uit (i) orderpositie, (ii) verwachte
-2
98
-4
96
PMI cijfers van maart ondersteunen de positieve
-6
94
verwachtingen van Nederlandse industriële
-8 1-4-2011
1-4-2012
1-4-2013
Producer confidence (LH)
92 1-4-2015
1-4-2014
bedrijvigheid en (iii) oordeel over voorraden. De NEVI-
producenten.
Order position (RH)
Source: Datastream; March 2015 latest data available
Groei industriële productie in Nederland, Duitsland en de VS (JoJ)
De productiegroei in de Nederlandse industrie (JoJ)
8%
komt echter wederom niet overeen met het positieve
6%
sentiment van de afgelopen maanden. Ook in februari
4%
(laatste CBS cijfers) was de productiegroei negatief:
2%
-0,9% JoJ. Wederom was een belangrijke negatieve rol
0%
weggelegd voor de chemiesector in Nederland (zie
-2%
volgende figuur). De Duitse productie schommelt al
-4%
enige maanden tussen 0%-en 1%. De industrie in de VS blijft op een hoog productiegroeiniveau. In China is
-6% 1-6-2012
1-6-2013 NL
1-6-2014 Germany
sprake van een lichte krimp van de industriële
US
activiteiten in april: 49,2 (bron: HSBC, China Manufacturing PMI). Dit is het laagste niveau van de
Source: Datastream; February 2015 latest available data
laatste 12 maanden.
Groei industriële productie per subsector van afgelopen 4 maanden (JoJ, 3M gemiddelde) Chemical
High tech
Steel & other metals
8%
Paper
De figuur hiernaast geeft het 3-maandsgemiddelde van de productiegroei in de periode november t/m februari. Deze grafiek laat beter dan de vorige grafiek
Transport equipment
3%
de korte termijn trend zien. De Nederlandse industrie daalde in februari, maar minder negatief dan de maand ervoor .Aan de daling is vooral de chemiesector debet.
-2%
Als vroegcyclische sector kan dit betekenis hebben voor andere subsectoren in de industrie. Echter, de
-7%
chemie heeft ook te maken met een structureel lastige -12% Manufacturing
positie. Dit kan voor een deel de verklaring zijn van de Rubber and plastics
Metal products
Machinery
Textiles
Source: CBS; Rabobank; production growth (YoY) 3M average of last 4 months; February 2015 latest data
daling. Overigens lijkt de bodem bereikt te zijn. Positief is dat de machinebouw weer goede groei laat zien na enige maanden daling.
Deze publicatie is een uitgave van Rabobank International. De in deze publicatie gepresenteerde visie is gebaseerd op gegevens uit door ons betrouwbaar geachte bronnen die worden genoemd in de bronvermelding. Deze bronnen zijn op zorgvuldige wijze in onze analyse verwerkt. Rabobank International aanvaardt echter geen enkele aansprakelijkheid voor het geval dat de in deze publicatie neergelegde gegevens of prognoses onjuistheden bevatten noch voor eventuele (zet-)fouten en onvolledigheden. Het betreft algemene informatie die aan veranderingen onderhevig is. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend.
Page 5 of 5
