Raads inforrnatiebrief

gemeente Eindhoven

Raadsnummer zO.R3529.OOI Inboeknummer robstoorrS Dossiernummer ooS.Sor z februari zoro

Raads inforrnatiebrief Betreft Evaluatie milieuprogramma zoo6-zoog; verkenning Milieuambities zozo-zorg. Inleiding Met het aflopen van het huidige Programma Milieu is inhoudelijk geevalueerd in hoeverre Eindhoven gestelde doelen heeft bereikt. De resultaten bieden samen met gewijzigde externe invloeden en omstandigheden bouwstenen voor de verkenning van milieuambities voor de komende periode (2010-2013), zoals het huidige college dat ziet. Besluit van college van burgemeester en wethouders Wij hebben besloten: 1 kennis te nemen van de evaluatie uitvoering milieutaken 2006-2009; 2 de verkenning Milieu ambities 2010-2013 "Opmaat naar duurzaamheid" te onderschrijven.

Argumenten 1.1 De bereikte resultaten worden gedragen door het huidige college. Voor de lange termijn is het milieubeleid van de gemeente Eindhoven verankerd in de Milieuvisie, die door uw raad is vastgesteld in februari 2005. In deze milieuvisie is het lange termijn beeld bepaald voor een duurzaam en leefbaar Eindhoven in 2030. Met gericht milieubeleid en ÃćâĆňâĂİ programma’s willen we dat eindbeeld

verwezenlijken. De concretisering gebeurt stapsgewijs. De eerste programmaperiode (2006-2009) is voorbij. De evaluatie laat zien dat dank zij het huidige college veel gestelde doelen grotendeels bereikt zijn.

1.2 Deevaluatielaatzien waar verbetering nodigis. De belangrijkste per thema geformuleerde ambities zijn over het algemeen gerealiseerd. Daar waar dat niet gelukt is heeft dat veelal te maken met te ambitieus gestelde doelen, of doelen waarop we geen of weinig directe invloed hebben. Aandachtspunten: in het algemeen wordt opgemerkt dat met name de grafische weergave (’ milieu op kaart’) van de milieuresultaten in veel gevallen beter kan; de hinderbeleving van de Eindhovense bevolking verschilt bij een aantal milieuthema’s met de objectieve resultaten. Nader onderzoek is nodig hoe dit komt en hoe hieraan tegemoet kan worden gekomen.

Raadsnummer ZO.R3529.OOI

1.3 Deevaluatielaatzien wat ten aanzien van Integratie van milieumetandere thema’ sis bereikt en waar kansen tot verdere verbreding liggen.

Milieu is geen op zichzelf staand thema. Milieudoelen kunnen bijna alleen maar worden bereikt door goede integratie in andere raadsprogramma’s en concrete toepassingen in projecten. Wat dat betreft is er ten opzichte van de start veel verbeterd. Dat geldt zeker voor de binnen de sector ORVM verzorgde programma’ s (Ruimtelijke Ontwikkeling, Verkeer en vervoer, Water, Groen). Voorbeelden zijn: realisatie van warmte/koudeopslag (bodem als duurzame energievoorziening); de Visie Externe veiligheid; interim structuurvisie WRO, PlanMER.

Aandachtspunten: borging van milieu besluiten in de gemeentelijke processen verloopt moeizaam. Verbinden met programma’s van buiten de sector ORVM vergt verbetering; het is van belang duidelijk te maken hoe Milieu en andere programma’ s bijdragen aan duurzame ontwikkeling van de stad. 1.4 De evaluatie lao t zien dat actief(milieu)management bijdraagt aan het realiseren van gestelde doelen. De beschikbare milieucapaciteit is in de afgelopen jaren aan fluctuaties onderhevig geweest. De taakstelling is geintensiveerd (klimaat) en verbreed (duurzaamheid). Milieu heeft zijn meerwaarde in de lijn visie-programma-projecten bewezen en is als is per 1 juli 2008 als afdeling in de gemeentelijke organisatiestructuur opgenomen. Ook is gebleken dat het beschikbaar gestelde milieubudget grotendeels is vastgelegd voor wettelijke milieutaken zoals Vergunningen, Toezicht en Handhaving, en het Milieu Educatie Centrum. Er is nauwelijks budget beschikbaar om alert te kunnen inspelen op nieuwe ontwikkelingen, of deze zelf te initieren. Daardoor kunnen kansen beperkt worden benut. 2.1 Dein de verkenning van milieu ambities aangegeven richting en belei dsvoornemens liggen logisch i n het verlengde van de evalua ti eresulta ten en ambities van de huidige coalitie. De evaluatie en verkenning zijn gebruikt als input voor de door uw raad vastgestelde Begroting 2010. De verkenning dient te worden gezien als een gedetailleerde uitwerking vanuit de raadsprogramma’s Duurzaamheid en Milieu, zoals die is opgenomen in de Strategische verkenning over alle raadsprogramma’s (is/wordt door de gemeentesecretaris aan uw raad aangeboden). 22 De verkenningis de "overdracht" van het huidige college aan de raad ten behoeve van het nieuwe coali ti eprogramma. Het vaststellen van de verkenning en het vertalen ervan in een nieuw meerjarig programma Milieu (2010-2013) door het huidige college zou inhouden dat "over het graf" geregeerd wordt. Dat is niet wenselijk. De verkenning wordt bij wijze van overdracht door het huidige college aan uw raad aangeboden. Uw raad kan daar in de coalitie onderhandelingen zijn voordeel mee doen. Het milieuprogramma voor

Raadsnummer ZO.R3529.OOI

de komende periode (2010-2013) zal door de nieuwe coalitie/college moeten worden gemaakt en vastgesteld. 2.3 De verkenning laat zien waar volgens het huidige college het beste nieuw gewenste accenten gelegd kunnen worden. Vertrekpunt voor de milieuambities is het nadrukkelijke streven van de gemeente duurzame ontwikkeling in de volle breedte, integraal vorm en inhoud te geven. Uitgewerkt wordt: hoe duurzame ontwikkeling van de stad concreet uitwerking kan krijgen;

waar nieuwe accenten gelegd kunnen worden; waar noodzakelijke verbindingen (integratie) gelegd kunnen worden. De geformuleerde kernboodschappen vormen met de beleidsvoornemens de kern van de ambities voor de komende periode. Om actief te kunnen inspelen op initiatieven van derden en deze zelf te kunnen initieren, is voor de komende programmaperiode aanvullend budget nodig (indicatie 1 mio/jaar). Daarmee kan Eindhoven als vijfde stad volwaardig meedoen in de nagestreefde duurzame ontwikkeling van Nederland. Een voorstel daartoe zal worden aangereikt voor de Kadernota. 2.4 De verkenning kanin- en extern rekenen op steun. De verkenning is tot stand gekomen in samenwerking met programmaleiders en -managers voor de onder 2.3 vermelde programma’s en is in het Centraal Milieu Overleg behandeld. Trefpunt Groen Eindhoven heeft laten weten de richting en de beleidsvoornemens van de verkenning te steunen.

Planning en uitvoering De nu aangereikte stukken kunnen worden gezien als overdracht van het huidige college aan uw raad, ten behoeve van het nieuwe coalitieprogramma. Hetgeen in 2010 zal worden uitgevoerd is door uw raad vastgelegd in de Begroting 2010. Evaluatie Van het nieuwe coalitieprogramma zal na vaststelling (in het voorjaar van 2010) worden bezien of bijstelling van de nu in de verkenning aangegeven richting en beleidsvoornemens nodig is. Daarna zal zo snel mogelijk een meerjarig milieuprogramma ter vaststelling worden aangereikt.

Ter inzage gelegde stukken Evaluatie programma Milieu 2006-2009, juni 2009. Verkenning Milieu ambities 2010-2013: "Opmaat naar Duurzaamheid", december 2009. Burgemeester en wethouders van Eindhoven,

A. Brunninkhuis, secretaris

LD10001452

gemeente Eindhoven

Evaluatie uitvoering milieutaken zoo6-200/

Sector ORVM, afdeling milieu

Juni 2009

Juni 2009 Evaluatie uitvoering milieutaken 2006-2009 Sector ORVM, afdeling milieu

Colofan Uitgave Gemeente Eindhoven Sector ORVhA, afdeling milieu

Patum Juni 2009

Juni 2009 Evaluatie uitvoering miljeutaken 2006-2009 SectorORVhh, afdelilng milieu

Inhoudsopgave Inhoudsopgave

1 Inleiding 2 Uitgangspunten evaluatie

2. I Context 2.2 Invalshoeken

6 6 7

3 Afval 4 Bodem

13

5 Externe veiligheid

6 6eluid 7 Klimaat

25

8 Lucht

29

9 Milieucommunicatie

33

IO Natuur- en milieueducatie

3S

11 VTM-taken

37

Bijlage 1: Integratie met andere beleidsterreinen Bijlage 2: Milieu-instrumenten

42

Juni 2009 Evaluatie uitvoer)ng miljeutaken 2006-2009 Sector ORVAll, afdeling milieu

Juni 2009 Evaluatie uitvoering milieutaken 2006-2009 sector ORVM, afdeling miliieu

Inleiding De gemeente Eindhoven heeft in 200S haar Milieuvisie vastgesteld. ln dit strategische kader zijn richtinggevende ambities opgenomen met betrekking tot de te behalen milieukwa(iteit. Als toekomstbeeld is de situatie in het jaar 2030 genomen, zodat er een ambitie is ontstaan waaraan langere tijd vastgehouden kan worden. Hierbij zijn de volgende zes uitgangspunten leidend: Samen stad en partri erschap: De zorg voor het milieu in de stad is een gedeelde verantwoordelijkheid. Een effectieve aanpak van rnilieuproblemen vereist samenwerking en krachtenbundeling. 6ebiedsgerich te integrale aanpak: Duurzame ontwikkeling vraagt om integraal gebiedsgericht beleid, waarbij milieu een onderdeel vormt van de totale aanpak en maatwerk (per gebied) onvermijdelijk is. Aecenteri: Meer aandacht voor (milieu)techniek, milieu-informatie en milieueducatie.

0uurzaamheidr Het behouden en het evenwichtig in balans uitbouwen van het ecologische, het economische en het sociaal-culturele kapitaal Leefbaarheid: Het streven naar prettig wonen, werken en recreeren. Functionaliteit: Goede gemeentelijke dienstverlening tegen zo laag mogelijke kosten. Deze ambities zijn in het Programma Milieu 2006-2009 uitgewerkt in doelen en acties voor de eerste vier jaren. Omdat de looptijd van dit programma (bijna) is verstreken, wordt er teruggeblikt met behulp van onderhavige evaluatie.

Juni 2009 Evaluatie uitvoering milieutaken 2006-2009 Sector ORVWI, afdeling milieu

Uitgangspunten evaluatie in dit hoofdstuk worden de context en de invalshoeken van de evaluatie besproken. Deze vormen het kader waarin de resultaten worden gepresenteerd,

z.z Context Een van de belangrijkste instrumenten binnen de sturing van de gemeentelijke organisatie is de jaarlijkse programmabegroting en productenraming. Deze geeft jaarlijks, met een doorkijk over vier jaar, naast de flnanci8e middelen ook een beeld van de doelstellingen per programmaonderdeel. Met Programma Milieu gemeente Bndhoven 2006-2009 vormt hierbij de basis voor het programmaonderdeel milieu en de daaronder resulterende collegeproducten.

Het programma vertaalt op doelstellingen en termijnenniveau de (strategische) doelstellingen en ambities in concrete doelstellingen. De horizon van het programma is, in overeenstemming met de programmabegroting en productenraming vier jaar. Het programma wordt Jaarlijks verder geconcretiseerd in het actlviteitenoverzicht milieu (AOM). Dit houdt in dat aan alle doelstellingen taken, activiteiten, projecten, verantwoordelijkheden, ook middelen etcetera worden gekoppeld. De voortgang van het programma wordt gernonitord op een aantal indicatoren. Jaarlijks zal ook worden bekeken of vanuit een oogpunt van voortgang of beleidsmatige prioriteiten, andere zaken moeten worden gemonitord of dat verdere verfijning op onderdelen nodig is. Op basis van ÃćâĆňâĂİ onder meer ÃćâĆňâĂİ de monitor wordt jaarlijks een jaarrekening opgesteld.

Dit verslag is ook een belangrijke basis voor de eventuele bijstelling van het programma milieu.

Op de volgende pagina is deze werkwijze schematisch beschreven.

Juni 2009 Evaluatie uitvoering milleutaken 2006-2009 sectoronvtst, afdeling milieu

Gemeenteraad

Wenst soB

College

Bron: Programma Milieu 2006-2009

Invalshoeken Bij het opstellen van deze evaluatie is uitgegaan van de volgende invalshoeken: inhoudelijke ambities, integratie binnen de milieuthema’s, integratie met andere beleidsvelden, inzet van milieu-instrumenten en tot slot de waargenomen hinderbeleving. Hieronder wordt kort toegelicht wat deze verschillende invalshoeken behelzen.

fnhoude fijke ambities ket jaarlijkse Activiteitenoverzicht Milieu beschrijft de concrete milieudoelstellingen en termijnen waarop deze moeten worden gerealiseerd voor zes specifieke thema’ s: ÃćâĆňâĂİ Afval

ÃćâĆňâĂİ Bodem

ÃćâĆňâĂİ Externe veiligheid

- Geluid ÃćâĆňâĂİ Klimaat ÃćâĆňâĂİ Lucht

De resultaten hiervan worden besproken in een korte analyse waarin de belangrijkste resultaten worden aangestipt, Vervolgens wordt afgesloten met een schema waarin met behulp van zogenoemde ’smileys’ is aangegeven wat de stand van zaken is bij de uitvoering van de miiieudoeisteliingen. De smileys staan voor het volgende:

Juni 2009 Evaluatie uitvoering milieutejreo 2006-zoog Sector ORViM, ardeijng milieu

Integratie binnen de milieuthema’s Bepaalde vraagstukken vergen samenwerking tussen milieuthema’s, Een goed voorbeeld hiervan is de inzet van Koude-Warmteopslag (KWO) bij het verduurzamen van de energievoorziening. Bij het realiseren van dergelijke voorzieningen wordt samengewerkt tussen de thema’s Bodem en Klimaat. In deze analyse wordt nagegaan of er nog meer kansen zijn om milieuvraagstukken aan te pakken met behulp van integratie.

Integrale doelstellingen Naast de genoemde milieuthema’s, geeft het Programma Milieu een overzicht van de relaties tussen milieu en andere programmaonderdelen c,q, beleidsvelden. Het gaat daarbij zowel om randvoorwaarden die aan andere programmaonderdelen vanuit het oogpunt van milieu, zouden moeten worden gesteld (bijvoorbeeld vanwege wetgeving), als om kansen die er voor ander beleid liggen als milieu tijdig wordt ge7ntegreerd, Een uitwerking van de relevante programmaonderdelen c.q, beleidsvelden is te vinden in bijlage l.

Milietr-instrumenten Om de eigen verantwoordelijkheid en taakuitvoering vanuit het programmaonderdeel miileu aismede het samenspel met anderen goed te kunnen uitvoeren, beschikken we binnen het miiieuwerkveld over een aantal instrumenten, Specifiek worden in dit programma de volgende instrumenten benoemd: vergunningverlening, toezichten handhaving van milieuwetgeving (de zogenaamde VTH-taken), milieu-informatie, milieucommunicatie, natuur- 8 rnilieueducatie, milieuparticipatie, milieurnonitoring en rnilieuzorg. Een toelichting op deze irtstrumenten is te vinden in bijlage 2.

Gezien het belang van VTH, natuur- & ml lieueducatie en milievcommunicatie bij de uitvoering van de milieutaken is ervoor gekozen de resultaten van deze instrumenten in aparte hoofdstukken te bespreken. Naast het benoemen van successen is daarbij

ook gekeken naar mogelijke aandachts-!verbeterpunten.

Waargenomen hinderbeleving Een belangrijk richtinggevend element in het Eindhovense miiieubeleidis de perceptie van de burger. Deze perceptie hoeft niet overeen te komen met de werkelijke, objectief, behaalde resultaten op milieugebied. Ze nodigen echter wel uit tot nader onderzoek en mogelijke acties, Vandaar dat in deze analyse aandacht wordt besteed aan de resultaten van de Hinderatlas Milieubeleving 2008/2009.

Juni 2009 Evaluatie uitvoering milieutaken 2006-2009 Sector ORVM, afdeling milieu

Afval Inhoudelijk vastgestelde ambities: doorgaan met aanpak, mogelijk aanpassing nodig

A/gemeen In 2003 zijn we gestart met een gedegen analyse van de organisatie van het afvalbeheer en de positie van Eindhoven op de afvalrnarkt. Eindhoven heeft de uitvoering van het afvalbeheer in de jaren negentig op afstand gezet en bij diverse partijen ondergebracht, Hoewel Eindhoven leidend is op beleid (maximaliseren van het hergebruik, maximaliseren van de service en minimaliseren van de kosten), is de gemeente voor de uitvoering daarvan afhankelijk van andere partijen. De conclusie van de analyse was dat het de gemeente ontbreekt aan voldoende mogelijkheden om regie te voeren, Het college van burgemeester en wethouders heeft in het coalitieakkoord Eindhoven Ehn verklaard de regie op de afvalinzameling enverwerking te wiilen hernemen. Dat ls de reden dat de gemeente de afgelopen jaren veel tijd heeft besteed aan een reorganisatie" van het afvalbeheer. De eerste stap in de reorganisatie was het beperken van het aantal instanties die in de uitvoering een rol hadden. Deze stap is met het onderbrengen van alle inzameltaken bij de gemeentelijke inzameldienst CURE, in april 2006 afgerond. De gemeente heeft zelf de taak van het contracteren van verwerkingscapaciteit op zich genomen. In 2006 heeft Deloitte de kwaliteit van het samenwerkingsmodel tussen de gemeenten en CURE onderzocht. De conclusies bevestigen de al eerder geconstateerde afhankelijke positie van Eindhoven. Dat geldt ook voor de twee andere gemeenten in CURE, Met de conclusies en aanbevelingen van het evaiuatierapport ontstond de behoefte van de drie gemeenten aan een ander, of aangepast model. In 2008 heeft het college het document Visie op de afvaldlenst regio Eindhoven’ aan de commissie gepresenteerd. Het document stelt dat, gelet op versterking van de gemeentelijke regie uit het coaiitieakkoord, de inzamelorganisatie een cruciale rol moet spelen als ketenregisseur. De CURE-gemeenten hebben de intentie uitgesproken om gezamenlijk te werken aan een nieuwe inzamelorganisatie. De samenwerking heeft geleid tot het besluit van de raden van de drie gemeenten om de uitvoering van de afvaibeheertaken in een nieuwe gemeenschappelijke regeling, zonder private partij, onder te brengen.

/uni 2009 Evaluatie uitvoering milieutaken 2006-2009 SectorORvhl, afdeling milieu

Samenvaffiri resultatert Actie Al: De jaarlijkse hoeveelheid restafval per Eindhovenaar is in 2010 gedaald tot 175 kg.

Status Opmerkingen Ondanks diverse pogingen is aandeel restafval gelijk gebleven op 200 kg, Inzameling kunststof zal beperkt effect hebben (weegt

weini ). A2: Vanaf 2006 worden in alle

nieuwe en geactualiseerde mliieuvergunningen voorschriften voor afvalpreventie en hergebruik

o enomen A3: Alle inwoners van

hoogbouwwoningen in Eindhoven kunnen vanaf 2010 op elk moment hun huishoudelijk afval kwijt

Project ondergrondse containers is ivrn vertragingen bij de aanbesteding een half jaar vertraagd. Wordt in 201 0

af erond A4: De inwoners van Eindhoven zijn tevreden over de mate het kunnen

aanbieden van huishoudeli’k afval A5: Vanaf 2008 kunnen bij 809(r van

In verband met andere

desbetreffende winkels afgedankte producten of stoffen worden ingeleverd door particulieren

prioriteiten kon hier geen uitwerking aan worden gegeven. in komende periode bezien wat initiatief van VROM tav uitbreiden

producentenverantwoordelijkheid oplevert. A6: Vanaf 2007 heeft de gemeente permanent inzicht in de (gewenste)

servicegraad voor afglftemogelijkheden voor fracties van afvalstoffen A7: De inzameling van huishoudelijk afval is vanaf 2010 voor 100’l6 gemechaniseerd A8: In 2008 is een depot voor de tussenopslag van secundaire materialen (b.v. licht verontreinigde

rond, ranulaat etc.) ereed A9:Vanaf2009wordtin de stedelijke ontwikkeling voor 50% gebruik gemaakt van secundaire grondstoffen. A10: Vanaf 2008 heeft de gemeente permanent (jaarlijks) inzicht in de

Zijladers zijn ingevoerd voor miniconta ine rs. Voor hoogbouw zie indicator A3.

Gebeurt wel bij infrastructuur. Voor woningbouw is hier In verband met andere prioriteiten

een uitwerkin aan gegeven.

Juni 2009 Evaluatie uitvoering milieutaken 2006-2009 sector ORVM, afdeling milieu

Integreren van Afval In andere mllieuthema’s Voor afval zijn er mogelijkheden om bij te dragen aan een duurzame energievoorziening. Denk bijvoorbeeld aan de inzet van biomassa voor het opwekken van energie. Of dit een reele mogelijkheid ls, dient uitgezocht te worden. Daarnaast ls het de moeite waard om de mogelijkheclen van de inzet van secundaire grondstoffen In te zetten systernatlsch te inventariseren. Hiermee kan vervolgens een bijdrage worden geleverd aan het duurzaam bouwen. De gemeente kan het gebruik van secundaire materialen stimuleren door middel van voorschriften in de lokale regelgeving, zoals de bouwverordening.

Integratie met andere beleidsthema’s: aandacht nodig voor implementatie in gemeentelijke processen Met betrekking tot stedelijke ontwikkeling is ingezet op het in stand houden van een adequate inzamelstructuur. Daarbij wordt per afvalstroom bekeken of deze wordt opgehaald dan wel wordt geregeld met behulp van een brengsysteem met voldoende inzamelpunten. De ruimtelijke voorwaarden moeten hierbij goed aansluiten. ln het kader van verkeer en vervoer heeft Eindhoven een milleuzone ingesteid om de uitstoot van schadelijke gassen te verminderen. Als gevolg hiervan geschiedt de inzameling van afval sindsdien met ’schone’ ophaalvoettuigen,

Inzet instrumenten voor milleubeleid: op koers, dient nog wel verder uitgebouwd te worden kfonitorfng. het nieuwe registratiemodel GEAR (Gemeente Eindhoven AfvaIReglstratie) Is in gebruik genomen. GEAR wordt gevuld met de begroting (geraamde afvalhoeveelheden ert uren die CURE besteed aan de inzameling en het beheer van de milleustraten). Vervolgens worden periodiek (per maand) de daadwerkelijke hoeveelheden en uren ingevoerd en vergeleken met de gegevens uit de begroting. GEAR berekent de afwijkingen en laat zien of het afvalbeheer op koers ligt. Bovendien berkent het systeem het hergebruikspercentage en rekent het de prestatie van elke buurt (driecijferige CBS-code) uit. Op deze manier krijgen we snel accurate beleidslnformatie. informatie: intern al geregeld (zie monitoring), maar extern nOg niet, Afvallnformatie is via verschillende media beschikbaar voor burgers; dit moet beter op elkaar afgestemd worden. Daarnaast dient de volgende informatie nog op kaart te worden

Juni 2009 Evaluatie uitvoering niilieuta ken 2006-2009 Sector ORvh/l, afdeling milieu

weergegeven: milieustraten, ondergrondse containers, voorzieningen voor gescheiden inzarneiing, kringloopwinkels. Port/ei pritie, Educatie en /i/iiiieuzorg: We starten samen met de bewoners met een

wijk-/buurtgerichte herijking van de inzameling van afvai en aanpassing op de service die de wijk/buurt wenst. We geven de bewoners inzicht in de samenhang in en de beperkingen van het inzamelsysteern, in de consequenties hun actuele scheidingsgedrag (kosten) en in de verbetermogelijkheden. De bewoners krijgen een stem in de keuze van de inzarnelmethoden. We verwachten daardoor en groter draagvlak voor het inzameisysteem en in het kielzog daarvan ook een beter scheidingsgedrag, VTH; Er zijn drie afvaizaken opgenomen in het handhavingsprogramma 2009, Het betreffen controles op zwerfafvalfillegaal gestort afval; het onjuist aanbieden van minlcontainers en huisvuilzakken en tot slot controle op de beschikbaarheid van de Stadspas bij milieustraten.

Communicatie. niet van toepassing.

Koppeling met Hinderbeleving: behoeft aandacht De beleving van de afvalinzameling is aanzienlijk verbeterd. De inwoners zijn steeds meer tevreden over inzameling van huishoudelijk afval. De duidelijkste verbetering betreft de inzameling van grof huishoudelijk afval. Dit heeft te maken met het afschaffen van het poorttarief per E januari 2007, Alleen voor inzameling van kca wordt nu de tevredenheldsnorm nog niet gehaald Wel is er over de periode 2003ÃćâĆňâĂİ

2008 al veel verbeterd (ontevredenheid daalde van 3896 naar 2896), maar aan de norm van 2096 is nog niet voldaan,

Aandachtspunten Nlnderbeleving Voor het volgende onderwerp is het zinnig een verdiepend onderzoek uit te voeren: Verklaring voor ontevredenheid in Achtse Molen over grofvuil, Misschien is er een verband met de afstand (rijtijd) tot de milieustraten. ln meer algemene zin kan er een verband bestaan tussen gebruik, tevredenheid en geografische afstand tot voorzieningen op stedelijk niveau (milieustraten) en op wijk/buurtniveau (glasbakken, textlelbakken). Overzicht van bestuurlijke besluiten Afval Afva istoffenverordening Eindhoven (2005) Collegedocument ’Visie op de afvaldienst regio Eindhoven’ (2008) Collegebeslult nieuwe inzamelorganisatie (2009) Raadsbesluit nieuwe inzamelorganisatie (2009) Mandateringsbesluit

Juni 2009 Evaluatie uitvoering rniiieutaken 2006-2009 Sector ORViVi, afdeling milieu

Bodem

inhoudelijk vastgestelde ambities. doorgaan met aanpak, geen bijstelling nodig

Algemeen Door een actieve markt zijn in de afgelopen jaren diverse bodemsaneringen uitgevoerd. Ook projecten die in eerste instantie niet interessant leken, zijn door een actieve houding van de gemeente toch opgestart. Het meest bekende voorbeeld is daarvan Strijp 5. Door een goede samenwerking met de projectontwikkeiaar is een vooruitstrevend saneringsplan ontwikkeld waarbij de beheersing van de grondwaterverontreiniging gecombineerd wordt met een systeem voor Koude Warmte opslag.

Door de uitvoering van bodemonderzoeken wordt de bodemkwaliteit steeds beter in beeld gebracht. De co5rdiriatie en uitvoering van de bode monderzoeken op potentieel verdachte locaties ligt bij de afdeling Milieu. In het kader van het Landsdekkend beeld is een inhaalslag gemaakt van historische en verkennende onderzoeken bij potentieel verdachte locaties. Deze inhaalslag zal naar verwachting medio 2010 afgerond worden. De gemeentelijke bodembeleidsnota is in concept klaar maar nog niet vastgesteld. in 2009 wordt deze nota aangepast aan het gezamenlijke beleid van de provincie en de 85 gemeenten en vervoigens vastgesteld. Door de bodembeleidsnota wordt het werk bij het team Vergunn[ngverlenilng van VTH in een aantal gevallen makkelijker gemaakt. Samenva t ti n

Status

Opmerkingen Bijna gereed. Beleid heeft een relatief lage

prioriteit gekregen t.o.v. uitvoering. In 2010 kan het naar

verwachting afgerond worden

juni 2009 Evaluatie uitvoering milieutaken 2006-2009 sectnr ORVtVi, afdelilng milieu

83: Vanaf 2006 is de relevante informatie over bodemkwaliteit via internet beschikbaar voor de burger.

Op zijn vroegst eind 2009 haalbaar, Oorzaak is met name

gelegen in de gemeentelijke infrastructuur voor automatisering. Vanaf 1 januari 2010 zal de informatie als eerste

stap voor makelaars beschikbaar komen. 84: Alle locaties waar, op basis van

historische informatie, mogelijk sprake is van bodemverontreiniging, zi n onderzocht. 85: Alle locaties waar sanering van historische bodemverontreiniging noodzakeli’k is, zi’n esaneerd. 86: Alle vergunningsvoorwaarden omtrent bodembesche rmende voorzieningen worden consequent nageleefd.

Een paar jaar geleden is dit specifiek

opgenomen in een toezichtronde. Toen

bleek dat er geen grote problemen waren in de naleving. Daarna is er geen expliciet toezicht op gehouden. Het heeft weinig meerwaarde om hier energie in te steken, omdat de risico’s zeer gerin zi’n.

87: Bodembeschermende voorzieningen zijn overal waar nodig opgenomen in de

ver unnin en. 88: Vanaf 2009 zijn geen ondergrondse tanks meer aanwezig in de beschermingszone van het waterwingebied die niet voldoen aan de

milieueisen. Integreren van Bodem in andere Ivlilieuthema’s in 2009 zal het uitvoerfngsprogramma "Stimuiering en Sturing KWO ln Eindhoven" van start gaan. De ambitie is om KWO op grote schaal te gaan (laten) toepassen in de

warmte- en koude voorziening voor nieuwbouw in woningbouw en utiliteitsbouw. Ook de mogelijkheden bij renovatie zullen zoveel mogelijk worden benut. Eindhoven zal daarin onder het motto Voorop in Bodemenergie" nadrukkelijk manifesteren.

Juni 2009 Evaluatie uitvoering milieutaken 2006-2009 Secter ORVhh, afdeling milieu

Exporteren van Bodem naar andere thema’ s: aandacht nodig voor implementatie en berging in gemeentelijke processen In het algemeen kan gezegd worden dat bodemmedewerkers makkelijk toegankelijk zijn voor adviesbureaus en aannemers. Bij problemen wordt gezocht naar het vinden een oplossing en niet alleen strikt naar de Wet bodembescherming. Indien noodzakelijk geven aanvullende voorwaarden in een beschikking de benodigde garantie op het verantwoord gebruik van het gesaneerde perceel. Een verdere verbetering van de bereikbaarheid kan bereikt worden door informatievoorziening via het internet. Door een aantal technisch en organisatorische problemen is dit tot op heden nog niet gelukt. ln enkele gevallen is het nog niet standaard dat collega’s van andere afdelingen gebruik maken van de diensten van de afdeling Milieu. Hierdoor kan het voorkomen dat onderzoeken zijn uitgevoerd die niet zijn verwerkt in het bodeminformatiesysteem, Verder bestaat de kans dat verontreinigingen over het hoofd gezien worden of dat onderzoeken dubbel uitgevoerd worden. De afdeling Milieu zal in 2009 haar werkzaamheden bij andere afdelingen beter bekend maken.

De bodemverontreinlgingen kunnen belemmeringen opleveren in het gebruik ervan en zij kunnen problemen veroorzaken in het vrije handelsverkeer (waardedaling als gevolg van bodemverontreinig ing), Bij de ontwikkeling van locaties vormen de kosten van noodzakelijke bodemsanering vaak een belemmerende factor. Ook kunnen verontreinigende stoffen zich op sommige plaatsen verspreiden en wordt de grondwaterkwaliteit bedreigd. Om deze verstoringen zoveel mogelijk te voorkomen is ingezet op het in kaart brengen van de bodemkwaliteit en worden, waar noodzakelijk, maatregelen getroffen voor het beheersen van de bodemkwaliteit. De bodemmensen zijn nu verdeeld over de afdelingen Milieu en VTH Binnen VTH zijn de bodemrnensen weer verdeeld in twee teams: Toezicht en Handhaving en Vergunningveriening. De grootste bottleneck ligt nu in de uitwisseling van kennis en informatie en menskracht tussen de verschillende afdelingen en teams. Dit probleem kan deels ondervangen worden door gebruik te maken van het kwaliteitssysteem van bodem. In het kwaliteitssysteem worden voor nagenoeg alle bodemactiviteiten de procedures beschreven en wordt verwezen naar relevante documenten. Daarnaast is door de strikte splitsing in taken en bevoegdheden tussen de diverse afdelingen een capaciteitsprobieem ontstaan. De hoeveelheid werk bij de diverse afdegngen schommelt sterk. Het is wenselijk dat de bodem mensen van andere afdelingen kunnen inspringen als er elders een piek in het werk is. Op deze manier kunnen de pieken opgevangen worden zonder dat extra personeel nodig is.

Inzet instrumenten voor milieubeleid: niet op gewenst niveau, verbetering nodig Informatie en communicatie: in 2009 zullen de boderninformatie gegevens via internet beschikbaar gaan komen voor derden. Daartoe zullen we Nazca gaan hosten bij de leverancier. Daar wordt ook een rapportagemodule ingericht die via internet geraadpleegd kan worden. Deze module genereert een rapport van alle beschikbare informatie van en rondom een perceel. Deze module wordt in eerste instantie beschikbaar gesteld aan adviesbureaus en makelaars, Blijkt het een succes dat wordt

Juni 2009 Evaluatie uitvoedng milieutaken 2006-2009 Sector ORVaii, afdeling milieu

de module voor iedereen toegankelijk. Daarnaast wordt een deel van de informatie uit l lazca in 2009 getoond op de Geogids. VTH, Monitoring, Participatie, Educatie en Milieuzorg: niet van toepassing

Koppeling met Hinderbeleving: minder relevant De beleving van de bodemkwaliteit speelt een beperkte rol in de perceptie van de Eindhovense burger. Dit is het gevolg van het ontbreken van direct waarneembare overlast (zoals bijvoorbeeld herrie, vieze lucht en/of (zwerf) afval.

Aandachtspunten Hinderbeleving Geen,

Overzicht van bestuurlijke besluiten bodem Bodernkwaliteitskaart en Bodembeheerplan (collegebesluit d.d. 13 mei 2008). Functieklassekaart (in voorbereiding). Verordening bodemsanering Eindhoven 2003. Raadsbesluit van 9 maart 2004, raadsnummer 03.R653.001, Verordening bodernsanering Eindhoven 2009 geagendeerd voor de raadsvergadering in juli 2009.

Juni 2009 Evaluatie uitvoering rnilieutaken 2006-2009 sector ORViVi, afdeling milieu

Externe veiligheid Inhoudelijk vastgestelde ambities: doorgaan met aanpak, geen bijstelling nodig

Algemeen Beperken risico’s en verbeteren van beheersbaarheid: hebben we goedin de vingers Bij een groot aantal risicovolle bedrijven zijn de risico’s externe veiligheid via de VTH inzet van de gemeente soms drastisch beperkt, Dit bleek mogelijk omdat de bestaande bedrijfsvoering vaak veel minder opslag/gebruik van gevaarlijke stoffen vergt dan waarvoor vergunning verleend was, en/of in combinatie met het aanbrengen van extra veiligheidsschillen, waardoor effecten van een beginnende calamiteit niet meteen overslaan nar buiten/de omgeving. Voordeel van de aanpak is dat het gebied waarbinnen beperkingen gelden voor nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen flink afgenomen. Het oppakken van zelfsturing (de eigen verantwoordelijkheid) door risicovolle bedrijven via zogenaamde Veiligheid beheerssystemen (VBS) is in enkele gevallen geregeld. Bij de drie zogenaamde BRZO bedrijven (waarbij VBS een wettelijke verplichting kent), en bij twee bedrijven waar zo’n verplichting niet geldt. In 2009 wordt een finale poging gedaan om bedrijven tot het opzetten van een VBS te brengen en bij het opzetten en Implementeren ervan ruim te faciliteren. Sanering: op schema; vinger aan de pols bij VROM t,a.v. sanering 6roepsrisico LPG tanks ta ti ons

De drie urgente saneringsgevallen -allen LpG-tankstations die te dicht bij woningen waren geiegen- zijn binnen de wettelijke termijn gesaneerd. Daarnaast is een LPGtankstation (Gagelstraat) gesaneerd dat formeel niet als urgent saneringsgeval" kon worden aangemerkt. Dankzij een overtuigende motivatie heeft het ministerie van VROM over de regels heen willen kijken" en een schadevergoeding van 6 400.000;in het vooruitzicht gesteid. Dit maakte het mogelijk dat het LPG-reservoir kon worden verwijderd en daarmee een situatie kon worden opgelost waartegen de wijkbewoners sinds 1978 (!) hebben geageerd.

Sanering van de resterende zogenaamde niet-urgente saneringsgevallen lijkt sinds kort niet tijdig (= voor 20I 0) realiseerbaar. Deze niet-urgente saneringsgevallen betreffen een aantal LPG-tankstations. Voor deze sanering zijn afspraken gemaakt in het convenant dat VROM met de branchevereniging heeft vastgesteld. De reden dat deze afspraken niet kunnen worden nagekomen is nog onduidelijk. Bij VROM zal {via VNG en IPO) worden aangedrongen op tijdige sanering.

Juni 2009 Evaluatie uitvoering rnilieutaken 2006-2009 Sector ORVIVI, afdeling rmlieu

In kaart brengen risico’s en risicobronnen: hebben we goed in de vingers Grotendeels gerealiseerd. T.a.v. luchthaven en buisleidingen wordt nog gewerkt aan het verkrijgen en transparant maken van enkele risico’ s. Het Basisnet weg en spoor zijn nog ln ontwikkeling, Inzet is en blijft (ook van VNG en IPO)het realiseren van het risicoperspectief van het Kabinetsstandpunt Ketenstudies (december 2003). Er zijn t.a,v. het spoor met name in 2008 concrete stappen gezet door VROM en V8rW (reductie van risico’s op de Brabantroute met behulp van convenant ammoniak en LPG met DSM, realisatie ATB++ (voorkomen botsingen bij lage snelheid), onderzoek naar haaibaarheld van BLEVE vrij LPG transport e.d.)

Doorgaand verkeer gevaarlijke stoffen over hoofdwegen: isin 2007 geregeid; on t wikkeiingen periodiek (1 x/5jrj evaiueren

Voor zover mogelijk is dit geregeld, Het merendeel betreft transitotransport via de Randweg. Het overige vervoer van gevaarlijke stoffen betreft bestemmingsverkeer in Eiridhoven en Nuenen,

5amenvattin Actie

Status

Opmerldngen

E1: ln 2009 is het aantal risicoknelpunten in Eindhoven < 5. E2; Vanaf 2009 zijn permanent alle risico’ s bij bedrijven en door transport van

gevaarlijke stoffen inzichtelijk E3: Het doorgaand vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg gaat in 2007 uitsluitend over de hoofdwegen om de stad E4; In 2009 voelt minimaal 75% van de Eindhovenaren zich veilig ten gevolge van risico’s met gevaarlijke stoffen

Gebleken is dat gevoel over veiligheid moeilijk is te belnvloeden en

ogenschijnlijk sterk wordt bepaald door ongevailen met gevaarlijke stoffen elders, E5: Eindhovenaren weten ter

zelfbescherming wat te doen bij calamiteiten met gevaarlijke stoffen

Ambitie is te hoog gebleken. Actie Denk Vooruit is in Eindhoven

uitgerold, Aanvulling overin Eindhoven aanwezige risicobronnen is ambtelijk in

voorbereidin .

Juni 2009 Evaluatie uitvoering milieutaken 2006-2009 Setter ORVhh, afdeling milieu

Integreren van EV in andere Milieuthema’s Niet van toepassing Exporteren van Externe Veiligheid naar andere thema’ s: kaders zijn geregeld. Aandacht nodig voor implementatie en borging in gemeentelijke processen Externe veiligheid is inmiddeis een vast toetsingskader bij veel nieuwe stedelijke ontwikkelingen. We maken veel bewuster keuzes en zorgen er in elk geval voor dat er geen nieuwe ongewenste situaties ontstaan (no-regret beleid). Bij voorkeur zorgen we voor voldoende scheiding van wonen, werken en transport. Er is een integrale visie externe veiligheid gemaakt die sturing geeft aan: 1. het verder terugdringen van risicobronnen (zowel qua aantal als omvang) in het hart van de stad en het bieden van ruimte voor vestiging van nieuwe risicovolle bedrijvigheid (onder strenge risicoreducerende maatregelen) aan de rand van de stad; 2, de ruimte voor grootschalige evenementen in de stad (op afstand van risicobronnen). 3. het onderzoek in delen van de bestaande stad naar de noodzaak en

mogelijkheden voor verbetering van beheersbaarheid. 4. Betere financieringsmogelijkheden voor optimaliseren beheersbaarheid (via G REX/WRO).

in de visie zijn risicobronnen gelegen in randgemeenten met effectgebieden die uitstrekken tot over het Eindhovense grondgebied meegenomen. Door de visie is externe veiligheid toekomstgericht en extern verweven met de beleidsvelden Ruimtelijke Ontwikkeling, Economie, Mobiliteit, Wonen, en buiten de Eindhovense gemeenteg rerizen. Nog te doen

Uitdragen en implementeren van de visie (in bv. bestemmingsplannen, te realiseren veiiigheidsverhogende maatregelen in/aan gebouwen en plangebieden). Er is extra aandacht nodig voor het monitoren van het groepsrisico bij de realisatie van ruimtelijke projecten en het realiseren van noodzakelijk geachte veilig heidsverhogende maatregelen. Verbinding met beleidsveld Beheersbaarheid uitbouwen/beter leggen, Inzet instrumenten voor milieubeleid: niet op gewenst niveau, verbetering nodig I/TH: structurele afstemming en samenwerking tussen VTH en afd. Milieu uitwerken. Zij hebben elkaar nodig als het gaat om optimaal resultaat voor burgers (risico’s zo klein mogelijk en goed beheersbaar), VTH betreft instrumenten om beleid te realiseren. Dat wordt niet altijd goed gezien/in de gaten gehouden. Te hanteren

afwegingsprocessen en werkwijzen beschrijven,

Juni 2009 Evaluatie uitvoering milieutaken 2006-2009 SeCter ORViVt, afdeling milieu

Moni toringr is nu nog te veel ad hoc geregeld. Behoeft verbetering. Er is in 2009 gestart met het beschrijven van de interne processen. Dat geeft een kans om

monitoring beter vorm te geven

informotie; intern opvrage van risicokaart via Geogids grotendeels geregeld (visualisatie op de stadskaart). EV Informatie is nog ondermaats beschikbaar voor burgers. De volgende informatie dient nog op de publiekskaart te worden

weergegeven; veiligheidszones langs wegen en spoorwegen, de luchthaven, rondom risicovolle bedrijven. Communicatie: info over waar in de stad welke EV risico’s bestaan is via de visie extern

gecommuniceerd, Moet blijvend op internet beschikbaar komenlb!ijven. Eigen handelingsperspectief i,r.t. tot risicobronnen in de eigen omgeving moet nog gestalte krijgen. Participatie, Educatie en Miiieuzorg: niet van toepassing

Koppeling met Hinderbeleving: niet op gewenst niveau, verbetering nodig De externe veiiigheid is verbeterd, maar blijft boven de gestelde norm (2096) voor onveiligheid, Er zijn echter geen wijken waar de wijknorm (33%) wordt overschreden. Mogelijk zien burgers niet welke risicoreducerende resultaten geboekt zijn, ze blijven zich erg ongerust maken over alles wat met gevaarlijke stoffen te maken heeft. Nader onderzoek met BiO initieren om erachter te komen wat er leeft. Met behulp van commtlnicatie/eigen ha ndelingsperspectief trachten beleving te verbeteren.

Aandachtspunten Hinderbeleving Voor het volgende onderwerp is het zinnig een verdiepend onderzoek uit te voeren: Onderzoeken van achterliggende motivatie voor hoog niveau van ongerustheid in de hele stad, Is er een relatie met het relatief grote aantal ongevallen met vrachtverkeer op de Randweg?

)uni 2009 Evaluat/e uitvoering rnilieutaken 2006-2009 Sector ORVhh, afdeling milieu

6 Geluid Inhoudelijk vastgestelde ambities: doorgaan met aanpak, geen bijstelling nodig

Algemeen Oe aanpak van geluidhinder volgt twee sporen: bestaande situaties worden gesaneerd en nieuwe situaties worden voorkomen door middel van een adequateinbreng bij ruimtelijke ontwikkelingen.

ln kaart brengen akoestische situatiein Eindhoven: hebben we goedin de vingers Er is uitvoering gegeven aan de EU-Richtlijn Omgevingslawaai en op een groot aantal locaties in de zone rondom de Randweg Eindhoven zijn geluidmetingen verricht. De geluidbelastingkaart en ÃćâĆňâĂİ tabellen zijn vastgesteld en aangeleverd evenals het

Actieplan Geluid. De samenwerking binnen de Agglomeratie heeft tot een eensluidende vorm van zowel de kaarten als ook de actieplannen geleid. De Agglomeratie was een van de eerste die alle producten binnen de daarvoor gestelde termijn heeft aangeleverd, In het kader van de sanering A- en Raillijst weg -en railverkeerslawaai zijn in Eindhoven inmiddels sinds het begin van de saneringsoperatie zo’n 2800 woningen geiuldgesaneerd. Langs de Eisenhowerlaan is een geluidscherm gerealiseerd om in de saneringsverplichting te voorzien.. Opstellen van zonebewakingsmodellen voor alle bedrij venrerreinnen: op schema; hebben we goed in de vingers Alle zoneplichtige bedrijventerreinen (De Hurk, DAF/Kanaaldijk-Noord, DMV/Campina, Philips Ketelhuis ÃćâĆňâĂİ Essent Warmtekrachtcentrale en Tennet

Transformatorstation) beschikken over actuele zonebewakingsmodellen en voor veel niet-zoneplichtige bedrijventerreinen (Croy, HTC, GDC Acht ÃćâĆňâĂİ Kapelbeemd, Park

Forum, Strijp T, Rioolwaterzuiverirtg) zijn inmiddels zonebewakingsmodellen

opgesteld. Op 23 oktober 2008 heeft de gemeenteraad van Eindhoven de nota Geluid nietgezoneerde Industrieterreinen vastgesteld, Deze nota maakt het mogelijk om op vrijwillige basis bedrijventerreinen te zoneren. Als eerste is een zonebesluit genomen voor GDC Acht - Kapelbeernd

Juni 2009 Evaluatie uitvoering milieutaken 2006-2009 Sector ORYNt, afdeling milieu

inzichtin de hinderbeleving van hef aspect geltfidhinder; verdient de aandacht, hebben we nog niet heiemaaiin de vingers Het opgestelde kaartmateriaal en de verrichtte geluidmetingen worden vergeleken met de op basis van een Inwonersenqutste verkregen inzicht in hinderervaring van de burgers. Opvallend is dat in de hinderbeleving de bron burenhinder hoog scoort, Van tje overige bronnen geidt wegverkeer als belangrijkste bron van hinder. Er is niet altijd een eenduidig beeld vast te stellen tussen de resultaten uit de geluidbelastingkaart en de geluidmetingen met de resultaten uit de Hinderatlas. Opmerkelijk is dat tegen de landelijke trend in de hinderbeleving in Eindhoven ten gevolge van verkeerslawaai iicht is afgenomen. Dit in tegenstelling tot wat verwacht had kunnen worden op basis van de toename van het wegverkeer,

Samenyatfin Actie

Status Opmerkingen

61: Vanaf 2006 is de gehele akoestische situatie in de gemeente permanent

inzichtelijk emaakteninkaart ebracht 62: De gewenste akoestische situatie per gebied is in 2006 vastgelegd in een Nota Geluid

Deze ambitie iste hoog. Er is een aanvang gemaakt. in 2010/2011 nader uit te werken.

63: In 2009 zijn voor alle Eindhovense

Voorbereidingen zijn gedaan. Koppeling met bestemmingsplannen verlaagt het tempo,

bedrijventerreinen zonebewakingsmodellen opgesteld (gezoneerd en niet-gezoneerd wat betreft eluid) G4: In 2007 weten we hoeveel mensen in

de gemeente geluidhinder ondervinden en waardoor. 65: ln 2009 is het aantal mensen dat

De hinder is over de

geluidhinder ondervindt 40% lager dan eind 2004

periode 2003-2008 niet verminderd, Deze ambitie lijk te hoog, gel uidhinder wegverkeer bij groeiende mobiliteit zo veel verminderen is niet realistisch.

Integreren van Geluld in andere ltililieuthema’s Bij de geluidsanering worden veelal womngen geYsoleerd, De mogelijkheden van (aanvullende) warmte-isolatie worden hierin meegenomen, Exporteren van Geluid naar andere thema’ s: aandacht nodig voor implementatie en borginQ in gemeentelijke processen

Juni 2009 Evaluatie u/tvoering milieutaken 2006-2009 SeCter ORVNl. afdeling milieu

Basis voor het nieuwe geluidbeleld zal de gemeentelijke geluidkaart zijn. Deze kaart bestaat uit vier dec l kaarten:

een achtergrondniveaukaart, een zonebewakingskaart; een verkeersmilieukaart; een railverkeersgeiuidkaart, Van deze kaarten is alleen de achtergrondniveaukaart nog niet beschikbaar. Er is afgesproken dat al deze kaarten zowel op papier ais elektronisch beschikbaar komen. Intern is dit geregeld, voor de burger nog niet. Geluid wordt steeds beter vroeg in het planproces voor nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen uitgewerkt. Daarmee is het thema goed geTntegreerd in de besluitvorming over stedelijke ontwikkeling. Er is nog geen integrale visie op geluid. Wel zijn er facetgewijs een aantal zaken

geregekl: momenteel is er het interimbeleid ’Hogere Waarden’. Dit beleid voorziet in een afwegingskader voor ruimtelijke ontwikkelingen op geluidbelaste locaties; de nota "Geluid niet-gezoneerde industrieterreinen" is opgesteld, deze wordt gebruikt voor ruimtelijke ontwikkelingen rondom bedrijventrerreinen; er vindt afstemming plaats met mobiliteit over de inrichting van de infrastructuur, zowel verkeersremrnende inrichting als ook geluidreducerende maatregelen; Nog te doen:

inbrengen van geluid in gedigitaliseerde bestemmingsplannen.

inzet instrumenten voor milleubeleid: niet op gewenst niveau, verbetering nodig VTH: structurele afstemming en samenwerking tussen VTH en afd. Milieu uitwerken, Zij hebben elkaar nodig als het gaat om optimaal resultaat voor burger. VTH betreft Instrumenten om beleid te realiseren. Dat wordt niet altijd goed gezien/in de gaten

gehouden. Te hanteren afwegingsprocessen en werkwijzen beschrijven. Monitoring: is nunog te veel ad hoe geregeld. Behoeft verbetering. Er is in 2009 gestart met het beschrijven van de interne processen, Dat biedt kansen om de monitorlng te verbeteren,

Informatie: zowel intern als extern nog niet goed geregeld. Geluidinformatie is nog onder de maat beschikbaar voor burgers. De volgende informatie dient nog op kaart te vvorden weergegeven: zones langs wegen, spoorwegen, de luchthaven en rondom industrieterreinen, gesaneerde woningen, geluldsarrn asfalt en geluidsschermen.

Juni 2009 Evaluatie uitvoedng milieutaken 2006-2009 Seanr ORVht, afdeling milieu

Communicotie: info over waar in de stad welke geluidniveaus bestaan is via de rapportage en actleplan EU-richtlijn Omgevlngslawaai extern gecommunkeerd. Moet blijvend op internet beschikbaar komen/blijven. Participatie, Educatie cri Miiieuzorg; niet van toepassing

Koppeling met Winderbeleving: niet op gewenst niveau; behoeft aandacht Over het geheel genomen is de geluidhinder als gevolg van wegverkeer te hoog: 2396 van de Findhovenaren heeft er veel last van, dat is boven de norm van 2096. Er zijn twee wijken met heel veel geluldhinder van wegverkeer, boven de wijknorm van 35%: namelijk de wijk Oud Kasteel nabij knooppunt De Hogt en de wijk Kortonjo tussen de Aalsterweg en Leenderweg. Naar verwachting zal deze geluidhinder een gevolg zijn van de tijdelijke ornbouwwerkzaamheden aan de Randweg Eindhoven. De geluidhinder als gevolg van vliegverkeer is, ondanks een flinke toename van het aantal vluchten, afgenomen en blijft ver onder de gestelde norm. Tot slot is de geluidhinder van evenementen en horeca toegenomen, maar deze blijft nog steeds ver onder de gestelde norm,

Aandachtspunten Winderbeleving; behoeft verbetering Voor de volgende onderwerpen is het zinnig een verdiepend onderzoek uit te voeren: Burgers zien niet welke resultaten geboekt zijn. Wet aspect geluid wordt vaak anders beoordeelt dan objectief vast te stellen. Nader onderzoek met BIO initiÃńren om erachter te komen hoe dat komt,

Slj het monitoren van de hinderbeleving wordt momenteel geen onderscheid gemaakt naar de plaats waar de hinder wordt ondervonden. De geluidsaneringsmaatregelen zijn met naine gericht op het isoleren van woningen. Aanvullend onderzoek is nodig om het effect van de saneringsrnaatregelen inzichtelijk te maken. Geluidhinder va n buren komt met name voor bij woningen die gebouwd zijn voor 1940. Momenteel worden juist deze woningen vaak opgesplitst in meerdere appartementen. De verwachting is dat door een intensievere bewoning de hinder zal toenemen. Geluid vlieg verkeer: wat zijn de gemeten/berekende geluidsniveaus in de diverse buurten? Wat is de aard van de klachten? Is er onderscheid in soorten tijdstippen van viiegverkeer? Hoe is de beleving van burgers aan de zuidzijde van de luchthaven (in Veldhoven)? Geluid evenementen: nagaan of overlast gevolg is van meer evenementen of vanwege meer of ’langere geluidproductie tijdens evenementen.

Overzicht van bestuurlijke besluiten Geluid Zie de aangehaalde nota’s onder het thema integratie met overige beleidstherna’s’.

Juni 2009 Evaluatie uitvoering rnilieutaken 2006-2009 Sector ORViut, afdeling milieu

Klimaat

Inhoudelijk vastgestelde ambities: intensivering is noodzakelijk

Algemeen Kiimaatbeleid is geen wettelijke taak. Landelijke wetgeving werkt soms zelfs eerder belemmerend op vooruitstrevend klimaatbeleid. Met Bouwbesluit staat bijvoorbeeld niet toe dat er strengere eisen worden gesteld op energiegebied die verdergaan dan het Bouwbesluit voorschrijft. Klimaatbeleid is echter vanuit onze maatschappelijke verantwoordelijkheid een erg belangrijk beieidsterrein. Daarom zal Eindhoven als vijfde grootste stad van Nederland haar inspanningen moeten ieveren. Niet voor niks heeft 8@W duurzaamheid en klimaat uitgeroepen tot een van haar speerpunten. En niet voor niks heeft Eindhoven in juni 2008 de intentie uitgesproken om energieneutraal te worden in de periode 2035-2045, Ook is Eindhoven een van de ondertekenaars van het Europese Convenant of IViayors waarmee wij verklaren 2096 minder C02 uit te stoten dan in 1990.

5amenvat ting Actie Kl: In 2009 hebben we alle lokaal

beschikbare mogelijkheden benut om de energiebehoefte blijvend terug te dringen

K2: In 2007 wordt ten minste 5 96 van alle

energie die we in Eindhoven gebruiken duurzaam opgewekt.

Status

Opmerkingen Ambitie is te hoog gebleken. Door rijk en

gemeente zijn betere mogelijkheden gecreeerd om partijen te stimuleren. Ambitie is te hoog gebleken. In 2008 bedroeg dit aandeel 196, Via routekaart

energieneutraal Eindhoven worden in najaar 2009 voorstellen tot intensivering edaan. K3: In 2007 wordt de energie voor alie

gemeentelijke gebouwen en voorzieningen centraal ingekocht en is het aandeel duurzame energie hiervan minimaal 4096.

juni 2009 Evaluatie uitvoering rnilleutaken 2006-2009 Sector ORVtvi, afdeling milieu

K4: ln 2009 wordt enkel nog gebruik gemaakt van fossiele brandstoffen, indien dit efficiÃńn gebeurt (maximale isolatie, minlrnaa1 verbruik),

Ambitie is te hoog gebleken. Er zijn duidelijk stappen gezet. Via routekaart

energieneutraal Eindhoven worden in najaar 2009 voorstellen tot intensivering gedaan.

Integreren van Klimaat in andere milieuthema’s Inzet koude-/w armteopsiag (zie ook thema bodem). Bij geluidsanering worden ook de mogelijkheden tot warmte-isolatie meegenomen (zie thema geluid).

Exporteren van Klimaat naar andere thema’ s: aandacht nodig voor lmplementatie en borging in gemeentelijke processen EfficiÃńnt en effectief beleid kenmerkt zich in de eerste plaats door een consequente procesaanpak waarbij kiimaateisen al vroeg in de plannen voor nieuwe woningen, kantoren e,d. worden meegenomen. Hierbij worden alle mogeIljke innovatieve technieken benut, zoals koude-/warntteopslag, LED en micro-

warmtekrachtkoppeling. Met behulp van een routekaart naar energieneutraliteit wordt in beeld gebracht welke activiteiten en strategische keuzes op middellange en lange termijn nodig zijn om te komen tot energie neutraliteit en op welke termijn dat haalbaar is. De eerste resultaten van de routekaart laten zien dat alie zeilen bijgezet moeten worden om de ambitie van energieneutraiiteit in 2035-204Swaar te maken, Daarvoor is medewerking van andere beleidsterreinen onontbeerlijk. Bij nieuwe ontwikkelingen moet energleneutraliteit of zelfs netto energie levering net zo vanzelfsprekend een voorwaarde zijn als bijvoorbeeld een parkeernorm. Er is belangrijk "missiewerk" te gaan, bijvoorbeeld via informele netwerk bijeenkomsten, zodat klirnaatdoelstelllngen bij medewerkers van andere beleidsvelden tussen de oren zitten. Maar ook in formele zin moeten klimaatdoelstellingen geÃŕntegreerd worden in de relevante beleldsstukken van andere beleidsterrelnen, zoals al is gebeurd bij Bouwen en Wonen en Openbare Verlichting.

inzet instrumenten voor mitieubeleidt op koers, nog niet op gewenst niveau VTH: Verg unningverleners en handhavers zijn opgeleid om tijdens bedrljfsbezoeken goede informatie te verschaffen over energiebesparende maatregelen. Moniroring: Het energieverbruik van Eindhovense aansluitingen in 2006 is in kaart gebracht. Informatie: zowel intern ais extern nog niet goed geregeld. Behaalde klimaatresultaten zijn nog onvoldoende inzichtelijk voor burgers. Er is een communicatiestrategie ontwikkeld om intern en extern klimaatbeleid uit te dragen,

Juni 2009 Evaluatie uitvoering milieutaken 2006-2009 Sector ORViM, afdeling milieu

Er is een duurzame energiekaart ontwikkeld met daarop aangegeven welke duurzame toepassingen in Eindhoven zijn gerealiseerd.

Communicatie: energiebesparing of duurzaam energieopwekking leeft op dit moment niet bij een groot deel van de stakehoiders (bijvoorbeeld huishoudens, bedrijven). Communicatie zal ingezet moeten worden om klimaat op het netvlies of de agenda te krijgen van stakeholders. Een veeigehoorde belemmering bij stakehotders is hoge investeringskosten, Voor een deel zal dit probleem zichzelf oplossen door stijgende energieprijzen, maar financiÃńle instrumenten (zoals een energiebesparingslening, differentiatie in OZB-tarieven gekoppeld aan energielabels, et cetera) kunnen helpen om deze belemmering weg te nemen, Participotie. energieneutraliteit bereik je als gemeente niet alleen, daar heb je andere partijen bij nodig. De samenwerking tussen de gemeente, bouwpartijen en kennlslnsteliingen om in Blixembosch Noordoost een energieneutrale wijk te realiseren is hiervan een mooi voorbeeld. Eindhoven zal bij herstructurering en nieuwe ontwikkelingen partnerschappen moeten aangaan met stakeholders om gezamenlijk te werken aan een energieneutraal Eindhoven. Educatie: Zon in de klas. Voor basisscholen is een iespakket duurzame energie ontwikkeld. Daarnaast hebben bijna 2.000 leerlingen van het middelbaar onderwijs de mogelijkheid gekregen om de kiimaatfilm An Inconvenient Truth te bekijken.

IriilierJzorg. Met behuip van het energiemanagementsysteem ’Mijn gemeente bespaart energie" worden de verbruiksgegevens van gemeentelijke elektriciteitsaansliJitingen inzichtelijk gemaakt,

Koppeiing met Hinderbeleving: behoeft verbetering Onderdeel van het klimaatbeleid is de besparing van energie in gemeentelijke gebouwen. 58r)6 van de Elndhovena ren is positief over de gemeentelijke inspanningen. Het streefcijfer van een 67% positief imago wordt nog niet gehaaid. Blijkbaar heeft de extra beleidsimpuls van 2005 nog geen meetbaar effect te zien gegeven. Er is wel veel gedaan aan klimaat en duurzaamheid, maar dat is maar beperkt uitgedragen. Klimaat en duurzaam bouwen zijn in het voorjaar van 2007 beide tot speerpunten van het college gemaakt. De ambities zijn ambtelijk flink naar boven bijgesteld, Het promoten van hetgeen de gemeente investeert en bespaart zal nadrukkelijker onder de aandacht gebracht gaan worden.

Aandachtspunten Hinderbeleving Voor het volgende onderwerp is het zinnig een verdiepend onderzoek uit te voeren: De voorbeeldrol van de gemeente verbetert nog niet genoeg, terwijl er op het gebied van duurzaamheid en klimaat veel is gedaan (biomassacentrale Zwemcentrum Tongelreep, pilot LED-straatverlichting e.d.) en er een nieuw beleid is vastgesteld in 2008 (verdubbeling inspanningen, energiebesparingslening voor particulieren). Het is de vraag of dit te wijten is

Juni 2009 Evaluatie uitvoering milleutaken 2006-2009 Sector ORVIVI, afdeling milieu

aan de (beperkte?) resultaten of aan onvoldoende communicatie over de resultaten,

Overzicht van bestuurlijke besluiten Klimaat Bestuurlijk speerpuntenprogramma Uitvoeringsprogramma Kiimaatbeleid 2009-2012

Juni 7009 Eva/uatie uitvOedng miiieuta ken 2005-2009 sector ORvith, afdeling milieu

8 Lucht Inhoudelijk vastgestelde ambities: doorgaan met aanpak, geen bijstelling nodig

Algemeen Uitvoeren plan van aanpaki.z. stikstofdioxidewaarde Leenderweg: hebben we goedin de vingers Voor de jaren 2005 tot en met 2008 is conform het Luchtkwaliteltsplan Leenderweg de luchtkwaliteit gemonitord. De luchtkwaliteit aan de Leenderweg ontwikkelt zich zoals voorzien in het plan Met de ln het verschiet liggende doorstromingsbevorderende maatregelen mag er op basis van berekening van uit gegaan worden dat de normen ln 2010 behaald zullen

worden. Opstellen Luchtkwaliteitspian en Beleidsnota lucht; de uitvoering ligt op schema; vinger aan de pols houden ten aanzien van generieke maatregelen Rjik Het Luchtkwaliteitsplan en de Beleidsnota lucht zijn in elkaar geintegreerd. Op 3 april 2007 heeft de gemeenteraad van Eindhoven het Programma Luchtkwaliteit en Mobiliteit vastgesteld. Vervolgens is het Programma Luchtkwaliteit en Mobiliteit integraal opgenomenin het Brabants Sarnenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit en het Nationaal Samenwerkingsprog ramma Luchtkwaliteit. Op basis van het Programma Luchtkwaliteit en Mobiliteit is de milieuzone Eindhoven inmiddels vanaf 1 juli 2007 van kracht en leiden stimulering van het Openbaar Vervoer en Fietsgebruik tot een hoger gebruik van deze vervoersmodaiiteiten, Het Openbaar Vervoer in de vervoersregio SRE voldoet aan de strengste normen voor Iuchtkwaliteit (EEV-norm) en toepassing van groen als Iuchtzuiverend element wordt momenteei onderzocht.

Alle bestemmingsplannen en nieuwe mllieuvergunningen rekening houden met het Besluit luch ikwaliteit: hebben we goed in de vingers Voor alle ruimtelijke ontwikkelingen wordt momenteel getoetst aan de normen uit de Wet luchtkwaliteit.

Juni 2009 Evaluatie uitvoering milieutaken 2006-2009 Sector ORVivi, afdeling milieu

Strrnenvo tting Actie

Status

Opmerkingen

L1: In 2009 is het in 2004 opgestelde plan van aanpak Leenderweg uitgevoerd om de overschrijding van de plandrempel voor de stikstofdioxide-waarde (N02) aan de locatie Leenderweg in 2010 on edaan te maken L2: In 2009 zijn 2 concrete pilots

opgezet/uitgevoerd die bijdragen aan minder/schonere emissies van het autoverkeer. L3: In 2009 hebben we een totaal overzicht van de lokale luchtkwaliteit en een aanpak waarmee we de kwaliteit van de lucht schoon kunnen maken/houden

Instelling milieuzone

Overzicht is compleet, aanpak is ten aanzien van reductie van

verkeer in het gebied binnen de Ring (-30%) onvoldoende uitgewerkt. Betreft complexe problematiek waarvoor nog draagvlak gecreÃńerd dient te

worden. L4: In 2009 hebben we voorwaarden

geschapen voor de integratie van lucht in ander beleid (verkeer en vervoer, groen, ezandheid, wonen, eluid en klimaat)

LS: Het milieu-en gezondsheldsgedrag van burgers, bedrijven en instellingen is In 2009 verbeterd ten opzichte van de situatie in 2006.

In het in 2007

vastgestelde programma Luchtkwaliteit en Mobiliteit zijn andere prioriteiten gesteld.

L6: In 2009 kunnen, door middel van

processen, activiteiten en middelen, problemen met de Iuchtkwailteit op 80%Ir van de lokaties worden voorkomen L7. In 2010 wordt langs de randen van alle wegen voldaan aan de grenswaarden uit het Besluit Iuchtkwaliteit.

Het hele

wetgevingstraject heeft veel meer tijd gevergd, hierdoor zijn de acties iater ingezet en worden de normen

dientengevolge ook later ehaald.

Juni 2009 Evaluatie uitvoering tniiieutaken 2006-2009 Sector ORVbA, afdeling milieu

Integreren van lucht in andere milieuthema’s Niet van toepassing

Exporteren van lucht naar andere thema’ s; aandacht nodig voor implementatie en borging in gemeentelijke processen Lucht wordt vanaf 2004/2005 (diverse uitspraken Raad van State rondom ruimtelijke ontwikkelingen) vroeg in het plan proces voor nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen uitgewerkt. Daarmee is het thema tevens goed geTntegreerd in de besluitvorming over stedelijke ontwikkeling.

Het Besluit luchtkwaliteit en in een later stadium de Wet Iuchtkwallteit hebben in combinatie met een slechte luchtkwaliteit in de gemeente Eindhoven een stevige impact gehad op de ruimtelijke ontwikkelingen, naar de toekomst toe zal met name met betrekking tot infrastructuur Eindhoven geconfronteerd worden met grootscheepse veranderingen om aan de wettelijke grenswaarden tegemoet te kunnen komen Nog te doen

inbrengen van tucht in gedigitaliseerde bestemmingsplannen.

Inzet instrumenten voor milieubeleid: niet op gewenst niveau, verbetering nodig VTHt structurele afstemming en samenwerking tussen VTH en afd. Milieu uitwerken. Zij hebben elkaar nodig als het gaat om optimaal resultaat voor burgers. VTH betreft mstrumenten om beleid te realiseren. Dat wordt niet altijd goed gezienfin de gaten

gehouden, Te hanteren afwegingsprocessen en werkwijzen beschrijven. kfonitoring: is nu nog te veel ad hoc geregeld. Behoeft verbetering. Er is in 2009 gestart met het beschrijven van de interne processen. Dat geeft een kans om monitoring beter vorm te geven

informrJtier zowel intern ais extern nog niet geregeld. Luchtinformatie is nog onder de maat beschikbaar voor burgers, De volgende informatie dient nog op kaart te worden weergegeven: luchtkwaliteit langs wegen.

Communicatie: info over waar in de stad welke luchtkwaliteit heerst is onvoldoende

gecommuniceerd. Dit is een gevolg van steeds wisselende omstandigheden en regelgeving. Het beleidsveld Iuchtkwaliteit bevindt zicht nog te zeer in het beieidsvormende stadium. Moet blijvend op internet beschikbaar komen/blijven. Participatie, Educatie en Mi%euzorg: niet van toepassing

Koppeling met Hinderbeleving. behoeft verbetering Eindhoven heeft veel last van vervuilde lucht: 2696 van de bewoners zegt er veel last van te hebben, Daarmee is de norm van 2096 duidelijk overschreden. Hinder van vervuilde iucht is sterk gecorreleerd met de geluidshinder van wegverkeer. Wijken waar de wijknorm van 3396 wordt overschreden zijn: Kortonjo (3896), vanwege

Juni 2009 Evaluatie uitvoering rnifieuta ken 2006-2009 Set tor ORVhi, afdeling maieu

verkeersdrukte rond Aalsterweg en Leenderweg en Putten (37%) en de Laak (4396). Een reden voor de scores van de twee laatstgenoemden kan niet worden gegeven.

Aandachtspunten Hinderbelevlng Voor het volgende onderwerp is het zinnig een verdiepend onderzoek uit te voeren: Burgers zien niet welke resultaten er met name in het verleden al geboekt zijn; ze blijven zich erg ongerust maken over de slechte luchtkwaliteit. Nader onderzoek met BiO initiÃńren om erachter te komen wat er leeft. Via Communicatie/eigen handelingsperspectief trachten beleving te verbeteren. Hinder van vervuilde iucht als gevolg van (vracht) verkeer. Het verkeer is op bepaalde wegvakken drukker geworden, terwijl het op andere minder druk is, terwijl de beleving hetzelfde is gebleven. In 2001 is de milieuzone ingesteld, de gemeten hoeveelheid fijnstof neemt af en de uitstoot NO, blijft stabieL Stan)c oorzaken voor de stankbeleving in Achtse Molen en LeenderwegÃćâĆňâĂİ Aalsterweg ÃćâĆňâĂİ Rondweg achterhalen.

Overzicht van bestuurlijke besluiten Lucht Beleidsnota Lucht en Mobiliteit Verkeersbesluit Miiieuzone

Centraal ontheffingenbeleid en legeskosten milieuzone Gemeentelijk ontheffingenbeleid en legeskosten miiieuzone Uitbreiding van het handhavinggebied milieuzone

Juni 2009 Evaluatie uitvoer/ng milieutaken 2006-2009 Sector ORVIVI, afdeling milieu

Milieucommunicatie inleiding Door middel van rnilieucommunicatie wordt duidelijk gemaakt hoe aan milieu wordt gewerkt en welke resultaten worden bereikt. Er wordt getracht het draagvlak voor doelstellingen te vergroten, Communicatie is een instrument om mllieumaatregelen te ondersteunen. Er is sprake van twee Soorten milieucoinmuniaaii, namelijk Op strategisch niveau (beleid, programma en resultaten) en op uitvoeringsniveau (projecten).

De strategische milieuvoorlichting volgt de beleidscyclus (beieid-tfitvoeringrnonitoring-evaluritie). Hiertoe behoort het uitdragen van de Milieuvisie, het Programma Milieu en de jaarlijkse resultaten. Milieucommunicatie is ook steeds meer ingezet bij projecten. Hierbij zijn resultaten en)of successen binnen de projecten actief gecommuniceerd, Het accent lag de afgelopen jaren op de speerpuntthema’s lucht, externe veiligheid en klimaat. in dit hoofdstuk wordt aan de hand van de onderstaande drie doelstellingen beoordeeld of Eindhoven het instrument milieucommunicatie goed heeft ingezet. Verbeteren strategische milieucomrnunicatie door het volgen van de beleidscyclus; actiever communiceren over projecten; specifieke communicatie over lucht, externe veiligheid en klimaat

Verbetering strategische milieucommunicatie De afgelopen jaren is meer en meer ingezet op de ontsluiting van (strategische) milieu-informatie via de gemeentelijke website. Hierdoor kunnen burgers op een toegankelijke wijze inzicht verkrijgen in de milieusituatie. Naast het beoogde streven naar transparantie is de gemeente Eindhoven dit ook verplicht in het kader van het Verdrag van Aarhus. Duurzame krtort

Met een duurzame kaart kan alle milieu-informatie met een bijzondere ruimtelijke impact op een kaart worden weergegeven. Het onderdeel klimaat op de gemeentelijke website kan als uitgangspunt worden genomen voor het verder invullen van de andere milieu-items. Wenselijk zou zijn om een boomstructuur op te zetten voor alle milieu-items, waar vervolgens invulling aan gegeven kan worden. De realisatie van deze duurzame kaart laat echter op zich wachten en verdient daarom extra aandacht.

Actiever communiceren over projecten Er wordt doorlopend aandacht gevraagd voor milieu. Zo is er een

verkeersbordenwedstrijd georganiseerd, waarin leerlingen van basisscholen nadachten over het veilig en milieuvriendelijk naar school gaan.

juni 2009 Evaluatie uitvoering milieutaken 2006-2009 Sector ORVtvi, afdegng milieu

5peclfieke communicatie over lucht, externe veiligheid en klimaat Lucht

Zoals in de bespreking van het miiieuthema lucht aan de orde is gekomen, blijven burgers zich zorgen maken over de luchtkwaliteit. Dit terwijl er veel vooruitgang is geboekt bij het verbeteren van de luchtkwaliteit. Nader onderzoek moet achterhalen wat de oorzaak is van de als negatief ervaren iuchtkwaliteit. Externe vejligheiri In de bibliotheek aan de Emmasingel heeft een kleine expositie plaatsgevonden waar de verschillende externe veiiigheidsaspecten nader werden belicht en waar de vorderingen van de gemeente Eindhoven op het gebied van externe veiligheid werden getoond aan de hand van voorbeelden. Daarbij is onderstreept dat het verminderen van de risico’s alleen mogelijk is door de intensieve samenwerking met alle betrokkenen. Bij uitvoering van het project ’Practicumlokalen" waarbij aan scholen met practicum informatie is verstrekt over de toe te passen veiligheidsvoorschriften kwam naar voren dat de situatie binnen de meeste scholen vatbaar was voor verbetering. In enkele gevallen werden acuut gevaarlijke situaties aangetroffen (gaslek, aanwezigheid explosieve stoffen die door Explosievenopruimingsdlenst onschadelijk moesten worden gemaakt). Het project leidde tot enkele publicatles in het Eindhovens Dagblad en een korte radioreportage bij Omroep Brabant. Klimaat

De klimaatwebsite (www.klimaatbeleld.eindhoven.nl) is omgezet en opgehangen onder de gemeentelijke website. Alle informatie over klimaat wordt nu op een duidelijke en overzichtelijke manier gepresenteerd. Er zijn diverse activiteiten uitgevoerd waaronder diverse artikelen voor de lokale pers en Pino en het opstellen van een publieksvriendelijke versie van de klimaatvisie. Tevens is voor het kiimaatcongres een dvd ontwikkeld met duurzame projecten die Eindhoven de laatste jaren heeft uitgevoerd, Deze dvd is tijdens het klimaatcongres vertoond, heeft daarna een tijd gedraaid in het Stadskantoor (bij de tentoonstelling over klimaat) en was tijdens 6e mllieumarkt van het MEC te zien,

Juni 2009 Evaiuatie uitvoering rniiieutaken 2006-2009 SectorORViui, afdeling milieu

xo Natuur- en milieueducatie inleiding Natuur- en milieueducatie, maar ook participatie, zijn belangrijke instrumenten om bewustzijn en draagvlak te creeren voor natuur en milieu. Het is belangrijk dat de middelen die hiervoor worden ingezet, aansluiten op de wens van bezoekers om natuur te beleven. Het Milieu Educatie Centrum, het Heempark, de ecologische boerderij en het gebied ’groen Gennep’ bieden op een unieke locatie midden in de stad een wereld van natuur- en milieubelevlng aan.

De afgelopen periode is gewerkt aan de volgende drie doelstellingen: Verzorgen van 3 0 4 tentoonstellingen over actuele milieu- en natuurtherna’s per jaar in het Milieu Educatie Centrum; opstellen uitgebreid programma binnen toeristisch-recreatief perspectief door samenwerking met Genneper parken; samenwerking organiseren met andere programrnaonderdelen. Hieronder wordt toegelicht welke activiteiten zijn ontplooid om aan de doelstellingen te voldoen,

Verzorgen van 3 h 4 tentoonstellingen over actuele milieu- en natuurthema’s per jaar in het Milieu Educatie Centrum In het Milieu Educatie Centrum worden 3 a 4 wisse!tentoonstellingen per jaar gehouden. De onderwerpen worden bepaald in samenhang met actuele milieu- en natuurthema’s. Daarnaast worden aan de wisseltentoonsteiling tal van activiteiten opgehangen. Er zijn de afgelopen jaren diverse tentoonstellingen gepresenteerd, waaronder bijvoorbeeld: ’5chatgraven’ Deze tentoonstelling liet bezoekers zien dat geschiedenis niet alleen in verhalen en geschriften wordt gevonden, maar ook in de grond verstopt kan zitten. De tentoonstelling bevatte onder andere mineralen, stenen en fossielen, maar vertelde ook over de menselijke beschaving. De tentoonsteiling is gefinancierd vanuit de provincie Noord-Brabant ’Expeditie Ecotopia’ Deze tentoonstelling zette in op duurzame energieopwekking, water en kennis over energie.5amen met Robinson en Vrijdag kwamen de kinderen (en ouders) terecht op een onbewoond eiland waar ze zelf aan de siag moesten met energie en water,

Naast de tentoonstellingen wordt een Jaarlijkse Milieumarkt georganiseerd, waarin diverse actuele thema’s worden belicht. Hierdoor kan de Eindhovense bevolking op een laagdrempelige manier kennismaken met tal van organisaties die op milieu- en groenge bied werkzaam zijn.

juni 2009 Evaluatie uitvoering rnilieutaken 2006-2009 Sector ORVtvi, afdeling milieu

Opsteilen uitgebreid progratnma binnen toeristisch-recreatief perspectief door samenwerking met Genneper parken Het Milieu Educatie Centrum draait inmiddels volop mee binnen Genneper Parken. Er vinden tal van activiteiten plaats, waarbij rekening wordt gehouden met de toeristisch-recreatieve aspecten. Daarnaast levert het MEC berichten voor de nieuwe krant van Genneper parken. Deze krant wordt zeer goed gelezen en zorgt ervoor dat het MEC zichtbaar meer bezoekers trekt. Mensen vragen gericht naar de aangeboden activiteiten.

Door de samenwerking tussen het MEC en de Genneper parken wordt een bredere doelgroep bereikt dan alleen met natuur- en milieueducatie. Om deze verbreding verder vorin te geven is onlangs Natuur- en Milieueducatiebeleid opgesteld. Hierin wordt dieper ingegaan in de volgende paragraaf.

Samenwerking organiseren met andere programmaonderdelen Bij de invulling van het jaarlijkse educatieprog ramrna is ook steeds meer aansluiting gezocht bij de andere belanghebbende programmaonderdelen. Doorlopend hebben gesprekken plaats met de programmaleiders Milieu, Groen, Economische Zaken en Water. De resultaten hiervan vinden hun weerslag in de educatieve agenda. Hierin staan projecten genoemd, waaraan het Milieu Educatie Centrum invulling aan geeft. Uit de afgelopen periode blijkt dat de nadruk binnen natuur- en milieueducatie is verschoven van ecologische basisvorming via leefbaarheid naar duurzaamheid. Dit betekent dat meer aandacht wordt geschonken aan de relatie tussen ecologische, economische en maatschappelijke aspecten. Het draagvlak voor deze educatieve taaksteiling is daarmee enorm vergroot.

Om de verschuiving van natuur- en milieueducatie naar duurzaamheid in goede banen te leiden, heeft Eindhoven Natuur-en Milieueducatiebeleid (NME-beleid) opgesteld, Hiermee wordt beoogd de NME te stimuleren door de effectlviteit te vegroten, kwaliteit, samenhang en continuYteit na te streven en aantrekkelijk te maken voor alle burgers. Groene locaties met educatieve voorzieningen (zoals het MEC en de Genneper parken) zorgen ervoor dat mensen dichtbij in hun eigen leefomgeving kennis kunnen maken met NME.

juni 2009 Evaluatie uitvoering migeutaken 2006-2009 Sector ORVtVi, afdeling milieu

zr VTH-taken inleiding Belangrijke instrumenten ommilieubeleidsdoelen te kunnen halen zijn vergunningverlening, toezicht en handhaving. De wet kent bevoegdheden en verantwoordelijkheden toe aan de gemeente Eindhoven om de instrumenten te kunnen gebruiken, De kerntaak van de gemeente bestaat uit het verlenen van milieuvergunningen aan bedrijven, het uitoefenen van toezicht op de naleving van gestelde regels en het zonodig handhavend optreden. Voor VTH waren de afgelopen periode de volgende programmapunten leidend: Het inzichtelijk maken van het naleefgedrag en de eigen verantwoordelijkheid van bedrijven (voorlopers, middenmoters en achterbiijvers). Het inzichtelijk maken van de effecten van de inspanningen op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving. Een daadwerkelijke beperking van de milieubelasting veroorzaakt door bedrijven door toepassing van de verruimde reikwijdte van de Wet milieubeheer, Het ontwikkelen en uitvoeren van toezicht en handhaving van privaatrechtelijke overeenkomsten op met name eisen op grond van Duurzaam Bouwen en EnergiePrestatie op Locatie (EPL). Het uitvoeren van toezicht en handhaving van de afvalstoffenverordening. De inbedding van de omgevingsvergunning in de gemeentelijke organisatie. Het optimaal participeren in integrale handhaving (milieu zal een onderdeel uitmaken van de op te stellen integrale nota Handhaving).

Op basis van deze programmapunten worden de resultaten besproken en eventuele aandachtspunten besproken,

Het inzichtelijk maken van het naleefgedrag en de eigen verantwoordelijkheid van bedrijven (voorlopers, middenmoters en achterblijvers). Door een mix van verschillende handhavinginstrumenten slim toe te passen en door het meten van naleefgedrag is een ontwikkeling in gang gezet, waarbij meer effect wordt bereikt. Daarnaast wordt er bij het voorbereiden en uitvoeren van toezichtprojecten nadrukkelijk gezocht naar raakvlakken met andere sporen om meer integraal te kunnen opereren. Wet inzichtelijk maken van de effecten van de inspanningen op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving. Als gevolg van deregulering (Besluit algemene regels inrichtingen milieubeheer; BARIM) is de focus binnen de sector VTH verschoven van vergunningveriening naar toezicht en handhaving, Hierdoor kon sneller ingespeeld worden op (dreigende) overtredingen (bij onder andere risicovolle bedrijven zoals Van den Anker en Air

Juni 2009 Evaluatie uitvoering rnilileutaken 2006-2009 Sector ORVM, afdeung milieu

Liquide). Bij het laatstgenoemde bedrijf bleek bijvoorbeeld dat, hoewel het bedrijf structurele maatregelen heeft genomen (brandmuur, verkleining risicocontour) ter verbetering van de veiligheid, er structurele tekortkomingen waren in de veiligheidsbeheersing. Het betrof de goede invoering van vastgestelde procedures en maatregelen in de gehele bedrijfsvoering, I-lierop is het bedrijf aangesproken en zijn maatregelen getroffen om de ongewenste situatie ongedaan te maken

Een daadwerkelijke beperking van de milieubelasting veroorzaakt door bedrijven door toepassing van de verruimde reikwijdte van de Wet milieubeheer. In plaats van beperking van de milieubelasting wordt hier gesproken over de duurzaamheid van de activiteiten, Onidat het BARIM per i januari 2008 ondernemers minder vaak dwingt tot het opstellen van rapportages ten aanzien van duurzaamheid, is daar in het derde en vierde kwartaal van 2007 al op geanticipeerd, Met het Activiteitenbesluit zullen begeleidende besluiten in werking worden gesteld waarmee afhankelijk van bedrijfsprocessen de ’zekere duurzaamheidsmaatregelen’ verplicht worden gesteid.

Het ontwikkelen en uitvoeren van toezicht en handhaving van prhraatrechtelijke overeenkomsten op met name eisen op grond van Duurzaam Bouwen en EnergiePrestatie op Locatie (EPL). ln plaats van EnergiePrestatie op Locatie wordt tegenwoordig gesproken over het EnergiePrestatieCodffici6nt (EPC). Bij een beperkt aantal van de verleende bouwvergunningen wordt in de praktijk getoetst of de berekende EPC daadwerke! ijk wordt gehaald. Deze handhaving dient opgevoerd te worden, Wel zijn er vergunning verleners en handhavers opgeleid om tijdens bedrijfsbezoeken goede informatie te verschaffen over energiebesparende maatregelen.

De inbedding van de omgevingsvergunning in de gemeentelijke organisatie De voorbereidingen om Eindhoven klaar te stomen voor de omgevingsvergunning zijn in voile gang. De oprichting van de sector VTH binnen de gemeente Eindhoven is een van de tussenstappen, Hiermee wordt kennis en kunde bijeengebracht om de afgifte van integrale omgevingsvergunningen mogelijkte maken op basis van de iÃćâĆňâĂİ

loket gedachte. Ook draagt het bij aan de doelstellingen van de organisatieopzet ’Eindhoven Etsn, De samenwerking met de 5RE Milieudienst bij de implementatie van de omgevingsvergunning verloopt goed, mede door haar ervaring met kwaliteit en bedrijfsmatigheid.

Het optimaal participeren in integrale handhaving (milieu zal een onderdeel uitmaken van de op te stellen integrale nota Handhaving). De visienotitie ’Ehn in toezicht en handhaving’ van de sector VTH is op 2 juni 2008 door het college van burgemeester en wethouders voor kennisname aangenomen, In die visienotitie wordt concreet aangegeven hoe de sector VTH samen de in- en externe partners invulling gaat geven aan een moderne manier van toezicht houden en handhaven. Kenmerken van het toekomstig toezicht en handhaving zijn oa. integrale aanpak, toezicht en handhaving als sterke schakel in de reguleringsketen, programma- project- en gebiedsgerichte aanpak, optimale inzet van

Juni 2009 Evaluatie uitvoering rnilieutaken 2006-2009 5ector ORvlvl, afdeling milieu

communicatietechnoiogie, nadruk op strategisch, maatwerk, preventie en dienstverlening. Kortom toezicht en handhaving door een gemeentelijke organisatie die weet waar ze het over heeft, die niet voor de gek gehouden kan worden, waar je op kunt vertrouwen en die uitlegt wat ze doet en die leert van ervaringen.

Juni 2009 Evaluatie uitvoering milieutaken 2006-2009 Sector ORViVi, afdeling milieu

Bijlage z: Integratie met andere beleidsterreinen 1. Milieu en ruimtelijke ordening Ruimtelijke ordening, die zich bezighoudt met het ordenen van functies in de ruimte, kan een belangrijke bijdrage leveren aan verschillende milleudoefstelllngen. Door een goede ordening van functies is het bijvoorbeeld mogelijk uitstoot te verminderen en geluidsoverlast te beperken. Mllieudoelstellingen en -problemen moeten daarom al bij de start van ruimtelijke ordening/planvorming in beeld worden gebracht en moeten meewegen in de afweglngen.

2. Milieu en economie Zonder een groeiende economie ls er geen sprake van welvaart en kan ook de duurzame ontwikkeling niet bekostigd worden. We zien een goede economie als een voorwaarde voor ecologische groei. We willen voorkomen dat milieu en economie tegenover elkaar staan en we willen bevorderen dat economische ontwikkelingen plaatsvinden in een evenwicht met ecologische en sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen.

3. Milieu en mobiliteit Werken, recreatie en consumptie gaan vaak gepaard met mobiliteit. De voorspelling is dat de mobiliteit in de toekomst nog groeit. Vooral autornobilitelt heeft ÃćâĆňâĂİ in haar

huidige vorm en omvang - ook nadelige effecten: geluidhinder, de kwaliteit van de lucht, verbruikvan fossiele brandstoffen en de gezondheid van kinderen, ouderen en andere kwetsbare groepen. Die nadelige effecten van automobiliteit moeten zoveel en zo goed mogelijk beperkt worden,

4. Milieu enwonen De gemeente Eindhoven wil dat haar bewoners goed en comfortabel kunnen wonen. Zij moeten bovendien iets te kiezen hebben en daarom is goed maatwerk nodig. Wij investeren in het bijzonder in wljkvernieuwing, woonzorgzones, woonwerkcornbinatles, studentenhuisvesting en huisvesting voor werknemers van high tech bedrijven en kennisinstltuten die in Eindhoven zijn gevestigd. Dankzij het Bouwbesluit en de Bouwverordening worden in Nederland per definitie goede en comfortabele woningen gebouwd en worden bouwafvalstoffen zoveel mogelijk opnieuw benut als grondstof. Dat levert een bijdrage aan milieudoelen op het vlak van bijvoorbeeld afval en klimaat. Echter Eindhoven heeft hogere ambities dan het Bouwbesluit om een grotere bijdrage aan milleudoelen te halen. Daarnaast draagt ook Duurzaam Bouwen bij aan het behalen van milieudoelen.

Juni 2009 Evaluatie uitvoering mllieutaken 2006-2009 Sector ORvivi, afdeling milieu

5. Milieu en openbare ruimte Milieu heeft veel raakvlakken met de openbare ruimte. Die varieren van de duurzaamheid van gebruikte inaterialen (bijvoorbeeld minimale uitloging) en het energieverbruik van bijvoorbeeld openbare verlichting tot onderhoud (bijvoorbeeld veegvuil, rioolkolken, onkruidverdelging). Openbare verlichting heeft bijvoorbeeld een functie voor (sociale) veiligheid, maar vanuit milieu is er de behoefte aan gedoseerde verlichting ter bescherming van ecologische gebieden, zoals de Dommelzone.

6. Milieu en groen en water Voor groen en water zijn gemeentelijke visies en beleidsprogramrna’s vastgesteld. Deze zijn als uitgangspunt gekozen, Bij de afstemming tussen en de integratie van de beleidsvelden groen en water enerzijds en milieu anderzijds, zijn verschiliende onderwerpen naar voren gekomen waaraan aandacht wordt geschonken, Het betreffen onder andere het beperken van zwerfafval en de sanering van ondergrondse tanks in waterwingebieden.

7. Milieu en gezondheid Ons gezondheidsbeieid heeft als doel een veilige en gezonde leefomgeving voor alle inwoners, werknemers en toeristen, Ook het milieubeleld levert daar een bijdrage aan, Milieu en gezondheid zijn als beieidsveld aan elkaar verwant, Voor een belangrijk gedeelte is gezondheid facetbeleid, dat wil zeggen dat andere beleidsvelden (bijvoorbeeld stedelijke vernieuwing, mobiliteit, wonen) medebepalend en medeverantwoordelijk zijn voor de invulling ervan, De milieubijdragen aan gezondheid spitsen zich toe op de fysieke omgeving, In die context zijn de beleidsvelcleri ruimtelijke ordening, mobiliteit, wonen en openbare ruimte van belang. Meer specifiek gaat het om de milieuthema’s bodem, geluid, lucht en externe veiligheid, om het horecabeleid en (het stimuleren van (gratis)) openbaar vervoer. Zowel vanuit milieu als vanuit gezondheid trachten we als gemeente bovendien om de leefstijl en het gedrag van de burgers gunstig te beYnvloeden.

8. Milieu buiten de Eindhovense gemeentegrenzen Als het om milieu gaat, is Eindhoven geen eiland, De gemeente is onderdeel van de regio, de provincie, het land en de wereld. Dat heeft gevolgen voor het milieubeleid. Een aantal milieuthema’s zal daarom ook bovenlokaal worden aangepakt, zoals geluid, lucht, externe veiligheid en klimaat Eindhoven heeft een milieu-invloed op de omliggende gemeenten en andersom. Het Elndhovense milleubeleid hangt nauw samen met milieubeleid dat op landelijk, provinciaai, maar vooral ook op regionaal niveau wordt ontwikkeld.

Juni 2009 Evaluatie uitvoering rnilieuta ken 2006-2009 Senator ORViVi, aFdeling mi/ieu

Bijlage : Milieu-instrumenten Let op: het onderstaande is overgenomen uit het Programma lvlllieu 2005-2009 en is bedoeld als refereri tic.

1. Vergunningverlening, toezicht en handhaving Belangrijke instrumenten om milleubeleidsdoelen te kunnen halen zijn vergunningverlening, toezicht en handhaving. De wet kent bevoegdheden en verantwoordelijkheden toe aan onder andere de gemeente Eindhoven om de instrumenten te kunnen gebruiken. De kerntaak van de gemeente bestaat uit het verlenen van milieuvergunningen aan bedrijven, het uitoefenen van toezicht op de naleving van gestelde regels en het zonodig handhavend optreden. Andere vergunningverienende en handhavende taken zijn gericht op het saneren van bodemverontreiniging en geluidhinder ten gevolge van verkeer en het spoor, de inzameling van huishoudelijk afval en dergelijke.

Progrommo perl ode 2006-2009 Voor het slagen van het Eindhovense milieubeleid moeten we de omslag van kwantiteit naar kwaliteit verder uitwerken en doorvoeren. De slag naar een meer kwalitatief gebruik van instrumenten is ook nodig vanwege de roep om middelen mee efficlLtnt en effectief in te zetten. Programmapunten in deze periode zijn: Het inzichtelijk maken van het naleefgedrag en de eigen verantwoordelijkheid van bedrijven (voorlopers, rniddenmoters en achterblijvers). Het inzichtelijk maken van de effecten van de inspanningen op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving, Een daadwerkelijk beperking van de milieubelastlng veroorzaakt door bedrijven door toepassing van de verruimde reikwijdte van de Wet milieubeheer. Het ontwikkelen en uitvoeren van toezicht en handhaving van privaatrechtelijke overeenkomsten op met name eisen op grond van Duurzaam Bouwen en EnergiePrestatie op Locatie (EPL).

Het uitvoeren van toezicht en handhaving van de afvalstoffenverordening. De inbedding van de omgevingsvergunning in de gemeentelijke organisatie. Het optimaal participeren in integrale handhaving (milieu zal een onderdeel uitmaken van de op te stellen integrale nota Handhaving).

2. Milieu-informatie: milieu op kaart Om op een goede manier te kunnen communiceren over milieu is het belangrijk over mliieuinformatie te beschikken die up-toMate, nauwkeurig, betrouwbaar en voor iedereen toegankelijk is. Het verdrag van Aarhus verplicht overheden communicatie over milieu goed te regelen. Daarnaast blijkt er een behoefte te bestaan aan geografisch ontsloten milieu-informatie: milieukartering. Mllieukartering omvat alle

Ju>i 2009 Evaluatie uitvoering milieutakeo 2006-2009 seaot ORVhll, afderieg otiiieu

milieu-informatie met een bijzondere ruimtelijke impact of betekenis die thematisch op kaarten kan worden weergegeven.

Programma periode 2006-2009 Er zal een plan van aanpak worden opgesteld voor de iinplementatie voor het verdrag van Aarhus, het zogenoemde spoorboek milieu-informatie. De eerste stap ls het bepalen van het ambitieniveau van de informatievoorziening, Op basis van het ambitie niveau zal de daadwerkelijke implementatie in gang gezet gaan worden. In deze periode zai in ieder geval de volgende informatie worden vastgelegd op kaart en als thema in Geogids: Afva! : milieustraten, ondergrondse containers, voorzieningen voor gescheiden inzameling, kringloopwlnkels. Klimaat: aangebrachte duurzame energietoepassingen en EnergiePrestatie op Locatie (E PL),

Geluid. zones langs wegen, spoorwegen, de luchthaven en roridom industrieterreinen, gesaneerde woningen, geluidsarrn asfalt, geluidsschermen Lucht: Iuchtkwaliteit langs wegen. Externe Veiligheid: veiligheidszones langs wegen en spoorwegen, de luchthaven, rondom risicovolle bedrijven. Fducatieve voorzieningen: mllieueducatiecentrurn (MEC), Heemtuin, Ecologische boerderij, Wereldwinkel en dergelijke. Een bijzonder project binnen miiieukartering is de "Duurzaamheidskaatt" (voorlopige benaming). Op deze kaart zullen plekken en initiatieven in en om de stad worden aangegeven, waar maatschappelijke organisatie, burgers en bedrijven hun licht op kunnen doen over natuur, milieu en duurzaamheid, Hiermee kan op een relatief eenvoudige wijze inzicht gekregen worden in milieuvoorzieningen irt de eigen Ieefomgeving,

3. IVlilieucornmunicatie (milieuvoorlichting) In de milieuvisie is milieucommunicatie als afzonderlijk instrument genoemd, Uit de beleidsnota mllieucornmunicatie blijkt dat hiermee miiieuvooriichting wordt bedoeld. In deze paragraaf is verder de term milieuvoorlichting gebruikt, Door middel van voorlichting wordt duidelijk gemaa kt hoe aan milieu wordt gewerkt en welke resultaten worden bereikt. Er wordt getracht het draag vlak voor doelstellingen te vergroten. Voorlichting is een instrument om milieumaatregeien te ondersteunen. Er is sprake van twee soorten rniiieuvoorlichting, nameiijk op strategisch niveau (beleid, programma en resultaten) en op uitvoeringsniveau (projecten),

Programma periode 2006-2009 De strategische milieuvoorlichting zal de beleidscyclus volgen. De eerste stap is het uitdragen van de milieuvisie. Per doelgroep zal worden bekeken welke informatie interessant is en zal worden gecommuniceerd. Het milieuprogramma en de op te

Juni 2009 Evaluatie uitvoering migeuta ken 2006-2009 Sector QRVht, afdeling rnilleu

stellen monitor zal worden aangegrepen om jaarlijks de resultaten van het gevoerde beleid bekend te maken. Voorlichting zal bij steeds meer projecten inge ct worden, Bij projecten zai een communicatieplan worden gemaakt rekeninghoudend met de uitgangspunten en gericht op de doelgroep van het project. Resultaten van of successen binnen het project zullen actief worden gecommuniceerd. Op de speerpunt thema’s voor deze periode, te weten, lucht, externe veiligheid en klimaat zal specifieke voorlichting worden gegeven.

4. Miiieupartiripatie Onder participatie wordt verstaan het wederzijds uitwisselen van informatie en het voeren van een dialoog (tweerichtingsverkeer). De gemeente streeft naar een meer en betere dialoog met maatschappelijke organisaties, burgers en bedrijven. Participatie wordt voornamelijk ingezet voor vergroting van de betrokkenheid en het daadwerkelijk handelen,

Programma periode 2006-2009 Het beleid ten aanzien van miiieupartici patie richt zich op drie pijlers te weten. Stichting Duurzaam Eindhoven incl. duurzaamheidcentrum, bedrijven en kennisinsteilingen, Om participatie in Eindhoven te stimuleren worden de mogelijkheden voor de vorming van een Stichting Duurzaam Eindhoven en een daaraan gelieerd duurzaamheidcentrum in beeld gebracht. Richting bedrijven zal een uitgebreider communicatietraject ingezet worden, Voorlopers worden vaker en meer in het zonnetje gezet. In overleg met bedrijven wordt gedacht over de vraag hoe andere bedrijven gestimuleerd kunnen worden tot een gedragsveranderlng,

Daarnaast staat een netwerkdag voor bedrijven en gemeente op de planning, De gemeente heeft met drie kennisinstellingen in Eindhoven te weten de Technische Universiteit Eindhoven, hogeschool Fontys en de Design Academy een convenant afgesloten. Het doel van de convenanten is de aanwezige kennis in te zetten ten behoeve van de uitvoering van het gemeentelijk beleid. We streven ernaar in deze periode vaker gebruik te maken van de kennis om innovatieve en creatieve oplossingen te vinden voor actuele milieu- en duurzaamheidvraagstukken

5. Mijieuedtiratie De gemeente wil met natuur- en milieueducatie burgers bewust maken van het belang van natuur en migeu. Door het leerproces van burgers te starten of te ondersteunen wordt de betrokkenheid met de milieudoelstellingen vergroot, Natuuren milieueducatie wordt breed ingezet: voor het vergroten van de kennis, voor bepaling van de houding en beinvloeden van gedrag.

Juni 2009 Evaluatie uitvoering mil ieutaken 2006-2009 sector ORvht, afdeling rntlieu

Programma peri ode 2006-2009 Vanaf 2005 is een bezorgservice voor lesmateriaal ten behoeve van voor scholen gestart. Op basis van een uitleencollectie kan een school zelf bepalen waarvan ze gebruik wil maken, In aanvulling op lesmateriaal worden docenten getraind om met het lesmateriaal om te gaan. Daarnaast worden projecten op locatie uitgevoerd zoals het zwerfvuilproject, duurzame energie op school, boomfeestdag etc. In het Milieu Educatie Centrum worden naast de permanente tentoonstelling 3 4 4 tentoonstellingen per jaar gehouden. De onderwerpen zullen bepaald worden in samenhang met actuele milieu- en natuurthema’s. Verder samenwerking met andere programmaonderdelen wordt uitgewerkt. Er wordt getracht door samenwerking binnen Genneper Parken een uitgebreid programma aan te bieden in een toeristischrecreatief perspectief. Door deze inhoudelijk samenwerking wordt een bredere doelgroep bereikt dan alleen met natuur- en milieueducatle

6. Miiieurnonitoring Milleumonitoring is een vorm van informatievoorziening waarbij gedurende langere tijd op systematische wijze gegevens worden verzameld, bewerkt en gepresenteerd die betrekking hebben op milieubeleid. Monitoren geeft inzicht in de uitvoering en de resultaten van het milieubeleid,

Programma periode 2006-2009 De gemeente zat selectief een aantal thema’s en doelstellingen uit het programma milieu structureel en systematisch gaan monitoren. Door het 5MART-forrttuleren van de doelstellingen, kunnen deze ln belangrijke mate ook fungeren als indicatoren voor de monitor, Zodra het programma is vastgesteld, zal de monitor operationeel worden uitgewerkt.

7. Milieuzorg Milieuzorg houdt ln dat een bedrijf in de dagelijkse praktijk rekening houdt met de gevolgen van zijn activiteiten voor het milieu,

Programma periode 2006-2009 Als bedrijf wi! len we meer aandacht besteden aan nuimetingen en het opstellen van plannen van aanpak voor de gemeentelijke diensten met een eigen werf of vergelijkbare voorzieningen. Te denken valt aan de ijsbaan, de Tongeireep en dergelijke. Als stedelijke ontwikkelaar willen we milieuzorg veranderen in het stedelijk ontwikkeiingsproces en daarvoor instrumenten ontwikkelen. We willen de privaatrechtelijke overeenkomsten met projectontwikkelaars gaan handhaven op met name klimaataspecten (zoals EnergiePrestatie op Locatie (EPL) en Duurzaam Bouwen eisen), Bij stedelijk beheer gaan we onderzoeken wat de externe diensten aan milieuzorg doen. Mede afhankelijk hiervan nemen we milieuzorgeisen op in dienstverleningsovereenkomsten en opdrachten aan derden en moeten we bepalen hoe we op de uitvoering kunnen toezien.

gemeente Kindhoven

Milieu ambities zoro- org Verkenning

"Qpmaat naar Duurzaamheid"

Sector ORVM, afdeling Milieu

December 2009

November 2009 iviilievambities 2010-2014 Sector ORVlvl, afdeling IHiliev

Colofon Uitgave Gemeente Eindhoven Sector ORVivt, afdeling hlliliev

Datum December 2009

November 2009 iMilietrambities 2010-20 t4 sector ORvhh, afdekng fAuieu

Inhoudsopgave 1

Inleiding

4

Aanleiding

4

1.2

Doe Istelling

4

1,3

1.4

Werkwijze Duurzaamheid

’t.5

FinanciÃńn

1,6

Leeswijzer

1,1

Relevante ontwikkelingen 2.1

2.2

Europese Unie Nederland

2,3 2.4

Regio Eindhoven

5 7

9

10 10

10 12 12

3 Ambities 2010-2014

14

3.1 inleiding

14 ’i4 16 16 20

3.2 Randvoorw aarden 3.3 Speerpunten voor de periode 201 0-2013 3.3.1 Speerpunt 1: Duurzame energie 3,3,2 Speerpunt 2: Duurzame mobiliteit 3.3.3 Speerpunt 3: Duurzaam ondernemen 3.3.4 Speerpunt 4: Duurzaam bouwen 3,3.5 Speerpunt 5: Duurzame leefomgeving

Bijlage r Actoren

21

22 23

29

Bijlage z Activiteiten op te nemen in uitvoeringsprogramma 2oro-2or3 30

November 2009 Nlirieuambities 2010-2014 Sector ORVhi, afdeling Nliren

Inleiding In deze paragraaf wordt ingegaan op aigemene principes, uitgangspunten en noties die van belang zijn om dit arnbitiedocument goed te kunnen plaatsen en de meerwaarde ervan te kunnen inschatten.

x.z Aanleiding Directe aanleiding van deze ambitienota is het aflope van het Programma Milieu 20062009. Er moet nu richting worden gegeven aan het beleid voor de komende programmaperiode (2010-2014). Daarbij wordt bekeken of de behaalde resultaten en/of gewijzigde omgeving aanleiding vormen voor een aanscherping van het gevoerde milieubeieid. Aan de basis van deze afweging ligt de evaluatie van het Programma Milieu 2006-2009 Uit de resultaten is naar voren gekomen dat sterker moet worden ingezet op klimaat en duurzaamheid en het beperken van geluidhinder. Deze thema’s bieden uitgelezen kansen voor de komende programmaperiode.

Doelstelling De ambitienota is bedoeld om de discussie over de duurzame ontwikkeling van Eindhoven, mede in het licht van de nieuwe coalitieperiode, scherp te voeren en tot keuzen op hoofdlijnen te komen voor de inzet van beleid en middelen voor het nieuwe Programma Milieu (201 0-2014). Er wordt aangegeven hoe verschillende beleidsterreinen samenhangen en hoe verbindingen en specifieke accenten kunnen worden aangebracht om een duurzame, leefbare, gezonde en veilige stad te waarborgen,

x.g "vrvrerkwij ze giPeuirisie 2030 Voor de lange termijn is het milieubeleid van de gemeente Eindhoven verankerd In de Milieuvisie (vastgesteld door de raad in februari 2005) is het lange termijn perspectief voor een duurzaam en leefbaar Eindhoven in 2030 beschreven,

Met gericht milieubeleid en -meerjarenprograrnma’s willen we dat eindbeeid verwezenlijken. Het eerste programma, 2006-2009, loopt af, Afspraken voor een tweede periode moeten worden gemaakt. Daartoe is dit ambitie document opgesteld, Milieuambi ries 2O10-2014

We willen in de komende periode de slag maken naar een integrale op duurzaamheid gerichte aanpak. Dat kan alleen als we mogelijkheden en kansen oppakken ais h&n organisatie". Om die reden willen we vanuit het programma Milieu en Afval (8$) de verbinding ( op papier’) maken met andere raadsprogramma’s zoals de bestuurlijke raadsprogramma’s

December 2009 hflilieuambities 2010-2014 Sector oRVIVI, afdeling mirieu

Duurzaamheid en Klimaatbeleid (3.1.7) en Design en Licht (3,1.9). Maar ook met de andere raadsprogramrna’s voor de fysieke ontwikkeling van de stad zoals Wonen en Ruimte (8.1), Openbare Ruimte (8.2), Groen (8.3), Water (8,4), Verkeer en vervoer (8.6), Ruimtelijke Kwaliteit (8.7). Dat is echter niet genoeg. Het realiseren van Milieu en duurzaamheidsambities dient immers primair plaats te vinden via concrete uitwerking ervan in projecten die vanuit andere programma’s en sectoren worden geYnitieerd. We willen om die reden binnen de eigen organisatie ook de fysieke verbinding" maken. Milieu moet boven de sector ORVM worden uitgetild naar sectoren met belangrijke sleutelposities zoals Grond en Vastgoed, Projectmanagement, Sport en Bewegen, Economie en Cultuur en Realisatie en Beheer en Strategie. De samenwerking dient zich te vertalen in meer rtormatief geformuleerde besluitvorming ten aanzien van klimaat en duurzaamheid bv. "Er worden alleen nog duurzame Spilcentra gebouwd, die qua Milieu, Groen en Blauw goed in hun omgeving zijn ingepast".

In dit document maken we duidelijk hoe we het container begrip duurzaamheid" concreet invulling willen geven en meetbaar willen maken. Met name wordt uitgewerkt: hoe we vanuit het raadsprogramma Milieu en Afval (8.5; aivalbeheer, bodembeheer, externe veiligheid, geluid, lucht en klimaat) willen bijdragen aan duurzame ontwikkeling van de stad waar we ten opzichte van de bestaande aanpak nieuwe accenten willen leggen, waar we extern noodzakeiijke verbindingen (integratie) met andere partijen willen verkennen en realiseren. De geformuleerde kernboodschappen vormen inet de beleids:oornemens de kern van de ambities voor de komende periode, ln de bijlagen wordt op basis daarvan een doorkijk gegeven naar uit de ambities voortvloeiende bouwstenen voor het komende programma 2010-2013, Voor alle duidelijkheid zij vermeld dat dit programma voor 809096 gevuld zal b! ijven worden door onder de Milieu thema’s te verrichten activiteiten die we sinds jaar en dag uitvoeren, maar dan slimmer en meer integraal.

x.4 Duurzaamheid Duurzame ontwikkeling als proces Er zijn talloze definities van voor duurzaamheid. Voor ons is het een verbeterproces dat we gestructureerd en doordacht op gang willen brengen, Zodanig dat de relatie met de burgers en partijen fn de stad in balans uitwerking krijgt via de PPP trias: People (leefbaarheid nu en later) Pia net (herstel van veerkracht van ecosystemen) Profit (middelen voor ontplooiing, innovatie en verduurzaming),

November 2009 Milieuarnbities 2010-2014 Sector ORVtVi, afdeling hhigeu

Pianet

Profit

People Figuur 1: Trias People-Pfonet-Profit

Verbetering en behoud van een goede ieefomgeving zijn daarbij cruciaal, evenals een stapsgewijze verbeterslag van een neutraal Eindhoven ten aanzien van energie, CO, en kiimaat (verkleinen footprint). Het gaat er om duidelijk toegevoegde PPP-stappen te zetten, die passen bij de ontwikkeling van Eindhoven en de Brainportreglo. Daarmee kunnen we elkaar enthousiasmeren en stimuleren. Als we dat bereiken krijgen diverse vormen van samenwerking meer kans en laat duidelijke zijn dat we samen sterker zijn dan alleen". De valkuil is dat we elkaar in de op gang te brengen verbeterspiraal "neersabelen" omdat we alleen genoegen nemen met stappen die op voorhand 100% duurzaamheid zijn (Cradle to Cradle (C2C)) kunnen bereiken.

Duurzaamheidsniveau eind 2013

Muidige duurzaamheidsniveau Figuur 2: verbeterspi raat duurzaamheid

innovatie en verhoging van het lokale/regionale niveau van duurzaamheid zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Zij kunnen elkaar versterken. Onderkend wordt dat in deze regio veel ieading kennis en kunde beschikbaar is die actief gestimuleerd kan worden bij het uitrollen" van duurzame toepassingen voor dagelijks gebruik/toepassing. Vanuit een sterke gemeentelijke rol willen we andere partijen in de stad (bedrijven, instellingen, burgers, Brain port e,d.) enthousiasmeren en stimuleren tot een soortgelijke aanpak en bijdrage, We willen in de komende periode met hen een (opmaat naar een) trendbreuk proberen te realiseren/uitstippelen. Een overgang van een periode waarin duurzame toepassingen als parels zijn gereaiiseerd, naar een periode waarin we samen de opmaat organiseren voor het maken van massa (een landschap van parels!). Als we daarin slagen krijgt het gewenste perspectief van een duurzaam Eindhoven op termijn echt gestalte.

December 2009 lrlllieuarnbities 2010-2014 Sector ORVM, afdeling milieu

x.g Pinant:ion Realiseren van ambities kost geld. De ambities zijn (nag) niet volledig gekwantificeerd, In de voorbije bestuursperiode zijn diverse besluiten genomen om budget vrij te maken. Die zijn vermeld. Geconstateerd wordt echter oak dat een aantal vastgestelde ambities niet voorzien is van budget. Duidelijk is dat het een niet zonder het andere kan. Er moeten keuzes worden gemaakt. Of "boter bij de vis, of het schrappen van ambities omdat we er het geld niet voor hebben dan wel beschikbaar willen stellen.

Optimale synergie tussen bestaande budgetten in veel individuele gemeentelijke raadsprograrnma’s zijn verbindingen met andere programma’s verwoord die een meer op duurzaamheid gerichte integrale aanpak en afweging op prajectniveau mogelijk maken, Door concrete integrale afstemming/programmering kunnen naar verwachting geldstromen worden gebundeld en ontstaan betere mogelijkheden voor het binnenhalen van subsidies (waar cofinancieren een vereiste is).

Yrijlnaken van capaciteit Aan uitvaering van welke taken geeft de gemeente prioriteit? Duurzaamheid en ktimaatneutraliteit kost naast investeringen ook ambtelijke inzet, Het organiseren van extra capaciteit op de bestaande capaciteit voor de nu uitgevoerde taken is moeilijk. Herpriariteren van ambtelijke capaciteit ten gunste van duurzaamheid en klimaatneutraiiteit biedt kansen waardoor ap niet alleen de Eindhovense duurzaamheids footprint kleiner wordt maar aak de structurele lasten op termijn beperkt worden Daar wordt de Eindhovense gemeenschap beter van. Herpriariteren dient wat ons betreft te worden gezien als een tijdelijke investering die zichzelf dubbel en dik terugverdient. Verbetering van rentabiliteit van investeringen We moeten er rekening mee houden dat de kostprijs van energie de kamende decennia zal oplopen. Ook mag worden verwacht dat kosten voor klimaatvoorzieningen (zonnecellen, zonnenboilers) zullen afnemen. Daarmee wordt de terugverdientijd van investeringen gunstig beinvloed. Het te lang uitstellen van investeringen die vandaag innen handbereik liggen kan betekenen dat we over een aantal jaren per saldo duurder uit blijken te zijn.

Positieve businesscase Onderzoek naar energieneutraal Eindhoven laat zien dat veel te treffen investeringen zich ap termijn naar verwachting ruimschoots terugbetalen. Er is over sprake van een positieve businesscase". In de businesscase worden de investeringen, het project en te realiseren doelen aan elkaar gekoppeld. Als voorbeeld voor uitwerking van het principe is in onderstaand proces schema gegeven.

November 2009 Milieliambities 2010-2014 Serter ORG, afdeiing Nii aeu

IeeltIdtrdrII emdrflr EIrlandf drs en en e ll e llr n

rnnlellnrn I ER.I

Duurzeernnelde- nr Innnuedefnnde ruernedrn : EV, EZ, VenW, OGrnW, VROeri. gemeenten.

nrnrlnele flnendrrindefrnde neeeedlere

Figuur 3r Proces brrsinesscase

Revoiving fund Het instellen van een gemeente breed en lang lopend revolving fund voor binnen de eigen organisatie te treffen de d uurzaamheids en klimaatneutrale investeringen kan bijdragen aan de te maken omslag. Door een organisatie onderdeel taakstellend te belasten met de uitvoering ervan wordt de garantie op het realiseren van doelen beter (het gemeentelijk duurzaam energieproductie bedrijf). Andere partijen kunnen overwegen dat ook voor zichzelf te doen.

Het i stellen van een revolving fund maakt de transitie naar duurzaamheid en klimaatneutraliteit mogelijk. Daarmee kan de lokale en regionale economie sterker worden en kunnen burgers op termijn meer koopkracht behouden. De spin of geeft extra werkgelegenheid en op termijn lagere structurele lasten.

Nieuwe slimme financieringsconstructies Zowel de gemeente als organisatie als de andere partijen hebben behoefte aan haalbare en betaalbare financieringsconstructies. Het voor klimaatmaatregelen ten behoeve van particuliere woningen ingestelde Revolving Fund (in Eindhoven, Noord Brabant) is daarvan een voorbeeld; het verlaagt investeringsdrempels. Dat geld ook voor subsidies. Toch zien we dat de drempels erg hoog blijken te zijn. De uitdaging is met elkaar slimme financieringsconstructies te bedenken om de investeringen te kunnen realiseren. Er zijn allerlei constructies te bedenken tussen zelf investeren, samen investeren, leasen, lease/kopen. Voorbeeld (VYatis mogelijk?)

Bedrij ven en woningen beschikken over veel dakoppervlak waarop via zonnecellen stroom opgewekt kan worden. De vraagis wie dieinvestering voor zonnecellen ofzonneboilers treft. Het bedrijf, de corpora tie of de burger alleen? Of in samenw erking met een nutsbedrij f (bv. Eneco) door het dak tegen een vergoeding beschikbaar te steilen. Ook leaseconstructies kunnen uitkomst bieden. Lage Landen is op dit moment kaploperin het bedenken en aanbieden van leaseconstructies voor duurzame toepassin en.

December 2009 Alligeuambities 2010-2014 sector QRVAri, afdeling milieu

r..6 I.eeswijzer In hoofdstuk 2 worden de relevante ontwikkelingen op Europees, nationaal, regionaal en stedelijk niveau besproken. Het gaat in veel gevailen om beleid en wetgeving waaraan de gemeente moet voldoen, maar ook om kansen om het gemeentelijke milieubeieid vorm te geven. Vervolgens worden in hoofdstuk 3 de ambities geschetst. Centraal hierbij staat de missie: duurzame ontwikkeVing van de stad. in dit hoofdstuk wordt inzichtelijk gemaakt hoe hieraan tot 2014 vanuit de college jraadsprogramma’s kan worden bijgedragen. Aan het bereiken daarvan. Allereerst worden randvoorwaarden bepaald, die dienen voor het bepalen van de speerpunten vanuit de programma’ s. In de bijlage wordt een lijst met actoren gegeven die een rol spelen bij het behalen van de miiieuambities. Ook is een doorkijk gegeven van de uit deze ambities voortvloeiende bouwstenen voor het programma 201 0-201 4.

November 2009 Milieuambi tics 2010-2014 Seaor ORVM, afdeling Miliea

2 Relevante ontwikkelingen ln dit hoofdstuk worden de hoofdlijnen van een aantal belangrijke maatschappelijke vraagstukken en ontwikkelingen beschreven. Hiervoor zijn meerdere niveaus te onderscheiden, te weten Europa, Nederland en de regio Zuidoost-Brabant. Wij zullen moeten inspelen op deze nieuwe ontwikkelingen,

z.x Europese Uxue In Europa is milieu 44n van de meest gereguleerde thema’ s. Naar schatting vindt ongeveer 4096 van de Nederlandse wet- en regelgeving zijn oorsprong in de EU. Voor milieuwet- en regelgeving is dat zelfs al 8096, Dit betekent concreet dat Nederiand vele Europese Richtlijnen moet implementeren, Als dit niet, niet tijdig of niet goed gebeurt, kunnen artikelen uit de richtlijn een rechtstreekse werking krijgen en moeten (volgens het beginsel van gemeenschapstrouw) lagere overheden zoals onze gemeente direct voldoen aan de richtlijn. Hieruit volgt dat de gemeente Eindhoven ’Europa-proof’ moet zijn.

Speerpunten van de Europese Unie op het gebied van milieu zijn.. t.uchtkwallteit aanscherpen van normering voor fijn stof Invoeren ETS
Nederland Het kabinet heeft grote ambities voor klimaat en energie. Het wH van Nederland een van de schoonste en zuinigste energielanden in Europa maken. In het werkprogramma ’Schoon en Zuinig: Nieuwe energie voor het kiimaat’ beschrijft het kabinet de ambities voor onder andere energiebesparing, duurzame energie en CO,-opslag onder de grond. Anders omgaan met energie ls noodzakelijk We vervuilen onze atmosfeer met broeikasgassen en veranderen hierdoor het klimaat. En het is niet meer zo zeker dat we altijd de energie kunnen krijgen die we nodig hebben. Wat zijn de ambities met Schoon en Zuinig? De uitstoot van broeikasgassen, met name CO2, in 2020 met 3096 verminderen

vergeleken met 1990. Het tempo van energiebesparing de komende jaren verdubbelen van 196 nu naar 296 per jaar.

Het aandeel duurzame energie in 2020 verhogen van ongeveer 296 nu naar 2096 van het

totale energiegebruik. Het huidige Kabinet heeft in 2009 een duurzaamheidmonitor laten opstellen. De monitor geeft richting aan initiatieven voor nieuw beleid. Het Kabinet kiest voor

December 2009 hhnieuambities 2010-2014 Sector ORVhh, afdeling milileu

uitwerking van zes thema’s die samenhangen met mondiaie solidariteit en direct gerelateerd zijn aan klimaatveranderingen en biodiversiteit. Op lokaal niveau liggen er kansen voor het beperken van kwetsbaarheid voor wateroverlast door het sturen van ruimtelijke ontwikkelingen, duurzaam bouwen in stedelijke ontwikkeling (energieneutraal Nederland in 2050), schone en zuinige mobiliteit en het versterken van biodiversiteit. Gemeenten hebben met het rijk afgesproken samen aan de slag te gaan met maatregelen om de klimaatverandering aan te pakken. Hiervoor hebben zij in 2007 het Klirnaatakkoord ’Samen werken aan een klirnaatbestendig en duurzaam Nederland’ afgesloten. ln dit akkoord is ook aandacht voor schone en zuinige mobiliteit (hkn van de zes themateams). ln de Miljoenennota 2009 zijn de nationale ambities verder geconcretiseerd. Er wordt ingezet op. l. Versterkt uitvoeren van het Klimaatbeleid

a. het tempo van energiebesparing verhogen b. inzet van duurzame energie vergroten c. het beleid gericht op aan assingen die nodig zijn door de klimaatveranderin . Klimaatbeleid Ooeistellinge n: - bestaande gebouwen in 2020 3096 zuiniger - nieuwbouw in 2020 energie neutraal - utlliteitsbouw in 2017 5096 energiezuiniger Te bereiken door: a. verlichting huishoudens -3096 (donkerte beleid: kansen voor i ED?)

b. ondersteuning 300 gemeenten bij uitvoering van beleidsplannen energiebesparing crtidden en kleinbedrijf c. realisatie 496 biobrandstoffen voor wegverkeer d, invoering EU richtlijn hernieuwbare energie e. invoering van het verbeterde Energielabel f. de energieprestatie van woningen op te nemen in het woning waarderingsstelsei g. lntensiveringspakket economische crisis. - subsidie regelingen voor energiebesparing - verlaging BTW tarief voor isolatie - verruiming budget voor energie investeringsbudget voor verhuurders 2. Uitvoeren van het IVationaal5aneringsprogramma Lucht en mogelijke aanscherping EU emlssiepiafonds eind 2010. 3. Duurzaam inkko pen (rijk in 2010 10096; gemeenten in 201 0 7596) 4. Het maatschappelijk vermogen van corporaties beter benutten t.a.v. duurzame

woningen. wijziging Woningwet,

November 2009 llsilieuarnbities 2010-2014 Sector ORVIVi, afdegng IViilieu

Regio Een regionale oriÃńntatie wordt steeds belangrijker. Dit wordt niet alleen benadrukt in de aanwijzing van de regio Zuidoost-Brabant ais technologische hotspot (Brainport), maar blijkt ook uit ontwikkelingen op milieugebied. Milieuprobiemen houden immers niet op bij de grenzen van de stad en oplossingen vragen om een regionale en zelfs nationale aanpak, Het intensiveren van Duurzaamheid en klimaatbeleid door overheden biedt de Brainport-regio prima innovatiekansen door met duurzame oplossingen aan te haken.

Dit betekent inzet op samenwerken en een pro-actieve rol voor Eindhoven vanuit haar natuurlijke voortrekkersrol in de reg io. Een regionale aanpak wordt ook financieel door subsidies, ondersteund door de Europese Unie.

z.y Eindhoven Eindhoven wil een stad zijn en blijven waar we op een zodanige manier werken en leven, dat we toekomstige generaties niet beperken in hun mogelijkheden. Om aantrekkelijk te zijn en blijven moet de stad zich blijven ontwikkelen. Hiertoe zijn in de milieuvisie 2030 randvoorwaarden opgenomen. Met behulp van deze randvoorwaarden heeft medio 2009 een evaluatie plaatsgevonden van het gevoerde milieubeleid tot nu toe, In de evaluatie is geconstateerd dat op veel milieuthema’s aanzienlijke vooruitgang is geboekt, maar ook dat er nog aandachtspunten zijn zoals: uitvoering van klimaat- en duurzaamheidbeleid blijft achter zichtbaarheid van de getroffen maatregelen moet beter bereikbaarheid van milieu informatie voor burgers via internet moet beter. Ten behoeve van de Interim Structuurvisie is een PlanMer uitgevoerd. Die geeft stadsbreed inzicht in de bestaande milieukwaliteit en laat zien wat de te verwachten effecten zijn van in gang gezet beleid. Duidelijk is dat het thema Geluid ten behoeve van verbetering van de leefbaarheid in de stad een aanvullende aanpak vergt.

Groen= goed 5lrnnrr = v Geel roetig Rood =slecht Figuur 4r Eindbeeld kwaii tei t stadsdelen op basis van bestaand beleid

December 2009 fililieuambities 2010-2014 Sector ORVHl, afdeling rni Reu

Mogelijkheden en Kansen Onderkend wordt dat de gemeente ais zeifstandige organisatie ten aanzien van duurzaamheid en klimaat een voorbeeldrol kan en wil vervullen. Die willen we stevig vorm en inhoud geven. Er dienen zich veel kansen aan om dat concreet te maken zoals:

Spiicentra: inde wijk kan concreet zichtbaar worden gemaakt hoe het anders kan. Huisvesting gemeentelijk apparaat; Er wordt de komende periode gewerkt aan nieuwe centrale huisvesting voor gemeentelijke diensten. Dat biedt prima kansen voor bijdragen aan duurzaamheid en klimaatneutraliteit. Structuurvisie WRO. In de komende periode zal een Structuurvisie WRO worden opgesteld. Daarmee hebben we een geweldige kans om duurzaamheidsambities te borgen en te verankeren, maar zeker ook te financieren. Vervoermanagement: voorbeeldfunctie en verschoning eigen wagenpark

Maar ook initiatieven van anderen kunnen met goede inbreng en ondersteuning vanuit de gemeente vooruitstrevend duurzaam en energieneutraal worden uitgewerkt. Voorbeeidr De plannen voor het Christiaan Huygens College aan de Bootenlaan en Fontys Sporthogeschool aan de Aalstervveg zijn niet alleen ten aanzien van de gebouwen en kiimaa t vooruitstrevend en toekomstvast uitgewerkt, ook is de verbinding metlinpassing in de omgeving goed uitgewerkt (keten wordt gesloten op lokale schaal j.

November 2009 hiilieuambities 2010-2014 SectorORYM, afdeling iViiiieu

ADlt)l%l& S 2OXO-2OX+

g.x Inleiding in dit hoofdstuk worden de randvoorwaarden en speerpunten beschreven waaraan we in de periode 2010-2014 w iilen werken, Per speerpunt wordt eerst een kernboodschap geformuleerd, deze vormt de leidraad bij ons handelen. Vervolgens wordt een aantal programinapunten gepresenteerd die worden uitgewerkt in een aantal concrete acties voor de komende periode.

Randvoorwa arde n Duurzame onhvikkeli ng van de stad

Dit moet gepaard gaan met het vroegtijdig afwegen van ruimtelijke, economische, sociale, aan volksgezondheid gerelateerde en milieubelangen (oftewel people, pianet 5 profit). Of Eindhoven werkelijk een aantrekkelijke stad is en blijft, staat of valt de mate waarin sprake is van een integrale aanpak en met de kwaliteit van de uitkomst van deze a(weging, Deze maken we niet alleen, maar in samenwerking met andere

belanghebbenden. Ten aanzien van de eigen gemeentelijke organisatie hebben we het heftin eigen handen. We treffen zelf ambitieuze maatregelen waar mogelijk. We erkennen dat onze mogelijkheid om alle problemen en ambities aan te pakken begrensd zijn. Daarom is onderdeel van ons beleid andere overheden (provincie, rijk, Europa) gericht aan te spreken op (bron)maatregelen die zij (beter) kunnen nemen. We willen het goede voorbeeld geven. We spreken burgers en ondernemers aan op hun mogelijkheid en verantwoorde! ijkheid om bij te dragen aan duurzame ontwikkeling van onze stad.

Samenwerking

We wiilen naar langdurige afspraken (allianties) om een breed gedragen langdurige duurzame ontwikkeling van Eindhoven mogelijk te maken, Dit omdat we samen dingen mogelijk kunnen maken die we alleen niet voor elkaar krijgen (1+ 1 = 3), Een effectieve aanpak om tot duurzaamheid te komen is het samenbrengen van verschillende partijen en het identificeren van projecten van gezamenlijk belang. Het gezamenlijk zoeken naar innovatieve en duurzame maatregelen draagt bij aan de economische verster(dng van stad. De gemeente wil dit samenwerkingsproces faciliteren, stimuleren, en waar nodig regisseren.

Oecember 2009 Milieuambities 2010-20’(4 sector oRVM, afdenng milieu

Het goede voorbeeld geven: doen en voordoen Eindhoven heeft hoge ambities en zal daarvoor ais organisatie zelf het goede voorbeeld moeten geven. Consistentie is namelijk een belangrijke factor voor de gemeente, Als er geen consistentie ls tussen beleid in ontwikkeling en het doen en laten van een gemeente, dan ontstaat minstens een geloofwaardigheidsprobleem.

Dialoog Open staan van de gemeente voor mllieuproblemen die door burgers en bedrijven worden ervaren, het openstaan voor idee@n van burgers en bedrijven die bijdragen aan de verbetering van de migeukwaliteit en een lokale duurzame ontwikkeling, Hiertoe kan de verordening Samenspraak worden ingezet.

international Centre for 5ustainable Excellence (ICSE) Het in de Lichttoren gevestigde ICSE biedt een dak en een podium voor bedrijven, onderzoekslnstituten en overheden voor het op gang brengen van duurzaamheid en innovatie zowel ten aanzien van materialen/installaties, als ten aanzien van processen (sluiten van ketens), TGE, SDE en het COS hebben zich al aan het ICSE verbonden. Het biedt mogelijkheden om de Brainportreglo nationaal en internationaal, ook ten aanzien van klimaat en duurzaamheid in de spotlights te plaatsen. Het ICSE kan zich ontwikkelen tot een campus" waar op toonaangevende wijze duurzaamheidswensen concreet kunnen worden gemaakt. Het kan daarmee voor innovatieve en duurzame ontwikkelingen uitgroeien tot een instituut dat vergelijkbaar is met wat de I-Iigh Tech Campus is voor ICT en biomedische ontwikkelingen. Dat deze ontwikkeling mogeiijk Is blijkt uit de aanzuigende kracht op instellingen en bedrijven (waaronder TuTwente, TuDelft, ....) die zich inmiddels hebben aangemeld voor deelname/aansluiting. Met het ICSE beschikt Eindhoven over een perfect podium om de gewenste spiraal van duurzame ontwikkeling te versterken. We willen de kennis en mogelijkheden van het ICSE ten volle uitdragen en benut zien door vraag en aanbod" van kennis van duurzame ontwikkeling concreet bij elkaar te

brengen, Beieldsvoornemens: ICSE als podium en ter inspiratie voor duurzame ontwikkeling: Promoten, steunen en gebruiken bv, door het instellen van

o een Duurzaamheidscafe" o een lezingencyclus over hoopgevende uitvindingen binnen de regio o benutten voor rnindsetting ten aanzien van de lokale strategische duurzaamheidsagenda Structurele verbindingen leggen tussen ICSE, Trefpunt Groen Eindhoven, Stichting duurzaam Eindhoven, Brainport, TUe e.d, Gerichte samenwerking op bovenlokaie schaal met de regio, de provincie en BrabantStad.

November 2009 Milieuarnbities 2010-2014 Sector ORvhft, afdeling Mi Reu

Speerpunten voor de periode zoro-zorg 3.3.x Speerpunt x: Duurzame energie

Eindhoven heeft de intentie om energieneutraal te zijn in de periode 2035-2045. Deze ambitie is door de Raad uitgesproken bij de vaststelling van het Programma Duurzaamheid en Kiimaatbeleid (2008). Onder energieneutraliteit wordt hier verstaan: De (resterende) energievraag van de eigen organisatie, woningen, bedrijven en overige vaste aansluitingen binnen de gemeente Eindhoven wordt duurzaam opgewekt binnen de eigen gemeentegrenzen, Dit is exciusief verkeer en vervoer. Een routekaart naar energieneutraliteit laat zien dat Eindhoven met het zogenaamde Extra" scenario op zijn snelst energieneutraal kan worden in 2033 (exclusief verkeer en vervoer) of in 2045 (induslef verkeer en vervoer). in figuur 5 is aan de hand van drie scenario’s geschetst wat de routes zijn tot energieneutraliteit.

in het onderstaande wordt eerst de centrale ambitie ten aanzien van energieneutraliteit toegeiicht en worden vervolgens twee belangrijke onderdelen daaruit (het duurzame energiebedrijf en het benutten van bodemenergie) nader uitgewerkt.

1a De centrale ambitie: energieneutraliteit Om te komen tot energieneutraliteit moeten er stadsbreed zowel op het gebied van energiebesparing als op het gebied van het opwekken van duurzame energie zeer grote inspanningen worden gepleegd. Zowel het Meer- als het Extrawcenario zal een intensivering van het huidige klimaatbeleid inhouden. Voor energ iebesparing ten opzichte van het referentiejaar 2000 geldt voor het Extrascenario:

o gebouwde omgeving: o industrie: o personenvervoer:

90% besparing 80% besparing 80% besparing

Voor duurzame energie is in het Extra-scenario gerekend met de volgende verdeling:

o zonne-energie (voornamelijk PV): 70% o aardwarmte (WKO en geothermie): 25%

o bio-energie: 5%

December 2009 ASilieuambities 2010-2014 sector OfiVBL, afdeling milieu

Eaaeriiiewtaaag vs. dulamalne energiepreduetie

ao C

aa 15

a 10

ÃćâĆňâĂİ nererml u e efr e IE leulneE

ÃćâĆňâĂİ Referent le duunnme enerrrle Eemdlegeemlk ne MEER nmnmlnden

ÃćâĆňâĂİ MEER duurreme enmdle

ÃćâĆňâĂİ Eemuilgeululk nn ErlrRA lnnlrellnQml ÃćâĆňâĂİ EXIRA drrleneree mlerdle

Figuur 5: Scerl arjo’s tor energieneutraii reit

De belangrijkste bijdrage aan energieneutraliteit moet komen van bestaande woningen (4396) en van bedrijven (3696). Kleinere bijdragen komen van de publieke sector (996), verkeer (896) en nieuwbouwwoningen (396). Voor elke sector zijn er korte termijn maatregelen met eerste prioriteit, Dit zou men het ’laaghangende fruit’ kunnen noemen. Het zijn over het algemeen maatregelen die veel bijdragen, een beperkte investering vergen en een relatief korte terugverdientijd hebben. Maatregelen met de hoogste prioriteit bij woningen zijn bijvoorbeeld het na-isoleren van bestaande woningen, het toepassen van zuinigere en LED verlichting en het vervangen van ketels door gaswarmtepompen. De maatregelen met prioriteit 1 zijn samen goed voor 4396 van de

totale energieneutraliteit. Er kan een groot financieel rendement behaald worden met energiebesparingsmaatregelen en duurzame energietechnieken. Vte wilien toe naar vernieuwde mindset ting over de bestaande wijze van financieel afwegen. De uitdaging is op slimme wijze voorfinanciering te organiseren van te treffen investeringen omdat die zichzelf in veel gevallen terugverdienen en leiden tot lagere verbruikslasten. Het instellen van een gemeentelijk duurzame-energiebedrijf kan hiervoor een breekijzer zijn. ln onderstaande paragraaf is de gemeentelijke ambitie met het duurzame energiebedrijf nader toegelicht. Ook lijkt het instellen van een revolving fund (met een lange looptijd) voor binnen de eigen organisatie te treffen maatregelen als breekijzer kansrijk. Om als stad energieneutraal te worden moet elke sector (bedrijven, corporaties, instellingen, particuliere woningeigenaren etc.) in Eindhoven bijdragen. De gemeente kan aanjager, regisseur en een voorbeeld zijn, maar bijdragen van andere partners zijn essentieel. Daarom willen we op zoek gaan naar strategische samenwerking met stakeholders. In de komende beleidsperiode zuilen alle beschikbare instrumenten hiervoor worden ingezet, zoals het opnemen van prestatie afspraken op energiegebied met woningcorporaties, het sluiten van convenanten met bedrijven en het opstellen van intentieverklaringen,

Hovernber 2009 hiiilievamtrrties 2010-2014 Seaer ORVhh, afdeling hhiliee

Vanwege het belang zal ’Energie" onder het Raadsprogramma Duurzaamheid en klimaatbeleid apart worden uitgelicht. Eindhoven energieneutraal is niet uftsluitend een taak van de afdeling Milieu, Binnen de gemeentelijke organisatie zal elke afdeiing en elk beleidsthema daaraan moeten bijdragen. Energieneutraal handelen dient een vanzelfsprekend onderdeel van het takenpakket van Iedere afdeling te worden.

Beieidsvoornemens dvfrrzame energie tav energieneutraiiteit Vrijmaken van extra middelen voor het intensiveren van het klimaatbefeid. Vaststellen van een overkoepelende visie op de wijze waarop Eindhoven In haar duurzame energie gaat voorzien (opwekking, distributie, tarieven en gebruik). Inzetten op het zogenaamde laaghangende fruit, Verantwoordelijkheden binnen de gemeentelijke organisatie vastleggen. De gemeente zal als goed voorbeeld van energieneutraliteit haar eigen gebouwen energ ieneutraaf maken en daartoe insteken op een duurzaam huisvestingsplan. Strategische allianties vormen met stakeholders. Het creÃńren van een revolving fund om minder rendabele maatregelen te financieren met goed renderende maatregelen.

1b Oprichten van een Eindhovens duurzaam energiebedrijf Uit een verkenning van de markt blijkt dat bestaande marktpartfjen, zoals de grote energieproductfebedrljven, niet (snel) genoeg investeren in duurzame energieopwekking. Het belangrijkste doel van het op te zetten gemeentelijk energiebedrijf is het ontwikkelen van een lokale markt voor duurzame energie. De realisatie van deze ambitieuze doelstelHng uit het uitvoeringsprogramrna klimaatbeleid vraagt om een integrale, innovatieve aanpak en centrale aansturing. Het duurzaam energiebedrijf zet in op een brede mix van duurzame energiebronnen, zoals zon (elektriciteit en warmte), bodem (WKO en geothermie), biomassa (gft en plantsoenafval, maar ook uit riolering). Ook wind, hoewel misschien niet voor de hand liggend, is in regionale context een regale optie.

De gemeente Eindhoven heeft enkele installaties voor de opwekking van duurzame energie gebouwd (bio-WK installatie Tongelreep) c.q. in voorbereiding (Biocentrale Meerhoven, bio-WK installatie lr. Ottenbad). Deze installaties bieden een unieke kans om een duurzaam energiebedrijf op te richten met als taak de bestaande installaties te exploiteren en verder uit te bouwen. De financiÃńle resultaten van de gerealiseerde voorzieningen dienen om nieuwe projecten voor energieopwekking op te zetten of te participeren in initiatieven van de markt. Gemeentelijke regie maakt het mogelijk concrete inftiatieven vanuit de eigen organisatie te beoordelen op hun bijdrage aan het uitvoeringsprogramma klimaatbeleid. Dezevermaatschappelijking van het beslissingsproces voorkomt dat investeringsbesiissingen louter ingegeven w orden door optimalisatie per project zonder acht te slaan op externe maatschappelijke baten.

December 2009 ivtilieuambities 2010-2014 Seaor ORVhfl, afde! ing rn10eu

De opgewekte duurzame energie moet ook geleverd worden aan gebruikers. Daarbij kan de huidige infrastructuur voor gas en elektriciteit gebruikt worden, maar aanvuliend hierop moet geinvesteerd worden in smart grids, smart buildings PU/e, faculteit Bouwkunde), oplaadpunten voor elektrische voertuigen en warmtenetten. Het duurzaam energiebedrijf kan (moet) een belangrijke rol spelen bij investeringen in energienetten en bij het beheer en de exploitatie daarvan. De gemeente doet nu al veel kennis en ervaring op met de bouw van installaties, Het duurzaam energiebedrijf wil daarop voortbouwen en de ontwikkeling van kennis en technologie over duurzame energie stimuleren en ter beschikking stellen aan de stad. Dat geldt in de eerste plaats voor het energiegebruik van de eigen gemeentelijke organisatie. Maar ook burgers en bedrijven hebben behoefte aan goede adviezen en ondersteuning bij het overschakelen op duurzame energie, Allianties met "Bouwend Eindhoven", TU/e en Brainport liggen daarbij voor de hand.

Beieidsvoornemens duurzame energie rov product/e duurzame energie 2010:

Oprichting duurzaam energiebedrijf (gebouwen8 uitvoeringsprogramma) Opzetten breed en langlopend revolving fund voor de gemeentelijke organisatie 2011 en verder: Projecten opzetten en realiseren zoals: Bio-WK installatie Ottenbad Bio centrale Meerhoven Straatverlichting op LED. In het aanvalspla n bestrijding kredietcrisis is 6,5 mio opgevoerd, Daarmee kan $0% van tie ambtie worden gerealiseerd (Het budget is nog niet beschikbaar gesteld). Intern proces organiseren om alle kansen te benutten zoals.

Advisering (bindend) bij energiegebruik en -besparing gemeentelijke organisatie en projecten - Nieuwe producten ontwikkelen

1c Voorop in bodemenergie! De bodem heeft de potentie om een belangrijke bijdrage aan de ambities van de gemeente op het gebied van klimaat en energie, Het College heeft in oktober 2009 het "Uitvoeringsprogramma Sturing en Stimulering Koude Warmte Opslag (KWO) vastgesteld, Vanuit dit programma zal de afdeling Milieu de komende jaren sturing en stimulering geven aan de toepassing van Koude Warmte Opslag en ook de mogelijkheden van het gebruik van Geothermie in Eindhoven in kaart brengen. Het uitvoeringsprogramma heeft een totale geschatte omvang van E 335.000,=, waarbij er vanuit gegaan wordt dat ook derden bijdragen, in tijd dan wel financieel. De gemeente draagt hieraan een bedrag van 4 170.000; ÃćâĆňâĂİ bij.

Het programma bestaat uit diverse acties op het gebied van het aanpassen van beleid, samenwerkingen met derden, inzet van communicatieve middelen, haalbaarheidsstudies op specifieke locaties en het ondersteunen van een negental

November 2009 Ahilieuarnbities 2010-2014 Sector ORVIVI, afdeling h/liliee

Icoonprojecten in Eindhoven. De doorlooptijd van het uitvoeringsprogramma bedraagt circa 2 jaar (2010- 2011). De vervolgacties dienen in deze periode in beeld te komen.

Beleidsvoornemens bodemenergie Opstellen Masterplan met streefbeeld voor KWO KWO verankeren in ruimtelijke ordeningsbeleid (bestemmingsplan voor de ondergrond) Randvoorwaarden vastleggen Realiseren 3096 groei per jaar in vermogen opgewekt door KWO installaties Regisseursrol gemeente voor de ondergrond waarmaken Mogelijkheden geothermie snel onderzoeken Indien geothermie mogelijkheden biedt: implementeren Communicatie inzetten als belangrijk stimuleringsinstrument Icoonprojecten realiseren en communicatief benutten

3.3.2 Speerpunt z: Duurzame mobiTiteit

In de Mobiliteitsagenda 2010-2020 wordt het beleid voor duurzame mobiliteit verder uitgewerkt. Deze agenda wordt in de loop van 2010 gepresenteerd. Het streven naar energieneutraliteit in 204S en de maatregelen voor verbetering van de Iuchtkwaliteit zullen hierin worden uitgewerkt, ln de Mobiliteitsagenda worden speerpunten opgenomen voor: het realiseren van een minder klimaatbelastende modal split met veel inzet voor de uitvoering van de OV-agenda, uitbreiding van het HOV netwerk, en het stimuleren van het gebruik van de fiets (Actiepian Fiets). 2, energiebesparing en de transitie naar duurzame energiegebruik. Ad. 1: De raad heeft een ambitieuze doelstelling vastgesteld voor de modal split in 2020 ten gunste van fiets en openbaar vervoer (raadsbesluit OV-agenda; feb. 2009): Interne verplaatsingen Externe verplaatsingen Totale verplaatsingenÂż

2007 2020 2007 2020

13 ’I8 8

10 71 11 68 24 26 77 12

62

" exclusief Iopen en overige verplaatsingen (taxi, e.d.i Tabel I: Modal Split Eindhoven: 2007 (bron: ivlON, 2007) en 2020

Deze verschuiving sluit aan op de verdere uitvoering plaats van het programma luchtkwaliteit en mobiliteit (2007). Het college heeft bovendien een doelstelling vastgesteld om het autoverkeer binnen de Ring in 2015 met 30% te verminderen

December 2009 httiiieuarnbittes 2010-2014 Sector ORVIVt, afdeling milieu

(afspraken 85UltlSL; 2008), Hiermee wordt de luchtkwaliteit verbeterd (gezondheidl) en mogelijkheden voor nieuwe ruimtelijke ontwikkeling geborgd. Er wordt de komende jaren gericht gewerkt aan het verminderen van (venruilend) verkeer in de stad, het oplossen van verkeerskneipunten, betere doorstroming van het autoverkeer op de Ring, milieuzonering en intensivering van de handhaving daarvan, communicatie en monitoring, Naast stitrtule rende maatregelert voor fiets en openbaar vervoer en het autogebruik van de Ring, worden ook maatregelen uitgewerkt voor parkeerbeleid en het weren van doorgaand autoverkeer door het centrumgebied.

Ad. 2: Energiebesparing en de transitie naar duurzame energiegebruik in het verkeer komt tot stand door toepassing van met name elektrische voertuigen, aardgas en biobrandstoffen. Dit biedt kansen voor in de Brainportreglo aanwezige en verder te ontwikkelen duurzame bedrijvigheid.

Beleidsvaornemens duurzame mobiliteit Optimallsatie duurzame mobiliteit in relatie tot klimaatbeleid en luchtkwalitelt Faciliteren van duurzaam mobiliteitsbeleld: het creÃńren van tanklocaties en oplaadpunten van biobrandstoffen en elektriciteit (smart grid voor auto, scooter en flets). Doel is een impuls te geven aan het aanbod en de vraag naar duurzame brandstoffen.

Uitwerken en invoeren maatregelenpakketten voor het gebruik van vervoer op duurzame brandstoffen voor beheerders van wagenparken (inclusief gemeente zelf) op basis van wagenparkscan idelnvoor het vervoer van gevaarlijke stoffen over spoor, weg, water, buisleidingen Intensivering van handhaving van de milieuzone. Onderzoek naar de haalbaarheid en de effecten van een rnilleuzone voor beste)auto’s,

Speerpunt 9,: Duurzaam ondernemen

Bij verduurzaming gaat het om de thema’s schone bedrijvigheid (verdergaande maatregelen ter beperking van hinder en risico’s voor de omgeving, naast bedrijfsmliieuzorg), het benutten van duurzame energiebronnen en beperking van het gebruik van grondstoffen (C2C is hierbij een belangrijk basisprinclpe), isoleren van gebouwen, toepassen LED verlichting e.d. Op dit moment vinden er wel al acties plaats zoals energiescans bij bedrijventerreinen en de uitreiking van de MVO-prijs, Op initiatief van de gemeenteraad is eind 2009 met het bedrijfsleven in Eindhoven verkend hoe met dit onderwerp een start gemaakt kan worden. Het resultaat zal worden vertaald in een duurzaamheidsagenda bedrijven, waarin bedrijven en gemeente duidelijk maken hoe zij gaan werken aan het verduurzamen van bedrijvigheid.

alovernber 2009 Milieoarnbities 2010-2014 Sector ORVail, afdeling hhilieu

Beleidsvoornemens duurzaam ondernemen Duurzaam inkopen door de gemeente (100% in 2013). Formatie beschikbaar door herprioritering taken. Goede en bekende voorbeeidfunctie gemeente: duurzaamheideisen stellen aan toeleveranciers (bv. 3096 verbetering), Klimaat en duurzaamheid opnemen in parkmanagement op bedrijventerreinen (o.a. revitalisering Kanaalzone/Kade eii De Hurk). Binnenhalen C2C bedrijvigheid (afval als kans) en leerstoel e Verduurzaming luchthaven: EA is in 2013 CO2-neutraal Impuls aan toepassing Koude-Warmte-Opslag in de bodem (b,v. combineren met bodemsanering). Stimuleren Maatschappelijk verantwoord ondernemen (opste! Ien duurzaamheidsagenda). Brainport Innovatie Campus (BIC) en Esp Noord als regionale showcase voor duurzame bedrijvigheid en C2C.

3.3.4 Speerpunt 4: Duurzaam bouwen

Dit doen we primair omdat dit bijdraagt aan een gezond, veilig en aangenaam woonkiimaat in en om de woning, maar ook het milieu en klimaat te ontlasten. Door duurzaam te bouwen neemt de ruimtelijke- en milieukwaliteit van een gebouw, buurt, wijk, stad en regio toe. De primaire afweging zal plaatsvinden in de fase van planvorming. Toezicht op realisatie van eisen zal worden geintensiveerd,

Bestaande bouw

Met relatief goedkope maatregelen kan een flinke energiebesparing gerealiseerd worden bij bestaande bebouwing, Maatregelen waar de gemeente op inzet zijn onder andere. Zuiniger verlichting (LED). isolatie van wanden, vloeren en daken, Vervanging van ketels door HR-ketels.

Nieuwbouw Eindhoven heeft de nota ’kwaliteit in bouwen en wonen’ vastgesteld (2008). Er zijn doelen ten aanzien vait nieuwbouw zoals energieneutraal bouwen en bouwen met een GPR van 7 (GPR= een methode om verschillende duurzaamheidaspecten mee te nemen in de bouw). In de bestaande bouw wordt met name het toepassen van energiezuinige maatregelen gestimuleerd.

December 2009 iviilieuambities 2010-2014 sector ORVtVi, afdeling milieu

Beleir/svoornemens duurzaam bouwen Duurzaamheid ais leidend principe vertalen in de op te stellen Structuurvisie WRO (201 2)

Verder bundelen/stimuleren innovatieve kracht regio (samen met 5tichting Brainport in o.a, de Klankbordgroep Energieneutraal Wonen in Brainport. C2C-samenwerking met ICSE: ontwerpen nieuwe C2C-wijk in Eindhoven (100 woningen; met Philips en TU/e) te realiseren in nader te bepalen wijk, Nieuwbouw moet energieneutraal worden gerealiseerd. De principes van duurzaam bouwen overal toepassen, In nieuwe wijken en bestaande bebouwing, en hiervoor convenanten afsluiten met de bouwwereid, ondernemingen, woningcorporaties en bewonersorganisaties. Inzet van afval als bouwmateriaal: implementeren C2C-principes Besluitvorming over onderzoeken verbetering beheersbaarheid nabij risicobronnen (Visie externe veiligheid: spoor, De Hurk, A2/A67, Airport).

Toetsen en handhaven van afgesproken klimaatmaatregeien gebouwen.

3.3.5 Speerpunt 5: Duurzame leefomgeving Een duurzame Ieefomgeving is een veilige en schone omgeving, waarbij rekening wordt gehouden met de gebiedseigen kenmerken. De gemeente garandeert daarbij de wettelijke basiskwaliteit van het milieu. De Hinderatlas laat zien dat er door veel Inwoners hinder wordt ondervonden van geluid, lucht, geur en/of risicobronnen In hun omgeving. Daarin willen we verbetering brengen. Bovenop de milieu basiskwaliteit wordt de leefomgeving bepaaid door factoren als het aanbod van woningen, de aanwezigheid van voorzieningen zoais winkels en uitgaansgelegenheden, de gebruikswaarde van water en groen en voor bedrijven ruimte voor uitbreiding en innovatie. Er zijn nog veelmeer factoren te noemen, en de mate waarin die factoren bepalend zijn voor de kwaliteit verschilt per gebied. Hieronder worden achtereenvolgens de milieukwaiiteit in de bestaande stad, milieu & gezondheid, het gebiedsgerichte milieubeleid en milieu-infortnatiei -educatie behandeld. Allen zijn onmisbaar voor een duurzame leefomgevlng.

Sa Bestaande stad: garanderen basiskwaliteit

De gemeente spant zich in om minimaal de wettelijke basiskwaiiteit te realiseren, maar streeft nadrukkelijk naar verdere verbetering. Bij ruimtelijke ontwikkelingen is de bestaande miiieukwaliteit mede bepalend voor de waardering die gebruikers geven aan hun leefomgeving. Denk hierbij aan factoren als de (afwezigheid van) vervuiling van bodem, water en lucht, hinder van getuid en geur, veiligheidsrisico’s en afvalverwijdering. De mate van hinderbeleving wilien we door gerichte maatregelen verkleinen. De gemeente heeft een zorg plicht om de basiskwaliteit in elk gebied op maximaal haalbaar niveau te garanderen, en moet de gebruikers hierover kunnen informeren met objectieve kwaliteitsgegevens.

ttovember 2009 llliilleoambities 2010-2014 Sector ORVtti, afdeling NliReo

Beieidsvoornemens duurzame ieeforngeving Afva/

Inzetten van reststrornen afval en blobrandstoffen voor opwekking van energie Nieuwe aanbesteding inzameling huishoudelijk afval ( regie in eigen handen") Bodem(onderzoek en sanering J

Samenwerking zoeken (en versterken) met de andere spelers in het grondwater binnen en buiten het gemeentelijke apparaat. Onderzoek naa r mogelijkheden voor toepassing Geothermie ln Eindhoven (20’I 0) Externe veiiigheid Besluitvorming en start uitvoering over verbetering beheersbaarheid in bestaande stad nabij rislcobronnen (zie Visie externe veiligheid: spoor, De Hurk, A2/A67, Airport). Ge/uid

Beleidskader stille wegdekken lokale wegen (2010). Nader uit te werken: Welke wegdekken, wanneer, extra middelen voor onderhoud, intensiveren aanpak beperken geluidhinder spoor (geluidschermen; raildempers). Nader uit te werken wat, waar? Meetsysteem geluid luchthaven is operationeel en on-line beschikbaar op internet. Kiimaat

Besluitvorming over intensivering kiimaatbeleid (Eindhoven energieneutraal in 2045): fase 1 (laaghangend fruit; rapportage Buiddesk september 2009) Uitwerken plan van aanpak na-isolatie woningen Spilcentra duurzaam en energieneutraal Energie terugwinning uit afvalwater RWZI Lucht

Uitvoeren meetcampagne 2010-2015 luchtkwaliteit gemeentebreed. inzichten ln Eindhovense luchtkwaliteit transparant op internet beschikbaar Openbare ruimte (bijdrage vanuit het programma) Intensiveren aanpak zwerfafval tav handhaving, communicatie, preventie en participatie winkeliers Openbare verlichting door LED: 6,5 mio budget aanvalsplan kredietcrisis binnenhalen en uitrollen (5096 van totaal openbare verlichting) Design vertalen ln concrete toepassingen van meubilair ln de openbare ruimte als Quality of life" en benutten van Recources" Snoeiafval inzetten als biobrandstof

5b Milieu en gezondheid

We willen ervoor zorgen dat milieueffecten op korte of langere termijn geen schade toebrengen aan de gezondheid. We willen enroor zorgen dat de kwaliteit van milieueffecten (geluid, lucht, straling) beter gemeten worden, de informatie ontsloten worden en de koppeling gelegd wordt met mogelijke langere termijn gezondheidseffecten. We willen analoog aan Bouwlawaai nagaan of en hoe ruimere mogelijkheden kunnen ontstaan om geluidhinder van andere bronnen te voorkomen en tegen te gaan. Ook willen we bezien of en hoe de persoonlijke weerbaarheid tegen

December 2009 Milieuambities 2010-2014 Sector ORvivl, afdeling milieu

milieueffecten kan worden verbeterd, en wat de burgers zelf kunnen doen om een bijdrage te leveren aan de milieukwaliteit van de eigen leefomgeving.

BeleidSvoarnemenS leefbare ea gezonde waanomgeving Risico’s straling (UMTS, hoogspanning, radioactief) zijn bekend en zijn op Geogids beschikbaar; we weten waar welke bronnen zitten; waar knel punten zijn en waar nieuwe bronnen gepland zijn. Ronde tafel gesprek over mogelijkheden tot ruimer omgaan met toepassing van geluid maatregelen. Gezondheidsonderzoek omwonenden luchthaven door RIVM en GGD, Klachten over luchthaven Eindhoven transparat1t op internet beschikbaar. Stimuleren van de sportparticipatle van de Eindhovense bevolking door bv. in te zetten op de E-fiets (als alternatief voor de auto): bevordert fysieke en mentale weerbaarheid, bespaart kosten en is goed voor luchtkwaliteit en klimaat.

Sc Gebiedsgericht rnllieubeleid

Niet in alle gebieden van de stad hoeven dezelfde rnilieunormen te worden gehanteerd. We wiiien naar een milieukwaliteit op maat die past bij de gewenste ontwikkeling van de wijk (wijkgerichte milieuprofielen; vergelijkbaar met kwaHteitsniveau’s openbare ruimte). De uitvoering van het milieubeleid wordt daarmee afgestemd op de ruimtelijkeconomische ambities van Eindhoven, hierbij zulleti per gebied keuzes gemaakt moeten worden. Een levendiger centrum betekent nu eenmaal meer geluidshinder, en meer ruimte voor parkeervoorzieniti gen kan gevolgen hebben voor de beschikbare ruimte voor groen in de wijk. Kortom: de gebruikers van de gebieden moeten zelf kiezen welke kwaliteitsfactoren zij belangrijk vinden, en cie verschillende wensen tegen elkaar afwegen,

Om het gebiedsgericht milieubeleid vorm te geven gaan we gebieden benoemen en daarvoor streefkwaliteiten vaststellen, aansluitend op de wensen en mogelijkheden van de gebruikers van de gebieden, Doel is deze streefkwaliteiten in deze periode uit te werken voor het gemeentelijk gebied en vast te leggen (bv. in de Structuurvisle 2012). Een sturend principe bij het vormgeven van de streefkwaliteiten is de ondergrond (naar analogie van de lagenbenadering uit de ruimtelijke ordening). Ondergrond

Bodem moet vellig als fundament voor bovengronds gebruik kunnen dienen. De ondergrond van de bodem biedt echter aanvullende kansen en mogelijkheden die kunnen bijdragen aan verduurzaming en energieneutraliteit van Eindhoven. Exploitatie daarvan vergt regie en sturing. Daarbij dient o.a. rekening gehouden te worden met

November 2009 Milieuarnbities 2010-2014 Sector ORvhh, afdeling itulieu

grond- en grondwaterverontreinigingen, bodemenergie, gebiedsgericht grondwater, ondergronds bouwen en peilbeheer, Door een meer sturende werking aan de ondergrond toe te kennen, kunnen probiemen worden voorkomen zoals hoge beheerkosten, verzakkende straten en woningen, bodemvervuilingen, lekkende bouwputten en bedreiging van het bodemarchief. De bodem biedt echter ook kansen op het gebied van duurzame energieopwekking enÃćâĆňâĂİ

opslag. Benutten van mogelijkheden zal onder regie plaatsvinden teneinde te bewerkstelligen dat verontreinigingen, grondwaterpeilbeheer, benutten van bodemenerg ie en ondergronds bouwen elkaar niet nadelig beinvloeden.

Beleidsvoornemens ondergrond Benoemen streefkwaliteiten voor het gemeentelijke gebied (vastleggen in bv. de Structuurvisie WAO 2012).

Vormgeven aan duurzame gebruik van de ondergrond, Opstellen van een structuurvisie voor de ondergrond. Integreren van bestaande aanpak bodemsanering met grondwater peilbeheer voor 20’I 5,

Grondwaterbeheer verankeren in gemeentelijke instrumenten (rioleringsplannen, de waterbeheerplannen, structuurvisie, watertoets, beheerplannen stroomgebied), Voor grootschalige grondwaterverontreiniging een gebiedsgerichte benadering bevorderen. Hierbij staat de samenhang met grondwaterbeheer centraal. Waar nodig regionale bestuurlijke arrangementen ontwerpen om tot de gewenste gebiedsgerichte aanpak te komen, Stimuleren KWO bij sanering van grondwaterverontreinigingen.

5d lvlilieu-informatie en educatie

informatie We willen dat milieu-informatie van de stad op een laagdrempelige wijze voor iedereen toegankelijk is. Ook willen we burgers beter op de hoogte houden van de vorderingen die we maken op het gebied van milieu, duurzaamheid en bovenlokale ontwikkelingen, Om hierover op een goede manier te kunnen communiceren is het belangrijk over milieu-informatie te beschikken die up-to-date, nauwkeurig en betrouwbaar. Omdat In de afgelopen periode onvoldoende milieu-informatie op kaart beschikbaar is gekomen, zet de gemeente de komende periode extra in op geografisch ontsloten milieu-informatie. Dit omvat alle milieu-informatie met een bijzondere ruimtelijke impact of betekenis die thematisch op kaarten kan worden weergegeven.

December 2009 hhilieuambities 2O1O-2014 sector ORvtrl, afdeling milieu

Beleidsvoornemens milieu-informatie De volgende milieu-informatie zal worden vastgelegd op kaart en als thema worden opgenomen in Geogids en de gemeentelijke website: Afval: milieustraten, ondergrondse containers, voorzieningen voor gescheiden inzameling en kringloopwinkels, Bodem= afstemming zoeken met de andere spelers in de ondergrond binnen en buiten het gemeentelijk apparaat om binnen de gemeente op eenduidige wijze bodemdata op te slaan en te ontsluiten. Klimaat: aangebrachte duurzame energietoepassingen en EnergiePrestatie op Locatie (EPL) met vermelding van bereikte CQ2-reductie. Geluid: zones ’langs wegen, spoorwegen, de luchthaven en rondom industrieterreinen, gesaneerde woningen, geluidsarm asfalt en geluidsschermen. Lucht: luchtkwaliteit langs wegen en rond de luchthaven. Externe veiligheid; veiiigheidszones langs wegen en spoorwegen, de luchthaven, rondom risicovolle bedrijven. Duurzaamheid/educatieve voorzieningen (mili cue du ca tiecentrum, Wee mtuin, Ecologische boerderij, Wereidwinkel en dergelijke). Op de kaart zullen plekken en initiatieven in en om de stad worden aangegeven, waar maatschappelijke organisatie, burgers en bedrijven hun licht op kunnen doen over natuur, milieu en duurzaamheid, Educatie

Niet allen de overheid en bedrijven zijn verantwoordelijk voor milieu en duurzaamheid. Burgers hebben een eigen verantwoordelijkheid. Zij kunnen zich daarbij laten ondersteunen door de sociale verbanden in de wijken zoals verenigingen, instellingen en scholen. De gemeente Eindhoven stelt zich daarbij faciiiterend op en richt zich op het stimuleren van betrokkenheid en eigen verantwoordelijkheid door communicatie en kennisontwikkeling, financiÃńle en praktische ondersteuning en laagdrempelige toegang tot overheidsdiensten. Beieidsvoornemens milieu educatie Duurzaamheidscentrum (koepei van MEC, TGE en SDE) verder uit bouwen: stimuleren duurzaam handelen (zie ook NME-beleid).

Operationaliseren educatief programma Duurzaamheid en Klimaatbeleid. Aandacht voor hinderbeleving van geluid. De hinderatlas kan een goed hulpmiddel zijn voor monitoring en input voor beleidskeuzes. Zo wordt verkeerslawaai ervaren als een grotere bron van hinder dan lawaai van bedrijven. Meetcampagne luchtkwaliteit 2010-2015 gemeentebreed. Opzetten en uitvoeren van luchtmetingen op 30 punten in de stad. De focus ligt hierbij op gebieden waar veel klachten over de luchtkwaliteit afkomstig zijn. Burgers weten wat te doen bij calamiteiten (bevorderen zelfredzaamheid).

November 2009 hhiaeoambities ZO’l0-20t4 Sector ORVhh, aklefing hhilieu

5.e Milieu Communicatie

Het realiseren van milieudoelsteliingen is grotendeels afhankelijk van de wijze waarop andere segmenten bereid zijn de ambities te incorporeren, Dat vergt intensieve en doordachte communicatie, waarbij veel aandacht wordt gegeven aan stimuleren en het "belonen" van goede voorbeelden en duurzaam gedrag,

December 2009 IHiiieuarnbities 2010-2014 Sector QRvlvl, aftieling milieu

Bijlage r Actoren Belangrijkste partners -Eigen gemeentelijke organisatie m.n, sectoren Grond en Vastgoed projectmanagernent Sport en Bewegen Economie en Cultuur ’Realisatie en Beheer en Strategie Vergunningen, Toezicht en Handhaving (toekomst: Uitvoeringsdlensten) - Burgers - Scholen (TUe, Fontys 5 ROC) ÃćâĆňâĂİ Ziekenhuizen (Maxima Medisch Centrum)

- Woningcorporaties - Bedrijven (HTC, Philips, DAF, etc.) ÃćâĆňâĂİ Brainport

- ICSE (International Center for Sustainable Excellence) -BIC - Eindhoven Airport NV -SRE

- Provincie-85 ÃćâĆňâĂİ Brabant Stad

Actoren Duurzame ruimtelijke ontwikkeling VROM: spelregels risico’s en sanering LPG tankstations V@W. vaststellen en monitoren Basisnet

Brabant veiliger: subsidie voor uitvoering EV taken Veilig heidshul s: integrale veiligheid Sector VTH; vergunningverlening, toezicht en handhaving SRE Milieudienst kwailteitsorganisatle BRZO bedrijven

Regionale brandweer. - preventie advisering - beheersbaarheid - oefenen calamiteitenbestrijding (o.m, TIM emplacement) ProRail: risico’s en beheersbaarheid calamiteiten spoor Rijkswaterstaat: risico’s en beheersbaarheid rijkswegen Defensie/EA: risico’s en beheersbaarheid luchthaven

November 2009 Allilieuambities 2010-2014 setter ORVivi, afdeling iviiliee

Bijlage y Activiteiten op te nemen in u tvoeringsprogramma 2oxo-2ox3 Hinderbeleving (zie rapportage 810-rapport nr. 1109, maart 2009) Uitvoeren 2 jaarlijkse peiiing. Inventarisatie uitbreiden en verdiepen naar beleving geluidhinder luchthaven. spoorweglawaai, vervuilde lucht van vrachtverkeer, geluid evenementen, stank Achtse Malen en I.eenderwegAalsterweg-Rondweg, ontevredenheid grof huisvuil Achtse Molen, imago

gemeente Duurzaam inkopen ln 2010 enkele pilots bv. tav onderhoud kunstwerken, en opstellen van uitvoeringsprogramma (inventarisatie en prioriteitsstelling) van te verduurzamen gemeentelijke aanbestedingen Afval

Afronden uitrol ondergrondse afvaicantainers Realiserenvan milieustraat Bndhoven west (GDC Acht Noord) Bodem De bodemambities hebben tot doel alle locaties (ca. 500 stuks) waar op basis van historische informatie mogelijk een bodemverontreiniging aanwezig is die risico’ s oplevert voor mens, ecologie of verspreiding te onderzoeken en vast te stellen of er daadwerkeiijk verontreinigingen aanwezig zijn die risico’s opleveren. Deze onderzoeksinspanning is reeds in gang gezet. Daarnaast worden de locaties waar daadwerkelijk risico’s aanwezig geprioriteerd en aangepakt. De locaties waar risico’ s voor de mens zijn als eerste, dan de locaties die een bedreiging vormen voor gevoelige gebieden, zoals de waterwingebieden en daarna de rest. iViet de bovengenoemde werkwijze wordt het doel uit de milieuvisie dat in 2030 bodemverontreiniging geen miiieuprobieern meer is gerealiseerd. Dit betekent niet dat alle verontreinigingen verwijderd zijn, maar dat alle terreinen geschikt zijn voor de functie die het terrein heeft. De industrieterreinen worden minder schoon dan de terreinen met een woonfunctie.

Verontreinigde locaties zonder risico voor mens, ecologie en verspreiding hoeven niet meer gesaneerd te worden Uiterlijk najaar 2011 zal een tussenbalans (midterm review) worden vastgesteid teneinde te bezien of partijen voldoende op schema liggen wat betreft het behalen van de hierboven genoemde doelstellingen. Alle locaties met humane risico’s (locaties waar bodemverontreiniging mogelijk een risico oplevert voor de gezondheid van mensen) moeten in 2010 in beeld zijn en in 2015 gesaneerd dan wel beheerst. Alle andere locaties met risico’s (voor verspreiding en voor de ecologie) moeten voor 2015 in beeld zijn en er zal naar worden gestreefd de risico’s van

December 2009 Milieuambities 2010-2014 Sector ORVM. afdeling milieu

bodemverontreiniging in 2015 te hebben beheerst (In sommige gevallen is het niet mogelijk om op korte termijn te saneren, maar worden wel maatregelen genomen om risico’s weg te nemen). Verontreinigde locaties zonder risico voor mens, ecologie en verspreiding hoeven niet meer gesaneerd te worden. Uiterlijk najaar 2011 zal een tussenbalans (midterm review) worden vastgesteld teneinde te bezien of partijen voldoende op schema liggen wat betreft het behalen van de hierboven genoemde doelstellingen. Voortzetten gevel en schermen projecten

Externe veiligheid Visie externe veiligheid is volledig ingebed in de organisatie. Primaire processen zijn beschreven en worden geaudit. Resterende knelpunten (5 LPG-tankstations, 8asisnet Spoor) zijn opgeheven. Risico’s worden zo klein mogeli)k gemaakt/gehouden en worden beheerst. Risico’s worden gemonitord en gecommuniceerd aan burgers. Nieuwe knelpunten worden voorkomen, Risicobronnen worden intensief gecontroleerd en gehandhaafd.

Geluid Vaststellen hogere waarden beleid lncl. procedure voor verkeerslawaai Voortzetten programma gevel en geluidsschermen. Nader uit te werken wat, waar, hoeveel woningen e.d.? Knelpunten in regelgeving en budgetten aanpakken Klimaat Uitvoeren van bestaand k lima atprog ra mm a 2008-201 l

Lucht

Uitbreiding en handhaving milieuzones ten behoeve van luchtkwallteit. Uitvoeren Saneringsplan Lucht en mobiliteit: met schoner verkeer een gezonde luchtkwaliteit voor Eindhoven realiseren,