ProDef_opmaak _6_2013
23-09-2013
06:49
Page 1
ProDef BULLETIN PROFESSIONALS BIJ DEFENSIE september 2013 | nummer 6
INHOUD 2
Column duo-voorzitter
3
“In het belang van Nederland” Geen geld, geen ambitie, geen visie
4
Weer koopkrachtverlies voor defensiemedewerker
5
Burgermedewerker herplaatser na niet verhuizen naar standplaats
7
Netto salarisverbetering burgermedewerker sigaar uit eigen doos
9
Evaluatie Besluit Medezeggenschap
13
Fiscale behandeling GOV|MHBcontributie
16
Column vice-voorzitter
3 10 11 12 13 14
En verder: Cartoon GOV|MHB-lid Rob Blankenstein De magie van Nibelungen Column leiderschap Nieuwe medewerker reorganisaties René Bliek Column juridische zaken
www.ProDef.nl
Het voortzettingsvermogen van het defensiepersoneel Met Prinsjesdag was het weer pracht en praal in Den Haag. De beste paarden werden weer eens van stal gehaald en een groot aantal militairen mocht het ‘feest’ langs de route opfleuren. Voor Defensie is Prinsjesdag echter al lang geen feest meer.
J
aar in jaar uit is Prinsjesdag de dag van de pijnlijke waarheid: hoeveel budget moet er nu weer worden ingeleverd en hoeveel banen moeten ten gevolge van de noodzakelijke inkrimping worden geschrapt? Het is al lang geleden dat er op Prinsjesdag in de Defensienota een ambitie dan wel visie was te bespeuren. Na 22 jaar bezuinigingen kan worden gesteld dat jaar na jaar de politieke ambitie voor Defensie is geweest: hoeveel kunnen we dit jaar bezuinigen zonder dat het loyale defensiepersoneel er definitief de brui aangeeft ? Na de 12.000 functies van ‘Hillen’ zullen ten gevolge van de nieuwe bezuinigingen extra functies, veelal operationele, worden geschrapt. In de Volkskrant van 14 september jl. werd gemeld dat de Politie Defensie heeft ingehaald als grootste werkgever van Nederland. Dat is niet vreemd want in 2018 zal onze krijgsmacht uit nog maar iets meer dan 40.000 militairen bestaan. Het voortzettingsvermogen van onze krijgsmacht komt dus steeds verder onder druk te staan. Het zal dan ook niet lang meer duren voordat het Haagse er achter gaat komen dat Defensie een keer nee zal moeten gaan verkopen. Een pijnlijke boodschap voor premier Rutte die, in internationaal verband, mag gaan uitleggen dat zijn winkel tijdelijk gesloten is. In de nieuwe bezuinigingsplannen is wederom een aantal voorbeelden te vinden dat direct gevolgen zal hebben voor het voorzettingsvermogen. Mariniers zullen net als op Curaçao worden afgelost op basis van roulatie. Waar voorheen de militair veelal voor een periode van 3 jaar werd geplaatst, wordt dit nu een ‘uitzending’ van enkele maanden. Dit laatste houdt in dat drie compagnieën bezig zijn met deze roulatie (opwerken, ‘uitzending’ en verlof- & uitzendbescherming). Twee extra compagnieën zijn dus niet beschikbaar voor andere taken. Als je dan ook nog eens een bataljon wegbezuinigd dan hoef je geen wiskundige te zijn om te beseffen dat het voorzettingsvermogen aanzienlijk afneemt. Om dit te voorkomen zal er ongetwijfeld steeds meer druk op het Defensiepersoneel en -bonden worden gelegd om afstand te doen van rechtpositionele rechten. Rechten zoals bijvoorbeeld de uitzendfrequentie van één op twee af. Want politici worden niet graag geconfronteerd met de gevolgen van hun beleid en de minister wenst dit signaal ook niet af te geven in het kabinet. Er zal dus weer een beroep worden gedaan op de can do mentaliteit. De vraag is echter of het personeel hier vrijwillig gehoor aan wenst te geven. Als dit niet het geval is, is het gedaan met het voorzettingsvermogen. ProDef bulletin, september 2013 | 1
ProDef_opmaak _6_2013
23-09-2013
06:49
Colofon
Page 2
Column duo-voorzitters
Het ProDef bulletin is een uitgave van de Gezamenlijke Officierenverenigingen en Middelbaar en Hoger Burgerpersoneel bij Defensie (GOV|MHB). Het bulletin verschijnt 8 keer per jaar.
ISSN 2210-7304 Adres secretariaat GOV|MHB en redactie ProDef bulletin: Wassenaarseweg 2 2596 CH Den Haag 070-3839504 www.prodef.nl
[email protected] (secretariaat/administratie)
[email protected] (redactie ProDef bulletin) Redactie M.E.M. de Natris (hoofdredacteur), T. Kofman, M. Heijligers, R.E.W. Pieters, P.J.G. van Sprang, drs. M.A.M. Weusthuis (eindredacteur) Aan dit nummer werkten mee: H. Boomstra (cartoon), L. van der Biessen, drs. R.W. Mannak (correcties), P. van Maurik, mr. B. Blonk, mr. O.W. Borgeld, R. Bliek, R. Blankenstein Vormgeving Frank de Wit, Zwolle Drukwerk Èpos|Press, Postbus 1070, 8001 BB Zwolle Advertenties 070-3839504 © ProDef bulletin Overname van artikelen is enkel toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie en onder uitdrukkelijke vermelding van de bron. Er kunnen geen rechten worden ontleend aan de teksten in dit bulletin. Wijzigingen adres- en persoonsgegevens Svp doorgeven aan het secretariaat van de GOV|MHB: 070-3839504
[email protected] Juridisch advies Voor arbeidsgerelateerde vragen en/of conflicten beschikt de GOV|MHB over drie juridische adviseurs. De procedure loopt in aanvang via de coördinator M.E.M. de Natris (duo-voorzitter GOV|MHB, 070-3839504 of
[email protected]). In spoedeisende gevallen kan onder goedkeuring achteraf rechtstreeks contact worden opgenomen met: • mr B. Blonk 070-3839504
[email protected] Kopij Kopij voor nummer 7 van het ProDef bulletin dient uiterlijk op 28 oktober 2013 per e-mail bij de redactie aanwezig te zijn.
2 | ProDef bulletin, september 2013
Moreel In de afgelopen periode is meermalen gepubliceerd over het ongekend lage vertrouwen van de militair in het ministeriële deel van de defensieorganisatie. Tweeëntwintig jaar van bezuinigingen zonder conceptuele onderbouwing heeft het vertrouwen van de defensiemedewerker in de top van zijn organisatie bijna volledig teniet gedaan. Men is murw gebeukt en heeft het geloof in een goede afloop verloren.
B
ij de huidige nieuwe ingrepen rekent men voor dat er niet op Defensie is bezuinigd. Maar er moet wel 348 miljoen euro gekort of anders besteed worden. Gevolg: 2.400 functies (bovenop de eerdere 12.500) verdwijnen en er vallen 700 tot 900 extra gedwongen ontslagen. In de tactiek leerden wij altijd: het gaat erom een tegenstander de wil te ontnemen om door te vechten. Wil verloren is alles verloren. Na de korting van 1 miljard zijn bij velen de ogen geopend. Doorgaan op dezelfde weg als de afgelopen 22 jaar leidt tot een zekere teloorgang van Defensie. Dat betekent het einde voor onze werkgever/onze baan, maar minstens zo belangrijk, het teloorgaan van een organisatie waar wij met volle overtuiging achter staan. Dit wordt echt anders denken en anders doen. Maar het eerste wat daarvoor nodig is,
is de wil om dit probleem aan te pakken, een goed moreel. Ons aller moreel. De GOV|MHB heeft een visie, een strategie en doelstellingen hoe zij de tegenaanval inzet. Wij kunnen en mogen onze organisatie niet zo laten marginaliseren. Maar dat kan alleen maar als er weer een zelfbewuste en sterke organisatie komt, die denkt in kansen en mogelijkheden. Hoe dieper je in het moeras wordt gedrukt, hoe creatiever je moet worden. Dus niet alleen maar can do en met steeds minder middelen toch hetzelfde resultaat leveren, maar heel fundamenteel en creatief eens nagaan: wat zouden wij anders en beter moeten doen om draagvlak te krijgen voor onze organisatie in de Nederlandse samenleving? Voorwaar geen geringe opdracht. Wij, GOV|MHB gaan ervoor. U ook.
ProDef_opmaak _6_2013
23-09-2013
06:49
Page 3
Prinsjesdag
‘In het belang van Nederland’: Geen geld, geen ambitie, geen visie Ondanks de vele malen toegezegde visie blijkt de nota ‘In het belang van Nederland’ een schrijven waarin slechts het tekort aan geld het leidend beginsel is. Gevolg daarvan is een halvering van het huidige ambitieniveau als gevolg van het terugbrengen van de operationele capaciteit. De minister noemt dat ingrijpend, de GOV|MHB ziet dat als een understatement, het betreft wederom een ordinaire kaalslag. De plannen van Defensie laten een structurele bezuiniging
zijn. Het verdwijnen van het bataljon en de compagnie mari-
zien van € 348 miljoen, dat is al weer 15 miljoen meer is dan de
niers, het verkopen van het JSS en het uit faseren van weer
€ 333 miljoen die de minister dit voorjaar meldde aan de
7 F-16’s is een verdere aanslag op het voortzettingsvermogen
kamer. Dit leidt tot een extra verlies van 2400 arbeidsplaatsen,
van de krijgsmacht.
bovenop de 12.000 van de vorige bezuinigingsmaatregel. Dit
De 50 miljoen die de WUL Defensie kost, is ruwweg het equiva-
zal wederom leiden tot een fors aantal gedwongen ontslagen.
lent van de personele exploitatiekosten van een pantserinfan-
De bekende trend van 22 jaar onafgebroken bezuinigen, waar-
teriebataljon plus de marinierscompagnie of het kunnen
door de krijgsmacht zich in een vrije val bevindt, wordt
voorkomen van de 700 extra gedwongen ontslagen.
gewoon doorgezet. De GOV|MHB verwerpt dit en wijst er op dat
De GOV|MHB verwelkomt daarentegen het besluit om nu
er slimmere plannen zijn te bedenken om tijdelijk de tering
definitief voor de F-35 te kiezen. Dat maakt een einde aan vijf-
naar de nering te zetten. Alles is beter dan kaalslag en het
tien jaar wikken en wegen. De GOV|MHB wijst er op dat er op
verder aanwakkeren van de frustratie bij het defensieperso-
termijn méér toestellen aangeschaft zouden moeten worden
neel, dat op dit ogenblik al een historisch laag vertrouwen in
om te kunnen voldoen aan het gestelde operationele
de defensieleiding heeft. Het opheffen van het 45e Pantserin-
minimum, mits hierbij geen verdringingseffecten optreden.
fanterie bataljon is slechts één voorbeeld van visieloos kapi-
Het verlies van 7 F-16’s moet de KLu nu noodgedwongen maar
taal vernietigen. Het personeel wordt bedankt en de moderne
op de koop toenemen.
innovatieve network enabled gevechtsvoertuigen worden aangeboden op een markt, waar geen koper zal blijken te zijn.
De GOV|MHB roept de minister op om in de komende
Het Joint Support Ship van de Marine wordt verkocht zodra het
maanden hard te werken aan het formuleren van de reeds vele
is afgebouwd. Een slimmere optie om kosten te reduceren in
malen toegezegde visie, de stip op de horizon waar het perso-
het kader van pooling and sharing zou het medegebruik door
neel reikhalzend naar uitkijkt. Wij bieden, met onze expertise,
andere landen en het delen van de exploitatiekosten kunnen
de minister daarvoor alle steun aan.
M.E.M. de Natris
J.L.R.M. Vermeulen
Duo-voorzitter
Duo-voorzitter
ProDef bulletin, september 2013 | 3
ProDef_opmaak _6_2013
23-09-2013
06:49
Page 4
Prinsjesdag
door René Pieters
Voor het vijfde achtereenvolgende jaar fors koopkrachtverlies voor defensiemedewerkers In het verlengde van de Miljoenennota, komt het Centraal Plan Bureau (CPB) altijd met de Macro Economische Verkenning. Dit is de doorrekening van de effecten van de maatregelen in de Miljoenennota.
V
oor 2014 voorspelt het CPB dat de koopkracht gemiddeld met 0,5% daalt, maar dat specifiek voor werkenden er in 2014 gemiddeld sprake zal zijn van 0% koopkrachtdaling. Daar waar er wordt gesproken over ‘gemiddeld’ houdt dit natuurlijk in dat er ‘winnaars en verliezers’ zijn, om zo maar eens de staatssecretaris te quoten. Het zal u, helaas, niet meer verbazen dat ook in dit geval wederom de militair, maar nu ook de burgermedewerker bij Defensie, behoort tot de tweede categorie. De militair en burgermedewerker bij Defensie gaan er in 2014 in koopkracht gemiddeld 1,5% op achteruit*.
dewerkers gedurende dezelfde periode bijna twee maal zoveel is gedaald, als dat van de gemiddelde Nederlander. Waar, op basis van de cijfers van het CPB, de koopkracht voor de gemiddelde Nederlander in 2014 nog 94,5% bedraagt van de koopkracht in 2009, is dat voor de defensiemedewerker nog maar 89,9%. (Zie grafiek).
Vanwaar het verschil? Het verschil wordt veroorzaakt doordat het CPB in zijn berekeningen uitgaat van een stijging van de contractlonen. Voor 2014 wordt deze geschat op 1,5%. Aangezien de defensiemedewerker voor 2014 door de regering wederom op een nullijn is gesteld, gaat deze 1,5% loonstijging dus voor hen niet op. Gemiddeld 0,0% koopkrachtverlies voor werkenden, wordt dan dus gemiddeld 1,5% koopkrachtverlies. Deze lijn valt ook door te trekken in de uitsplitsing die het CPB maakt per inkomensniveau en per huishoudtype. Dan blijkt dat in sommige gevallen de koopkrachtdaling in 2014 kan oplopen tot wel 3,0%! Inkomensniveau 2013 CPB < 175% WML -1,5% 175 - 350% WML -1,0% 350-500% WML -1,0% > 500% WML -1,0%
2014 (nullijn) -3,0% -2,5% -2,5% -2,5%
CPB -0,75% -0,25% 0 -0,75%
(nullijn) -2,25% -2,0% -1,5% -2,25%
CPB -0,25% -1,5% -2,25%
(nullijn) -1,75% -3,0% -3,75%
WML: Wettelijk minimum loon. € 19.100 (2013)
Huishoudtype
2013 CPB Tweeverdieners -1,25% Alleenverdieners* -1,5% Alleenstaanden -1,25%
2014 (nullijn) -2,75% -3,0% -2,75%
Lees de hele Macro Economische Verkenning op
* met gezin
Reflectie Terugkijkend naar de afgelopen jaren, moet de conclusie getrokken worden dat vanaf 2009, het begin van de crisis, de lonen van de gemiddelde Nederlander harder zijn gestegen dan de lonen bij Defensie. Bedragen de lonen van de gemiddelde Nederlander in 2014 107,2% van de lonen in 2009, voor de defensiemedewerker is dit slechts 102,2%. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de koopkracht van defensieme4 | ProDef bulletin, september 2013
In haar nota ‘In het belang van Nederland’ stelt de minister “De mens centraal” en “Bij de capaciteiten die Defensie nodig heeft voor de operationele taakuitvoering, horen een reële beloning en een modern arbeidsvoorwaardenpakket”. Gezien bovenstaande tabel is het nu aan de minister om de daad bij haar woord te voegen.
l www.ProDef.nl
* Hierin is voor de burgermedewerker bij Defensie nog geen rekening gehouden met het eventuele positieve koopkrachteffect (+2,0%?) van het pensioenakkoord, dat op 16 september is afgesloten. Definitieve besluitvorming hierover voor de burgerambtenaar bij Defensie dient, bij het ter perse gaan van dit ProDef-Bulletin, nog plaats te vinden.
ProDef_opmaak _6_2013
23-09-2013
06:49
Page 5
Georganiseerd Overleg
door René Pieters
Reorganisatieplannen militaire gezondheidszorg niet besproken De Centrales van Overheidspersoneel hebben in de Werkgroep Reorganisaties van 5 september jl. gezamenlijk aangegeven de concept reorganisatieplannen van de Defensie Tandheelkundige Dienst (DTD); het Eerstelijns Gezondheidszorgbedrijf (EGB) en het Tweedelijns Gezondheidszorgbedrijf (TGB) nog niet te willen bespreken. binnen Defensie gaat gepaard met een grote reductie van functies en het beperken of anders inrichten van de bestaande geneeskundige locaties. Dit heeft mogelijk consequenties voor het voorzieningenniveau. Dat de Centrales hier niet alleen in staan blijkt ook uit de vele voorbehouden die de verschillende medezeggenschapscommissies hebben aangegeven in hun positieve adviezen over de nu voorliggende reorganisatieplannen. Het voorzieningenniveau staat overigens al geruime tijd op de overlegagenda. Defensie heeft echter gemeend dat, mede vanwege politieke druk, de voorrang gegeven moest worden aan onderwerpen als het Sociaal Statuut Uitbesteding en het Veteranenbesluit.
Onrust personeel
R
eden hiervoor is dat de Centrales van mening zijn dat eerst moet worden gesproken over het voorzieningenniveau. Een onderwerp dat al zeer geruime tijd op de overlegagenda staat. Om grote vertraging te voorkomen hebben de Centrales Defensie opgeroepen om aan dit onderwerp de grootste prioriteit te geven.
Voorzieningenniveau Vanwege het (semi)gesloten geneeskundige systeem voor militairen binnen Defensie hebben de Centrales in het verleden afspraken gemaakt over het niveau van de geneeskundige keten, zowel v.w.b. de toegankelijkheid, de kwantiteit als de kwaliteit: het voorzieningenniveau. De nu geplande reorganisatie van de geneeskundige keten
In een reactie op het standpunt van de Centrales heeft de projectofficier aangegeven dat er grote problemen gaan ontstaan, nu de reorganisaties tijdelijk tot stilstand zijn gekomen. Veel bij de reorganisaties betrokken personeelsleden wachten de uitkomst van de reorganisaties niet af en zoeken nu al naar een nieuwe functie of een baan buiten Defensie. De overigen willen zo snel als mogelijk duidelijkheid. De GOV|MHB onderkent de terechte zorgen van het geneeskundig personeel. In dit geval raken de reorganisaties niet alleen de belangen van het defensiepersoneel werkzaam binnen de geneeskundige keten, maar de belangen van alle defensiemedewerkers. Deze hebben recht op een toegankelijk, kwalitatief en kwantitatief hoogstaande gezondheidszorg. De GOV|MHB roept Defensie dan ook op om, ondanks alle andere gespreksonderwerpen op de overlegagenda, het voorzieningenniveau van de gezondheidszorg binnen Defensie de hoogste prioriteit te geven.
Functie afwijzen i.v.m. standplaats leidt tot aanwijzing als herplaatsingskandidaat De door (voormalig) minister Hillen in gang gezette bezuiniging van € 1 miljard, heeft niet alleen tot gevolg gehad dat eenheden zijn opgeheven of in omvang zijn verkleind. Ook zijn veel (elementen van) eenheden verplaatst naar een andere werklocatie. Soms vele honderden kilometers verwijderd van de huidige standplaats.
W
aar militairen, over het algemeen, gewend zijn aan een andere standplaats, is dit voor burgermedewerkers bij Defensie ongebruikelijk. Zij worden aangenomen op een specifieke functie met een specifieke standplaats en blijven hier werken totdat ze de defensieorganisatie verlaten. Alleen wanneer zij vrijwillig kiezen voor een andere functie, is een verhuizing naar een andere standplaats (mogelijk) aan de orde. Veel van de
huidige veranderingen van standplaats zijn echter alles behalve vrijwillig. De vraag die de GOV|MHB dan ook veelvuldig krijgt is: “Kan dit zomaar?”
Medezeggenschap Het verhuizen van (elementen van) een eenheid betreft formeel ‘een verandering van de bedrijfsvoering’. De werkzaamheden worden ProDef bulletin, september 2013 | 5
ProDef_opmaak _6_2013
23-09-2013
06:50
Page 6
Georganiseerd Overleg
door Rene Pieters
immers vanaf een andere locatie uitgevoerd. Daarmee is een verhuizing onderwerp van overleg tussen het Hoofd van de diensteenheid (HDE) en de medezeggenschapscommissie (MC). Zonder positief advies van de MC kan een verhuizing niet plaatsvinden. Het is echter niet zo dat de MC een verhuizing kan tegenhouden, puur en alleen omdat de werkzaamheden vanaf een andere locatie moeten worden uitgevoerd. Het overleg gaat hierbij om de vraag of de werkzaamheden vanaf de nieuwe locatie kunnen worden uitgevoerd, of dat er specifieke of aanvullende middelen, infra, etc. noodzakelijk zijn om de bedrijfsvoering goed te laten verlopen.
Georganiseerd Overleg In een aantal gevallen raakt een verhuizing ook aan de persoonlijke situatie van een defensiemedewerker. Dit is bijvoorbeeld het geval indien de nieuwe werklocatie op grote afstand ligt van de huidige werklocatie. Het personeel krijgt te maken met (grote) reisafstanden en een (veel) langere reisduur. Dit kan, afhankelijk van de persoonlijke situatie, tot problemen leiden. Denk bijvoorbeeld aan het niet meer kunnen brengen of halen van de kinderen naar en van school, het niet meer kunnen bieden van de noodzakelijke zorg aan een familielid, etc. In dat geval raakt de verhuizing de ‘algemene personele aspecten’ en is het onderwerp van overleg tussen Defensie en de Centrales van Overheidspersoneel.
Specifiek voor de huidige reorganisaties hebben Defensie en de Centrales afspraken gemaakt m.b.t. verhuizingen: Wanneer de reisafstand van de oude naar de nieuwe werklocatie toeneemt met 80 km of meer, en/of de nieuwe reisduur toeneemt met één uur of meer, dan kan een burgermedewerker aangeven geen nieuwe functie te aanvaarden (op de nieuwe werklocatie).
De ultieme consequentie kan ontslag zijn Maar let op! Het in dat geval niet aanvaarden van een functie betekent automatisch dat de burgermedewerker, na de verhuizing (of bij reorganisaties met een verhuizing: na datum ‘omklap’ oude naar nieuwe eenheid), herplaatsingskandidaat wordt. De ultieme consequentie hiervan zou kunnen zijn dat er in het geheel geen nieuwe functie binnen Defensie wordt gevonden en dat uiteindelijk ontslag volgt. Mocht u hierover (nog) vragen hebben, neem dan contact op met de GOV|MHB.
ADVERTENTIE
6 | ProDef bulletin, september 2013
ProDef_opmaak _6_2013
23-09-2013
06:50
Page 7
Pensioenen
door Martin Weusthuis
Een sigaar uit eigen doos De Telegraaf kopt op 16 september jl. in grote letters: “Ambtenaar stuk beter af. Ambtenaren gaan er volgend jaar circa 2 procent netto in koopkracht op vooruit door een akkoord over pensioenpremies en -aanspraken. Het akkoord is maandag bereikt tussen overheids- en onderwijswerkgevers en vakbonden.” Werkgevers Het kabinet stelt dat de stijgende levensverwachting met zich meebrengt dat mensen langer moeten doorwerken en dan ook langer pensioen opbouwen. Niet helemaal een vreemde gedachte dus om dan te zeggen dat die pensioenopbouw fiscaal begunstigd wel wat minder kan, omdat je meer jaren hebt om een goed pensioen op te bouwen. En die pensioenopbouw kost door de omkeerregel (premie nu aftrekken, belasting heffen over de uitkeringen) nu belastinggeld. En het kabinet heeft nu geld nodig. Het komt het kabinet dus wel goed uit.
Werknemers
W
at is hier gebeurd? De werkgevers en werknemers bij de overheid hebben een onderhandelaarsakkoord gesloten over versobering van de pensioenopbouw voor burgerambtenaren, waardoor ook de daarvoor benodigde premie omlaag gaat. Wilden de sociale partners dat? De werkgevers wel, de arbeidskosten gaan daarmee om laag. De werknemers, de vakbonden niet, maar zij werden daartoe gedwongen omdat anders het ABP-bestuur maatregelen had genomen om de regeling ‘fiscaal zuiver’ te maken. Die versobering was nl. nodig omdat het kabinet de fiscale aftrekmogelijkheid van pensioenopbouw omlaag bracht. De pensioenrichtleeftijd, dat is de leeftijd waarop de actuariële berekeningen zich richten als leeftijd waarop het pensioen ingaat, wordt per 1 januari 2014 van 65 naar 67 jaar gebracht. Tegelijkertijd is ook het pensioenopbouwpercentage verlaagd met 0,10% zodat je vanaf 2014 in 42 jaar evenveel pensioen opbouwt als nu in 40 jaar.
De vakbonden stellen anderzijds dat met de ruimte die ontstaat binnen de huidige premie, eerdere bezuinigingen op de ABP pensioenregeling (bijv. de halvering van het nabestaandenpensioen) ongedaan kunnen worden gemaakt en dat de stijgende levensverwachting en de door datzelfde kabinet aangescherpte rekenregels voor de pensioenopbouw op korte termijn weer een hogere premie met zich meebrengen. Voor de pensioenopbouw van de deelnemers en de positie van de pensioenfondsen komt de premieverlaging dus helemaal niet goed uit.
Onderhandelingen De strijd heeft lang geduurd. De onderhandelingen zijn taai geweest met twee partijen die lang de poot stijf hielden. Uiteindelijk is via een ruilpakket aan premies, het overeind blijven van de VPL-deal (FPU en inkoopregeling oude dienstjaren) en de uitruil van pensioenpremie naar loon, overeenstemming bereikt. Maar dan worden toch de vakcentrales door de sandwichtechniek van de overheid overmeesterd. Het kabinet bereidt eerst in wetgeving de gewenste ontwikkeling voor, waarna de overheidswerkgevers in de onderhandelingen zich beroepend op die wetgeving en de onvermijdelijke inwerkingtreding daarvan, de zaak kunnen doordrukken. Het gevolg is dat de burgerambtenaar minder gaat betalen
voor zijn pensioenopbouw, maar dat hij ook jaarlijks minder pensioen gaat opbouwen. Een positief effect lijkt te zijn dat hij er volgend jaar netto 2% in koopkracht op vooruit gaat. Dat klopt, maar de burgerambtenaar moet in ruil daarvoor wel twee jaar langer
“De burgerambtenaar gaat langer werken voor hetzelfde pensioen” werken voor hetzelfde pensioen. Uiteindelijk gaat het om verschuiving van inkomen tussen nu en later; een sigaar uit eigen doos dus. En met die twee procent loonsverbetering zal niemand op de pensioenmarkt het bedrag aan pensioenverlaging (kunnen) inkopen.
Burgerambtenaar bij Defensie De burgerambtenaar bij Defensie kent nu in het BARD een (pensioen)ontslagleeftijd van 65 jaar. Deze staat opgenomen in het BARD. Voor de burgermedewerker bij Defensie heeft het nu voorliggende akkoord daarom een negatief staartje. De burgermedewerker kan de hiervoor genoemde (noodzakelijke) twee jaar niet doorwerken. Hierdoor mist hij dus twee jaar pensioenopbouw met als gevolg een lager pensioen. De ambtenaar bij de sector Rijk kan al wel na zijn 65-ste doorwerken. Het ABP-pensioenreglement biedt ook de flexibiliteit om met pensioen te gaan tussen het 60-ste en 70-ste levensjaar. Defensie dient hier dus snel een oplossing te vinden voor dit gemis aan pensioenopbouw.
Hoe verder? Ondanks dat De Telegraaf zo kopt dat het lijkt alsof het gaat om een definitief akkoord, betreft het een zgn. onderhandelaarsakkoord dat nog moet worden goedgekeurd door de beide achterbannen, i.c. het kabinet voor de werkgevers en de vakbondsleden voor de vakcentrales. De CMHF houdt op 1 oktober een ledenraad waarin het akkoord wordt voorgelegd aan de achterban.
ProDef bulletin, september 2013 | 7
ProDef_opmaak _6_2013
23-09-2013
06:50
Page 8
Pensioenen
door Martin Weusthuis
Pensioenactualiteiten Het kabinet is op meerdere fronten bezig met de pensioenen van de Nederlandse werknemers. Het kost allemaal te veel geld en de 3% van Europa moeten worden gehaald, zo stelt het kabinet. Daarom moet er € 3 miljard worden bezuinigd op de pensioenen. Maar waar is het kabinet mee bezig als de linkerhand doet wat de rechterhand weer ongedaan maakt ? Hieronder het bericht van één front. Aanpassing financiële toezichtregels De crises van 2003 en 2008 hebben geleerd dat financiële zekerheden zo aan gort liggen. De enkeling die nu nog meent dat zijn pensioen gegarandeerd is, wordt na de lessen van 2003 en 2008 meewarig aangekeken. Maar de kabinetsplannen gaan nog een stap verder. Een pensioenfonds (niet een pensioenverzekeraar) kan vanaf 2015 ook aan zijn deelnemers expliciet duidelijk maken dat er niet langer op een grote zekerheid van uitbetaling op ieder moment van minimaal 100% wordt gestuurd. Vanaf 2015 wordt het ook mogelijk dat het pensioenfonds u benadert met de mededeling dat er minder gestreefd wordt naar grote zekerheid op de korte termijn, maar meer naar een hogere uitkering op de langere termijn. Hoe doet dat fonds dat? Niet door middel van verhoging van de premie. Bij veel fondsen, zo ook het ABP, heeft verhoging van de premie door de vergrijzing (meer nietpremiebetalers) nauwelijks meer effect op het wel of niet kunnen uitbetalen. Het ABPvermogen is momenteel zo’n € 300 miljard en er komt jaarlijks zo’n € 8 miljard aan premie binnen. Het effect op de dekkingsgraad van 1% rendementsverbetering komt daarmee overeen met 40% premieverhoging.
Reëel pensioencontract Wat wel effect heeft is aanpassing van de zgn. beleggingsmix. Dat wil zeggen dat een deel van de beleggingen die nu zekerheid bieden op de korte termijn, maar daardoor een relatief lager rendement laten zien, in de toekomst worden vervangen door beleggingen die minder zekerheid op korte termijn bieden, maar meer kans op een hoger rendement op de langere termijn. De gedachte daarbij is dat op deze manier van beleggen op langere termijn hogere uitkeringen kunnen worden verwacht en vervolgens dat op deze wijze de inflatie kan worden bijgehouden waardoor de uitkeringen kunnen worden geïndexeerd. Geen vreemde gedachte voor een pensioenfonds dat betalingsverplichtingen heeft die variëren van deze maand tot over 50 jaar. Wel een angstige gedachte voor deelnemers die gaan voor zekerheid. De 8 | ProDef bulletin, september 2013
schaduwkant is nl. dat in enig jaar of misschien in meerdere opvolgende jaren de uitkering door deze wijze van langlopende beleggingen tijdelijk onder de 100% kan duiken. Er wordt immers niet langer gestreefd om ieder jaar tenminste 100% van de uitkering te kunnen betalen. Deze wijze van pensioenopbouw wordt wel een reëel pensioencontract genoemd.
De toezichthouder DNB De Nederlandse Bank (DNB) houdt toezicht op de financiële handel en wandel van Nederlandse pensioenfondsen. Dat toezicht gebeurt, zoals dat een rechtstaat betaamt, aan de hand van een van te voren overeengekomen en gepubliceerde set van regels, het zgn. financiële toezichtskader (FTK). Op dit mo-
De toezichthouder DNB blijft bij zijn leest en toont zich wars van ieder risico ment vindt de discussie plaats over het nieuwe FTK dat aangepast gaat worden voor dat reële pensioencontract. Nu zou je in het geval van het toezicht op een fonds dat wil werken met een beleggingsmix behorend bij een reëel contract, verwachten dat de toetsingscriteria daarvoor voor een belangrijk deel zijn ontleend aan in het verleden op de financiële markten gerealiseerde en in de toekomst te verwachten rendementen op de zgn. zakelijke markten (de markten van de beursgenoteerde aandelen, private equity, grondstoffen, onroerend goed beleggingen, muziekrechten, deelnemingen in infrastructurele projecten e.d.) en minder naar de te verwachten rendementen op de zgn. vastrentende markten van hypotheken, staatsobligaties en andere vastrentende waarden. DNB denkt daar anders over. DNB stelt bijv. dat in zo’n reëel pensioencontract, voor de berekening van de toekomstige betalingsverplichtingen, gebruik moet worden gemaakt van een rente die bijna overeenkomt met die risicovrije nominale marktrente. Die marktrente wordt ook voor alle pensioen-
fondsen gelijk (grijs en groen) door DNB vastgesteld. De nominale marktrente is volatiel. In goede tijden kan hij stijgen tot aan de 10% en in slechte tijden zoals nu, ligt ie tussen de 2% en de 3%. Het gevolg is dat in goede tijden de dekkingsgraad tot grote hoogtes stijgt waardoor het geld tegen de plinten lijkt te klotsen en er kan worden uitgedeeld en dat er in slechte tijden vanwege de zeer lage dekkingsgraad niet kan worden geïndexeerd, misschien zelfs moet worden afgestempeld. Dat is nu juist iets wat een pensioenfonds niet wil. Een pensioenfonds streeft naar gelijkmatigheid van dekkingsgraad en uitkeringen door de jaren. En dan te weten dat ABP al tientallen jaren, met inbegrip van de crises van 2003 en 2008, een gemiddeld netto nominaal rendement haalt van zo’n 7% en een netto reëel rendement (na aftrek inflatie) van zo’n 5%.
Blijf zitten waar je nominaal zit Het is net alsof DNB het reële contract is opgedrongen en het eigenlijk niet wil. DNB lijkt als toezichthouder wel erg bang voor risico en maakt het met deze FTK-regels onmogelijk voor een pensioenfonds om over te gaan op een reëel pensioencontract. Het gevolg is dat de pensioenfondsen vooralsnog alle te kennen geven te willen blijven in het huidige (nominale) pensioencontract, met een FTK dat gebouwd is op een grote mate van nominale zekerheid, waarbij indexatie alleen wordt uitbetaald als er een grote buffer is van ongeveer 140% dekkingsgraad. Dat betekent minder risicovol beleggen en langere tijd een kleinere kans op indexatie. Intussen zijn ze wel bezig de staatssecretaris te bewegen zoveel mogelijk reële elementen over te halen naar het nominale contract.
ProDef_opmaak _6_2013
23-09-2013
06:50
Page 9
Medezeggenschap
door Peter van Sprang
Evaluatie Besluit Medezeggenschap 2008 Zoals opgemerkt in mijn bijdrage in het vorige bulletin (nummer 5 | augustus 2013) pleit ik voor een spoedige evaluatie van het Besluit Medezeggenschap 2008 (BMD). We zijn nu vijf jaar verder! Ik wil hierbij een aantal onderwerpen in hun algemeenheid aanreiken, welke naar mijn mening zeker besproken zullen moeten worden in dit overleg.
E
én van de door alle deelnemers in het overleg uitgesproken behoeftes bij inwerkingtreding van het BMD was waar mogelijk – het in de komende periode in positieve zin ombuigen van de bestaande overlegstructuur op het gebied van medezeggenschap. Met andere woorden: het realiseren van een cultuurverandering binnen Defensie. In dat kader noem ik (niet uitputtend en niet in volgorde van belangrijkheid) een aantal onderwerpen: 1. Regelgeving: geeft geen antwoord op alle problemen; overleg tussen MC (Medezeggenschapscommissie) en HDE (Hoofd Diensteenheid of Commandant) is communicatie. Voor een succesvol overleg is het belangrijk om open voor elkaar te staan; 2. Inhoud: de onderwerpen; uiteindelijk draait het om het voeren van een goed inhoudelijk gesprek, waarbij de argumenten de doorslag geven; dat vereist kennis van zaken van beide partijen, respect voor elkaar en goede afspraken over wanneer wat op de agenda
staat en welke rol de MC daarbij heeft; 3. Daarbij is het uiterst zinvol dat iedereen het erover eens is welke onderwerpen van belang zijn om te bespreken en dat er voldoende kennis aanwezig is om tot een goede discussie te komen; 4. Belangrijk verder is de tijdige toezending van stukken ; zoals afgesproken in het Georganiseerd Overleg: minimaal een week van te voren (anders komt het onderwerp niet op de agenda); 5. Interactie en gevoel: het overleg moet gebeuren op basis van vertrouwen (en natuurlijk is er daarbij een ‘spel’); 6. Vierdeling binnen de structuur van het overleg (MC t/m CMC); bevoegdheden, taakverdeling, functioneren etc, etc. Daarover alleen al zou een uitgebreide evaluatie kunnen/moeten plaatsvinden, waarbij het naar mijn mening zeer zinvol zou zijn (voorafgaande aan deze discussie), alle deelnemers daarbij te betrekken (via een enquête?); 7. De problematiek van de vulling van de MC’s op alle niveaus, met daarbij aspecten als opleiding, faciliteitenregeling etc;
8. Hoe is de stemverhouding geregeld in een samengestelde commissie, zoals de TRMC (Tijdelijke Reorganisatie Medezeggenschapscommissie?); 9. En last but not least de ervaringen in de afgelopen periode over de verhouding tussen het terrein van de medezeggenschap en dat van de centrales van overheidspersoneel. Duidelijk is geworden (en dat is niet zo vreemd) dat er overlappende gebieden zijn en ook zullen blijven, maar hoe gaan we daar (waar mogelijk) mee om? NB: positief hierbij is om te vermelden dat hierover (regelmatig) overleg heeft plaatsgevonden tussen vertegenwoordigers van de Centrales en de Centrale Medezeggenschapscommissie. Wij houden ons aanbevolen voor suggesties voor aan te dragen onderwerpen. U kunt mij bereiken op het emailadres:
[email protected]
Medezeggenschapsverkiezingen De volgende medezeggenschapsverkiezingen zijn gepland: Defensieonderdeel CDC CDC CDC CDC CLAS CLAS CLAS CLAS CDC CZSK CZSK CLAS CDC CLAS
Eenheid Financieel Administratiekantoor en Beheer NLDA Militaire Geestelijke Gezondheidszorg RcGGZ Midden Divisie Facilitair & Logistiek FBD Flight Forum 1550 43 Stafstaf compagnie 13 Gemechaniseerde Brigade/13 Herstelcompagnie MatlogCo Land Opleidings- en Trainingscentrum Genie 11 Bevocie LMB Duik- en Demonteergroep Defensie Duikschool 101 Communicatie- en Informatiesystemen bataljon Dienstencentrum Paresto 13 GNKcie/13Mechbrig
Kijk voor de actuele verkiezingen op:
Uiterste datum indienen kandidatenlijst gesloten gesloten gesloten gesloten gesloten gesloten gesloten gesloten 02-10-2013 02-10-2013 02-10-2013 07-10-2013 16-10-2013 24-10-2013
Kiesdatum 01-10-2013 03-10-2013 16-10-2013 16-10-2013 17-10-2013 24-10-2013 30-10-2013 05-11-2013 20-11-2013 20-11-2013 20-11-2013 27-11-2013 27-11-2013 05-12-2013
l www.ProDef.nl
ProDef bulletin, september 2013 | 9
ProDef_opmaak _6_2013
23-09-2013
06:50
Page 10
GOV | MHB
door Rob Blankenstein
GOV|MHB-lid Rob Blankenstein Laat ik beginnen met me even voor te stellen. Mijn naam is Rob Blankenstein, 61 jaar jong, getrouwd met Cobie. We wonen sinds januari van dit jaar in Poeldijk. Daarvoor hebben we altijd in Den Haag gewoond. Wij hebben één dochter die werkzaam is als kandidaat-gerechtsdeurwaarder. Met ingang van 1 november 2013 zal ik, gebruikmakend van het SBK 2012, als externe herplaatsingskandidaat de defensiedeur achter mij dicht doen en formeel per 1 mei 2015 met overtolligheidsontslag de organisatie verlaten. Ik mag terugzien op een mooie tijd binnen Defensie waarbij de eerlijkheid mij wel gebiedt te zeggen, dat met name de laatste tijd door de aanhoudende reorganisaties het werken binnen in mijn geval de DMO er ‘helaas’ niet beter op is geworden. Kromhoutkazerne te Utrecht een niet onbelangrijke rol heeft gespeeld. Al met al kijk ik toch met veel plezier terug op mijn werkzame leven bij Defensie en ik hoop voor de DMO-achterblijvers dat ze de komende jaren gespaard blijven van nog meer neveneffecten van de algehele recessie. Naast mijn Defensie werkzaamheden heb ik van jongs af aan altijd een passie gehad voor sport in het algemeen en voor voetbal in het bijzonder, dit mede ingegeven door mijn vader en broer. Na mijn actieve periode als voetballer en trainer ben ik de laatste dertig jaar als freelancer werkzaam in de sportjournalistiek, eerst als radioverslaggever bij een lokale omroep. De laatste vier jaar lever ik journalistieke bijdragen aan een voetbalwebsite (Haaglandenvoetbal.nl) en verzorg daarnaast ook nog interviews voor een regionale
S
eptember 1973 (Angie van de Rolling Stones was toen de nummer 1 hit!) ben ik voor de dienst opgekomen bij de rij- en tractieschool in Bergen op Zoom met als standplaats Ossendrecht en heb daar mijn militair rijbewijs gehaald (voor slechts 10 gulden overgeschreven naar een burger rijbewijs!). Daarna werd ik geplaatst bij de film- en fotodienst te Aerdenhout. Na één week kon ik al weer in de buurt van thuis mijn diensttijd doorbrengen, want er was een vacature bij de Van Heutz compagnie in De Lier. Daarna kwam er na krap een maand een administratieve functie vrij bij Dienstplichtzaken op het Bleijenburg te Den Haag en daar heb ik de rest van mijn diensttijd doorgebracht. Aangezien mijn vader ook werkzaam was bij Defensie (PSA) ben ik uiteindelijk blijven hangen bij Defensie en begon ik op 1 januari 1975 mijn burgerambtenarenbestaan, waar ik als Bevo analist (bevoorradingsanalist) begonnen ben bij MVA 6 van de KL. Door het volgen van NEVI cursussen ben ik terecht gekomen in het verwervingswereldje van Defensie en in november 1976 als inkoper gestart bij de KM. Vervolgens verkaste ik drie
10 | ProDef bulletin, september 2013
jaar later naar de KLu (standplaats Binckhorsthof) en uiteindelijk ben ik geëindigd op de Frederikkazerne bij de Sectie Algemene Verwerving van DMO. De diversiteit van de verschillende pakketten, variërend van zgn. Intendance goederen (meubilair, sportgoederen, schoonmaakcontracten etc.), vliegveiligheidsgoederen ( AntiG broeken, dinghy’s, vliegerhelmen etc., met veel internationale contacten en bezoeken aan onder meer Goose Bay Canada, Amerika en Engeland) tot het brandweerpakket (blusvoertuigen, E-One’s etc.), en tot voor kort het Energiepakket (inmiddels overgedragen aan het CDC/V&B/DVD), boden mij al die jaren genoeg uitdagingen om plezier in het werk te houden. Door de recente ontwikkelingen binnen Defensie en het gegeven dat ik op 22 september 2013 mijn 40-jarig ambtsjubileum heb gevierd, heb ik de mogelijkheid aangegrepen om nu gebruik makend van het SBK 2012 de dienst te verlaten, waarbij ook het besluit om de DMO te verkassen naar de
Ik mag terugzien op een mooie tijd binnen Defensie
TV zender (Infothuis TV). Met name ADO Den Haag wordt door mij nauwgezet gevolgd, incl. het bijwonen van trainingskampen gedurende de winterstop in het buitenland. Na 1 november a.s. zal ik me dus beslist niet gaan vervelen en ik ben voornemens om daarnaast ook zelf sportief bezig te blijven met tennis, fietsen (het Westland leent zich daar perfect voor!) en fitness op een sportschool.
ProDef_opmaak _6_2013
23-09-2013
06:50
Page 11
Column cultuur
door Leen van der Biessen
De Magie van Der Ring des Nibelungen Bayreuther Festspiele 2013; een verslag van een bijzondere ervaring
DEEL 2
V
oor de Wagner liefhebber is het natuurlijk een droom om aanwezig te kunnen zijn in het Festspielhaus in Bayreuth om daar een opvoering van Der Ring des Nibelungen (RdN) mee te maken. Zoals ik in het eerste deel schreef moest ik elf jaar wachten op een kaartje en als je dat dan hebt zijn de verwachtingen hoog gespannen. Toeschouwer zijn in het Festspielhaus is in Duitsland een waar society event. Zeker 70% van de mannelijke toeschouwers loopt met een strik, en de al of niet bijhorende dames gaan in het lang. Niet gepaste kleding is not done in het Festspielhaus. Het is een geweldige belevenis om mee te maken. Wat verder opviel was dat er relatief veel Japanners waren, zeker zo‘n 60 à 70 en dat is toch opvallend voor een opera-uitvoering in Zuid-Duitsland. Maar het gaat natuurlijk om de opera-uitvoering zelf. In de moderne uitvoeringspraktijk in zowel de toneel- als opera-praktijk wordt er heel wat geëxperimenteerd met ensceneringen. Het is natuurlijk zo dat je bij een uitvoering van de RdN de handen niet meer op elkaar krijgt voor een uitvoering met Noorse helmen tegen een achtergrond van Teutoonse wouden. Regisseurs drukken tegenwoordig een eigen stempel op uitvoeringen en willen daarmee meestal iets zeggen over de huidige tijd of omstandigheden. Over het algemeen heeft het publiek wel enige gewenningstijd nodig voordat een ander soort uitvoering wordt aanvaard. Het is bekend dat het Bayreuther publiek flink kritisch is en dat ook middels afkeurend gedrag kan laten blijken. Na de première van de uitvoering van de RdN waarbij ik aanwezig was, werd er 10 minuten boe geroepen tegen de regisseur Frank Castdorf en de vormgever Aleksandar Deniç. Dat is wel een record voor Bayreuth. Het publiek was het duidelijk hartgrondig oneens met de uitvoering zoals deze was gepresenteerd. Het laatste grote schandaal vond plaats bij de zogenaamde Centennial Ring in 1976, 100 jaar nadat de RdN in première was gegaan. Het dirigentschap werd gevoerd door de Fransman Pierre Boulez en de productieleiding en -regie was in handen van een andere Fransman, Patrice Chereau. Deze uitvoering waarin Wotan als louche bankier wordt weggezet, leidde bij de première tot een enorm schandaal; het boe geroep was ook toen niet van de lucht. Echter, 5 jaar later werd deze uitvoering als beste ooit beschouwd en luid bejubeld. Of dit ook het geval zal zijn met de uitvoering van dit jaar betwijfel ik. In de RdN van dit jaar werd het goud vervangen door olie als smeermiddel van de macht. In Das Rheingold was de plaats van handeling een benzinestation/motel langs de US route 66. De Rijndochters zaten in een badkuip en Wotan werd uitgebeeld als
een louche achterbakse rokkenjager. Samen met alle andere elementen was dit over-the-top en het stoorde zelfs bij het luisteren naar de muziek en het bezien van de artiesten. De Walküre speelde zich af op een olieveld in Azerbeidzjan en was redelijk ingetogen en klassiek vormgegeven. De Siegfried speelde ten dele voor een socialistische Mount Rushmore waar de koppen van de presidenten Washington, Jefferson, Lincoln en (Teddy) Roosevelt werden vervangen door die van Marx, Lenin, Stalin en Mao. Het andere toneel was een realistische weergave van de Berlin Alexanderplatz, inclusief de draaiende wereldklok. Op zich was dit wel een redelijke voorstelling, maar werd ontsierd door in de laatste scène twee parende gummi-krokodillen te laten verschijnen, die weinig met het verhaal te maken hadden. Tenslotte speelde de Götterdämmerung zich af bij een Dönerbox en de New York Stock Exchange, waar de Ring zelf wordt geofferd als verlossing van het kapitalisme. Dat soort dingen krijg je als je Frank Castdorf, de regisseur van het (voormalig Oost-Duits) Volksbühne toneel de regie laat doen. Frank Castdorf had zelfs de euvele moed voor te stellen aanpassingen te doen in de originele tekst, maar daar waren de dirigent en de zusjes Wagner die de huidige leiding hebben van de Bayreuther-Festspiele, mordicus tegen en het is ook niet gebeurd. Al met al was dit een bijzondere voorstelling, waar nog lang over nagepraat zal worden. De uitvoering was niet geheel my cup of tea. Gelukkig was het orkest onder leiding van de Russisch-Oostenrijkse dirigent Kiril Petrenko fabuleus en de uitvoerende artiesten van een bijzonder hoog niveau. Lees verder op www.prodef.nl bij Prodef bulletin bij overzicht van de achtergrond-artikelen met ook een aantal links naar relevante sites. ProDef bulletin, september 2013 | 11
ProDef_opmaak _6_2013
23-09-2013
06:50
Page 12
Leiderschap
door Peter van Maurik
Management in de modder Stap 5: aan het werk U heeft nagedacht over controle, begrotingen, informatie en u heeft uw staf gekozen en nu kunt u aan het werk. Dan is het erg handig als u weet wat u moet bereiken. U heeft concrete doelstellingen nodig en u heeft een hogere orde doel nodig; een visie. Het verschil tussen doel en visie is wat diffuus maar doelen zijn concreet en meetbaar, de visie begeeft zich meer in de richting van zingeving en idealen. Dat betekent automatisch dat een visie niet per se volledig haalbaar hoeft te zijn, zolang ze maar context geeft aan de concrete doelstellingen. En in die combinatie ligt het werk van de manager bij het ontwikkelen van een visie.
D
aarmee heb ik impliciet gezegd dat je managers geen visie moet laten ontwikkelen. Dat past namelijk niet in hun rol, immers zij gaan over het haalbare en de beperkingen. Een visie kan niet gebaseerd zijn op beperkingen, dan verliest ze haar waarde. Een visie moet per definitie het huidige ontstijgen, het (tot dan toe) onmogelijk geachte aantrekkelijk maken. Visie gaat over kansen en dus ook over risico’s. Om die reden kan een echte manager geen visie maken. Het is immers zijn of haar taak de beperkingen te bewaken. Management gaat over controle, visie over het onbekende. Ik geef u op een briefje dat elke visie
Het is niet de taak van de manager een visie op te stellen die als haalbaar wordt gepresenteerd, weinig enthousiasme zal opwekken. Zo’n nepvisie is namelijk visieloos. Elke visie is namelijk haalbaar als je maar onbeperkt tijd, mensen en middelen beschikbaar hebt. Dat wil echter niet zeggen dat de rol van de manager bij een visie onbelangrijk is. Er zijn namelijk nooit onbeperkt tijd, mensen en middelen beschikbaar. En dus moet een visie is stukjes of in stappen worden gerealiseerd. En het is de manager die kan zorgen voor de juiste stappen. Door het adviseren over de interactie en de beschikbaarheid van tijd, mensen en middelen, kan hij of zij zorgen voor een zo groot mogelijke voortgang of 12 | ProDef bulletin, september 2013
snelheid. Het is de taak van de manager om de synergie te vinden. De rol als adviseur is nergens zo belangrijk als op dit moment. Weer een reden trouwens om managers niet de leiding te geven over visieontwikkeling. Het is zo moeilijk om adviseur te zijn als je ook de leiding hebt. Wat moet een manager dan doen in de adviserende rol bij visieontwikkeling? Allereerst moet hij vragen stellen die de visie scherper maken of de onzichtbaarheden, de onduidelijkheden zichtbaar maken. Zo vindt hij risico’s en onderlinge verbanden. Die taak is niet makkelijk, want te veel vragen of vragen gesteld op de verkeerde manier, temperen het enthousiasme en maakt de kans op het realiseren van een visie kleiner. Nergens is de communicatieve vaardigheid van de manager meer cruciaal dan hier. Heeft u een manager in uw topteam die dat niet kan, verwijder hem of haar dan. Zowel in het belang van uw organisatie als in zijn of haar eigen belang. De tweede stap betreft het vinden van de stappen of stukjes. Daarmee maakt de manager de keuzes en vooral ook de keuzemomenten zichtbaar. Een visie is nooit perfect, indien wel dan is deze utopisch van aard en dat is erg gevaarlijk en frustrerend. Zij leidt dan tot maakbaarheidsgedachten en de wereld is nu eenmaal niet maakbaar. Een visie mag, moet zelfs, open einden hebben. Die komen gaandeweg wel en dus ook de keuzes die daarbij horen. Het is aan de manager om zichtbaar te krijgen en te houden welke zaken nu en welke later besloten kunnen worden. In
deze rol komt de kennis en ervaring van de manager boven water. De derde stap is de meest dwingende. De manager moet nu de tussenstappen en de daaraan verbonden doelstellingen scherp zien te krijgen. En vooral meetbaar, of zo u wilt SMART. Dit is noodzakelijk om te kunnen bepalen of de organisatie op koers blijft, of soms zelfs überhaupt wel vooruit gaat. Elke visie, hoe mooi dan ook, kan namelijk mislukken. En dan is het handig dat je dat ook kunt ontdekken voordat je extreme verliezen hebt geleden. De vierde stap en gelijk de moeilijkste taak van de manager bij de begeleiding van een visie is daarmee gevonden. Het is vooral de manager die de vraag moet kunnen stellen om te stoppen. Deze vraag zal nooit populair zijn, maar daar is de manager dan ook niet voor aangenomen. Visies die tot projecten leiden die niet lukken, moet je stoppen. Ja, het is zonde van het geld, maar het is nog veel meer zonde om daar nog meer geld aan te verspillen. Aan een visie zijn emoties verbonden en stoppen doet dus pijn. De manager moet die pijn laten gebeuren. Ook dit is een reden waarom je de manager geen visie moet laten ontwikkelen, dan zitten namelijk zijn eigen emoties in de weg. Projecten als de Fyra, de HSL en menig ICTproject van de overheid zijn hier pijnlijke voorbeelden van. Schade van een mislukt project is nooit te voorkomen, de omvang van de schade wel te beperken. Dat is de taak van de manager, misschien wel de belangrijkste van allemaal.
ProDef_opmaak _6_2013
23-09-2013
06:50
Page 13
GOV | MHB
door René Bliek
Kennismaking met René Bliek Per 1 oktober 2013 neemt René Bliek bij de GOV|MHB de functie op zich van medewerker reorganisaties. In dit artikel stelt hij zich voor en hij blikt vooruit. jaar in het buitenland gediend. Tijdens de Mexicaanse griep, eind 2009 en begin 2010, heb ik tijdelijk voor het Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) mogen werken. Daar was ik aangewezen als directeur logistiek voor de uitvoering van de vaccinatiecampagne en was lid van de crisisstaf VWS.
I
k ben de Luitenant kolonel René Bliek. Ik woon in Nunspeet, ben getrouwd met Lenny en we hebben drie kinderen. In 1981 ben ik, na afronding van mijn opleiding aan de Koninklijke Militaire Academie, als luitenant van de Aan- en Afvoertroepen bij de Koninklijke Landmacht begonnen aan mijn grotendeels parate defensieleven. Met veel plezier heb ik diverse functies vervuld, op o.a. compagnie-, brigade-, divisie- en legerkorps niveau. Gedurende mijn diensttijd ben ik vijf maal uitgezonden geweest en heb ik zeven
Op dit moment ben ik werkzaam bij de Staf van het Commando Landstrijdkrachten en voor 100 % vrijgemaakt voor medezeggenschap. Dit maakt het mij mogelijk om deel te nemen aan de tijdelijke reorganisatie medezeggenschapscommissies (TRMCs) waarbij Staf CLAS is betrokken. Ik ben voorzitter van de medezeggenschapscommissie (MC) van de Staf, tevens lid van de defensieonderdeel medezeggenschapscommissie CLAS (DMC CLAS) en de centrale medezeggenschapscommissie (CMC). Met ingang van 3 oktober vervalt, door de reorganisatie van Staf CLAS, mijn huidige functie en zal ik als ontslagbeschermer werk-
zaam blijven binnen Staf CLAS voor de medezeggenschap tot mijn UKW, nu gepland op 1 september 2014. Tot die tijd zal ik, vanaf 1 oktober a.s., ook deels als een zogenaamde ‘vrijgestelde’ officier werkzaamheden verrichten voor de GOV|MHB en mede aanspreekpunt zijn op het gebied van medezeggenschap, reorganisaties, personeel en sourcing. Het ligt in de lijn der verwachting dat ik na het behalen van mijn UKW-leeftijd werkzaamheden zal blijven verrichten voor de GOV|MHB. Ik hoop een bijdrage te kunnen leveren aan het verbeteren van de rol van medezeggenschap bij Defensie, waarbij we een goede balans moeten vinden tussen het belang van het individu en de organisatie. Zeker gezien de lopende en komende bezuinigingen zal dat een uitdaging zijn. Ik ben bereikbaar via
[email protected] of via het kantoor van de GOV|MHB in Den Haag.
Aankondiging Algemene Ledenraad
D
e 2e Algemene Ledenraad van de GOV|MHB zal plaatsvinden op 13 december 2013 om 14.00 uur op de Frederikkazerne. In deze ledenraad wordt de stand van zaken besproken ten aanzien van het arbeidsvoorwaardenoverleg, reorganisaties en
door Mark Heiligers
pensioenen. De ledenraad is openbaar voor alle leden. Als u aanwezig wilt zijn, gelieve u aan te melden via het secretariaat van de GOV|MHB via
[email protected].
door Edith Prent
Fiscaal voordeel contributie voor actief-dienende leden Indien u via uw salaris maandelijks de contributie betaalt loopt dit via het bruto-netto traject, waardoor u automatisch een fiscaal voordeel van ca. 50% heeft. U hoeft in dit geval dus niets te doen.
A
ctief-dienende leden die jaarlijks aan de GOV|MHB hun contributie betalen kunnen ook gebruik maken van een gunstige fiscale regeling. De GOV|MHB dient dan vóór 15 november het bedrag door te geven dat u dit jaar aan contributie heeft betaald. Dit wordt vervolgens fiscaal verwerkt bij uw salaris van december. Indien u van deze regeling gebruik wenst te
maken, verzoeken wij u om dit vóór 7 november a.s. per e-mail (
[email protected]) aan ons door te geven. Wij hebben dan uw naam- en adresgegevens nodig alsmede uw geboortedatum, peoplesoftnummer en burgerservicenummer. Mocht u nog vragen hierover hebben, kunt u ons ook telefonisch contact met ons opnemen (070-3839504). ProDef bulletin, september 2013 | 13
ProDef_opmaak _6_2013
23-09-2013
06:50
Page 14
Column juridische zaken
door Bert Blonk
Dien- en restitutieverplichting bij opleidingen Onlangs werd ik benaderd door een militair die kort voor de voltooiing van zijn (omscholings)opleiding tot helikoptervlieger uit die opleiding was ontheven. Het liefst wilde hij ontslag nemen en in de private sector aan de slag gaan, maar hij werd door Defensie aan de dienverplichting gehouden, die verbonden was aan de opleiding.
O
gekoppeld bij de aanwijzing daarvoor. Is er geen besluit of ander document waaruit dat blijkt, dan kan er ook geen sprake zijn van een verplichting. Dat zou goed nieuws zijn voor de militair.
Mijns inziens kan uit het Algemeen Militair Ambtenaren Reglement (AMAR) worden afgeleid dat de dien- en restitutieverplichting alleen kunnen bestaan, wanneer die door het bevoegde gezag expliciet aan de opleiding zijn
Hij was echter ondertussen akkoord gegaan met de omzetting van de dienverplichting in een restitutieverplichting. Hij wilde zijn zaak niet verder uitvechten omdat hij een concreet aanbod van een bedrijf had gekregen en daar al heel snel aan de slag kon. Toch wil ik degene die denkt aan een dien- of restitutieverplichting vast te zitten, de volgende tip geven. Kijk of er bij de aanvang van de opleiding een besluit is afgegeven, waarin sprake is van een dien- of restitutieverplichting. Is dit niet het
mdat ik uit ervaring weet dat dien- en restitutieverplichtingen juridisch gezien soms niet deugdelijk zijn geconstrueerd, adviseerde ik deze militair om mij het aanwijzingsbesluit voor de opleiding te laten bekijken. Na lang tevergeefs zoeken, eerst in de eigen administratie en later in de diverse defensiearchieven, moest worden geconcludeerd dat er nooit een papieren aanwijzingsbesluit is opgesteld, laat staan bekendgemaakt.
geval, dan zijn deze verplichtingen juridische gezien waarschijnlijk onhoudbaar. Twee opmerkingen tot slot. - Bij de wijziging van het AMAR in 2011 is de dienverplichting in verband met opleiding verdwenen. De dienverplichting geldt echter nog voor vele oudere gevallen. - Wat de initiële opleiding betreft, moet de restitutieverplichting sinds 2011 (weer) expliciet in een besluit (lees: het aanstellingsbesluit) zijn opgenomen. De dienverplichting hangt hier vast aan de aanstelling zelf en niet aan de opleiding.
Websiteberichten ODB verkrijgt voorlopig lidmaatschap van CMHF Op 1 september jl. heeft de Onafhankelijke Defensie Bond het voorlopig lidmaatschap verworven van de Centrale voor Middelbare en Hogere Functionarissen. Op 10 december 2013 zal de algemene ledenraad van de CMHF beslissen over het volwaardig toetreden van de ODB tot de CMHF per 1 januari 2014. Lees verder op
l www.ProDef.nl
Nieuwe Hoofddirecteur Financiën en Control Drs. P.G. (Petra) Lugtenburg (1968) is per 14 oktober de nieuwe hoofddirecteur Financiën en Control bij het Ministerie van Defensie. De nieuwe hoofddirecteur Financiën en Control volgt drs. J.W. (Hanneke) Schuiling op, die sinds 1 augustus aan de slag is bij het Ministerie van Finan14 | ProDef bulletin, september 2013
ciën als directeur-generaal Rijksbegroting. Lees verder op
l www.ProDef.nl
Clingendael biedt Cursus Internationale Politiek aan Syrië, de Arabische lente, presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten en de eurocrisis zijn slechts een paar internationale thema’s die dagelijks in het nieuws zijn. Heeft u ook meer behoefte aan achtergrond en analyse van deze actuele ontwikkelingen? Lees verder op
l www.ProDef.nl
StasFin Weekers vindt 4,7% koopkrachtverlies door de WUL acceptabel Tijdens het debat met de Tweede Kamerleden van de Vaste Commissie van Financiën over de effecten van de Wet Uniformering Loonbegrip (WUL), heeft Staats-
secretaris Weekers van Financiën aangegeven deze effecten acceptabel te vinden. Lees verder op
l www.ProDef.nl
Bataljon Infanteristen van Weekers (Vrij naar: Regiment Huzaren van Sytzama) Een ingezonden brief waarin een relatie wordt gelegd tussen de uitspraken van Staatssecretaris Weekers tijdens het recente WUL-debat, de komende bezuinigingen op Defensie, geplaatst in een historische context. (Ofwel hoe de budgetneutrale invoering van de WUL (ongeveer) 700 defensiemedewerkers hun baan gaat kosten). Lees verder op
l www.ProDef.nl
ProDef_opmaak _6_2013
23-09-2013
06:50
Page 15
A D V E R T E N T I E
Notaris in lastig parket Het notariaat maakt de laatste jaren veelvuldig gebruik van het zogenaamde tweetrapstestament (ook wel radartestament of stenentestament genoemd). Bij het wegvallen van de eerste ouder hoeft geen erfbelasting te worden betaald over de kindsdelen. Eerst als de langstlevende wegvalt, komt de fiscus aan bod. De techniek die hiervoor wordt gebruikt is het onterven van de kinderen (natuurlijk alleen bij de eerste ouder). Maar dat kan toch helemaal niet? Jawel, kinderen kunnen bij testament worden onterfd. Of dit effect heeft hangt af van het kind. Als deze de onterving accepteert krijgt het niets. Het kind heeft echter ook het recht zijn wettelijk erfdeel (legitieme portie) in te roepen (het kind is legitimaris). Dan krijgt het de helft van wat het normaal gesproken had gekregen. Maar moet de notaris het onterfde kind bij het overlijden van de ouder ook over zijn rechten informeren?
deeld. Het hof oordeelde dat binnen het notariaat verschillende opvattingen worden verdedigd met betrekking tot de informatieverplichting van de notaris ten aanzien van het onterfde kind. Eén van die opvattingen is dat de notaris de legitimarissen in een voorkomend geval dient te wijzen op hun wettelijke rechten. Volgens het hof kon hierdoor de notaris niet worden verweten dat hij het onterfde kind had geïnformeerd over zijn rechten als legitimaris.
Recent is die vraag weer aan de orde gekomen. Dwingt de notariële zorgplicht tot het uit eigen beweging verwittigen van het onterfde kind, zelfs indien de erfgenamen de notaris expliciet verbieden contact te zoeken met de onterfde legitimaris? De notariële tuchtrechter oordeelde dat de informatie- en zorgplicht zich niet uitstrekte over het onterfde kind. In hoger beroep werd echter anders geoor-
Zegt u het maar. Wat is wijsheid? Wellicht heeft u enige sturing nog zelf in de hand door in uw testament te laten opnemen dat de notaris te zijner tijd het onterfde kind niet mag informeren. Overigens hebben we met deze problematiek bij het tweetrapstestament niet of nauwelijks te maken. Immers de (onterfde) kinderen zitten graag in het complot als het gaat om het uitstel van de erfbelasting.
U ziet, het notariskantoor weet raad en helpt u verder op weg. Blijf ons ‘lastig’ vallen met uw vragen.
WWW.ACTUSNOTARISSEN.NL Websiteberichten Onrust onder het defensiepersoneel wordt aangewakkerd De GOV|MHB heeft met zorg kennis genomen van de berichtgeving in Trouw over de bezuinigingen bij Defensie. In het artikel wordt onder andere verwezen naar het afstoten van het Joint logistic Support Ship, de Karel Doorman, het afstoten van een pantserinfanteriebataljon, het afstoten van F16’s en het afstoten van een compagnie Mariniers. Lees verder op
l www.ProDef.nl
Minister van Defensie, het is vijf voor twaalf Maandag 9 september is in de Trouw een opiniestuk van Generaal-majoor b.d. Harm de Jonge, voorzitter van de Werkgroep
Defensiebeleid en Krijgsmacht (DenK) van de GOV|MHB, geplaatst. In het artikel “Minister van Defensie, het is vijf voor twaalf” roept hij de minister op om met Prinsjesdag te komen met een ambitie. Lees verder op
l www.ProDef.nl
Reactie Minister Hennis-Plasschaert op de ingezonden brief in Trouw Naar aanleiding van de ingezonden brief in Trouw "Minister van Defensie, het is vijf voor twaalf" heeft de Tweede Kamer om een reactie verzocht van minister van Defensie Hennis-Plasschaert. Met een brief heeft de minister vandaag aan dit verzoek voldaan. Lees verder op
'In het belang van Nederland' In het belang van Nederland is de naam van de nota van minister van Defensie Hennis-Plasschaert, waarin zij de Krijgsmacht voor 2014 en verder beschrijft. Een nadere beschouwing leert dat het een schrijven is, waarin slechts het tekort aan geld het leidend beginsel is. Lees verder op
l www.ProDef.nl
l www.ProDef.nl
ProDef bulletin, september 2013 | 15
ProDef_opmaak _6_2013
23-09-2013
06:50
Page 16
Column
door Tom Kofman, vice-voorzitter GOV|MHB
BBB – bashing baby boomers Je bent in de BV Nederland je inkomen niet meer zeker als oudere jongere. De afgelopen weken is er een tsunami van voorgenomen maatregelen over hen uitgestort die haar weerga niet kent. Er moet € 6 miljard aan extra bezuinigingen aan den volke worden verkocht en een iegelijk lijkt nu te weten waar het geld kan worden gevonden, te weten bij de ‘pensionados’. Gehanteerde argumenten: NL-pensionados zijn rijker dan ooit. Doorsnee-inkomen 65plussers tussen 1990 en 2010 met 26% gegroeid, doorsnee vermogen van deze leeftijdsgroep in dezelfde periode verviervoudigd. Grote aanjager van de jacht op het spaarvarken van de ouderen is good old Henk Don, in een vorig netwerkleven directeur van het (immer onvoorspelbare) CPB en nu werkzaam bij de Autoriteit Consument en Markt. Henk D.: “Hoezo heeft kind recht op opa’s geld?” Vraagje mijnerzijds: gaan wij zo de discussie voeren om AOW-gerechtigden minimaal 10% van hun inkomen te ontnemen en op die wijze te ‘ontzorgen’? Zo help je de BV Nederland wel uit de crisis; je fiscaliseert de AOW, schaft ouderenkortingen af en versobert de zorgtoeslag. Tip
voor Henk: korting op de Drion-pil en gratis vrijwillige euthanasie! Ik zou zo zeggen: “Henk Don-der-op met je ‘discussiestuk’”. In het weekend voor Prinsjesdag een blik kunnen werpen op de Macro Economische Verkenning (MEV) 2014. Inkomensval voor de ‘pensionado’ kan oplopen tot 2,5%. Dank hiervoor! Het kabinetsprobleem zit natuurlijk in de pensioenpotten, de ruif waar de overheid met zoveel plezier tientallen jaren lang uit heeft kunnen graaien (ABP). Hoeveel zorgvuldiger voert de Koepel Nederlandse Verenigingen Gepensioneerden de discussie over de houdbaarheid van de kosten van de oudere jongeren binnen de samenleving. Zijn de stijgende levensverwachting, vergrijzing en volatiliteit van de financiële markten nu echt de doodsteek voor
de houdbaarheid van het pensioenstelsel? De feiten: De gestegen levensverwachting wordt periodiek meegenomen bij het berekenen van de betalingsverplichtingen, stijging aandeel ‘pensionados’ in de bevolkingspiramide is ook geen probleem, omdat iedereen voor zichzelf spaart en de pensioenuitkering niet over de werkenden wordt omgeslagen. Volatiliteit financiële markten: geen probleem, aangezien het beleggingsrendement van de pensioenfondsen structureel hoger is dan de vaste rekenrente van 4% voor 2007 en de variabele marktrente sinds 2007. Ik wens het kabinet veel wijsheid toe op zijn weg naar het onvermijdelijke, voortijdige, einde.
Haal meer uit uw lidmaatschap! Met onderstaande bedrijven en organisaties hebben we afspraken gemaakt die extra voordeel kunnen opleveren! VERZEKERINGEN MET INTERESSANTE KORTINGEN OHRA • FBTO • INTER ASSURE • INTERPOLIS HYPOTHEKEN MET GUNSTIGE VOORWAARDEN RABOBANK
ADVISEURS VOOR HYPOTHEKEN EN VERZEKERINGEN PRINSENLAND ADVISEURS
En dit is nog niet alles, ga voor het
REIZEN MET AANTREKKELIJKE KORTING AVIS AUTOHUUR • WEEKENDJEWEG.NL
volledige overzicht
KLEDING WEBWINKEL MET GROTE COLLECTIE
van onze voordelen,
UNDERFASHION.NL
CARDS TEGEN BIJZONDERE TARIEVEN AMERICAN EXPRESS • MASTERCARD • ESSO CARD NEDERLAND UITGEBREIDE NOTARISSERVICE
inclusief alle info naar:
ACTUS NOTARISSEN
www.prodef.nl/leden
PERSOONLIJKE ONTWIKKELING
voordeel. Mailen kan
OPEN UNIVERSITEIT NEDERLAND • PICOMPANY
ook:
[email protected]
KVNRO 16 | ProDef bulletin, september 2013
NOV
